Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie...

72
FTO Transmuraal Longformularium Regio Utrecht

Transcript of Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie...

Page 1: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

FTO Transmuraal Longformularium Regio Utrecht

Page 2: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Programma

Wat zien we in richtlijnen

Wat is de onderbouwing hiervan vanuit studies

Wat zien we hiervan terug in de praktijk

Het longformularium als oplossing

Hoe zijn de keuzes ‘tot stand gekomen

Hoe kies je als voorschrijver een inhalator bij een specifieke patiënt

casuïstiek

Hoe gaan we lokaal implementeren en welke afspraken maken we

Page 3: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Richtlijnen

GOLD 2018Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg

GINA 2018avoid use of multiple inhalers where possible

LAN richtlijn astma 2014streef naar eenduidige instructie en uniformiteit in de inhalator

NHG-Standaard astma bij volwassenen

NHG-Standaard COPD

Bij patiënten die verschillende inhalatiemiddelen gebruiken wordt gestreefd naar uniformiteit in de toedieningsvorm

Titel presentatie | Naam auteur | 30 september

20193

Page 4: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Juist inhaleren is belangrijk

Onjuist gebruik gaf hogere CAT bij COPD patiënten

Onjuist gebruik gaf 30% meer kans op longaanval

Juist gebruik gaf betere FEV1

4

Page 5: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Juist inhaleren is lastig, zeker met meerdere devices!

1 inhalator: 68% juist gebruik

Verschillende inhalatoren 54% juist gebruik

Page 6: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Onjuist gebruik verhoogt ziektelast en kosten

Patiënten die meerdere inhalatoren gebruikten hadden:

Meer longaanvallen

Meer ziekenhuisopnames

Meer SEH bezoeken

Meer polibezoeken

Hogere kosten

Page 7: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Daling therapietrouw bij meerdere inhalatoren-> combineren

• Hoger risico op staken medicatie

• Minder therapietrouw (51% vs 55% gebruik)

• Zowel in groep met veel en met weinig ziekte controle

Page 8: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Verschillende inhalatie technieken verhogen risico bij COPD patiënten

• 1 inhalator cohort:

• Lager risico op longaanval

• Lagere kans om hoge dosis SABA te gebruiken

Page 9: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Soler-Cataluña JJ et al. Thorax. 2005;64:925-31

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

0 10 20 30 40 50 60

Tijd (maanden)

Ove

rlev

insg

kan

sp<0.0001

p<0.001

p=0.07

3–4 exacerbations

1–2 exacerbations

No exacerbation

COPD exacerbaties zijn nadelig voor overleving

Page 10: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Conclusie

Als 1 patiënt verschillende soorten inhalatoren gebruikt zorgt dit voor

Meer fouten

Minder gebruik

Meer longaanvallen

Meer kosten

Page 11: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Welke inhalatoren zijn er beschikbaar?Astma COPD

Page 12: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Wat is het gevolg van het enorme aanbod aan inhalatoren?

Voorschrijvers zien soms door de bomen het bos niet meer

Suboptimale inhalatie instructies

Patiënten gebruiken heel vaak combinaties van inhalatoren die absoluut niet bij elkaar passen (er wordt niet uniform voorgeschreven)

Er wordt te vaak gewisseld van type inhalator

70-90% van de patiënten maakt fouten bij het inhaleren

Page 13: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Dus een Long Formularium -> om bij te dragen aan de oplossing

Doel van het formularium

Vergroten van het inzicht van voorschrijvers

Uniformiteit en daarmee betere behandeluitkomsten

Betere therapietrouw

Minimaal aantal gebruiksfouten

Minder vaak wisselen van inhalator

Verbetering gezondheid patiënten

Vermindering ziekenhuis opnames

Daling kosten zorg

Page 14: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Uitgangspunten van de werkgroep van het longformularium

Het verschil tussen de inhalatoren is groter dan het verschil tussen de verschillende stoffen binnen de geneesmiddelgroep. Wie kiezen dus primair voor een device, niet voor een geneesmiddel

Er is gekozen voor een formularium voor zowel astma als COPD

Voor zowel astma als voor COPD zijn alle benodigde therapiestappen vastgesteld

Keuze voor 3 doseringsvormen, dus aerosol, poeder, softmist

Er zijn geen keuzes gemaakt op basis van inhalatiekracht.

