“ALS JE DE AMBITIE HEBT OM IN 2020, 20% VAN HET

ENERGIEVERBRUIK DUURZAAM OP TE WEKKEN, DAN

BEREIK JE DAT ALLEEN SAMEN!” WETHOUDER

BEN ENGBERTS VAN DE GEMEENTE TWENTERAND IS

EEN WARM PLEITBEZORGER VAN HET ZOGENAAMDE

VERANKEREN VAN DUURZAAMHEID IN DE

TWENTERANDSE SAMENLEVING. “MET ‘VERANKEREN’

BEDOEL IK DAT DUURZAAMHEID EEN WAY OF LIFE

WORDT. DAAR IS TIJD EN GEDULD VOOR NODIG,

MAAR IK BEN OVERTUIGD VAN HET SUCCES ALS WE

DAAR MET Z’N ALLEN DE SCHOUDERS ONDER ZETTEN.”

Portefeuillehouder Duurzaamheid Regio Twente Roel Cazemier:

“Duurzaamheid biedt Twente kansen.”

Met genoegen bied ik u de Twentse Duurzaamheidkrant aan.

De krant geeft u met korte boeiende onderwerpen, op een

toegankelijke manier, een indruk van de duurzaamheiddrive

en de innovatieve kracht van de Twentse gemeenten.

Sinds de vaststelling van de Twentse DuurzaamheidsAgenda

(TDA) in oktober 2011 is er hard gewerkt aan het beleid

om duurzaamheidkennis en ervaringen binnen de Twentse

gemeenten te delen en verder te brengen. Inmiddels zijn we

met een Uitvoeringsagenda TDA 2013 - 2014 bezig waarvoor

we inmiddels veel ambtelijke en bestuurlijke input hebben

opgehaald en gekregen. Daar zijn we nu mee aan de slag

om in de geest van de TDA met de 4 O’s hergebruik van

grondstoffen en de ontwikkeling van hernieuwbare energie te

stimuleren.

Deze krant wijst u tevens de weg naar de vernieuwde

TDA website: www.regiotwente.nl/duurzaamheid.

Ik wens u veel duurzaam leesgenoegen en inspiratie toe!

Roel Cazemier,

portefeuillehouder duurzaamheid Regio Twente,

burgemeester gemeente Dinkelland

Engberts vervolgt: “Iedereen wil toch dat de volgende gene-

raties prettig kunnen leven?! Rentmeesterschap heet dat

en daar kunnen we nu aan werken.” Engberts doelt daarbij

op een verantwoord gebruik en opwekking van duurzame

energie, maar ook dat afval steeds meer gezien moet worden

als grondstof en dat dus recycling gestimuleerd moet worden.

Van onderopDuurzame initiatieven komen in Twenterand steeds meer

van de grond. Engberts: “Sportclubs zoeken elkaar nu op om

te onderzoeken of zij duurzame energie kunnen opwekken

voor hun accommodaties. Niet in de laatste plaats geïnspi-

reerd door de meeste duurzame sportclub van Nederland,

de VV Den Ham.” De Agrarische Natuurvereniging (ANV)

die samen met boeren lessen gaan geven over duurzaam

natuurbeheer en duurzaam voedsel. We zien ook steeds meer

particulieren die zonnepanelen gebruiken.

Samen naar een Duurzamer TwenterandWethouder Engberts haalt energie uit ambitie

Aan de slag met duurzaamheidOnlangs heeft het college van B&W ingestemd met maatwerk

voor ruimtelijk inpassen van mogelijkheden om lokaal energie

op te wekken. “Dit biedt de Twenterander geweldige mogelijk-

heden,” aldus Engberts “voor kleine vergistinginstallaties,

extra hoogte voor zonnepanelen, een zonnepaneelveld tot

1ha, (kleine) windturbines en hopelijk een lokaal coöperatief

energiebedrijf.”

Een ideeënfestival in de ambtelijke organisatie heeft verras-

sende plannen opgeleverd. Het winnende idee kwam van

de buitendienst: hemelwater inzetten voor o.a. bereiding

van pekelwater voor de gladheidbestrijding en het wassen

van eigen voertuigen. Zij kregen daarvoor de onderscheiding

‘Groenste team Twenterand 2013’.

De rol van de gemeente verandert van initiërend naar faciliterend.

Engberts onderschrijft dat: “Wij proberen andere partijen in

staat te stellen duurzame initiatieven te ontwikkelen, door ze

bij elkaar te brengen en mogelijkheden aan te wijzen. Tijdens

de goed bezochte duurzaamheidsmarkt 2012 zijn er veel

contacten gelegd tussen partijen die wat voor elkaar kunnen

betekenen. Reden om dit najaar opnieuw een dergelijke markt

te organiseren.”

Engberts sluit af: “Werken aan duurzaamheid kan alleen als we er met z’n allen energie in steken.”

Meer informatie op: www.twenterand.nl/duurzaamtwenterand

Voorwoord

De Duurzaamheidsmarkt 2012 in Twenterand werd goed bezocht

Op de Spar in Vriezenveen zijn sinds kort ook zonnepanelen aangebracht

2

Passiefhuis in Wierden, Zenderink

ARMAND EN HENRIETTE SCHROOTEN GAAN IN

DE NIEUWSTE WOONWIJK VAN WIERDEN EEN

PASSIEFHUIS BOUWEN: EEN HUIS DAT ENERGIE

GAAT LEVEREN. HET ULTIEME VOORBEELD VAN EEN

DUURZAME WONING.

De familie Schrooten heeft in 2012 meegedaan aan een

prijsvraag van de gemeente Wierden om de meest duurzame

woning van de nieuwe woonwijk Zenderink in Wierden te

ontwerpen. De prijs was een mooie kavel in Zenderink.

