in uw geboorteland begraven worden ?bel dan voor een vrijblijvende offerte : 0900 – 32 83 68 42 (lokaal tarief) of kijk op www.faventia.nl

u kunt bij ons een compleet uitvaartpakket buitenland verzekeren voor o.a. :

Suriname vanaf 9,17 p/m* Turkije vanaf 6,55 p/m*

Curacao vanaf 11,14 p/m* Marokko vanaf 8,51 p/m*

Aruba vanaf 10,48 p/m* Ghana vanaf 9,82 p/m*

* Premies voor 18 jarigen. natuurlijk ook verzekeringen voor een uitvaart in nederland.In samenwerking met

EEn onafhankElijkE thEmabijlagE van mEdiaplanEt, gEdistribuEErd mEt dE tElEgraaf

MEI 2007 KIES UW AFSCHEID

Een vrije markt met doelbe-wuste ondernemers is in het belang van de consument.

Die bedrijven willen zich onder-scheiden om de gunst van de klant te winnen. Zo groeien keuzemoge-lijkheid, keuzevrijheid en kwali-teit. Het waren ook diezelfde on-dernemers die het initiatief namen tot het recent gelanceerde keur-merk voor de uitvaartzorg. Hier-door is de volledig vrije uitvaart-verzorgingsmarkt toch voorzien van een minimale norm waaraan betrouwbare ondernemingen die-nen te voldoen.

Dus we zijn klaar? Jammer genoeg nog niet. Nu de vorm van het af-scheid nemen vrij is, moeten we ook eens naar de voorbereiding kij-ken. En dan vooral de financiële voorbereiding.

Dikwijls is er wel een polis, vaak met een onduidelijk standaardpak-ket. Het is sowieso een rare verze-kering. Je hebt honderd procent kans dat je er gebruik van maakt, in tegenstelling tot veel andere ver-zekeringen. Je verzekert in wezen niet meer dan het risico van een be-talingsprobleem. En vanuit die in-valshoek gaan de meeste consu-menten op zoek naar de juiste

financiële regeling van de uitvaart, en niet naar de invulling daarvan. De invulling komt later wel, want daar willen we graag nog een leven lang over kunnen nadenken.

In de praktijk blijkt dat niet zo te zijn. Als de verzekering tot uitke-ring komt, is vaak niet helder welke waarde deze heeft. Ook kan het voorkomen dat meer dan een halve eeuw geleden een polis is gesloten, die de keuze voor een bepaald uit-vaartbedrijf verhindert of er een boete aan verbindt. Aan de uit-vaartverzorger de ondankbare taak om dan, vlak na het overlijden, de kleine ongelezen lettertjes van de verzekeraar uit te leggen aan de na-bestaanden.

Het afsluiten van een verzekering is soms gekoppeld aan het kopen van een uitvaart. Hoewel die twee beslissingen niets met elkaar te ma-ken hebben. Nu de uitvaartverzor-gers hun zaakjes in orde hebben, moet dezelfde eenvoud en transpa-rantie ook in verzekeringsland mo-gelijk gemaakt worden. Volledig loskoppelen dus.

Als consument wil ik een financiële regeling, zodat ik weet dat de men-sen van wie ik houd straks niet met

een onverwachte reke-ning zitten. Daar heb-ben ze straks een bepaald budget voor nodig, dat ik nu globaal wil schat-ten en waarover ik me uitgebreid kan laten voorlichten door de uit-vaartverzorgers die er verstand van hebben. Het is aan de verzeke-raars om mijn premies wijs te beleggen en te zorgen dat ze waardevast blijven, zodat mijn bud-get de tand des tijds van inflatie en prijsafbraak doorstaat. Want daar hebben zij verstand van.

En daarna wil ik leven. En mis-schien wel duizend keer opnieuw bepalen hoe mijn uitvaart er straks uit moet zien. Want ik weet nu nog niet welk afscheid past bij het leven dat ik heb ge-leid. Ik leef namelijk nog steeds en hopelijk duurt dat nog even. Ik wil niet onbewust blijven. In-tegendeel, ik wil mogen twijfe-len. En een financiële regeling die me dat probeert te beletten of mijn keuzes probeert te beper-ken, die wil ik niet. Ik wil steeds opnieuw mogen kiezen.

Frank J.A. PeusenDirecteur NUVU (Nederlandse Unie Van erkende Uitvaartondernemers)

Project manager: Paul van Vuuren, Mediaplanet Publishing House +31 20 7077 005 Grafic Design: POE • Repro: Ordbild Redactie: Annemiek de Waard

Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen.

Mediaplanet Publishing House, David Naslund, Country Manager tel: +31 20 70 77001 www.mediaplanet.comGedistribueerd in De Telegraaf, mei 2007

kies uw afscheid - publicaties MEDIAPLANET PUBLISHING HOUSEMEDIAPLANET PrODUCEErT, fINANCIErT EN ONTWIkkELT THEMAkrANTENIN PErS, ONLINE EN VIA BrOADCASTING. www.mediaplanet.com

info@glasmonumenten.comwww.glasmonumenten.com

g la z en g ra fmonument enAlle mooie eigenschappen van glas worden verwerkt in een tastbaar aandenken op de laatste rustplaats. Een nagedachtenis in kunstvorm; helder en solide. Sierlijk transparant en duurzaam. Van der Vooren Glasmonumenten biedt u een uitgebreide keuze in tijdloze gedenktekens.

Wij kunnen voor u een glazen monumentverzorgen volgens uw persoonlijke wensen.

Alles kan in de uitvaartbranche. Je kunt het zo gek niet bedenken of we vinden het niet raar meer. Zelfs traditionele uitvaarten kunnen weer; je mag er na jaren van creativiteit zelfs weer voor kiezen om ge-woon al gek genoeg te vinden. Voor zowel de consument als voor de uitvaartverzorgers is deze ‘libera-lisering’ een goede zaak. De consument is verlost van betutteling: mensen zijn zich bewuster van hun eigen wensen en leggen die zonder gêne op tafel. kisten, bloemen, muziekstukken, lezingen, urnen en sieraden, bezoekuren de hele week dag en nacht: er zijn meer diensten, producten en productvariaties dan ooit tevoren.

Vrijheid in vorm en voorbereiding

Themabijlage KieS UW aFSCheiD�

Trends in de laatste reis p. 4

Monumenten met een ziel p. 5

Leven is doorgeven p. 6

Eenvoudig of extravagant p. 7

Cultuur en uitvaart p. 7

Gids voor de laatste reis p. 8

Wat laat je na? p. 10

We worden ouder! p. 12

Religies en rituelen p. 13

De geschiedenis van cremeren p. 14

De groene begrafenis p. 15

INHOUD

kies uw afscheid - publicaties MEDIAPLANET PUBLISHING HOUSE

Na een overlijden blijven vaak de

uitgaven aan hypotheek of huur

doorlopen, terwijl (een deel van) het

inkomen wegvalt. Een overlijdens-

risicoverzekering zorgt ervoor dat de

nabestaanden goed verzorgd achter-

blijven. Na uw overlijden wordt het

verzekerd bedrag uitgekeerd aan de

nabestaanden. Zij kunnen deze uit-

kering gebruiken voor het aflossen

van een hypotheekschuld of ter aan-

vulling op het inkomen. Ook kan

deze worden gebruikt om een lening

af te lossen of om de opleiding van

de kinderen te bekostigen.

Gelijkblijvende verzekerinGDe meeste mensen sluiten een ge-

lijkblijvende overlijdensrisicover-

zekering af. Hierbij verzekert u ge-

durende de gehele looptijd een vast

bedrag. De verzekeraar keert dit ka-

pitaal direct na het overlijden van

de verzekerde(n) uit aan de begun-

stigden, bijvoorbeeld uw partner of

uw kinderen. Gedurende de loop-tijd van de verzekering wordt er een vaste verzekeringspremie betaald. Overlijdt de verzekerde tijdens de looptijd dan keert de verzekeraar uit. Maar overlijdt de verzekerde na afloop van de looptijd, dan ontvan-gen de nabestaanden niets.

verGelijken loontDe premieverschillen tussen de di-verse verzekeraars zijn groot, maar er zijn nauwelijks verschillen in voor-waarden. Het is daarom verstandig om een complete vergelijking te ma-ken. Op www.independer.nl kunt u een vergelijking maken van meer dan 25 aanbieders. De premieverschillen over de gehele looptijd kunnen oplo-pen tot meer dan tienduizend euro.

voorbeeldEen man en vrouw zijn beide 30 jaar en roken niet. Ze willen een gelijk-blijvende overlijdensrisicoverzeke-ring afsluiten van 150.000 euro met

een looptijd van 30 jaar. Na verge-

lijking blijkt dat Florius de scherp-

ste premie aanbiedt (44,05 euro per

maand). De duurste aanbieder is De

Goudse Verzekeringen met een pre-

mie van 82,19 euro per maand. De

premie bij de duurste verzekeraar is

dus bijna twee keer zo hoog als bij

de voordeligste. Het verschil tussen

beide verzekeraars bedraagt over de

gehele looptijd 13.730 euro.

besparen door oversluitenVeel huiseigenaren hebben een over-

lijdensrisicoverzekering afgesloten,

soms verplicht gekoppeld aan de hy-

potheek. Na het overlijden kan met

de uitkering van de overlijdensrisi-

coverzekering de hypotheek geheel

of gedeeltelijk worden afgelost. Ook

als bij u de overlijdensrisicoverzeke-

ring is gekoppeld aan de hypotheek

is het slim om te kijken of u niet te-

veel betaalt. De afgelopen jaren zijn

de premies voor deze verzekerin-

gen sterk gedaald. Overlijdensri-sicoverzekeringen kunnen gemak-kelijk worden opgezegd en bij een andere verzekeraar opnieuw worden afgesloten. Opzeggen dient u pas te doen als u (medisch) geaccepteerd bent door de nieuwe verzekeraar èn toestemming hebt van uw geldver-strekker om over te stappen.

voorbeeldEen man en een vrouw, beide 35 jaar en niet rokend, sloten 5 jaar geleden een hypotheek af van 250.000 euro in combinatie met een overlijdens-risicoverzekering van 175.000 euro bij Avero Achmea. De premie voor de overlijdensrisicoverzekering be-draagt 1.242,23 euro per jaar.

