Jaargang 12, nummer 2, februari 2014

HET K AT TENGEDR AGSADVIESBURE AU: ONAFHANKELIJK EN 100% K AT VRIENDELIJK

Februari: maand van de gebitscontrole

Tips van Marnix Lamberts, dé kattentandartsDe rui duurt maanden!

Veroorzaakt voeding tandsteen?

32

Ter gelegenheid van de Maand van het dierengebit geeft de bekendste tandheelkundig dierenarts van Nederland, Marnix Lamberts, praktische tips voor het voorkomen en verhelpen van gebitsproblemen bij katten. Zowel ‘gewone’ kattenliefhebbers als dierenartsen kunnen hier veel van opsteken.

Wees alert op gebitsproblemenHet laatste wat katten doen als er iets mis is met hun gebit, is hun eten laten staan. Bij pijn aan hun gebit of bek slikken ze hun eten vaak zonder kauwen door. Dat zal wel moeten, want wie niet eet gaat dood! Gebitsproblemen blijven dan ook vaak onopgemerkt.

Vraag je af: is dit probleemgedrag? Katten die vreemd, opvallend of ongewenst gedrag vertonen, moeten altijd nauwkeurig medisch onderzocht worden. Er kan namelijk een medische oorzaak zijn, zoals gebitsproblemen. Allerlei gedrag waarbij je in eerste instantie niet aan gebitsproblemen denkt, kan hier wel degelijk door veroorzaakt worden. Bepaalde vormen van agressie of juist erg in zichzelf gekeerd zijn, kunnen bijvoorbeeld voortvloeien uit voortdurende pijn in de bek.

Denk ook bij onzindelijkheid aan pijn in de bekBinnen mijn praktijk heb ik al verschillende keren meegemaakt dat een dier met chronische blaasklachten daar uiteindelijk na een goed uitgevoerde gebitsbehandeling vanaf was. Dat vind ik echt opzienbarend. Chronische blaasklachten (80% van zulke ontstekingen is steriel!) kunnen worden veroorzaakt door de stressrespons. Er is dan sprake van idiopathische cystitis. Chronische pijn, bijvoorbeeld in de bek, veroorzaakt stress. Als je de pijn verhelpt, wordt de blaasontsteking ineens ook beter behandelbaar.

Let bij chronisch niezen op ontstoken elementenJe ziet wel eens katten die met de ene antibioticumkuur na de ander worden behandeld tegen (zogenaamde) chronische niesziekte. Vaak worden bij deze snotterende patiënten de tanden over het hoofd gezien. En dan in het bijzonder de hoektanden, de caninen. Er vallen nogal wat katten uit het raam. Meestal komen ze op hun pootjes terecht, maar

Tips van Marnix LambertsDé kattentandarts van Nederland

vaak slaan ze dan wel met hun boventanden op de stenen. Soms gaat er dan maar een klein stukje glazuur van de punt van de tand af. Dat kan net voldoende zijn om via de kroon een infectie te laten doorsijpelen naar de wortelpunt. De zo ontstane ontsteking veroorzaakt een chronisch traanoog en snotterigheid, omdat zowel de traanbuis als de neusgang zeer dicht tegen de tandwortels aan liggen. Als de dierenarts heel goed kijkt, zelfs bijna tot achter de betreffende tand, dan ziet hij vaak opeens een zwart puntje. Als de tand wordt behandeld - bijvoorbeeld met een wortelkanaalbehandeling of een extractie - zijn de niesklachten vaak snel over, mits er verder geen structuren beschadigd zijn.

Kijk en denk verder dan de bekSommige internistische aandoeningen kunnen hun uitingen hebben in de mondholte. Voorbeelden zijn kattenaids, nierfalen en bepaalde immuunafwijkingen. Wees ook hier alert op.

Wees niet te bang voor totale extractie Een zogenaamde totale extractie – alle gebitselementen trekken – kan erg rigoureus lijken maar kan de kwaliteit van leven van een kat aanzienlijk verbeteren. Overigens wil ik benadrukken dat lang niet elke gebitsbehandeling hierop uitloopt!

Laat katten niet meerokenIn huizen waar wordt gerookt slaat de roet met

Slijmvlieswoekeringen door herhaald opbijten van scheefstaande kiezen. © Marnix Lamberts

Marnix Lamberts opereert een panter met een fistel onder de kaak. © Marnix Lamberts

In dit nummer o.a.Tips van Marnix Lamberts 2Dé kattentandarts van Nederland

Een theelepeltje antivries kan 5al dodelijk zijn

Februari: maand van de gebitscontrole 6Doe de online-test!l

Wat vind jij van dieetvoeding? 6

Signalen van gebitsproblemen 6

Meer weten over het gebit van je kat? 6

Mauwen en veel drinken, hoe kan dat? 7

Pip met zijn eerste prooi 7

De prijs van dierenartsen 8

Kan tandsteen worden veroorzaakt 9door voer? Voorjaarslezingen over emoties 10

Het is toch normaal als een kat 10uit zijn bek stinkt? Maak dat de kat wijs!

Survival of Cats with Heart Failure 12

Webinar over chronische 13gewrichtspijn

kankerverwekkende teerproducten neer in de omgeving. Dus ook op de vacht van de kat. Als hij zich wast krijgt hij deze roetdeeltjes binnen. In eerste instantie veroorzaken ze een slijmvliesirritatie. Maar bij aanhoudende blootstelling kan dit ontaarden in tumoren in de bek.

Oefen voor bekcontroleProbeer kittens spelenderwijs te laten wennen aan in de bek gekeken worden. Dat maakt het later gemakkelijker. Katten kunnen zich namelijk moeilijk in de bek laten kijken. Zeker als ze daar pijn hebben. Zelfs niet alle dierenartsen zijn er even bedreven in. Het belangrijkste is om er de tijd voor te nemen en te voorkomen dat de kat zich geïntimideerd voelt. Dat lukt niet altijd. Als een kat dan blaast, kun je meteen goed achterin de mondholte te kijken en zijn hele bek beoordelen. Let dan vooral op roodheid van de slijmvliezen, in het bijzonder bij het tandvlees.