Vervolgens: Een set aanvullende criteria om tot rationele keuze te komen

Page 15: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Uitgangspunten van de werkgroep van het longformularium

Vervolgens: Een aanvullende set criteria om tot rationele keuze te komen

Multi-singledose

Teller

Uniformiteit

Gebruiksgemak

Page 16: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Eerst de chaos georganiseerd

Page 17: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Criterium 1

“Wanneer er voor dezelfde werkzame stof een keuzemogelijkheid is tussen een poederinhalator singledose en een poederinhalator multidose dan is het advies om

in het algemeen vanwege het gebruiksgemak een poederinhalator multidose voor te schrijven”

Page 18: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Wat zijn nou singledose inhalatoren?

Page 19: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Die hebben we op basis van het NHG criterium weggestreept

Page 20: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Criterium 2

“De voorkeur gaat, indien mogelijk, uit naar een inhalatiemiddel met een dosisteller of -indicator om het risico te verminderen dat de patiënt een lege inhalator gebruikt”

Page 21: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Welke inhalatoren hebben geen dosisteller of indicator?

Page 22: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Die er eerst uit

Page 23: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Criterium 3

“Bij patiënten die meerdere inhalatiemiddelen gebruiken wordt gestreefd naaruniformiteit in de toedieningsvorm”

Page 24: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Bij welke inhalatoren is uniformiteit niet mogelijk?

Page 25: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018
Page 26: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Criterium 4

“Bij de keuze van de toedieningsvorm houdt de huisarts rekening met de voorkeur, vaardigheden en levensstijl van de patiënt en het

gebruiksgemak”

Page 27: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Inhalator Foutkans Doseerfrequentie Aantal handelingen Stoffen Weerstand

TurbuhalerRechtop houden bij

het gebruiksklaar maken

2 keer daags 5SABA, ICS, LABA,

ICS/LABA Hoog

NovolizerLage foutkans

Moet jaarlijks worden vervangen

2 keer daags 4(exclusief vullen van het device)

SABA, ICS, LABA Midden

Genuair Lage foutkans 2 keer daags 4 LAMA, LABA/LAMA Midden

Diskus Horizontaal houden 2 keer daags 5SABA, ICS, LABA,

ICS/LABA Midden/Laag

Ellipta Lage foutkans 1 keer daags 3LAMA, LAMA/LABA,

LABA/ICS Midden/Laag

EasyhalerDeze poederinhalator moet worden geschud

voor gebruik.2 keer daags 5 ICS, LABA, ICS/LABA Hoog

RespimatHand-mond

coördinatie nodig 1 keer daags 2 8(exclusief vullen van het device)

LABA, LAMA, LAMA/LABA Zeer laag

Het niet schudden voor gebruik is een kritieke fout en geen SABA dus uniformiteit niet mogelijk-> deze inhalator viel hierdoor buiten de gemaakte keuzes.

Welke inhalatoren waren er na toepassing van het vorige criteria nog over?

