Kom adem ons open

Leids Kerkblad | 1

Op zaterdag 29 september vond in de Regenboog de tweede werkconferentie plaats in het kader van het ‘vitalise-ringsproces’. De Algemene Kerkenraad had alle bestuurlijk actieve mensen uitgenodigd om samen te spreken over de toekomst van de Protestantse Gemeente te Leiden. Vele leden van wijkkerkenra-den, van het College van Diakenen en het College van Kerkrentmeesters waren aanwezig, evenals de predikan-ten en kerkelijk werkers en leden van de begeleidings-commissie. Het werd opnieuw een inspire-rende dag, waarin de uitdagin-gen waarvoor we ons geplaatst zien duidelijk naar voren kwamen.

De pastor van het huis, dominee Inge Smidt, verzorgde de dagopening, waarin we samen zingend hebben gebeden: ‘Kom, adem ons open!’ Openheid is gevraagd wanneer mensen uit verschil-lende geloofsgemeenschappen samen spreken over nieuwe wegen voor de

kerk in Leiden. En om die openheid te kunnen bieden, is er vertrouwen nodig.

Vertrouwen dat de verschil-lende manieren van kerkzijn niet tegenover elkaar staan, als concurrenten op de religieuze markt, maar elkaar aanvullen, als stemmen in een koor, als kleuren in een regenboog. Uiteindelijk, nee - beter: in beginsel is dat vertrouwen gebaseerd op Gods tegenwoor-digheid, op Zijn adem die ons open maakt en moed geeft om op reis te gaan, Zijn toekomst tegemoet.

Tijdens het eerste deel van de dag werden presentaties gegeven door wijkgemeenten, colleges en predikanten en kerkelijk werkers. Zorgvuldig en op creatieve wijze werd een beeld geschetst van de Protes-tantse Gemeente in het jaar 2020. Hoe zou het er dan uit zien? Als we in aantal kleiner worden, hoe kunnen we er dan voor zorgen dat de kerk toch vitaal zal blijven?

Wat moeten we nú doen om niet alleen goed voor onszelf te

zorgen, maar ook aan de toekomstige generaties een geestelijk huis over te

UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDENEN DE EVANGELISCH-LUTHERSE GEMEENTE TE LEIDEN E.O.

22E JAARGANGNUMMER 8 OKTOBER 2012

‘Kom, adem ons open!’

GedenkenGedenken is één van de centrale werkwoorden in onze liturgie. In november gedenken we hen die ons zijn voorgegaan in het (geloofs)leven. De katholieke kerk doet dit met Allerheiligen (1 november) en Allerzielen (2 november). De eerste dag, een hoogfeest, gedenkt alle voorbeeldfi guren in ons geloof, bekend en onbekend. De tweede dag gedenkt alle mensen in onze eigen kring die zijn overleden.

Ook de protestanten gebruiken de maand november om stil te staan bij de overledenen. Zij doen dat op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de laatste zondag voor Advent. In andere kerken wordt dan ‘Christus Koning’ gevierd: Christus die heerst over het heelal. En dat past ook bij elkaar. Want lezen we niet in Openbaring dat als Christus terugkeert, alle tranen van onze ogen afgewist worden en de doden zullen verrijzen? Irma Pijpers

dragen waarin zij met inspiratie kunnen leven en geloven? Het was opvallend dat men in de presen-taties over de eigen grenzen heen durfde te kijken, het lef had om te dromen over een nieuwe manier van kerkzijn. Hoe je dat allemaal moet organiseren, hoe je de droom kunt uitvoeren, dat is niet meteen zonneklaar, maar dat neemt niet weg dat er een nieuw perspectief ontstaat.

Eén van de uitkomsten van deze tweede werkconferentie is dat er een algeheel besef ontstaat dat de indeling van de

Protestantse Gemeente te Leiden in wijkgemeenten - naar geografische grenzen - om verschillende redenen niet meer is te handhaven. In de toekomst zal de PGL eerder bestaan uit een aantal ‘kernen’, geloofsgemeen-schappen met een eigen ‘profiel’. Hoeveel dat er zullen zijn, en hoe die profie-len omschreven kunnen worden - dat valt nog te bezien. Evenzo is het de vraag hoe je ervoor zorgt dat mensen de kerk niet alleen ervaren in die ‘kernen’, maar ook in hun eigen directe woonomgeving. Dat hoeft niet altijd in een kerkgebouw te gebeuren, het kan evengoed gaan om kringen die bij mensen thuis samenkomen, of om plekken her en der in de stad, waar men rust kan ervaren.

De keerzijde van deze inspirerende beelden is dat er veel vragen op je

afkomen. Hierover ging het tijdens het tweede deel van de dag. Wat betekent dit allemaal voor de huidige wijkgemeenten? Welke vorm van bestuur past bij de voorstellen die zijn gedaan? Wat zijn de financiële consequenties? Veel om nog te bepreken, om verder aan te werken.

Dat werk wordt in eerste instantie verricht in de wijkge-meenten zelf: daar ontstaan de ideeën, daar weet men wat toekomst heeft en wat niet. In de Algemene Kerken-raad en op de werkconferen-ties die in deze maanden worden gehouden, wordt op basis van deze ideeën verder gesproken over de manier waarop de Protestantse Gemeente in de toekomst een vitale kerk kan blijven, die op vele manieren getuigt van Gods bevrijdende tegenwoor-digheid in onze stad.

G.J. Venema

Vervolg van pagina 1

Bestuurder in beeldNa mijn afstuderen als accountant in 1984 zag een toenmalig collega van mij zijn kans schoon om een opvolger te strikken voor de functie van administrerend kerkvoogd van de Hervormde Gemeente te Leiden. Ik heb deze functie zo’n dertien jaar met veel plezier vervuld, maar allengs komt er steeds meer op je bordje en in 1997 werd de combinatie met een drukke baan als accountant en een gezin met twee puberzoons mij te veel.

Al vrij snel daarna echter werd ik benaderd door diaconaal predikant Anton Dronkers voor de functie van penningmeester van Stichting Uitgeprocedeerde Vluchtelingen. Dat was “niet veel werk” en ik zei “ja”. Toen Anton mij vervolgens ook de financiën van de Diaconie in de maag wilde splitsen heb ik lang weerstand geboden, maar ben uiteindelijk toch gezwicht.

Inmiddels bezet ik namens de Protestantse Gemeente ook een bestuurszetel van Begraafplaats Rhijnhof, maar nu ik mijn werkzaam leven wat aan het afbouwen ben stel ik hiervoor, ook na ruim 25 jaar beheer van kerkelijke financiën, nog graag wat tijd beschikbaar. Wim Nieboer

Leids Kerkbladis een uitgave van de Protestantse Gemeente te Leiden en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Leiden e.o.

Dit blad verschijnt 8x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid.

RedactieraadDe redactieraad wordt gevormd door de scriba’s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave.

Redactieds. A. Alblas, hoofdredacteurmw. H. Eshuis-Boter, eindredactieds. H.J. Hemstede, interviewsE. van der Plicht, algemeenmw. J.I. Schoonwater, jongerenredactiemw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeenmw. S.G. Visscher, eindredactie en website

FotoredactieVoor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto’s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie.

H. Bertram N. BavelaarJ. van Duuren mw. H. van den BroekH. Labots A.P.J.J. SnepvangersE. Elstak mw. M. van VlietF. Voets

AdvertentieredactieR. Favier, e-mail:[email protected]

Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.:Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden,telefoon: [email protected] 2533285, t.n.v. Leids Kerkblad

Het volgende nummerVerschijnt op 14 decemberDe kopij moet uiterlijk op zaterdag 1 december om 09.00 uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba, algemene berichten bij de redactie: [email protected]

Vormgeving en drukGroen Media Leiden

Colofon

2 | Leids Kerkblad

Leids Kerkblad | 3

De kunst van het geloof

Na de zomer is er bij ons in de Leidse Binnenstadsgemeente een nieuwe jongerengroep van start gegaan: we hebben onze groep ‘de kunst van het geloof’ genoemd. We komen bij elkaar op de vroege vrijdagavond bij Ans en Dick van Broekhuizen thuis, zo ongeveer om de drie weken.

We beginnen met samen eten, - iedereen neemt wat mee - en na het eten komen toetje, boeken en laptop op tafel, evenals grote hoeveelheden chocola. Dan ontspint zich vanzelf een gesprek over thema’s als bijvoorbeeld de schepping, de profetieën, het kerstevan-gelie, de psalmen, het mysterie van de opstanding.

We gaan kijken wat die thema’s voor weerslag hebben gehad in de kunst door de eeuwen heen. Dat kan zijn in de

schilderkunst maar ook in de muziek, architectuur en in de kunst van het vertalen en schrijven. Het gaat dus vaak over kunst, over geschiedenis … en ook over geloven en uitdrukkingen van geloof door de tijd heen. Dick is kunsthistoricus en hij vertelt graag en veel, maar in onze groep hebben we ook pittige deelnemers die genoeg zelf in te brengen hebben en met interessante vragen komen.

De eerste keer hebben we het gehad over Het Begin. Dat ging over het ontstaan van de eerste christelijke afbeeldingen, het eerste begin van de Bijbel, canonieke en apocriefe boeken en allerlei interessante verhalen en anekdotes daaromheen. En

aan het einde van de avond hebben Tewodros en Lukas tot grote vreugde van Kees (5) een korte workshop Hoe Vouw je een Ninja-ster gegeven. U ziet ’t: deze groep is van alle markten thuis!

Jong! Jacqueline Schoonwater [email protected]

M25 Leiden zoekt jongens (sorry dames, volgende keer mogen jullie weer meedoen)

Ben jij een jongen tussen de 12 en 18 jaar en heb je zin om mee te doen aan een workshop koken? of

Kent u een jongen tussen de 12 en 18 jaar en heeft hij zin om mee te doen aan een workshop koken? of

Ben jij een jongen tussen de 12 en 18 jaar en zoek je een plek voor je maatschappelijke stage? of

Kent u een jongen tussen de 12 en 18 jaar en zoekt hij een plek voor zijn maatschappelijke stage?

Dan is de kookworkshop speciaal voor mannen misschien wat voor jou/hem. De kookworkshop is bedoeld ter emancipatie van mannen uit de Leidse Slaaghwijk. Het valt namelijk niet mee om voor jezelf te koken en dan nog gezond ook!Om een gevarieerde samenstelling van de groep te krijgen, vullen we deze aan met M25-jongens.

De workshop wordt georganiseerd in en in samenwerking met Gezinscentrum Slaaghwijk in Leiden, op vrijdag 9 november van 16:30 tot 19:30 uur. Er wordt samen gekookt onder leiding van een ervaren kok en tips gegeven over gezond eten. En wat er gemaakt wordt, wordt natuurlijk samen opgegeten.

Interesse?

Neem dan contact op met:Jeroen Ernst (Projectmedewerker Diaconaal Centrum De Bakkerij / M25 Leiden)e-mail: [email protected]: 071 - 5144965website: www.m25leiden.nl

4 | Leids Kerkblad

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, [email protected] Waarnemend secretaris: E. van der Plicht, Mesdaglaan 101, 2182 SG Hillegom, [email protected] Penningmeester: Fennand van Dijk, Doelengracht 4, 2311 VM Leiden Bankrekeningnr.: 783995 t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk Website www.openkerkleiden.nl

Gedenkdagen Welke van de volgende gedenkdagen hebt u deze maand feestelijk gevierd? Drie oktober misschien? Of is u dat te ordinair en te lawaaiig geworden. Vier oktober dan? U weet wel, Werelddierendag en de sterfdag van Sint Francis-cus. Of vindt u dat meer iets voor de basisschool, waar de kinderen op die dag hun huisdiertjes mee mogen nemen. Zou zomaar kunnen. In dat geval stel ik voor om zeven november wel te vieren. Huh, zeven november? Ja woensdag zeven november, de dankdag voor gewas en arbeid. Oh, maar dat vieren wij al lang niet meer op woensdag. Dat is al tijden terug naar de zondag verschoven. Hoewel, de laatste jaren heb ik er ook op zondag weinig van gemerkt. Het is eigenlijk meer ondergeschoven.Dat was toch niet de bedoeling van die verschuiving? Laten we er daarom dit jaar weer eens feestelijk werk van maken. Zo gewoon is het allemaal niet wat de aarde ons biedt.

Column Jan Boersema

Cantorij St. Bavo zingt Evensong

Op zondagavond 13 oktober om 19.00 uur zingt de met jongensstemmen verrijkte cantorij St. Bavo uit Haarlem o.l.v. Fons Ziekman de Evensong, met Jeroen Pijpers aan het orgel. De canticles klinken in een zetting van G. Dyson en de gebeden zijn van R. Lloyd. Verder worden onder meer ten gehore gebracht: ‘Almighty and everlasting God’.Voorganger is dr. Ab Ridder. Hij verzorgt de meditatie met als thema: ‘de grootste daarvan is de liefde…’. Na afl oop is er ontmoeting met koffi e.

Cantatedienst op 27 oktoberTraditiegetrouw opent het Collegium Musicum o.l.v. Gilles Michels de serie Cantatediensten in de Pieterskerk. Gekozen is voor de indringende BVW 38: ‘Aus tiefer Not schrei ich zu dir’. De tekst is geïnspireerd door Psalm 130 ‘de profundis’ en past naadloos bij de zondagslezing over een gezaghebbend

leider die geen macht heeft over de gezondheid van zijn zieke zoon. Deze koraalcantate is gebaseerd op een lied van Luther, die enkele dagen voor Hervor-mingsdag onze aandacht vraagt. Zijn ‘Entdeckersfreude’ die tot de Reformatie leidde, laat zich goed vertellen aan de hand van deze cantate. Muzikaal bezien is dit meesterwerk sterk expressief. Compositievormen en klankschilderingen staan ten dienste van de tekst.

Cantatedienst op 25 novemberEen in deze serie nieuw koor is het Bachkoor BWV uit Middelburg o.l.v. Joop Schets. Dit koor werkt samen met het Vlaamse barok orkest Aspetti Musicali.Op deze zondag ‘Christus Koning’ wordt

het motet ‘Lobet den Herrn, alle Heiden’ uitgevoerd bij de opening en als cantate-werk is gekozen voor ‘Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit’. Dit is een werk van de

‘jonge Bach’, gemaakt voor een vorstelijke begrafenisdienst. Deze ‘actus tragicus’ behoort tot de muzikale wereldliteratuur. ‘Bach’s werken zijn tijdens zijn leven wel rijper geworden, maar nauwelijks dieper’ zegt de Bachken ner Alfred Dürr. De vorm is een kerkcantate met een hele reeks aan Bijbelteksten als grondslag om het thema te illustreren.

HooggetijdenOok deze zomer waren er Hooggetijden in de Hooglandse Kerk tijdens de zomeropenstelling op zaterdagmiddag. Het aantal bezoekers was ongeveer gelijk aan vorig jaar. Mensen konden

weer aanschuiven bij een kwartier van bezinning met een lezing uit de Psalmen, een meditatie en orgelspel. Op deze plaats een woord van dank aan de voorgan-gers voor hun inspirerende meditaties, de organisten voor hun prachtige orgelspel en onze trouwe vrijwilligers(sters) voor hun aanwezigheid en begeleiding.

Herman de Geus, coördinator Hooggetijden

OPEN KERK LEIDEN online-discussie‘Een toekomst zonder christelijke partijen?’De verkiezingen en het vormen van een nieuw kabinet richten onze aandacht weer volledig op de toekomst. ‘Een stabiel kabinet’ en ‘Hoe komen we uit de crisis’ zijn de thema’s die aandacht vragen. Maar is dat het enige? Open Kerk Leiden vraagt ook aandacht voor de christelijke grondbeginselen in het politieke en maatschappelijke debat. De christelijke partijen hebben een groot verlies geleden, hoe gaat dat nu met onze moraal? In juli was dit ons thema met de opinie over ‘Het vrije woord’. Nu in september, na de verkiezingen, gaat Boris van der Ham in op de moraal, de ‘Vrije Moraal’ zoals hij het noemt. Wat is jullie mening? Zijn christelijke partijen niet meer nodig?

Leids Kerkblad | 5

In maart werd Arlette Brabander-Schuyt-vlot bevestigd als dominee in Benthui-zen. Deze maand werd Pieter Nauta bevestigd tot predikant in ’s Graven-zande. Redactielid en emeritus-predikant Henk Hemstede ging met hen in gesprek.

‘Ik voel me geroepen door mensen’

Arlette Brabander-Schuytvlot is dominee van de Protestantse Gemeente ‘De Hoeksteen’ in Benthuizen. Zij is getrouwd en heeft drie zonen van 7, 6 en 4 jaar. Arlette werd in 1974 in Rotter-dam geboren in een niet kerkelijk betrokken gezin. Haar moeder overleed toen zij 15 jaar was. Dat riep de vraag op: is er nog een leven na de dood? Zij koos voor de studie theologie en Arabisch in Leiden.

‘Ik voel me geroepen door mensen om samen met hen aan de gemeente te bouwen. Roeping betekent dat er samen gewerkt moet worden om er een gemeenschap van te maken. Door pastoraat en diaconaat, de wezenlijke zorg voor de ander, dat mensen elkaar dragen. Pastoraal bezoekwerk, elkaar leren kennen, is heel belangrijk.Maar dat wordt heel lastig gevonden. Hoe doe je dat? Het begint met menselijk contact te maken. Door vaak kleine praktische dingetjes voor elkaar te doen. Een oude man naar het ziekenhuis rijden, zodat hij zijn vrouw kan

bezoeken. Dan komt vanzelf de vraag op of iemand nog iets nodig heeft. Helaas zijn er te weinig mensen om pastorale bezoeken te brengen. Daarvoor probeer ik gemeenteleden enthousiast te maken. Eerst de gemeente van binnenuit goed structureren in kleine kernen om daarna naar buiten te kunnen treden. Een aantrekkelijke gemeenschap kan een belangrijke bijdrage van de kerk aan de samenleving zijn.’

Elke zondag is er een kerkdienst in ‘De Hoeksteen’ met een kindernevendienst en een kinderoppas. Koffi e na de dienst. Gemeenteleden geven huiscathechese aan jongeren. Arlette leidt de Bijbelkring over de profeet Ezechiël. ‘De kerk moet in een behoefte voorzien wil zij blijven voortbestaan. Ik geloof in een God, die door mensen werkt. Dat hebben de profeten ons verteld. Charis-matisch gedreven mensen, die leven uit een droom, een ideaal, een visie.’

‘Het gaat om ontmoeting’Pieter Nauta werd in 1981 in Middelburg geboren. ‘Het werd geen studie rechten, maar theologie in Leiden. Door gesprek-ken met een atheïs-tische leraar en leuke ervaringen met kerkelijke clubs viel de beslissing. De Bijbel is een boek, dat iets te vertellen heeft, waar God zelf aan het woord is. Roeping is voor mij een heel sterk, bevrijdend gevoel, dat je iets moet gaan doen met die boodschap van de Bijbel.’Pieter gaf al tijdens zijn studie catechese in de Leidse Binnenstads-gemeente en was jongerenwerker in Leiden Zuidwest. Hij werd op 7 oktober door zijn vader ds. Jan Nauta, vroeger predikant in de Vredeskerk in Leiden, bevestigd als predikant met bijzondere opdracht: geestelijk verzorger in Verpleeghuis ‘De Kreek’ in ’s Gravenzande.

‘In mijn stageperiode heb ik kennis gemaakt met het ouderenpastoraat. Je kunt niet meer zelfstandig wonen, gaat naar een verpleeghuis. Je partner komt te overlijden, je voelt je verlaten. Je lichaam laat je in de steek en je hebt steeds meer hulp nodig. Je maakt de balans van je leven op en wie is God dan voor je? Als geestelijk verzorger ga je naast de mensen staan. Je loopt mee op de weg van verlies en rouw, maar ook van geloof. Zoals Jezus dat doet in het Bijbelverhaal over de Emmaüsgangers.

Vooral bij mensen die dementeren, spreekt het lezen van een bekende psalm of het zingen van een bekend lied, zoals ‘Er ruist langs de wolken’ sterk aan.’Op zondagmor-gen is er een kerkdienst in de grote zaal, waarin Pieter voorgaat. ‘Het belangrijkste in mijn werk vind ik trouw blijven aan mensen. God heeft naar

mensen omgezien en Hij vraagt van mij dat ook te doen. Ieder mens mag zich een geliefd mens voor Gods aangezicht voelen. Ik geloof dat we op weg zijn naar het Koninkrijk van God. En dat er onderweg soms al iets van zichtbaar wordt.’ Henk Hemstede

Inspiratie

6 | Leids Kerkblad

Stuiten we op de grenzen van de ‘maakbaarheid’?Opererend op rationeel niveau, hebben we het gevoel dat we vanuit het heersende materi-ele denken alles onder controle moeten houden. We denken meteen aan de

bank- of eurocrisis, als gezegd wordt dat we in crisis zijn. Maar gaat het wel louter om die economische crisis?

