KIVI NIRIA. Van techniek tot toekomst. KIVI NIRIA De veranderende rol van de Ingenieur in de bouw...

KIVI NIRIA. Van techniek tot toekomst

KIVI NIRIA De veranderende rol van de Ingenieur in de

bouw

Een kritische blik op de ingenieursopleiding

11 maart 2008Ing. R.A. Gremmee

Stichting Postacademisch Onderwijs Delft

KIVI NIRIA. Van techniek tot toekomst

Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw, de ingenieursopleiding

Onderwerpen

• Kwantitatieve beschouwing opleidingen

• De opleiding tot HBO ingenieur; enige nieuwe accenten

• De opleiding tot WO ingenieur

• Het Post-onderwijs

• Studenten vroeger, nu, en in de toekomst

• Stellingen, Stemmen en discussie

• Meningen van werkgevers, de branche

• Conclusies en aanbevelingen

Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw


Kwantitatieve beschouwing opleidingen

Ingeschreven studenten in het HBO2003 2004 2005 2006 2007

Totaal 335.863 346.836 357.006 366.824 374.503

Civiele techniek 2.532 2.438 2.455 2.433 2.366% 0,8% 0,7% 0,7% 0,7% 0,6%Geodesie 75 102 109 95 85Land en watermanagement 383 353 338 337 322Kust en zeestudies 52 69 81 92 107Verkeerskunde 239 252 261 261 273Bouwtechnische bedrijfskunde 489 662 769 905 1.079Totaal civiel-gerelateerd 3.770 3.876 4.013 4.123 4.232% 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% 1,1%


Kwantitatieve beschouwing opleidingen

Bouwkunde HBO 6.301 6.253 6.082 6.155 6.226% 1,9% 1,8% 1,7% 1,7% 1,7%Facility management 4.922 5.102 5.469 5.380 5.433

1,5% 1,5% 1,5% 1,5% 1,5%Bouwmanagement en Vastgoed 45 124 147 188 198Ruimtelijke ordening en planologie 713 763 773 871 939Vastgoed en makelaardij 930 1.445 1.929 2.414 2.640Master Architecture 479 496 511 543 519Master stedebouw 71 73 81 77 88Built Environment 200Totaal Bouwkunde / RO gerelateerd 13.461 14.256 14.992 15.628 16.043% 4,0% 4,1% 4,2% 4,3% 4,3%


Studenten HBO, ontwikkeling eerste jaars en gediplomeerden

2002 2003 2004 2005 2006 2007

Civiele techniek eerste jaars 722 703 731 712 642

Civiele techniek diploma 692 573 516 508 487 480

Bouwkunde eerste jaars 1.840 1.931 1.857 1.851 1.889

Bouwkunde diploma 1.255 1.242 1.233 1.103 1.028 1000

% ingeschreven studenten universitaire opleidingen t.o.v. de totale Nederlandse bevolking, naar leeftijd

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 57 59 61 63 65

1991

1996

2001

2006

Bron: Ingeschreven studenten: VSNU/CBS, 1cHO 2006. Ingeschreven studenten, hoofdinschrijvingen. Peildatum 1 oktoberBevolking: CBS

<=

Leeftijd, in jaren

Percentage Universitairestudenten


Aantal nieuwe studenten per jaar, naar universiteit

Eerstejaars WO, Bachelor/ongedeeld. Hoofdinschrijving, ingeschreven op 1 oktober

2002 2002 2003 2004 2005 2006 2006

Universiteit Leiden 2 830 8,5% 3 143 2 893 2 703 2 648 7,4%

Universiteit Utrecht 4 436 13,3% 4 579 5 353 5 770 5 477 15,3%

Rijksuniversiteit Groningen 3 583 10,7% 3 920 4 197 4 142 4 352 12,2%

Erasmus Universiteit Rotterdam 3 141 9,4% 3 272 3 449 3 269 3 567 10,0%

Universiteit Maastricht 2 268 6,8% 2 278 2 480 2 457 2 551 7,1%

Universiteit van Amsterdam 3 428 10,3% 3 550 4 051 4 460 4 573 12,8%

Vrije Universiteit 3 170 9,5% 2 400 2 254 2 610 2 743 7,7%

Radboud Universiteit Nijmegen 3 337 10,0% 3 266 3 219 3 187 3 076 8,6%

Universiteit van Tilburg 2 260 6,8% 2 343 2 303 1 788 1 775 5,0%

TU Delft 1 796 5,4% 1 983 2 084 2 171 1 959 5,5%

TU Eindhoven 1 376 4,1% 1 382 1 349 1 272 1 261 3,5%

Universiteit Twente 1 292 3,9% 1 300 1 277 1 433 1 202 3,4%

Wageningen Universiteit 424 1,3% 470 542 560 586 1,6%

Totaal 33 341 13,4% 33 886 35 451 35 822 35 770 12,4%

Bron: VSNU/CBS 1cHO 2006. Ingeschrevenen, hoofdinschrijving, peildatum 1 oktober


Aantal nieuwe studenten per jaar, Civiele techniek en Bouwkunde TU DelftEerstejaars WO, Bachelor/ongedeeld. Hoofdinschrijving, ingeschreven op 1 december