Page 28: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Droog Poeder InhalatorenEerste keus (ivm teller) voor patiënten waarbij 1 teug inhalatie mogelijk is en wanneer de patiënt over voldoende inhalatiekracht beschikt

(controleer eventueel m.b.v. de Incheck-Dial)

Aerosol (altijd met voorzetkamer)

Wanneer 1 teug methode niet mogelijk is of bij onvoldoende inhalatiekracht

SA

BA

ICS

ICS

/LA

BA

Formularium Astma

SalbutamolSalbutamol

Diskus Terbutaline Turbuhaler

Ciclesonide (1 keer daags)Fluticason, Beclometason,

Budesonide

Budesonide Turbuhaler

FluticasonDiskus

Fluticasonfuroaat/VilanterolEllipta (1 keer daags)

*Budesonide/

FormoterolTurbuhaler

Beclometason/FormoterolFluticason/Formoterol Budesonide/Formoterol

*Kan ook in een smart behandeling worden toegepast. Bij een smartbehandeling gebruikt de patiënt voor zowel onderhouds- als rescuemedicatie dezelfde inhalator.

Stap 1: SABA zo nodig (vaker dan 2 x per week rescue -> ga naar stap 2)

Stap 2: ICS met SABA zo nodig (vaker dan 2 x per week SABA nodig-> controleer inhalatietechniek en therapietrouw al vorens naar stap 3 te gaan)

Stap 3 combinatie ICS/LABA + SABA zo nodig

Ga voor de inhalatieprotocollen naar www.inhalatorgebruik.nl

Page 29: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Salmeterol

Diskus

Beclometason/Formoterol/Glycopyrronium

Salbutamol Novolizer Salbutamol

Salbutamol Redihaler

Olodaterol Respimat

FormoterolFormoterolNovolizer

Berodual (SABA/SAMA)

TiotropiumRespimat

AclidiniumGenuair

Umeclidinium Ellipta

Umeclidinium/Vilanterol

Ellipta

Aclidinium/Formoterol

Genuair

Tiotropium/Olodaterol Respimat

Fluticasonfuroaat/Vilanterol

Ellipta

Beclometason/FormoterolFluticason/Formoterol

Budesonide/Formoterol

Stap 1: SABA of SAMA en combineer zo nodig Stap 3 combinatie LABA/LAMA (of LABA/ICS bij persisterende exacerbaties)

Stap 2: LABA of LAMA Stap 4: LABA/LAMA/ICS (alleen na overleg 2e lijn)

Formularium COPD

Beclometason Redihaler

Fluticasonfuroaat/Vilanterol/umeclidinium

Ellipta

SalbutamolDiskus

Budesonide Novolizer

Ipratropium

Droog Poeder Inhalator (DPI)Eerste keus (i.v.m. teller) voor patiënten waarbij 1 teug inhalatie mogelijk is en wanneer de patiënt over voldoende

inhalatiekracht beschikt (controleer eventueel m.b.v. de Incheck-Dial)

Aerosolen (met voorzetkamer)Wanneer 1 teug inhalatie niet mogelijk is of bij onvoldoende

inhalatiekracht

Soft Mist Inhaler &Ademgestuurde aerosol

Wanneer 1 teug methode mogelijk is bij onvoldoende inhalatiekracht

SAB

ASA

MA

LAB

ALA

MA

LAM

A/

LAB

AIC

SIC

S/LA

BA

ICS/

LAB

A/L

AM

A

ICS uitsluitend bij

persisterende exacerbaties

of astma component

Page 30: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Aandachtspunten bij het gebruik van het formularium

1. De inhalatoren staan in zogenaamde treintjes van inhalatoren (boven elkaar). Probeer bij een vervolgstap in de behandeling een product uit hetzelfde treintje voor te schrijven. Dit zorgt voor minder wisselen van inhalatietechniek en dit maakt het inhalatie instructieproces een stuk doelmatiger.

2. Houdt bij nieuwe patiënten rekening met het voorschrijven van een inhalator met een teller. Om bij stap 1 van de behandeling (volwassene) een dosisaerosol salbutamol voor te schrijven, is vaak niet de meest optimale keuze. De Salbutamol aerosol beschikt namelijk niet over een teller. Het risico op inhaleren met een lege inhalator, of het plotseling zonder noodmedicatie zitten, is daarmee veel groter. Kies dus in stap 1 voor een inhalator uit de eerste twee rijen. Is een patiënt niet in staat bewust te inhaleren of kan de patiënt niet goed leegblazen en/of adem vasthouden, dan is de aerosol wel de beste keus (zie schema volgende dia).