Armand Schrooten: “De gemeente Wierden stelde een

licentie beschikbaar voor het computerprogramma ‘GPR

Gebouw’. Hiermee konden we de duurzaamheid van onze

woning bepalen. Dit programma beoordeelde het ontwerp

op vijf aspecten: energieverbruik, de milieubelasting van de

gebruikte materialen, de gezondheid en gebruikskwaliteit van

de bewoners en de toekomstwaarde van het huis. Een woning

die volgens het huidige bouwbesluit gebouwd wordt, scoort

ongeveer een 6 op een schaal van tien. Ons ontwerp scoorde

een negen en daarmee hebben we de prijsvraag gewonnen!”

PassiefhuisHoe kom je nu op het concept voor een passief huis? Henriette

Schrooten: “We gingen wat rondsurfen op internet en werden

al snel erg enthousiast voor een passiefhuis: een type woning

waarbij het energieverbruik ongeveer een vijfde bedraagt van

een ‘normaal’ huis. Dit wordt bereikt door het toepassen van

een dikke laag isolatie en door te zorgen dat het huis lucht-

dicht wordt gebouwd. Zo worden de buiten muren een halve

meter dik en hebben ramen en deuren een driedubbele kier-

dichting. Door het toepassen van veel glas aan de zuidgevel,

wordt gebruik gemaakt van de passieve zonnewarmte.”

Energieleverend“Het mooiste is misschien nog wel dat ons nieuwe huis zelfs

energie gaat leveren”, aldus Armand Schrooten. “Dit komt

door het lage energieverbruik. De energie wordt opgewekt

door ongeveer twintig zonnepanelen. Daarnaast zorgt een

zonneboiler voor warm water, dat zowel kan worden gebruikt

voor warm tapwater als ook voor de verwarming van het

huis.”

Meer informatieDe gemeente Wierden heeft subsidie gekregen voor de voor-

beeldwoning van de familie Schrooten. De familie ontvangt

deze subsidie, maar er is wel een aantal voorwaarden zoals

dat de woning opengesteld moet worden voor belangstel-

lenden. Henriette: “Het bouwen van een eigen huis is heel

bijzonder. En zeker een passiefhuis. Wij laten andere mensen

tijdens en na de bouw dan ook graag zien, hoe dit in z’n werk

gaat. Hiervoor organiseren wij een aantal open dagen en

hebben we een website van onze nieuwe woning gemaakt:

www.energieleverend.nl. Hier staan de achtergronden van

het ontwerp en kunnen mensen de bouw volgen.”

VerduursamenDe maatschappij verleiden en stimuleren

NET ALS ANDERE OVERHEDEN HEEFT OOK

HENGELO DOELSTELLINGEN OP HET GEBIED VAN

DUURZAAMHEID. OM DEZE OOK WERKELIJK TE

BEREIKEN HEBBEN WE DE MEDEWERKING VAN

BURGERS EN BEDRIJVEN NODIG. GELD, TECHNIEK

EN WETGEVING ALLEEN ZIJN NIET VOLDOENDE.

DUURZAAMHEID GAAT OVER BEWUSTZIJN,

KENNISONTWIKKELING, HOUDING EN HET MAKEN

VAN WELOVERWOGEN KEUZES.

Als gemeente gaan we graag in gesprek met onze inwoners

en bedrijven over duurzaamheid. En we merken dat daar veel

creativiteit en energie zit. Onze duurzaamheidcommunicatie is

erop gericht mensen te motiveren, om zich op een

geïnformeerde en vrijwillige basis in te zetten voor een

duurzame samenleving.

Duurzaamheidcommunicatie in HengeloScholen voor Duurzaamheid is een project dat vorig jaar in

Hengelo heeft gedraaid. Gemeente en bedrijven riepen de hulp

in van VO-leerlingen bij actuele duurzaamheidvraagstukken.

De leerlingen gingen op onderzoek uit en presenteerden

uiteindelijk hun adviezen aan de opdrachtgevers. Met als

resultaat geïnteresseerde en betrokken jongeren en opdracht-

gevers die een oplossing voor hun probleem kregen.

Ook de Wattchers-wedstrijd is een voorbeeld van een commu-

nicatieactie waarbij bewustwording centraal staat. Drie teams

van raadsleden, bewoners en medewerkers van de woning-

bouwcorporatie hebben tegen elkaar gestreden om zoveel

mogelijk energie te besparen. Een speciaal meetapparaatje,

de Wattcher maakte energieverbruik en -besparing inzichtelijk.

Tips en informatie via de mail hielpen de deelnemers op gang

en er ontstond bijna vanzelf een fanatieke wedstrijd, waarbij

tussen de 15% en zelfs ruim 60% energie is bespaard!

Een besparing die is bereikt omdat mensen zelf voor ander,

duurzamer gedrag hebben gekozen.

Duurzaamheidcommunicatie in TwenteDe gemeenten Almelo, Enschede, Hengelo en het Waterschap

Regge & Dinkel hebben samengewerkt in WET (Water Energie

Twente). WET had tot doel om door middel van allerlei

communicatieactiviteiten onze bewoners, jong en oud, te

betrekken bij specifi ek de beleidsthema’s water en energie.

Maar deze vier partijen zijn zeker niet de enige die bezig

zijn met duurzaamheidcommunicatie in Twente. Vertegen-

woordigers van de verschillende O’s hebben recentelijk de

wens uitgesproken om samen te werken. Door onze kennis,

tijd en fi nanciën te bundelen kunnen we straks nog beter

onze burgers bereiken en verleiden om mee te werken aan een

duurzaam Twente.