Voor een verzekerd bedrag van 175.000 euro dient bij Legal & Ge-neral (Lifestyle preferred life tarief) een premie betaald te worden van 614,00 euro per jaar. Het verschil tussen Avero Achmea en Legal &

General is zo’n 628,23 euro per jaar. Over de resterende looptijd van 25 jaar kan de besparing, na overstap-pen oplopen tot 15.705 euro.

Vergelijk daarom altijd meerdere overlijdensrisicoverzekeringen. Op www.independer.nl kunt u snel en eenvoudig met dan 25 aanbieders vergelijken’ vervangen door ‘Met vergelijken en afsluiten via Indepen-der.nl kunt u veel geld besparen.

Beperk de financiële gevolgen van een overlijdenOverlijdensrisicoverzekering kan veel goedkoper

Een overlijden kan naast emotionele gevolgen ook grote financiële consequenties hebben voor de nabestaanden. De lasten blijven veelal gelijk, maar (een deel van) het inkomen valt weg. Een overlij-densrisicoverzekering kan de financiële gevolgen beperken. De premieverschillen zijn groot terwijl de voorwaarden nauwelijks verschillen. Met vergelijken kunt u dus veel geld besparen

Wilt u echt objectief en onafhanke-lijk advies over een overlijdensrisico-verzekering? Maak dan een afspraak met een adviseur en bel 035 – 626 5780. Of maak zelf een vergelijking op www.independer.nl. U kunt di-rect een offerte aanvragen en eenvou-dig afsluiten. Ook voor autoverzeke-ringen, hypotheken en andere financiële producten kunt u bij Inde-pender terecht.

Hoe persoonlijk wordt uw laatste groet?

Wanneer een dierbare overlijdt is het mooi om een laatste groet te brengen

die helemaal past bij zijn of haar herinnering. Bij de eigen persoonlijkheid.

Of bij de gezamenlijke band en interesses. Dat kan door zelf de rouw- of

condoleanceadvertentie samen te stellen op www.laatstegroet.nl

Op een eenvoudige manier kiest u uw eigen tekst, lettertype en afbeeldingen.

U bepaalt het formaat en kiest het dagblad. Uw advertentie wordt geplaatst

op het moment dat u heeft aangegeven. Simpel, gegarandeerd én persoonlijk.

Kijk maar eens op www.laatstegroet.nl

Themabijlage KieS UW aFSCheiD�

De tocht naar het graf is een laatste reis vol emotie. Al eeuwenlang een gebeurtenis

waarbij familie en vrienden betrokken zijn. De manier waarop de laatste eer wordt bewezen, varieerde nogal in de loop van de geschiedenis. Afhankelijk van de welvarendheid van de overle-dene werd vroeger de laatste tocht met meer of minder ceremonieel aange-kleed. Iemands status was af te meten aan het soort vervoermiddel (boeren-wagen of koets), het aantal dragers en de lengte van de rouwstoet…

RituelenTot in de twintigste eeuw werd de kist vaak gedragen door acht buren. Als de overledene jong was of niet getrouwd, dan waren de dragers dat ook. Tegen-woordig dragen familieleden, vrien-den of professionele dragers de kist of gaat ’ie op een rijdende baar. Een uit-gebreid overzicht van de funeraire ge-schiedenis en de toekomst van uit-vaartrituelen komt in het Nederlands Uitvaartmuseum, dat na de zomer zijn deuren opent in Amsterdam. Project-leider Guus Sluiter: “Cremeren en be-

graven hebben eigenlijk altijd bestaan. Totdat in de achtste eeuw Karel de Grote cremeren ver-bood. Wederopstanding is alleen mogelijk als de overledene begraven wordt, was de gedachte hierachter. Eind negen-tiende eeuw ontstond er in Europa weer een strijd voor cremeren.”

VerledenDe dood hoorde vroeger gewoon bij het leven. Het was de tijd van grote gezinnen en grote kin-dersterfte. Maar in de vorige eeuw ontstond steeds meer afstand tot de dood, door een betere gezondheidszorg en ho-gere levensverwachting. De dood werd als het ware weggestopt. Er kwam ruimte voor de opkomst van rouwcentra en uitvaartprofessionals. De standaarduitvaart ontstond, betaal-baar voor alle klassen. Tegenwoordig is

een tegenbeweging zichtbaar: de dood en alles wat met afscheid en uitvaart te maken heeft, wordt weer zichtbaar en bespreekbaar. Mensen willen een eigen en persoonlijke invulling van het af-scheid van een dierbare.

HedenHoewel de meeste uitvaarten nog steeds vrij traditioneel zijn, wordt er toch vaker een persoonlijk tintje aan gegeven. Ceremonies worden bijvoor-beeld opgeluisterd door uitvaartzan-gers, beschilderde kisten of uitvaart-sieraden. Ook hoeft de ceremonie niet langer in een kerk plaats te vinden. “Sinds een paar jaar zijn veel nieuwig-heden verschenen”, bemerkt Mirjam Lonnee van Monuminterim. “Denk aan eigengemaakt drukwerk, uitvaart-

danseressen of reportages. Consumen-ten worden ook op dit gebied steeds mondiger en nemen geen genoegen meer met een traditionele uitvaart. Er worden moderne ritueelbegeleiders en creatieve rouwprocesbegeleiders ge-vraagd.” En tijdens het wachten op een grafmonument is tegenwoordig een ‘tussenmonument’ mogelijk.

ToekomstHet conserveren van een lichaam voor een beperkte of onbepaalde tijd, ofwel het balsemen van overledenen is nu al-leen nog voorbehouden aan leden van het Koninklijk Huis en mensen die in het buitenland begraven willen worden, maar vanaf 2008 waarschijnlijk ook mogelijk voor gewone stervelingen. Het nieuwste alternatief in de lijkbezor-

ging is vriesdrogen, een techniek ont-leend aan de conserveringstechnolo-gie. In 2004 ontwikkeld en in praktijk gebracht in Zweden. Een andere me-thode uit Amerika is hydrolyse: che-mische verbindingen worden verbro-ken, waardoor een stoffelijk overschot wordt gereduceerd tot drie procent van zijn oorspronkelijke gewicht. Maar voorlopig staat de Nederlandse wet nog geen andere bestemmingen toe dan de traditionele vier: begraven, cre-meren, het zeemansgraf en terbeschik-kingstelling aan de wetenschap.

Trends in de laatste reisNiet echt een luchtig onderwerp, maar uiteindelijk krijgt iedereen ermee te maken: de dood. Wat zijn de ontwikkelingen in de uitvaartwereld? We denken er liever niet over na, maar een ceremonie of ritueel zegt veel over iemand.

° Schrijver Multatuli was in 1887 de eerste Nederlander die werd gecremeerd nadat het verbod daarop was opgeheven.

° Tot ongeveer 1950 ging in veel Nederlandse gemeenten de aanzegger persoonlijk alle huizen langs om een sterfgeval te melden.

° Tot het midden van de twintigste eeuw droegen mensen sieraden, waarin het haar van hun overleden geliefde was verwerkt.

Weetjes van het Nederlands Uitvaartmuseum

foto: Het Nederlands Uitvaartmuseum

Eenvoudig. Of juist niet.

U bepaalt het met de OHRA Uitvaartverzekering.OHRA heeft de ideale uitvaartverzekering voor u.Voor een voordelige premie verzekert u het be-nodigde bedrag voor uw uitvaart. Hoe uw uitvaart er precies uit gaat zien, bepaalt u zelf. Dat kunt u nu doen, en eventueel later aanpassen. Want OHRA weet dat uw persoonlijke wensen altijd nog kunnen veranderen.

Drie voordelen• Vrijheid. U bepaalt zelf het verzekerde bedrag.

Met dit bedrag kunnen uw nabestaanden de uitvaart volgens uw eigen wensen verzorgen.

• Flexibel. Wijzigen uw wensen? Dan past u het verzekerde bedrag tussentijds aan!

• Voordeel. Voor kinderen tot 18 jaar betaalt u geen premie!

www.ohra.nl/uitvaart - 026 400 40 40

AntwoordbonOHRA Uitvaartverzekering

Ja, neem contact met mij op over de OHRA Uitvaartverzekering.

Als ik deze verzekering vóór 30 juni 2007

afsluit, ontvang ik gratis het boek ‘FC Dood’

van Bart Chabot ter waarde van € 19,90

(Kijk op www.ohra.nl/uitvaart voor de

actievoorwaarden).

Naam/voorletters M V

Adres

Postcode/plaats

Geboortedatum

Tel. overdag ’s avonds

E-mail adres

Ja, ik wil aanbiedingen van OHRA ontvangen op mijn

e-mailadres.