Houd plaque onder controleEr zijn verschillende manieren om plaque zoveel als mogelijk onder controle te houden. Dagelijks poetsen is en blijft de gouden standaard. Dat kan het makkelijkst als kitten geleerd worden. In elk geval is er altijd veel geduld voor nodig. Een elektrische tandenborstel kan het poetsen gemakkelijker maken. Er zijn verschillende soorten brokken verkrijgbaar die de tanden schoonschrapen en bestanddelen bevatten die de

© Marnix Lamberts

54

aanzet van plaque en de mineralisatie tot tandsteen afremmen. Bijvoorbeeld Dental van Royal Canin en T/D van Hill’s. Verder zijn er diverse producten met chloorhexidine, wat leidt tot een forse afname van ziekteverwekkende bacteriën in de mondholte, en goed doordringt in de weefsels en tussen de tanden. Er worden steeds meer toevoegingen ontdekt die de aanzet van plaque en de reactie daarop voorkomen. Bijvoorbeeld de uit groene thee afkomstige catechinen, die onder andere worden gebruikt in Dentabits van Whiskas.

Doe onderzoek naar forlAls plaquebestrijding niet helpt, is nader onderzoek nodig: een intraorale digitale röntgenfoto. Soms lijkt een tand aan de buitenkant prima, maar blijkt op het röntgenbeeld dat hij bijna op afbreken staat! Als plotseling de tandzenuw blootligt is dat extreem pijnlijk. Ik heb het dan over forl, wat tegenwoordig wordt verkort tot RL (resorptieletsel). Vaak is dat een progressieve aandoening die na enige tijd ook schade kan veroorzaken aan andere gebitselementen. Er wordt veel onderzoek naar gedaan. Mevrouw Booij-Vrieling, dierenarts, tandarts en docent aan de faculteit Diergeneeskunde, heeft in haar onderzoek aangetoond dat het voorkomen van gingivitis op basis van de plaquereactie in theorie een belangrijk effect zou kunnen hebben. Dit geeft aan dat gebitsonderhoud een belangrijk hulpmiddel kan zijn om forl te voorkomen.

Geef niet te snel prednison Laat je bij chronische pijn in de bek niet te snel verleiden tot het gebruik van prednison. Dit maakt het namelijk alleen maar chronischer! Eerst moet de oorzaak van de pijn uitgesloten worden. Daarna moet de plaqueaanzet volledig onder controle gebracht worden. Alleen na een totale extractie kan eventueel naar de prednison gegrepen worden. Ik heb zelf goede ervaringen met cyclosporinen en ben aan het uitzoeken wat een optimale dosering is.

Vragen?Heb je vragen over tandheelkunde? Als katteneigenaar kun je met of zonder verwijzing van je dierenarts bij Marnix Lamberts terecht. Als dierenarts kun je hem benaderen met vragen. Bijvoorbeeld over patiënten die maar niet genezen.

Vergevorderd stadium van parodontitis. © Marnix Lamberts

Tandheelkundig dierenarts Marnix Lamberts werkt bij Dierenkliniek Europaplein in Amsterdam, een kliniek met meer dan veertig jaar ervaring op het gebied van veterinaire tandheelkunde. Marnix heeft zijn speciale expertise op het gebied van tandheelkunde en kaakchirurgie. Hij werkt ook veel op doorverwijzing van andere dierenartsen. Met zijn mobiele tandheelkunde-unit werkt hij voor Artis, Stichting AAP en Dierenpark Amersfoort. Tot slot is hij voorzitter van de Werkgroep Veterinaire Tandheelkunde.

Marnix Lamberts: ‘Zo’n 99,9% van de eigenaren van katten waarvan het gebit een goede behandeling heeft ondergaan, vindt dat hun dier er fysiek en gedragsmatig enorm op vooruit is gegaan.’ (© fotogebruik met dank aan Maarten van den Broek/Mars Nederland)

Tot slot: denk bij de volgende symptomen aan gebitsproblemen, en ga er vooral mee naar de dierenarts:• stank uit de bek• kwijlen• bloeden uit de bek• gebrek aan eetlust• voedsel uit de bek laten vallen• klauwen naar de bek• schrikken van eten• zich verschuilen• ander probleemgedrag

Een theelepeltje antivries kan al dodelijk zijn

MARIEKE KNIES Marieke Knies is dierenarts bij Cat Friendly Clinic Rijnoever in Alphen aan den Rijn. Zij studeert bij de European School for Advanced Veterinary Studies om European Master of Small Animal Veterinary Medicine te worden. Al haar keuzevakken gaan over kattengenees-kunde. Zelf heeft Marieke drie katten.

Mevrouw Visser is lichtelijk in paniek aan de telefoon. ‘Mijn kat Pixie loopt alsof hij gedronken heeft, hij wil niet eten of drinken en heeft ook gebraakt!’

Als Pixie eenmaal op tafel staat zie ik een erg zieke, slome kat met slechte coördina-tie en dronkemansgang (ataxie). Bij het bloedonderzoek vallen enorm hoge nierwaardes, een te hoog fosfaat en te laag calcium op. Bij het urineonderzoek vallen typische urine kristallen (calciumoxalaten) en waterige urine op.

Koelvloeistof gemorst?Ik begin Pixie ernstig te verdenken van acuut nierfalen, veroorzaakt door vergiftiging met ethyleenglycol (koelvloei-stof met antivries). Bij navraag blijkt dat mevrouw Visser enkele dagen geleden inderdaad koelvloeistof in de motor van de auto heeft gegoten. Mogelijk heeft ze hierbij iets gemorst. Veel antivriesproducten bevatten ethy-leenglycol, wat enorm giftig is voor katten (en honden). Katten krijgen het vaak binnen door het aflikken van hun pootjes als ze er doorheen gelopen zijn. Een heel kleine hoeveelheid (een theelepel) is al genoeg om schade te veroorzaken.