De familie Schrooten neemt de felicitaties in ontvangst van wethouder Broeze

3

Water uit de Leemslagenplas koelt ZGT

WANNEER JE OP EEN ZOMERDAG IN HET ZIEKENHUIS

LIGT, HEB JE HET LIEFST EEN KOELE KAMER. MAAR

AIRCONDITIONINGSYSTEMEN ZIJN KOSTBAAR EN

BOVENDIEN NIET DUURZAAM. ZGT ALMELO ZOCHT

DAAROM NAAR EEN BETAALBARE OPLOSSING.

ZGT, COGAS EN DE GEMEENTE ALMELO

ONTDEKTEN DAT HET WATER UIT DE NABIJGELEGEN

LEEMSLAGENPLAS GESCHIKT IS OM HET ZIEKENHUIS

TE KOELEN. DE GEMEENTE ZOEKT NU EEN

COMMERCIËLE EXPLOITANT VOOR EEN BETAALBARE

KOUDE- WATERLEVERING AAN ZGT. DANKZIJ HET

WATER UIT EEN VOORMALIGE ZANDWINPUT WORDT

HET ZIEKENHUIS STRAKS KOEL EN NÓG GROENER.

De Leemslagenplas, eigendom van de gemeente Almelo,

heeft een oppervlakte van bijna 25 hectare. In het 30-meter

diepe deel van de plas, waar het water een constante lage

temperatuur van 8 graden heeft, is circa 1,5 miljoen m3 water

beschikbaar om te gebruiken voor het koelen van gebouwen.

De Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) wil een vergaande stap

zetten in verduurzaming en effi ciencyverbetering van de

energiehuishouding in het ziekenhuis in Almelo. In 2011

voerden de gemeente, ZGT en energieleverancier Cogas

gezamenlijk een haalbaarheidsonderzoek uit naar het

verduurzamen van het ziekenhuis. De provincie Overijssel

stelde een subsidie beschikbaar.

Uit dit onderzoek bleek dat koude levering een goede maat-

regel is. Zowel uit oogpunt van duurzaamheid als fi nancieel.

De kou van het water wordt met een warmtewisselaar over-

gebracht op het koelsysteem van het ziekenhuis. Dat vergt een

fractie van de oorspronkelijke elektrische energie. In de winter

werkt het systeem omgekeerd. Koude wordt dan met een

warmtepomp opgewerkt tot warmte. Wereldwijd wordt deze

innovatieve technologie nog zeer beperkt toegepast.

Door het ziekenhuis in Almelo te koelen met koude uit de

Leemslagenplas realiseert het ziekenhuis een CO2 besparing

van ongeveer 200 ton per jaar.

De koudevraag van ZGT moet in de zomerperiode in evenwicht

zijn met de koude opnamecapaciteit van de Leemslagenplas in

de winterperiode. Er mag geen onderuitputting zijn.

Dit evenwicht wordt ook wel het regeneratievermogen

genoemd. Het haalbaarheidsonderzoek laat zien dat het

totale regeneratievermogen circa 50 terajoule* per jaar is.

Digitaal energieloket Losser

VIA WWW.LOSSER.NL IS HET DIGITALE ENERGIELOKET

MET ÉÉN DRUK OP DE KNOP TE BEREIKEN. INWONERS

KUNNEN ER TERECHT VOOR ADVIES EN INFORMATIE

OVER MOGELIJKHEDEN EN SUBSIDIEREGELINGEN

OP HET GEBIED VAN DUURZAAM EN ENERGIEZUINIG

WONEN.

Energie besparen is twee keer verdienen

“De mensen hoeven er de deur niet voor uit en er valt geld

te verdienen”, zegt verantwoordelijk wethouder Jan Weierink.

“Voor mensen die hun woning willen isoleren, en dat kan echt

op heel veel manieren, is er een premieregeling. Ze krijgen dus

als het ware een bonus als dank voor hun bijdrage aan een

energiezuinig Losser. Maar er is meer, want voor de aanschaf

van allerlei energiebesparende middelen kunnen mensen

een bijna renteloze lening afsluiten. Denk bijvoorbeeld aan

de aanschaf van een zuinige cv-ketel, het aanbrengen van

dakisolatie, het plaatsen van zonnecollectoren of het isoleren

van gevels, kruipruimtes of muren. Je staat er vaak niet bij stil,

maar er is heel veel mogelijk en daar wordt door de provinciale

overheid fl ink aan meebetaald. Waarom zou je daar dan geen

gebruik van maken?”

“Maar ik snap het wel”, vervolgt de wethouder zijn verhaal.

“Isoleren doe je niet elke dag en een nieuwe cv-ketel schaf je

ook niet zomaar even aan. Ga je er op googlen dan zie je al

snel door de bomen het bos niet meer. Voor ons was dat een

hele belangrijke reden om aan te sluiten bij een initiatief van de

gemeente Enschede dat daar al twee jaar succesvol draait:

Doe groen, dat scheelt. Dat is een verzamelsite waarop heel

veel informatie over energiebesparing te vinden is die specifi ek

van toepassing is op een bepaalde leefomgeving.”

“In ons geval is dat dus Losser. Inwoners kunnen via

www.losser.nl of www.doegroendatscheelt.nl bijvoorbeeld eerst

de thermoscan voor Losser raadplegen. Die geeft informatie

over eventuele energielekken in het huis waar ze wonen of

het bedrijf waar ze werken. Vervolgens kunnen ze kijken welke

maatregelen daarbij passen en wie in Losser of omgeving de

juiste materialen en diensten daarvoor kan leveren. En tot slot

is er dus informatie over de overheidsregelingen die het

fi nancieel zo interessant maken om tot actie over te gaan.