3. Schrijf de aerosolen altijd in combinatie met een voorzetkamer voor.

Page 31: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Conclusie

1 manier van voorschrijven in 1e, 2e en 3e lijn

1 manier van ophogen of verlagen dosering medicatie in 1e, 2e en 3e lijn

1 manier van inhalatie instructie in 1e, 2e en 3e lijn

1 type inhalator per patiënt

Unieke samenwerking zowel over de lijnen heen als in aantallen patiënten

Doen jullie mee?

Page 32: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Hoe implementeren en afspraken

In eerste instantie is het formularium voor nieuwe patiënten maar kijk kritisch naar patiënten met meerdere device, die inhaleren namelijk bijna altijd fout!

Heeft iedereen een formulariumkaart? Anders is deze te vinden op www.Trijn.Nu

Welke afspraken zijn er over de inhalatie instructie, wie doet wat, hoe vaak en met welke materialen

Beschikken huisartsen en apotheken over placebomateriaal passend bij het formularium?

Activatie als EVS in Medicom mogelijk

Page 33: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Activatie in Medio

De clusterbeheerder activeert het EVS voor zijn cluster -> zie voor handleiding www.Trijn.Nu

Hierna hebben zorgverleners bij patienten>18 jaar toegang tot het regionale formularium via het EVS.

Let op!

Page 34: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Casuïstiek

Alvorens het behandelen van de casuïstiek worden de formulariumkaarten uitgedeeld.

Page 35: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

35

Marije, met de diagnose Astma, komt op het spreekuur. De astma is volgens Marije goed onder controle. Volgens de apotheker heeft

mevrouw in het afgelopen jaar 5 aerosolen salbutamol gehaald. Als onderhoudstherapie wordt Symbicort Turbuhaler 200/6 2 x daags 1

inhalatie gebruikt.

Casus Astma

Page 36: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Heeft Marije haar astma inderdaad onder controle?

5 aerosolen Salbutamol bevatten ieder 200 pufjes salbutamol -> 1000 pufjes salbutamol per jaar dus ongeveer 3 pufjes per dag gemiddeld.

De NHG standaard spreekt pas over onder controle als niet vaker dan 2 x per week rescuemedicatie nodig is.

Page 37: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

37

Tijdens de controle van de inhalatietechniek van de turbuhaler ziet u dat Marije fouten maakt bij het inhaleren. Ze blaast niet

voldoende uit en houdt haar adem onvoldoende lang vast. Na het aanscherpen van de techniek lukt dit echter wel.

Verder vertelt Marije tussen neus en lippen door dar ze de voorzetkamer eigenlijk nooit bij de salbutamol gebruikt. “dat ding is

veel te groot voor in mijn tas en ik schaam me rot met zo’n ding” zegt ze. Verder vertelt ze dat ze door het ontbreken van een teller

op de salbutamol, al een keer in de problemen is gekomen.

Vervolg Casus Astma

Page 38: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

38

Welke opties zou u kunnen overwegen?Let op, Marije gebruikt al een Turbuhaler-> we gaan voor weinig wisselen

Optie 1: Terbutaline (SABA) plus budesonide/formoterol, beide in de turbuhaler. (uniformiteit in device en beide een dosisteller

of indicator!) Optie 2: Eventueel de LABA/ICS ophogen

maar bij voorkeur pas na volgende controle bij aanhoudende klachten. De inhalatietechniek

was suboptimaal en deze optimaliseren alvorens de volgende behandelstap in te

zetten!Optie 3: SMART Budesonide formoterol als

onderhoud en ook als rescuemedicatie

SMART behandeling kan alleen met formoterol houdende combinatiepreparaten in de dosering 100/6 en 200/6 of een equivalent daarvan. Formoterol werkt niet alleen lang maar ook net zo snel als salbutamol.

