Klasklimaat en zorgleerlingen in het voortgezet onderwijs

Chantal Kokke & Lisan Henricks

c.kokke@canisiuscollege.nll.henricks@psych.ru.nl

Voorstellen

• Lisan Henricks– PhD (promovendus), klinische psychologie– Sociale angst bij jongeren– Relaties in de klas (pesten, populariteit)– Cognitieve ontwikkeling

• Chantal Kokke– Canisius College– Docent lichamelijke opvoeding– Mentor klas 3M– Anti-pest coördinator

Samenwerkingsproject

• Kandinsky Longitudinal Study (KLS)

• Samenwerking middelbare scholen en Radboud Universiteit

• Begonnen in 2010- Hulpvraag docent: Hoe weet ik welke leerlingen meer zorg nodig hebben?

• Sinds 2016 op het Canisius College

Doel van het project

• Voor de school- Signaleren van zorgleerlingen op het gebied van sociaal of emotioneel functioneren

• Voor de universiteit- Wetenschappelijk onderzoek naar jongeren- Voorbeelden:

- Videogames en agressie- Populariteit en pesten- Eetgedrag- Klasindeling: Wie kunnen er het beste naast elkaar zitten?

www.stoeltjesdans.nl

http://www.stoeltjesdans.nl/

Doelgroep

• Klas 1 t/m 4

2019201820172016201520142013201220112010

3816 leerlingen

660 leerlingen37 klassen

Methode

• Jaarlijks in november/december• Vragenlijsten op de computer• 1 lesuur, mentor aanwezig• 2 onderzoekers aanwezig

• Kleine beloning• Verloten tablets (1 per leerjaar)

Vragenlijsten voor leerlingen

• Vragen over klasgenoten- Vriendschappen- Populariteit- Agressie- Pesten (dader en slachtoffer)

• Vragen over zichzelf- Pesten- Eenzaamheid, zelfvertrouwen- Gamen en sociale media- Middelengebruik- Sfeer in de klas- Werkhouding

Wie uit jouw klas pesten anderen?

Vragenlijsten voor mentoren

• Over leerlingen uit de klas- Sociale, gedragsmatige of didactische problemen- Gemiddeld cijfer voor schoolprestaties- Gemiddeld cijfer voor werkhouding

• Over gehele klas- Sfeer in de klas Over welke leerlingen uit uw klas maakt u

zich zorgen vanwege sociale problemen?

Resultaten voor de school

• Verschillende rapporten1. Voor gehele school2. Voor gehele klas3. Identificatie zorgleerlingen

• Presentatie voor mentoren- In januari/februari, 1 lesuur- Uitleg en uitdelen rapporten

• Inkijkexemplaren

Zorgplicht scholen

• Wet Veiligheid op school (2015) - Punt 2: Jaarlijks meten van sociale veiligheid

Rapport 1 – Gehele school

• Pesten, welbevinden en ervaren onveiligheid• Schoolbeleid op basis van uitkomsten

• Voorbeeld- 6,3% wordt als slachtoffer benoemd- 11,8% wordt als pester benoemd- Mate van pesten is gemiddeld 1,26 (schaal 1-5)- Welbevinden is gemiddeld 4,35 (schaal 1-5)- Ervaren onveiligheid is gemiddeld 2,01 (schaal 1-5)

Rapport 2 – Gehele klas

• Dezelfde opbouw als rapport 1• Gegevens per klas• Vergelijking met andere klassen van hetzelfde leerjaar binnen de school

• Voorbeeld- Op pesten scoort klas 1H gemiddeld 1.55. Het gemiddelde van de brugklassen is

