Bijeen-komstenvan OTIB

over nieuwebouwen

OTIB (het Opleidings- en ontwik-kelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf) organiseert in het najaar een aantal bijeenkom-sten over thema’s die actueel zijn in de installatiesector, te weten duurzaamheid en het nieuwe bouwen.

De regiobijeenkomsten hebben als thema ‘Uw toekomst: maak er sa-men werk van!’ en is bedoeld voor bedrijven, het onderwijs en lokale overheden en provincies. In alle gevallen begint het programma om 12.00 uur en de bijeenkomst duurt tot 19.00 uur, inclusief bor-rel en buffet. Er zijn drie sessies met als on-derwerpen ‘Maak uw toekomst groen!’ (insteek: grootschalige verduurzaming van de gebouwde omgeving ligt binnen handbereik), ‘Het Nieuwe Bouwen’ (insteek: wat betekenen nieuwe markten en ont-wikkelingen op bestaande mark-ten voor u en uw omgeving?) en ‘Wow, wat een verschil!’ (insteek: nieuwe markten betekenen nieu-we klanten. Hoe verhouden deze zich tot de samenstelling van uw team?).

De reeks bijeenkomsten begint op 23 september in Nieuwerkerk aan den IJssel en de laatste vindt plaats op 3 december in Cruquius. Het schema staat op www.otib.nl.

In Nederland in het algemeen en in de installatiesector in het bij-zonder is een groot gebrek aan BIM-engineers en aan BIM-oplei-dingen. “De vraag is groter dan het aanbod.”

Dit schrijft ingenieur Marieke Steltenpool van Grontmij in een column op www.hetnationaal-bimplatform.nl. Dit platform over Bouwwerk Informatie Modelleren

(BIM) richt zich op professionals en bedrijven in de bouwkolom die werken met of belangstelling hebben voor BIM en ook op op-drachtgevers die hun gebouwen en bouwprojecten willen beheren en onderhouden in BIM.

BIM wordt steeds populairder, maar volgens Steltenpool is er een groot gebrek aan BIM-engineers en zijn er ook amper opleidingen

voor. “Zeker in de installatiesector zijn goede modelleurs schaars en gespecialiseerde detacheringsbu-reaus kunnen de vraag niet aan. Naast modelleurs is er ook be-hoefte aan BIM-engineers. Deze BIM-engineers zijn mogelijk nog moeilijker te vinden. En dan zijn er de echte exoten, namelijk de BIM-engineers die een ontwerp tot uitvoeringsniveau kunnen mo-delleren. Dit zijn de schapen met 5 poten die helemaal moeilijk zijn te vinden.”

De opleiding Integrated Building & Engineering van Hogeschool Utrecht was een goede BIM-oplei-ding, maar deze is opgeheven en alleen nog beschikbaar als spe-cialisatie. En in maart maakten de hogescholen bekend te gaan starten met een opleiding waarin BIM wordt gedoceerd, maar die is pas in het studiejaar 2016/2017 ge-reed. “Dat betekent dat de eerste

BIM-engineers pas in 2020 van de opleidingen komen. Zij moeten dan nog werkervaring op gaan doen en veel praktische kennis tot zich gaan nemen”, schetst Stelten-pool het probleem. De hogescho-len Avans en Windesheim bieden momenteel als enige een BIM-opleiding aan. Windesheim heeft zelfs een BIM Innovatiecentrum geopend. Bedrijven kunnen na-tuurlijk wel extern BIM-geschool-den inhuren, maar dit biedt alleen een oplossing voor de korte ter-mijn zegt Steltenpool: “Bedrijven moeten in eerste instantie kijken of ze dit soort problemen kunnen opvangen door in de eigen organi-satie en de eigen mensen te inves-teren.”

Geberit en Itannex houden op 7 november bij het Kenniscentrum van Geberit in Nieuwegein een BIM-seminar. Meer informatie hierover staat op pagina 9.

Installatiebranche staat openvoor vrouwen en parttimers

‘Er is een groot gebrek aan BIM-opleidingen’

Bas van Gestel oefent voor EuroSkills

Bekend maakt bemind: instal-latiebedrijven waar vrouwen in het bedrijf een technische func-tie hebben, zijn vaker bereid te investeren om meer vrouwen te werven dan bedrijven die dit niet hebben. Bovendien wordt in de sector niet meer vreemd aange-keken tegen deeltijdwerken.

Dit blijkt uit de M/V bedrijvenscan die door TechniekTalent.nu is uit-gevoerd. Van de bedrijven geeft 56 procent aan dat zij willen inves-teren in meer vrouwen in techni-sche functies, maar het blijkt dat de bereidheid erg afhankelijk is van de aanwezigheid van techni-sche vrouwen in het bedrijf. Bij de bedrijven waar al vrouwen in deze functies werken, is de bereidheid namelijk 77 procent en bij de an-dere bedrijven duikt dit ver onder de 50 procent. Het valt op dat dit zowel voor grote als kleine bedrij-ven geldt. “De trend zet zich voort dat veel bedrijven uit de techni-sche sector zelf ook erkennen dat investeren in technische vrouwen van groot belang is”, is een van de conclusies.Titia Siertsema, voorzitter UNE-TO-VNI, en juryvoorzitter van de Femme Tech Bedrijven Award die dit jaar op 11 november wordt uitgereikt, zegt over dit onder-werp: “Vrouwen kunnen kennis van technologie koppelen aan een groot gevoel voor dienstverlening en marketing. Bedrijven die reeds vrouwen in dienst hebben, zien en erkennen de talenten van vrou-wen. Zij willen graag investeren in een nog relatief ongekende groep in hun bedrijf.”

Verder blijkt dat bij een derde van de technische bedrijven deel-tijdwerken op alle functieniveaus bespreekbaar is en dat is baanbre-kend en hard nodig. In de techni-sche sector is 93 procent van alle banen een fulltime functie, terwijl volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) het aantal jonge mannen (tussen 15 en 25 jaar) dat in deeltijd wil werken is gestegen naar 50 procent. TechniekTalent.nu roept ondernemers op om hierop in te spelen. “Steeds meer mannen willen parttime of flexi-bel werken. Het is hoog tijd voor de technische sector om zich dit te realiseren. We willen de vele goe-de arbeidskrachten niet kwijt, die hebben we nodig om de aankomen-de technische personeelstekorten het hoofd te kunnen bieden”, aldus Chris van Bokkum, directeur van TechniekTalent.nu.

93‘Scholen moe-ten uitstoot CO2 meten’

Sophie Hilbrand is nog steeds dat rebelse meisje

Renovatiemarkt koren op de molen van Oostendorp Installatietechniek

Tweede leven voor 35 jaar oud Geberit inbouwreservoir

5 3 7 10

% van de technische banen is fulltime. Er is echter grote vraag naar parttime banen

Installateur Bas van Gestel uit Tilburg vertegenwoordigt Nederland van 2 tot 4 oktober in Lille tijdens de kampioenschappen EuroSkills. In totaal 13 techniektalenten uit de installatie-, elektro-, koude- en metaaltechniek binden de strijd aan met jonge vakgenoten uit Europa. Van Gestel, werkzaam bij in-stallatiebedrijf P. van Erve in Tilburg, verdiende zijn ticket in maart dit jaar tijdens de finale van de Vak-kanjerWedstrijden. De afgelopen periode heeft hij hard getraind, waarvoor in het bedrijf een speciale oefenhoek was ingericht. De opdracht die hem te wachten staat in Lille heeft hij hier nauwkeurig kun-nen voorbereiden. Met de Vakkanjerwedstrijden wil TechniekTalent.nu de vaktrots, het vakmanschap en de instroom van jonge technici een boost geven. Foto: Hans Peijs

Donderdag 2 oktober 2014Deze krant is een uitgave van Geberit voor Installerend Nederland

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 2

LET‘S GO! AKTIEWEKENMAGNA3/GOGa voor meer informatie naar www.grundfos.nl. Of bezoek ons op de Installatievakbeurs in Hardenberg, hal 6, stand 602.

LET‘S GO „3 + 1“Uw koop: 3 x MAGNA3 Uw gratis bonus:1 x Grundfos GO Bluetooth dongel (MI301) voor uw iOS of Android smartphone

UW BONUS Grundfos GO Bluetooth dongel

LET‘S GO „5 + 1“Uw koop: 5 x MAGNA3Uw gratis bonus:1 x iPod touch, incl. hoesje, Grundfos GO dongel (MI204)

UW BONUS Grundfos GO Complete oplossing iPod touch

INSTALLATIENIEUWS_AUG_MAGNA3.indd 1 26-08-14 12:29

Goede voorbeelden inteGrale samenwerkinG in de picture

De Nyenrode Supply Chain Award is een nieuwe prijs voor bedrij-ven die uitmunten op het gebied van integrale ketensamenwer-king. De award wordt uitgereikt tijdens het Duurzaam Gebouw

Congres op 13 november in het MECC in Maastricht.