Ik zie hoopvolle ontwikkelingen in de samenleving, vooral van onderop, bij veel mensen, maar ik denk, dat naast veel depressiviteit, emotionele verslavin-gen, wantrouwen, hebzucht en angst in mensen, er nog steeds ook polarisatie en oorlog is in de wereld in het groot. Bijvoorbeeld dat het geweld in Syrië rondom het autocratische Baath-regiem voorlopig niet lijkt te stoppen en dus kennelijk maar moet worden uitgevoch-ten. Dat zagen we ook in andere (burger)oorlogen.

Ik denk dat we vooral in een ‘maakbaar-heid’-crisis zitten. We zijn gewend te denken, dat we intellectueel alles in de hand hebben, niet alleen op persoonlijk vlak, maar ook collectief, zogenaamd geregeld door knappe economen en politici. We hebben, nogmaals, het gevoel dat we vanuit het heersende materiële denken alles onder controle moeten houden.

Maar dit denken maakt ons tegelijk bang. En wel omdat we onbewust weten, dat we in ons leven niet alles onder controle kunnen hebben.

Angst woekert overal in de wereld en is ten diepste de immateriële oorzaak van oorlog en geweld. Angst is een gebrek

aan vertrouwen in onszelf. Daardoor vertrouwen we het Leven niet. Angst is ontwor-teling, uit balans zijn.

Als we bang zijn of van onszelf balen, gaat er ineens zoveel mis in het leven. Iedereen heeft dat wel ervaren. En dat terwijl met vertrouwen in het Leven alles veel makkelijker gaat.

Ook dat weet iedereen uit ervaring. Angst is een beperking in onze gedach-ten en het tegenovergestelde van liefde en innerlijke vrede.

Alles gebeurt binnen in ons. Zowel vrede als confl ict spiegelen een mentaal patroon dat we in ons hebben.

Collectief is dit eveneens het geval. Via de kwantumfysica weten we dat alles energie en bewustzijn is, dat het persoonlijke overstijgt. Oorlogen en crises hebben dan ook tevens een innerlijke en transpersoonlijke dimensie.

Als mensen in de greep zijn van angst, rancune en wantrouwen lokken wij crises uit. Via de kracht van de positieve gedachte of de kracht van de geest, kunnen we beter vertrouwen, compassie en soul-force (Gandhi) als energie de wereld insturen.

Die energie kan helend werken, waardoor angst weg-ebt en we een nieuw zelf- en wereldbegrip krijgen.

dr. Hans Feddemais fi losoof en publicist

Mens in bewegingHans Feddema

‘Alles gebeurt binnen in ons’Over de grenzen van de maakbaarheid

Secretaris: mw. C.C.M. Boeren, Hugo van Woerdenstraat 73, 2332 PH Leiden, telefoon 071 – 572 14 12; email: [email protected] Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected] Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

Leids Kerkblad | 7

Vredesweek: ‘powered by piece’Delfstoffen zouden eigenlijk bronnen van vrede moeten zijn. Delfstoffen zijn de motor van de economie. Maar delfstoffen zijn steeds vaker bronnen van oorlog. En ze worden steeds schaar-ser. IKV Pax Christi heeft daarvoor in de vredesweek aandacht gevraagd. Het is een thema dat zich richt op vrede op lange termijn.

DebatOp donderdag 20 september vond het multicultureel jongeren vredesdebat plaats. Het panel bestond uit Joris Voorhoeve, de Leiden Debating Union, Merlijn Twaalfhoven, Sicco Claus en Kathelijne Schenkel. Een interessant en levendig debat ontstond. Indrukwek-kend was de kennis van Joris Voorhoeve, voormalig minister van Defensie.

Veelal waren de aanwezigen het met elkaar eens. Mensen staan er weinig bij stil dat grondstoffen ergens vandaan komen. Vaak zijn het ‘foute’ grondstof-fen die of vervuilend zijn voor het milieu of met behulp van ‘moderne’ slavernij zijn ontstaan. Confl ictvrije grondstoffen lijken niet te bestaan.En denk je milieuvriendelijk te rijden, dan blijkt de accu te bestaan uit

zeldzame metalen die in handen zijn van criminele organisaties.Over de problemen waren de aanwezi-gen het wel eens.

Maar hoe zit het met de oplossingen? Dat kwam al minder uit de verf. Een bewuste leefstijl is belangrijk. Maar, zoals één van de aanwezigen stelde, het zit in de aard van het beestje om materi-ele welvaart te willen. Ook al moeten we er oorlog om voeren!

Leraar en Oud-Katholiek theoloog Sicco riep dan ook op om het materialisme te verlaten en je te richten op God. Erkend moet worden dat vanuit de historie christenen daarin niet altijd het goede voorbeeld gaven. Maar er zijn ook heel veel goede initiatieven vanuit het christendom, die we vaker moeten laten zien.Inspiratiebron was duidelijk Merlijn Twaalfhoven. Hij is componist en cultureel ondernemer. In vaak grootschalige projecten op bijzon-dere plekken brengt hij kunst in verband met de samenleving. Hij werkt op confl ictrijke plekken. Zo heeft hij in het verdeelde Cyprus 400 Turkse en Griekse musici samen in een concert gebracht, vanaf daken aan weerzijden van de bufferzone. Misschien kan muziek een bijdrage aan de vrede leveren?

Aan het eind van het debat liet hij alle aanwezigen een klank voortbrengen, die vervolgens op elkaar moest worden afgestemd. Dat lukte wonderwel. Deze sessie sloot af met een volledige afstem-ming in een bijna mystieke stilte.

Fred KokWakeRuim 70 mensen waren naar het Stadhuisplein van Leiden gekomen om op de Internationale Dag van de Vrede met elkaar stil te staan bij de talloze slachtoffers van de wereldwijde jacht op grondstoffen. Deze stille getuigenis werd onderbroken met een woord van bezinning, met djembé-spel, met gebed. Er heerste een ingetogen sfeer en het was goed, dat een groot aantal Fransta-lige Afrikanen aanwezig was. Voorbij-gangers werden uitgenodigd om zich

aan te sluiten en menigeen nam deze uitnodiging aan. Naar we hopen draagt het thema ‘Grondstof tot nadenken’ ertoe bij, dat we met elkaar bewerkstelli-gen dat de mensen uit Congo, die in de mijnen werken een betere toekomst tegemoet gaan.

Regina Krowinkel

Dag van RespectOp 8 november 2012 is het de nationale Dag van Respect. Op meer dan 3000 basisscholen door heel Nederland wordt op die dag bijzondere aandacht besteed aan het begrip respect. De landelijke stichting heeft hiervoor materiaal ontworpen, dat via de website www.dagvanrespect gedownload kan worden. In Leiden wordt in goed overleg met schoolbesturen en -directies hieraan dit jaar weer extra aandacht besteed. Naast het landelijke materiaal worden er gastlessen aangeboden door bekende Leidenaars en zijn er ‘dialoogtafels’ voor kinderen en ouderen mogelijk. Daarnaast wil de enthousiaste werk groep van mensen uit de kerken en gemeente samen met de vertegenwoor digers van de scholen een uitwisseling op gang brengen tussen de scholen, zodat er een beeld ontstaat van wat er in Leiden allemaal aan dit thema wordt gedaan.

Raad van Kerken in Leiden Secretaris: mw. C.C.M. Boeren, Hugo van Woerdenstraat 73, 2332 PH Leiden, telefoon 071 – 572 14 12; email: [email protected] Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected] Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

8 | Leids Kerkblad

Restauratie / Renovatie / Utiliteitsbouw / Woningbouw

[email protected]

8

ZAALBERG makelaardij

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

- snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven

“Rijks beëdigd makelaar”web: www.zaalbergmakelaardij.nlemail: [email protected]

LidLMV

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Setterlady / Setterlaine damesmodeHollandia / Ten Cate ondermode

Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578

Dusters O

chtendjassen Ondergoed B

adkledingNac

htkl

edin

g L

inge

rie L

inne

ntex

tiel

Pant

y’s

HAARHUISVAN TONGEREN

KappersbenodigdhedenPruiken - Toupets

Breestraat 32Leiden

Telefoon 071-5125212

Dijkmanschans 198ZoeTermeer


www.haarhuisvantongeren.nl

Verhuur van zaalruimte voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.

Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

IchthusBoekhandel

B i j B e l s , B o e k e n e n m u z i e k

www.ichthusboekhandel.nl

korevaarstraat 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061

du PrieBOUW & ONTWIKKELING B.V.

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

REDKEN AMBASSADOR

Al meer dan

35 jaar

hooigracht 35 2312 kn leiden postbus 164 2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44telefax 071 514 35 49e-mail [email protected]

* * *met recht van koop

BARNING PIANO’S sinds 1921Rijkstraatweg 22d, 2171 AL Sassenheim

www.barning.com

Dat was pas een mooie uitvaart.Maar hoe regel je zoiets?

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

Bel 071 - 521 32 31Monuta Van der LuitWillem de Zwijgerlaan 179, Leiden

Bel 071 - 573 08 30Monuta ‘t Leidse Huys & SoekGitstraat 1, Leidenwww.monuta.nl

8 9

Kerk en Theologie

Spreken over GodVorig jaar promoveerde Jilles de Klerk predikant te Wassenaar op een proefschrift getiteld Onderbrekingen: het begrip metaforische waarheid in de theologie van Eberhard Jüngel.

Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een bekende naam. Dat klopt. In Nederland geniet Jüngel geen grote bekendheid. In Duitsland veel meer. Hij won bijvoorbeeld in 2006 de Duitse preekprijs. Zijn theologische boe-ken zijn echter niet erg toegankelijk. Hij schrijft in een lastige stijl over ingewik-kelde zaken. Een veelgelezen theoloog zal hij nooit worden.

Hoe kwam je bij Jüngels theologie terecht? Via een omweg. Tijdens mijn studie zei een docent: ‘In de bijbel is de hemel van papier.’ Hij bedoelde daarmee dat de hemel een door de bijbelschrijver verzon-nen verhaalelement is. Het functioneert binnen het verhaal als de plek waar God woont. Buiten het verhaal bestaat de hemel echter niet. Dat was voor mij een geweldige schok. ‘Geldt van God dan niet hetzelfde?’, dacht ik. ‘Is God niet eveneens ‘van papier’: een personage in bijbelverhalen, zonder bestaan buiten die verhalen?’ De vraag of het spreken over God uiteindelijk ‘slechts bij wijze van spreken’ is, liet mij niet meer los. Toen ik deze vraag aan professor De Kruijf voorlegde, wees hij mij op Eber-hard Jüngel. Jüngel besteedt namelijk grote aandacht aan het gegeven dat de bijbel God ter sprake brengt met behulp van metaforen, gelijkenissen en vertel-lingen. Hij erkent volmondig dat we geen andere taal voor God hebben dan de taal van onze wereld. Woorden uit die wereld dragen we over op God. Alle spreken over boven komt van beneden, om een bekende uitspraak van Kuitert aan te halen. Godsdienstige taal komt voort uit de wereld waarin wij leven en wordt over-gedragen op God. Alle spreken over God is daarom overdrachtelijk, metaforisch. Kuitert trekt daaruit de conclusie dat spreken over God een gok blijft is, een tasten in den blinde, een ‘bij wijze van spreken.’ Jüngel trekt die conclusie niet.

Hij typeert het metaforische spreken over God nergens als fictie. Hij erkent dat alle spreken over God metaforisch is, maar dat betekent voor hem niet dat God uiteindelijk onkenbaar, een duister geheim blijft.

Hoe kan Jüngel die conclusie dan ver-mijden?Kort gezegd: doordat Jüngel gelooft dat God zich ‘beneden’ laat kennen. Het is Kerst geworden: God komt in Jezus tot de wereld en identificeert zich met de mens. Daardoor is het mogelijk en pas-send om met aan onze wereld ontleende taal over God te spreken. Gods komen zelf maakt dat mogelijk. We hoeven niet naar abstracte, verheven begrippen als alomtegenwoordigheid en eeuwigheid te grijpen als we adequaat over God willen spreken. De concrete, mensvormige wijze van spreken van de bijbel past bij wijze waarop God zich in Jezus laat kennen. Spreken over Hem als iemand die lief-heeft en trouw is, die verdriet en berouw kent, is volgens Jüngel geen aanpassing

aan het beperkte, menselijke voorstel-lingsvermogen, maar een wijze van spre-ken die past bij Gods menselijkheid. Je moet alleen wel steeds bedenken dat liefde en trouw metaforen zijn. Voor Jüngel betekent dat niet dat God eigenlijk niet liefheeft. ‘Liefhebben’ geldt niet slechts ‘bij wijze van spreken’. Als metafoor onthult het iets wezenlijks van God. Maar omdat het een metafoor is, klinkt het verschil tussen Gods liefde en de liefde van mensen altijd ook door. Gods liefde is bijvoorbeeld grenzeloos en eindeloos. Dat is de menselijke liefde niet. Onze liefde beperkt zich tot wie ons lief zijn. Gods liefde strekt zich uit tot het liefdeloze. Dat samengaan van overeenkomst en verschil, van het vertrouwde en verras-sende is hét kenmerk van metaforen.

N.a.v. J.M.de Klerk, Onderbrekingen: het begrip “metaforische waarheid” in de theologie van Eberhard Jüngel (2010).

9

8





LidLMV




Dusters O


adkledingNac

htkl

edin

g L

inge

rie L

inne

ntex

tiel

Pant

y’s



Breestraat 32Leiden







IchthusBoekhandel







REDKEN AMBASSADOR

Al meer dan

35 jaar




www.barning.com






8 9

Kerk en Theologie








9

8





LidLMV




Dusters O


adkledingNac

htkl

edin

g L

inge

rie L

inne

ntex

tiel

Pant

y’s



Breestraat 32Leiden







IchthusBoekhandel







REDKEN AMBASSADOR

Al meer dan

35 jaar




www.barning.com






8 9

Kerk en Theologie








9

Rhijnhof - centrum voor begraven en cremeren

Al meer dan 100 jaar is Rhijnhof een bijzondere begraafplaats met een prachtige natuur.Het nieuwe gedeelte met mooi aangelegde vijvers en hagen kwam in 2010 gereed.De begraafplaats biedt een ruime keuze aan mogelijkheden voor begraven en as-bestemmingen.

LAAN TE RHIJNHOF2332 HZ LEIDENTEL. 071 532 06 09FAX 071 532 04 48

Openingstijden kantoor in het Poortgebouwop werkdagen van 09.00 tot 16.00 uure-mail: [email protected]: www.rhijnhof.nl

www.baartbv.nl

8





LidLMV




Dusters O


adkledingNac

htkl

edin

g L

inge

rie L

inne

ntex

tiel

Pant

y’s



Breestraat 32Leiden







IchthusBoekhandel







REDKEN AMBASSADOR

Al meer dan

35 jaar




www.barning.com






8 9

Kerk en Theologie








9

Bent u ook benieuwd hoe ons uitvaartcentrum er uit ziet?U bent van harte welkom bij Monuta Van der Luit. Wij zetten onze deuren open op zaterdag 27 oktober van 13.00 tot 16.00 uur.

Monuta Van der Luit. We zijn 24 uur per dag bereikbaar op 071 - 521 32 31. Ook als u niet bij ons verzekerd bent. U kunt ons bezoeken aan de Willem de Zwijgerlaan 179 te Leiden. Kijk ook op www.monuta.nl.

Bent u ook benieuwd hoe onsvernieuwde uitvaartcentrum er uit ziet?

U bent van harte welkombij Monuta Van der Luit.Wij zetten onze deuren openop zaterdag 27 oktober van13.00 tot 16.00 uur.

* * *

* * *

Leids Kerkblad | 9

Wat was de aanleiding voor de fusie van deze acht parochies?Allereerst neemt het aantal priesters af. Dat heeft ingrijpende gevolgen. In een rooms-katholieke viering is alleen de gewijde priester tot het sacrament van de eucharistie bevoegd. Er zijn ook pastorale werkers, maar die wil de Kerk niet overal op inzetten. Zij richten zich met name op het pastoraat. Daarbij neemt het aantal bezoekers van de vieringen af. Het landelijk gemiddelde ligt op ongeveer 10% van de gedoopte katholieken. Degenen die wel ter kerke gaan zijn vrij trouw en velen zijn verknocht aan hun eigen kerkgebouw. De nieuwe parochie heeft momenteel nog 11 kerkgebouwen in gebruik. Verdere sanering zal op den duur noodzakelijk zijn.

Hoe komt een fusie van parochies tot stand?Het besluit tot een fusie wordt genomen door de bisschop. Hij laat zich hiervoor goed informeren door de betrokkenen en weet dat hij het niet alle betrokkenen naar de zin kan maken. Een commissie ter plaatse wordt belast met de voorbereidingen. Bij de start van de parochie werd ook het pastorale team en het kerkbestuur geïnstalleerd. De installatie van de beide pastoors was het meest uitgebreid, met een geloofsbelijdenis en belofte van trouw aan de paus en de bisschoppen. Ook de diaken en beide pastorale werkers deden hun belofte en ontvingen een zegen van de bisschop.

Wat is de winst van de fusie? Vooral in bestuurlijk opzicht komt er heel wat energie vrij. In plaats van alle onderscheiden parochiebesturen is er nu nog één bestuur voor alle parochies. Dat betekent heel wat minder vergaderen.

Ook is de hoop dat het nieuwe bestuur slagvaardiger zal kunnen optreden bij volgende stappen om vieringen te blijven houden en de Kerk aantrekkelijk te houden voor de gelovigen.Het doel is om met nieuw elan het geloof te beleven en uit te dragen. Daarnaast ook om het slinkende kader effectief in te zetten en het slinkend aantal gelovigen toch een aanbod te geven waarin de Blijde Boodschap doorklinkt.

Wat gaan de parochianen merken van de fusie?Eigenlijk niets. Er is reeds enige tijd vermindering van vieringen op zondag-

morgen. In sommige parochies was er al eens in de veertien dagen een eucharis-tieviering, in andere is dat tegelijk met de fusie ingegaan. Gelovigen kunnen dan een viering op zaterdagavond bijwonen of op zondagmorgen naar een andere parochie gaan. Omdat mensen hun eigen band met en voorkeur voor de verschillende voorgangers hebben, wordt nu gepubliceerd wie voor zal gaan in de viering. Daarnaast worden er ook lekenvieringen gehouden. Daarin gaat een daartoe opgeleid parochielid voor in de gebeds-dienst en houdt de preek. Er is dan geen eucharistie. In een aantal Leidse parochies wordt dat gewaardeerd,

terwijl dit in andere parochies afgewezen wordt.De vorm van de Woord- en Communie-viering waarin de heilige Maaltijd wordt gevierd met hostie die tevoren door een gewijd priester is geconsecreerd wordt door de bisschop minder wenselijk geacht.

Hoe is de parochie te karakteriseren?Er zijn dorpsparochies bij, Leiderdorp,

Stompwijk, Zoeterwoude. Die verschillen van de stadsparochies. Binnen Leiden zijn er verschillen tussen meer ‘rekkelijken’ en ‘preciezen’. De onderschei-den kleuren worden vooral bepaald door de pastoor, die niet zoals bij Protestan-ten door de gemeente gekozen, maar door de bisschop wordt aangesteld. De geloofsgemeenschappen hebben ook een eigen nestgeur, waarbij het kerkgebouw een belang-rijke rol speelt.

Hoe staat de nieuwe parochie in de oecumene?De missionaire gerichtheid is een belang-rijk speerpunt en daarbij doen we waar mogelijk graag samen. Zoals in het diaconale werk door de katholieke diaconale werker Ton Snepvangers. Daarbij zouden we gezamenlijk meer stelling kunnen nemen in het maatschappelijk debat, zoals bijvoor-beeld over de zondagsrust en de moslim-haat. De parochie maakt deel uit van de Leidse Raad van Kerken en heeft statutair twee leden in het dagelijks bestuur, om mee invulling te geven aan de samenwerking van de katholieke en protestantse kerken.

Kerken in LeidenParochie Heilige Petrus en Paulus

Op zaterdag 6 oktober werd de nieuwe fusieparochie voor Leiden en ommelanden

gewijd door bisschop Mgr. J.H.J. van den Hende, bisschop van Rotterdam.