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2007 V

Civiele techniek 190 188 236 271 206 249 30

% CT TU Delft 10,6% 9,5% 11,3% 9,5% 12,7% 10,6% 12,0%

Bouwkunde 428 500 602 585 327 486 173

% BK TU Delft 23,8% 25,2% 28,9% 26,9% 16,7% 20,6% 35,6%


Startjaar 2001

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Na 3jaar

Na 4jaar

Na 5jaar

Na 6jaar

Na 7jaar

Na 8jaar

Na 9jaar

% geslaagden

Lengte studieduur HBO + WO


Opzet HBO studie CT / BK Haagse Hogeschool

• Voor 2000: traditionele opleiding, vooral op kennisontwikkeling ingestoken

• Eerste vernieuwing : in 2000 gekozen voor breed opgeleide ingenieur, laatste half jaar afstuderen in groepje van 4, al veel meer competentiegericht

• Tweede vernieuwing 2006-2007, ingegeven door vragen uit de markt en het BBE


Nieuwe opzet HBO CT

• Propedeuse: orientatie, kennismaking vakgebied, wil ik dit? past het me? praktijkopdrachten, gastcolleges, excursies, kennismaken met de leerlijnen. 1 jaar

• Jaar 2; verdieping: Hoofdfase, colleges graven dieper, complexere opdrachten, 'echtere' projecten

• Stage, vierde semester, 100 dagen bij ontwerpend bedrijf of uitvoerend bedrijf, helpt bij bepalen uiteindelijke leerlijn, brengt opgedane kennis en vaardigheden in praktijk, leert cultuur bedrijf kennen,


Nieuwe opzet HBO CT

• Jaar 3: Minor en differentiatie; in semester 5 worden twee Minors gevolgd die 25% van de opleiding beslaan, 2 x 3 maanden

• Minor: verdieping of verbreding op het eigen vakgebied, delen van andere opleidingen, een 2e stage of een instroomprogramma voor de universiteit. Ook keuze uit programma's andere hogescholen in of buiten Nederland.

• Keuze moet wel relevant zijn voor de opleiding. Geen pretminors


Nieuwe opzet HBO CT

• Semester 6: keuze voor differentiatie naast verplicht Civiel algemeen deel: 4 leerlijnen:– Ontwerpen en construeren– Ontwerpen Waterbouw– Ontwerpen Verkeer en vervoer– Uitvoering en Planning

• Jaar 4: differentiatie en afstuderen– Eerste deel semester 7, volgende minor– Verdere verdieping in differentiatie, afstudeerproject


Accenten, tendensen HBO

• Met Major / Minor veel meer keuzemogelijkheden • Overzicht en samenhang door projecten vanaf 1e jaar• Nieuw: systematische beoordeling op gedragscomponenten

als onderdeel van de alle competenties in het BBE• Bij Bouwkunde en Civiele Techniek geen tijd meer om

iedereen te laten rekenen, wordt gedaan in differentiatie laatste 1,5 jaar

• Wel algemene mechanica tbv algemeen constructief inzicht• Bestekschrijven tot minimum teruggebracht, MBO

competentie


Kenmerken opleiding TU Delft CT• Zo min mogelijk concessies aan exacte karakter• Toch ruim 25% minder mechanica / constructietechniek

dan 10 – 15 jaar geleden in curriculum• Eerste twee jaar veel nadruk op analyse, numerieke

wiskunde, mechanica• Tweede jaar is zwaarste jaar, 30 tot 40% valt af. Harde

selectie op analytische vaardigheden (IQ tenminste 125)• Tweede deel van de bachelor is algemeen, zo breed én diep

mogelijk• Meest gangbaar: Bachelor fase 4 – 4.5 jaar, masterfase 2

tot 3 jaar.• Training sociale vaardigheden in studentenleven, bloeiend

verenigings- en dispuutleven


Masterfase, afstudeerrichtingen CT• Hydraulic Engineering, hydraulica, kust, rivier-waterbouwkunde,

kunstwerken

• Watermanagement: kwantitatief en kwalitatief waterbeheer, gezondheidstechniek, hydrologie

• Building Engineering, functioneel ontwerpen, bouwfysica, installaties en milieu, draagconstructies, bijzondere constructies, bouwconstructies, bouwtechnologie, management en uitvoeringstechniek en bouwinformatica.