De Nyenrode Supply Chain Award is een initiatief van Nyenrode Business Universiteit, Platform

Ketensamenwerking Zuid en Duur-zaam Gebouwd. Zij willen met de-ze prijs succesvolle voorbeelden in de schijnwerpers zetten om zo de complete bouwkolom te inspireren om met deze samenwerkingsvorm aan de slag te gaan.De jury staat onder leiding van prof. dr. Jack van der Veen, hoog-leraar op de EVO leerstoel Supply Chain Management bij Nyenrode.Teams bestaan uit partnerships van minimaal drie autonome or-ganisaties die samen een keten vormen, elkaar als strategische partners in bouwprojecten zien en vanuit deze samenwerking aantoonbaar tot betere prestaties op het gebied van tijd, geld, kwa-liteit en duurzaamheid zijn geko-men. Het gaat om projecten in de nieuwbouw en renovatie.Het thema tijdens de 6e editie van het Duurzaam Gebouwd Congres is ‘Samen duurzaam renoveren en transformeren’. Sprekers zijn onder andere Claudia Reiner (vice-voorzitter UNETO-VNI) en Maxime Verhagen (voorzitter Bouwend Nederland). Het congres wordt ge-houden in het MECC in Maastricht. Meer informatie op www.dgcon-gres.nl.

Nyenrode Supply Chain Award voor uitblinkers

samenwerking

57 ernstige ongevallenmet gasinstallaties in 2013

Vorig jaar hebben 57 ernstige ongevallen als gevolg van een defect in een gasinstallatie plaatsgevonden, waarbij drie doden vielen te betreuren. Verder vielen er 180 gewonden, van wie 99 ernstig.

Dit constateert Kiwa Technology in haar jaarverslag dat onlangs is aangeboden aan de gezamenlijke netbeeheerders. Vergiftiging door koolmonoxide maakte de meeste slachtoffers. In vrijwel al deze gevallen gaat het om ongevallen die plaatsvinden met aardgas na de gasmeter, meldt Kiwa. Vergiftiging door koolmonoxide kostte vorig jaar één dode en 172 gewonden. Achterstallig onderhoud van open en afvoerloze toestellen zijn de meest voorkomende oorzaken.Dit hoge aantal was voor de Onderzoeksraad voor de Veiligheid aanleiding om een onderzoek te starten naar de oorzaak van deze ongevallen. In Diemen kwamen vorige maand nog twee mensen om het leven bij een hevige gasexplosie.

De chaos na een gasexplosie in Diemen in september waarbij twee mensen om-kwamen.

‘Scholen moeten sneluitstoot CO2 meten’

‘Verlenging lage btwgoed voor de branche’

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 3

De verlaagde btw op arbeidskos-ten (6 in plaats van 21 procent) blijft nog een half jaar langer van kracht en duurt nu in elk geval tot 1 juli volgend jaar. Branche-organisatie UNETO-VNI is er blij mee en verwacht dat de verlen-ging bijdraagt aan verder herstel in de installatiebranche.

Het sentiment in de installatie-branche is mede dankzij de lage btw de laatste maanden sterk ver-beterd. Uit een recent gehouden conjunctuurenquête blijkt dat

ruim een derde van de installateurs positieve verwachtingen heeft over de hoeveelheid werk en omzet voor de komende maanden. Volgens UNETO-VNI komt dat mede door de verlaagde btw. Deze maatregel leverde tot nu toe bij ruim drie kwart van de installateurs extra omzet op. De gemiddelde omzet-stijging bedroeg tussen de 20.000 en 50.000 euro. Van de verlenging van de maatregel worden dezelfde positieve cijfers verwacht, waarbij ook nog eens komt dat de huizen-markt zich positief ontwikkelt.

Het is niet best gesteld met de uitstoot van CO2 op scholen. TNO heeft geconstateerd dat in 80 procent van de klaslokalen de CO2-concentratie te hoog is. Bran-cheorganisatie UNETO-VNI roept daarom schoolbesturen op zo snel mogelijk metingen te laten uit-voeren naar de kwaliteit van het binnenmilieu. Ook pleit UNETO-VNI voor een verplichting om bij nieuwbouw de prestaties van ven-tilatiesystemen bij oplevering te testen.

Hiermee reageert UNETO-VNI op recente berichten in de media waarin wordt vastgesteld dat venti-latiesystemen in de meeste scholen

slecht presteren. “Alleen op basis van regelmatige metingen kunnen installaties goed worden afgesteld en naar behoren blijven functio-neren”, laat de organisatie weten. “Een gebrek aan ventilatie heeft volgens een onderzoek van TNO concentratieverlies en hoofdpijn tot gevolg. Ook het werk van docenten lijdt eronder.”Onder andere door bezuinigingen op onderwijs de afgelopen jaren zijn veel schoolgebouwen verouderd en dat geldt meteen ook voor de tech-nische installaties. Veel installaties zijn dan ook toe aan vervanging.

VerbeterenUNETO-VNI is betrokken bij een project van de GGD dat is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van

ventilatiesystemen. Naar verwach-ting worden daarbij de komende tijd circa 500 basisscholen bezocht. Doelstelling is om scholen bewust te maken van de noodzaak om aan-dacht te besteden aan een goede ventilatie.Ook is er kritiek op het geluids-niveau van sommige installaties. “Sinds 2012 mag een ventilatiesys-teem maximaal 35 decibel aan ge-luid voortbrengen. Installaties die voor die tijd zijn opgeleverd, maken mogelijk meer geluid en worden om die reden soms uitgeschakeld. Bij dergelijke installaties is investering in extra geluiddempende voorzie-ningen wenselijk”, laat UNETO-VNI weten, dat toevoegt dat is bewezen dat een goede ventilatie bijdraagt aan betere leerprestaties.

Partner in

totaaloplossingen.

Teamwork, daar draait het om bij de aanleg van legionellaveilige installaties. Een installatie is namelijk zo sterk als de zwakste ver-binding. Om bacteriehaarden te voorkomen moet naast de ontwer-per ook de monteur zijn werk perfect doen. Want alles valt en staat bij de uitvoering. Hygiënisch werken, voorkomen van hotspots en op elkaars kunde vertrouwen, daar draait het om.

Iedereen kent het belang van schoon drinkwater. Zowel bij het ont-werpen als het aanleggen van legionellaveilige installaties moet u als team opereren, elkaar begrijpen en samen naar oplossingen zoeken. Een goed ontwerp valt en staat namelijk met een correcte uitvoering. En het beste resultaat bereikt u alleen als u uw eigen rol en die van de collega serieus neemt.

Als monteur heeft u een hands-on mentaliteit en bent u degene die op de praktische problemen stuit. U vervult daardoor dé be-langrijkste rol in het proces. Niet alleen de aanleg is aan u toever-trouwd, ook het signaleren van knelpunten is uw taak. Maar wat doet u als u op een hotspot stuit of wanneer er (net) niet genoeg ruimte is om de koud- en warmwaterleidingen op de aangegeven afstand van elkaar te leggen? Bedenkt u een inventieve oplossing of koppelt u terug naar de ontwerper? Iedere monteur weet dat de praktijk vaak anders is dan wat er op de tekening is aangegeven. Dan is de verleiding groot om het ‘even aan te passen’.

Maar dat betekent niet dat u onder het motto ‘even verderop kan het wel’ of ‘ik heb het altijd zo gedaan’ van het ontwerp mag af-wijken. De ontwerper heeft de installatie met een reden zo ont-worpen. Onze nieuwe legionellacursus richt zich op de monteur en hoe hij het best kan handelen. We leggen uit waarom ontwerpers bepaalde keuzes maken en wat de wettelijke voorschriften zijn. Maar het belangrijkste aspect is: hoe kunnen monteurs succesvol een legionella veilige installatie monteren?

Aan bod komen natuurlijk hotspots, omdat plaatsen waar leidin-gen met verschillende temperaturen elkaar kruisen of direct naast elkaar liggen belangrijke plekken zijn van legionellagroei. En we gaan in op het doorlussen van niet wekelijks gebruikte leidingen. Ook stilstaand water is namelijk een paradijs voor ziekteverwek-kers. Daarnaast is er aandacht voor schoon werken. De cursus wordt afgesloten met een kort praktijkdeel waarin de diverse aan-voersystemen aan bod komen.

Door Jeroen BosmanTrainingsmanager Geberit

Ben jij de sterkste schakel?

Bent u geïnteresseerd in onze nieuwe cursus ‘Legionella Preventie Praktijk’ ga dan naar www.geberit.nl/cursussen. De cursus is gratis en vindt nog 2 x plaats dit jaar. Op de website kunt u zich direct aanmelden.

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 4

Slimme inStallatieS dragen bij aan minder waterverbruik

Brancheorganisatie UNETO-VNI heeft berekend dat er jaarlijks 37,5 miljoen m3 water en 240 miljoen m3 gas kan worden be-spaard als iedere Nederlander een minuut korter doucht. Hier-mee wordt een belangrijke bij-drage geleverd aan de afspraken in het Energieakkoord. Korter douchen is ook het thema van de campagne Nationale WaterSpaar-ders die Prinses Laurentien on-langs startte. Hiervan is het doel om vijf minuten in plaats van de

gebruikelijke gemiddelde negen minuten te douchen.

Van de 110 liter warm water die het gemiddelde huishouden iedere dag gebruikt, verdwijnt ruim 80 liter in het doucheputje. Dat kan anders, vindt voorzitter van UNETO-VNI Titia Siertsema. “Het is de moeite waard om in een woning te con-troleren of alle kranen een water-besparend mondstuk of een door-stroombegrenzer hebben. Verder is een thermostatische mengkraan

zuiniger dan een gewone meng-kraan.” Ook slimme installaties kunnen voor extra bezuinigingen zorgen. Zo kan een douche-wtw (warmteterugwinning) het weg-stromende water gebruiken om koud water op te warmen.Tijdens de Nationale WaterSpaar-ders Dag begin september lag het ac-cent ook op minder douchen. Prin-ses Laurentien sprong samen met een groep kinderen in Amsterdam in de Amstel om daarmee aandacht te vragen voor waterbesparing.