Indien gewenst kan een deskundige medewerker van de bijbe-

horende telefonische helpdesk (053 - 8528005) helpen met een

persoonlijk advies of het invullen van de subsidieaanvraag.”

Wethouder Weierink besluit zijn verhaal met een ferme onder-

streping: “Doe groen, dat scheelt echt! Je bespaart eerst op

je investering en vervolgens op je energierekening. Dat is dus

twee keer verdienen.”

De koudevraag van het

ziekenhuis ‘slechts’ 9 terajoule

per jaar. Er blijft dus voldoende over

voor andere afnemers. Gezien de capaciteit

die resteert, acht de gemeente een lokaal koude

netwerk denkbaar. Daarmee kan grootschalige duurzame

energie worden opgewekt en geleverd aan gebouwen in de

omgeving van de Leemslagenplas. De Leemslagenplas blijkt

een oneindig duurzame energieleverancier.

* 50 terajoule is ongeveer vergelijkbaar met 50 miljoen Kilojoule.

Joule is de eenheid van energie/warmtemeting.

4

Enschede Buurtenergie

EEN BETER MILIEU BEGINT NOG ALTIJD BIJ JEZELF.

EN WE WETEN OOK DAT SAMENWERKEN LEIDT TOT

BETERE RESULTATEN. DAAROM ZET ENSCHEDE ZICH

SAMEN MET WONINGCORPORATIES, BEDRIJVEN

EN BEWONERS IN VOOR DUURZAAMHEID. DE

AMBITIE VAN DE GEMEENTE IS OM 30% MINDER

CO2-UITSTOOT IN 2020 TE REALISEREN. EEN MOOI

VOORBEELD VAN DEZE AMBITIE IS HET PROJECT

ENSCHEDE BUURTENERGIE. DAARMEE HELPT DE

GEMEENTE BEWONERS MET HET VERLAGEN VAN HUN

ENERGIEREKENING.

Buren vinden elkaarOngeveer een jaar geleden hield de gemeente Enschede in

samenwerking met Jurgen van der Heijden van AT Osborne

een bijeenkomst over buurtenergiebedrijven. Dat is een groep

buren die samen investeren in energiebesparing, bijvoorbeeld

door de aanschaf van zonnepanelen. Door samen te kijken

naar een geschikte locatie voor zonnepanelen of door bijvoor-

beeld energie uit mest van boeren te halen, haal je veel meer

rendement uit je omgeving. Buurtbewoners werden die avond

bij elkaar gezet om te kijken wat in hun buurt haalbaar was.

Dat leidde tot de oprichting van een viertal buurtenergie-

bedrijven, waaronder Beien - Bewonersinitiatief Enschede

Noord. Ernst Bergboer is kartrekker van deze club.

Inkoopvoordeel met de buurtDe pijlen van Bergboer en zijn buurtgenoten richtten zich het

afgelopen jaar op twee initiatieven: de vorming van energie-

kringen en de gezamenlijke inkoop van zonnepanelen. “Op dit

moment liggen er drie offertes van lokale duurzame instal-

lateurs. We laten een intekenlijst onder huisbezitters rondgaan

om gezamenlijk inkoopvoordeel te genereren. Tevens proberen

we buurtbewoners bewust te maken van de energievoordelen

die we kunnen behalen. Misschien dat we in de toekomst zelfs

gezamenlijk energie gaan inkopen”, zegt Bergboer.

Bespaar tot wel 50-60%Bij de vorming van energiekringen is het doel met name om

bewustwording over energieverbruik te creëren. Bergboer:

“Tijdens bijeenkomsten praten de buurtgenoten over de

mogelijkheden om op het energieverbruik te besparen.

Een gemiddeld huishouden bespaart door de reductie van

sluipverbruik al snel zo’n 20 tot 30%. Gaan ze een stap verder

door apparaten alleen te gebruiken op het moment dat ze

nodig zijn, dan kan de besparing oplopen tot 40%. En dat nog

zonder te investeren. Maak je die laatste stap wel, dan kun je

resultaten behalen van wel 50 tot 60%. Dat proberen we met

de energiekringen te bewerkstelligen.”

Naast dit buurtenergiebedrijf bloeien er ook mooie samen-

werkingen op bij de andere buurtenergiebedrijven in Enschede,

zoals het Buurtenergiebedrijf Boekelo, het Buurtenergiebedrijf

Centrum en het Buurtenergiebedrijf Enschede-Zuid. Benieuwd

naar deze buurtenergiebedrijven of wilt u zelf een buurt-

energiebedrijf starten? Op www.doegroendatscheelt.nl vindt u

meer informatie. Ga naar het kopje ‘Doe mee’ en klik links in

het menu op Buurtenergie.

Samen energievoordelen behalen

5

Verduurzamen accommodaties met een maatschappelijk doel

Om aan dit voornemen invulling te geven zijn alle kernen

uitgenodigd en uitgedaagd om met concrete plannen te

komen. Dat heeft er in geresulteerd dat er vanuit alle 9 kernen

van de gemeente Tubbergen initiatieven zijn aangedragen.

Deze voorzien bij meerdere accommodaties per kern o.a. in de

volgende energie besparende maatregelen:

• installatie van een complete zonnestroom-installatie

• plaatsen ledverlichting

• zonnepanelen

• dak- en wandisolatie

• vervanging van bestaande torenuurwerk door

LED-verlichtingselementen

• waterbesparende maatregelen

• verwarmingssysteem op basis van een luchtverdeelsysteem

• zonneboilers

DE GEMEENTERAAD VAN DE GEMEENTE TUBBERGEN

HEEFT BESLOTEN OM EEN RESERVE COGASGELDEN

TE CREËREN VOOR DUURZAAMHEIDPROJECTEN.