Page 39: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

39

Mevrouw de Vries, met gediagnostiseerd COPD, komt op het spreekuur. Huishoudelijk werk gaat moeizaam en het dagelijkse loopje naar de bakker

wordt ook steeds lastiger. In de afgelopen jaren heeft mevrouw geen exacerbaties gehad en er is geen diagnose astma in de historie.

Op dit moment gebruikt mevrouw de Vries Spiriva Respimat 1 x daags 2 inhalaties als onderhoudstherapie plus Seretide Diskus 50/500 2d1Deze medicatie is in het verleden voorgeschreven door de longarts.

Wat doet u, gebruikmakend van het formularium?

Casus COPD

Page 40: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

40

Optie 1: Overweeg LABA/LAMA in de Ellipta bij lage handvaardigheid, slechte hand mond coördinatie of als de patiënt aangeeft de Diskus prettiger of makkelijker te vinden dan de Respimat.

Optie 2: Overweeg LABA/LAMA in de Respimat als de patiënt dit device prettiger of makkelijker vindt dan de Diskus of bij zeer lage inhalatiekracht

Optie 3: Overweeg vaste combinatie LABA/LAMA/ICS in de Ellipta indien het ICS volgens u niet gestaakt kan worden of als de patiënt bekend is met astma in de voorgeschiedenis.

Maakt u de keuze zelfstandig of na overleg longarts?

Overwegingen Casus COPDLet op: bij voorkeur weinig wisselen van type inhalator en patiënt heeft een inhalator uit de straat Dikus/Ellipta en uit de Respimat/Redihaler straat

Page 41: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Inhalatietherapie theorie

Longblaasjes beste plaats voor opname geneesmiddel

Plaats waar deeltjes (gm) terecht komen is

afhankelijk van:

Structuur luchtwegen

Gewicht, snelheid, grootte van deeltjes

De soort medicatie

Stroompatroon van het gas

Juiste Inhalatietechniek per device

Page 42: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Generation

0

1

2

3

4

5

15

23

Barnes Nature 1982

Locatie van de Bèta-2-receptoren

bronchiaal glad spierweefsel

epitheelcellen

vasculair endotheel en glad spierweefsel

Page 43: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Generation

0

1

2

3

4

5

15

23Naar: Adcock et al. Am J Respir Crit Care Med 1996;154:771-82

Met toestemming van Prof R. Dekhuizen namens de werkgroep Inhalatietechnologie

Locatie steroïdreceptoren

In de alveoli

Vasculaire endotheel cellen

Vasculaire gladspierweefsel cellen

Luchtwegepitheel cellen

Page 44: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Generation

0

1

2

3

4

5

15

23

Locatie van de cholinerge receptoren

Mak ARRD 1990

Page 45: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Belemmerende factoren

Bijwerkingen( nsaid’s, aceremmers en bètablokkers), vergeten van de medicatie

De flow is van belang bij droogpoeder inhalatoren

Gebruik van verschillende inhalatoren

Hand-mond coördinatie is een oorzaak

Door langdurige gebruik, fouten in gebruik

De Inhalatietechniek gaat bij 70- 90% fout

Bij onderhoudsmedicatie niet gelijk effect

Page 46: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Toedieningsvormen

1. Poederinhalatoren

2. Dosisaërosolen

3. Dosisaërosol + voorzetkamer

4. Soft mist inhaler

Page 47: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Stroomschema voor keuze inhalator

Is een bewuste inhalatie mogelijk?Dosisaerosol met voorzetkamer (5-teug methode eventueel met mondmasker)

Uitademen, inademen en adem vasthouden mogelijk?*

Ja

Ja

Nee

Nee

Nee

Dosisaerosol met voorzetkamer(5-teug methode)

Beschikt over voldoende inhalatiekracht (controleer bij twijfel eventueel met de Incheck-Dial of vraag de apotheek dat te doen)