Verzekerd kapitaal € 3.500,- € 6.000,- € 8.500,-

Anders, nl € (max. € 15.000,-)

Partner meeverzekeren Ja Nee

Geboortedatum partner M V

Aantal te verzekeren kinderen

Geboortedatum kinderen (kinderen tot 18 jaar gratis)

2007001367

Verstuur de ingevulde bon in een envelop naar:OHRA, Antwoordnummer 3346, 6800 ZC Arnhem (postzegel niet nodig)

✂

Cairn (Eng.): stapel stenen die een begraafplaats markeert.

� Themabijlage KieS UW aFSCheiD

Monumenten met een zielEen persoonlijk grafmonument, een symbool als blijvende herinnering, wie wil dat nu niet. Ieder mens is uniek, waarom zou zijn grafmonument of urn dat dan niet zijn? Wordt het een monument van hout, natuursteen, brons, roestvrij staal, glas of een combinatie daarvan?

Beeldhouwer Nadia Gonegaï raakte na de dood van een vriendin ervan doordrongen

hoe belangrijk een persoonlijk graf-monument kan zijn. Ze is zich sinds-dien gaan toeleggen op het ontwerpen en creëren van emotionele monumen-ten. “Ik maak een monument waarin de nabestaanden hun overleden ge-liefde herkennen. Het verdriet kan ik niet wegnemen, wel de herinnering tastbaar maken.” Met een voorliefde voor brons, maakt ze sculpturen aan de hand van verhalen van nabestaanden. “Dat zijn intensieve en soms intieme gesprekken. De meest dierbare herin-neringen worden me toevertrouwd.”

Zwevende platenSinds een paar jaar kan ook gekozen worden voor een glazen monument. Hierin zijn tal van variaties mogelijk. Bijvoorbeeld glas met een foto erin ge-laserd of een combinatie met andere materialen, zoals een glasplaat in een stenen zuil zodat de herdenkingsplaat

‘zweeft’. De glasplaat kan strak zijn, golvend of met brokkelranden. Het kan een eigen ontwerp zijn of door een kunstenaar gemaakt. Met een tekst, foto of afbeelding. Marco van der Vooren, eigenaar van Van der Vooren Glasprodukten: “Een glasmonument is een nagedachtenis in kunstvorm: helder en solide. Er is meer mogelijk in kleur en vorm dan met steen. Men-sen willen toch wat minder zware en grauwe monumenten. Iets moois, een kunstwerkje, zeker op kindergrafjes.”

NatuursteenWie een natuurstenen monument wil, kan kiezen uit bijvoorbeeld graniet, leisteen of marmer. Graniet is er in vele kleuren, leisteen in donkere kleuren en marmer in wit of grijs en soms in rood of roze. Graniet is de meest onder-houdsvriendelijke steensoort. Natuur-stenen monumenten komen ook in alle vormen en maten voor. Niet alle afme-tingen en vormen zijn overigens op ie-dere begraafplaats toegestaan. Elke be-

graafplaats heeft zijn eigen voorschriften. Het is verstandig eerst te informeren naar de regels en eventu-ele kosten voor het plaatsen van een gedenkteken. De tendens is wel dat begraafplaatsen de regels versoepelen.

Staal of houtRoestvrij staal heeft over het algemeen een strakke en moderne uitstraling. Dit materiaal is geschikt voor mensen die een dergelijke sfeer met het monu-ment willen uitdrukken. Het staal kan ook in minder strakke vormen worden gemaakt. Roestvrij staal is goed te combineren met andere materialen.

Hout onderscheidt zich van andere materialen door een warme en natuur-lijke uitstraling. Ieder houtsoort is weer anders. Er kan ook gekozen worden voor duurzame houtsoorten. Het hou-ten monument kan met (milieuvrien-delijke) olie of beits worden onderhou-den, maar het gewoon laten verweren kan natuurlijk ook.

Themabijlage KieS UW aFSCheiD�

Net als mensen kunnen ook overleden huisdieren een eervolle uitvaart krijgen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om ze te laten cremeren of te begraven, met een afscheidsceremonie vooraf. SHCN dieren-uitvaart is de oudste dierenuitvaartorga-nisatie van Nederland. Medewerker Mario van der Hout vertelt hoe de uitvaart van huisdieren bij hen verloopt.

“Bij ons kunnen mensen het afscheid van hun huis-dier heel persoonlijk invullen”, begint Mario van der Hout, sinds 1986 werkzaam bij SHCN dieren-uitvaart. “Steeds vaker kiezen huisdiereigenaren voor individuele crematie, wat bij ons inhoudt dat een huisdier in zijn eentje wordt gecremeerd, dus zonder andere huisdieren. Voorafgaand willen sommige mensen bijvoorbeeld bloemen en muziek bij het afscheid, anderen dragen een tekst voor, kinderen hebben vaak tekeningen die ze meege-ven aan hun huisdier. Veel baasjes willen de as van hun huisdier na crematie terug hebben of een deel ervan in een gedenksieraad laten doen. Ook is er steeds meer vraag naar bijzondere aandenkens, zoals een houtskooltekening van het huisdier en

een herinneringscerti caat met een foto en een persoonlijke tekst. Alles is bespreekbaar en wij proberen altijd om alle wensen te realiseren. Als iemand goed afscheid heeft kunnen nemen van zijn huisdier, is dat een belangrijke stap in het rouwproces. Wij willen huisdiereigenaren dan ook zoveel mogelijk steunen en begeleiden. Onze me-dewerkers bieden dag en nacht een luisterend oor, zelfs als iemand daar een tijd na de uitvaart nog behoefte aan heeft.”

Zorg en respectSHCN dierenuitvaart startte in 1979 als eerste in de Benelux met een dierenuitvaartcentrum in Stompwijk (Zuid-Holland). De organisatie heeft een eigen vervoersdienst, zodat overleden huis-dieren in heel Nederland opgehaald kunnen wor-den, zowel bij mensen thuis als bij de dierenarts. In 1998 opende de vestiging in Roermond, waar SHCN als een van de eerste in Nederland sinds 2004 ook paarden en pony’s mag cremeren. Dit gebeurt, net als bij de kleinere huisdieren, met de grootst mogelijke zorg en respect. “Mensen vertellen ons vaak dat ze het zo jn vinden dat ze mee mogen naar de ovenruimte om afscheid te

nemen”, vertelt Van der Hout. “Zo kunnen ze zelf zien dat hun paard of pony er écht waardig bijligt. Dat neemt veel onzekerheid en angst weg.”

Waardevolle herinneringEind 2008 opent SHCN dierenuitvaart een nieuwe vestiging in Nootdorp (Zuid-Holland). Dit wordt het modernste dierenuitvaartcentrum van Europa. Van der Hout: “Het gebouw in Nootdorp wordt echt heel bijzonder. Hier combineren we ons mot-to ‘respect voor mensen en dieren’ met de meest hoogwaardige technologie. Dit om mensen de ge-legenheid te geven het afscheid van hun huisdier nóg persoonlijker te maken en nog meer naar eigen wens in te vullen, met al hun zintuigen. Zodat ze achteraf een goed gevoel hebben over die belang-rijke laatste momenten en die kunnen koesteren als een waardevolle herinnering.”

Meer informatieWilt u een brochure aanvragen, bel dan met 0800-74 26 00 00 (gratis) of stuur een e-mail naar info@shcn.eu. Kijk ook op www.shcn.eu.

SHCN dierenuitvaart • Doctor van Noortstraat 195, 2266 GV Leidschendam • Olympialaan 10, 6042 JZ Roermond

Belangrijke laatste momentenOok huisdieren kunnen een mooi afscheid krijgenBelangrijke laatste momentenBelangrijke laatste momentenBelangrijke laatste momentenOok huisdieren kunnen een mooiOok huisdieren kunnen een mooiOok huisdieren kunnen een mooi afscheidafscheidafscheid krijgenkrijgenkrijgen

168_SHC_260x192.indd 1 15-05-2007 09:46:28

Leven is doorgevenAfscheid nemen van een overledene kan maar één keer. Daarbij is steeds meer behoefte aan een persoonlijke sfeer en moderne rouwprocesbegeleiders. Een interview met Martin kersbergen.

Was praten over een uit-vaart voorheen geen ge-meengoed en de ceremo-

nie zelf sober en van korte duur, tegenwoordig praten mensen er weer over, bemerkt Kersbergen, persvoor-lichter bij uitvaartorganisatie DELA. Hij vindt dat iedereen recht heeft op een waardig afscheid, ongeacht stand of rang. “We willen mensen ook meer bewustmaken van het leven dan van de dood. De dood is een onderdeel van het leven. Tijdens je leven bouw je herin-neringen op voor je nabestaanden.”

De herinneringHerinneringen achterlaten kan in de vorm van foto’s of films, maar ook door een levensverhaal vast te laten leggen door een schrijver. “We bespreken re-gelmatig thema’s op het gebied van het achterlaten van herinneringen. Ook organiseren we herinneringsda-gen voor nabestaanden in onze vesti-gingen. Daarbij is de toon van de mu-ziek erg belangrijk en zorgen we voor

een mooie dag, waarbij herinneringen opgehaald en uitgewisseld kunnen worden.”