Protestantse vragen bij een Katholieke fusie:Ad Alblas in gesprek met Wilbert van Erp, vicevoorzitter van het kerkbestuur

10 | Leids Kerkblad

Stilte en tromgeroffel voor vrede

Op vrijdagmiddag 21 september stonden meer dan 70 mensen een uur lang stil op het Stadhuisplein, om met elkaar te overdenken hoe we de vrede op onze aarde gestalte kunnen geven. Bruiloftsgasten wierpen een blik op ons, voorbijgangers bleven even staan, namen een fl yer mee, of sloten aan bij de kring. De Leidse voorbereidingsgroep van de Vredeswake 2012 koos voor het motto: ‘Grondstof tot nadenken’ en spitste de problematiek toe op de situatie in Congo en de voortdurende confl icten daar rond het delven van grondstoffen, zoals coltan dat in mobiele telefoons, laptops en computers zit. We gebruiken die gedachteloos, maar

realiseren we ons wel wat alleen al het winnen van coltan kost aan schending

van mensenrechten, verkrachtingen, verminkingen en doden? Namens de Werkgroepen ZWO en MOV van de protestantse en rooms-katholieke diaconie stak John Bioch een kaars aan. Aan de politiek, de energiebedrijven en ons als consumenten vroeg hij om na te denken: wat mag jouw mobieltje kosten? Hij vroeg om betrokkenheid bij de situatie in de confl ictgebieden en om in actie te komen voor de vrede. Vrede is geen ver-van-mijn-bed show. Je kunt je ogen niet sluiten voor oorlog en geweld. Grondstoffen moeten niet langer grond zijn voor confl ict, maar wereldwijd een bron van vrede. Inspirerend tromgeroffel op de djembé van Mwanjay

uit de Congo werd afgewisseld door een gedicht en een oecumenisch vredesgebed. Ton Snepvangers van De Bakkerij belichtte expliciet de noodsituatie in Congo, waar de enorme rijkdom aan grondstoffen van zegen tot vloek werd. Hij riep op om de grondstoffen op een menswaardiger manier te delven en te zoeken naar groene alternatieven. Om de opbrengst van delfstoffen niet te gebruiken voor wapens, maar voor armoedebestrijding. Zo stonden we -ook hand in hand- samen stil bij de slachtoffers, als teken van verzoening, de zorgen delend. En intussen vlogen (vredes?) duiven om ons heen....

Nieuwe conciërge in De BakkerijPer 1 augustus is Jan van Houwelingen aangesteld als nieuwe conciërge van De Bakkerij. In de maanden juni en juli was hij al een aantal dagen in het pand om vast te wennen aan zijn nieuwe werkom-geving en om ingewerkt te worden. Ruim 38 jaar stond Jan van Houwelingen in een fotozaak, tot daar door de verslechterende economische situatie een eind aan kwam. Via een gouden tip kwam hij in contact met De Bakkerij. Hij had er wel eens van gehoord, wanneer er voor gecollecteerd werd in het Groene Kerkje in Oegstgeest. Het conciërgewerk trok hem aan en nu hij er sinds kort werkt leert hij De Bakkerij van binnenuit kennen. De eerste week dacht hij dat het niets zou worden: ál die mensen en ál die organisaties. Nu hij ze langzamer-hand kent valt het mee en voelt hij zich thuis. ‘Het werk is leuker dan in de winkel en geen dag is hetzelfde. Het gebouw openen, koffi e zetten, zalen in orde maken, invallen aan de balie, schoonmaken, verven en opknappen,

ramen sluiten, lichten uitdoen, klusjes,…eigenlijk ben ik een duvelstoejager!’ Jan van Houwelingen is 58 jaar en woont met zijn vrouw en dochter in Oegstgeest. Zijn drie zonen zijn het huis al uit.

Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected] Coördinator: Ton Snepvangers, [email protected] Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater, [email protected] Redactie diaconie-pagina: Henriëtte van den Broek, [email protected] Bankrekeningnrs: 97065 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; 7820129 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Website: www.debakkerijleiden.nl Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected]

Leids Kerkblad | 11

Diaconie Bericht in nieuw jasjeEen dezer dagen verschijnt Diaconie Bericht 39, voor het eerst in full-colour! Dat bleek heel goed te realiseren. De extra kosten voor een oplage in kleur

zijn te verwaarlozen in vergelijking met de vroegere uitgave in zwart-wit. Daarentegen zijn de mogelijkheden voor de opmaak enorm uitgebreid. Met ingang van dit nieuwe nummer is de opmaak voortaan geheel in handen van Ton Snepvangers. Henriëtte van den Broek doet na 20 jaar redactie voeren graag een stapje terug, maar blijft wel teksten schrijven en foto’s aanleveren. Hopelijk valt het Diaconie Bericht nieuwe stijl bij u in de smaak. U vindt in dit nummer weer veel informatie over het diaconale werk in en buiten De Bakkerij. Zoals: de Diaconie Franstalige Afrikanen, M25 Leiden en de regio, berichten uit Kinshasa en Eritrea, de Commissie Individuele Hulp, Straatpastoraat Leiden, berichten uit Roemenië, een buurtonderzoek in

Leiden ZW, de Vredeswake en nog veel meer. Het eerste nummer in kleur ligt in de kerken en is ook verkrijgbaar in De Bakkerij.

Opvanghuis voor de DFA!Binnenkort gaat het eerste opvang-huis van de Diaconie Franstalige Afrika-nen (DFA) open. Het huis heeft de naam Mikaazi ya Imani gekregen, Swahili voor: Huis van herwonnen geloof en vertrou-wen. Het is een plek waar mensen een gastvrij onthaal vinden, even op adem kunnen komen en het geloof en vertrou-wen in zichzelf en hun medemens kunnen hervinden. Na uitvoerig overleg is Woningbouwcorporatie De Sleutels bereid gevonden de woning tegen een diaconale prijs te verhuren. Vier cliënten kunnen er tijdelijk onderdak vinden.

Daarnaast zal een vrijwillige medewer-ker van de DFA zijn vaste intrek nemen in het pand, met het oog op de opvang van de gasten, het dagelijks beheer en de goede contacten met de omwonen-den. U hoort er meer over.

Uitbreiding Casa Diaconala begonnenEind juli is begonnen met de aanbouw van de nieuwe vleugel van het bejaar-denhuis Casa Diaconala in Targu Mures in Roemenië. Een deel van de tuin van

het ernaast gelegen kinderhuis Lidiahome werd uitgegraven voor de fundering. Met de winter in aantocht, waarin het wel 20 graden kan vriezen, wordt er nu hard gewerkt om een en ander klaar te maken. Het is de bedoeling dat het huis straks plaats biedt aan 65 bejaarden en dat het daarmee verder kan zonder structurele financiële steun vanuit het buitenland. De Leidse Stichting De Carolusgulden droeg € 100.000,00 bij voor de verbouwing.

Diaconaal weekend Tijdens het Diaconaal weekend op 10 en 11 november wordt tijdens de zondags-vieringen in protestantse en rooms-katholieke kerken in Leiden aandacht besteed aan de Diaconie Franstalige Afrikanen. Speciaal aan de opening van het opvanghuis Mikaazi ya Imani. Kerkgangers kunnen in een Afrikaanse taal, het Swahili of Lingala, een welkomstkaartje sturen aan de nieuwe bewoners. In de kindernevendiensten wordt aan de kinderen gevraagd om een tekening of schilderij te maken ter opfleuring van Imani.

Aandelen OikocreditEvenals voorgaande jaren werd er in september weer gecollecteerd voor Oikocredit. De protestantse diaconie heeft afgespro-ken elk jaar met de opbrengst van deze collecte twee aandelen Oikocredit (à € 200,00 per stuk) te kopen. Oikocredit zorgt ervoor dat groepen arme, ondernemende mensen in ontwikkelingslanden geld kunnen lenen. Veel voorheen kansarme mensen hebben met een door Oikocredit verstrekt (micro)krediet hun eigen onderneming opgezet en daarmee hun levens-omstandigheden verbeterd. Ook particulieren kunnen aandelen Oikocredit kopen. Voor meer informatie: www.oikocredit.org

Geheim nog steeds te koopHet kleurige hardcover stripalbum Het geheim van De Bakkerij is nog steeds voor jong en oud te koop voor € 12,00 in De Bakkerij. U steunt daarmee het werk van de diaconieën. Of download het gratis voor E-book versie in PDF-formaat voor laptop, smartphone of computertablet via www.m25leiden.nl

Grootouder (m/v) gezochtElie (6 jaar, groep 3) en Ryhan (1,5 jaar) uit Leiden ZW zijn op zoek naar een lieve opa en/of oma om één keer per week iets leuks mee te doen (speeltuin, kinderboerderij, enz.). Informatie bij Tamara Breton, Diaconie Franstalige Afrikanen in De Bakkerij, tel. 071 – 5144965 of [email protected]

MulticultikokenDe volgende Multicultikookclub, voor vrouwen én mannen, is op vrijdag 30 november in het gebouw van de Narcis, Driftstraat 77 te Leiden. Wie mee wil eten is welkom tussen 18.30 en 19.00 uur. Een drie-gangenmenu kost niet meer dan € 10,00 per persoon. Opgeven vóór 20 november via: [email protected]

Taalpraktijkcoach gezochtVluchtelingenwerk Zuid-Holland Noord (locatie Leiden) is dringend op zoek naar een taalpraktijkcoach. Als taalpraktijkcoach begeleidt u inburgeraars bij het leren kennen van de Nederlandse samenleving, het uitbreiden van hun persoonlijk netwerk, het vinden van vrijwilligerswerk of bij een andere vorm van deelname aan de maatschappij. Verder oefent u met hen de Nederlandse taal. Informatie bij Els de Kraker van Vluchtelingenwerk, tel. 071 – 5133080 of [email protected]

12 | Leids Kerkblad

Leidse Binnenstadsgemeente

GEMEENTELEVEN

GemeenteavondOp zondagmiddag 21 september kwamen 120 LBG’ers naar de Hooglandse Kerk voor de Gemeente-avond. In het koor stonden tafels voor de maaltijd. Er waren workshops medita-tie en bibliodrama en een rondleiding door de kerk. Bij het eten dienden foto’s en voorwerpen als gespreksaanjagers, wat soms leuke resultaten opleverde. De voorzitter van de Kerkenraad gaf toelichting op het antwoord, dat de LBG aan de Algemene Kerkenraad gaf, hoe we de komende vijf jaar de PGL zien en onze plaats daarin. Het Citykerkmodel werd toegelicht.

Gemeentevisie: Citykerk

Grondig is doorgesproken over de door de AK gestelde vragen hoe we kerk in Leiden willen zijn. We ontdekten dat de subtitel ‘Open geloofsgemeenschap’ voor de LBG sleets is geworden. En zochten een korte aanduiding voor hetzelfde en méér en kwamen zo op het landelijk gebruikte woord Citykerk als ‘kerk voor de stad’. Dat is dezelfde open geloofsgemeenschap maar uitgebreid met activiteiten in de culturele en sociale sfeer waarbij de LBG in het ‘hart van de stad’ extra mogelijkheden heeft.

Dopen

Op 26 augustus werden door de Heilige Doop verbonden met Christus en zijn gemeente:Tomothy Ngozi Duru, zoon van Haiko & Judith Meelis; Davita, dochter van Cher & Dave Muller; Annelotte Emma Josephine, dochter van Fred & Wendy Prakken-Scherpenzeel; Vince, zoon van Sjaak &

Arianne Scheffer-Dijkstra.Het ging over het revolutio-naire karakter van de doop. De doop zet alles op z’n kop, wrikt vastgeroeste patronen los, doorbreekt grenzen, verandert de wereld.

OverledenOp 8 september overleed na een diep doorleefd afscheid Peter van Es. Hij woonde aan de Kapteynstraat en werd 54 jaar. ‘Moedig, dapper en kwetsbaar is Peter zijn nieuwe weg ingegaan’, schreven zijn vrouw Liesbeth en zoon

Douwe bij het bericht van zijn heengaan. Novalis’ woorden typeren hem: ‘Aanraking is scheiding en verbinding tegelijk’. Op 12 september werd onder grote belangstelling de afscheidsdienst gehouden in het Hoogkoor van de Hooglandse Kerk.

Peter schreef dit gedicht:‘Ik weet mijzelf een veilig teken te zijn door mijn huis te scheppen naar wie ik ben en de vorm daarmee, te midden van teveel verwachten en teveel hoop, een

vluchtplaats voor mijn pijn’En op een strand van verlangen en van dromen ben ik verloren en gevonden en getekend door een man, een man die gelooft in wat is geweest, wat is en wat gaat komen’.

Op 21 september overleed aan de gevolgen van een herseninfarct Johanna van Kampenhout-van der Reijden. Annie woonde aan de Haarlemmerweg en werd 83 jaar. ‘Stil ben je van ons heenge-gaan, je hebt altijd voor ons klaargestaan, geborgenheid en liefde heb je ons gegeven …’ schreef de familie bij haar heengaan. Haar man Wout, dochter Anneke en schoonzoon Martin en kleinzoon Micha met zijn vrouw Manon waren bij haar in haar laatste dagen en namen op indrukwek-kende wijze deel aan ‘het afscheidsge-bed’. Tijdens de dienst in de Hooglandse Kerk lazen we uit haar lievelingsboek Job en bij het afscheid ontving haar man het ‘houten kruisje’ dat zij tijdens haar leven zo veel had uitgedeeld; namens haar zogezegd. We wensen de families in hun rouw kracht en troost en voor hun voortgaande leven warmte, hoop en liefde toe.

KerkveilingOp 27 oktober bent u uitgenodigd bij de grote Kerkveiling voor de verwarming in de Hooglandse Kerk. Om 14.00 uur is de kerk open en een uur later valt de eerste klap van de veilinghamer! Bijzondere items worden geveild zoals drie bronzen sculpturen, een diner bij kaarslicht in de Hooglandse Kerk, verjaarsdagspakketten, een overnachting in een B&B en andere goederen en diensten. U kunt bij de verkooptafel een voor deze gelegenheid

Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, tel. spreekuur dagelijks 08.00-09.00 uur (voor spoedgevallen 0654 797 098), [email protected] Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: R.G. Vanhaelen, tel. 071 - 5224162 Penningmeester: mw. G.G. Betgen-Vroomans, Nijmanhof 2, 2375 WD Rijpwetering Bankrekeningnr.: 703141 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com; Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 - 5149636, [email protected]

vervaardigde houten stoof aanschaffen van onze houtkunstenaar Kees Zaalberg. Hopelijk zien wij u dan! Informatie op www.leidsebinnenstadsgemeente.nl.

Nieuwe domineesTwee gemeenteleden werden bevestigd tot dominee. Op 23 september ontving Rianne de Reus het ambt in de gemeente van Domburg, waarheen zij ook verhuisde. Zij was tijdens haar studieperiode lector, notulist van de Kerken-raad en ging voor in onze diensten.

Op 7 oktober ontving Pieter Nauta het ambt van predikant. Hij werkt als pastor in opdracht van de stichting Pieter van Foreest voor verzorgingshui-zen in ’s-Graven-zande. Hij blijft in Leiden wonen en LBG-lid. Pieter gaf catechese in onze wijk en was later jeugdwer-ker in Zuidwest. Ook hij ging voor in onze diensten.

KerkveilingOp 27 oktober bent u uitgenodigd bij de grote Kerkveiling voor de verwarming in de Hooglandse Kerk. Om 14.00 uur is de kerk open en een uur later valt de eerste klap van de veilinghamer! Bijzondere items worden geveild zoals drie bronzen sculpturen, een diner bij kaarslicht in de Hooglandse Kerk, verjaarsdagspakketten, een overnachting in een B&B en andere goederen en diensten. U kunt bij de verkooptafel een voor deze gelegenheid vervaardigde houten stoof aanschaffen van onze houtkunstenaar Kees Zaalberg. Hopelijk zien wij u dan! Informatie op www.leidsebinnenstadsgemeente.nl.

HuwelijkThijs van Leeuwen en Patricia Sekhuis gaven op 4 september hun jawoord op het stadhuis. Daarna reed het paar in

een koets naar de Hooglandse Kerk, waar de dienst werd geleid door Arnold Vroomans met een overwe-

VierenOp de nationale bijbelzondag 28 oktober wordt de verkondiging verzorgd door dr. Matthijs de Jong, vertaler bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Hij stelt de vraag aan de orde wat ‘waarheid’ is… Het bijbelse antwoord is: ‘leven in Gods nabijheid’. Dat gaat hij uitleggen aan de hand van psalmen en teksten uit het Johannes-evangelie.

Op zondag 4 november lezen we één van de indringende brieven uit Openbaring aan de gelovigen in Filadelfia onder het thema: ‘Ik heb voor u een deur open gezet, die niemand kan sluiten. Na de Woorddienst vieren we de heilige Doop.

Op zondag 11 november lezen we nóg een brief, dit keer aan de gemeente van Laodicea, met als thema: ‘Ik sta aan de deur en ik klop’. De Leidse Cantorij onder leiding van Hans Brons verleent medewerking aan deze dienst.

Om 19.00 uur is de vesper van het Binnenstadscluster in de Hooglandse Kerk. De drie koren van de clusterkerken verlenen hun medewerking, apart en gezamenlijk. De predikanten Alblas, Van den Berg en Jacobs belichten ieder een aspect van het gekozen thema: ‘kerk in de stad’. Na afloop is er ontmoeting.

Op zondag 18 november gaat dominee René Venema van de Vredeskerk voor in onze dienst.

Op 25 november is de laatste zondag van het kerkelijk jaar. De lezing gaat over hoe het met de doden verder gaat… onder het thema: ‘waar zijn ze?’ We kijken dan ver vooruit, zo ver als onze horizon reikt en richten ons op wat we hopen: het wederko-men van Christus als koning van alle tijden en plaatsen. Daarbij is de gedachtenismaal-tijd onmisbaar en bij dat Heilig Avondmaal gedenken we de overleden gemeentele-den, in het bijzonder die van het afgelopen jaar.

De eerste Adventzondag is op 2 december. We volgen dit jaar het Evangelie van Lucas met aandacht voor de bekende ‘kerst-momenten’. Op deze zondag zien we priester Zacharias de tempel binnengaan en als hij naar buiten komt ziet iedereen dat hij ‘iets’ gezien heeft. Het thema is de vraag van de priester: ‘hoe kan ik weten of het waar is?’ De Leidse Cantorij verleent muzikale medewerking aan deze dienst

Op 9 december gebeurt er iets bijzonders in Nazareth. De engel was op bezoek bij Maria. Het thema is ontleend aan de uitspraak: ‘Hij zal de zoon van de Allerhoogste worden genoemd’ .

Op 16 december klinkt er een lied in Juda. Het komt bekend voor maar wordt zó bijzonder gezongen, alsof oude tijden terug keren, mooier dan ooit gedacht. Het thema is: ‘over de grote dingen van de Machtige’.

Leids Kerkblad | 13

ging uit het indrukwekkende gedeelte over de liefde in 1 Korintiërs 13. Ze zijn naar Leiden verhuisd en wonen regelma-tig de dienst bij. Wij wensen hen veel geluk en Gods zegen.

LERENBewust gelovenDe aanmeldingen voor de kring komen op gang. De serie van tien avonden gaat na Kerst van start, maar aanmeldingen ontvang ik graag voor het einde van de maand, zodat we een goede planning kunnen maken. Informatie bij de wijkpredikant.

Bijbelse kernfigurenOp 1 oktober ontmoetten we Johannes, de ziener van Patmos. Wat hij in een soort waak/droom toestand zag, is een soort tweede werkelijkheid die de tastbare realiteit omvat en toelicht. Op 1 november leeft één van de groeps-leden zich weer in een andere Bijbelse figuur in om die een uur te ‘zijn’. Nieuwe belangstellenden zijn welkom. Informa-tie bij de wijkpredikant.

KerkgeschiedenisVanuit de vraag ‘Wat betekent de

kerkgeschiedenis voor ons?’ leidt Jan den Boeft een gesprekskring op donderdag-ochtenden in het Hooglandsche Huys. Informatie bij hem, tel. 071 - 5132657.

LeerhuisHet Leerhuis is van start gegaan. We hebben kennisgemaakt met het Johannesevangelie. De komende avonden hopen we dieper door te dringen in de verhalen, de rol van de personages en de thematiek. Data: 9 en 30 oktober, 13 november en 4 december van 20.00-22.00 uur, Hooglandsche Huys. Matthijs de Jong, [email protected].

DIENENDiaconale RaadDe Raad kwam al bij de eerste gespreks-ronde in grote aandachtsvelden terecht. Met de gebiedsvisie op de Zeehelden-buurt, de Burendag, de Vredesweek, de regels in de Zorg, het Straatpastoraat, de Scheppingszondag, de Waterdragers en meer. In de Raad zitten de wijkdiakenen, jeugddiaken, ZWO-diaken en gemeente-leden, die diaconaal betrokken zijn en dat willen uitwisselen voor het diaconale bewustzijn van de gemeente.

14 | Leids Kerkblad

HOOGLANDSE VIERINGENIedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. De diensten zijn thuis te beluisteren via www.kerkomroep.nl

In oktober zetten we de diensten over de oerverhalen uit Genesis voort. Wie de eerste helft van dit boek doorleest, krijgt duidelijk het gevoel dat het daarin om heel diepe en wezenlijke aspecten van het mens-zijn gaat. Maar er is ook de andere kant van de medaille: de godsbeelden. Wat dat betreft stelt het boek ons voor problemen. Waarom vraagt God van Abraham het onmoge-lijke: het offeren van de zoon en daarmee van de beloofde toekomst? Het loopt uiteindelijk goed af, maar intussen hebben Abraham en Isaak angstige en onzekere uren beleeft.

