Hoe bang moeten we zijn?

door Renee van DoesbuRg, MeRlijn ensing en Yaël WeijenbeRg fotografie anp

1 ‘naïef in apeldoorn? nee dat niet.’ – edmond messchaert,

woordvoerder nationaal Coördinator terrorismebestrijding (nCtb).‘We zijn sinds 2009 meer op onze hoede en Apeldoorntaferelen krijgen geen kans meer. We willen de juiste veiligheids­maatregelen nemen die bij het evenement passen. Welke? Daar kunnen we geen uitspraken over doen, maar we moeten tegenwoordig wel rekening houden met scenario’s die we voorheen niet voor mogelijk hadden gehouden. Het open karakter van Koninginnedag heeft zeker een deuk opgelopen, maar mensen hoeven niet bang te zijn. We zijn op alles voorbereid. Zichtbaar en onzichtbaar.’

2 ‘Shit happens.’ – menno Duin, lector crisisbeheersing neder­

lands instituut Fysieke Veiligheid (niFV) en de Politieacademie.‘Het idee dat er steeds meer beveiliging moet komen, is onhoudbaar. Een Sinter­klaasintocht is anders dan Koninginne­dag, het risico van een Suzuki Swift die zich in het publiek boort, is veel kleiner. Het is bijna onmogelijk een mensen­massa te beheersen die op drift raakt. Denk aan het stilgelegde concert van Anouk tijdens Koninginnenach in 2008.

Men wilde niet dat het uit de hand liep door een te grote mensenmassa. Net op tijd ging de stop eruit. ‘Shit happens,’ zeggen de Engelsen. Niet alle onheil is te voorkomen.’

3 ‘investeren in beveiliging ge­beurt alleen vanuit wettelijke

verplichting. De omgekeerde wereld.’ – Richard Franken, commercieel di­recteur trigion, nederlands grootste beveiligingsbedrijf.‘Organisatoren van grootschalige evene­menten zien beveiliging vooral als sluit­post. Het enige motief om te investeren in beveiliging is vaak omdat ze daar­toe wettelijk verplicht zijn, niet om te voorkomen dat er iets fout gaat. Het is de omgekeerde wereld, een heel verkeerde instelling en dat moet beter. Te beginnen met degelijke risicoanalyses. Het betekent overigens niet dat we per se reden hebben om angstig te zijn tijdens openbare evenementen. De terrorisme­dreiging in Nederland valt alles mee. En kom op: je kunt zelf ook constateren en aanvoelen of iets in de haak is of niet.’

4 ‘een kwart van de nederlanders voelt zich onveilig.’ – ger Linden

van de Veiligheidsmonitor van het

Centraal bureau voor de Statistiek.‘Het aantal mensen dat zich in de afgelo­pen drie jaar ‘weleens’ onveilig voelt, blijft stabiel. Eind 2010 voelde 26,3 procent van de Nederlanders zich onveilig, dat percentage lag in 2009 en 2008 respectie­velijk op 25,8 en 25,3 procent. Het aantal inwoners dat zich ‘vaak’ onveilig voelt, veranderde de afgelopen jaren nauwelijks en schommelt rond de 2 procent.’

5 ‘er zijn mensen met minder gezellige bedoelingen.’ – jeanine

Hennis­Plasschaert,VVD­Kamerlid, portefeuille veiligheid.‘Er wordt preventief gefouilleerd in risicogebieden, niet 24/7. Jammer dat er mensen zijn met wapens op zak en met minder gezellige bedoelingen in een feestende menigte. Maar incidenten moeten niet worden opgeblazen, dat is angst aanpraten. Die aandacht heeft ook een andere kant: men raakt immuun. Er zijn veel instrumenten om de veiligheid en orde te handhaven. Die moeten we volledig benutten. Toch vindt een echte gek, zoals met Koninginnedag in Apeldoorn, altijd een opening om chaos te creëren. We moeten dus wel degelijk alert blijven.’

6 ‘we moeten elkaar meer corrigeren.’ – Hans boutellier,

algemeen directeur van het Verwey­jonker instituut dat onderzoek doet naar maatschappelijke vraagstukken.‘Er is in Nederland een serieus veiligheids­probleem. Maar de aandacht ervoor is zo groot, daar gaat iets anders achter schuil. De samenleving is onoverzichte lijker geworden, waardoor ook de onzekerheid is toegenomen. Dat leidt tot onvrede, onbehagen, korte lontjes en zelfs woede. Mensen hebben het gevoel niet gezien en gehoord te worden. Je kunt wel van alles zeggen, maar niemand luistert. Dat kun je teniet doen door veel kleinschaliger te denken: elkaar aandacht geven en aan­spreken. Het corrigerende vermogen van de samenleving, dát moet omhoog.’