Verschillende verschijnselenEthyleenglycol wordt snel opgenomen via het maag-darmkanaal. Vervolgens wordt het door de lever omgezet in een oxalaat. Dit zorgt voor verzuring. Het hoopt zich ook op in het lichaam, in kristalvorm, onder meer in de nieren. Die stoppen hierdoor met werken en kunnen hun functie, onder andere afvalstofverwer-king, niet meer uitvoeren.Er kunnen verschillende verschijnselen optreden. Binnen een halfuur tot twaalf uur na de vergiftiging worden vaak een dronkemansgang, kwijlen, braken, toevallen, veel drinken en plassen gezien. In het eindstadium, circa 12 tot 24 uur na inname, treedt acuut ernstig nierfalen op. Symptomen die kunnen optreden zijn niet eten, sloomheid, kwijlen, uit de bek stinken, braken, coma en toevallen. Vaak plassen dieren niet meer of zeer weinig.

DiagnoseDe diagnose wordt meestal gesteld op grond van de verschijnselen die de kat laat zien in combinatie met de lichamelijke bevindingen en de bevindingen in het bloed (hoge nierwaarden, soms samen met te hoog fosfaat- en hoog kaliumge- halte en een laag calciumgehalte). Doordat de nieren niet goed meer werken, is de urine erg waterig. Verder bevat de urine vaak calciumoxalaatkristallen. Soms zijn er specifieke afwijkingen zichtbaar op een echo van de nieren.

Geen zout gevenAls gezien is dat een kat antivries heeft opgelikt, neem dan direct contact op met een dierenarts. Deze kan dan proberen de kat te laten braken. Probeer nooit zelf de kat te laten braken door het ingeven van zout, zoals her en der op internet geadvi-seerd wordt! Zeker bij kleinere dieren zoals katten is er dan een groot risico op een zoutvergiftiging, waardoor je nog verder van huis bent. Verder kan er ethanol toegediend worden. Dit moet liefst binnen drie uur na opname van de ethyleenglycol. Daarnaast wordt de kat aan een infuus gelegd met een gebalanceerde infuusvloeistof. De urineproductie moet goed in de gaten gehouden worden.

Te laatHoe eerder er ingegrepen wordt, hoe beter de overlevingskansen zijn. Helaas worden antivriesslachtoffers meestal pas aangeboden als ze al ernstig nierfalen

hebben. De vooruitzichten zijn dan slecht. Agressieve therapie (infuus, correctie van afwijkingen in elektrolyten en eventueel de zuurbase-balans, monitoring van urineproductie) is noodzakelijk. Veel katten herstellen ondanks deze therapie niet. Ook voor Pixie liep het helaas niet goed af. Ondanks al onze inspanningen werd hij steeds zieker en is hij uiteindelijk geëuthanaseerd.

VoorkomenHet voorkomen van vergiftiging met ethyleenglycol is dus erg belangrijk. Bewaar producten met antivries in een afgesloten container op een veilige plek. Ruim eventuele gemorste antivries direct en grondig op. Ook al is het maar een kleine hoeveelheid!

foto © Marieke Knies

76

Februari: maand van de gebitscontrole Doe de online-test!

Een huisdier hebben is niet alleen fijn, maar ook een hele verantwoordelijkheid waar je jarenlang aan vastzit. Voor mensen met psychiatrische en/of versla-vingsproblemen kan het extra lastig zijn deze verantwoordelijkheid te dragen. Niet alleen in praktische, maar ook in financiële zin. Dat kan leiden tot schrijnende situaties. Niet alleen voor het dier, ook voor het baasje.

Praktische vragenDe folder Een huisdier? Weet waar u aan begint maakt de afweging om wel/geen dier te nemen gemakkelijker en geeft aan welke mogelijkheden er zijn voor opvang/herplaatsing als iemand een dier heeft, maar er niet goed meer voor kan zorgen, bijvoorbeeld door verergering van de ziekte of een terugval.

Versie voor behandelarenBen je behandelaar in de geestelijke gezondheidszorg en/of verslavingszorg? Dan heeft Dierenbescherming Amsterdam een speciale versie van de folder voor je: Een huisdier? Maak het bespreekbaar. Deze versie voor behandelaren biedt een leidraad om het gesprek aan te gaan met cliënten die overwegen een huisdier te nemen en bevat informatie over wat je kunt doen als het niet goed gaat met een dier - zonder de behandelrelatie op het

spel te zetten - en over opvang/herplaats-mogelijkheden in Amsterdam.

AanraderBeide folders zijn gemaakt door Dierenbe-scherming Amsterdam, Mentrum en kattengedragsdeskundige Elles Nijssen. De folders zijn geschreven voor cliënten en behandelaren in Amsterdam en omgeving, maar zijn grotendeels ook landelijk goed bruikbaar. Het Katten- gedragsadviesbureau raadt de foldersvan harte aan.

Kijk eens op dierengebit.nl.

Meer weten over het gebit van je kat?

Een huisdier aanschaffen en bezitten is niet alleen fijn, maar vooral ook een hele verantwoordelijkheid. De Dierenbescherming Amsterdam heeft wat aandachtspunten voor u op een rijtje gezet rond het aanschaffen en bezitten van huisdieren.