• Droogpoeder inhalator met een lage weerstand

• Soft Mist inhaler (let op hand-mond coördinatie)

• Ademgestuurde aerosol• aerosol met voorzetkamer

(Kan hier met 1-teug*)

Ja

Voorkeur: een droog poederinhalator (beschikbaarheid tellers in alle behandelstappen, makkelijk mee te nemen,

gebruiksgemak, makkelijk te instrueren, hygiëne)alternatieven: aerosol met voorzetkamer kan hier met de 1-teug methode*, Soft

Mist Inhaler of ademgestuurde aerosol * Stuur bij 1-teug methode op Lang uit, Lang in en Lang vast voor maximale longdepositie

Page 48: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018
Page 49: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018
Page 50: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018
Page 51: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Protocol inhalatie instructie

1. Bespreek het doel en de werking van de medicatie

2. Motiveer de patiënt en bespreek belang therapietrouw

3. Instrueer

4. Overhandig schriftelijk materiaal / film

5. Bied de patiënt een keuze te laten maken in de keuze van de device

6. Registreer wat wel en niet goed gaat bij de inhalatie

7. Maak een controle afspraak om de inhalatietechniek te controleren

8. Samenwerking met de apotheek

Page 52: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Hoe geef je een goede instructie

1. Demonstreer het gebruiksklaar maken van de device

2. Demonstreer de inhalatietechniek met commentaar

3. Herhaal de gehele handeling

4. Laat de patiënt de handeling voor doen

5. Geef feedback

6. Laat de patiënt de handeling nogmaals uitvoeren, zonder commentaar tot dat het goed gaat

Page 54: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Juiste techniek inhaleren poedermedicatie

1. Gebruiksklaar maken van de poederinhalator

2. Mond moet leeg zijn

3. Ga rechtop zitten of staan, hoofd iets achterover

4. Adem langzaam en volledig uit, nooit in de inhalator

5. Plaats het mondstuk tussen de tanden en lippen

6. Maximaal rustig inhaleren, bij turbohaler krachtig inhaleren

7. Adem 10 seconden vasthouden

8. Adem rustig uit, indien nodig herhaal zo nodig bij dosering van 2 inhalaties

9. Na inhalatie altijd de mond en keel spoelen, eerste slokje uitspugen.

Page 55: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Voor en nadelen poedermedicatie

Voordelen :1. Handzaam mee te nemen2. Makkelijk

Nadelen:1. Inhalatiekracht nodig2. Bij dyspnoe komt medicatie niet voldoende op de juiste receptoren van de longen3. Adem moet je 10 tellen vasthouden4. Mogelijk keelklachten , vooral bij niet spoelen en te krachtig inhaleren bij een device met een lage

weerstand

Page 56: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Fouten gebruik poederinhalatoren

Niet lang genoeg inademen

Na doordrukken wordt inhalator geschud

Niet krachtig inademen, niet voldoende en volledig uitademen vooraf

Niet correct gebruiksklaar maken

Adem niet 10 seconden vasthouden

In inhalator uitademen.

Page 57: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Voorbereiden dosisaerosol met aerochamber

1. De mond moet leeg zijn

2. Houd de aerochamber horizontaal

3. Verwijder de beschermdop van de dosisaerosol en van de aerochamber

4. Bij eerste gebruik na krachtig schudden van de aerosol eerste 3 dosis wegspuiten

5. Bij langer dan 1 week niet gebruikt , krachtig schudden en 1 dosis wegspuiten

6. Plaats de dosisaerosol met de opening naar beneden en recht voorruit in achterstuk van de aerochamber

7. De dosisaerosol met aerochamber is nu klaar voor gebruik

Page 58: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Inhalatietechniek dosisaerosol

