Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et...

34
Kalium Bob Zietse, internist-nefroloog

Transcript of Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et...

Page 1: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

KaliumBob Zietse,

internist-nefroloog

Page 2: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Kalium in het Paleo dieet

Page 3: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Dagelijkse kaliumbalans

Page 4: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Postprandiale translocatie van Kalium

Page 5: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute
Page 6: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Regulatie Renale Kalium Excretie

Page 7: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Regulatie renale K+ excretie

1. Aldosteron 2. Distale flow

Page 8: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Wat bepaalt of er K excretie plaatsvindt?

Distal delivery van Natrium en

distal flow

Aantal ENaC kanalen en hun

“open probability”

(mineralocorticoid effect)

Negatief voltage in CNT/CCD

Niet reabsorbeerbare anionen in

het tubulus lumen; b.v. Bicarb

+

Page 9: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Feedback & feedforward

Greenlee et al., Ann Intern Med 2009

Page 10: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Relatie

kalium balans

en

volume balans

Page 11: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Tegengesteld effect van flow en ENaC

Page 12: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Hypokaliemie

Page 13: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Symptomen hypokaliëmie

Spier

• Spierzwakte

• Ileus

• Rhabdomyolyse

• Respiratoire insufficiëntie

• Paralyse

Hartgeleiding

• U-golf, ST-depressie, QT

• PAC’s, PVC’s

• Tachycardie

• AV-blok

• Ventrikelfibrilleren

Page 14: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Oorzaken hypokaliëmie

1. Shift

2. Extrarenaal kaliumverlies

3. Renaal kaliumverlies

Page 15: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Is er sprake van shift ?

Page 16: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Differentiatie hypokaliëmie

• Urine kalium

• Aanwezigheid hypertensie

• Wat is de [Mg]

• Zuur-base status

• Urine chloor

Page 17: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Urine kalium

Lin et al., Arch Intern Med 2004

Spot urine K Spot urine K / kreatinine

Page 18: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Aanwezigheid hypertensie

Hyperaldosteronisme

• Sporadisch

• Familiair (types I – III)

Pseudohyperaldosteronisme

• Apparent mineralocorticoid excess (11ßHSD)

• Syndroom van Liddle

• Activerende mutatie mineralocorticoïd receptor

Overig

• Nierarteriestenose

• Syndroom van Cushing (ectopisch ACTH)

Page 19: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Wat is de [Mg]?

Subramanya et al., Clin J Am Soc Nephrol 2014

Page 20: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

K+

Effect zuurbase balans op de K+ secretie in de nier

alkalose

intracellulair

K overschot

+

K+

H+

Hypokaliemie

Hypokaliemie

K+ ↓

H+ ↓

Page 21: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Hyperkaliemie

Page 22: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Symptomen hyperkaliëmie

Page 23: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Hyperkaliëmie

Page 24: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Oorzaken hyperkaliëmie

1. Shift

2. Minder filtratie

3. Minder secretie

Page 25: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Differentiatie hyperkaliëmie

• Hemolyse?

• Trombo- of leukocytose?

• Celverval?

• Nierfunctiestoornissen?

• Zuur-base status?

Pseudo!

Page 26: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Renine

Angiotensine II

Aldosteron

Angiotensine I

Spironolacton

ACE-remmer

Co-trimoxazol

Na+

K+

H+

Serum K+

GFR ↓

Page 27: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Behandeling hyperkaliëmie: waarom?

• Bedreigt de patiënt acuut (minuten, uren)

• Bedreigt de patiënt chronisch (dagen)

• Wil RAAS-blokker eigenlijk niet stoppen

Page 28: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Behandeling hyperkaliëmie: hoe?

Renale excretie

• Infuus

• Lisdiuretica

• Fludrocortison

Extracorporeel

• Hemodialyse

• Hemofiltratie

“Oude” binders

• Natriumpolystyreensulfonaat

• Calciumpolystyreensulfonaat

Shift

• Insuline

• Bicarbonaat

• (Salbutamol)

• (Noradrenaline)

Nieuwe binders

• Zirconium

cyclosilicaat 9 (ZS-9)

• Patiromeer

Page 29: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Effectiviteit behandeling

Blumberg et al., Am J Med 1988

Page 30: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Orale kaliumbinders ?