1.32. Dus dan wordt er in klas 1H meer gepest dan in andere brugklassen.

Rapport 3 – Identificatie zorgleerlingen

• Rapport per klas• Op individueel leerlingniveau• Vertrouwelijke informatie

• Enkele voorbeelden van tabellen en figuren

Bes

te v

riend

en

Mee

st a

ardi

g

Min

st a

ardi

g

Mee

st p

opul

air

Min

st p

opul

air

Pest

and

eren

Wor

dt g

epes

t

Pest

and

eren

onl

ine

Proa

ctie

f agr

essi

ef

Rea

ctie

f agr

essi

ef

Slaa

t, sc

hopt

, duw

t and

eren

Rod

delt

over

and

eren

Slui

t and

eren

bui

ten/

nege

ert

ande

ren

Wor

dt b

uite

nges

lote

n/ge

nege

erd

Sche

ldt a

nder

en u

it

Teru

gget

rokk

en

Hel

pt a

nder

en

1 32 21 00 05 00 00 00 00 00 00 00 00 00 05 00 00 32

2 D 16 11 16 47 00 21 00 10 05 00 05 26 16 00 21 00 11

3 S 21 05 21 05 16 00 21 00 00 05 11 05 00 11 11 00 37

4 G 10 00 11 00 32 00 00 00 00 05 00 00 00 30 00 45 21

5 S G 05 05 33 00 90 00 38 00 00 33 00 00 00 43 00 52 10

Percentage van de klasgenoten die heeft hem of haar op deze

vraag heeft genoemd.Dader van negatief gedragSlachtoffer van negatief gedragGeïsoleerde/teruggetrokken

Slachtoffer van negatief gedrag én

Geïsoleerde/teruggetrokken

Schoolrapportage Canisius 2019Signalering van zorgleerlingenTabel 1. Het percentage benoeming door klasgenoten

Schoolrapportage Canisius 2019Signalering van zorgleerlingen

1 21 2

Figuur 1. Netwerk van vrienden in de klas

Zelf slachtoffer van pesten

Zelf dader van pesten

Leerling Sco

re (1

-5)

Perc

entie

l

Inte

rpre

tatie

Scor

e (1

-5)

Perc

entie

l

Inte

rpre

tatie

Rol bij pesten(naar het oordeel van klasgenoten)

1 1,50 70 Nooit 1,17 45 Nooit Geen

2 1,00 0 Nooit 1,33 69 Nooit Dader

3 1,67 77 1 of 2 keer 1,33 69 Nooit Slachtoffer

4 1,83 84 1 of 2 keer 1,33 69 Nooit Geen

5 1,00 0 Nooit 1,00 0 Nooit Geen

In dit schooljaar, dus vanaf september, hoe vaak

ongeveer...

Tabel 2. Pesten

Schoolrapportage Canisius 2019Signalering van zorgleerlingen

Zelfvertrouwen Eenzaamheid Sociale angst

Leerling Sco

re (1

-4)

Perc

entie

l

Inte

rpre

tatie

Scor

e (1

-4)

Perc

entie

l

Inte

rpre

tatie

Scor

e (1

-5)

Perc

entie

l

Inte

rpre

tatie

1 1,70 0 Laag 2,58 98 Hoog 2,00 0 Laag

2 3,00 28 Gemiddeld 1,00 0 Gemiddeld 3,00 59 Gemiddeld

3 3,90 96 Hoog 1,00 0 Gemiddeld 2,44 23 Gemiddeld

4 3,20 43 Gemiddeld 1,25 55 Gemiddeld 3,78 91 Hoog

5 3,40 62 Gemiddeld 1,33 61 Gemiddeld 2,44 23 Gemiddeld

Veel bezig met wat anderen over hen denken, vermijden sociale situaties.

Tabel 3. Zelfvertrouwen, eenzaamheid en sociale angst

Acties

• Gesprek met leerling

• Gesprek met ouders, of klasgenoten (wel in overleg met leerling!)

• Overleg collega’s

• Raadpleeg zorgteam school

Ervaring vanuit school

Tot slot

• Dit onderzoek- Jaarlijks meten van sociale veiligheid (voldoen aan de Wet)- Identificeren van zorgleerlingen- Aanbieden van de juiste zorg

• Of zoals het Canisius College zegt…

Bedankt!

• Namens het hele onderzoeksteam van de RU- Yvonne van den Berg - Rob Gommans - Toon Cillessen - Bill Burk- Sabine Stoltz - Tessa Lansu- Geert Verheijen - Giovanni ten Brink- Desi Beckers - Lisan Henricks

• Meedoen aan dit onderzoek? Vragen? Meer informatie?Lisan Henricksl.henricks@bsi.ru.nl024-3611293

Klasklimaat en zorgleerlingen in het voortgezet onderwijsVoorstellenSamenwerkingsprojectDoel van het projectDoelgroepMethodeVragenlijsten voor leerlingenVragenlijsten voor mentorenResultaten voor de schoolZorgplicht scholenRapport 1 – Gehele schoolRapport 2 – Gehele klasRapport 3 – Identificatie zorgleerlingenSchoolrapportage Canisius 2019�Signalering van zorgleerlingenSchoolrapportage Canisius 2019�Signalering van zorgleerlingenSlide Number 16Slide Number 17ActiesErvaring vanuit schoolTot slotBedankt!