Huisdieren kunnen geweldige vrienden zijn. De verantwoording voor een huisdier is echter niet zomaar iets. Zo’n dier kost veel tijd, geld en aandacht en heeft de juiste verzorging, huisvesting, voeding en medische zorg nodig. Een huisdier aanschaffen is bovendien een keuze voor de komende jaren; huisdieren

kunnen erg oud worden. Katten van boven de twintig zijn bijvoorbeeld al lang geen uitzondering meer. Naarmate dieren ouder worden, kunnen de medische kosten oplopen en kan hun verzorging bewer-kelijker worden. Goed voor een dier zorgen is niet iets vrijblijvends. Wanneer de kwaliteit en hoeveelheid verzorging, voeding en medische zorg niet toereikend zijn en/of de huisvesting tekortschiet, is er sprake van verwaarlozing. Dat is, net alsmishandeling, strafbaarvolgens de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren. Ook als er geen opzet in het spel is.

EEN HUISDIER?WEET WAAR U AAN BEGINT!

1.600,00

Wat vind jij van dieetvoeding?

Parker is negentien jaar en verkeert volgens zijn eigenaar Tosca in goede gezondheid. Wel drinkt hij veel en mauwt hij oorverdovend. Wat zou dit kunnen betekenen?

Parker slobbert dagelijks een hele bak water naar binnen. ’s Nachts en ’s ochtends vroeg produceert hij om de tien minuten ‘een oorverdovend gekrijs’. Tosca wil graag weten wat ze eraan kan doen.

Mijn antwoord is eenvoudig en voorspel-baar: ga als de wiedeweerga met deze arme kater naar de dierenarts. Parker is hoogbejaard, je kunt hem vergelijken met een mens van 95. De kans dat hij gezond is acht ik gezien zijn leeftijd en gedrag vrijwel uitgesloten. Laat een senioren-check verrichten. Daarbij wordt onder meer bloed- en urineonderzoek verricht en wordt zijn bloeddruk gemeten. Op Parkers leeftijd is zo’n seniorencheck zelfs meerdere keren per jaar nodig. Ook als hij een paar maanden geleden nog gezond bevonden is, moet hij snel naar de dierenarts.

Het kan heel goed dat hij meerdere (ouderdoms)ziektes tegelijk heeft, zoals veel senioren. Overmatig drinken kan bijvoorbeeld samenhangen met chronisch nierfalen en diabetes, veel mauwen met schildklierproblemen of een hoge bloed- druk. Veel drinken heeft meestal een fysieke oorzaak en is een alarmsignaal!

Parker heeft de afgelopen periode een verhuizing meegemaakt en een overlijden, meldt Tosca. Dat zou ook een rol kunnen spelen in zijn gemauw. Als hij veel stress heeft ondervonden van deze veranderingen, kan dit ook bijdragen aan ziekte; stress verlaagt immers de weerstand. En zo krijgen we het wéér over de dierenarts…

Tot slot raad ik aan om extra waterbakken neer te zetten en veel warme, zachte, veilige ligplekjes voor hem te maken, waar hij zich kan terugtrekken als hij dat wil. Wees maar extra lief voor deze stokoude man. De grootste uiting van liefde is echter een seniorencheck.

ELLES NIJSSENElles Nijssen is verbonden aan het Kattengedragsadviesbureau. Zij schrijft over kattengedrag voor De Telegraaf en kattenblad Majesteit en zet zich in voor de FWF.

facebook.com>EllesNijssen Kattengedragsdeskundige

Mauwen en veel drinken, hoe kan dat?

Hoe is het in de maand van de gebitscon-trole gesteld met het gebit van jouw kat? Doe de test!Ga elk jaar met je kat naar de dierenarts. Bij het standaardonderzoek hoort ook gebitscontrole. Vermoed je dat er iets mis is met het gebit van je kat, bel dan de dierenarts.

Folder voor geestelijke gezondheidszorg/verslavingszorg

Een huisdier ? Weet waar u aan begint

Denise van Lent doet onder begeleiding van onder meer het Kattengedragsadvies-bureau wetenschappelijk onderzoek vanuit de Vrije Universiteit naar obesitas bij katten. Wil jij deze korte vragenlijst over dieetvoeding invullen?

Vaak laten katten niets merken van gebitsproblemen. Daarom is het zo belangrijk om elk jaar met je kat naar de dierenarts te gaan voor medische controle, waarbij de bek goed bekeken wordt.

Wees ook alert op • geen brokjes meer willen eten, maar

alleen zacht natvoer• met één kant eten/ de kop steeds scheef

houden tijdens het eten• uit de bek stinken• om eten vragen en vervolgens niet of

nauwelijks eten• eten doorslikken zonder te kauwen

• de voerbak aanvallen (de kat denkt dan dat zijn voerbak pijn veroorzaakt) of andere agressie

• spinnen• zich niet goed meer wassen/slechte

vacht hebben• kwijlen• zich terugtrekken

Signalen van gebitsproblemen

Pip met zijn eerste prooi

Hier is Pip met zijn enige ooit gevangen prooi. Het was een mus die tegen het raam gevlogen en daardoor gedesoriën-teerd was. Hij vloog laag een hoek van de kamer in. Pip ging er als een speer achteraan en ik was bij lange na niet snel genoeg om hem weg te jagen. Ik had niet verwacht dat hij dit zou doen; met een dood kuiken deed hij niets. De hele mus is trouwens opgegaan; Pip heeft hem verorberd tot op de laatste veer.Nadine Pouw

In het vorige nummer vroeg de redactie om foto’s van jagende katten of katten met prooi. Veel lezers hebben hierop gerea-geerd, waarvoor hartelijk bedankt. Foto’s zijn nog altijd welkom!Foto © Nadine Pouw

98

In de online documentaire Liefde tot elke prijs? komen dierenartsen aan het woord over waar de prijzen van hun behandelin-gen op gebaseerd zijn.

Twee dagen na het online gaan van deze documentaire besteedde actualiteiten-programma EenVandaag ook aandacht aan de prijzen van diergeneeskundige behandelingen, maar dan vanuit het standpunt van de consument.