IN DE BEGROTINGSVERGADERING 2012 HEEFT

DE RAAD EEN AMENDEMENT AANGENOMEN DAT

RICHTING GAF AAN DE BESTEDING VAN DEZE

GELDEN. EEN GEDEELTE VAN DIT GELD DIENT

VOLGENS DE RAAD BESTEED TE WORDEN AAN HET

VERDUURZAMEN VAN ACCOMMODATIES MET EEN

MAATSCHAPPELIJK DOEL. HET DOEL VAN DE SUBSIDIE

IS ENERZIJDS EEN STEENTJE BIJDRAGEN AAN DE

CO2-REDUCTIE, MAAR ZEKER ZO BELANGRIJK IS HET

VERMINDEREN VAN DE ENERGIEKOSTEN IN DE

EXPLOITATIE VAN ACCOMMODATIES.

Door de gemeentelijke bijdrage hebben de verschillende initia-

tiefnemers een sprong voorwaarts gemaakt op het gebied van

Duurzaamheid.

Bijkomend aspect is dat het project Verduurzamen accom-

modaties met een maatschappelijk doel een extra impuls

betekent voor de plaatselijke economie en voor het behoud van

de werkgelegenheid. Uit dit project is tevens gebleken dat de

maatschappij zeer fl exibel en veerkrachtig is en in staat is om

ook zelf projecten op te pakken. Dit past binnen de opzet

Meer Samenleving, minder Overheid.

In het kader van duurzame accommodaties heeft de gemeente

ook op het gemeentehuis in Tubbergen in 2012 reeds

zonnepanelen geplaatst.

Op naar een Duurzaam Noord DeurningenBiogassysteemEind november 2012 heeft de Stichting Duurzaam Noord

Deurningen, hierna te noemen ‘Stichting DND’, Leader

subsidie bij de provincie aangevraagd voor het uitwerken van

een defi nitieve Business Case voor een Biogas systeem in

Noord Deurningen.

De Stichting DND is bijzonder trots dat de Provincie Overijssel

momenteel alles in het werk stelt om de benodigde subsidie

toe te kennen zodat Noord Deurningen hiermee verder aan de

slag kunnen gaan. De doelstelling van het project is het

realiseren van een biogassysteem voor Noord Deurningen.

Het biogassysteem draagt bij aan het realiseren van een

Energieneutraal Noord Deurningen in 2020. Het biogas-

systeem is bovendien een duurzame energievoorziening die

resulteert in het vervangen van fossiele brandstoffen door

hernieuwbare energie. Het biogassysteem moet een collectief

dorpsysteem worden waarin de bewoners en (agrarische)

bedrijven participeren. Door dit collectieve systeem wordt ook

het netwerk, waarin lokale partners hun verantwoordelijkheid

nemen voor het sociaal en economisch vitaal houden van het

platteland, versterkt. Met name de agrarische bedrijven spelen

een belangrijke rol bij het realiseren van het biogassysteem

omdat de vrijkomende mest de basis vormt voor het biogas-

systeem. Op dit moment hebben 21 agrarische ondernemers

aangegeven mogelijk te participeren in het biogassysteem.

Mocht de Leader subsidie defi nitief worden toegekend dan zal

de Stichting DND zich richten op het selecteren van de juiste

partijen die ons gaan ondersteunen bij de uitwerking van onze

plannen. Vervolgens wordt met deze partijen de defi nitieve

Business Case uitgewerkt en opgesteld en zal duidelijk worden

wat haalbaar is en tegen welke condities.

Energie besparen voor particuliere woningbezitters Noord Deurningen In het afgelopen jaar hebben vele inwoners van Noord

Deurningen de huizen van voor 1985, met behulp van

de Stichting DND en het Energieloket van de gemeente

Dinkelland, energiezuiniger gemaakt. Energie prestatie

adviezen, gezamenlijke inkoop, subsidiegelden en actieve

informatievoorziening plus begeleiding hebben hier een zeer

belangrijke rol in gespeeld.

Wegens het grote succes van deze energiebesparende maat-

regelen bij huizen van voor 1985 is door Stichting DND

besloten om ook de bewoners met woningen van na 1985

actief te informeren en begeleiden zodat zij ook tegen aantrek-

kelijke condities de woning energiezuiniger kunnen maken.

Dit zal mede gebeuren met de ondersteuning van het

Energieloket ‘2’, toepasbaar voor huizen na 1985, van de

gemeente Dinkelland. Hoe de Stichting DND dit gaat doen

en welke initiatieven zij nog meer ontplooien zal via de

website www.noord-deurningen.nl/energie-neutraal worden

gecommuniceerd.

6

Samen Werken aan een Duurzaam HellendoornHET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS

HEEFT IN MEI VAN DIT JAAR DE BELEIDSNOTA

DUURZAAM HELLENDOORN VASTGESTELD.

DE GEMEENTE HELLENDOORN HEEFT VEEL

AMBITIES OP HET GEBIED VAN DUURZAAMHEID.

IN DE AFGELOPEN JAREN IS DUURZAAMHEID OP

VERSCHILLENDE BELEIDSTERREINEN OPGEPAKT.

HET GEMEENTEBESTUUR WIL NU WAT MEER

FOCUS, SAMENHANG EN STURING OP HET THEMA

DUURZAAMHEID. OOK STAAN DE GROTE AMBITIE

EN DE BESCHIKBARE FINANCIËLE MIDDELEN EN

CAPACITEIT OP GESPANNEN VOET MET ELKAAR.