Waarom roept God Jacob niet ter verant-woording over zijn schandalig bedrog en geeft Hij hem op de vlucht zelfs nog zo’n prachtige droom te zien? Ten slotte: Jacobs worsteling in de nacht, met een man, een engel, God zelf? Jacob wordt gezegend, maar moet voortaan wel mank door het leven gaan. In de laatste dienst, dat is de eerste van november, wordt deze problematiek verbonden met de jaarlijkse Allerzielenviering.

De laatste drie zondagen van het kerkelijk jaar zullen aan het thema ‘tragiek’ gewijd zijn: de tragiek van het onbegrip (Pater Damiaan), de tragiek van de tweespalt (de profeet, verzet tegen je roeping), en de tragiek van het onontkoombare.In de periode van Advent komen enkele geboorteverhalen uit de Bijbel aan de orde.

Intrededienst Christiane van den Berg als predikant voor participantenIn een drukbezochte en inspirerende dienst in de Hooglandse Kerk is op 16 september drs. Christiane van den Berg-Seiffert door ds. Henk Schouten bevestigd als predikant. Zij vervult de vacature van participantenpastor bij de Leidse Studenten Ekklesia. Tot de zomer van 2014 zal zij, vanwege haar promotie-onderzoek, in haar werk worden bijgestaan door ds. Henk Schouten en pastor Jac. van der Hoeven. Op de foto is te zien hoe haar moeder, emerituspredi-kant in Duitsland, haar dochter de handen oplegt. Naast ds. Henk Schouten, werd de handoplegging eveneens verricht door haar oud-collega uit de Laakkapel in Den Haag, en door Ronald Meester, laatstelijk voorzitter van de beroepingscommissie.

Doopdienst 9 septemberIn een feestelijke dienst in de Hooglandse kerk zijn vijf kinderen gedoopt: Sara

Debora van den Brom, Emma Fenneke Maria Clignett, Lenthe Aletta Dideke Haartsen, Milou Janneke de Man en Florian Paulus Gerardus van Roon.

ACTIVITEITEN VOOR STUDENTEN

Meditatieve viering - in de sfeer van TaizéElke laatste woensdagavond van de maand is er een meditatieve viering op Rapenburg 100, voor wie behoefte heeft aan inspiratie, stilte, even op adem komen. In de viering maken we gebruik van de meditatieve liederen van Taizé, een klooster in Frankrijk waar jaarlijks tienduizenden jongeren naartoe komen. We beginnen voor wie wil met een gezamenlijke maaltijd. Data: woensdagen 31 oktober en 28 november, 18.00 uur maaltijd, 20.30 uur viering. Begeleiding en aanmelding (voor het eten): Elise Woertman ([email protected])

ACIVITEITEN VOOR PARTICIPANTEN

ZIN in werkOp 29 oktober begint de tweede serie van drie maandagavonden over ZIN. Dit keer gaat het over ‘ZIN in werk’. Deze avonden zijn afzonderlijk of als serie te volgen. De bijeenkomsten zijn interactief van aard. De deelnemers nemen actief

deel door gesprek, een aandachts-oefening en een werkvorm. Uiteraard wordt ieders privacy gerespecteerd. Deze serie Werk wordt begeleid door Maarten Stoffers, coach en trainer.- maandag 29 oktober: Dienst-baarheid, als brug tussen spirituali-teit en klantgerichtheid; - maandag 5 november: Win-win in werk;- maandag 12 november: Werk als weg voor persoonlijke en spiritu-

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071 - 5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl, www.ekklesialeiden.nl Studentenpastores: drs. Elise Woertman (RK), 06 - 45100439, [email protected]; ds. Rob van Waarde (PKN), 06 - 41935997, [email protected] Participantenpastores: ds. Christiane van den Berg-Seiffert (PKN), 071-5125137, [email protected] ds. Henk Schouten (PKN), 071-5218723, [email protected] drs. Jac van der Hoeven (RK), 071-5224801, [email protected] Rekeningnummers: Voor lidmaatschap LSE en vrijwillige bijdragen: 4819829 t.n.v. Vereniging LSE Voor diaconaat: 3313366 t.n.v. Stichting Diac. Fonds LSE Vereniging LSE: Amos Kater, [email protected], Marga Bakker, vicevoorzitter, [email protected]; Wim Schouten, [email protected], Johan de Groot, [email protected]

Leids Kerkblad | 15

ele ontwikkeling.Locatie: Rapenburg 100, 20.00-22.00 uur; opgeven bij voorkeur vooraf via e-mail: [email protected] 20 deelnemers per avond. Gratis voor leden van de Vereniging LSE, voor anderen € 5,00 per avond. Zie voor meer informatie de fl yer en de Hooglandse Nieuwe van september.

ACTIVITEITEN VOOR IEDEREEN

Is de ziel ter ziele? - gedachten over de zielIn de serie maandagavondlezingen organiseert de LSE een drietal lezingen onder de titel: De ziel ter ziele? In de dagelijkse omgangstaal gebruiken we regelmatig het woord ziel. Welke betekenissen geven we eraan? Is er nog plaats voor de ziel na de discussie over het brein? Vanuit drie verschillende gezichtspunten wordt het thema De ziel aan de orde gesteld.Op 29 oktober spreekt dr. Gerard Visser (hoofddocent cultuurfi losofi e aan de Universiteit Leiden) over De ziel in de fi losofi e.Op 12 november bespreekt prof. dr. Matthias Smalbrugge (hoogleraar Europese cultuur en Christendom aan de VU te Amsterdam) De ziel in de moderne literatuur.Ten slotte zal op 26 november onze bekende voorganger Huib Godding met ons bespreken De ziel in de Bijbel en de theologie.De lezingen (met discussie) worden gehouden in het Bonaventura-college, Burggravenlaan 2 (ingang Kernstraat), Leiden. Aanvang 20.00 uur. Toegang vrij.

AgendaDe zondagse vieringen zijn altijd in de Hooglandse Kerk, Middelweg 2, Leiden

zondag 21 oktober, 11.45 uurds. Christiane Berkvens - Het offer van Isaak

zondag 28 oktober, 11,45 uurds. Christiane van den Berg - De Jakobsladder

maandag 29 oktober, 20.00 uur, Burggravenlaan 2De ziel in de fi losofi e - dr. Gerard Visser

maandag 29 oktober, 20.00 uur, Rapenburg 100‘Dienstbaarheid, als brug tussen spiritualiteit en klantgerichtheid’ - Maarten Stoffers

zondag 4 november, 11.45 uurHuib Godding - Allerzielen - Pniël

maandag 5 november, 20.00 uur, Rapenburg 100‘Win-win in werk’ - Maarten Stoffers

zondag 11 november, 11,45 uurds. Christiane Berkvens - De tragiek van het onbegrip

maandag 12 november, 20.00 uur, Burggravenlaan 2De ziel in de literatuur - prof. dr. Matthias Smalbrugge

maandag 12 november, 20.00 uur, Rapenburg 100‘Werk als weg voor persoonlijke en spirituele ontwikkeling’ - Maarten Stoffers

zondag 18 november, 11,45 uurpastor Elise Woertman - De tragiek van de tweespalt

zondag 25 november, 11 45 uurpastor Corine van der Loos - De tragiek van het onontkoombare

maandag 26 november, 20.00 uur, Burggravenlaan 2De ziel in de Bijbel en de theologie - Huib Godding

zondag 2 december, 11.45 uurds. Christiane Berkvens - Geboren worden

zondag 9 december, 11.45 uurds. Rob van Waarde - De geboorte van Samuël

zondag 16 december, 11.45 uurds. Henk Schouten - Anna en Joachim

Cluster BinnenstadContactadres: dhr C. van Vliet - e-mail: [email protected]

Op 12 september was ik in het kader van het Netwerk Citykerken Nederland (NCN) te gast in de Oude Kerk - midden in het rosse hart van Amsterdam. ‘Wat een prachtige kerk! En wat een afmetingen’. Het gebouw is van een stichting en de Oude Kerkgemeente heeft met deze stichting afgesproken dat zij de kerk mogen gebruiken op zondagmorgen, -avond en op woensdagavond. De Oude Kerkgemeente is best wel vooruitstrevend. De liturgie wordt daar in samenspraak met de predikant, de cantor en de organist voor iedere dienst samengesteld. Ze houden van een dynamische en muzikale dienst: de verschillende onderde-len worden op verschillende plaatsen in deze enorme kerk gehouden (waaronder ook altijd het Heilig Avondmaal). Iedere zondagavond hebben zij een Avondgebed; qua opzet een soort vesper. Ik vond het een leerzame ontmoeting. Binnen de diversiteit van kerk-zijn, realiseerde ik me hoe mooi ik liturgie vind - juist ook die sobere van de Marekerk.

T. Jacobs

GEZAMENLIJKE VESPER van het Binnenstadsclusterop 11 november om 19.00 uur in de Hooglandse Kerkthema: ‘Kerk in de stad’m.m.v. drie koren en voorgangers

16 | Leids Kerkblad

Op weg naar AdventIn het kerkelijk jaar begeven we ons in de periode na Pinksteren. We zijn op weg naar Advent - het kerkelijk nieuw jaar. Na de zomervakantie ben ik begonnen met een prekenserie over het Bijbelboek Ezra. Het is boeiend om vanuit dit Bijbelgedeelte lijnen te trekken naar ons kerk-zijn in de 21ste eeuw. ‘Hoe kunnen wij een vitale gemeente zijn?’, is een veelgehoorde vraag de laatste tijd. Zerubbabel en Jesua zijn door God geroepen om leiding te geven aan de wederopbouw van de dienst aan de Here in Jeruzalem. Belang-rijke aspecten hebben we al geleerd. Het hart van de dienst is het offer. Ook al ligt van alles nog in puin, het altaar werd als eerste hersteld. Daarnaast hebben we geleerd dat bouwen aan de kerk begint met zingen. Zingend aan de slag vanuit het offer van de verzoening!

GeborenOp 21 augustus is Christopher Jan Maarten (Christiaan) Klene geboren. Zijn ouders, Jacco en Annette (Kennedylaan 46, 2324 EW Leiden) bidden hem het volgende toe: Zegen dit kindje Heer - neem het in Uw armen - wilt U het steeds maar weer - met Uw liefde warmen.

Op 18 september is Loïs Jante Wolswin-kel geboren (Mauritsstraat 25, 2316 SP Leiden). Herman en Riejanne schrijven: Wij zijn vol verwondering over de prachtige dochter die de Schepper van het leven aan ons heeft toevertrouwd.

Op 30 september is Ruben de Hoop geboren; hij is de zoon van Marc en Annemieke (Arendshorst 131, 2317 CX Leiden). Bij het inleveren van de kopij was het geboortekaartje bij mij nog niet binnen.Alle ouders van harte gefeliciteerd met jullie kindje!

HuwelijkHet echtpaar Van Huizen-Orth (Reseda-straat 9, 2313 DE Leiden) heeft op 5

september haar 40-jarig huwelijksjubi-leum gevierd. Vlak voor deze datum was Margreets moeder overleden. Zo kwamen verdriet en geluk dicht bij elkaar te liggen.

Het echtpaar d’ Haan-Bosman (Kennedylaan 15, 2324 ES Leiden) was op 24 september 60 jaar getrouwd. Naast de dankbaarheid van deze 60 jaren, was er ook het verdriet dat hun zoon er niet meer is.

Op 29 september was het echtpaar In ‘t Veld-Smit (Martinus Nijhoffl aan 30, 2343 KD Oegstgeest) 40 jaar in de echt verbonden. Wij willen hen allen hartelijk feliciteren en Gods zegen toewensen voor de toekomst.

Op D.V. woensdag 12 december willen Gijs Verweij en Anika Noort hun geregi-streerd partnerschap omzetten in een echt huwelijk. In een kerkdienst willen we de Here een zegen vragen over hun trouwverbond. Deze dienst begint om 11.30 uur en wordt gehouden in de Marekerk. Weet u welkom! Wij wensen Gijs & Anika en hun kinderen Jasmijn en Maxime alle goeds toe voor de toekomst.

OverledenOp donderdag 23 augustus is op 79 jarige leeftijd Wilhelm (Wim) van Rooyen overleden. Hij was geen offi cieel lid van onze gemeente, maar kwam wel met vaste regelmaat bij ons in de kerk. Hij ervoer de diensten bij ons als een geeste-lijk thuis. Ds. Steenstra, emeritus predikant van de dorpskerk te Wassenaar heeft de rouwdienst geleid. Wij wensen zijn vrouw en gezin sterkte in de Here toe. (Coebelweg 181, 2324 KZ Leiden)

Op 13 september is Hendrika van de Laan op 94 jarige leeftijd overleden. Zij was een oud-gemeentelid van de Marewijkgemeente; ze woonde het laatste halfjaar in verpleeghuis De

Wilbert te Katwijk. De familie heeft mij gevraagd de rouwdienst te leiden. We hebben haar herdacht met de troostvolle woorden uit Johannes 14:2. Geloven met het hartDeze maand is het tweede en laatste deel van het cursusboek Geloven met het hart verschenen. Afgelopen twee jaar heb ik samen met nog vijf andere theologen dit cursusmateriaal geschreven. De cursus biedt een instrument om de kennis van Bijbel en geloofsleer op te frissen en de beleving van het geloof te verdiepen. Het is dus een vorm van volwassencatechese. In heldere taal, met oog voor deze tijd, zetten wij in dit tweede deel zeven belangrijke thema’s uiteen: de Bijbel en Bijbellezen, het gebed, de kerk, doop en avondmaal, Gods leiding in ons leven, christen-zijn in de eenentwintigste eeuw en toekomstverwachting. Ieder hoofdstuk bevat een Bijbelstudie, verwerkingsvragen en -opdrachten en verdieping op enkele onderdelen. Ook is in ieder hoofdstuk een kort leesrooster opgenomen voor persoonlijke Bijbellezing. Wij willen de lezer niet alleen informeren, maar ook aanzetten tot persoonlijke doordenking. Want juist doorleefd geloof is zo belangrijk in onze tijd. Wie weet ga ik deze cursus ook in de Marewijkgemeente geven. Al interesse? ds. Ton Jacobs

Gemeentedag Marekerk Zaterdag 15 september hebben we als Marewijkgemeente het kerkelijk seizoen ingeleid met een gezellige gemeentedag. Een traditie die al jaren bestaat en ook nu weer in/rond het Visser ’t Hooft lyceum heeft plaatsgevonden.

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 - 8870207, [email protected] Scriba: Jan en Tineke Domburg, Loevestein 42, 2352 KP Leiderdorp,

tel. 071 - 5897816, e-mail: [email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Postbus 62, 2300 AB Leiden, tel. 071 - 5610122, [email protected]

Bankrekeningnr.: 1720266 t.n.v. Hervormde MarewijkgemeenteWijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208

Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 06 - 57721473

Website: www.marekerk.nl

Leids Kerkblad | 17

In de middag hebben we buiten sportieve activiteiten gedaan, van een speurtocht voor de jeugd tot allerhande spellen en een spontaan potje trefbal voor de oudere jeugd en volwassenen. Mooi weer en een goede sfeer zorgden voor een leuke, ontspannen middag. Deze werd afgesloten met de jaarlijkse voetbalwedstrijd tussen de kerkenraad en afgezanten van de gemeente (voor de geïnteresseerden: het eindigde in een 4-4 gelijkspel).

Tevens was er een boekenmarkt: gemeenteleden konden de weken voor de gemeentedag boeken, cd’s en dvd’s inleveren die op de markt verkocht zouden worden. En daar is ook goed gebruik van gemaakt; in totaal waren er 25 dozen aan materiaal verzameld, wat

een flinke boekenmarkt opleverde.Tijdens de barbecue ’s avonds werd er een veiling georganiseerd. Verschillende gemeenteleden boden iets aan, variërend van een geheel verzorgd diner tot een ritje achterop de motor.

Gecombineerd met de opbrengst van de boekenmarkt is het opgehaalde bedrag

bestemd voor het zendingswerk van Mark & Annemarie Horst. Zo heeft de gemeentedag niet alleen een hoop gezelligheid en versterking van de onderlinge band gebracht, maar is er ook nog een bijdrage aan de zorg in Zimbabwe geleverd. Een zeer geslaagde dag! Jonathan Leenman

Agenda zondag 21 oktober

19.30 uur - Alphadienst

zondag 28 oktober10.00 uur - doopdienst

zondag 4 november 17.00 uur - themadienst n.a.v. het Apostolicum

zondag 11 november19.00 uur - vesper in de Hooglandse Kerk samen met de Leidse Binnenstadsgemeente en de Leidse Studenten Ekklesia. Thema: ‘kerk voor de stad’

zondag 18 november17.00 uur - themadienst n.a.v. het Apostolicum

zondag 25 novemberLaatste zondag van het kerkelijk jaar. De overleden gemeenteleden van het afgelopen jaar zullen dan herdacht worden.

zondag 2 december - eerste zondag van Advent Viering Heilig Avondmaal

zondag 9 december - tweede zondag van Advent17.00 uur - themadienst over ‘Met hart en ziel’ (tweede missionaire ronde van de PKN)

zondag 16 december - derde zondag van Advent10.00 uur – in de voorbede extra aandacht voor de zieken

Duurzaam Kledingruilfeest in het Marehuis‘Soms denk ik wel eens dat juist christe-nen in staat zijn om de dominee en de koopman van elkaar te scheiden’. Ferme taal van Eelco Fortuijn, die als directeur van GoedeWaar & Co (christelijke) consumenten bewust wil maken in zijn kledingkeuzes. Niet alleen wordt kleding gemaakt onder zware arbeidsomstandig-heden in lagelonenlanden, de productie ervan brengt het milieu grote schade toe. Er zijn bijvoorbeeld 2500 liter water en zeven eetlepels zware chemicaliën nodig om één katoenen shirtje te vervaardigen. Ook de CO2-uitstoot is verontrustend hoog.Christenen hebben het rentmeester-schap, het principe dat de mens goed voor de aarde waarop hij leeft moet zorgen, hoog in het vaandel staan. Maar

veel christenen zijn zich er nog weinig van bewust, dat zij de milieuverontreini-gende kledingindustrie zelf een halt toe kunnen roepen. Niet alleen door ‘schone kleding’ aan te schaffen, maar ook door het ruilen van kledingstukken die je zelf niet meer draagt. Onder het motto ‘Weggooien is zonde, je kunt er vast een ander weer blij mee maken’ vond op vrijdag 21 september in het Marehuis een kleding-ruilfeest plaats. Zo’n dertig vrouwen uit de Marekerk en de Nederlands Gerefor-meerde Kerk (en hun vriendinnen, buurvrouwen en collega’s) hadden de kasten geplunderd en presenteerden hun overbo-dige kleding. Na koffie/thee met wat lekkers en een korte introductie over het belang van duurzame kleding, konden andermans kleren worden gepast. Er waren spiegels en kleding-

adviseuses aanwezig om de dames te helpen en de sfeer was gezellig en vooral heel ongedwongen. Aan het einde konden heel wat vrouwen met nieuwe kledij naar huis terugkeren en begonnen broeken, jurken en jasjes aan hun ‘tweede leven’. Esther Wolswinkel

Missionair StadswerkMissionair ouderling Marewijkgemeente:Herman Paul, [email protected]

18 | Leids Kerkblad

Ter nagedachtenis aan Sara Doorduin-VreugdenhilOp 91-jarige leeftijd, de leeftijd der zeer sterken al lang bereikt, overleed op 7 september mevrouw Sara Doorduin–Vreugdenhil. Zij was al geruime tijd weduwe van Gerrit Doorduin. Lange tijd hebben zij gewoond aan de Boerhaave-laan en vonden zij hun weg naar de Maranathakerk. Na het breken van een heup en een operatie daaraan, waren haar krachten snel uitgeblust.

Afkomstig uit een groot gezin in De Lier trouwde zij met Gerrit, met wie zij drie dochters en een kleinzoon kreeg. Zij runden samen een pension. Sara was een stille, lieve, meegaande vrouw met een groot en berustend

geloof. Dat hielp haar door de moeilijke dingen in het leven heen. Bijvoorbeeld toen haar gehoor achteruit ging en zij daardoor steeds meer geïsoleerd werd van haar omgeving. Desondanks mocht ze graag een spelletje doen met haar kleinzoon en huishoudelijke hulp.Boven haar bed hing een bordje met de woorden van vers 2 van Psalm 121: Mijn hulp komt van de HEER die hemel en aarde gemaakt heeft. In de afscheids-dienst overdachten we dit reislied. Met name het eerste vers, ‘Ik sla mijn ogen op naar de bergen’, bleek in deze situatie herkenbaar en troostvol.Moge de Nabije hen die Sara Doorduin zullen moeten missen, bijstaan en inspireren om het leven verder zonder haar te leven.