Voor consumenten zijn de prijsverschillen tussen dierenartsen vaak verwarrend. Voor velen van hen is de prijs een belang-

rijke factor bij de keuze van hun dieren-arts, zo niet de belangrijkste. Het is de vraag of leken in staat zijn kwaliteitsver-schil tussen dierenartsen te beoordelen. Als de dierenarts niet te duur is en vriendelijk is voor mens en dier, lijkt dat voor veel consumenten voldoende.

Voor nogal wat dierenartsen is deze focus op prijzen van consumenten frustrerend. Zij willen hun patiënten de beste zorg bieden. Ze moeten voortdurend investe-ren in na- en bijscholing van henzelf en hun team, vakliteratuur en nieuwe apparatuur.

De prijs van dierenartsen

Marnix Lamberts, auteur van het artikel op pagina 1-3 werkte mee aan ‘Liefde tot elke prijs?’

Hallo Esther,

Ik heb een vraag over voeding en de vorming van tandsteen. Mijn kitten van elf maanden geven wij Orijen-brokjes en natvoer van Applaws. Hij heeft ook een waterfontein.

Gisteren waren we voor iets anders met haar bij de dierenarts. Bij het kijken in de mond bleek dat ze al tandsteen had. De dierenarts heeft dit direct verwijderd en raadde aan om met een gaasje het gebit schoon te maken en over te gaan op Hill’s T/D. Is dit echt nodig? Ze krijgt toch al goed voer? Bovendien is het voor ons niet duidelijk of tandsteen nu door het voer dat we haar geven wordt veroorzaakt. Kun je ons adviseren?

Dank en groet,Thea

Natuurlijk heeft voeding effect op het ontstaan van tandsteen. De genetische aanleg van de kat is echter veel belangrijker en verklaart 70% van de variatie. Net als bij mensen zijn er katten die makkelijk

tandsteen vormen en katten bij wie dit veel minder snel gebeurt.

Als je een ‘tandsteenvormende kat’ hebt dan kun je wel een en ander met de voeding bewerkstelligen. Voeders als T/D hebben speciale polyfosfaten, die calcium binden en zo de vorming van tandsteen uit tandplak voorkomen. Een verschil in tandsteenvorming tussen natvoer en droogvoer, waarbij vaak een beschuldi-gende vinger naar het natvoer gaat, is veel minder duidelijk.

Meerdere fabrikanten hebben speciale ‘tandenpoetsbrokken’ in de markt gezet die een speciale textuur hebben, wat groter zijn, en de eerdergenoemde speciale polyfosfaten bevatten. Ze hebben aangetoond te werken, maar de gouden standaard blijft tanden poetsen.

Als je volwassen katten hebt kan het echter een hele klus zijn dit voor elkaar te krijgen, en dan ook nog op een manier die zoden aan de dijk zet. Vandaar de ontwikkeling van deze speciale antitandsteendiëten.

Op de vraag of het echt nodig is om iets aan het gebit te doen zeg ik volmondig ja. Het antwoord op de vraag of dit via speciale voeding moet zijn is moeilijker. Als je goed in staat bent de tanden mecha-nisch te reinigen (bijvoorbeeld met een vingertandenborsteltje) dan is een andere voeding niet nodig. Krijg je dat echter niet voor elkaar dan kun je kiezen voor een speciaal dieet, zoals T/D van Hill’s.

Het niet reinigen van de tanden brengt veel gezondheidsrisico’s met zich mee, die het gevolg zijn van tandvleesontste-kingen. Ook met pijn moeten eten is iets wat voorkomen moet worden. Denk maar aan jezelf, als je een plekje in je mond hebt dat pijn doet dan vergaat het plezier in het eten je wel!

Esther Hagen-Plantinga

Heb jij ook een vraag aan Esther over kattenvoeding? Stel hem hier.

ELLES NIJSSEN

ESTHER HAGEN - PLANTINGAEsther Hagen - Plantinga is dierenarts, universitair docent en onderzoeker diervoeding aan de Faculteit diergeneeskunde te Utrecht. Zij is gespecialiseerd in voeding van honden en katten en heeft haar eigen diervoedings- adviesbureau, Nutrissues.

Kan tandsteen worden veroorzaakt door voer?

Alle actuele nieuwtjes over katten, gedrag en wetenschap vind je op onze Facebookpagina. Ook te bekijken als je niet zelf op Facebook actief bent.

KGA biedt kennis op uw eigen locatieWist je dat het Kattengedragsadvies- bureau ook kennis op locatie biedt?Dat kan in allerlei vormen: eenincompanytraining, scholing op dewerkvloer, een lezing op locatie,je zegt het maar!

DE GARANTIES VAN HET KATTENGEDRAGSADVIESBUREAU

• 100% katvriendelijk advies• behandeling op basis van de

nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen

• behandeling door de meest ervaren en meest succesvolle kattengedrags- therapeut van Nederland en België

• zorgvuldige anamnese met uitgebreide vragenlijst en drie uur durende gedragsobservatie

• versuffende middelen als valium en Clomicalm worden niet geadviseerd

• alle katten en problemen worden behandeld voor één duidelijke prijs.

Op ons Youtube-kanaal vind je veel filmpjes over kattengedrag.Ingedeeld op thema en voorzien van uitleg. Kijken dus!

Is je kat beschoten? Meld het!Bij het Meldpunt Schietincidenten kun je schietincidenten op drie manieren melden:

Je kunt mailen naar: schietincidentkat@gmail.com

Je kunt iedere maandag tussen 19.00 uur en 20.00 uur bellen naar 06-31789182, vanuit België +31- 6-31789182.