SfeerAls iemand overleden is, moet er in korte tijd van alles geregeld worden. Daarom is het zo belangrijk te weten wat iemand wil. Een rouwbrief zegt al iets over iemand en tijdens de ceremo-nie op de dag zelf is ook van alles mo-gelijk. “Was iemand bijvoorbeeld fer-vent motorrijder, dan zou hij in het zijspan naar zijn laatste rustplaats ver-voerd kunnen worden”, vertelt Kers-bergen. Naast herinneringen is ook de omgeving belangrijk bij het verwer-ken van het verdriet. De uitvaartcentra en crematoria moeten sfeer hebben: warme kleuren en passende kunst.

NazorgKersbergen: “Ook praktische hulp in de periode na de uitvaart is belangrijk. Het verdriet kunnen we niet wegne-men, maar we kunnen nabestaanden

wel helpen de draad van haar leven weer op te pakken. Denk bijvoorbeeld aan het helpen van een weduwe van wie de man altijd de financiën deed.

Nu komt dat op haar neer, terwijl haar gedachten heel ergens anders zijn. Als uitvaartondernemer is het belangrijk dat je weet wat de mensen willen. Dat

sluit aan op de hedendaagse wens die wij ervaren om dierbaren te herden-ken. Je bent tenslotte pas dood als je vergeten bent”, aldus Kersbergen.

“We willen mensen ook meer bewustmaken

van het leven dan van de dood. De dood is een

onderdeel van het leven. Tijdens je leven bouw

je herinneringen op voor je nabestaanden.”

Ieder mensenleven vertelt zijn eigen verhaal.

Een verhaal van familie en vrienden, van liefde

en respect, van heden en verleden. En vooral:

van hun onderlinge verbondenheid.

Wat is er mooier dan deze unieke verbonden-

heid te vereeuwigen in een al even uniek

monument van glas? Gecreëerd door

Art Emotions, dé grote vernieuwer op het vlak

van glazen monumenten.

Als onderdeel van Tetterode Glas

Voorthuizen kan Art Emotions bogen op

jarenlange ervaring en vakmanschap in glas.

Alle vormen, kleuren en structuren zijn

mogelijk, zodat elk eigen idee of ontwerp tot

uitdrukking kan komen. Zelfs in combinatie

met andere materialen. Vraag onze folder aan,

uiteraard bent u altijd welkom bij dealers in

uw omgeving en in onze showroom in

Voorthuizen.

art emotions vereeuwigt heden en verleden in glas

on

twer

p m

on

um

ent:

van

bra

aksm

a &

ro

os

arch

itec

ten

b.v

.

ariës natuursteen: zevenaar i cortlever agricola: diemen i dapper en harder: hoorn

vnb dominicus: dordrecht en rotterdam i gebr. dominicus: goes en westkapelle

de gedenktekenspecialist: den haag, leiden, leeuwarden en zoetermeer

eijgelaar natuursteen: kampen i harvas natuursteen: leerdam i henos oss: oss

van hooff natuursteen: 's hertogenbosch i jan kalk natuursteen: stadskanaal

woertman tubbergen: tubbergen appelseweg 13 | 3781 md voorthuizen | t 0342 47 20 83 | www.artemotions.nl

Elk onderdeel van een crematie of begrafenis kost geld. Een crematie komt al snel op vijfduizend euro, een be-grafenis op zo’n zevenduizend euro. Waar moet alle-maal aan gedacht worden? En wordt het een eenvoudi-ge of een extravagante uitvaart?

Natuurlijk is geen uitvaart hetzelfde: de ene mens wil een eenvoudige, de andere

een uitgebreide. Specifieke wensen kosten geld volgens Peter van Schaik, directeur van Uitvaart.nl: “Hoe een-voudiger de uitvaart, des te goedkoper. Kisten en stenen variëren sterk in prijs en het scheelt of de overledene per bak-fiets of per koets wordt vervoerd.” Het kan allemaal, maar er hangt wel een prijskaartje aan.

Van kist tot vervoerDe meeste Nederlanders kiezen voor de simpelste kist: de spaanplaten ei-kenfineer kist. Waarschijnlijk omdat een designkist al snel in de (tien) dui-zenden euro’s loopt. De prijs van een grafmonument varieert eveneens: een eenvoudige grafsteen kost rond de tweeduizend euro. Een uniek grafmo-nument laten ontwerpen door een kun-stenaar betekent een heel ander kos-tenplaatje.

En de kosten voor vervoer zijn sterk afhankelijk van het vervoersmiddel dat gekozen wordt: een fiets, koets of li-mousine? Ook is het aantal kilometers van belang. En wordt gekozen voor één

volgauto of twintig, zoals bij de bijzon-dere uitvaart van de overleden eigenaar van de Amsterdamse discotheek iT, Manfred Langer?

En verderNaast de kist, het gedenkteken en ver-voer moet verder onder andere nog ge-dacht worden aan kosten voor:

• de uitvaartverzorger (budget- of aangekleed pakket?);

• de verzorging en opbaring van de overledene;

• de ceremonie (bloemen, muziek, dragers, spreker, reportage, mis, catering);

• advertenties, rouw- en bedankkaarten;• de begrafenis (variabel per begraaf-

plaats), gebruik van aula en condolé-anceruimte;

• het graf (algemeen, bestaand of eigen graf), grafrechten verschillen sterk per gemeente: van 224 tot bijna 4.400 euro.

En wat gebeurt er met de as na crematie? Bewaren kan op verschillende manie-ren. En dat geldt ook voor verstrooien.

Cultuur en uitvaartEr is in Nederland al best veel mogelijk op uitvaartgebied, maar in andere landen worden er heel andere rituelen op nagehouden. De dood wordt per land verschillend beleefd. Een kleine impressie.

China kent drie geestelijke stromingen, die elk hun eigen traditie hebben, maar in alledrie speelt voorouderver-ering een grote rol. Tijdstip en plaats van begraven zijn hierbij erg belang-rijk. Naast het branden van wierook tijdens de begrafenis wordt ook (na-maak) geld verbrand: ‘geestengeld’. En als de kist het graf inzakt, draaien Chinezen zich om.

Voor veel Creolen is de wintireligie belangrijk. In trance raken is een as-pect van de wintitraditie. Iemand

spreekt bijvoorbeeld ineens met de stem van een overledene. Dat kan angstaanjagend, maar ook troostend zijn. Belangrijk is dat helemaal niets vooraf is geregeld. Waken worden ge-houden met zang en dans op het ritme van apinti (drums). Op begraafplaat-sen mag nooit iemand komen, tenzij met een ceremonie.

De Parseeërs uit Bombay laten hun doden achter op de toppen van torens om ze op te laten eten door gieren. Hun overtuiging is dat aarde, lucht en

water heilig zijn en niet ver-vuild mogen worden. Daarom mogen hun doden niet begraven worden (ver-vuiling van de aarde), gecre-meerd (vervuiling van de lucht) of in een rivier gewor-pen worden (vervuiling van het water).

Volgens de Baha’i religie uit voormalig Perzië wordt de dood beschouwd als een ‘boodschapper van vreugde’

voor de overledene. Baha’is geloven dat de ziel op een spirituele reis ver-trekt. De doden moeten begraven wor-den op een plek niet verder dan een uur reizen van de plek van het overlijden. Het lichaam wordt gewassen, in een lijkwade gewikkeld en begraven met een begrafenisring.

In Moldavië wordt tijdens de Gedenk-dag van de Ontslapenen uitbundig ge-picknickt op begraafplaatsen. Op de netjes opgeruimde zerken wordt gegeten en gedronken in bijzijn van geliefde overledenen.

In Jamaica wordt na iemands overlij-den negen nachten feest gevierd. Ge-braden vis, cake en brood worden naast het huis geplaatst en niet aangeraakt tot middernacht: dan kan de geest van de overledene langskomen om wat te eten. De ceremonie bevat ook dansen, zingen en honderd procent rum. Op het lichaam van de overledene wordt reiscake gelegd en vaak vinden voodoo-ceremonies plaats.

Eenvoudig of extravagant

� Themabijlage KieS UW aFSCheiD

foto: Marc van ravensteijn Uitvaartmobiliteit

Themabijlage KieS UW aFSCheiD�

Wordt het een crematie of begrafenis? Moet er een kerkdienst komen? Wat

voor muziek wordt er gedraaid tijdens de plechtigheid? Voorbeelden van vra-gen die rijzen bij een overlijden. Het is prettig de wensen op uitvaartgebied vooraf vast te leggen. Zeker voor de fa-

milie en vrienden die graag aan de wensen tegemoet willen komen.

Cremeren of begraven?Tegenwoordig kiest men ongeveer even vaak voor cremeren als voor be-graven. Bij veel mensen is de keuze vanuit gevoel ingegeven. Als in een fa-

milie overledenen altijd al werden ge-cremeerd, kan dat een reden zijn om ook te kiezen voor crematie. Soms is de religieuze achtergrond van de overledene bepalend. Wellicht kun-nen voorkeuren van de nabestaanden helpen een keuze te maken. Als het lichaam ter beschikking wordt ge-

steld van de wetenschap, wordt het lichaam na overlijden gebruikt voor medisch wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.

Bij het bepalen van de uitvaartwen-sen kan ook de plaats van begraven of cremeren worden aangeven. Een aantal overwegingen bij die keuze kunnen

Gids voor de laatste reisNabestaanden stuiten bij het regelen van een uitvaart vaak op veel vragen. Wat had de overledene gewild? Een uitvaart kan tenslotte maar één keer geregeld worden...