1. Ga rechtop zitten of staan

2. Adem volledig naast de voorzetkamer uit

3. Houd de aerochamber horizontaal, plaats het mondstuk tussen tanden en sluit de lippen eromheen

4. Druk de dosisaerosol 1 keer in bij het begin van een rustige inademing.

5. Adem 5 keer rustig in en uit door de aerochamber

6. Bij een fluittoon van de aerochamber ademt de patiënt te krachtig in, dus minder krachtig inhaleren

7. Indien meerdere inhalaties nodig zijn . De dosisaerosol uit de de aerochamber halen en eerst weer krachtig schudden en herhaal dan de procedure

8. Nooit 2 pufjes tegelijk in voorzetkamer afvuren

9. Verwijder dosisaerosol uit voorzetkamer en plaats bij beide de beschermdop terug.

10. Na inhalatie mond en keel spoelen door eerste slokje uit te spugen 2de door te slikken of wat te eten

Page 59: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Voor en nadelen dosis aerosolen

Voordelen:

1. Geen inhalatiekracht nodig

2. Ook bij kortademigheid, juist dan

3. Juist bij kleine kinderen tot 7 jr of voor oudere mensen.

4. Kan het hand-long coördinatieprobleem weg nemen

5. Minder bijwerkingen van inhalatiecorticosteroïden

6. Voorzetkamer juist in winter in badkamer bewaren daardoor minder statisch

Nadelen:

1. Altijd met voorzetkamer , nooit bij de Redihaler

2. Wanneer leeg, als er geen teller op zit ( countair)

3. Knijpkracht vingers bij reuma (haleraid)

Page 60: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Welke fouten bij dosisaerosolen

1. Dosisaerosol wordt niet geschud

2. Dosisaerosol is leeg en wordt nog gebruikt

3. Dosisaerosol wordt zonder voorzetkamer gebruikt

4. Voorzetkamer wordt niet schoongemaakt of niet op de juiste manier

5. Niet de juiste techniek van inhaleren bij aerosol

6. Voorzetkamer fluit tijdens inademen

Page 61: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Schoonmaken voorzetkamer

1. Voorzetkamer 1x per week schoonmaken

2. Haal de voorzetkamer uit elkaar

3. Was de onderdelen in een lauw warm sopje

4. De voorzetkamer afspoelen en aan de lucht op een schone theedoek laten drogen

5. Hij moet droog zijn voor het volgende gebruik

6. 1x per jaar een nieuwe aanvragen bij apotheek

7. Bij je voorlichting altijd een schone voorzetkamer gebruiken

Page 62: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Voorbereiden Redihaler voor eerste gebruik

Voor eerste gebruik:

1. De Redihaler schudden, van boven naar beneden 5x

2. Draai bovenstuk eraf

3. Houd de Redihaler rechtop met het mondstuk naar beneden, klap beschermkap open

4. Draai het mondstuk van u af en druk het spuitbusje 2x in

5. Sluit beschermkap , draai het bovenstuk weer op de Redihaler

6. Let op nooit met voorzetkamer is juist ook een voordeel

7. Langer dan 1 week niet gebruikt, schudden en 1 dosis wegspuiten

Page 63: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Voorbereiden Redihaler voor elk gebruik

1. Houd de Redihaler rechtop met mondstuk naar beneden, klap de beschermkap open

2. De Mond moet leeg zijn

3. Schud de Redihaler rechtop 5x,.De Redihaler is nu klaar voor gebruik

Page 64: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Inhalatietechniek Redihaler

1. Ga rechtop zitten of staan, hoofd iets achterover

2. Adem langzaam en volledig uit

3. Plaats het mondstuk tussen tanden en lippen, luchtspleten moeten vrij blijven!!

4. Inhaleer zo diep mogelijk met een gelijkmatige inademing, niet krachtig, wel maximaal

5. Houd de adem 10 seconden vast, intussen Redihaler uit mond nemen

6. Adem rustig uit, indien nodig procedure herhalen bij 2 dosis

7. Na inhalatie altijd mond en keel spoelen, gorgelen uitspugen en 2de slokje mag doorgeslikt worden en of wat eten

Page 65: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Voor en nadelen van Redihaler