Je kunt ook online melden. Net als de kat in de vraag had poes Tjanushka met 11 maanden al gebitsproblemen. Foto © Elles Nijssen

1110

Voorjaarslezingen over emoties Het Kattengedragsadviesbureau organiseert dit voorjaar drie lezingen van Esteban Rivas over emoties bij dieren, met extra aandacht voor de emoties van katten. Esteban is theoretisch psycholoog en filosoof. Hij is expert op het gebied van dierethiek, communi-catie en intelligentie bij dieren. Esteban verzorgde onder meer lezingen voor het Minding Animals congres in 2012 en recent voor het partijcongres van de Partij voor de Dieren.

28 maart 2014: Emoties en hersenen: affectieve neurowetenschap. Over de emotionele systemen die alle zoogdieren met elkaar delen, waaronder woede, angst, lust, zorg, verdriet en speelsheid. Uiteraard met extra aandacht voor de emoties van katten.

25 april 2014: Affectie over de soortgrens heen. Is affectie geven iets typisch menselijks? Over het tonen van emoties door mens en dier, en vooral door katten.

9 mei 2014: Het straffen van en door dieren Waarom straffen mensen hun huisdieren? Werkt dat eigenlijk? Straffen katten en andere dieren elkaar ook? En zo ja, waarom?

De lezingen beginnen om 20.00 uur en eindigen om 21.45 uur. De kosten bedragen € 22,50 per lezing. Je kunt je aanmelden via info@kattengedragstherapie. Ook zonder aanmelding ben je van harte welkom. Je kunt dan ter plekke betalen. De lezingen vinden plaats in het Katten Gedrag Centrum, Joris Ivensplein 108, 1087 BP Amsterdam. Esteban Rivas

Mensen denken nogal eens dat het normaal is als een kat uit zijn bek stinkt. Vooral als hij ouder wordt. De werkelijkheid is anders. Heel even een stinkbekkie hebben kan te maken hebben met achtergebleven etensresten, maar als de geur blijft is dat een signaal van gebits- of tandvleesproblemen, of zelfs heel andere problemen zoals diabetes of nierfalen. Mondproblemen zijn voor een kat net zo pijnlijk en vervelend als voor een mens! Ga elk jaar met je kat naar de dierenarts, en probeer zelf af en toe in zijn bekkie te kijken.

In deze regio’s staat de Kattenoppasservice klaar voor jou en je kat(ten).

Is er een ‘kattenwijsheid’ waar jij aan twijfelt? Mail ons en wie weet komt jouw vraag de volgende keer in Maak dat de kat wijs!

Kattenoppasservice: ook last-minute Niet alleen tijdens vakanties, maar ook daarbuiten staat de Kattenoppasservice voor je klaar. Er zijn oppassers in de volgende regio’s: Amsterdam, Lands-meer, Oostzaan, Purmerend, Zwanen-burg, Haarlem, Vinkeveen, Oss, Lelystad, Naarden, Bussum, Nootdorp, Zoeter-meer, Badhoevedorp, Ouderkerk a/d Amstel, Amstelveen, Breda, Apeldoorn, Spijkenisse en Hoofddorp.

Wilt je vrijblijvend kennismaken met een oppas? Dat kan. Bel dan 020-4230947 of mail naar info@kattenoppasservice.nl

In deze regio’s staat deKattenoppasservice klaar voor jou en je kat(ten).

Tot nu toe hebben we een relatief warme winter. Toch ruimen we onze mutsen en handschoenen nog niet op; de echte winter kan nog komen! Ook dieren profiteren zo lang mogelijk van hun winterjas. Pas zodra het daglicht nog meer toeneemt wordt het tijd voor de opruiming. De temperatuur is daarop niet van invloed!

De kattenvacht biedt de huid de ultieme beveiliging tegen temperatuurs- wisselingen, schadelijke uv-straling en mechanische schade. Zo kan de kat de (nacht)vorst, een verblindende winterzon en conifeertakjes weerstaan. Tijdens de vervanging van zijn multifunctionele mantel mogen er natuurlijk geen hiaten in zijn beschermingssysteem ontstaan. Zijn kwetsbare kattenvel moet zorgvuldig bedekt blijven tijdens elke fase van de verhaarperiode. Daarom is de verharing uitgesmeerd over meerdere maanden en bovendien opgesplitst in een onder-wol- en een bovenvachtrui.

Haar voor haar de zomer tegemoetEind februari laten enkele van de oudste, meest versleten wolhaartjes los. Door de licht kronkelige vorm klampen ze zich nog wel vast aan de overgebleven pels. Een los haartje steekt met zijn topje licht boven de rest van de vacht uit. Zodra de poetsende kattentong langskomt wordt het meegenomen, het maag-darmkanaal in. Uiteindelijk komt het er via de ontlasting weer uit.De komende weken zullen talloze onder-vachthaartjes deze route volgen, terwijl in de haarzakjes haarknopjes nieuwe wolhaartjes aanmaken. Geen moment is de huid echter onbe-schermd, doordat de eerste nieuwelingen al verschenen zijn voordat de laatste oude onderharen de vacht verlaten.

BovenvachtruiDit proces kost erg veel energie; er worden in korte tijd miljarden haarcellen geprodu-ceerd. Daarom neemt de huid graag even rust na de onderwolrui.Met de langste dag in het verschiet volgt uiteindelijk ook de bovenvacht de grote

uittocht. Verdeeld over de vacht laten her en der de stuggere, langere dekharen los. Anders dan de wolharen kleven ze niet nog even aan de overgebleven haren vast, maar storten ze zich direct ter aarde. KokhalsneigingenTijdens de dagelijkse wasbeurten gaan er wel enkele haren via de tong mee de kattenkeel in, maar liever niet! Ze zijn erg moeilijk door te slikken en blijven vaak achter in de mond- of keelholte. Daar wekken ze kokhalsneigingen, hoesten en soms zelfs benauwdheid op. Om van dit rotgevoel in de keel verlost te raken wil poes iets eten. Dat is de reden dat katten, hoewel hun maag daar absoluut niet geschikt voor is, soms planten(delen) eten. De bovenharen groeien in een trager tempo dan de fragiele wolhaartjes. Daarom duurt de bovenvachtrui ook veel langer. Feitelijk is de rui pas kort voor de winter helemaal klaar.