DAAROM MOETEN ER KEUZES WORDEN GEMAAKT.

Brede aanpakIn de beleidsnota Duurzaam Hellendoorn is gekozen voor

een brede aanpak van het thema duurzaamheid en beperken

we ons niet tot energie en klimaat alleen. Het college heeft

besloten de gemeente aan te melden als Millenniumgemeente.

Uit de acht millenniumdoelen is gekozen voor de doelen

7 (er leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu) en

8 (er is meer eerlijke handel, schuldverlichting en hulp).

Als Millenniumgemeente werken we vanuit drie dimensies.

De sociale dimensie (People), de ecologische dimensie (planeet)

en de economische dimensie (profi jt). Per dimensie zijn speer-

punten bepaald met doelstellingen. De gemeente Hellendoorn

kiest voor de speerpunten participatie, fairtrade, afval, energie,

klimaat, natuur en landschap en leefomgeving.

EnergiepremieregelingIn de afgelopen jaren is er al een fl inke slag gemaakt in de

bestaande woningen en in de woningbouw. Zo is met een

fi nanciële bijdrage van de provincie Overijssel met groot

succes het project van de Energiepremieregeling in gang gezet:

de energieprestatie van meer dan 700 bestaande particuliere

woningen is structureel verbeterd met één á twee labels. Er is

met subsidie van de provincie een pilot-project energieleverende

woning gebouwd, die model staat voor potentiële woningbouwers,

en er zijn al diverse woningen opgeleverd met een energie-

prestatie die verder reikt dan wat het Bouwbesluit vraagt.

Maar daar blijft het niet bij, er is immers nog veel eer te

behalen. We zullen regelmatig informatieve zaterdagmarkten

blijven organiseren, voor concrete doelgroepen of meer in de

breedte. Zo zal, te beginnen in september 2013, jaarlijks een

brede duurzaamheidsmarkt worden georganiseerd, waar tal

van aspecten van duurzaamheid aan de orde komen. In de

komende jaren zal verder nóg meer ingezet worden op de

bestaande particuliere woningen. Voor deze doelgroep heeft de

provincie een duurzaamheidspremie en duurzaamheidslening

beschikbaar met het doel de energieprestatie van woningen te

verbeteren. De communicatie over dit thema verloopt via het

gemeentelijk energieloket. Vanaf het najaar van 2013 kunnen

inwoners op meerdere plaatsen in de gemeente zich tijdens

speciale avonden laten informeren en adviseren. Daarbij zullen

ook aspecten zoals comfort en het langer kunnen wonen in de

woning aan de orde komen. Voor deze avonden benaderen we

ook de lokale bedrijven in de bouw- en installatiesector.

Het is de bedoeling dat deze sector over enkele jaren de rol

van subsidie en van de lokale overheid heeft overgenomen.

Samen met de samenlevingWethouder ten Have: “De gemeente Hellendoorn kan het

duurzaamheidsbeleid niet alleen tot een goed einde brengen.

We willen dit samen met de samenleving oppakken.” Voorbeelden

daarvan zijn het oprichten van een platform Duurzaam

Hellendoorn en een jaarlijkse dag van de duurzaamheid.

De gemeente Hellendoorn wil de samenleving maar ook haar

eigen medewerkers nog meer bewust laten worden van de nood-

zaak om samen aan duurzaamheid te werken door zichtbaar

aan de slag te gaan en zelf ook het goede voorbeeld te geven.

Energieleverende woning

Op zoek naar het duurzaamste idee voor Borne!

STICHTING BORNE DUURZAAM, HET KULTURHUS

BORNE EN DE GEMEENTE BORNE HEBBEN

DE HANDEN INEENGESLAGEN OM EEN

DUURZAAMHEIDSAGENDA OP TE STELLEN VOOR

DEZE GEMEENTE. DIT IDEE PAST HELEMAAL

IN DE TOEKOMSTVISIE DIE DOOR DE BORNSE

GEMEENSCHAP IS GEMAAKT: MIJNBORNE2030

DYNAMISCHE DORPEN.

In MijnBorne2030 staat duurzaamheid als één van de speer-

punten. Om dit speerpunt concreet te maken, wordt iedereen

opgeroepen om duurzame ideeën en plannen te bedenken en

in te dienen. Tijdens de inspiratiebijeenkomst MijnBorne2030:

Dynamisch en Duurzaam, op 10 juni 2013, kunnen de indieners

hun idee aan een jury en aan het publiek presenteren.

Zowel individuen als groepen, organisaties en bedrijven,

kunnen ideeën aandragen voor een duurzamer Borne.

Duurzame ideeën kunnen allerlei vormen hebben, zoals:

• Samenwerken aan oplossingen voor problemen.

• Besparen van fossiele brandstoffen of grondstoffen.

• Het delen van kennis en middelen om daar samen van te

profi teren.

• Het helpen van mensen die dit nodig hebben.

• Het beter omgaan met natuur en milieu.

Voor de ideeën die door de jury op 10 juni als beste worden

betiteld, is een geldprijs beschikbaar om het idee ook echt

vorm te geven. Dit is mede mogelijk door een sponsor-

bijdrage van de Rabobank. Naast de 3 juryprijzen is er ook een

publieksprijs.

Onder alle aanwezigen worden tijdens de inspiratiesessie

ook duurzame prijzen verloot, beschikbaar gesteld door de

Provincie Overijssel.