AsbestemmingTegenwoordig zijn er diverse mogelijk-heden voor de asbestemming. Zo kan de overgebleven as worden verstrooid over land of over zee. Het is ook moge-lijk een mooie plek ter nagedachtenis voor de nabestaanden te realiseren, met of zonder as. U kunt een beet-je as van de overledene bewaren of bij u dragen, bijvoorbeeld in een mini-urn of sieraad.

Het bijzetten van as kan in een urnen-muur of urnentuin op het terrein van een crematorium. In de urnentuinen hebt u vaak de keuze om de urn te be-graven of bovengronds bij te zetten. Het is mogelijk een deel van de as te bewaren als herinnering in een me-daillon, ring of armband. Zo kunt u de as van de overledene altijd bij u dragen.

Eigen wensen vastleggenNabestaanden stuiten bij het regelen van een uitvaart vaak op veel vragen. Wat had de overledene gewild? Creme-ren of begraven, koffie of champagne, sprekers of geen sprekers tijdens de plechtigheid, welke muziek? Als u die wensen nu al vastlegt, weet u zeker dat uw uitvaart precies verloopt zoals u in gedachten hebt en dat deze past bij u.

Dit is niet alleen voor u zelf maar met name voor uw familie of vrienden prettig. Zij kunnen op deze manier aan uw wensen tegemoet komen. Het vastleggen kunt u doen via het docu-ment Mijn Uitvaartwensen, waarin u - zo eenvoudig of zo uitgebreid als u wilt - stap voor stap uw wensen kunt aangeven.

“Mijn eigen uitvaart, daar dacht ik liever niet over

na. Dat kwam pas nadat een goede vriendin van

mij overleed. Toen realiseerde ik me hoe belangrijk

het is om op een persoonlijke, passende manier af-

scheid te nemen. Vooral voor de mensen die ach-

terblijven, van wie je houdt en met wie je gewone

en bijzondere momenten hebt gedeeld. Met een

uitvaart waarin ze mij herkennen wil ik hen een laat-

ste dierbare herinnering meegeven. Daarom heb ik

samen met Yarden mijn uitvaart vastgelegd. Ik vond

het inspirerend om er eens met iemand over te pra-

ten en te horen welke mogelijkheden er zijn.

Tot mijn verbazing kon er veel meer dan ik dacht. Zo

krijgen mijn schilderijen een prominente plek, want

ik schilder al dertig jaar met enorm veel plezier en

liefde. De hele aula zal dan ook vol hangen met mijn

schilderijen. En we hebben tompoucen in plaats van

cake! Speciaal voor mijn dochter. Een keer in de

maand gaan we samen winkelen in de stad, en ein-

digen we met koffie en tompoucen. Die momenten,

daar geniet ik zo van!

Over de muziek heb ik ook niet lang hoeven na te

denken. Mijn man en ik houden heel veel van Portu-

gese fado’s. Ze herinneren ons aan heerlijke vakan-

ties samen in Portugal. Mocht ik eerder overlijden

dan hij, dan zal ik door die muziek altijd dichtbij hem

zijn. Die gedachte geeft me veel rust.

De wensen voor mijn uitvaart heb ik natuurlijk be-

sproken met mijn man, dochter en schoonzoon.

En weet je, het was zelfs fijn om er samen over te

praten. Nu weet ik wat zij graag zouden willen, en

andersom. En dat het nu al geregeld is en dat zij

er straks geen omkijken meer naar hebben, is een

fijn idee.”

“Tompoucen in plaats van cake, gewoon omdat mijn dochter en ik daar zo

van kunnen genieten.” Elsa Fontein–de Graaf, 63 jaar

eenuitvaart

Yarden.

Voor een passende polis

en een persoonlijke uitvaart.

Kijk op www.yarden.nl

of bel 0800 1292.

Sanoma_260x127.indd 1 14-05-2007 21:51:29

� Themabijlage KieS UW aFSCheiD

zijn: ligt een begraafplaats of cremato-rium in een mooie omgeving? Spreken de sfeer en inrichting aan? En mag er zelf een graf uitgezocht worden?

Wensen?Als iemand overlijdt, komt er veel op de nabestaanden af. De huisarts moet

gewaarschuwd worden. Familie, be-kenden en de eventuele werkgever die-nen ingelicht worden. Er moet geke-ken worden naar de wensen van de overledene: is er een (donor)codicil of testament aanwezig? En was degene verzekerd? Bedenk wie uitgenodigd wordt voor de uitvaart en hoe de uit-

vaart wordt vormgegeven: crematie of begrafenis, wie spreekt er? Als iemand is overleden moet er aangifte van over-lijden worden gedaan bij de burger-lijke stand van de gemeente waar de overledene stond ingeschreven. De ge-meente registreert het overlijden en geeft twee documenten af: een akte van overlijden en een verlof tot begraven of cremeren.

RegisseurEen uitvaartverzorger kan veel werk en zorg uit handen nemen. Door de aangifte van het overlijden te doen, het crematorium of de begraafplaats te reserveren, te helpen bij het op-stellen van de tekst voor de rouw-kaart of ideeën voor een persoonlijke uitvaart te bespreken. Het is ver-standig om met familie al wat zaken door te nemen, voordat de uitvaart-verzorger langs komt. Jeanet de Groot, teamleider Groningen bij uitvaartorganisatie Yarden: “In principe is alles mogelijk, mits het binnen de wet valt natuurlijk. Ik heb bijvoorbeeld een keer een laser-show in een aula meegemaakt. Of een uitvaart helemaal in het blauw, omdat dat de lievelingskleur was van de overledene. Niet veel mensen weten dat je bijvoorbeeld zelf de overledene kunt verzorgen en aan-kleden.

Dat lijkt eng, maar het kan heel dankbaar werk zijn. De uitvaarton-dernemer is eigenlijk alleen maar een regisseur die adviseert, de familie be-slist uiteindelijk. En niet alles hoeft in één dag geregeld te worden. Eerst de formaliteiten, de rest kan de uitvaart-ondernemer ter overdenking bij de fa-milie neerleggen. Vervoer, kist, bloe-men, muziek, sprekers en catering

komen later wel. Daar is een draai-boek voor.”

Bronzen handafdrukNa de uitvaart kunnen mensen bedankt worden met een kaartje of kan een ad-vertentie geplaatst worden. Bij crematie dient er een keuze voor de asbestem-ming gemaakt te worden. Wordt de as verstrooid, bijgezet of meegenomen? Als herinnering kan de as in een urn, glasreliek of sieraad worden gedaan. En bij begraven: welk grafmonument of gedenkteken komt erbij? Als herinne-ring is bijvoorbeeld een hanger met vin-gerafdruk van de overledene mogelijk, of een bronzen handafdruk. Tegenwoor-dig is virtueel gedenken via een website natuurlijk ook een idee.

NazorgDe Landelijke Stichting Rouwbege-leiding is een centraal punt voor in-formatie en voorlichting over rouw. Zo wordt op de site beschreven hoe verliesverwerking per situatie kan verschillen, bijvoorbeeld na ziekte, een onverwacht overlijden of bij zelf-doding. De stichting kan doorverwij-zen naar professionele hulp of lotge-noten. De handleiding ’Gids na een overlijden’ geeft nabestaanden een overzicht van de financiële en admini-stratieve zaken die moeten worden ge-regeld na een overlijden. De gids geeft ook advies over de verwerking van een verlies.

Voor meer informatie, kijk op www.verliesverwerken.nl.

De Tranenkofferkinderen die met de dood gecon-fronteerd worden, hebben vragen die soms lastig te beantwoorden zijn. Als ouder is het dan handig om een hulpmiddel te hebben om kinderen te ondersteunen in hun rouwproces. De Tranenkoffer is zo’n hulpmiddel.

De houten koffer is gevuld met materiaal voor kinderen in de leeftijd van 4-12 jaar. Voor elke leeftijdscategorie (4-6, 6-9, 9-12) zit er een boekje met verha-len over de dood in en een aan-tal werkkaarten. Verder zit er een tekenblok met mandala’s, een knuffellapje, steentjes, zaadjes van vergeet-mij-nietjes en twee vingerpoppetjes.

Onder de dubbele bodem kun-nen de kinderen ’geheime’ spul-letjes verstoppen. Voor de ouders bevat de koffer o.a. een handlei-ding voor het gebruik van het materiaal en informatie over rouw bij kinderen. De Tranenkoffer kost 35,- inclusief verzendkos-ten en kan besteld worden via www.yarden.nl.

www.notariswijnbeld.nl

WijnbeldNetwerk Notarissen

Rijksweg 181871 PD SchoorldamPostbus 801870 AB SchoorlT (072) 509 29 44E notaris@wijnbeld.knb.nl

NotariskantoorAdegeest & Van Gasteren

Van Alkemadelaan 1392597 AD Den HaagPostbus: 968302509 JE Den HaagT: 070 314 40 20F: 070 324 24 19E: notaris@adegast.nlInternet: www.adegast.nl

Dijkstra Voermans Advocatuur & NotariaatWinthontlaan 2, 3526 KV UtrechtT: +31 (0)30 285 03 00F: +31 (0)30 285 03 01E: info@dvan.nlInternet: www.dijkstravoermans.nl

De langstlevende partner heeft automatisch als enige recht op de goederen van de nalaten-

schap. Dat is de belangrijkste bepaling in het wettelijke erfrecht, dat in 2003 is herzien. Kinderen krijgen een vordering in geld, die niet meteen uitgekeerd hoeft te worden. Hiervan afwijken is mogelijk door met een testament. Het testament geeft mogelijkheden om de nalatenschap naar eigen wens te verdelen, uiteraard tot een bepaalde grens.