• Structural Engineering, constructiemechanica, materiaalkunde, betonconstructies, staal- en houtconstructies, weg- en railbouwkunde en constructieve waterbouw.

• Transport & Planning; verkeerskunde of infrastructuur.

• Geo-engineering; grond- en grondwatermechanica, funderingstechniek, ondergronds bouwen en ingenieursgeologie


Kenmerken CT TU Delft

• Afgestudeerde studenten zeer gewild, ook in niet-GWW sector

• Grote budgettaire problemen ondanks toenemend aantal eerste jaars, master studenten en PhD's, continue forse bezuinigingen

• Sterke binding met grote bouw-bedrijfsleven, spectaculaire studiereizen, veel keuze uit stages en afstudeerprojecten

• Internationaal hoog gewaardeerd

• Geen geld voor modernisering gebouw, stoot aspirant studenten af


Kenmerken huidige studenten• Kunnen beter samenwerken

• Communicatief vaardiger (mondeling)

• Schriftelijk slordiger, soms echt problematisch, SMS cultuur,

• Kortere concentratieboog, hersenen nog niet in getraind in langduriger concentratie

• Beter in multitasking, zeer vaardig in opzoeken, de Google student, vaardig in uitwisselen kennis: de MSN student

• Studiestof is pas betekenisvol als je er direct iets mee kunt (hbo)

• Kennis wiskunde/rekenen bij instroom staat onder druk


Kenmerken huidige student

• Niet meer gewend iets diepgaand uit te zoeken

• Afnemende aanwezigheid bij colleges, immers alles staat op Blackboard (WO-bachelor-fase)

• Alle dictaten moeten op internet, aantekeningen maken minder populair

• Wel veel aanwezigheid in Master / afstudeerfase

• Toename gedrevenheid in afstudeerfase


Het Post-onderwijs

• Post-HBO, veelal langere trajecten; opleidingen 1 – 2 jaar• PAO, korte cursussen, technisch georiënteerd, vakmatig• Betonvereniging, Bouwen met staal: constructeurs• Wateropleidingen: mbo-hbo waterwereld• Enorme groei eigen Academies bij grote

bouwondernemingen, adviesbureaus, Rijkswaterstaat (CLC), nadruk op vaardigheden, projectmanagement; gevaar: te weinig input van buitenaf, gevaar: naar binnen gekeerd

• KIVI NIRIA biedt voordelen voor haar leden in het Post-onderwijs

De opleiding voor de bouwprofessionals van de toekomst

Baanbrekers in de Bouw

• Leergang van 7 fasen, elk 4 dagdelen + COP

• Groepssamenstelling: de driehoek OG, ON, adviseur, 15 tot 25 deelnemers

• Opleidingsteam met hoogleraren, coaches en ervaringsdeskundigen

• Gedragen door Regieraad en PSIBouw• GWW en B+U versies• Deelnemers HBO-WO opleiding, 5 – 15 jaar ervaring

• Doel: de transitie in de bouw mee helpen verwezenlijken; meer transparantie, vernieuwende contractvormen, meer waardecreatie voor de samenleving


Baanbrekers nu:Wat hebben ze nodig?

• Kennis over de actuele innovaties uit de bouwpraktijk

• Vaardigheden en trainingen over implementatietechnieken, effectief innoveren

• Een netwerk van vernieuwers voor alliantievorming • Reflectie en coachen voor persoonlijke

professionalisering



Stellingen, stemmingen, discussie

• De steeds toenemende complexiteit van onze samenleving vraagt om een steeds breder opgeleide ingenieur

Eens: Oneens:

• Het projectmatig werken op HBO opleidingen bereid goed voor op multidisciplinaire teams waar in de beroepspraktijk projecten mee worden gerealiseerd

Eens: Oneens:

• In het HBO currucilum is niet meer voldoende ruimte ingericht voor ‘harde techniek’

Eens: Oneens:


Stellingen, stemmingen, discussie

• De technisch specialist heeft in Nederland onvoldoende status en onvoldoende carrièremogelijkheden

Eens: Oneens:

• Steeds meer routinematig teken- en rekenwerk zal worden uitbesteed aan lage lonen landen

Eens: Oneens:

• Hierdoor krijgen veel ingenieur een steeds meer coördinerende functie, dit vraagt om betere communicatieve vaardigheden

Eens: Oneens:


Stellingen, stemmingen, discussie• Het aanleren van alpha en gamma vaardigheden kan heel

goed na de initiële studie, dus niet teveel aandacht hiervoor in de technische opleidingen voor de bouw

Eens: Oneens:

• Het grote Bouwbedrijfsleven moet het bouwgerelateerde WO en HBO krachtig financieel stimuleren

Eens: Oneens:

• Wij leiden de komende jaren volstrekt onvoldoende aantallen ingenieurs op

• Eens: Oneens:


Meningen en ervaringen markt

• Ad Bonneur, directeur Tauw:

• Afgestudeerden zijn meer naar buiten gericht dan vroeger

• Denken minder in afgebakende vakgebiedjes, minder hokjesdenken

• Zijn goed te vormen, vinden waardering erg belangrijk

• Waardering voor vakspecialisten neemt toe: zelfde carrièremogelijkheden als in management

• Diepgang; wisselend

• Eigen academy leidt verder op


Meningen en ervaringen uit de markt

• In nijpend tekort aan toekomstige constructeurs wordt niet voldaan, integendeel, de vijver wordt kleiner

• Gebrek aan constructeurs vergroot kansen op bouwdrama's

• Onderscheid WO / HBO blijft overeind

• WO: onderzoekt het waarom en de achtergronden, geeft aanzet voor vernieuwingen, staat boven de materie, ziet dwarsverbanden, past modellen gecrosst toe

• HBO: ontwerper, rekenaar, uitvoerder, moet de materie beheersen


Conclusies kwantitatief

• Contingent 18 tot 21 jarigen blijft tot 2022 op peil, circa 810.000

• Het aandeel HBO en WO studenten groeit nog steeds• Meisjes studeren effectiever dan jongens, eerder klaar• Afname aantal studenten HBO CT, slechts 480

gediplomeerden in 2008, instroom 2007 642, • Succesvol: Bouwtechnische bedrijfskunde in 4 jaar van

489 naar 1079 ingeschrevenen• Civiel-gerelateerd = 1.1% van alle HBO-ers• Véél meer vraag dan aanbod


Conclusies kwantitatief

• Bouwkunde HBO, aantal eerstejaars stabiel, ca. 1850, procentueel licht dalend, van 1,9% naar 1,7%

• Afgestudeerden HBO: circa 1000 per jaar. 25% gedaald tov 2003.

• Meer succesvol: Facility management; 1,5% stabiel en Vastgoed en Makelaardij, in 2003: 930 ingeschrevenen, 2007: 2640, 0,7% (groter dan CT)


Conclusie WO kwantitatief

• Stijging WO aandeel in 21 jarigen van 9% in 1991 naar ruim 12% in 2006

• Aandeel studenten op 3-TU daalt van 13,4 in 2002 naar 12,4 in 2006, alleen TU Delft stijgt iets

• TU Delft CT: stijging aantal eerstejaar van 190 in 2002 naar 249 in 2007, = 10,6% aantal studenten, waarvan 12% vrouw

• CT afgestudeerden (mr) 2008-2011 op minimum, ca. 140 – 170 per jaar, aantal volstrekt onvoldoende om uitstroom op te vangen

• 10 tot 15 beste TU studenten komen niet in de branche terecht

• TU Delft BK: laatste twee jaar in de min, daarvoor populair, 2007 486 eerste jaars, 20,6 % TU Delft, 35% vrouw


Aanbevelingen vanuit Regieraad / PSIBouw

Aanbevelingen HBO en WO

• Versterk verbinding met bedrijfsleven• Meer accent op ondernemerschap in curriculum• HBO:

– opleiden multispecialisten (=studieverzwaring!)– scherper afstudeerprofiel– landelijke topopleiding engineering & construction– ontwikkeling specifiek aanbod voor zij-instromers

en midcarreers• WO:

– meer accent op kennisontwikkeling en creativiteit als randvoorwaarden voor innovatie

– internationale excellente topopleiding – uitbreiden van het 3TU-concept

Aanbevelingen

Congres de veranderende rol van de ingenieur in de Bouw R.A.Gremmee

Eindconclusie

• Opleidingen functioneren kwalitatief naar behoren• Bouwbedrijfsleven, opdrachtgevers en

onderwijsinstellingen zullen gezamenlijk de instroom in de bouwgerelateerde opleidingen structureel moeten zien te vergroten.

• Gebeurt dit niet dan verslechtert onze concurrentiepositie, daalt de bouwproductie en -kwaliteit, stromen grote contingenten buitenlandse ingenieurs toe, verschuift de grote aannemerij naar het buitenland, zakt de expertise bij de overheid verder in.

Stellingen uit de ochtendsessies

1. Ondanks nieuwe risico's hebben vernieuwingen in de bouw geleid tot een beter imago voor ingenieurs.

2. Werkgevers moeten ingenieurs mogelijkheden bieden om beter met (integriteit-)risico's om te gaan.

3. De ingenieur van de toekomst is ingenieus en opportunistisch, ZIJ baseert zich op meer dan alleen technische kennis.

KIVI NIRIA. Van techniek tot toekomst. KIVI NIRIA De veranderende rol van de Ingenieur in de bouw...

Documents

Transcript of KIVI NIRIA. Van techniek tot toekomst. KIVI NIRIA De veranderende rol van de Ingenieur in de bouw...