Na de inspiratiesessie op 10 juni zal de uit burgers bestaande

stichting Borne Duurzaam! samen met de gemeente, de

woningbouwvereniging en leveranciers op het gebied van

duurzaamheid, alle ideeën gaan toetsen op haalbaarheid.

Tijdens het jaarlijkse toekomstgesprek van MijnBorne2030,

dat aan het eind van het jaar wordt georganiseerd, zullen

de stichting en het Kulturhus alle haalbare voorstellen

presenteren. De gemeente maakt mede op basis daarvan de

uitvoeringsagenda Duurzaamheid.

De organisatie van MijnBorne Dynamisch en Duurzaam

daarover: “Het past helemaal in MijnBorne2030 dat niet

de gemeente bepaalt welke prioriteiten er zijn, maar dat

de gemeenschap volop meedenkt. Ook over wat niet kan.

Vorig jaar is dat met het veiligheidsbeleid gedaan. We

zijn erg benieuwd naar de creativiteit op het gebied van

duurzaamheid!”

Meer informatie is te vinden op www.mijnborne2030.nl

Gemeente en maatschappelijke partners slaan handen ineen

7

Gedeputeerde Rietkerk, wethouders van der Berg en Wagemans

op biomassawerf van cooperatie BiomasSalland

Nieuwe Energie Overijssel

OVERIJSSEL WERKT SAMEN AAN EN MET NIEUWE

ENERGIE. WANT ZOWEL VOOR ONDERNEMER,

INWONER ALS BESTUURDER IS LASTENBEHEERSING

IN TIJDEN VAN BEZUINIGINGEN EN WERKLOOSHEID

BELANGRIJK. NIET LANGER STAAT BEZIT CENTRAAL,

MAAR GEBRUIK. EN DAT LAATSTE IS EEN GEDEELDE

VERANTWOORDELIJKHEID.

Ondernemer, inwoner en overheid slaan de handen ineen

In Overijssel werken we samen aan het slim gebruiken van

energie. Heel dichtbij huis, op het werk, op de sportclub en in

de kerk zijn we steeds bewuster bezig met de energiekosten.

De technieken om energie duurzaam op te wekken en in

panden isolatie en procesverbeteringen door te voeren zijn

ver ontwikkeld en dus betaalbaar geworden. Slim met energie

omgaan is geen luxe meer maar noodzaak. Het wordt straks

net zo vanzelfsprekend als noaberschap en gescheiden afval.

De jeugd heeft de toekomstDe gemeente Hof van Twente wil op termijn een energie-

neutrale gemeente zijn. Dat wil zeggen dat we in onze eigen

energiebehoefte voorzien en dat op een duurzame manier.

De gemeente stimuleert bijvoorbeeld het opzetten van een

energiecoöperatiedie de gezamenlijke inkoop van groene

energie kan regelen en voorlichting geeft over zonnepanelen.

Maar ook bewustwording is een heel belangrijk onderdeel van

het inzetten op duurzaamheid en als het over onze toekomst

gaat dan is het van belang om ook de jeugd erbij te betrekken.

Daarom heeft de Stichting Zwaluwstaarten techniekleskisten

duurzame energie ontwikkeld voor het basisonderwijs en

Overijssel is innovatief ondernemend als het gaat om: • De aanpak in de gebouwde omgeving (energieloketten,

vraag- en aanbodstimulans in samenwerking met alle

25 gemeenten en branche verenigingen Uneto VNI en

Bouwend Nederland).

• Het stimuleren van gemeenschappen (Duurzaam Dorp

Overijssel, Koplopers groep duurzame sportvereniging,

koplopersgroep zon installateurs).

• Het ondersteunen van ondernemers met kennis (BEON, UT

onderzoek naar een bio-energiedorp, pyrolyse gebruik en bio

energie technieken), communicatie en fi nanciën (o.a. Energiefonds

Overijssel en diverse doelgroepgerichte (MKB) subsidies).

• Het inspireren van de jeugd (o.a. Scholen krijgen Energie,

minor Green op Saxion en sponsoring van Green Team

Twente, Solar Team Twente en Solar Boat Windesheim).

In 2020 wil provincie Overijssel 20% Nieuwe Energie uit biomassa,

bodem, wind en zon beschikbaar hebben. Het opwekken,

transporteren en slim gebruiken van groengas, biogas, elektra

en warmte staan centraal in het programma Nieuwe Energie

Overijssel (NEO). Vanaf zomer 2013 vertellen vooruitstrevende

ondernemers waarom en hoe zij hun geloof in een energie onaf-

hankelijke toekomst vorm geven. Schuif aan bij hun koffi etafel.

www.overijssel.nl/nieuweenergie

Ben WolterinkWethouder Gemeente Rijssen-Holten

Ben EngbertsWethouder Gemeente Twenterand

Gerrit OphofWethouder Gemeente Tubbergen

Janneke Oude AlinkWethouder Gemeente Hengelo

Johan AndelaWethouder Gemeente Almelo

Pim KoeglerWethouder Gemeente Dinkelland

Theo de PutterWethouder Gemeente Wierden

Hans van AgterenWethouder Gemeente Enschede

Jan WeierinkWethouder Gemeente Losser

Thea ten HaveWethouder Gemeente Hellendoorn

Josh SijbomWethouder Gemeente Hof van Twente

voortgezet onderwijs. De leskisten,

die ontwikkeld zijn door Willem Bomhof en

Wim Schreurs van de stichting, zijn zeer gewild bij

de scholen. Leerlingen kunnen er zelfstandig mee aan de slag

en worden aangemoedigd om hun talenten te ontwikkelen

op gebied van techniek. Aan de leskisten is nu het duurzaam-

heidsaspect toegevoegd zodat leerlingen kennismaken met

alternatieve energiebronnen. Zo kunnen ze met zonne-energie

water koken in een solarcooker of een propeller van een

vliegtuigje laten draaien. Ook kunnen ze een proef doen met

windenergie of isolatie.