Korter douchen goed voormilieu en portemonnee

Grundfos introduceertEcademy 2.0

Grundfos introduceert Ecademy 2.0. Dit is de volgende generatie van het online trainingsprogramma voor iedereen die meer over pompen wil weten.

Dankzij diverse vernieuwingen is de site toegankelijker. De gebrui-ker kan kiezen uit educatieve filmpjes, presentaties en interessante artikelen. De optionele quiz aan het einde van de module laat de gebruiker de opgedane kennis testen. Nieuw is dat de site nu ook toegankelijk is vanaf een smartphone of tablet. Ook kan de gebrui-ker zelf bepalen welke modules zij of hij wil gebruiken en artikelen en presentaties kunnen worden gedownload.In 2006 werd de Grundfos Ecademy gelanceerd en deze telt inmid-dels 30.000 leden. De Grundfos Ecademy frist het geheugen van de installateur op met technische details, verbetert kennis van pompen en toepassingen, helpt problemen oplossen en zorgt dat ter plekke betere beslissingen worden genomen. Via de link www.grundfos.nl/ecademy komt u op de landingspagina van de Ecademy.

www.testo.nl/rookgas

• Professionele meetinstrumenten voor rookgas, water en gasdruk

• Warmtebeeldcamera’s voor het con­troleren van radiatoren en leidingen

• Practische kennis voor de dagelijkse werkzaamheden

Vakmannen kiezen voor meetoplossingen van Testo.

Energie- efficiëntie is meetbaar.

Testo BV, Randstad 21­53, Almere, T 036 5487 00014TE

S­1

0

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 5

‘Ik ben nog steeds dat rebelse meisje’

(bijna 39) wil graag talkshow presenteren

Sophie Hilbrand wordt komende zondag (5 oktober) 39 alweer, maar toch maakt ze op televisie nog altijd de indruk een jonge, stoere wildebras te zijn die overal voor in is. Maar inmiddels is ze als moeder van twee kinderen een stuk rustiger dan in de tijd dat alles maar kon. “Thuis word ik de planningnazi genoemd.” Maar ook geldt nog steeds: “Ik ben nog wel steeds dat rebelse meisje. Ik heb iets kinderlijks in me. Zolang ik dat heb, blijf ik het leuk vinden om me schaamteloos te gedragen.”

Sophie Hilbrand lijkt het de laat-ste tijd rustig aan te hebben ge-daan, maar niets is minder waar. De BNN-presentatrice heeft een

groot aantal draaidagen achter de rug voor een nieuw programma waarin ze een kijkje neemt achter de gesloten deuren van een jeugd-inrichting. Het programma, dat nog geen titel heeft, is komend tv-seizoen te zien. En ook afgelopen seizoen heeft ze de nodige pro-gramma’s gemaakt, waaronder ‘Je Zal Het Maar Zijn’ en de eenmalige uitzendingen ‘Het Grote Racisme Experiment’ en ‘Dag tegen Pesten’.Uit alleen al deze programma’s en haar omvangrijke oeuvre blijkt dat Sophie Hilbrand inmiddels een er-varen rot is in tv-land en dat terwijl ze pas een jaar of elf te zien is op de buis. Zij debuteerde in 2003 bij SBS 6 met het programma ‘6pack’ en maakte in 2004 de overstap naar BNN (nu BNN-VARA) dat inmiddels haar warme bad is geworden.

AlkmaarHilbrand is geboren onder een goed gesternte. Ze kwam in 1975 in Alkmaar te wereld als dochter van een zakenman en een secreta-resse en woonde de eerste acht jaar van haar leven in Bergen aan Zee en daarna in het Brabantse Nuenen waar ze hockeyde en de havo deed. De Modeacadamie in Eindhoven volgde. Een carrière op tv? Ze dacht er geen moment over na, want het leven kabbelde prima door zo. Op haar 21ste verhuisde ze naar Am-sterdam waar ze een 3-jarige hbo-opleiding marketing en communi-catie volgde. Ze schreef zich in bij een modellenbureau - dat dan weer wel - en speelde in reclamespotjes en schreef voor gossipblad Story en het jongerenmagazine Break-Out,

terwijl ze in deeltijd een theaterop-leiding volgde. Daar stopte ze mee toen ze plotseling de kans kreeg te debuteren in het programma ‘6pack’ dat te boek stond als guer-rilla-tv (want alles kon en mocht). Het was een buitenkansje. “Toen ik ‘6Pack’ maakte, was ik trouwens al 27. Misschien dat het daarom wel zo aansloeg. We deden gekke dingen, maar we dachten er wel over na.”

BNN‘6Pack’ bleek in 2004 het opstapje naar BNN, waar ze inmiddels 23 (!) programma’s achter haar naam heeft staan, waaronder ‘World ac-cording to BNN’, ‘Sterrenslag in de Sneeuw’, ‘Try Before You Die’, ‘Lijst 0’, ‘Kebab TV’, ‘Spuiten en Slik-ken’, ‘Katja & Sophie’ en ‘Je Zal Het Maar Zijn’, dat momenteel te zien

is. Een echt plan zat er trouwens niet achter deze reeks. “Ik vond het gewoon leuk om alles te doen wat me door BNN aangeboden werd. Ik heb nooit het idee gehad dat ik met iets bezig was dat maar niet wilde lukken. Natuurlijk, toen ik met ‘Spuiten & Slikken’ begon, wisten we niet of het een succes zou wor-den. Nu is het uitgegroeid tot een heel goed programma.”

Lieve vrouwIn al die programma’s is Sophie vooral zichzelf: een lieve, nieuws-gierige jonge vrouw die wil plea-sen in plaats van plagen. Maar toch knaagt het. “Ik hou juist van mensen die niet zo benaderbaar zijn. Die een beetje lullig uit de hoek komen. Hugo Borst of zo,

die een beetje de sfeerverzieker aan tafel is. Ik vind dat heel leuk en spannend. Nu zien mensen mij misschien nog als dat leuke, aar-dige en benaderbare meisje, maar ik zou het wel leuk vinden als ik mezelf kan ontwikkelen tot de pre-sentatrice die kritisch is als de situ-atie daar om vraagt.”

RelatieHaast tussen neus en lippen door sloeg ze in 2006 een van de meest begeerde vrijgezelle mannen van dat moment, Waldemar Torenstra, aan de haak. Ze hebben ieder hun eigen carrière, maar in 2010 speel-den ze samen een hoofdrol in de film ‘Zomerhitte’, naar het boek van Jan Wolkers, met daarin on-der andere een aantal pittige vrij-scènes. “De reden om ja te zeggen

tegen deze film was de kans om überhaupt in een speelfilm te spelen. Daarnaast vond ik het een enorme eer om in een Wolkers-film te spelen, die ook nog eens door Monique van de Ven geregis-seerd werd. Ik voelde me net Sja-kie in de chocoladefabriek. Had ook nooit gedacht dat ik de rol zou krijgen. Ik vond het uiteindelijk wel fijn dat ik mocht spelen met iemand die ik vertrouw. Vooral bij de seksscènes was het leuk. Dan moet je toch even denken: O ja, we zijn niet thuis. Nou gelukkig maar, want de seks bij ons thuis is zó saai, haha.”Op Waldemar is ze trouwens nog elke dag even gek, waarschijnlijk omdat ze totaal verschillen. “Hij is sprankelend, heeft een stortvloed

aan ideeën, is creatief, idealistisch en weet ongelooflijk veel. Omge-keerd vindt hij mij leuk omdat ik soms zo onbezonnen en impulsief ben en van het leven kan genieten zonder me overal verantwoordelijk voor te voelen.”

OververmoeidHet lijkt allemaal op een sprookje, maar ook Sophie liep op een slecht moment tegen een muur op. Ze heeft inmiddels dochter Robin van 5 en zoon Ravi van 3 en ze dacht na de geboorte van de tweede het werk makkelijk te kunnen combineren met twee kinderen. Maar dat viel erg tegen; ze raakte oververmoeid. “Ik zal je niet vermoeien met alle details, maar het is puzzelen: de combinatie van voor je kinderen zorgen, werken en tijd voor jezelf

hebben. Ik haat die zeurverhalen daarover in vrouwenbladen, maar ze kloppen wel.” Hilbrand verwijt het zichzelf trouwens niet dat ze net zo lang is doorgegaan totdat ze niet meer kon. “Ik had simpelweg even tijd nodig om te zien dat ik in een nieuwe levensfase was aange-komen en om me daaraan aan te passen.”

TalkshowDie donkere periode is nu geruime tijd voorbij en Sophie sprankelt als in haar beste jaren. “Ik voel me energieker dan ik me in tijden heb gevoeld. Nu is er weer ruimte voor nieuwe ideeën.” Meerdere omroe-pen benaderden haar om te verhui-zen, maar ze blijft BNN vooralsnog trouw. Daar is trouwens een goede

reden voor. “Ik blijf bij BNN om-dat zij mij de kans geven om mijn droom, een eigen talkshow à la Ricky Lake, te verwezenlijken. Hoe dat er precies gaat uitzien is nog onduidelijk. Er is nog geen format, maar het idee begint nu wel te le-ven bij BNN. Op de Nederlandse televisie is sinds de shows van Ca-therine Keyl en Sonja Barend niets dergelijks meer te zien. Het lijkt me een enorme uitdaging om da-gelijks of wekelijks met een micro-foon door ‘mijn’ publiek te lopen en maatschappelijke thema’s te bespreken. Mijn zus Claire woonde een tijd in Amerika en als ik bij haar was, zag ik al die talkshows daar. Dat mis ik in Nederland. Ik denk dat er hier ook genoeg onder-werpen te vinden zijn om ook zo’n soort programma te maken.”