7 ‘gebruik je boerenverstand.’ – Charles meijer, voorzitter

Vakgroep Veilig gebruik bij de neder­landse Vereniging voor brandweer­zorg en Rampenbestrijding (nVbR). ‘De brandweer gaat bij grote evenemen­ten over nooduitgangen en uitvalswegen. Hulpverleningsdiensten weten hoe ze een ramp moeten oppakken, er zijn draai­boeken of rampscenario’s voorhanden.

week

17

/1

1

Koninginnedag, 4 mei, Bevrijdingsdag

In een week waarin Nederland zich weer opmaakt voor Koninginnedag, 4 mei en de Bevrijdingsfestivals houden velen hun hart vast dat er weer een verdwaalde ziel zijn wrok tegen de maatschappij in daden omzet. Maar is dat wel nodig? En hoe is daadwerkelijk gesteld met het veiligheidsniveau van Nederland? 10 visies.

maSSa’S en wat eR miS ging

Grootschalige evenementen, massale bijeenkomsten en feestdagen. Plaatsen waar mensen in een grote mieren-hoop aan elkaars bovenlip kunnen ruiken, zijn perfect voor een terroristische aanslag of bangmakerij. Afgelopen twee jaar was het flink feest. In chronologische volgorde:

Apeldoorn, 30 APrIl 2009 Karst T. knalt in zijn Suzuki Swift met volle vaart tegen het monument De Naald bij paleis ’t loo. Een mislukte aanslag op het koningshuis. resultaat: 7 doden.Hoek vAn HollAnd, 22 AuGuSTuS 2009 Het feest Sunset Groove ontaardt in een slagveld nadat agenten waarschuwingsschoten lossen omdat ze zich bedreigd voelen door een bewapende bezoeker. resultaat: 1 dode, zeven gewonden.ScHreeuw op de dAm, 4 MEI 2010 ‘Bom, vlucht, bom,’ roept een man tijdens de twee minuten stilte van de Dodenherdenking op de Dam. Van schrik laat een man een koffer vallen: de chaos is compleet.love pArAde duiSburg, 24 julI 2010 Tijdens het dancefeest in de Duitse stad breekt massale paniek uit in een tunnel die van het station naar de hoofdingang van het festivalterrein leidt. resultaat: 19 doden, 320 gewonden, waarvan 40 zwaargewond.ridderHof, 9 APrIl 2011 De schizofrene Tristan van der Vlis schiet in het rond in het winkelcentrum in Alphen aan den rijn waarna hij zelfmoord pleegt. resultaat: 7 doden, waaronder de dader.

‘als het druK is Bij een uitgang: wacht dan. is er een opstootje: geen ramp-toerisme’

Bezoekers raad ik aan: gebruik je gezonde boerenverstand. Als het druk is bij een uitgang: wacht dan. Is er een opstootje: geen ramptoerisme. Maar in de media is de laatste tijd aandacht geschonken aan evenementen die misgingen, terwijl er zoveel wél goed gaat.’

8 ‘Hier gebeurde nooit iets.’ – Lucas Kastelijn, docent integrale

Veiligheidskunde Hogeschool Utrecht.‘Nederlanders zijn op het gebied van veiligheid erg aan de actualiteit gebonden. Er gebeurt iets, het land staat op z’n kop, maar daarna volgt al snel de berusting en dan verzandt het. Toch merk je dat er de afgelopen jaren iets in de Nederlandse samenleving is veranderd. Jarenlang hebben we als land een zogenaamde voortrekkersrol gehad: wij waren het rustige polderlandje waar nóóit iets gebeurde. Nu is de sfeer omgeslagen en zit er meer spanning op. Van betutteling op het gebied van veiligheidsmaatregelen is daarom, vind ik, geen sprake.’

9 ‘Hè shit, het kan toch.’ – bente bollmann, woordvoerder

Lowlands.‘Het verschil met evenementen zoals de Love Parade, is dat wij weten hoeveel bezoekers er komen. Er wordt gefouilleerd, er is voldoende security aanwezig en er liggen rampscenario’s klaar. In 2009 was het op donderdag noodweer, terwijl op dat moment de meeste mensen aankwamen. We riepen via sociale media op om later te komen en dat ging perfect. Als er een ramp gebeurt zoals in Duisburg slik je even: hè shit, het kan toch. Maar het zit in onze aard om met veiligheid om te gaan, de kans op Lowlands is miniem.’

10 ‘we hebben lering getrok­ken uit apeldoorn.’ – Hans

van Kruchten, woordvoerder veilig­heidsdiensten politie Limburg­noord die de bezoeken van koningin beatrix aan weert en thorn begeleidt.‘Ons motto voor Koninginnedag is: iedere beveiliger is sympathiek, maar scherp. We willen eraan bijdragen dat het een feest wordt en dat het een feest blijft. We hebben lering getrokken van wat er in Apeldoorn is gebeurd. Vorig jaar was in Zeeland de geslaagde vuurdoop dat Koninginnedag een feest kan blijven, wij willen dat op z’n minst evenaren.’ 14 15