VitalisatieIn de bijlage bij het vorige kerkblad hebt u alles kunnen lezen over het traject dat de Algemene Kerkenraad is ingegaan om te onderzoeken hoe de Protestantse Gemeente te Leiden toekomstperspectief kan krijgen. Dat

traject noemen we het vitalisatieproces.Hier en nu en in de volgende edities van het kerkblad wil ik wat meer beschouwe-lijk hier op ingaan.

In dat woord ‘vitalisatie’ zien wij het Latijnse woord ‘vitae’ – ‘leven’. Op zich is die term, ‘leven’, er één die tot ieders verbeelding spreekt. Het betekent niet alleen ‘bestaan’ of ‘niet dood zijn’, het heeft iets wonderlijks in zich, iets sprankelends. ‘Leven’, zoals dat toch eigenlijk zou moeten zijn, is afwezigheid van dood, pijn, verdriet…. en aanwezig-heid van liefde, geluk, vrede.Een levende gemeente zíjn we (dat hoeven we dus niet te wórden), omdat onze Heer wel onderging in, maar niet ten onderging aan de dood, maar voor eeuwig leeft (Romeinen 6: 1-9). Wat voor gevolgen en consequenties heeft dat, dat we een levende gemeenschap zijn? Niet doods, niet afgestorven, niet slechts vegeterend zoals de eerste de beste geranium in de vensterbank. Maar voluit levend: levendig! Juist omdat de doodsheid overwonnen is, mogen en kunnen we het leven vieren! Het leven mag een feest zijn!Het leven van een gemeente als de onze is te vergelijken met het leven van wat voor schepsel dan ook. Bij biologie heb ik vroeger geleerd dat er een aantal kenmerken is van leven. Eigenschappen die levende schepsels hebben, en die dode schepsels niet hebben. En precies díe eigenschappen zijn ook kenmerkend voor een levend(ig)e gemeente. Zonder die eigenschappen gaat het leven van een schepsel, maar ook dat van een gemeente snel verloren.Het zijn: groei, stofwisseling, beweging, voortplanting en samen-leven.In de volgende edities van het kerkblad zullen op deze plaats deze eigenschappen van een levend schepsel én van een gemeenschap verder worden bestudeerd. Hier en nu doe ik dat met de eerste; groei.

Groei kun je op verschillende manieren uitleggen. In de eerste plaats in omvang of aantal. Maar ook, en dat is niet minder belangrijk, vol-wassen (letterlijk: vol-groeid) worden. Met alles wat daar bij hoort: het vermogen jezelf niet zo belangrijk te vinden, het vermogen te relativeren en nuanceren, niet zo gericht zijn op de eerste levensbehoeften, liefhebben, et cetera.

Maar wat betekent dat voor ons als gemeente, dat we ook zo kunnen groeien, volwassen kunnen worden? Denk en praat er maar eens over. Want groeien is een proces. En: het is van groot belang tevoren te weten waarnaar je wilt uitgroeien. Zoals mijn zoontje eens zei dat hij bakker wil worden als hij groot is, zo mogen wij er ook wel even de tijd voor nemen om te bepalen wat we willen worden, als we gegroeid zijn. Later, als we groot zijn, dan … .

In het volgende kerkblad, zoals gezegd, meer daarover. Dan zullen we vast en zeker nog niet ‘groot zijn’ (volwassen, volgroeid). Maar misschien al wel wat levendiger, vitaler. Moge de voortgang van het vitalisatieproces daaraan bijdragen.

Wegens succes herhaald: tea-partyNa de geslaagde tea-party van dit voorjaar is besloten tot een vervolg in dit najaar. Wederom wordt er een tea-party georganiseerd. En wel op donderdag 18 oktober, om 14.30 uur, in De Wijkplaats. Koos Favier zal weer zijn opwachting maken om de piano te bespelen.

Maranathawijk Wijkpredikant: vacant Kerkelijk werker: Mario Boelen, tel. 06 - 5190 3576, e-mail [email protected]

Consulent: dr. G.J. Venema (Vredeskerkgemeente, gegevens: zie aldaar) Scriba: Bas van Velzen; Coornhertstraat 7, tel. 071 - 5132551, e-mail [email protected]

Bankrekening: 240776, t.n.v. Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden

Website: www.vredeskerk-leiden.nl Kerkdienst op internet: www.kerkomroep.nl

Wijkcentrum “De Wijkplaats”: Topaaslaan 23, 2332 JC Leiden Tijdelijk beheerder: Jacintha Groen, tel. 071 - 5763372, e-mail [email protected] Auteur niet ondertekende artikelen: Mario Boelen

Leids Kerkblad | 19

Bovendien: het is herfstvakantie, dus de kinderen zijn ook welkom. Ook aan hen wordt gedacht met speciale lekkernijen en vermaak! Ongetwijfeld wordt het zo weer een fijne gelegenheid om elkaar te ontmoeten en bij te praten. Iedereen is hartelijk welkom, maar meld uzelf wel even aan! Dat kan bij Marja Bakker, telefoon 071-5315913, e-mail [email protected].

Diensten SchouwenhoveDe opbrengst van de collecte in Schouwenhove van 12 september bedraagt € 34,50 (na aftrek van de onkosten). Dit bedrag (uit de kas aangevuld tot een minimum van € 50,00) is bestemd voor het fietsenreparatiepro-ject in De Wijkplaats. Zie de agenda voor de data waarop er weer een dienst in Schouwenhove zal zijn. Willy van Hal, penningmeester werkgroep kerkdiensten Schouwenhove

Oecumenische vespers in de adventsperiodeOp donderdag 6 december, woensdag 12 december en woensdag 19 december vinden weer de jaarlijkse oecumenische adventsvespers plaats (om 19.30 uur). Dit jaar in de kerk van de Evangelisch Lutherse Gemeente (Hooglandse Kerkgracht 26). Telkens zal één van de voorgangers van de Oud Katholieke Parochie, de Evangelisch Lutherse Gemeente, de Vredeskerkgemeente of de Maranathawijkgemeente voorgaan. Een halfuurtje met stilte, Bijbellezing, muziek, ter voorbereiding op het feest van de komst van de Allerhoogste in ons menselijk bestaan.

Leerhuisbijeenkomsten in de adventsperiodeDe oecumenische vespers van 12 december en 19 december (zie boven) zullen worden gevolgd door een leerhuisbijeenkomst, eveneens georgani-seerd in oecumenisch verband. De bijeenkomst op 12 december staat in het teken van het diaconale project van De Bakkerij voor Franstalige Afrikanen. Spreker zal zijn Tamara Breton.Wees welkom bij deze interessante avonden!

Adventsvieringen in De WijkplaatsAls kerkenraad hebben we het plan opgevat om op maandagavond 3 december, 10 december en 17 december, steeds om 19.30 uur, samen te komen voor een sobere adventsviering. Het thema van deze vieringen is: ‘In blijde verwachting’.Bij deze de oproep om u te melden als het u leuk lijkt mee te werken aan de voorbereidingen en de vormgeving van deze vieringen (bij Mario Boelen: 06-51903576 / [email protected]). Maar ook als mee-vierder: welkom! Zie ook de agenda hierboven.

Verantwoording giften In de periode 17 juni t/m 28 september werden de volgende giften voor de wijkkas ontvangen.Van wijlen mw. MvS-B: € 500,00. Bij de bloemengroet, van mw. HvdL: € 25,00 (via mw. Bakker). De opbrengst van de collecte bij de viering van het Heilig Avondmaal op 5 augustus bedroeg € 62,85 (via Lia van der Laan). De opbrengst van de collecte ten behoeve van het fietsenreparatieproject, in de dienst in Schouwenhove op 12 augustus, bedroeg (na aanvulling uit de kas) € 50,00 (via mw. Van Hal).Hartelijk dank aan alle donateurs! Pieter Kop, penningmeester

IstihazacommissieDe Istihazacommissie mocht een gift ontvangen van € 75,0 van mevr. O-T. Hartelijk dank daarvoor!Wilt u onze zustergemeente in Istihaza steunen, dan is het banknummer 63592 t.n.v. Istihazacommissie, Leiden. Willy van Hal;

penningmeester Istihazacommissie

AgendaElke dinsdagmiddag, 15.00 uur

Buurtmiddag (voor iedereen), De Wijkplaats

Elke donderdagavond, 19.00 uurFietsenreparatie, De Wijkplaats

Donderdag 18 oktober, 14.30 uurTea-party, De Wijkplaats

Donderdag 8 november, 14.30 uurBijbelgesprekskring, Schouwenhove

Vrijdag 16 november, 14.30 uurBijbelgesprekskring, Robijnhof

Woensdag 21 november, 15.00 uurKerkdienst in Schouwenhove, voorganger ds. J.R. Wolthaus

Maandag 3 december, 19.30 uurAdventsviering ‘In blijde verwachting’, De Wijkplaats

Donderdag 6 december, 14.30 uurBijbelgesprekskring, Schouwenhove

Donderdag 6 december, 19.30 uurOecumenische adventsvesper, Evangelisch Lutherse Kerk, Hooglandse Kerkgracht


Woensdag 12 december, 15.00 uurKerkdienst in Schouwenhove, voorganger Mario Boelen

Woensdag 12 december, 19.30 uurOecumenische adventsvesper, Evangelisch Lutherse Kerk, Hooglandse Kerkgracht

Woensdag 12 december, 20.15 uurOecumenisch leerhuis, Evangelisch Lutherse Kerk, Hooglandse Kerkgracht

Vrijdag 14 december, 14.30 uurBijbelgesprekskring, Robijnhof


20 | Leids Kerkblad

GedachtenisOp 16 september is Johannes Diederik Capel overleden op de leeftijd van 82 jaar. Zijn hele leven is Jan Capel betrok-ken geweest bij de kerk, niet alleen in zijn werkzame jaren als drogist, maar ook na zijn pensionering. Hij stak graag zijn handen uit de mouwen, maar vond het ook heerlijk om gezellig te kletsen en grappen te maken, bijvoorbeeld tijdens het kopiëren van de orde van dienst op vrijdagochtend. De laatste jaren van zijn leven waren moeilijk. Niet alleen werd hij zelf ongeneeslijk ziek, ook werd zijn vrouw Corrie opgenomen in verzorgingshuis Overrhijn. Het afscheid in de Vredeskerk was goed. De woorden uit Johannes 10 waren een troost voor ons, zoals ze ook geweest zijn voor Jan Capel. Jezus zegt: ‘Ik ben de goede herder. Ik ken mijn schapen en mijn schapen kennen mij…’

Na een kort verblijf in het ziekenhuis overleed op 29 september plotseling Elisabeth Vreeken-den Boon, op de leeftijd van 80 jaar. Bep Vreeken was geliefd in onze gemeente, waar zij altijd een actieve rol heeft gespeeld. Zo maakte ze deel uit van het pastoraal beraad en bezocht trouw gemeentele-den. Ook was ze contactpersoon voor de gesprekskring in nieuwbouwwijk Roomburg. En er valt veel meer te noemen… we zullen haar enorm missen, om haar beminnelijke karakter, vol begrip voor mensen. Tijdens de dienst in de Vredeskerk hebben we de trouwtekst van Bep en Martin sr uit de Brief aan de Romeinen (12:12) gelezen: ‘Wees verheugd door de hoop die u hebt, wees standvastig wanneer u tegenspoed ondervindt, en bid onophoudelijk’.

Bericht van overlijden ontvingen we van mevrouw Jacoba van Kuyeren-Laven, die op 13 augustus overleed op 95-jarige leeftijd, en van mevrouw Magdalena de Minjer. Mevrouw De Minjer overleed op 21 september op de leeftijd van 96 jaar. De gedachtenis van hen die ons zijn voorgegaan in geloof, Jacoba van

Kuyeren-Laven, Johannes Diederik Capel, Magdalena de Minjer en Elisabeth Vreeken-den Boon, zij ons tot zegen.

Welke kant gaan we op? In ieder geval doen we het samen! Na veel werk van veel mensen was het in september zover: De kerkenraad stelde het Beleidsplan voor de komende jaren vast. Daarin staan de zaken die we de komende jaren met elkaar willen gaan doen. We benoemen wat we belangrijk vinden voor onze gemeente en wat we de komende jaren verder willen ontwik-kelen. Het heeft wel even geduurd voordat het plan klaar was, maar dat was goed, want in twee opzichten is het een bijzonder plan geworden.

Ten eerste is het plan niet zomaar ‘verzonnen’ door de kerkenraad, maar afkomstig van en voor een groot deel ook daadwerkelijk geschreven door mensen die op verschillende plaatsen in onze gemeente actief zijn. Een

voorbeeld is het Muzikaal Liturgisch Overleg. Deze commissie die nadenkt én actief vorm geeft aan onze diensten heeft een plan voor de komende jaren geschreven. Een samenvatting van dat

plan heeft de kerkenraad ‘omarmt’ en in het Beleidsplan opgenomen. Zo past het Beleidsplan in de vorm heel goed bij hoe wij gemeente zijn: Met elkaar, met veel mogelijkheden voor iedereen om op een eigen manier onderdeel te zijn van onze gemeente.

Ten tweede is het Beleidsplan bijzonder omdat het nadrukkelijk in het teken staat van de omgeving van onze gemeente: de Protestantse Gemeente te Leiden, de oecumene met Lutheranen en Oud-Katholieken en onze plaats in de stad. De verwachting is dat er de komende jaren veel gaat veranderen, want het vitaliseringsproces is in volle gang. Bij alles wat er in het Beleidsplan staat speelt mee: Hoe maken we vanuit onze gemeente de verbinding met nieuwe ontwikkelingen en met wat andere mensen in de stad verwachten en hopen? De Vredeskerk hecht aan de manier waarop wij samen gemeenschap zijn, maar staat juist daarom open voor

andere en nieuwe manieren van kerkzijn in onze stad.

Dat was ook de boodschap van de Vredeskerk op de werkconferentie van

Vredeskerk Predikant: dr. G.J. Venema, Van den Brandelerkade 24, 2313 GW Leiden, tel. 071 - 5137919, [email protected] Scriba: mw. R. Smit, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, [email protected] Penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5149092 Bankrekeningnr.: 8285572 t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5142317 Koster/beheerder: H. Holswilder, [email protected] Website: www.vredeskerk-leiden.nl

de PGL eind september: Wij zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Dat is goed, omdat we vanuit gezamenlijkheid op een rijkere manier en voor nog meer mensen kerk kunnen zijn in de stad. De diversiteit die binnen de verschillende geloofsgemeenschappen van onze stad aanwezig is, willen we koesteren, verder ontwikkelen en openstellen voor mensen van buiten.

Helpen in Zuid-AfrikaOp woensdag 31 oktober, tijdens de gemeenteavond, zal Marieke van der Plaat een fotopresentatie geven over haar belevingen in Zuid-Afrika. In maart van dit jaar maakte zij een reis met het internationale project Rotaract Hearts

naar Tzaneen, niet ver van Pretoria. Rotaract is een serviceclub voor jongeren tussen de 18 en 30 jaar. Binnen die club is veel ruimte voor maatschappelijke betrokkenheid en persoonlijke ontwik-keling. Het concept is simpel: als veel Rotaryclubs geld doneren aan lokale organisaties of goede doelen, waarom betrekken we hierbij dan geen Rotaract om hands on te helpen? Niet alleen creëer je daarmee korte lijnen naar de bestemming van de donatie, maar ook krijgen Rotaracters de kans om deel te nemen aan een life experience. ‘Rotaract Hearts 2012’ stond volledig in het teken van de renovatie van de Yingisani School voor doof(stomme) kinderen. Op deze school zitten 200 kinderen tussen de drie en vijftien jaar oud. Tachtig procent van hen is weeskind. Hierdoor is het in de loop der jaren naast school ook een weeshuis geworden. Met dertien internationale Rotaracters uit o.a. Nederland zijn in vijf dagen tijd zes slaapvertrekken en badkamers compleet gerenoveerd. Muren en plafonds werden opnieuw geschilderd, bedden verstevigd en badkamers gedesinfecteerd. U bent van harte welkom bij de presentatie!

Rondom de eredienstOp 4 november, de zondag na Allerzielen, gedenken we de mensen die in dit kerkelijk jaar zijn overleden. Hun familieleden ontsteken het licht van Christus aan de paaskaars, als teken van de nabijheid van God in dood en in leven. De tekst voor de verkondiging is uit het Evangelie naar Marcus 12:27: ‘Hij is niet een God van doden, maar van levenden.’ Aan de dienst wordt meegewerkt door de cantorij, o.l.v. Liesbeth Boertien.

Op zondag 18 november vieren we de eredienst in samenwerking met de Vereniging van Vrijzin-nige Protestanten. Voorganger is dominee Driessen.

In de dienst op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, 25 november, wordt aandacht besteed aan het project dat dit jaar wordt gesteund door de kindernevendienst en de tienerdiensten: Vlinderkinderen, kinderen die zijn geboren met de huidziekte EB. We vieren een dienst van Schrift en Tafel.

Op de derde zondag van Advent, 16 december, is er een doopdienst! Twee pasgeboren kinderen uit de gemeente zullen worden gedoopt: Walle, zoon van Sjoerd en Minke Nauta, en Jiska, dochter van Peter-Bram en Caroline ’t Hoen. We bevinden ons dan in het midden van de voorbereidingstijd op Kerst, in volle verwachting van Gods toekomst, ook voor deze kinderen.

De oecumenische vespers in de weken van Advent zijn deze keer in de Lutherse Kerk aan de Hooglandse Kerkgracht. De vespers beginnen om 19.30 uur; de data: donderdag (!) 6 december, en de woensdagen 12 en 19 december. In aansluiting op de vespers van 12 en 19 december is er een oecumenisch diaconaal leerhuis, eveneens in de Lutherse Kerk. Voor meer informatie hierover: zie de pagina’s van de Lutherse Gemeente in dit blad.

Met een hartelijke groet en tot ziens in en rondom de eredienst,dominee René Venema.

Kijk voor actuele informatie op: www.vredeskerk-leiden.nl

Leids Kerkblad | 21

De belangrijkste punten uit het Beleidsplan 2012-2016

We willen de komende jaren werken aan drie inhoudelijke speerpunten:

I De verdere ontwikkeling van onze kerkmuzikale en liturgische praktijk (‘vieren’)

II Betrokkenheid op elkaar, met als bijzonder aandachtspunt ouders met kinderen (‘pastoraat’)

III Betrokkenheid op onze omgeving, zowel in onze wijk en stad (‘diaconaat’) als in onze relatie met andere wijkgemeenten en kerken (‘oecumene’)

In het werken aan deze speerpunten willen we als gemeente herkenbaar zijn. Niet alleen door wat we doen, maar ook door hoe we dat doen, tonen we wie we zijn. Het volgende vinden we van belang:

- Hedendaagse communicatie: een persoonlijke stijl met gebruik van moderne middelen

- Vraaggericht: voor zowel vrijwilligers als deelnemers van activiteiten zoeken we de ruimte die nodig is om op hun eigen manier mee te kunnen doen.