‘Ik hou van mensen die

niet zo benaderbaar zijn. Die een beetje lullig uit de hoek

komen’

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 6

50 jaar inbouwreservoir Het is dit jaar 50 jaar geleden dat Geberit het inbouwreservoir ontwikkelde. Hierdoor werden de inrichting van het toilet en de badkamer ingrijpend anders. In het jubileumjaar besteedt InstallatieNieuws daarom elke editie op een hele pagina aandacht aan een groot aantal aspecten van het toilet.

Woningen zodanig bouwen of aanpassen dat ze een leven lang voorzien in de behoeften van de bewoners - dit wordt levensloop-bestendig bouwen genoemd - is tegenwoordig de trend. Geberit heeft hiervoor een speciaal Duofix- of GISeasy-element voorbereid op de plaatsing van armsteunen. Ook de douchewc Geberit Aqua Clean die er in verschillende modellen is, past naadloos in deze trend.

Ouderen willen tegenwoordig zo lang mogelijk in hun woning blij-ven wonen en de rijksoverheid bevordert dit streven. Dit betekent dat het aanpassen van woningen aan deze wens de komende jaren een groeimarkt is. Geberit heeft een aantal inbouwreservoirs waar-mee hierop ingespeeld kan worden. Een hele specifieke oplossing is het Geberit Duofix- of GISeasy-element dat voorbereid is voor arm-steunen.

ArmsteunenDeze elementen zijn stan-daard voorzien van beves-tigingsplaten van multi-plex - watervast verlijmd en in hoogte verstelbaar - aan beide kanten naast het inbouwreservoir. Hieraan kan, na het betegelen van de wand, eenvoudig een armsteun of handgreep gemonteerd worden. Dit kan ook altijd op een la-ter gewenst moment, de wand is immers gewoon netjes afgewerkt, maar dan is de mogelijkheid er in ieder geval wel, zonder dat een extra verbouwing nodig is. Deze elementen zijn tevens voorzien van een mantelbuis voor de wateraansluiting van een

douchewc. Als er een stroomvoorziening wordt aangebracht op de aangegeven positie kan er ook altijd een douchewc geplaatst wor-den, nu of in de toekomst. Een combinatie van een van deze elemen-ten met de Geberit AquaClean 8000 plus (met afstandsbediening) en infrarood bedieningsplaat (van basis Sigma10 tot zeer luxe Sigma80) is de ideale (ont)zorg(ende)oplossing, voorbereid op de toekomst.

Met Geberit inbouwreservoiris aanpassen koud kunstje

In het kader van Wereld Toilet Dag is woensdag 19 november tij-dens Wereld Toiletdag in de eta-lage van toiletwinkel 2theloo een Soedanees toilet ingericht. Bezoe-kers van de toiletwinkel kunnen dan met eigen ogen zien én erva-ren (want ze mogen er gebruik van maken) dat op het gebied van hygiëne in veel landen nog veel valt te verbeteren.

Gertie Eikenaar legt het idee ach-ter deze ludieke actie uit. “Jaar-lijks sterven miljoenen mensen als gevolg van slechte sanitaire voorzieningen. Vooral bij scholen zijn vaak geen goede toiletten, met alle gevolgen van dien.” Het Soe-danese toilet, waar geen water of wc-papier is, is vooral bedoeld als voorlichtingsmateriaal. “Ik denk dat veel mensen best nieuwsgierig zijn, maar ik vraag me eerlijk ge-zegd af of mensen er ook daadwer-kelijk gebruik van gaan maken.”

Beter sanitaire voorzieningenHet doel van Wereld Toilet Dag is om aandacht te vragen voor de slechte hygiënische omstandighe-den in derdewereldlanden. Ver-schillende hulporganisaties en veel bedrijven - waaronder Geberit - zetten zich in voor betere sani-taire voorzieningen in deze landen en dat is bitter hard nodig, helaas.In veel situaties in ontwikkelings-landen is ontlasting een bron van besmettelijke infecties met diarree en sterfgevallen tot gevolg. In Afri-ka - vooral in de landen rond de Sa-hara - en Zuid-Azië is het een van de belangrijkste doodsoorzaken voor kinderen van 5 jaar en jonger. Elk jaar sterven 800.000 kinderen aan

diarree, dat zijn omgerekend elke dag zo’n 2.200 kinderen, vergelijk het met 70 volle schoolklassen per dag. Vaak is diarree het gevolg van gebrek aan schoon drinkwater, gebrek aan sanitaire voorzienin-gen en gebrek aan kennis over de consequenties van slechte hygiëne op de gezondheid, zeker bij jonge kinderen.

In goede omstandigheden kan ont-lasting juist een voedingsbodem zijn en kan dienen als mest voor landbouw. Een van de oplossingen is het bouwen van latrines. Hier-door kan eenvoudig een bron van besmetting (ontlasting) worden omgezet in bemesting. Een latrine is een afgedekt gat in de grond dat uitmondt in een diepe put.

In onder andere Soedan - maar ook in veel andere landen in Afrika en Azië - is het droevig gesteld met de sanitaire voorzieningen. Tijdens de Wereld Toilet Dag wordt hier aandacht voor gevraagd. Bij 2theloo in de Kalverstraat kan deze dag van een Soedanees toilet worden gebruikgemaakt..

Wereld Toilet Dag richtzich op derde wereld

Nog 2 maanden om MINI One Clubvan te winnen !!!Eind 2014 geeft Nikki de sleutels weg dus upload nu uw factuur!!!

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 7

In vestigingsplaats Tiel en de rest van de Betuwe is de naam Oos-tendorp Installatietechniek BV al sinds 1918 een bekende naam. Maar ook daarbuiten wordt de naamsbekendheid van het ge-renommeerde installatiebedrijf steeds groter, vooral op het ge-bied van ingrijpende renovaties. Sinds een half jaar is Erwin Dui-velshof - gepokt en gemazeld in de installatiebranche - directeur van het gerenommeerde installa-tiebedrijf dat ‘in every inch’ gaat voor kwaliteit. Zijn visie is Oos-tendorps visie.

Oostendorp Installatietechniek BV is onderdeel van de Madioen Hol-ding waar ook Oostendorp Appara-tenbouw BV (ontwerper en produ-cent van onder andere drukvaten), Kwakkernaat BV (elektrotechnisch installatiebedrijf) en Hommema van 1825 BV (bliksembeveiliging) deel van uit maken. De bedrijven genereren samen een omzet van jaarlijks rond de 30 miljoen euro en tellen samen ongeveer 250 medewerkers. Oostendorp Instal-latietechniek BV, waar ongeveer 80 man werken, is erkend totaal installateur en is, zo lezen we op de website, ‘gespecialiseerd in ad-vies, engineering, ontwerpen, be-rekenen, leveren, monteren en het onderhouden van werktuigbouw-kundige installaties voor zowel woningbouw, utiliteit als indus-trie, inclusief de sanitaire voorzie-ningen.’

RenovatiespecialistDe klanten komen globaal uit het gebied tussen de lijn Alkmaar-Zwolle en Venlo-Vlissingen en zijn zeer divers. Naast zorginstellin-gen, scholen, banken en de indus-trie staan ook politie, overheid en defensie en cultuur- en congres-centra op het lijstje klanten. Ook service en onderhoud (ook aan par-ticulieren) behoren tot het dien-stenpakket en naast nieuwbouw is ook renovatie een tak van sport waar Oostendorp Installatietech-niek BV actief in is. “Wij willen ons zelfs nog meer manifesteren als renovatiespecialist, zonder na-tuurlijk de nieuwbouw te verwaar-lozen”, licht Duivelshof toe. Deze markt is namelijk een groeimarkt én Oostendorp is er goed in. “Een gebouw dat voor de crisis niet meer voldeed, ging plat en er kwam een nieuw pand, maar tegenwoordig wordt steeds vaker zorgvuldig be-keken of een gebouw kan worden gerenoveerd. Hier liggen voor ons kansen. In creatief meedenken met de klant, mogelijkheden zien in plaats van moeilijkheden zijn we sterk én we hebben een sterke engineerafdeling. Een groot ver-schil met andere installatiebedrij-ven is dat wij renovatie niet zien als een opdracht met beren op de weg, maar wij vinden het juist leuk om oplossingen te bedenken. De renovatiemarkt is echt koren op onze molen. En vergis je niet: renovatie is niet iets dat je zomaar doet. Want? Veelal gaat het om een gebouw in de bestaande omgeving waarbij niet alleen de mogelijkhe-den van het gebouw zelf belang-rijk zijn, maar waarbij ook moet

worden gekeken naar omgevings-factoren. Wij zijn nu bijvoorbeeld in het centrum van Tiel bezig met de renovatie van de schouwburg en dat is ongelooflijk passen en me-ten. Veel oplossingen kun je van te-voren bedenken, maar je moet ook regelmatig ter plekke een knoop doorhakken en wij zijn daar door onze ervaring goed in.”