Ingewikkeld of onenigheidWat is het aandeel van een notaris bij een ingewikkelde nalatenschap? Berdine Vos, kandidaat-notaris bij Dijkstra Voermans Advocatuur & No-tariaat: “De notaris is natuurlijk specia-list in erf- en successierecht. Negentig procent van de nalatenschappen wik-kelt de notaris zelf af. Het wordt inge-wikkelder als er een onderneming in de nalatenschap zit. Dan krijg je te maken

met opvolging en fiscale aspecten. In dat geval zoeken we samenwerking met andere specialisten, zoals accountants en belastingdeskundigen. Ook kunnen er buitenlandse bezittingen in het spel zijn.” En wat als er onenigheid in de fa-milie is? “Onpartijdigheid zit ons in het bloed. Wij proberen alle erfgena-men zo snel mogelijk aan tafel te krij-gen voor bemiddeling. Lukt dat niet, dan is het te hopen dat er een executeur is aangewezen in het testament...”

Schenking en successierechtHoe zit het met de belastingen? Nanneke Wijnbeld, notaris bij Wijn-beld Netwerk Notarissen: “Over alles wat iemand erft, moet belasting wor-den betaald. Deze belasting heet suc-ces-sierecht. Als hoofdregel geldt: hoe verder de bloedverwantschap, hoe ho-ger de belasting. Zowel voor kinderen als voor kleinkinderen gelden er vrij-stellingen. Bovendien geldt over het

algemeen: hoe meer u erft, hoe hoger het percentage successierecht dat u

moet afstaan. Er zijn manieren om te zorgen dat erfgena-men minder successie-recht hoeven te betalen. Bijvoorbeeld door tij-dens het leven schen-kingen aan hen te doen. In de hand of alleen op papier. Ook een goed tes-tament of huwe-lijkse voorwaar-den kunnen zorgen dat erf-genamen min-der of zelfs he-lemaal niets

hoeven te betalen. Goede doelen die door de belangdienst zijn erkend, hoeven geen belasting over een erfenis of schenking te betalen. Het gaat dan om bijvoorbeeld kerkelijke, liefdadige, culturele of wetenschappelijke instellingen.”

Kan een kind worden onterfd?Simone van Gasteren, notaris bij Notariskantoor Adegeest & Van Gasteren: “Ja, kinderen kunnen in een testament worden onterfd. Zij zijn dan geen erfgenaam en worden dat ook niet. Wel hebben (klein)kinderen volgens de wet recht op een geldbedrag, de le-gitieme portie. Een kind dat door een ouder bij testament is onterfd, is dus geen erfgenaam en hoeft niet op de hoogte gesteld te worden van het over-

lijden. Als een (klein)kind berust in een onterving, ontvangt hij niets uit de nalatenschap. Berust hij niet, dan moet hij binnen vijf jaar zijn legitieme portie opeisen. Die bedraagt de helft van wat het kind zou hebben gekregen als er geen testament was. In sommige gevallen kan een kind het deel niet di-rect opeisen. Als de wet van toepassing is, kan het onterfde kind het geld van de langstlevende echtgenoot pas na diens overlijden opeisen. Ook kan in een testament worden bepaald, dat de geldvordering niet kan worden opge-eist, zolang de langstlevende echtge-noot nog leeft. Of als de erflater met ie-mand samenwoont, op voorwaarde dat een notariële samenlevingsovereen-komst is gesloten.”

Wat laat je na?Wanneer iemand overlijdt, heeft dat wettelijke gevolgen voor de eventuele erfgenamen. Wat gebeurt er als er onenigheid in de familie is? kan een kind zomaar onterfd worden? Op deze en andere vragen geven experts het antwoord.

Themabijlage KieS UW aFSCheiD10

foto: Dijkstra Voermans Advocatuur & Notariaat

Goed GereGeld nabestaandenliever vroeGer dan later estate planninG testament

Postbus 756891070 AR Amsterdam

De Lairessestraat 20 1071 PA Amsterdam

Tel. 020-344 67 44Fax 020-344 67 50

Email info@stuijt-ploeg.nlwww.stuijt-ploeg.nl

1214 Adv Telegraaf v2.indd 1 02-05-2007 09:04:06

Themabijlage KieS UW aFSCheiD1�

JA, ik ontvang graag een aanvraagformulier om een Natura Premie Uitvaartverzekering af te sluiten, en krijg na het storten van mijn jaarpremie de gratis MP4 speler.

Naam:

Voorletters m/v

Geboortedatum:

Postcode:

Woonplaats:

Telefoonnummer:

E-mail:

U kunt de antwoordcoupon in een envelop zonder postzegel opsturen naar: PC Uitvaartverzekeringen, Antwoordnummer 47166, 1070 WB Amsterdam

M p 4 A N T W O O R D C O U P O NSluit nu een Natura Premie Uitvaartverzekering af en ontvang de Mp4 speler gratis

Wilt u de Premie Natura Uitvaartverzekering afsluiten en een

gratis Mp4 speler ontvangen, stuur dan bijgaande antwoord-

coupon in (postzegel niet nodig). Voor meer informatie over de

PC kunt u gratis bellen naar 0800 – 580 5080 of kijken op pc.nl

U staat actief in het leven. Waarom dan toch nadenken over

uw uitvaart? Een belangrijke reden om daar nu al bij stil

te staan kan zijn dat men de zorg niet wil over laten aan de

dierbaren die achterblijven. Die hebben het tenslotte op dat

moment al zwaar genoeg. Regel het dus nu!

Voor veel mensen is het aantrekkelijk om periodiek

een relatief klein bedrag te reserveren voor de kosten

van de uitvaart. PC Uitvaartverzekeringen biedt hier

een compleet pakket in natura. De nabestaanden

krijgen dus geen geld uitgekeerd. In plaats daarvan

zorgt de PC voor de uitvaart.

Beslist u nu om een Natura Premie Uitvaartverzekering

af te sluiten, ontvangt u na betaling van een jaarpremie,

een prachtige Mp4 speler (zie antwoordkaart).

Een aantrekkelijke lage leeftijdsgebonden premie in drie

categorieën:

Premie A: Premievrij na uw 65e jaar, af te sluiten tot 55 jaar

Premie B: Premievrij na uw 75e jaar, af te sluiten tot 65 jaar

Premie C: Tot overlijden premie betalen, af te sluiten tot 75 jaar

De premie die u betaalt wordt bepaald door uw leeftijd op

het moment van afsluiten van de verzekering. Hoe langer de

verzekering loopt, hoe lager het maandbedrag.

Natura Premie Uitvaartverzekering

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft de levensverwachting van

Nederlanders afgelopen anderhalve eeuw een ongekende ontwikkeling doorgemaakt. In 1870 mocht een pas-geboren jongetje verwachten gemid-deld 36 jaar te leven, een meisje 39 jaar. Sinds die tijd spelen een betere hygiëne, voeding en huisvesting een belangrijke rol in de toegenomen le-vensverwachting. En vanaf 1950 heeft de geneeskunde een hoge vlucht door-gemaakt. De gemiddelde levensver-wachting in 2005: voor mannen 77 jaar en voor vrouwen 82 jaar.

LeefstijlBij het ouder worden nemen het licha-melijk functioneren, psychisch wel-zijn, geheugen en sociale leven af en nemen ziektes toe. Maar niet iedereen krijgt te maken met ernstige gezond-heidsproblemen op oudere leeftijd. In opeenvolgende generaties worden we steeds gezonder oud volgens het Rijks-instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Gevolgen van ouder worden zijn te beïnvloeden door voe-ding en leefstijl (roken, alcohol, bewe-gen) en daarmee samenhangende fac-toren. Mediterrane voeding, matig alcoholgebruik, niet roken en regel-matig bewegen dragen afzonderlijk en gecombineerd bij aan het verlagen van het overlijdensrisico.

GeneeskundeDaan Kromhout, hoogleraar volksge-zondheidsonderzoek aan de Wageningen Universiteit: “We worden ouder door een combinatie van een verbeterde leefstijl en effectievere behandelingen. Er is bijvoorbeeld een enorme daling geweest in het percentage mannelijke rokers vanaf 1958: van negentig naar dertig procent. Ook is ons voedingspa-troon verbeterd: we eten vooral min-der slechte vetten, zoals verzadigde vetzuren. Effectievere behandelingen van ziekten hebben ook een belang-rijke bijdrage geleverd aan de toename van de levensverwachting. Zoals de be-handeling van hart- en vaatziekten

door medicijnen, dotteren of bypass-operaties.”

OorzakenGoed nieuws, maar waar gaan we dan wel aan dood? Eind jaren zeventig werd nog bijna driekwart van de totale sterfte veroorzaakt door kanker en hart- en vaatziekten. Inmiddels zijn beide ziek-ten verantwoordelijk voor zes op de tien sterfgevallen. Voor iets minder dan een derde van alle overledenen is een hart- of vaatziekte de primaire doodsoorzaak. Anders dan bij hart- en vaatziekten laat het aandeel van kanker in de totale sterfte een stijging zien: van 20 procent (in 1950) naar 29 procent (in 2005).

En verder?• In de afgelopen eeuw is het aantal

sterfgevallen door infectieziekten, tuberculose en maagzweren ge-daald.