22 | Leids Kerkblad

Voleinding – Christus koning – een mooie toekomst!Voor de meesten van ons geldt: in september begin je met nieuwe energie, je gaat hard aan het werk en na de herfst en de winter komen de lente en de zomer, vakantietijd en adem scheppen. Zo is het ritme van ons leven geworden. In de christelijke kerk gaat het iets anders toe. Na de ‘groene’ zomertijd denken we in november aan het einde van de wereld, het einde van de geschie-denis. Individueel, de gestorvenen worden herdacht. Door de Rooms-Katholieke Kerk op Allerheiligen en Allerzielen (1 en 2 november). Door ons als protestanten op de laatste zondag voor Advent, dit jaar 25 november. Maar ook over het eind van de wereldgeschie-denis denken we na. Waar gaat het met de wereld van God naar toe, hoe zal het in de laatste dagen de volkeren en de schepping vergaan? Ja precies! Die zal vergaan, meenden onze voorouders te weten op grond van vooral 2 Petrus 3:10. In de Statenverta-ling stond dat de werken op de aarde verbrand zullen worden. Dat berust op een slechte uitgave van het Griekse nieuwe testament. In nieuwere vertalin-gen staat op grond van oudere, meer betrouwbare handschriften ‘zij zullen aangetroffen/gevonden worden’. In de Nieuwe Bijbelvertaling staat ‘aan het licht komen’. Dat is dus precies het tegenovergestelde! Vreselijk vind ik dat, tegen beter weten in, de ‘Herziene Statenvertaling’ uit 2007 gewoon die verkeerde lezing blijft weergeven! Wij geloven in de messiaanse toekomst voor de vernieuwde aarde. Dat is een belangrijk en goed geloof – de schepping van God wordt bewaard en vernieuwd. God voltooit de werken van zijn handen en maakt zijn plan met de aarde, waarvan Genesis 2 ons een paradijselijk beeld schetste, in onze toekomst waar! En laat dat u gezegd wezen in deze

tijden van kommervol zuchten en zorgen: Wij verwachten naar zijn belofte nieuwe hemelen en een vernieuwde aarde, waar gerechtigheid woont! 2 Petrus 3:13. Piet Warmenhoven

Een seizoen lang Johannes!Het leesrooster strooit Johanneslezingen door de andere evangeliën heen en staat zo inzicht in de eigen aard van de evangeliën in de weg. We gaan in de Antoniuskerk Johannes nu eens een tijd aandachtig volgen en hopen zo goed zicht te krijgen op de eigen plaats en bedoeling van dit evangelie. Waarin verschilt Johannes van de andere drie?Zo ongeveer in alles. De verschillen zijn zo sterk dat er aan vele theologische faculteiten instituten voor Johanneïca zijn ingesteld om die verschillen te bestuderen. Ik som de meest opvallende op: Mattheüs, Marcus en Lucas hebben een simpel levensschema van Jezus (Grieks synopsis=overzicht, daarom worden Mattheüs, Marcus en Lucas synoptische evangeliën genoemd): Jezus begint zijn werk in Galilea, noord-Israël, rond het meer van Tiberias. Na een tijd gaat hij rondzwerven, steeds dichter bij Jeruzalem. Ten slotte komt hij voor het pesachfeest in Jeruzalem en daar wordt hij gevangen genomen en de volgende dag gekruisigd. De opstanding volgt ruim 30 uur later op zondagmorgen.Al die gebeurtenissen passen heel goed binnen één jaar. Voor het evangelie naar Marcus geldt dat het zich allemaal binnen drie weken afgespeeld zou kunnen hebben….! We weten niet hoe lang Jezus gepredikt heeft: drie weken of vijf jaar, dat kan allemaal.Johannes heeft een heel ander schema: het evangelie begint na Kana in Jeruza-lem op een paschafeest (2:13). In Johannes 11(:55) en 12 is Jezus weer op een pesachfeest in de stad en het lijdens-verhaal lijkt zich bij een derde pesach-feest af te spelen. Dus tenminste drie

jaar. Jezus reist af en aan naar Jeruza-lem…

wordt vervolgd (PFW)

Wijkfeest Zuidwest: het gebeurt vóór de kraam! Op de laatste zaterdag van augustus is het altijd wijkfeest in Zuidwest. Met de vier andere kerken in Zuidwest hebben we op de markt gestaan met een kraam. Eigenlijk is die kraam alleen maar een hulpmiddel. Het gaat er niet om wat op de kraam ligt hebben we gemerkt. Het is veel belangrijker om voor de kraam te staan. Voor de kraam ontstonden mooie ontmoetingen. Voor de kraam was de kerk present! Dat was ook onze ervaring op het wijkfeest in juni in de Stevenshof.We hebben de voorbijgangers een fl yer van de vijf kerken aangeboden met daarbij een klein lichtje met een vlagge-tje. Het opschrift op het vlaggetje was: geloven in Zuidwest. De vrijwilligers lieten zich niet ontmoedigen door wind

en regen. Regelmatig bood het dak van de kraam een schuilplaats voor velen als de regen met bakken uit de lucht kwam.

De kerk naar buiten, present in de samenleving, dat was ons doel om op het wijkfeest als kerken aanwezig te zijn! En wat ons betreft staan we volgend jaar weer op het wijkfeest, zowel in Zuidwest als in de Stevenshof! Sity Smedinga

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest

Predikant: Piet Warmenhoven, tel. 071 – 3100007, [email protected] Ouderenwerker: Casper van Dongen, [email protected] Missionair-diaconaalwerker: Sity Smedinga, tel. 06 81118017, [email protected] Scriba: H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Penningmeester: mw. E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Bankrekeningnr.: 534930 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Geluidsopname vieringen: Siem Roosendaal, Jacob van Campenlaan 100, 2321 GG Leiden, tel. 071 – 5728274 Wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zondag 09.15 uur) Wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 – 8882393 Website: http://leidenzuidwest.protestantsekerk.net

Leids Kerkblad | 23

Werken in een teamIn Leiden Zuidwest hebben we ervaring opgedaan met het werken in een team. We hoefden niet ieder een schaap met vijf poten te zijn, maar konden ons, naast het algemene werk in de wijkge-meente, richten op ons specialisme. Dat werkt! Daar waar een ieder voor aangenomen is krijgt aandacht en kan niet door allerlei vergaderingen in het gedrang komen! In een team houd je elkaar scherp. Je kunt elkaar bevragen, hoe doe jij dat en waarom doe jij dat zo? Is het gemakkelijk om in een team te werken? Nee, maar wel verrijkend zowel voor onszelf als voor de gemeente! Als team ben je aanvullend aan elkaar als je weet wat je aan kunt vullen bij elkaar. En dat heet werken in teamwork!

Wij zijn blij dat we Casper van Dongen mogen verwelkomen in ons team. Als ouderenwerker gaat hij zich richten op de vele ouderen in onze gemeente. Wij zien uit naar een fijne en vrolijke samenwerking en we wensen hem veel werkplezier in ons team en onze gemeente! Sity Smedinga

Een wijze les uit Drie October?Woensdag 3 oktober, een mooi feest in Leiden, met voor mij als onbetwist hoogtepunt de dienst in de Pieterskerk. Dit jaar ging de overdenking over Genesis 25 en het eerstelingschap tussen Ezau en Jakob. Vrijheid, gelijkheid en broederschap. Over vrijheid en gelijkheid is al veel gesproken, maar over broeder-schap? Ezau en Jakob bleven broers, ook al gingen zij hun eigen weg.

Als muzikale ‘uitsmijter’ speelde de muziekkapel der Koninklijke Mariniers het ‘Land of Hope and Glory’, de tekst was vertaald en het tweede couplet wil ik u niet onthouden. ‘Leg je ziel niet aan banden, zet je hart niet op slot. Maak je vuisten tot handen, breek geen schoon-heid kapot. Kijk waar de anderen bleven, houd je niet doof. Geef wat jou is gegeven, dicht die gapende kloof’. Ook al lijken er in Leiden verschillen te zijn, de basis moet zijn en blijven dat wij

allemaal lid zijn van die ene Protestantse Kerk van Nederland, dat wij allemaal geloven in dezelfde God en dat Hij zijn Zoon heeft gestuurd om ons te leren op de goede weg te komen en te blijven.In de wijkinfo en het kerkblad staan

‘onze’ wijkactiviteiten, maar kijk ook eens bij de buren, onze broeders en zusters, welke leuke activiteiten zij organiseren. Ook daar zult u van harte welkom zijn. Hans van der Vlist

AgendaAl onze activiteiten staan voor iedereen open!!

23 oktober - 14.30 - 16.30 uurBuurtontmoeting, De Parelvissers

26 oktober - 18.00 - 21.00 uurMaaltijd + levensvragen, De Verdieping

31 oktober - 10.00 - 12.00 uurMantelzorgontmoeting, Antoniuskerk

31 oktober - 20.00 - 22.00 uurBuurtontmoeting, De Verdieping

1 november - 10.00 - 12.00 uurBijbelkring, Antoniuskerk

3 november - 10.00 uur Kerkdienst, Zuydtwijck

6 november - 14.30 - 16.30 uur Soos, Antoniuskerk

7 november - 10.00 - 12.00 uurBuurtontmoeting, Antoniuskerk

7 november - 15.30 - 17.00 uur Bijbeluur, Statenhof

10 november - 10.00 uur Kerkdienst, Zuydtwijck

14 november - 14.30 - 16.30 uur Themaochtend, Antoniuskerk

15 november - 13.30 - 15.00 uurBijbelkring, De Verdieping

17 november - 10.00 uurKerkdienst, Zuydtwijck

20 november - 15.00 - 16.30 uur Bijbeluur, Rosenburch

21 november - 10.00 - 12.00 uurMantelzorgontmoeting, Antoniuskerk

21 november - 14.30 - 16.00 uurBijbeluur, De Parelvissers

30 november - 18.00 - 21.00 uurMaaltijd + levensvragen, De Verdieping

29 november - 10.00 - 12.00 uurBijbelkring, Antoniuskerk

1 december - 10.00 uurKerkdienst, Zuydtwijck

8 december - 10.00 uurKerkdienst, Zuydtwijck

12 december - 10.00 - 12.00 uurThemaochtend, De Verdieping

12 december - 15.30 - 17.00 uurAvondmaal, Statenhof

13 december -13.30 - 15.00 uurBijbelkring, De Verdieping

19 december - 16.00 uurKerstviering ouderen, Rosenburch

24 | Leids Kerkblad

Overdracht ArchiefEen delegatie uit AKM, Vicariaat, Stichting Beheer en Wijkkerkenraad heeft met het Regionaal Archief Leiden een overeenkomst opgesteld, die het mogelijk maakt het oudste deel van het archief van de Regenboog aan het RAL in bruikleen te geven. Die overeenkomst heeft ook de instemming van het bisdom en is klaar voor ondertekening. Op basis van wederzijdse instemming met de overeenkomst is 29 augustus het archief verplaatst van de Watermolen naar de Boisotkade.

Om 09.00 uur parkeerde de auto van het RAL voor de Regenboog. Met vier mens sterk is er hard gewerkt om het deel dat in bruikleen zou worden gegeven om te pakken in de mappen en dozen die mw. Marie Louwerse vanuit het RAL had meegenomen. En dat ging heel zorgvul-dig. We moesten elke klapper en doos controleren om te zien of het archief schoon was. In oude archieven willen

nog wel eens ongewenste diertjes zitten zoals zilvervisjes. Gelukkig bleek ons archief van alle smetten vrij. Elke klapper werd leeggemaakt en de inhoud werd opgeslagen in een nieuwe archieffl ap.

Met potlood werd op de fl ap precies aangetekend wat er in zat. De archief-fl appen op hun beurt in archiefdozen verzameld, waar nog eens een korte omschrijving op werd gezet. Na vier uur stug doorwerken was alles omgepakt en konden we het resultaat goed zien: een auto gevuld met dozen, drie kasten met veel ruimte en een hoekje in de Regenboog met heel veel lege mappen.

Ons archief wordt in het RAL beschreven en te zijner tijd in detail geïnventari-seerd. Het blijft als geheel eigendom van de Regenboog en is te allen tijde door ons te raadplegen. Maar is nu ook voor een breder publiek toegankelijk. Wel houdt dat in, dat wij degenen zijn die toestemming verlenen aan anderen die in het archief onderzoek willen doen. Zo blijft ons archief niet alleen goed en veilig bewaard voor de toekomst, maar kan ook bijdragen aan onderzoek en kennisvorming over de oecumene in de Regenboog.

Cursus ‘Spiritualiteit en vormen van gebed’Voor uw persoonlijke vorming en verdie-ping biedt de Regenboog u dit jaar een cursus over bidden aan.Aan de orde komen thema’s als: Wat is bidden? Hoe bidden we, wanneer…., waarom…..? Tot wie bidden we? Bidden

in/met de Bijbel; Alleen bidden en samen bidden; Het ‘levensgebed’ (dagelijkse refl ectie over de afgelopen dag); Verschillende ‘lagen’ van bidden; het woord voor woord gebed enz. enz.. Ook onderwerpen die u graag besproken zag, kunnen aan bod komen. De cursus zal worden gegeven door Marianne Hoogervorst, pastoraal werker van het bisdom

Rotterdam en lid van het Stanislasteam in Delft.Data: zondag 28 oktober, 11 november, 9 december en 13 januari , aansluitend aan de viering van 11.15 - 12.30 uur. Aanmelden bij Ingrid Weitenberg, tel. 071-5211963 of email: [email protected]

Als vervolg op de cursus krijgt u de mogelijkheid in de Veertigdagentijd met begeleiding zelf thuis te bidden en te mediteren.

Foto portretTentoonstelling in De Regenboog: Portretten Van De Onbekende Vader.Aad van der Lee, lid van de geloofsge-meenschap, heeft sinds zeer jonge leeftijd zijn vader niet meer gezien. Helaas is via zijn familie en anderen zo weinig betrouwbare informatie over zijn vader verkregen, dat hij geen goed beeld heeft wie en hoe zijn vader eigenlijk was. Het vinden en vaststellen van zijn ‘roots’ is ook bij hem steeds belangrijker gaan worden. Het heeft uiteraard te maken met de persoonlijk-heid van Aad zelf.Om iets van zijn vader te kunnen begrij-pen, is Aad al jaren geleden begonnen met het maken van een portret van zijn onbekende vader. Aad is beeldend kunstenaar, dus dit was een manier om

Oecumenischegeloofs gemeenschap Merenwijk

Pastores: pastor J.A. van der Bie, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5220655, [email protected], mw. ds. E.S. Smidt, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5284909, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter P.J. van den Broek, [email protected]; scriba O. Bloem, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter mw. Ingrid (I.J.A.M.) Weitenberg, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5211963, [email protected], secretaris mw. A.J. Delleman, [email protected] Bankrekeningnr: ING 2581191 t.n.v. Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Kerkelijk Centrum de Regenboog,

Watermolen 1, 2317ST Leiden,tel. 071 - 5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen: [email protected] Website: www.deregenboogmerenwijk.nl

Leids Kerkblad | 25

het beeld in een schilderij vast te leggen. Ten slotte is het een kleurrijk portret geworden. Aan allerlei onderdelen van het gezicht is te zien dat het geen vrolijke vader moet zijn geweest. Het probleem met dat portret was dat je niet zeker weet of het de juiste karakter-eigenschappen van de vader uitstraalde. Je zou meerdere portretten moeten hebben om na te gaan welke de meest waarschijnlijke karaktereigenschappen uitstraalt. Veranderen van het portret is lastig, zo niet onmogelijk. Aad heeft daarom aan Pieter Tirion gevraagd of hij de kleuren van het basisportret m.b.v. de computer kon veranderen om daarmee andere eigenschappen te benadrukken. Dat resulteerde in vele tientallen verschillende portretten die veelal een eigen sfeer uitdrukken. Van zeer somber (in grijs en zwart) tot veel vrolijker (licht en kleurrijk).

Echter de basis van het portret, het lijnenspel, blijft somber en enigszins clownesk. Die karaktertrek is bij geen enkel beeld weg te denken. Ook is er een diep religieus beeld in te zien: de neus en het voorhoofd vormen een soort kruis, een verbinding tussen verlangen en droefheid? Behalve het zoeken naar het wezen van zijn vader geeft Aad tevens in het portret een aantal gevoelens van zichzelf

weer. Aad houdt van expressieve zaken, muziek, dans, kleuren, clowns van het circus, maar ook religieuze. Het zijn vele soorten gevoelens die bij hem spelen. Het schilderen van het portret is een middel geweest om de leegte, het gemis van zijn vader, enigszins te verwerken.

Hopelijk is dat voldoende gelukt.Het resultaat is vanaf heden in de ontmoetingsruimte van de Regenboog te bekijken. Pieter Tirion

Morgengebed op de woensdagochtendIedere woensdagochtend vindt in het Stiltecentrum een morgengebed plaats. Het is een korte gebedsdienst van circa 15 minuten waarin we bidden voor de wereld en voor elkaar om zo gesterkt de dag in te gaan. We beginnen om 9.30 uur. Na het morgengebed is er ruimte om elkaar te ontmoeten bij een kop koffie. Weet u van harte welkom.

Koffie-inloopochtendIedere woensdagochtend is het vanaf 10.00 uur koffie-inloopochtend in de Regenboog. Gezellig met elkaar koffie-drinken met koekjes en de laatste nieuwtjes uitwisselen. Iedereen is van harte welkom.

KINDERKOOR SPETTERS ZOEKT DRINGEND NIEUWE LEDEN!!!Kinderkoor Spetters is jammer genoeg een aantal leden kwijtgeraakt. Het koor is nu te klein geworden om nog in de viering te zingen. Daarom zoeken we dringend naar kinderen in de basisschoolleeftijd of de brugklas die van zingen houden en het leuk vinden om af en toe in de vieringen van De Regenboog te zingen. Het koor gaat binnenkort ook weer beginnen met de repetities voor het kinderkerstfeest. Zin om te zingen? Geef je op bij Karin van Dorsselaer, tel. 071 - 512.43.79.

Nieuw: WereldtafelOp 7 oktober (Regenboogzondag) werd tijdens de kerkdienst de Wereldtafel in gebruik genomen. Deze tafel maakt onze verbondenheid met de wereld zichtbaar in de kerkzaal. Aan de Wereldtafel vinden geregeld na de kerkdienst, aanvang 11.15 uur, gesprekken plaats over geloof en

maatschappij. Het programma voor de komende maanden is als volgt:28 oktober 2012: Spiritualiteit en vormen van gebed 1.11 november 2012: Spiritualiteit en vormen van gebed 2.2 december 2012: Wat mag een mensen-leven kosten? (Gesprek op Zondag)9 december 2012: Spiritualiteit en vormen van gebed 3.13 januari 2013: Spiritualiteit en vormen van gebed 4.20 januari 2013: Werkt ontwikkelings-hulp? (MOV/ZWO/Diaconie)Zie voor meer informatie onze website www.deregenboogmerenwijk.nl

ONZE KERKTUIN IN 2013Willen we volgend jaar weer een mooie kerktuin, dan moeten we met name in het rode/roze vak aan de slag met nieuwe (vaste) planten. U kunt ons daarbij helpen door plantjes aan te leveren, die goed in onze tuin passen. Voor ons zijn dat: colchicum (herfsttij-loos), anemonen, centranthus (rode valeriaan), incarvillea kniphofia (vuurpijl); phloxen, armeria (engels gras), roze kruiptijm; coronaria (prikneus), aubrieta, liatris, cyclaam, verbena bonarienzis (ijzerhart), herichers (roos blad), saxifraga. Kijk eens rond in uw eigen tuin of er dit najaar wat te scheuren of af te steken valt. Samen kunnen we de tuin nog mooier maken.

Wij kunnen ook uw tuin mooier maken. Er staan drie sedumsoorten in de kerktuin, die groenblijvend en bodembe-dekkend zijn, en al eerder bloeiden in wit, geel en roze. Ze doen het zo goed dat we er in het voorjaar wel stekjes van kunnen uitdelen. Een andere sedum, de muurpeper, was te lekker en is door de vogels tot in de grond opgegeten.

Nieuwsgierig en zin in een frisse neus? Kom langs en doe mee! Wij zijn om de week op donderdag in de tuin bezig. De eerstvolgende keer is donderdag 25 oktober vanaf 13.30 uur.

AgendaRepetitie Spetters: elke maandag van 18.30 tot 19.15 uur

Morgengebed: elke woensdag van 09.30 tot 09.45 uur

Inloop koffieochtend: elke woensdag van 10.00 tot 12.00 uur

Repetitie Regenboogkoor: elke woensdag van 20.00 tot 22.00 uur

Inzamelen oud papier, metaal en kleding: elke eerste donderdag van de maand van 09.00 tot 21.00 uur

Mothers Prayers: elke eerste vrijdag van de maand van 10.30 tot 12.00 uur

Regenboogdis: elke laatste vrijdag van de maand van 18.00 tot 20.00 uur

Regenboog open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur

Stiltecentrum open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur

26 | Leids Kerkblad

GedenkenAls u dit blad in handen houdt is de zomer defi nitief voorbij. De vakanties zijn alleen nog een mooie herinnering, het gewone leven is allang weer begonnen. De bladeren vallen, de dagen worden korter. De zon heeft nog een beetje kracht, maar het wordt al voelbaar kouder. Nog een maand of twee, dan is het alweer Kerstmis en is er weer een jaar voorbij. En ook het kerkelijk jaar loopt op zijn einde.Zondag 25 november is de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de kalender van feesten en bijzondere dagen in de christelijke kerk. Deze zondag draagt ook wel de naam ‘Eeuwigheidszondag’. Voordat we de advents- en kerstperiode ingaan, staan we op deze zondag stil bij de vergankelijkheid van het leven en herdenken we de overledenen, in het bijzonder degenen uit ons midden die in het afgelopen jaar zijn overle-den. Tijdens de kerkdienst worden hun namen genoemd en wordt er een kaars aangestoken als teken dat we ons blijvend met hen verbonden voelen. De kaars ontsteken we aan de paaskaars, als symbool van het licht van de opstanding van Christus. In deze zin is Eeuwig-heidszondag geen afsluiting, geen terugkijken, maar een vooruitzien naar een tijd die nog komen gaat. Met de kaarsen op Eeuwigheidszondag reiken we vanuit de dood naar het leven, van het donker naar het licht. En binnenkort vieren we dan ook weer de geboorte van Jezus, de komst van het licht. Barbara Heckel

AdventsverspersIn samenwerking met de Vredeskerk, Maranathawijk en de Oud-Katholieke Parochie HH Fredericus en Odulfus Leiden worden er in ons kerkgebouw in december drie adventsvespers gehouden. De eerste vesper wordt gehouden op donderdag 6 december en

zal worden geleid door Barbara Heckel. Aansluitend is er tussen de deelnemende kerken een besturenoverleg. De tweede vesper is op woensdag 12 december. Ds. René Venema heeft dan de leiding. Deze vesper zal worden gevolgd door een leerhuis. Het onderwerp is het diaconaal project van De Bakkerij voor Franstalige Afrikanen met als gastspreker Tamara Breton. De derde vesper is op woensdag 19 december, dan heeft pastor Paul Brommet de leiding. Na deze vesper is er een leerhuis over Skinkerken, de migran-tenkerken in Nederland, met als gastspreker Anmar Hyjali. Alle drie de vespers beginnen om 19.30 uur.