LifecycleOok in de renovatiemarkt zijn trends, zegt Duivelshof. “Je leest vaak dat lifecycle kosten van een gebouw belangrijk worden gevon-den, maar daar merk ik in de prak-tijk nog niet veel van. Hier wordt doorgaans wel over gesproken in de offertefase, maar op het moment dat je een voorstel presenteert met hogere investeringskosten

met daarbij het verhaal dat je die later terugverdient door een lager energieverbruik, dan wordt over het algemeen toch gekozen voor de goedkopere oplossing en dus de korte termijn. Een belangrijke reden is dat bij veel organisaties de bouw zelf en beheer en onder-houd afdelingen zijn met een eigen budget. Dat heeft ook steeds vaker gevolgen voor het vervolgtraject. Voor de crisis legde je een tech-nische installatie aan en door de goede contacten die daaruit voort-vloeiden, kreeg je bijna automa-tisch de opdracht voor het beheer. Dat automatisme verdwijnt en dat is niet altijd handig. Als wij een installatie ontwerpen, dan hebben wij daar namelijk een idee en ge-voel bij. Die probeer je weliswaar over te brengen op het bedrijf dat

de installatie gaat beheren, maar doorgaans komen er veel vragen. Wij herkennen het ook vanaf de andere kant, want ook wij krijgen beheersopdrachten voor installa-ties die we niet hebben aangelegd. Dan loop je tegen dingen aan waar-van je zegt: ‘Hé, waarom is dat zo gedaan?’ Dat is ook een makke van een bestek, want daarin staan alle technische eisen, maar er staat nooit in wat de gebruiker van een gebouw verwacht. Dat is een on-derbelicht aspect, vind ik.”

BIMOostendorp Installatietechniek werkt vol overtuiging met Bouw Informatie Modelleren (BIM). Dui-velshof werkte 25 jaar geleden al bij AkzoNobel Engineering met een soort BIM dat Plant Design

Management System heette. Over BIM heeft hij dan ook een uitge-sproken mening. “In de bouwfase kan BIM veel voordelen opleveren omdat je vroegtijdig clashes kunt voorkomen. Maar door BIM wordt ook een andere manier van ont-werpen en plannen verlangd en ik merk dat de bouwwereld daar mee worstelt. Momenteel is het immers zo dat dat aannemers, adviseurs, installateurs en toeleveranciers ge-wend zijn laat in het bouwproces beslissingen te nemen over welke producten worden gebruikt, maar BIM eist dat veel eerder beslissin-gen worden genomen. Een voor-beeld: als je een bepaalde leiding intekent, dan besluit je in een ont-werp dat niet wordt geBIMd pas in een laat stadium welke leverancier de leiding gaat leveren. In BIM moet je die keus al op het moment dat je de leiding tekent maken en daar ligt een uitdaging. Je ziet nu ook vaak dat onder de noemer BIM 3d wordt ontworpen, maar dat is echt iets anders. Bij BIM moeten alle partijen optimaal samenwer-ken en is het onder andere ook belangrijk om de juiste data in te voeren. Als een opdrachtgever ver-wacht dat hij later in het ontwerp alle gegevens van de gebruikte producten kan terugvinden, maar die gegevens zijn niet ingevoerd, dan komen verwachtingen niet uit. De engineer moet daarom de verwachtingen van de gebruiker kennen én managen, maar dat gebeurt nog amper. De huidige si-tuatie waarin BIM verkeert, zie ik trouwens als transitiefase. Ieder-een moet wennen aan BIM, maar over tien jaar werkt iedereen er-mee. Het is geen discussie of BIM de toekomst is want ja, dat is het. We moeten nu alleen werken aan een goede standaard.”

Erwin Duivelshof: ‘Wij zien geen beren op de weg, maar vinden het leuk om in oplossingen te denken.’

Erwin DuivElshof sinDs half jaar DirEctEur oostEnDorp installatiEtEchniEk Bv in tiEl

‘Renovaties zijn koren op onze molen’

Installatietechniek is in de visie van Oostendorp in de eerste plaats mensenwerk. Oostendorp kent daarom een personeelsbeleid waarin me-dewerkers mogelijkheden krij-gen om zichzelf te blijven ont-wikkelen, zodat “Zij de klant vandaag kunnen helpen met de kennis van morgen”, zegt Duivelshof.

De medewerkers voelen zich prettig bij dit beleid. “Wij heb-ben medewerkers die zelfs na hun pensioenleeftijd nog voor ons werken. Daar zijn we blij mee, want onze ervaring is dat het goed is om oude rotten in

het vak te laten samenwerken met nieuw talent. Daar wor-den beiden beter van. Wij ho-ren ook vaak van klanten dat ze prettig met ons samenwer-ken omdat onze medewerkers oplossingsgericht zijn.”

LeveranciersOostendorp is altijd kritisch op de eigen dienstverlening en diezelfde houding wordt ook verwacht van leveranciers. Vandaar dat al jarenlang goed wordt samengewerkt met Ge-berit. Duivelshof zegt daar-over “Wij werken alleen met partners met dezelfde overtui-ging en dezelfde bloedgroep

als wij en Geberit hoort daar bij. Wij zijn grootafnemer van het hemelwaterafvoersysteem Geberit Pluvia en Geberit in-bouwreservoirs en we mon-teren regelmatig Geberit Ma-press leidingen. Geberit heeft veel kennis van de branche en de markt en begrijpt wat het spanningsveld is. Dat zie je bij-voorbeeld met BIM, waar Ge-berit heel ver mee is. De instal-latiebranche ontwikkelt zich steeds meer van een techni-sche naar een kennisbranche. Daar voelen wij ons goed bij en dat geldt ook voor Gebe-rit. Vandaar dat het zo goed klikt.”

‘Wij werken met leveranciers metdezelfde overtuiging als wij’

Donderdag 2 oktober 2014 pagina 8InstallatIenIeuws

BIMvoor de installatiebranche

web itannex.comtelefoon 088 872 00 00 e-mail info@itannex.com twitter @itannexlinkedin linkedin.com/company/itannexyoutube youtube.com/itannex

Tijdens het seminar over Bouw Informatie Modelleren (BIM) dat Geberit en Itannex op 7 november organiseren, benaderen vijf spe-cialisten BIM vanuit een verschil-lende invalshoek. Hieronder een korte ‘sneak preview’ van wat u kunt verwachten.

Ir. Peter van Luijn, Techniplan Adviseurs BV, lid van de BIM-werk-groep van SAB vereniging, heeft een inleiding met het onderwerp: Waarom BIM? Waar liggen de kan-sen én valkuilen voor de installa-teur?“Binnen een project werk je met BIM samen aan de hand van het-zelfde 3D-model en het gaat daarbij om goede samenwerking tussen architect, aannemer, installateur en alle andere disciplines. Alleen door vanaf het begin samen te wer-ken, krijg je het optimale resultaat. BIM begint bij direct in het bouw-proces en daardoor kom je eerder uitdagingen tegen. Je moet hier dus eerder in het proces tijd voor reser-veren. Doe je dat niet, dan loop je tijdens de bouw tegen problemen aan die te voorkomen waren. Een andere valkuil is dat wordt gedacht dat met BIM alles vanzelf goed gaat. BIM is slechts een hulpmiddel om integrale samenwerking goed te laten verlopen.”

Laurens Oude Lashof, senior BIM-adviseur Itannex (marktleider op het gebied van Autodesk BIM en 3D software binnen de Benelux) praat

u bij over procesoptimalisatie en beantwoordt de vraag: Hoe imple-menteer je BIM in je onderneming? Onderdeel van zijn presentatie is een live demonstratie.“Ik zal demonstreren hoe de Gebe-rit content, die wij hebben ontwik-keld, toegepast wordt in een Revit bouwwerk. Het verschil tussen de traditionele CAD-filosofie (alleen dan in 3D) en een échte BIM filoso-fie komt duidelijk naar voren.”Voor meer informatie over de rol en visie van Itannex verwijzen we naar het interview van directeur Wim Bremmers op de pagina hier-naast.

Bastiaan Lankhoorn, bedrijfslei-der Utiliteit bij totaalinstallateur Schouten Techniek in Zwaag, be-nadert BIM met ervaringen uit de praktijk. Oftewel: een installateur aan het woord over BIM.“Wij zetten sinds vier jaar vol in op BIM en hebben inmiddels 16 BIM-ontwerpers. Momenteel wordt ongeveer 90 procent van onze op-drachten in BIM uitgevoerd. BIM is in onze visie niet een mooi 3D-plaatje tekenen, maar samen met partners voordelen vinden waar-door de bouw met behoud van kwa-liteit sneller en beter kan. Daarom zoeken wij samen met onze part-ners in de bouwketen constant naar slimme integrale oplossingen. Als voorbeeld in mijn presentatie noem ik een project in Leiden waar wij 583 prefab badkamers - deze zijn gemaakt in Wognum – instal-

leren. Deze tillen we in één keer naar binnen waardoor we tien badkamers per dag kunnen instal-leren. Deze badkamers hebben we met onze partners ontwikkeld en zonder BIM had dit niet gekund. Een ander project waar ik op wijs, is een project waarbij we samen met een partner prefab vloeren hebben ontwikkeld en later op de bouwplaats als een soort legosteen-tjes installeren. Ook dat had niet zonder BIM gekund.”

Piet Fiege, BIM-specialist Geberit, houdt een verhaal over het belang van standaardisatie en fabrikant specifieke BIM-content.“De inhoud van mijn verhaal heeft een aantal invalshoeken. De eerste

is dat ik wijs op het belang dat fa-brikanten BIM-content aanbieden aan installateurs. Met BIM-content bedoel ik productdata (digitale modellen) van onze producten die geschikt zijn voor het gebruik in BIM software. In deze modellen zit, in tegenstelling tot een 2D- of 3D-tekening, veel productinfor-matie verwerkt. Denk hierbij aan artikelnummers en producteigen-schappen zoals materiaaltype en kleur. Ik ga ook in op de gewenste standaardisatie van BIM-content en de ontwikkelingen die er op dit ge-bied zijn. Momenteel is er nog veel wildgroei en dat is voor de gebrui-kers heel lastig. Ook de rol van de leverancier binnen BIM nu en in de toekomst komt aan bod.”