JET BIJEN Jet Bijen is docent vakopleiding honden en katten trimmen en auteur van (vak)literatuur. Daarnaast heeft ze een trimsalon en is ze paraveterinair.

Winterwarm

Foto © Desiree Houtekamer

Het is toch normaal als een katuit zijn bek stinkt?

Maak dat de kat wijs!

1312

Survival of Cats with Heart FailureHypertrophic cardiomyopathy is a common form of heart disease in cats. Nutrition has played an important role in the optimal treatment for heart failure in cats. This study was designed to determine if there is a relationship between body weight or body condition and survival in cats with heart failure. Data from 101 cats with heart failure were evaluated regarding initial body weight and body condition score (BCS), subsequent changes in body weight, and treatment and were compared with survival times.

Survival was significantly associated with body weight in this population of cats. The results suggested a “U”-shaped curve where cats with the lowest and highest body weights had reduced survival times compared with cats with body weights in the intermediate range. The study did not demonstrate a statistically significant association between BCS and survival though the pattern was the same as for body weight. The median survival time for all 101 cats was 93 days.

Finn E, Freeman L, Rush J et al: The relationship between body weight, body condition, and survival in cats with heart failure, J Vet Intern Med 24: 1369, 2010.

About 35% to 40% of the adult pet cat population is overweight or obese. Obesity in cats predisposes them to diseases such as lower urinary tract disease, lameness, hepatic lipidosis, non-allergic skin disease, and diabetes mellitus. Body weight (BW) is an objective measurement and is useful for follow-up in weight loss programs, but it does not provide any indication of body composition or lean-to-fat body mass. The most widely used system for body composition is the 9-point semi- quantitative system for body condition score (BCS) that is based on visual and palpatory findings (BCS: 1 = emaciated, 5 = ideal, and 9 = grossly obese). The purpose of this study was to evaluate whether a 9-point BCS system and the % body fat (BF) assigned to each BCS based on data from colony cats is valid for privately owned, indoor-confined, adult neutered DSH cats. The study determined that the 9-point BCS system reflected actual body composition well in pet DSH cats. Nevertheless, the percentage of BF associated with each BCS was higher in this study than was reported for colony cats. This was particularly noted for male cats. For relevancy to veterinary practice, it was recommended that to detect subtle weight change in individual cats, the BCS system should be combined with regular BW measurements at all veterinary visits. Study findings could indicate a need for redefining the ideal BCS for inactive neutered cats to include a BCS of 4.

Bjornvad CR, Nielsen DH, Armstrong PJ et al: Evaluation of a nine-point body

condition scoring system in physically inactive pet cats, Am J Vet Res 72:433, 2011.

Body ConditionScoring for Cats

Op Youtube kun je een goede, Engelstalige webinar bekijken over chronische gewrichtspijn bij katten. Artrose (in het Engels (ostheo) arthritis genoemd) kan op alle leeftijden voorkomen, maar treft in elk geval veel oudere katten: zo’n 90% van de katten ouder dan twaalf lijdt eraan. Helaas wordt dit vaak niet opge-merkt. Katten lopen niet snel mank, en verbergen hun ellende zo veel mogelijk. Ze lijden vaak in stilte.

4 signalen van artroseEr zijn vier signalen van artrose:• Lange, dikke, brosse nagels; een teken dat een kat zijn nagels

niet goed meer kan onderhouden.• Veranderingen in gedrag of routine. Bijvoorbeeld ineens

niet meer slapen op hogere slaapplekken. Deze veranderingen kunnen heel subtiel zijn!

• Zich minder wassen/een slechte vacht. • Minder activiteit, stijfheid en zwakte.

Je dierenarts helptSlechts één van deze signalen is al een reden om snel naar de dierenarts te gaan. Deze kan verschillende manieren adviseren om je kat te helpen: pijnstilling, dieetvoeding, voedingssupple-menten, en als de kat dik is: zorgen dat hij afvalt zodat zijn gewrichten minder belast worden. Let op, gebruik alleen pijnstilling die je dierenarts adviseert, en nooit humane pijnstilling. Een kattenlijf zit anders in elkaar en zet stoffen anders om dan een mensenlijf. Humane pijnstilling kan dodelijk zijn voor katten.

Hoe kun jij helpen?Heeft de dierenarts geconstateerd dat je kat artrose heeft, dan kun je zelf ook het nodige doen om het leven van je kat te veraangenamen.• Zet alles wat hij nodig heeft op makkelijk toegankelijke

plekken. Denk daarbij aan water, eten, kattenbakken,

krabpalen. Zorg dat slaap- en uitkijkplekken ook goed toegankelijk zijn. Maak gebruik van krukjes en loopplankjes.

• Geef je kat meerdere kattenbakken. Oók als hij buitenkomt. • Creëer rustige, veilige, zachte, warme slaapplekjes.• Blijf spel en activiteiten aanbieden. Is je kat te dik, dan kan

spelen ook het afvallen bevorderen.• Houd de vacht goed in de gaten.

Elles Nijssen

Dankzij het krukje kan de kat op het aanrechtDe bank is een goed opstapje naar de vensterbank met mandje (foto © Elles Nijssen).

English partWebinar over chronische gewrichtspijn

14 15

Cursusoverzicht KGA Kattendagen Het Kattengedragsadviesbureau organiseert regelmatig KGA-Kattendagen. Dit zijn cursusdagen in Nederland en België, met steeds verschillende verdiepingsthema’s op het gebied van kattengedrag. Hieronder ons cursusprogramma voor het komende jaar. Voor deze Kattendagen is inschrijven nog mogelijk tot 2 dagen voor aanvang.