Terugblik

De laatste zondag in augustus is traditie-getrouw de startzondag voor het nieuwe seizoen in onze gemeente. Ook dit jaar

hebben we dat weer gedaan met een barbecue. Hoewel het weer niet zo prachtig was als het weekend ervoor, hebben de weergoden ons niet in de steek gelaten. Een enkele bui onder kerktijd en eentje tijdens de barbecue kon ons niet uit het veld slaan om er een geslaagd geheel van te maken. In de consistorie kon iedereen zich naar hartelust tegoed doen aan de heerlijke salades verrijkt met scampies of saté van de grill en ondertussen praatte men gezellig bij over de vakantie of andere zaken.

Evangelisch-Luthers Dagboek 2012–2013Binnenkort verschijnt het Evangelisch-Luthers Dagboek 2012-2013. Dit boek kan voor u een dagelijkse begeleider worden voor het komende kerkelijk jaar. Elke dag wordt een Bijbellezing aangereikt met een bijbehorende uitleg, gedicht, lied of gebed. U heeft met dit boek een waardevolle verzameling van teksten in handen.Traditiegetrouw vindt u in deze uitgave de liturgische gegevens van de zonen feestdagen met de Bijbellezingen van het Luthers rooster en het gemeenschap-pelijke rooster, het zondagslied en de liturgische kleuren van de zondagen. Een boek dat zeer de moeite waard is! De verspreiding is in handen van de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel (SLUB). Zoals elk jaar kunt u de bestelling opgeven aan de heer

Graner. De prijs van het dagboek is vastgesteld op € 12,50. U kunt ook rechtstreeks bestel-len via het emailadres [email protected] of per post c.q. telefonisch bij de SLUB, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB ’s-Graven-hage, tel. 070- 3648094.

In memoriamOp 14 augustus is op 83-jarige leeftijd mevrouw Dirkje Cornelia (Dicky) Kramer overleden. Velen in de gemeente zullen zich haar

Evangelisch-Lutherse Gemeente Predikant: vacature Kerkelijk werker: Barbara Heckel MA, Kortenaerstraat 21, 2014 RR Haarlem, tel. 023 – 5444525 Voorzitter kerkenraad: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 – 414887,

[email protected] Secretaris kerkenraad: mw. C.C. Pet-Vonk, Muiderkring 217, 2332 BP Leiden, tel. 071 – 5762782, [email protected] Bankrekeningnrs: 103946 en 451024303 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 – 5140783, [email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 – 5140783, [email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl

Leids Kerkblad | 27

nog herinneren, als trouwe kerkganger, van de bazaar en van de vakantieweek in Lunteren. Voor het laatst kwam zij in de kerk bij de doop van haar jongste kleinkind. Haar laatste levensjaren waren niet makkelijk. Zij ging erg achteruit en moest afscheid nemen van haar oudste dochter. Ze is overleden in de kring van haar familie. De familie heeft in een kerkdienst op 21 augustus afscheid van haar genomen met woorden uit Psalm 23: ‘Ik keer terug in het huis van de Heer tot in lengte van dagen.’

Vakantieweek in LunterenVan 8 tot 15 september is weer de jaarlijkse vakantieweek gehouden in het Bosgoed in Lunteren. Deze week werd georganiseerd door de diaconieën van de Lutherse kerken van Den Haag, Leiden en Delft. De week verliep goed en was gevuld met leuke programma-onderdelen zoals optredens, spel, goede gesprekken, lekker eten en drinken en 2 kerkdiensten.

De dienst op zondag werd geleid door Barbara Heckel en de avondmaalsdienst op vrijdagavond werd geleid door Erwin de Fouw, Luthers predikant uit Zwolle.Het was dit jaar de 42ste keer waarvan 27 keer in het Bosgoed.

Helaas moesten de gasten op de hoogte worden gebracht van het feit dat deze weken niet meer georganiseerd zullen worden. Vanwege het afnemende aantal deelnemers is het financieel niet meer verantwoord er mee door te gaan. Voor de gasten en het personeel, waar altijd een goede band mee was, is dit natuur-lijk erg jammer. Toch was het een fijne week met heel veel plezier en goede contacten onderling.De directeur van het Bosgoed wees iedereen er op dat het natuurlijk altijd

mogelijk is om als particulier bij hen een vakantie te boeken. Dit kan ook voorzien worden van de eventuele nodige hulp en aanpassingen.Iedereen ging met een tevreden gevoel en uitgerust naar huis. Deze week zal zeker bij de gasten en de staf in herinne-ring blijven als een mooie afsluiting van een tijdperk.We hebben een bericht ontvangen dat op 17 augustus mevrouw Annie Maria Blansjaar–Van der Biezen in de leeftijd van 90 jaar is overleden.

Van de kerkrentmeestersVerantwoording over de maanden juni tot en met september.

Aan collecten voor de kerk werd € 881,45 ontvangen en voor de diaconie € 127,20. Een bijzondere collecte in de Lunterenweek bracht € 250,00 op voor het project van de Wilde Ganzen in Peru voor een kleuterschool en een toiletge-bouw. Een gift via onze kerkelijk werker ontvangen van € 20,00.

AgendaOp dinsdag en woensdag is kerkelijk werker Barbara Heckel werkzaam voor onze gemeente.

Activiteiten van A tot ZAdventsvespers in de Lutherse Kerk om 19.30 uur6 december: mw. B. Heckel12 december: pastor P. Brommet19 december: ds. R. Venema

Erediensten:21 oktober: geen dienst28 oktober: mw. N. Pronk4 november: geen dienst11 november: drs.G.W. Scholten18 november: geen dienst25 november: dr. M. Barnard2 december: geen dienst9 december: 9.30 uur, adventsontbijt9 december: 10.45 uur, Metten, mw. B. Heckel16 december geen dienst

Kerkenraad13 november en 11 december om 20.00 uur in de consistorie

Leerhuis 12 december om 20.00 uur: Franstalige Afrikanen19 december om 20.00 uur: Skinkerken

VakantieBarbara Heckel is van 26 november tot en met 3 december afwezig.

RedactiecommissieContactpersoon Lenie de Jongh (0348 - 419778).Periode van het volgende Leids Kerkblad is van 14 december 2012 t/m januari 2013. Inleverdatum kopij: uiterlijk 28 november per mail bij [email protected]

VierenDe vredeszondagviering in de sporthal van Oegstgeest waarin zes pastores van de verschillende kerken voorgingen was een groot succes en zeker voor herhaling vatbaar. Zondag 21 oktober zal Carola Dahmen weer bij ons voorgaan. Zij is nu helemaal klaar met haar opleiding voor predikant en we wensen haar toe dat ze over niet al te lange tijd ook in het ambt bevestigd

kan worden. Een hartelijk welkom aan ds. Aart Verburg, predikant in Oegstgeest, die zondag 28 oktober voor het eerst bij ons zal voorgaan. De dienst van 4 november zal in het teken staan van de herden-king van de overledenen. We zullen weer kaarsen aansteken en de namen noemen van hen die afgelopen jaar in onze gemeente overleden zijn.

Onder het zingen van ‘Nada te turbe’ door het koor kunnen we ook zelf een kaars aansteken. In plaats van ds. Broström-Bruin, zal ds. S.P. van der Meulen op 2 december voorgaan. Miniconcert kamerkoor AkkoordZondagmiddag 18 november zal Akkoord onder leiding van Wim Dijkstra een concert geven met muziek uit de Elias van Mendelsohn. Aanvang is 16.00 uur en de toegang is gratis.

Hoe kunnen we ons God voorstellen?Dat is de titel van de lezing op 6 november van prof. dr. Rick Benjamins, bijzonder hoogleraar vrijzinnige theolo-gie vanwege de VVP aan de Rijksuniver-siteit Groningen en docent dogmatiek aan de protestantse theologische univer-siteit in Utrecht. ‘God is een product van verbeelding en een symbool van menselijke makelij, maar dat betekent niet dat God een illusie is. Voor God zou kunnen gelden dat wij daarmee benoemen wat absoluut boven ons staat en waaraan wij toegewijd willen zijn. Zo helpt de Godsidee om onze humaniteit volledig te realiseren en belemmert de Godsidee dat wij ons eigen bestaan verafgoden als een absoluut doel in zichzelf. Onze religieuze traditie heeft behoefte aan herformulering of reconstructie, zodat wij onder God toegewijd kunnen zijn aan menselijkheid en humanisering.’

Een hartelijke groet, Marjan Driessen

Vereniging vanVrijzinnige Protestanten

28 | Leids Kerkblad

Agenda22 oktober - 20:00 uur

Lezing van drs. Carola Dahmen ‘Wondergenezingen in de tijd van het Nieuwe Testament’ in de Scheppingskerk in Leiderdorp

23 oktober - 14:30 uurVrouwengroep - Dialezing in het Gemeentecentrum ‘Natuur in de seizoenen’

4 november - 10:30 uurHerdenkingsdienst in het Gemeentecentrum met Libera Voce

5 november - 20:00 uurLiteratuur en religie in het Gemeentecentrum

6 november - 14:00 uurLiteratuur en religie in het Gemeentecentrum

6 november - 20:00 uurLezing van prof. dr. R. Benjamins ‘Hoe kunnen wij ons God voorstellen?’

13 november - 10:00 uurGesprekskring Snieder / Klaare in het Gemeentecentrum

18 november - 16:00 uurMini-concert van kamerkoor ‘Akkoord’ in het Gemeentecentrum

20 november - 14:30 uurDialezing door Til Klaare in het Gemeentecentrum over ‘Het vroege christendom in Ierland’ en het ‘Book of Kells’

10 december - 20:00 uurLiteratuur en religie in het Gemeentecentrum

11 december - 14:00 uurLiteratuur en religie in het Gemeentecentrum

13 december - 14:30 uur Vrouwengroep - Adventsviering in de Vredeskerk

18 december - 17:30 uur Kerstmaaltijd in het Gemeentecentrum

Predikant: mw. ds. M. Driessen, Lammenschansweg 51, 2313 DJ Leiden, tel. 071 - 5131422, [email protected] Voorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865 Secretaris: mw. E. Kromhout, Ridderspoorlaan 25, 2343 TV Oegstgeest, tel. 071 - 5157567, [email protected] Bankrekeningnr.: 175067 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Gemeentecentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl

RENDEZ-VOUS AVEC LA DIACONIE

A quoi la diaconie se consacre-t-elle?

1. Grâce au montant cumulé des collec-tes et des dons, la diaconie peut apporter un soutien annuel à de nombreux projets. Le détail des distri-butions est publié sur le tableau d’affi chage à l’intérieur du temple.

2. La diaconie offre un soutien individuel au cas par cas. Les diffi cultés sont étudiées avec le bénéfi ciaire afi n d’offrir le type d’aide nécessaire. La diaconie peut aussi accompagner la personne concernée jusqu’à un service approprié pour des aides spécifi ques.

3. Pour permettre aux parents des tout-petits d’assister au culte, une garderie d’enfants a été mise en place. Voulez-vous aider? Pour s’inscrire comme bénévole, adressez-vous à l’une des diacres.

4. La diaconie s’occupe aussi d’installer un service de Taxi-église pour les paroissiens qui, pour des raisons de santé ou autres, ne peuvent pas venir au temple par leurs propres moyens. Vous avez des diffi cultés pour vous déplacer jusqu’au temple ? Vous voulez participer à l’initiative comme chauffeur? Veuillez contacter l’une des diacres.

5. Par leur enthousi-asme et leur collaboration, les participants au très récent repas communautaire ont permis d’atteindre un des objectifs de la diaconie: les échanges frater-nels. La diaconie compte bien à l’avenir organiser plus souvent de tels repas.

6. Projet diaconal sélectionné Grâce aux recettes très généreuses des dernières collectes ‘non-destinées’, nous pouvons soutenir la famille Van Zwetselaar, qui travaille pour le ‘Kilimanjaro Christian Medical Centre’, à Moshi, Tanzanie.Marieke (neurologue) et Marco (spécialiste dans les T.I.C) sont des bénévoles de Fidesco. Marieke participe aux soins médicaux, elle

enseigne aussi la neurologie aux médecins et aux étudiants en médecine de l’hôpital. Marco contri-buera aux recherches sur les trois grandes maladies infectieuses (la tuberculose, la malaria et le SIDA) comme statisticien. Plus d’information sur www.fi desco.nl ou www.zwets.com.

Eglise wallonne Pasteur: Mme Françoise Weber, Houtlaan 15, 2334 CJ Leiden, tel. 071 – 5177533, [email protected] Presbytère: Houtlaan 15, 2334 CJ Leyde Président du consistoire: H.J. de Jonge, Zeemanlaan 47, 2313 SW Leiden. [email protected] Trésorier: Frank E. H. van Egmond, Herensteeg 16, 2311 SJ Leiden Compte de l’Eglise: ING bank 5370099 au nom de: Eglise wallonne de Leyde à Leiden Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139 Compte de la diaconie: 575834431 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139, [email protected] Site web: http://www.eglisewallonne.vze.com Secrétariat: [email protected]

Rendez-vous à l’Église wallonneCatechisme pour AdultesDimanche à 12h au temple ou jeudi à 19h au presbytère, une fois par mois. Le 18 ou 21 novembre : ‘D’où vient la foi ?’. Le 9 ou 13 décembre: ‘Les autres religions’.

Cycle des PredicationsEn octobre: Marc 6: ‘Quelle foi portez-vous au Christ?’ En novembre: Job: ‘Les amis de Job ont réponse à tout’. En décembre: Malachie 3: ‘L’annonce de la venue de Dieu’.

Dimanche 28 OctobreFête de la Réformation, Sainte-Cène et participation de la chorale.

Apres-Midi De La FrancophonieDimanche 11 novembre à 14h30 au temple, projection du fi lm ‘Le gamin au vélo’, en français avec sous-titres néerlandais, suivi d’un goûter. Entrée libre.’

Leids Kerkblad | 29

30 | Leids Kerkblad

GRAFMONUMENTENSinds 1902 de leverancier van grafmonumenten in de regio.

Vestigingen- Lisse - LeiderdorpMeer en Duin 21-23 Hoogmadeseweg 68Tel. 0252-413307 Tel. [email protected] [email protected] HB Lisse 2351 CV LeiderdorpFax. 0252-419664 Fax. 071-5422376

www.bootlisse.nl

BMSNetwerk Notarissen

Plantsoen 252311 KG LeidenT (071) 516 29 30F (071) 516 29 35E [email protected]

www.bmsnotarissen.nl

> Alle rechtsgebieden

> Combinatievoordeel bij gelijktijdig passeren van verschillende akten

> Gratis abonnement op onze elektronische nieuwsbrief

> Eigen parkeerterrein

1645

8

Notarissen

mr. R.H. Breedveld

mr. E.J. Moolenaar

mr. M. Schwarze

leidend incommunicatie

productieRooseveltstraat 12 - 2321 BM Leiden

Tel. (071) 579 75 00 - www.groenmedia.nl

Schrijf u online in voor de gratis nieuwsbrief

Nico Soek begeleidt en verzorgt de uitvaart, ook als u elders verzekerd bent.

persoonlijk, betrokken en altijd dichtbij

071 - 57 20 076 dag en nachtwww.arumuitvaartzorg.nl

Van Vollenhovenkade 15 2313 GG Leiden (Professorenwijk)

Roomburg….. een basisschool voor ouders

die bewust kiezen voor een school met een duidelijke christelijke identiteit.

Wilt u meer informatie? Kijk op onze website: www.roomburg.pcsl.nl of bel voor een afspraak met Beatrix van Maanen, telefoonnummer: 071-5130958.

Hēros

Hoe ga jij om met moeilijke tijden? Je kunt innerlijk groeien als je leert van je problemen. Die groei kan weer een nieuwe periode inleiden. Filosoof Aristoteles had een woord voor mensen die omgaan met tegenspoed in het leven: Helden!

Ben je boos of verdrietig?Zit je in de knoop met jezelf en je leven? Valt afscheid je zwaar?Voel je je erg eenzaam?

Lilian de Rek is er voor mensen die persoonlijk begeleid willen worden bij vragen over de zin van het leven, verliesverwerking op het gebied van relaties, echtscheiding, verlies van dierbare personen, carrière/werkloosheid of ziekte. Kijk op www.de-rek.com of bel 06 13535073.

Leids Kerkblad | 31

De Dag van de Mantelzorg vraagt aandacht voor iedereen die zorgt voor een zieke of gehandicapte naaste: partner, ouder, kind of bekende. Geef deze mantelzorgers de kans om daarbij ook ‘ruimte voor zichzelf te vinden’ is dit jaar het motto.

Het is haast vanzelfsprekend dat men bij ziekte in familie- of kennissenkring hulp biedt. Vaak begint dit met kleine handen spandiensten, zoals boodschappen doen of meegaan naar de arts. Dat kan uitgroeien tot een forse verantwoorde-lijkheid, waarbij je zoveel tijd aan de zieke besteedt, dat je eigen leven verandert. Deze zorg kan voldoening geven, maar ook zwaar zijn. Iemand zei eens: ‘Op verjaardagsvi-site zit ik op het puntje van mijn stoel. Ik wil naar huis, dan ben ik gerust’.

Hoe raak je in zo’n situatie verzeild? Je hebt een sterke band met degene die je verzorgt. Die wil liefst alleen hulp van jou. Je vindt het moeilijk hulp te vragen of verant-woordelijkheid los te laten. Voor anderen is het net een stap te ver om hulp aan te bieden. De thuiszorg is nog de meest neutrale vorm van hulp. Maar bezuini-gingen maken die mogelijkheid kariger en er komt steeds meer op je schouders.

Mantelzorgers zouden meer ruimte voor zichzelf moeten krijgen. Het is jammer als er geen tijd meer is voor vriendschappelijke contacten, sport, gesprekskring, kerkbezoek. Dat kan ontspanning en afl eiding geven, je wereld verruimen, mensen ontmoeten die je willen aanhoren of misschien een handje helpen.

De zorgzame samenleving moet terugkomen in een tijd van bezuinigin-gen, zegt men. Mooi bedacht, maar die tover je niet zo snel weer uit de hoed.Er is sprake van vraag-verlegenheid en aanbod-verlegenheid volgens een onderzoek. Mensen durven hun buren niet zo makkelijk te vragen of iets aan te bieden. Maar dat is wel het geval in de familie, die is sterk in het geven van mantelzorg. In de praktijk komt dat vaak neer op het meest nabije familielid.

Kunnen de kerkgemeenschappen weer een grote rol spelen bij het ondersteu-nen van zieken en hun mantelzorgers? In deze tijd misschien op bescheiden wijze.

De eerste vraag is aandacht te geven aan mantelzorgers, naast de zieke. Vraag hoe het hen gaat. Ze zullen er misschien verlegen mee zijn, maar het kan hen goed doen en moed geven.De tweede vraag is, zo mogelijk, een

kleine vorm van hulp aan te durven bieden: naar de apotheek gaan, meerij-den met de auto.De derde vraag is te vertellen dat er mantelzorgondersteuning is in Leiden en allerlei voorzieningen om tijd voor zichzelf te maken. Proberen hen over de drempel te helpen.

Dit sluit aan bij de gezamenlijke inspan-ningen van de hulpverleningsorganisa-ties in Leiden om mantelzorgers beter te ondersteunen. Zij zetten zich in om:- naast de zieke aandacht te besteden

aan de mantelzorger en deze te informeren over verdere ondersteuningsmogelijkheden.

- te helpen netwerkjes van helpende handen op te bouwen rondom zieke en mantelzorger.

- hun aanbod op een gezamenlijke website te zetten.

- zorgvrijwilligers aan te trekken.Zaterdagmiddag 10 november tussen 12.00 tot 15.00 uur is een uitgebreide informatiemarkt voor mantelzorgers en belangstellenden in De Waag. Vanaf de markt kan men er vrijblijvend binnenlopen. Leidse hulpverleners hebben tijd voor een gesprekje en informatie over zorgvrijwilligers, dagopvang, vakantiemogelijkheden. Voor jonge mantelzorgers is er een speciale kraam. Zie ook de website mantelzorgleiden.nl

Els van der Loeff Bestuurslid Leidse Vereniging van

Mantelzorgers.

Mens en maatschappij

Dag van de Mantelzorg: 10 november

Dag van de Mantelzorg zaterdag 10 november 2012Naast zorgen voor een ander ook zorgen voor jezelf

www.mantelzorgleiden.nl

Voor iedereen die zorgt voor een zieke of gehandicapte partner, ouder, kind of bekende

Uitgebreide informatiemarktInformatiemarkt met muziek en een drankje voor mantelzorgers en belangstellenden.Tijd: 12.00 tot 15.00 uur

Feestelijke avond Muzikale avond met een mediterraans buffet voor alle mantelzorgers uit Leiden.Tijd: 17.30 tot 21.00 uur

Ga voor meer informatie of om u aan te melden naar de website of bel met (071) 516 14 45.