Prof.dr.ir. H.A.J. de Ridder, hoog-leraar Methodisch en Integraal Ontwerpen op de Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen van de Technische Universiteit Delft, alsmede zelfstandig con-sultant gespecialiseerd in bouw-processen, risicomanagement, bouworganisatievormen en con-tractvormen, sluit de lijst sprekers af met het prikkelende thema ‘De revolutie ontketenen!’.

7 november BIM-seminar: de sprekers

Wat: BIM seminar. Voor wie: voor installatiebe-drijven (directie, projectlei-ders, ontwerpers, tekenaars, toekomstige modelleurs) uit het middelgrote segment die met BIM willen starten of er al mee gestart zijn en vragen hebben.

Hoe: een aantal BIM-specia-listen praat u bij over theo-retische, praktische en socio-logische aspecten van BIM. Natuurlijk is er ruimte voor het beantwoorden van vragen. Wanneer: vrijdag 7 november 2014. Het is van 10.00 uur tot ca. 15.00 uur.

Waar: Kenniscentrum Geberit, Fultonbaan 15, Nieuwegein.

Inschrijven & informatie: www.geberit.nl/bimseminar

Schrijf u nu in!

nieuw ‘ecosysteem’. En net zoals ieder professioneel bedrijf gebruik-maakt van zaken als internet, e-mail en mobiele telefonie zal elk professioneel bedrijf gebruik gaan maken van BIM als communicatie-middel. Dat geldt niet alleen voor grote en kleine installatiebedrij-ven, maar ook voor zzp’ers. Het is simpel: BIM is een voorwaarde om tot zaken te komen. En je ziet gelukkig dat de installatiesector dit steeds beter begrijpt. Er was in het begin een huivering om BIM te adopteren, maar ik constateer nu

dat in elk geval onze klanten suc-cesvolle innovatieve bedrijven zijn die in BIM een kans zien om meer omzet te genereren en met hun projecten een betere marge maken doordat ze de kans op fouten ver-kleinen.”

StandaardSinds maart dit jaar werkt bran-cheorganisatie UNETO-VNI aan standaardisering van BIM-soft-ware. De resultaten daarvan wor-den in 2015 verwacht (zie ook het recente artikel hierover in de

BIM-special in InstallatieNieuws van afgelopen maand). Duurt dat eigenlijk niet veel te lang volgens de zin van Bremmer? “De initiatie-ven om te komen tot standaarden juich ik toe en of het te lang of te kort duurt, zal de tijd leren. Van-uit een ideologisch standpunt is het uitwerken van een standaard zeer belangrijk en onze organisa-tie werkt hier aan mee. Nederland is echter, vind ik, een te kleine markt voor een dergelijk initiatief. Dit zou zo snel mogelijk Europees of zelfs mondiaal getrokken moet worden. Nu al zien wij klanten die internationaal samenwerken in BIM-projecten waarbij door de hoofdaannemer of opdrachtgever zijn of haar standaard wordt opge-legd.”

Sprong voorwaartsAlles bij elkaar verwacht Brem-mer dat BIM over een jaar een enorme sprong voorwaarts zal hebben gemaakt. “Op dit moment zit de BIM softwaremarkt in een versnellingsfase en deze groeit dit jaar met circa 30 procent. De ‘early adopters’ hebben redelijk goed door welke vervolgstappen ze moeten nemen om BIM nog be-ter in te zetten in hun processen en zullen hier flink in investeren waardoor hun marktpositie ver-der verbetert. Daarnaast zullen veel veelal kleinere bedrijven nu ook de eerste stappen gaan zet-ten. En de door UNETO-VNI in-gezette stappen om te komen tot standaardisatie zullen de markt verder aanzwengelen waardoor er volgend jaar minimaal twee maal zo veel BIM-projecten gedraaid worden als dit jaar.”

Wim Bremmer, directeur softWareleverancier itannex, voorspelt Binnen jaar grote groei van Bim

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 9

“De populariteit van BIM is nog nooit zo groot geweest als nu en vooral de installatiesector, die in eerste instantie de kat uit de boom keek en op achterstand stond, maakt grote vorderingen.”

Dit zegt Wim Bremmer, algemeen directeur van Itannex dat in de Be-nelux marktleider is op het gebied van Autodesk BIM en 3D software binnen de Benelux. Samen met Geberit organiseert Itannex een seminar op 7 november over BIM (zie de aankondiging elders op deze pagina). Bremmer heeft het goede gevoel dat ook de installatiesector BIM eindelijk stevig omarmt. “Met name installateurs die zelf mede-verantwoordelijk zijn voor het ad-viestraject en installateurs die de verantwoording nemen voor lang-durig beheer en onderhoud zijn be-zig met BIM”, zegt hij.

Stappen makenEr zijn echter nog wel stappen te maken. “Op dit moment wordt BIM hoofdzakelijk ingezet als 3D mo-delleeroplossing om de onderlinge communicatie te verbeteren en voor visualisaties en clashcontrole. Dat is een logische en relatief een-voudige stap. Maar bij invoering van BIM draait het eigenlijk om het delen van informatie die in een BIM-model aanwezig is. Hier valt nog heel veel te winnen. De ko-mende jaren zal de ontwikkeling van partijen die BIM aanbieden ook

voornamelijk hierop gericht zijn.”ProcesveranderingDat de implementatie niet altijd even snel gaat, heeft volgens Brem-mer een heldere verklaring. “We moeten ons realiseren dat invoe-ring van BIM niet afhankelijk is van de techniek, maar meer van de adoptiesnelheid van mensen en ondernemingen. Bij BIM-imple-mentatie gaat het om procesveran-dering binnen een organisatie en binnen projecten en dat kost nu eenmaal tijd.”

OnontkoombaarVeel installateurs worstelen met de vraag ‘Wat moet ik met BIM?’ er-kent Bremmer, maar volgens hem is BIM onontkoombaar. Hij legt uit: “BIM zorgt ervoor dat bedrijven ge-makkelijker tot zaken komen en ef-ficiënter werken. Uiteindelijk leidt het tot meer omzet en lagere kos-ten en dat zijn binnen elk bedrijf de twee belangrijkste drijfveren in de bedrijfsvoering. Daar komt bij dat de overheid BIM gaat voor-schrijven of vaak al voorschrijft. Bij grootschalige projecten zet je jezelf buitenspel wanneer je niet meegaat in deze ontwikkeling.”

BIM is communicatiemiddelVoor iedere ondernemer die nog niet doordrongen is van het be-lang maakt Bremmer een parallel met internet en andere ontwik-kelingen. “BIM is een nieuw com-municatiemiddel, zeg maar een

‘BIM is een voorwaarde om tot zaken te komen’

3-sterren BREEAM-NL In-Usevoor hoofdkantoor Unica

Het hoofdkantoor van Unica in Hoevelaken is gecertificeerd met een 3-sterren BREEAM-NL In-Use certificaat.

Dit is gezien het intensieve ge-bruik van het negen jaar oude gebouw een zeer goed resultaat. Op 18 september reikte Annema-rie van Doorn, directeur van de Dutch Green Building Council, het certificaat uit aan Daan van Vliet, eigenaar van UniVastgoed, John Quist, CEO van Unica Groep en Jan Maarten Elias, directeur Ecopower.

BREEAM-NL In-Use is een moni-toringsinstrument waarmee de duurzaamheidsprestatie van be-staande gebouwen wordt beoor-deeld. “Het instrument geeft een goed inzicht in hoe bestaande gebouwen te verduurzamen zijn. En dat is nodig, want de grootste verduurzamingsopgave ligt in het aanpakken van de bestaande bouw. We zijn blij dat Unica als duurzame koploper haar eigen pand heeft getoetst met BREEAM-NL In-Use”, licht Annemarie van Doorn, directeur Dutch Green Building Council, toe.

Wim Bremmer: ‘Op dit moment zit de BIM softwaremarkt in een versnellingsfase en deze groeit dit jaar met circa 30 procent.’

NIEUW: Cursus Legionella PreventiePraktijk speciaal voor monteur

Preventie van legionella is een kwestie van een goed ontwerp van het drinkwaterleidingsys-teem én het op de juiste ma-nier uitvoeren van dit ontwerp door de installateur. Die mag daar immers niet van afwijken en moet begrijpen waarom een installatie op een bepaalde manier ont-worpen wordt. Daarnaast heeft hij de verantwoorde-lijkheid in het geval dat hij bijvoorbeeld een ontwerp-fout constateert, dit te mel-den. Immers: voorkomen is beter dan genezen. Tijdens de nieuwe cursus Legio-nella Preventie Praktijk van Geberit, die expliciet is af-gestemd op monteurs, wordt u op de hoogte gebracht van de laatste stand van zaken met be-trekking tot dit onderwerp.

Het belang van hygiëne en schoon drinkwater is voor ie-dereen helder, maar de vraag is hoe de kwaliteit van het drink-

water in onze installaties wordt gewaarborgd? In de praktijk is diegene die de installatie daad-werkelijk aanlegt net zo belang-rijk als de ontwerper hiervan.

Uiteindelijk gaat het over team-work: de een bedenkt en de an-der voert uit, maar beide moet zorgvuldig gebeuren.