WethoudersDeelnemende Twentse gemeenten

Herman MulderWethouder Gemeente Borne

8

bezoekadres

Nijverheidstraat 307511 JM Enschede

postadres

Postbus 14007500 BK Enschede

contact

053 487 65 43

website

regiotwente.nl/duurzaamheid

Redactie

Communicatieafdelingen deelnemende Twentse gemeenten:

Almelo, Borne, Dinkelland, Enschede, Hellendoorn, Hengelo,

Hof van Twente, Losser, Rijssen-Holten, Tubbergen,

Twenterand, Wierden en provincie Overijssel

Samenstelling en eindredactie

Regio Twente, Marie-José Herik-Jonker, Irma Huiskes,

Harry te Walvaart en Paul Westenbrink.

Opdrachtgever

Roel Cazemier (bestuurlijk opdrachtgever)

Fons Lohuis (ambtelijk opdrachtgever)

Ontwerp en opmaak

Digidee Ontwerpstudio, Enschede

Drukwerk

Drukkerij Verhaag

Oplage: 5000 exemplaren. De krant

is gedrukt op 170 grams houtvrij

offset FSC

Deze krant is een publieksvriendelijke voortgangsrapportage

van de Twentse Duurzaamheidagenda, een project van

Regio Twente, het samenwerkingsverband van de 14 Twentse

gemeenten. Voor meer informatie scan onderstaande QR-code.

www.regiotwente.nl/duurzaamheid

Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.

Tekst mag alleen met toestemming van Regio Twente

worden overgenomen. Druk- en zetfouten voorbehouden.

Colofon

Stimuleren sanering asbestdaken naar duurzaam dak

ASBESTDAKEN VORMEN EEN GEVAAR VOOR

DE OMGEVING, VOORAL BIJ CALAMITEITEN

ZOALS BRAND. DEZE DAKEN ZIJN DAARNAAST

ENERGIEVERSLINDEND.

In 2012 is een pilotproject uitgevoerd bij onder andere de

bedrijven Schuitemaker en Nijhuis, waar de asbestdaken

vervangen zijn door duurzame daken. In totaal is 30.000 m2

asbest verwijderd. Er bevindt zich nu nog ongeveer 70.000 m2

niet geïsoleerd asbesthoudend dak bij circa 40 bedrijven op de

bedrijventerreinen. In de praktijk blijkt dat bedrijven moeilijk

overgaan tot sanering. Om dit te stimuleren is dit project

benoemd. Het gaat hier om het fi nancieel inzichtelijk maken

van de kosten en baten, enthousiasmeren en overtuigen van

bedrijven om de uitvoering aan te pakken. De insteek is om alle

bedrijven met asbest actief te benaderen, met als doel zoveel

mogelijk bedrijven te stimuleren om de sanering aan te pakken.

Wat gaan we hier voor doen?

Prioritering bedrijven De bedrijven worden benaderd door met een helder verhaal

over de kosten en baten van de benodigde maatregelen:

• Grote bedrijven kunnen een grote stap maken in het

verminderen van energieverbruik.

• Kleinere bedrijven zullen de stap vanuit bijvoorbeeld

maatschappelijk verantwoord ondernemen (fi nancieel)

eerder kunnen maken.

Voorlichting en enthousiasmeren bedrijven De bedrijven en/of eigenaren van asbesthoudende bedrijfs-

daken worden afzonderlijk benaderd. E.e.a. gebeurt op basis

van de asbestinventarisatie lijst, die destijds in overleg met de

Kring Werkgevers Rijssen (KWR) is opgesteld. Door middel van

het door Saxion opgestelde rekenmodel wordt de ondernemer

aan de hand meegenomen en zal geprobeerd worden de

ondernemers te overtuigen van de voordelen van asbest-

sanering en isolatie van de daken.

Via collectieve inkoop, fi scale voordelen en subsidie van

overheden zullen bedrijven naar verwachting (voor een deel) te

verleiden zijn om mee te doen. Tenslotte wordt een afsluitend

seminar gehouden.

Planning • Benaderen van de bedrijven vindt

plaats in het tweede en derde kwartaal van 2013

(werkzaamheden consortium).

• Uitvoering daadwerkelijke sanering daken et cetera op zijn

vroegst na medio 2013.

Wie zijn er bij betrokken? Het project wordt uitgevoerd door het consortium, dat ook bij

het pilotproject is betrokken. Dit betekent overigens niet dat de

bedrijven die worden benaderd, verplicht zijn om de werk-

zaamheden door het consortium te laten uitvoeren.

• Consortium: Bouwfund, Zuna advies en RoosdomTijhuis

• Kring Werkgevers Rijssen (KWR)

• Holtense Industrie Groep (HIG)

• Businessclub Bij de Tijd

• Gemeente Rijssen-Holten

Wat kost het? De kosten bedragen 1 48.300,00 excl. BTW. Voor de uitvoerings-

kosten vindt op grond van concrete projecten overleg met

subsidieverlenende instanties plaats.

Naast het hiervoor genoemde project (voor de bedrijven) zal in

het kader van het Deltaplan ook een project worden opgestart

met het doel om te komen tot sanering van het aanwezige

asbest aanwezig bij de agrarische bedrijven binnen onze

gemeente (dit is een aanvulling op het Deltaplan e.e.a. naar

aanleiding van de behandeling door de gemeente raad op

21 maart 2013). De kosten bedragen 1 25.000 excl. BTW.