De Waag

32 | Leids Kerkblad

Lammenschansweg 138 ■ Leiden ■ (071) 532 38 48www.wj-z i rkzee .n l

Sfeervol wonen!

Gelegen op de mooiste plek in het hart van Leiden, aan de voet van de Burcht.

BURGSTEEG 13 | LEIDEN | TEL . 071512 16 88 | W W W.KOE TSHU ISDEBURCHT.NL

Het KoetshuisBRASSERIE RESTAURANT

D E B U R C H T

• Lunchen• Dineren• Buff etten

• Feesten• Recepties

• Bruiloften• Afstudeerborrels

Heeft u interesse? Laat ons weten of u op de wachtlijst wilt komen. Neem contact op met Vestia Zuid Nederland via 0900 8055 (4ct. p/min.) of met Rosenburch via (071) 576 92 09. U kunt ook mailen via [email protected].

Diverse fraaie 55+ appartementen Rosenburch in Leiden

– Tweekamerappartement– Etagewoning met lift – Diverse faciliteiten– Huismeester – Voorwaarden: max. twee personen,

max. bruto jaarinkomen € 34.085,-–Nettohuurprijsca.€625,-

exclusiefservicekostencirca€205,-(inclusiefstookkosten/elektra/cai)

–Huurtoeslagmogelijk

* * *

Lammermarkt 3 - LeidenTelefoon: 071-5126627

Fax: 071-5125399

* * *

* * *

* * *

Leids Kerkblad | 33

Uit de Algemene Kerkenraad

Op 25 september vergaderde de Algemene Kerkenraad. Een vergadering ruim drie maanden na de voorafgaande vergadering. Dit betekende overigens niet dat wijkkerkenraden, colleges, predikanten en kerkelijk werkers in deze periode op de handen konden zitten. Werkconferenties, de voorbereiding daarop en opgegeven huiswerk bepaal-den in hoge mate de agenda’s van wijkkerkenraden, colleges, predikanten en kerkelijk werkers.

De vergaderingen van de Algemene Kerkenraad worden na een welkom door de voorzitter altijd geopend met een meditatief moment, verzorgd door één van de leden van de Algemene Kerkenraad. Daarna wordt de agenda, voorbereid door het moderamen, vastge-steld nadat is nagegaan of punten aan deze agenda moeten worden toegevoegd. De vaststelling van het verslag van de voorgaande vergadering komt daarna aan de orde. Van de vaste punten op de agenda resten dan de postlijst – een overzicht van ingekomen en verzonden post – en de mededelingen.

Van deze mededelingen was die van de aankondiging van de najaarsconferentie van de Vereniging Beraad Grote Steden in de PKN van belang. Naast de grote steden zijn ook middelgrote steden lid van dit Beraad, zo ook de Protestantse Gemeente te Leiden. De najaarsconfe-rentie – op 2 november – heeft als thema ‘De anatomische les: Den Haag en Enschede onder het mes, een openbare ontleding met echte chirurgijns’. Uit de toelichting bij dit thema:‘De kerk verandert, in hoog tempo. Haar plaats en rol in de samenleving verandert. De kerk krimpt ook, in even hoog tempo. Leden en gelden lopen terug. In de steden zetten beide proces-sen het eerst in en zetten daar nu ook

harder door. Het mes wordt in de uitgaven gezet: kerkgebouwen sluiten, de personeelsformatie wordt afgeslankt. De kaasschaaf is al lang geen optie meer, er moeten ingrijpende keuzes worden gemaakt. Zo ingrijpend dat de grondstructuren van de gemeente niet gespaard blijven en de kerk van gestalte verandert. Is de kerk bij de les? En welke gestalte kiest de kerk dan voor de komende tijd? Hoe komen de ingrij-pende keuzes tot stand? Welke plannen liggen eraan ten grondslag? Hoe wordt voorkomen dat de sanering als sterfhuis-constructie uitpakt? Welke toekomstvisie op de kerk en haar rol in de samenleving gaan erachter schuil? En hoe zet je daar met al die krimp ook werkelijk op in? Hoe wordt draagvlak gezocht voor al die pijnlijke maatregelen?’In de anatomische les liggen op de snijta-fel van 2 november de reorganisatieplan-nen van de twee protestantse gemeen-ten: Enschede en Den Haag. De gemaakte keuzes verschillen in deze steden sterk van elkaar, zijn daardoor leerzaam.Ook de Protestantse Gemeente te Leiden kent de hiervoor geschetste problema-tiek en zoals in Enschede en Den Haag komen de hiervoor gestelde vragen aan de orde, m.n. in de werkconferenties. Vanuit Leiden zal dan ook een ruime afvaardiging deze anatomische les bijwonen.

Twee volgende punten op de agenda waren de defi nitieve goedkeuring en vaststelling van de rekeningen 2011 van respectievelijk de Protestantse Gemeente te Leiden en de Diaconie van de Protes-tantse Gemeente te Leiden. In de vergadering van de Algemene Kerken-raad op 5 juni waren beide rekeningen voorlopig vastgesteld. De defi nitieve vaststelling kan pas plaatsvinden nadat de gemeenteleden van de rekeningen kennis genomen hebben en daarover

vervolgens hun zegje hebben kunnen doen. Niemand van de gemeenteleden bleek in de achterliggende maanden daartoe behoefte te hebben zodat beide rekeningen nu defi nitief goedgekeurd en vastgesteld konden worden.

De Raad van Kerken in Oegstgeest geeft elk jaar in september een boekje uit: activiteitenprogramma 2012 – 2013. Dit boekje wordt evenals het kerkblad – OKE – huis aan huis verspreid en bevat een keur van activiteiten, 48 in totaal, onder andere fi lms met toelichting en discussie; inloopochtenden; gespreksgroepen, instap- en ontmoetingsgroepen, biblio-drama en bibliodans, literatuur en religie, tekenen is communiceren, dat kan ook over je geloof, leeskringen, dansen op het nieuwe liedboek en nog veel meer. In het voorwoord van het boekje: ‘Ieder volgt in het leven zijn eigen weg.” Maar daarin kunnen we veel van elkaar leren. Met elkaar genieten. En elkaar inspireren. Ook vanuit onze geloofsbeleving. Levens-kunst staat centraal in de activiteiten die de kerken in Oegstgeest het volgend jaar aanbieden. Hoe je leeft en wilt leven is het onderwerp in gesprekken, lezingen, fi lms en muziek. Afgesproken is, dat ds. Ad Alblas en ds. René Venema zullen nagaan of ook in Leiden een aanzet tot zo’n activiteiten-programma haalbaar en realiseerbaar is.

Ten slotte: dit is waarschijnlijk mijn laatste bijdrage ‘Uit de Algemene Kerkenraad’ als scriba. Na bijna twaalf jaren scriba te zijn geweest werd het hoog tijd het stokje over te dragen. Michael Korbee is op 25 september in de AK benoemd als scriba. Ik zal nog enige tijd als ‘hulpscriba’ handen spandien-sten verlenen.

J.F. Nagelkerke

Algemene KerkenraadAlgemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leidenpreases: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leidenscriba: J.F. Nagelkerke, Eli Heimanshof 74, 2341 PH Oegstgeest, tel. 071 - 5215365 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leidentelefoon: 071 - 5764145e-mail: [email protected]

34 | Leids Kerkblad

Kerkbalans 2012 bemoedigend!Tot dusver ontvingen wij van onze gemeenteleden aan toezeggingen voor de Aktie Kerkbalans 2012 een bedrag van ruim € 600.000,00. Daarnaast ontvin-gen wij van gemeenteleden die geen toezegging hebben gedaan nog eens ruim € 30.000,00. Omdat door overlijden of verhuizing het toegezegde bedrag meestal niet helemaal wordt gehaald houden we voor dit jaar rekening met een bedrag van ca. € 625.000,00. Dat is (iets) meer dan waar we in de Begroting rekening mee hielden. Wel moeten we constateren dat het ten opzichte van voorgaande jaren circa 3% lager is, maar die trend stemt helaas overeen met de landelijke trend in onze kerk. Onze kerk wordt landelijk en plaatselijk kleiner. Door overlijden en vertrek uit de gemeente loopt het aantal betalers jaarlijks terug. Maar met dankbaarheid vermelden wij hier dat de gemiddelde bijdrage per betaler nog steeds stijgt. Dat noemen wij bemoedigend!

Nalatenschap 1Met dankbaarheid vernamen wij dat onze gemeente mede-erfgenaam is geworden in de nalatenschap van mevrouw J.H. Harteveld-Schimmel. Een bedrag van € 40.000,00 is door de notaris inmiddels aan ons overgemaakt. Mevrouw Harteveld had in haar testament bepaald, dat dit bedrag bestemd moet worden ten behoeve van de Leidse Binnen-stadsgemeente. Met de wijkkerkenraad zullen wij overleggen over een zinvolle bestemming van deze nalatenschap.

Nalatenschap 2Onze gemeente is ook mede-erfgenaam in de nalatenschap van mevrouw E.W. Muijzert. Een bedrag van € 70.000,00 uit

haar nalatenschap is aan ons overge-maakt. Mevrouw Muijzert had bepaald, dat dit deel van haar nalatenschap bestemd moest worden voor de gemeente rond de Bevrijdingskerk, nu wijkgemeente Leiden Zuidwest geheten. Met de wijkkerkenraad zullen wij zoeken naar een zinvolle bestemming.

Nalatenschap 3Nog een derde nalatenschap viel ons ten deel. Onze gemeente is ook mede-erfgenaam in de nalatenschap van mevrouw J. Vogelenzang-Beij. De executeur maakte ons onlangs een bedrag over van € 166.000,00. Om stil van te worden. Ook mevrouw Vogelen-zang-Beij had in haar testament bepaald, dat dit deel van haar nalatenschap moest worden aangewend voor wijkgemeente Leiden Zuidwest. Een deel van de nalatenschap vond al een bestemming. Ten behoeve van opbouwwerk vooral in

het Stevenshofgedeelte van de wijkge-meente zal mevrouw Sity Smedinga een jaar werkzaam zijn als opbouwwerker. De kosten hiervan worden gefi nancierd uit deze nalatenschap.

Ten slotteEnerzijds worden wij geconfronteerd met een teruggang van de opbrengst van de Aktie Kerkbalans. Anderzijds constateren wij met verwondering en dankbaarheid dat gemeenteleden rekening houden met het feit dat door hun overlijden de opbrengst van de vrijwillige bijdrage kan teruglopen en er voor zorgen, dat er ook na hun overlij-den nog – soms aanzienlijke – middelen beschikbaar komen voor de voortzetting van het kerkelijk werk in onze stad.Misschien iets om over na te denken? Indien gewenst kunnen wij u hierin van advies dienen. Hans Karstens

College van Kerkrentmeesters

Secretaris: J.P. Karstens, tel. 071 - 5212087 Adres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5764145, [email protected] Bankrekeningnrs: 41878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) 121554 t.n.v. Actie kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen)

Kerkelijk Bureau: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden Geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 - 5764145 Collectebonnen: verkrijgbaar van € 0,75 van € 15,00 per vel; bonnen van € 1,20 van € 24,00 per vel en bonnen van € 2,00 van € 40,00 per vel Betaling van de collectebonnen op rekening nr. 41878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden o.v.v. aantal bonnen en prijs.

Mutaties in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de verwerking in de ledenadministratie.

WaterdragersDe waterdragers hebben de eerste 1000 km gefi etst. Ze bezochten projecten, skypeten met Leidse scholen, hadden contact met wethou-der Jan-Jaap de Haan en ontvingen een wens van de kroonprins: ‘veel geluk en sterke benen’. Hoe groot de waterproblematiek is willen de fi etsers met eigen ogen zien en wat ze zien doorspe-len naar scholieren en anderen in Nederland. Ze zijn te volgen op www.waterdragersvoorafrika.nl en kunnen zowel voor hun tocht als voor het waterproject in Kenia gesteund worden.

Leids Kerkblad | 35

■ Zaterdag 20 oktober

Zuydtwijck10.15 u. mw. pastor M. Wassenaar

■ Zondag 21 oktober

Deurcollecte: G.O.O.S.

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A.B. Vroomans, Puttershoek11.45 u. oecumenische studentendienst, mw.

ds. Chr. Berkvens- StevelinckMarekerk 10.00 u. ds. J. Tadema, Urk17.00 u. ds. J.H. Gijsbertsen, Voorthuizen19.30 u. ds. T. Jacobs, AlphadienstMaranathawijk 10.00 u. zie VredeskerkVredeskerk 10.00 u. J.A. de WaalAntoniuskerk 9.15 u. mw. S. SmedingaDe Regenboog10.00 u. mw. ds. I. Pijpers-HoogendoornEvangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienstGemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. C. Dahmen, WassenaarWaalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. WeberZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. R. Rus, OegstgeestOverrhyn 11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, OegstgeestLUMC 10.00 u. pastor H. van BreukelenDiaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. KooijmanDienst voor dovenScheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. ds. F. van Dijke, Heilig Avondmaal

■ Zondag 28 oktober

Deurcollecte: Huur en onderhoud kerkelijke gebouwen

Hooglandse Kerk 10.00 u. M. de Jong en ds. A. Alblas11.45 u. oecumenische studentendienst, mw.

ds. Chr. van den Berg-SeiffertPieterskerk19.00 u. ds. A. Alblas, cantatedienst m.m.v.

Collegium MusicumMarekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, doopdienst17.00 u. ds. F.A.J. Heikoop, ’s GravelandMaranathawijk 10.00 u. zie VredeskerkVredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema

Antoniuskerk 9.15 uur mw. ds. M. DriessenDe Regenboog10.00 u. mw. M. Hoogervorst Evangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. mw. N. Pronk Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. A. Verburg, OegstgeestWaalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber, Reformation,

Sainte CèneZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. J. van Wallinga, LeiderdorpOverrhyn 11.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, LeiderdorpLUMC 10.00 u. pastor J.H.S. EversDiaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw

■ Zaterdag 3 november

Zuydtwijck10.15 u. pastor H. van Breukelen

■ Zondag 4 november

Deurcollecte: Energiekosten

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas11.45 u. oecumenische studentendienst, pastor

H. GoddingMarekerk 10.00 u. ds. C. van ’t Hof, Nunspeet17.00 u. ds. T. JacobsMaranathawijk 10.00 u. zie VredeskerkVredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema, gedachtenisdienstAntoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. WarmenhovenDe Regenboog10.00 u. mw. ds. E.S. SmidtEvangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienstGemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. M. Driessen, herdenkingsdienstWaalse Kerk 10.30 u. pasteur K. Blei, HaarlemZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. A. Vuijst, NoordwijkerhoutOverrhyn 11.00 u. R. LeijdekkerLUMC 10.00 u. mw. ds. H.C. PasterkampDiaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. KooijmanDienst voor dovenScheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. G.P. de Best

■ Woensdag 7 november - dankdag voor gewas en arbeid

Marekerk19.30 u. ds. T. Jacobs


Deurcollecte: Kosten predikantsplaatsen en kerkelijk werkers

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. Leidse Cantory11.45 u. oecumenische studentendienst, mw.

ds. Chr. Berkvens- Stevelinck19.00 u. vesper van het Binnenstadscluster,

Hooglandse Kerk, m.m.v. betrokken voorgangers en koren

Marekerk 10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest17.00 u. ds. B. Brunt, ValkenburgMaranathawijk 10.00 u. zie VredeskerkVredeskerk 10.00 u. ds. F.D. RoozeAntoniuskerk 09.15 u. ds. C. van DongenDe Regenboog10.00 u. mw. M. HoogervorstEvangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. G.W. Scholten Gemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. M.J. Wassenaar, KatwijkWaalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. WeberZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. J. GroenleerOverrhyn 11.00 u. M. v.d. Linden, KatwijkLUMC 10.00 u. pastor H. van BreukelenDiaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking15.00 u. mw. S. Poppe- Rienks, Oegstgeest

■ Zaterdag 17 november

Zuydtwijck10.15 u. mw. pastor M. Wassenaar Deurcollecte: Huur en onderhoud kerkelijke gebouwen

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. G.J. Venema 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw.

pastor E.J.G. Woertman

Kerkdiensten

36 | Leids Kerkblad

Marekerk 10.00 u. ds. P.L. de Jong, Rotterdam,

jeugddienst17.00 u. ds. T. JacobsMaranathawijk 10.00 u. zie VredeskerkVredeskerk 10.00 u. mw. ds. M. DriessenAntoniuskerk 9.15 u. ds. B.J.W. SchelhaasDe Regenboog10.00 u. dr. E. MeijeringEvangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienstGemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. ds. C.J. Jacobs, HilversumWaalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. WeberZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. R. Rus, OegstgeestOverrhyn 11.00 u. ds. G. Binnendijk, NoordwijkLUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de VriesDiaconessenhuis 10.15 u. mw. ds. Chr. van den Berg-SeiffertDienst voor dovenScheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. C. van Rijn, Katwijk, met tolk


Deurcollecte: Jongerendiaconaat Leiden

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, Heilig Avondmaal,

gedachtenisdienst11.45 u. oecumenische studentendienst, mw.

pastor C. van der LoosPieterskerk19.00 u. ds A. Alblas, cantatedienst m.m.v.

Bachkoor Middelburg Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs17.00 u. ds. J.B. Alblas, Katwijk aan ZeeMaranathawijk 10.00 u. zie VredeskerkVredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema, Heilig AvondmaalAntoniuskerk 09.15 u. mw. S. Smedinga, gedachtenisdienstDe Regenboog10.00 u. nog niet bekendEvangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. ds. M. Barnard, Heilig AvondmaalGemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. J. Magliano-TrompWaalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. WeberZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. J. van Wallinga, LeiderdorpOverrhyn 11.00 u. pastor H. van BreukelenLUMC 10.00 u. pastor J.H.C. EversDiaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw

■ Woensdag 28 november

Oud Katholieke Kerk19.30 u. oecumenisch avondgebed

■ Zaterdag 1 december

Zuydtwijck10.15 u. pastor H. van Breukelen

■ Zondag 2 december - Eerste Advent

Deurcollecte: Help de nieuwe kerk op Kop van Zuid

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. Leidse Cantory11.45 u. oecumenische studentendienst, mw.

ds. Chr. Berkvens- StevelinckMarekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal17.00 u. ds. T. JacobsMaranathawijk 10.00 u. zie VredeskerkVredeskerk 10.00 u. ds. G.J. VenemaAntoniuskerk 09.15 u. mw. S. SmedingaDe Regenboog10.00 u. mw. ds. E.S. SmidtEvangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienstGemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. S.P. van der Meulen,

OegstgeestWaalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. WeberZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. G.F. Smaling, Heilig AvondmaalOverrhyn 11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, OegstgeestLUMC 10.00 u. pastor C. van HaasterenDiaconessenhuis 10.15 u. ds. M. de Leeuw Dienst voor dovenScheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. H. Zwart

■ Donderdag 6 december


■ Zondag 9 december - Tweede Advent

Deurcollecte: Landelijk pastoraat

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. R.

van WaardeMarekerk 10.00 u. ds. J. Smit, Katwijk aan de Rijn17.00 u. ds. T. JacobsMaranathawijk 10.00 u. zie Vredeskerk

Vredeskerk 10.00 u. M. BoelenAntoniuskerk 09.15 u. ds. P.F. WarmenhovenDe Regenboog10.00 u. mw. M. HoogervorstEvangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. Mette, adventsontbijt, mw. B. HeckelGemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. mw. ds. Chr. Duhoux-Rueb, WassenaarWaalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. WeberZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. ds. T. JacobsOverrhyn 11.00 u. pastor H. van Breukelen LUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de VriesDiaconessenhuis 10.15 u. ds. A.C. KooijmanDorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking15.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp

■ Woensdag 12 december


■ Zondag 16 december Derde Advent

Deurcollecte: afdrachten landelijke kerk

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. A. Alblas11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E.

SchoutenMarekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs17.00 u. ds. M.J. Middelkoop, Hendrik Ido

AmbachtMaranathawijk 10.00 u. zie VredeskerkVredeskerk 10.00 u. ds. G.J. VenemaAntoniuskerk 9.15 u. ds. C. van DongenDe Regenboog10.00 u. ds. E. MeijeringEvangelisch-Lutherse Kerk 10.15 u. geen dienstGemeentecentrum Oegstgeest 10.30 u. M. RoosWaalse Kerk 10.30 u. mw. ds. F. WeberZorgcentrum Groenhoven 10.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, LeiderdorpOverrhyn 11.00 u. R. Rus, OegstgeestLUMC 10.00 u. mw. ds. H.C. PasterkampDiaconessenhuis 10.15 u. mw. R. SchultheissDienst voor dovenScheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. A. K. van Dalen

Kom adem ons open

Documents

Transcript of Kom adem ons open