Tijdens deze cursus wordt inge-gaan op het monteren van legi-onellaveilige installaties. Onder-werpen die aan bod komen zijn

onder andere het voorkomen van te lange verblijfsduur van water in leidingen door door-stromend aan te sluiten, het ver-mijden van hotspots door het

scheiden van warme en koude drinkwaterleidin-gen en het schoon werken op de bouwplaats. Daar-naast wordt nader inge-gaan op overige maatre-gelen die de ontwerper kan treffen om de instal-latie legionellaveilig te maken. De cursus wordt afgesloten met een kort praktijkdeel waarin de diverse aanvoersystemen aan bod komen. Na afloop ontvangt u een certificaat

van deelname.

De cursus wordt dit jaar nog op donderdag 23 oktober en dinsdag 25 november gehouden in het kenniscentrum van Gebe-rit in Nieuwegein. Deelname is gratis. Opgeven kan via www.geberit.nl/cursussen.

Het hoofdkantoor van Unica heeft het 3-sterren BREEAM-NL In-Use certificaat.

Er moeten nog veel oudere Gebe-rit inbouwreservoirs zijn dan de 63 inbouwreservoirs uit 1979 die worden geüpdatet in Mercure Hotel Tilburg Centrum/Heuvel-poort. Het Geberit inbouwre-servoir bestaat immers 50 jaar. General manager Niek van den Broek praat ons bij over de reno-vatie van dit hotel.

Mercure Hotel Tilburg Centrum is gevestigd in hartje Tilburg. Voor de grootscheepse verbouwing van het hotel nu zeven jaar geleden was de huidige bar/brasserie ‘Puur Mercure’ een succesvolle bruine kroeg die onder andere met carna-val en in de weekenden uitpuilde. Maar dat zijn tijden van weleer. In 2005 ging het hotel over in andere handen en de nieuwe general ma-nager Niek van den Broek - toen pas 24 - kreeg de opdracht voor een verbeteringsslag. De plek was ideaal (Heuvelpoort is een groot complex met naast het hotel on-der andere een parkeergarage, kantoren, winkels en destijds een bioscoop op een van de mooiste lo-caties in Tilburg), maar echt alles ging op de schop. “Mijn opdracht was een kwaliteitsslag te maken en om het aantal kamers uit te breiden van 63 naar 91. Er zullen nog steeds Tilburgers zijn die het mij niet in dank afnemen dat ik de bruine kroeg om zeep heb ge-holpen, maar een andere beslis-sing was mijns inziens niet mo-gelijk. Nu zit ‘Puur Mercure’ erin en in het souterrain zit restaurant Taste!, een formule op culinair niveau die meerdere jaren is op-genomen in de top 500 van beste

restaurants volgens Gault Millau.”

Tweede verbouwingDe grootscheepse verbouwing in 2007 leverde derhalve op alle on-derdelen het gewenste resultaat op en dat resulteerde in een vol-gende verbouwing die nu in volle gang is. Van den Broek: “Een be-langrijk onderdeel van deze twee-de verbouwing is de renovatie van de oudste 63 kamers. Die hebben we zeven jaar geleden niet meege-nomen omdat ze prima voldeden, maar inmiddels zijn ze verouderd (qua uiterlijk) en niet meer van deze tijd.”

35 jaar oude Geberit inbouwre-servoirsIn de oude hotelkamers zitten - net als in alle andere kamers overigens - inbouwreservoirs van Geberit. Van den Broek: “Deze in-bouwreservoirs zijn 35 jaar oud en voldoen in principe nog prima. Er zit zelfs een waterbespaarknop op waarmee Geberit z’n tijd ver vooruit was. In eerste instantie overwogen we de toiletten er-uit te slopen, maar dat zou veel werk en tijd kosten en erg duur zijn. Maar omdat de reservoirs nog perfect werkten, hebben we bij de accountmanager van Gebe-rit, Sander Achterbergh, de vraag neergelegd of er wellicht een an-dere oplossing was. En die was er, gelukkig. Geberit kon in haar da-tabase die decennia ver terug gaat heel eenvoudig de productnum-mers achterhalen. Sinds april 2014 heeft Geberit de ProApp waarmee dit supersnel en heel eenvoudig door de installateur zelf uitge-

zocht kan wor-den. Hiermee kan precies uitgezocht wor-den welke on-derdelen nodig zijn om het bin-nenwerk en de bedieningsplaat te updaten. Het bleek ook hier relatief eenvou-dig om alleen het binnenwerk te vervangen.

Dit scheelt veel breekwerk en kos-ten - we besparen hierdoor 500 euro per kamer - en we kunnen er weer jaren tegenaan, dus iedereen is blij”, legt Van den Broek uit.

GeberitVan den Broek is zeer te spreken over de samenwerking met Gebe-rit. “Als je een installateur vraagt of misschien alleen het binnen-werk kan worden vervangen, dan krijg je in negen van de tien ge-vallen te horen dat de toiletten zo oud zijn dat dit niet meer kan. Bij Geberit werd echter onmiddellijk besloten om een technicus te stu-ren om de mogelijkheden te bekij-ken, met dit resultaat. Dat is, vind ik, de enige juiste manier van za-kendoen. Niet plompverloren al-les vervangen, maar meedenken met de klant voor een oplossing. Geberit verdient alle lof voor deze werkwijze.”

AGENDASolar Najaarsevent

Gedurende drie dagen in oktober houdt Solar Nederland het traditio-nele najaarsevent. Tijdens dit event worden de verschillende facetten van een installateur (elektra - sanitair - verwarming) onder één dak gepresenteerd.

Datum: 7 t/m 9 oktober 2014Locatie: Home Boxx, NieuwegeinMeer info: www.solarnajaarsevent.nl

Eigen Huis verbouwen

Er komt veel kijken bij de bouw of verbouwing van een huis en er zijn veel keuzes te maken. De Beurs Eigen Huis is de grootste beurs in Ne-derland met alles op het gebied van bouwen, verbouwen en inrichten.

Datum: 17 tot en met 19 oktober 2014Locatie: Jaarbeurs UtrechtMeer info: www.realiseerjedroomhuis.nl

Offshore Energy

Offshore Energy is het enige evenement in Nederland dat is gericht op de wereldwijde offshore- en energiebranche. Tijdens deze beurs tonen 500 tot 600 exposanten hun producten en diensten. De beurs-organisatie verwacht deze editie ruim 10.000 bezoekers uit 60 verschil-lende landen.

Datum: 28 en 29 oktober 2014Locatie: Amsterdam RAIMeer info: www.rai.nl

Contacta

Contacta is dé netwerkbeurs van Zuid-West Nederland en Vlaanderen en er worden ruim 20.000 bezoekers verwacht. Contacta 2014 heeft als thema ‘De Nieuwe Wereld’.

Datum: 4 t/m 6 november 2014Locatie: Zeelandhallen, GoesMeer info: www.zeelandhallen.nl

Mets

Mets is dé beurs in Nederland op het gebied van scheepsbouw. Zo-wel professionele scheepsbouw als de jachtbouw komt uitgebreid aan bod.

Datum: 18 t/m 20 november 2014Locatie: Amsterdam RAIMeer info: www.metstrade.com

Vakcursussen Geberit

Geberit stelt haar kennis en kunde ter beschikking aan installateurs, ont-werpers van showrooms, managers en verder iedereen die bij de bouw van en installaties in gebouwen betrokken is. Dat gebeurt door middel van een aantal eendaagse trainingen - over diverse onderwerpen - die worden gehouden in het kenniscentrum van Geberit in Nieuwegein.

De verschillende cursussen en data zijn: Montagetechniek PE vuilwater en hemelwater (praktijk):

20 november 2014. Afvoertechniek Vuilwater: 20 november 2014. Afvoertechniek Hemelwater: 28 oktober 2014. Legionellapreventie: 16 oktober en 18 november 2014. Legionella Preventie Praktijk: 23 oktober en 25 november 2014

(zie toelichting op pagina 9). Service Sanitair (praktijk): 13 november 2014.

Deelname aan de cursussen is gratis.Aanmelden kan via www.geberit.nl/cursussen.

Geberit On Tour

Geberit On Tour gaat ook in het najaar door het land met de ver-nieuwde trailer met noviteiten van Geberit. Experts van Geberit geven informatie over onder andere het nieuwe Geberit Omega inbouwre-servoir, Monolith Plus, DuoFresh en AquaClean (douchewc), met Sela in het bijzonder. Verder worden de Geberit Mapress, Mepla en PushFit leidingsystemen gedemonstreerd. En ook Nikki, het boegbeeld van de Geberit DuoFresh-campagne, is onderdeel van de trailer. Op een groot tv-scherm kunnen installateurs de quiz spelen om Nikki’s pro-bleem op te lossen. Hiermee maken zij kans op de geweldige MINI One Clubvan (zie voor meer informatie over deze actie pagina 6).

Geberit On Tour komt dit jaar nog bij: 11 december, Technische Unie, Den Haag Binckhorst.

www.geberit.nl/ontour

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 10

Mercure Hotel tilburg is blij Met bijdrage van geberit

In het geval van het Mercure hotel in het centrum van Til-burg kon geen gebruik wor-den gemaakt van de Geberit ProApp omdat deze nog niet beschikbaar was. Inmiddels is deze applicatie nu wel beschik-baar en daar kan iedere instal-lateur veel plezier van hebben.

De applicatie bestaat uit vijf onderdelen: de catalogus van alle onderdelen, een scanner waarmee heel eenvoudig en supersnel een product kan wor-den herkend, handige mon-tagefilms, de gehele product-catalogus van Geberit én een

productherkenner die 50 jaar terug gaat (immers, het Gebe-rit inbouwreservoir bestaat 50 jaar). Dit laatste onderdeel is speciaal ontwikkeld voor re-novaties zoals bij het Mercure hotel: met de App achterhaal je allereerst welk type inbouwre-servoir je voor je hebt en deze geeft dan direct de oplossing om het binnenwerk en de be-dieningsplaat te updaten.