• Sterfte door maagkanker is, welis-waar iets minder sterk dan de vo-rige drie, ook gedaald.

• Ziekten die juist vaker tot sterfte leiden zijn: slokdarmkanker, long-kanker (bij vrouwen) en melanoom (een zeer agressieve vorm van kan-ker) van de huid.

• Sterfte door verkeersongevallen nam tot ongeveer 1970 toe, ge-volgd door een daling die tot op heden aanhoudt.

• Verdrinkingsongevallen zijn in ons land duidelijk en gestaag afgeno-men tussen 1950 en 1980.

• Zelfdoding wordt wel beschouwd als een graadmeter voor de ‘geeste-lijke gezondheid’ van de maat-schappij als geheel. Het aantal zelf-dodingen nam tussen 1950 en 1985 toe. In de afgelopen twintig jaar is een lichte daling opgetreden.

• Moord en doodslag ten slotte zijn tussen circa 1960 en 1995 voortdu-rend toegenomen. De stijging lijkt sindsdien tot staan te zijn geko-men.

(Bron: CBS)

We worden ouder!Mensen worden steeds ouder in Nederland. Hoe komt dat en wat zijn de ontwikkelingen in doodsoorzaken?

De belangrijkste doodsoorzaken in 2005 waren hart- en vaatziekten (13.343 doden), beroerte (10.429) en longkanker (9.414).

In de leeftijd van 0 tot 24 jaar zijn de meest voorkomende doodsoorzaken: aangeboren afwijkingen, verkeersongevallen, aandoeningen ontstaan in de periode rondom de geboorte, en zelfdoding. Tus-sen 25 en 44 jaar sterven de meeste mensen aan borstkanker en hart- en vaatziekten, en door ver-keersongevallen en zelfdoding. Vanaf 45 jaar zijn hart- en vaatziekten, beroerte, longkanker, long-ontsteking, dementie, hartfalen en longaandoeningen de meest voorkomende doodsoorzaken.

Nederland is een van de landen binnen de EU waar de sterfte aan hart- en vaatziekten het sterkst daalt. Verder sterven er in Nederland, vergeleken met andere Europese landen, relatief weinig mensen door letsels zoals verkeersongevallen en zelfdoding. Wat betreft kanker laat Nederland een ander beeld zien. De stijging van sterfte aan longkanker bij Nederlandse vrouwen is een van de grootste bin-nen Europa. Het aantal mannen dat overlijdt aan longkanker neemt daarentegen af, zoals bijna overal in West-Europa.

(Bron: RIVM/www.nationaalkompas.nl)

Laatstegroet.nl:Online rouwadverten-ties samenstellen en plaatsen in elk gewenst dagblad.

Wat is er nu persoonlijker en mooier dan zelf de rouw- of con-doleanceadvertentie van je dier-bare samen te stellen. Geheel naar eigen wens, voorzien van eigen teksten, lettertypes, afbeeldingen en plaatjes. U gebruikt hiervoor één van de vele sjablonen, teksten en afbeeldingen uit de database van www.laatstegroet.nl.kies het dagblad, stel de adver-tentie samen en u ziet direct de kosten.

Uw advertentie wordt gega-randeerd de volgende dag ge-plaatst in de krant van uw keuze. www.laatstgroet.nl

Daling van sterfte door hart- en vaatziekten Hart- en vaatziekten belangrijkste doodsoorzaak

13 Themabijlage KieS UW aFSCheiD

religies en rituelenNederland is multicultureel. De verschillen tussen culturen uiten zich onder andere bij uitvaarten. Er zijn ook mengvormen ontstaan, doordat culturele tradities zich hebben aangepast aan Nederlandse voorschriften.

HindoeïsmeHindoes geloven in het bestaan van een goddelijke bron, het Brahman. Re-incarnatie staat centraal in het leven van alle hindoes: de mens is opgeno-men in een cyclus van leven en dood. Bij een overlijden eten hindoes een be-paalde periode vegetarisch en drinken ze geen alcohol. Men draagt zwarte of zwart met witte rouwkleding, geen sieraden of make-up. Hindoes geven de voorkeur aan cremeren (zonder kist), omdat dat de snelste manier zou zijn om het lichaam terug te laten ke-ren naar de ‘bron’.

IslamMoslims geloven in wederopstanding: de dood is de overgang naar het eeu-wige leven. Crematie is uit den boze. Nadat de dood is geconstateerd, volgt een rituele wassing. Na het sterven van een familielid komen andere familie-leden en vrienden gedurende drie da-gen eten brengen naar de familie. Voor moslims is het belangrijk om zo snel mogelijk begraven te worden, liefst

binnen 24 uur na het overlijden. In Nederland verbiedt de wet op de lijk-bezorging dat, maar hiervoor kan ont-heffing worden aangevraagd. Een isla-mitisch graf dient eeuwig te zijn.

JudaïsmeVolgens het joodse geloof staat het le-ven centraal: de dood in dit leven leidt

uiteindelijk naar een wederopstanding in een toekomstige wereld. Het li-chaam van een overledene wordt tot aan de begrafenis bewaakt en dan zo snel en sober mogelijk begraven. Men mag (beheerst) verdriet tonen. Na de begrafenis volgen zeven dagen van rouw voor de naaste familie. Gewoon-lijk scheuren de rouwenden hun kleren

als symbool voor hun verdriet. Ook voor joden geldt eeuwige grafrust. Bij grafbezoek wordt gewoonlijk een steentje op het graf gelegd, uit respect voor de dode.

BoeddhismeEen boeddhist leert dat dingen vergan-kelijk zijn. De dood van het fysieke li-

chaam is zeker, maar slechts een deel van een voortdurend proces van reïncar-natie, totdat men verlichting bereikt. Boeddhisten denken dat iemand na zijn dood een transformatie ondergaat, waarin hij of zij de dood ontdekt en zich klaarmaakt voor de volgende incarna-tie. Boeddhisten cremeren hun doden. Tijdens een 49 dagen durende rouwpe-riode helpen gebeden van de rouwen-den de overledene bij transformatie.

ChristendomVoor christenen is de dood een myste-rie. Zij geloven dat het leven sterker is dan de dood. De katholieke traditie schrijft voor dat een overledene in ge-wijde grond begraven wordt. Bij de uitvaart mag verdriet worden getoond. Tijdens de uitvaardienst herinnert wij-water aan de doop en staat wierook symbool voor het opstijgen van het ge-bed naar de hemel. Bij protestanten is begraven ook gebruikelijker dan cre-meren. De uitvaartdienst is sober en niet vast omschreven.

Themabijlage KieS UW aFSCheiD1�

www.degedenktekenspecialist.nl

De vijf zekerheden van de Gedenkteken Specialist:• De grootste collectie gedenktekens en urnen in Nederland

• Een uitstekende service en een perfecte schriftelijke garantie

• Een goede prijs/kwaliteitverhouding

• Ruim 50 jaar ervaring met verkoop, belettering en plaatsing van gedenktekens

• Onze landelijke organisatie biedt u talrijke mogelijkheden en oplossingen

ABN

Toonzalen in:

Trans 20 6811 HS Arnhem 026 - 370 95 08Marowijnestraat 24 8931 BT Leeuwarden 087 - 873 76 63Piet Heinstraat 115 -117 2518 CG Den Haag 070 - 345 45 05Lammenschansplein 6-B 2321 JB Leiden 071 - 531 28 75Jonker Fransstraat 132-A 3031 AZ Rotterdam 010 - 465 61 76Amsterdamsestraatweg 421 3551 CL Utrecht 030 - 244 37 96

Dijkstraat 37 2675 AV Honselersdijk 0174 - 38 83 42Besterdring 55 5014 HH Tilburg 013 - 542 43 74Zegwaartseweg 4-A 2712 PM Zoetermeer 079 - 341 62 27

Productie:Bloemenlaan 1-A 2235 EM Valkenburg Z-H 071 - 406 33 00

Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 10.00-17.00 uur, zaterdag 10.00-16.00 uurDe Gedenkteken Specialist beschikt over 10 vestigingen en 6 vertegenwoordigers in Nederland.

Voor een uitgebreide brochure of de mogelijkheden tot huisbezoek kunt u de dichtsbijzijnde vestiging bellen.

Cremeren is zo oud als de mens-heid. Al in de bronstijd wer-den urnen in hunebedden bij-

gezet. In de Romeinse tijd mocht cremeren alleen bij epidemieën, veld-slagen en als ketterverbranding. Ook de afgelopen eeuwen bestond er nog veel weerstand tegen cremeren. Men dacht dat als de dode begraven werd, in plaats van verbrand, het lichaam in-tact bleef voor wederopstanding en het eeuwige leven.

OpstandRond 1850 gingen in West-Europa voor-standers van crematie zich organiseren. Ze kregen steun van de medische wereld, die vanwege hygiëne en ruimtegebrek de voorkeur gaf aan crematie. De Neder-landse wet stond lijkverbranding niet toe. In Frankrijk, Italië en Duitsland was cre-meren al wel mogelijk. In 1874 werd De Vereeniging tot invoering der Lijkver-branding in Nederland (later de Konink-lijke Vereniging voor Facultatieve Cre-matie) opgericht. Zij had als doel cremeren in Nederland mogelijk te maken.