Voordelen:

1. Geen voorzetkamer nodig, mag juist niet2. Geen flow/kracht nodig bij inhaleren3. Geeft dosis pas af als er ingeademd wordt

Nadelen:

1. Alleen met salbutamol en Beclomethason beschikbaar

* longformularium bij softmistinhaler: beide adem gestuurde dosisaerosolen

Page 66: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Soft mist inhalator voor eerste gebruik

1. Houd de beschermkap gesloten, druk op de veiligheidsknop en trek de doorzichtige houder los

2. Neem de patroon uit de verpakking, duw hem in de inhalator met kracht op de tafel goed indrukken , met 2 klikken.

3. Schuif de doorzichtige houder terug op zijn plek

4. Houdt de Respimat rechtop met de beschermkap erop en draai de houder in de richting van de pijlen, tot dat je de klik hoort

5. Open de beschermkap helemaal

6. Richt de Respimat naar de grond. Druk op de grijze knop en sluit de beschermkap

7. Herhaal deze stappen 4 keer totdat je een wolk ziet

8. De Resipimat is nu klaar voor gebruik

Page 67: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Soft mist inhaler voor elk gebruik

1. De mond moet leeg zijn

2. Houd de Respimat rechtop met de beschermkap gesloten . Draai de houder in de richting van de pijl totdat deze klikt

3. Open de beschermkap tot deze helemaal opengeklapt is

4. De Respimat is nu klaar voor gebruik

5. Juiste dosering is altijd 1d2 pufjes!!

6. Indien de Respimat 7 dagen niet gebruikt is altijd een inhalatie naar de grond afvuren ( gelijk als de aerosol)

7. Als de Respimat 21 dagen niet gebruikt is. Procedure herhalen als bij het gebruik van een nieuw patroon

Page 68: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Juiste techniek van de soft mist inhaler

1. Ga rechtop zitten of staan

2. Adem langzaam en volledig uit , niet in de Respimat

3. Breng de Respimat horizontaal naar de mond

4. Plaats het mondstuk tussen tanden en lippen. Luchtgaten vrij houden

5. Inhaleer rustig zo diep mogelijk gelijkmatig in.

6. Druk bij de start van de inademing de grijze knop in maar blijf inademen

7. Houd de adem 10 seconden vast en neem intussen de Respimat uit de mond

8. Adem rustig uit door de mond

9. Sluit de beschermkap en herhaal stap 1 tot 8 voor de 2de dosis.

10. Na inhalatie mond spoelen .

Page 69: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Voor en nadelen softmistinhaler

Voordelen:

Geen voorzetkamer nodig, mag officieel niet

Dosering ampul is voor 1 maand

Nu navulbaar tot 6 ampullen

Geen flow nodig

Meerdere keuzes mogelijk van medicatie

Goed te combineren met Redihaler, zelfde techniek

Nadelen:

Techniek inhaleren

Klaar maken van de device heeft soms oefening nodig

Page 70: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

Fouten bij softmist inhaler

1. Mond sluiten over weerstand gaten2. Mond niet goed sluiten op mondstuk, je ziet een wolkje ontsnappen3. Niet op juiste moment afvuren bij start inademing4. Te krachtig inademen5. Adem niet 10 tellen vast houden6. Houding is niet goed van patiënt en van inhalator7. Er wordt 1 dosis geïnhaleerd ipv de 2 dosis achter elkaar8. Navulampul er in doen

Page 71: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018

DANK U

www.inhalatorgebruik.nl

Page 72: Kick-off Longformularium Regio Utrecht · 2019. 9. 30. · Richtlijnen GOLD 2018 Slechte inhalatie techniek komt m.n. door leeftijd, meerdere inhalatoren en slechte uitleg GINA 2018