De applicatie kan eenvoudig en gratis op elke smartphone voor iOS (Apple) and android wor-den binnengehaald via geberit.nl/proapp.

Geberit ProApp superhandig bijvaststellen ouderdom inbouwreservoir

Tweede leven voor 35 jaaroude Geberit inbouwreservoirs

De oude situatie.

Hotel Mercure Heuvelpoort in Tilburg.

De nieuwe situatie.

InstallatIenIeuwsDonderdag 2 oktober 2014 pagina 11

Citroën Jumper op details vernieuwd

‘Je moet snel stuur kunnen overnemen’Riender Happee, onderzoeker van de TU Delft en leider van het Dutch Automated Vehicle Initi-ative (DAVI), verwacht dat reeds voor het einde van 2015 gewone Nederlandse automobilisten zelf-rijdende auto’s in de praktijk zullen testen. Dit is een nieuwe dimensie aan de introductie van de zelfsturende auto, die rond 2020 verwacht wordt en die nu al zo veel gemoederen bezighoudt.

Volgens Happee wordt door ex-perts momenteel de technologie uitvoerig getest, maar zijn gewone bestuurders nodig om de menselij-ke kant van de zelfgestuurde auto

te bestuderen. Zo moet worden ge-keken of mensen wel alert genoeg blijven als de auto het werk doet, wat er gebeurt als de automatische piloot de auto niet meer zelf kan besturen en of bestuurder zich wel veilig blijft voelen.

“Uit simulatortests blijkt dat be-stuurders iets minder adequaat en snel reageren als ze daarvoor in een zelfrijdende auto hebben gezeten. We gaan precies meten hoeveel seconden het duurt om de betrouwbaarheid weer terug te krijgen”, vertelt Happee.Ook gaan de onderzoekers kijken wat consumenten vinden van een

korte volgafstand. Door zelfrij-dende auto’s dichter op elkaar te laten rijden gaat de wegcapaciteit flink omhoog en het brandstofver-bruik omlaag. Het kan echter ook een onprettig gevoel veroorzaken om zo dicht op de voorganger te rijden. “Je kan natuurlijk altijd het stuur overnemen”, stelt Happee. Ook moet worden uitgevonden hoe de bestuurder gewaarschuwd kan worden als hij het stuur moet overnemen. Als het heel hard gaat sneeuwen of de verkeerssituatie te ingewikkeld is, moet de auto immers de controle op een vei-lige manier teruggeven aan de be-stuurder, stelt hij.Diverse autofabrikanten verwach-ten de eerste zelfrijdende auto’s in 2020 te verkopen, maar dan zal de bestuurder nog redelijk alert moeten zijn. “Dat wil zeggen dat je de ogen van de weg mag houden, maar in een redelijke tijd het stuur moet kunnen overnemen”, aldus Happee. De auto’s worden bijvoor-beeld uitgerust met camera’s die monitoren of de bestuurder nog wel voldoende alert is. Dat moet voorkomen dat de bestuurder bij-voorbeeld in slaap valt als de auto aan het rijden is.

Citroën heeft onlangs de popu-laire bestelauto met de zo jolige naam Jumper vernieuwd. Maar de vraag is: is er echt wat ver-nieuwd of is het vooral oude wijn in nieuwe zakken?

De Jumper is een broertje van de Peugeot Boxer en de Fiat Ducato en lijkt sprekend op deze twee au-to’s die recent ook zijn vernieuwd. De drie-eenheid is vooral een kwestie van ‘zoek de verschillen’. De nieuwe Jumper oogt door een dikke neus wat stoerder. Mooi is hoe het chroom van de grille over-loopt in de nieuwe koplampen en ook de bumper is vernieuwd, met onder meer een handig tapje om de voorruit schoon te kunnen ma-ken. Bovendien kan als optie led-verlichting in het front worden geleverd. De nieuwe voorkant is volgens Citroën overigens veiliger voor voetgangers.

Steviger dakAchter de cabine lijkt de Jumper amper veranderd, maar toch is hier ook het nodige verbeterd. Zo

is de constructie van het dak ver-stevigd om de auto minder te la-ten zwabberen en de scharnieren van de deuren zijn versterkt. Aan de achterzijde valt de camera op die inzittenden een blik biedt ach-ter de auto, ook als de laadruimte openstaat (handig als je collega staat te laden of lossen).

Feest van herkenningBinnen is het een feest van her-kenning, want de cabine en het dashboard van de Jumper zijn nauwelijks aangepast. Opvallend is het multimediasysteem in het midden van het dashboard dat is voorzien van een 7 inch touchs-creen. Het systeem laat zich een-voudig bedienen. Boven dit sys-teem zit een handige opklapbare documentenhouder en eenzelfde houder zit in de neerklapbare rugleuning van de bijrijdersbank. Ook in de laadruimte is weinig veranderd. De constructie van het dak en zijspanten is versterkt, maar dat is het dan wel.

De 130 pk sterke 2.2 e-HDi motor

waarmee wij reden, is krachtig genoeg in alle omstandigheden en heeft met 320 Nm voldoende koppel. Het weggedrag van de Jumper is goed, maar ook op dit vlak kunnen we niet heel veel verbetering ontdekken ten op-zichte van het vorige model. De nieuwe Citroën Jumper is overi-gens leverbaar in een groot aan-tal uitvoeringen, dankzij vier verschillende lengtes (L1, L2, L3, L4), drie wielbases (3.00 m, 3.45 m, 4.04 m) en drie hoogtes (H1, H2, H3). Zo kunt u kiezen uit acht laadvolumes, uiteenlopend van 8 tot en met 17 m3.

ConclusieDe Jumper van Citroën is hier en daar iets verbeterd en veranderd, maar echt grote vernieuwingen

zijn niet doorgevoerd. Het ant-woord op de vraag in het intro is dan ook dat het iets verbeterde wijn in nieuwe zakken is. Het is dan ook afwachten wat de Jumper

de komende jaren - want een echt nieuwe variant zal nog een paar jaar op zich laten wachten - gaat doen ten opzichte van bijvoorbeeld de nieuwe Ford Transit.

‘Het tijdperk van zelfrijdendeauto is aangebroken’

Volgens minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) heeft de zelfrijdende auto onherroepelijk de toekomst en om die re-den bereidt ze een wetsvoorstel voor om grootschalige testen met dit soort auto’s op de openbare weg mogelijk te maken. Binnenkort zal ze vooruitlopend hierop bekendmaken onder welke voorwaar-den en op welke locaties de testritten kunnen plaatsvinden.

Volgens de bewindsvrouw is er geen ontkomen aan: “De ontwik-kelingen op dit gebied zullen de relatie tussen bestuurder en voer-tuig de komende 20 jaar meer veranderen dan de afgelopen 100 jaar gebeurde. De zelfrijdende auto zal positief bijdragen aan de doorstroming en veiligheid van het verkeer op ons drukke wegen-net. Bovendien rijdt een zelfrijdende auto zuiniger, wat goed is voor mens en milieu”, is haar visie.

Specificaties

Citroën Jumper 33L2H2

Motor: 2198 cc diesel commonrailLaadruimte lxbxh: 310x188c193 (alles in cm.)Nuttig laadvermogen: 1.300 kg.Max. aanhangwagengewicht (kg.): 2.500 kg.Wielbasis: 345 cm.Tilhoogte: 49 cm.Brandstofverbruik (gecombineerd, onbeladen): 1 op 9,2 literCO2-uitstoot: 189 gr/km.Prijs instapmodel: 18.990 euro

Donderdag 2 oktober 2014 pagina 12InstallatIenIeuws

De zin en onzin van BIM.Uitnodiging BIM seminarVoor installatiebedrijven uit het middelgroot segment die met BIM willen starten organiseert Geberit B.V. in samenwerking

met Itannex een seminair over BIM. Heeft u de stap nog niet genomen en heeft u behoefte aan kennis over BIM, schrijf u

dan in voor het seminar op 7 november 2014 in Nieuwegein.

Kijk voor meer informatie en om u direct in te schrijven op → www.geberit.nl/bimseminar

Sprekers

→ ir. Peter van Luijn, Techniplan Adviseurs B.V. Techniplan adviseurs, lid van de BIM-werkgroep van SAB vereniging

→ Laurens Oude Lashof, Itannex Sr. BIM adviseur

→ Bastiaan Lankhoorn, Schouten techniek B.V. Bedrijfsleider Utiliteit

→ Piet Fiege, Geberit B.V. BIM specialist

→ Prof. dr. ir. Hennes de Ridder Hoogleraar Methodisch en Integraal Ontwerpen op de Faculteit Civiele

Techniek en Geowetenschappen van de Technische Universiteit Delft.

Zelfstandig consultant en gespecialiseerd in bouwprocessen,

risicomanagement, bouworganisatievormen en contractvormen.

Onderwerpen

→ Waarom BIM? Waar liggen de kansen én valkuilen voor de installateur.

→ Procesoptimalisatie / Hoe implementeer je BIM in je onderneming? / Live demo

→ Ervaringen uit de praktijk. Installateur aan het woord.

→ Belang van standaardisatie en fabrikant specifieke BIM content.

→ De revolutie ontketenen!

19441 Geberit A3 poster seminar.indd 1 29-08-14 13:22