Ons cursusaanbod voor 2014

Datum Plaats Thema9 februari 2014 KGA Kattendag Amsterdam Gastgezin special

15 februari 2014 KGA Kattendag Groningen Emoties van katten en affectie

9 maart 2014 KGA Kattendag Amsterdam Asiel special 1

16 maart 2014 KGA Kattendag Amsterdam Fokker special 1

5 & 6 april KGA Weekend Academie Amsterdam Katten verzorging in de praktijk (2 lesdagen)

12 april KGA Kattendag St.Job BE Stress en de rol van huisvesting

11 mei KGA Kattendag Amsterdam Fokkers special 2

18 mei KGA Kattendag Amsterdam Begrijp je kat: alles over communicatie

31/5 en1/6 KGA Weekend Academie Oegstgeest Special gedragsproblemen (heel weekend)

Voor meer informatie kijk hier

Zondag 9 februariThema: kittenverzorging voor gastgezinnen

Doelgroep: gastgezinnen

Programma - in sneltreinvaart katvriendelijk socialiseren: dat kan- een andere kijk op het flessen van kittens - het zoogproces- eetproblemen voorkomen en verhelpen- gedragsproblemen voorkomen

Tijd: 10.00-17.00

DocentMarcellina Stolting (kattengedragsdeskundige & docent kattengedrag)

LocatieKatten Gedrag CentrumJoris Ivensplein 1081087 BP Amsterdam

Zaterdag 15 februari Thema: emoties bij katten

Doelgroep: kattenliefhebbers en professionals

Programma 09.00-11.00 Relatie kat en baasje11.00-11.20 pauze11.20-12.45 Affectie over de soortgrens heen12.45-13.30 lunch13.30-14.15 Katvriendelijk hanteren 14.15-15.15 Trauma’s bij katten15.15-15.35 pauze15.35-16.35 Invloed van spel op de relatie met de eigenaar16.34-16.45 pauze16.45-17.30 De invloed van feromonen op de emoties17.30-18.00 Kunnen katten gefrustreerd zijn?

Docenten:Marcellina Stolting en Esteban Rivas

LocatieAOC – GroningenHereweg 101Groningen

Kattendagen in februari

Prijs: € 85,-, inclusief vegetarische lunch en lesmateriaal. Wil je een inschrijfformulier? Mail naar info@kattengedragstherapie.nl.

Woensdag 5 februariThema: Wat vertelt je kat?

Tijd 20.00-22.00

Lezing:‘Wat vertelt je kat?’, door Wytske van de Vlasakker, stagiaire van het Kattengedragsadviesbureau en dierenverzorgster.

LocatieJoris Ivensplein 108, 1087 BP Amsterdam

Prijs: € 5,-. Je kunt je opgeven via info@kattengedragstherapie.nl.

Gratis Katten Advies LijnHeb jij een vraag over je kat?Blijf er niet mee rondlopen! Bel de gratis Katten Advies Lijn 020-4160883. Elke dinsdag van 17.00-18.00 uur professioneel en katvriendelijk advies.

Lukt het je niet om op dit tijdstip te bellen?Dan kun je ook gratis je vraag stellen• op het Forum kattengedrag http://kattengedrag.forumup.nl• aan dierenvriend@telegraaf.nl (mogelijk wordt je vraag dan in de krant beantwoord)• bij de Sophia Kattenbond

Wil je liever bellen met de Katten Advies Lijn? Dan kun je tegen vergoeding een bel- of Skype-afspraak maken op een geschikter moment. Dat kan via info@kattengedragstherapie.nl.

16

MAGAZINE

Dit magazine wordt maandelijks kosteloos verspreid vanaf 2002 en heeft inmiddels 15.000 abonnees, zowel professionals als niet-professionals. Onder de professionals zijn (medewerkers van) dierenspeciaalzaken, asiels, kattentrimsalons, dierenartsenpraktijken, kattenfokkers, en producenten en toeleveranciers van kattenbenodigdheden. Je vindt het Kattengedragsadviesbureau ook op Facebook, Twitter, Youtube en www.kattengedragstherapie.nl.

CONTACTGEGEVENS

Websites:http://www.kattengedragstherapie.nlhttp://www.kattengedragcentrum.nl

Forum:http://kattengedrag.forumup.nl

E-mailadressen:info@kattengedragstherapie.nl kattengedragstherapie@gmail.com (voor grote bestanden: foto’s en filmpjes)

Cursusinformatie en inschrijvingen:info@kattengedragstherapie.nl

Skype:kattengedragstherapie.nl (op afspraak)

Katten Advies Lijn telefonisch spreekuur:020 - 4160883 (dinsdag van 17.00-18.00 uur)

Kattengedragsadviesbureau: 020 - 3308780

Katten Cursus Centrum: 020 - 4160547

Website Kattenoppasservice:http://www.kattenoppasservice.nl

Telefoonnummer Kattenoppasservice: 020 - 4230947

Het Kattengedragsadviesbureauis een Aequor-erkend leerbedrijf

COLOFON

Dit magazine is een uitgave van het Kattengedragsadviesbureau.

Redactie: Elles Nijssen en Marcellina StoltingOpmaak:Karin Jansen

M.m.v.: Desiree Houtekamer, Esther Hagen-Plantinga, Jet Bijen, Linda Beumer, Marieke Knies, Marnix Lamberts, Nadine Pouw, Winn Feline Foundation ©Kattengedragsadviesbureau. Overname van artikelen is niettoegestaan zonder onze schriftelijketoestemming.Wil je het magazine niet meerontvangen? Stuur ons dan een e-mailmet in de berichtregel ‘Uit adresbestand verwijderen’. Indien je juistabonnee wilt worden, is het sturen vaneen e-mail eveneens voldoende.

AdverterenWil je meer weten over de mogelijkheden en tarieven? Stuur dan een mail naar info@kattengedragstherapie.nl of bel: 020-3308780.