Eerste crematoriumEen onderdeel hiervan is Begraafplaats & Crematorium Westerveld, een van

de oudste particuliere begraafplaatsen en het eerste crematorium van Neder-land. In een Noord-Hollands duinge-bied, geliefd bij vogels en wandelaars, vormen zij samen een Rijksmonu-ment. De begraafplaats werd tussen 1880 en 1890 aangelegd, het cremato-

rium werd in 1913 gebouwd. De eer-ste crematie vond plaats in april 1914.

Mee of bijzettenDe laatste dertig jaar is het aantal cre-maties sterk gestegen. En niet alleen vanwege de gedachte dat cremeren goedkoper zou zijn dan begraven. Vroeger werd het als vervelend erva-ren, dat er na de crematie niets was om naar terug te keren. Tegenwoordig is er van alles mogelijk. Henry Keizer, bestuursvoorzitter van de Facultatieve Groep, noemt enkele voorbeelden: “Je kunt de as mee naar huis nemen, bij-voorbeeld in een urn of in een sieraad. Als je dat niet wilt, kan de as bijgezet worden in bijvoorbeeld een urnen-tuin.”

Terug naar de natuurEen andere optie is verstrooiing van de as over land of over zee. Dat laatste kan per schip of per vliegtuig. Sommige nabestaanden willen bij de verstrooi-ing aanwezig zijn, andere juist niet. Momenteel worden in de natuurgebie-den van Staatsbosbeheer plekken uit-gezocht voor verstrooiing van de as. Dat is pas echt terug naar de natuur.

De geschiedenis van cremerenIets meer dan de helft van de Nederlanders kiest tegenwoordig voor crematie. Dat was vroeger wel anders. Een korte crematiegeschiedenis.

Gezamenlijk herdenken Jaarlijks Concerto in Memoriam Westerveld op 10 juni

Op zondag 10 juni vindt in het monumentale gedenkpark van Begraafplaats & Crematorium Wester-veld (Driehuis) het jaarlijkse Concerto in Memoriam plaats. Dit herdenkingsconcert waar jaarlijks duizen-den mensen komen is voor iedereen vrij toegankelijk en begint om 14.00 uur. De muziek wordt verzorgd door de wereldberoemde ‘Mastreechter Staar’. Televisiepresentator Wilfred kemp spreekt het traditionele woord van troost. Iedereen is welkom.

Begraafplaats & Crematorium Westerveld. Duin en kruidbergerweg 2-6, DriehuisWebsite: www.bc-westerveld.nl

foto: De facultatieve Groep foto: De facultatieve Groep

1� Themabijlage KieS UW aFSCheiD

Begraven of cremeren, voor de ecologie maakt het niet uit. Begraven neemt ruimte in be-

slag en schadelijke stoffen komen in de bodem en het grondwater terecht. Cre-meren kost energie en er komen scha-delijke stoffen in de as en de lucht te-recht. En wat te denken van de kist? Op natuurbegraafplaatsen mogen de kisten geen lak of kunststof bevatten. Alternatieven zijn: kartonnen kisten, recyclekisten of milieuvriendelijke doeken. Een ander aspect is wat de dode aan- en omhoudt, vergaan die materialen? Voor rouwdrukwerk kan gerecycled papier gebruikt worden, op het graf kunnen ecobloemen en bij het afscheid ecologische koffie en cake.

Milieuvriendelijke materialenNatuursteen, dat voor het grafmonu-ment uit het buitenland gehaald wordt, belast het milieu ook. Op na-tuurbegraafplaatsen mogen überhaupt geen permanente markeringen staan, behalve natuurlijk bomen en planten. Een alternatief is het hergebruiken van

bestaande grafmonumenten of het ge-bruik van milieuvriendelijke materia-len zoals glas of hout. Vanuit milieu-oogpunt verdient het de voorkeur te kiezen voor materialen die even lang meegaan als het graf, dan is er name-lijk nauwelijks of geen afval. Maar on-derzoek van de Technische Universi-teit Delft naar milieuaspecten van de uitvaart wijst uit dat de keuze van al deze aspecten slechts een fractie vor-men van de milieubelasting. De rouw-stoet vormt de grootste aanslag op het milieu.

BenenwagenEen rouwstoet gebruikt meestal de ei-gen auto en rijdt met elkaar op de dag van de uitvaart 600 kilometer. De be-langrijkste milieuaspecten van die rouwstoet zijn: energieverbruik en uit-laatgassen. Het aantal autokilometers kan eenvoudig beperkt worden als de afscheidsplechtigheid en condoléance op loopafstand van elkaar zijn en de lo-caties goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Op een natuurbe-

graafplaats mogen sowieso geen auto’s komen. Een alternatief is de bakfiets, koets of lopend.Uiteraard is het onderhoud op de na-tuurbegraafplaats ook natuurvriende-lijk, er worden bijvoorbeeld geen che-mische bestrijdingsmiddelen gebruikt. Natuurbegraafplaatsen moeten de be-staande natuur niet verstoren, maar nieuwe natuur opleveren.

Wandelend vuilnisvatNaast begraven en cremeren wordt de techniek van vries-drogen onderzocht. Een nieuwe vorm van uit-vaart die ook ‘ecologi-sche uitvaart’ ge-noemd wordt. Bij dit alternatief wordt het lichaam van de over-ledene eerst diepbe-vroren, voordat het begraven wordt. Maar hoe schoon is dat? Er wordt veel energie ver-bruikt bij de productie van

de vloeibare stikstof en bovendien moet het overgebleven materiaal als-nog begraven worden. Er kan een hoop gedaan worden om het milieu te ont-lasten, ook op uitvaartgebied. Maar een écht schone manier van lijkbezor-ging bestaat niet. “De mens zelf is het probleem. We zijn een wandelend vuilnisvat”, zegt hoogleraar Milieu-kunde Lucas Reijnders.

Hoe moet het nu verder?

Korrelatie: voor hulp en advies bij verliesWanneer u een vraag of probleem heeft, kunt u met ons contact opnemen voor een professioneel antwoord of advies.Eén telefoontje, chatgesprek of e-mail kan een groot verschil maken. 0900-1450

(30 cpm; ma t/m vr 9.00 – 18.00)

vraag@korrelatie.nl

chat via www.korrelatie.nl

De geschiedenis van cremeren

De groene begrafenisIn Engeland is de natuurbegraafplaats al jarenlang een trend. Nederland loopt er nog niet zo warm voor. Op een stuk grond buiten de stad, bijvoorbeeld in een bos, wordt zo milieuvriendelijk mogelijk begraven. Waarom? Vanwege de behoefte aan een meer persoonlijk afscheid, spiritualiteit en milieubewustheid.

Inspiratie voor je uitvaart, hoe doe je dat?

Daarom werd het inspiratieboek ´Uitvaart` ontwikkeld. Dat part-ners vaak slecht of helemaal niet geïnformeerd zijn over de uit-vaartwensen van hun geliefde bleek uit onderzoek van Centraal Beheer Achmea.

“Veel mensen genieten van het le-ven en staan liever niet stil bij de dood”, vertelt felix Tenniglo, “ laat staan bij hun eigen uitvaart want voor de meeste mensen is dit nou niet direct het meest geliefde gespreksonderwerp…” Met het inspiratieboek ´Uitvaart` hoopt Tenniglo dat stellen het onder-werp wél bespreekbaar maken. Daarbij is gekozen voor een luch-tige aanpak.

In het inspiratieboek worden on-der meer de mogelijkheden be-sproken voor een uitvaart met een persoonlijk tintje –van de keuze van je favoriete muziek, bij-zondere rouwkaarten en interes-sante begraafplaatsen tot het la-ten maken van een gedicht of een videofilm. Je vindt er legio tips, ideeën en wetenswaardigheden.

Veel dertigers, veertigers en vijfti-gers willen dat er na hun uitvaart goed feest wordt gevierd!

kijk voor meer informatie op pagina 3 naar de advertentie van Centraal Beheer Achmea.

‘ik wil dat jijgeen zorgen hebt...’

geen zorgen voor je nabestaanden

Een gerust gevoel als je weet dat wanneer jij er niet meer benttoch alles goed geregeld is. Een gemiddelde uitvaart kost vandaagde dag € 6.500. Een hoop geld wat niet iedereen zomaar beschik-baar heeft. Een uitvaartverzekering ligt dan voor de hand maarwelke? Eén die uitsluitend geld uitkeert, of een natura uitvaart-verzekering die de uitvaart naar je eigen wens regelt?

Die keuze is niet moeilijk als je bedenkt dat de DELA NaturaUitvaartverzekering als beste is getest door de Consumenten-bond. Bovendien garanderen we al 70 jaar een persoonlijke uit-vaart voor een eerlijke prijs. Drie miljoen verzekerden gingen je alvoor. Je wilt je nabestaanden toch niet opzadelen met de kostenén zorgen van jouw uitvaart?

‘...en ik wil dat je altijdbij me blijft’

naam ................................................................................ m/v

straat ........................................................................................

postcode/plaats ........................................................................................

geboortedatum ........................................................................................

telefoon ........................................................................................

e-mail ........................................................................................TLG 721 I

Vul de coupon in en stuur hem in een envelop (zonder postzegel) aan:DELA, t.a.v. Roos Fleuren | Antwoordnummer 77100 | 5600 TW Eindhoven

Bel gratis naar 0800-0113 of kijk op www.dela.nlHet verplicht u tot helemaal niets.

ja, ik wil meer informatie overde DELA Natura Uitvaartverzekering

✁

TLG 721 I kopie 08-05-2007 10:52 Pagina 1