Page 31: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

• 123.391 patiënten

• 2194 patiënten SPS

• 82 darmnecrose

• 0.14% vs. 0.07%

• NNH = 1395

Watson, 2012

Page 32: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015

Page 33: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

Patiromeer

Bakris et al., JAMA 2015

Page 34: Kalium - Internisten · ACE-remmer Co-trimoxazol Na+ K+ H+ Serum K+ ... Watson, 2012 . Lepage et al., Clin J Am Soc Nephrol 2015 . Patiromeer Bakris et al., JAMA 2015. ZS-9: acute

ZS-9: acute effecten

Kosiborod et al., JAMA 2014


Sepsis en hemodynamiek - icverpleegkundige.com · Therapie Medicatie Vasoactiva: receptor CI RR HR Dopamine DA1, β1, α1 = Dobutamine β1 ( ) Milrinone PDE remmer = = Noradrenaline

Sepsis en hemodynamiek - icverpleegkundige.com · Therapie Medicatie Vasoactiva: receptor CI RR HR Dopamine DA1, β1, α1 = Dobutamine β1 ( ) Milrinone PDE remmer = = Noradrenaline

stot.ruTatum POCC RU.OOOI .11 AH4S, Jama gueceH11R caeaeHHn B peecrp JIHu n.03.2016r. 3AflBHTEAb c orpaHW1eHH0ii «TA «MAPIIIAJI» (000 «NIAPIIIAJI») poccllfl, 123056, ropoa MocKBa,

stot.ruTatum POCC RU.OOOI .11 AH4S, Jama gueceH11R caeaeHHn B peecrp JIHu n.03.2016r. 3AflBHTEAb c orpaHW1eHH0ii «TA «MAPIIIAJI» (000 «NIAPIIIAJI») poccllfl, 123056, ropoa MocKBa,

Handleiding voor de opzet en uitvoering van het ... · al. Effect of a practice-based strategy on test ordering performance of primary care physicians: a randomized trial. JAMA 2003;289:2407-12.

Handleiding voor de opzet en uitvoering van het ... · al. Effect of a practice-based strategy on test ordering performance of primary care physicians: a randomized trial. JAMA 2003;289:2407-12.

jama noor 2009

jama noor 2009

Stekelige hanenpoot (Echinochloa muricata): competitiviteit ......90-waarden die verschilden tot een factor zes voor de ALS-remmer nicosulfuron en factor zeven voor de HPPD-remmer

Stekelige hanenpoot (Echinochloa muricata): competitiviteit ......90-waarden die verschilden tot een factor zes voor de ALS-remmer nicosulfuron en factor zeven voor de HPPD-remmer

De geheimen van het verouderde brein. · • Vaker dementie na 4 jr. 62% versus 8% • Vaker overleden na bijna 2 jr 38% versus 27,5% • JAMA 2010 gecorrigeerd voor leeftijd, co-morbidideit,

De geheimen van het verouderde brein. · • Vaker dementie na 4 jr. 62% versus 8% • Vaker overleden na bijna 2 jr 38% versus 27,5% • JAMA 2010 gecorrigeerd voor leeftijd, co-morbidideit,

Shefford • St-Joachim • Warden MARS 2020 Volume 17 - No 4 ...Lessard, Cécile Lachapelle, Ginette Lepage, Yannik Morin, Valérie Morissette, Anny Schneider, Étu-diants de l’école

Shefford • St-Joachim • Warden MARS 2020 Volume 17 - No 4 ...Lessard, Cécile Lachapelle, Ginette Lepage, Yannik Morin, Valérie Morissette, Anny Schneider, Étu-diants de l’école

Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids ... Hot Topics.pdf · Palbociclib/Ibrance® Ribociclib is een CDK 4-6 kinase remmer die in combinatie met een aromatase remmer

Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids ... Hot Topics.pdf · Palbociclib/Ibrance® Ribociclib is een CDK 4-6 kinase remmer die in combinatie met een aromatase remmer

Mammacarcinoom en osteoporose - Fyonetfyonet.nl/wp-content/uploads/2015/01/Mammacarcino... · Hormonale regulatie van de borst Hypofyse. Aromatase remmer Ovariële ablatie Hormonale

Mammacarcinoom en osteoporose - Fyonetfyonet.nl/wp-content/uploads/2015/01/Mammacarcino... · Hormonale regulatie van de borst Hypofyse. Aromatase remmer Ovariële ablatie Hormonale

Prodware adjust Waste & Recycling · Ségolène ROYAL, Ministre de l’Environnement du développement durable et de l’Energie, par le groupe de travail dirigé par Corinne LEPAGE…

Prodware adjust Waste & Recycling · Ségolène ROYAL, Ministre de l’Environnement du développement durable et de l’Energie, par le groupe de travail dirigé par Corinne LEPAGE…

WETENSCHAP @OLVGVerpleegkunde...2018 was een goed jaar voor de wetenschap in OLVG. Een publicatie van een zelf geïnitieerd onderzoek in de JAMA (Journal of the American Medical Association,

WETENSCHAP @OLVGVerpleegkunde...2018 was een goed jaar voor de wetenschap in OLVG. Een publicatie van een zelf geïnitieerd onderzoek in de JAMA (Journal of the American Medical Association,

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN · Toediening van de CYP3A4-remmer ketoconazol met Akynzeo veroorzaakte een 1,8-voudige verhoging van de AUC van netupitant en een 1,3-voudige

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN · Toediening van de CYP3A4-remmer ketoconazol met Akynzeo veroorzaakte een 1,8-voudige verhoging van de AUC van netupitant en een 1,3-voudige

SALVIA sylvestris 'Rhapsody in Blue' · 2017-01-23 · Pépinière Lepage - Chemin du Portu, 49130 Les Ponts-de-Cé - Tél. : 02 41 44 93 55 SALVIA sylvestris 'Rhapsody in Blue' €

SALVIA sylvestris 'Rhapsody in Blue' · 2017-01-23 · Pépinière Lepage - Chemin du Portu, 49130 Les Ponts-de-Cé - Tél. : 02 41 44 93 55 SALVIA sylvestris 'Rhapsody in Blue' €

· Web view16248 - ANA CAROLINA DOS SANTOS CACIONE GONZALEZ 14826 - ANA CAROLINA DRUMMOND LEPAGE PARZANESE 11287 - ANA CAROLINA ERNICA DESOUZA 8941 - ANA CAROLINA FALAVINHA VIEIRA

· Web view16248 - ANA CAROLINA DOS SANTOS CACIONE GONZALEZ 14826 - ANA CAROLINA DRUMMOND LEPAGE PARZANESE 11287 - ANA CAROLINA ERNICA DESOUZA 8941 - ANA CAROLINA FALAVINHA VIEIRA

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN · In-vivo resultaten laten zien dat toediening van ulipristalacetaat met een krachtige of een matige CYP3A4-remmer de C max en de AUC

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN · In-vivo resultaten laten zien dat toediening van ulipristalacetaat met een krachtige of een matige CYP3A4-remmer de C max en de AUC

Ex Machina / Robert Lepage - EpidemicRobert Lepage Artiste multidisciplinaire, Robert Lepage exerce avec une égale maîtrise les métiers d’auteur dramatique, de metteur en scène,

Ex Machina / Robert Lepage - EpidemicRobert Lepage Artiste multidisciplinaire, Robert Lepage exerce avec une égale maîtrise les métiers d’auteur dramatique, de metteur en scène,

Present a Tie Voor JAMA 20-10-2008

Present a Tie Voor JAMA 20-10-2008

DVD - Opéra Magazineopera-magazine.com/.../uploads/2015/04/1999-2014-dvd.pdf · 2017-02-07 · DVD (en rouge Opéra Magazine) Opéras 1984 (Maazel/Lepage - Decca) 30/81 Acis and

DVD - Opéra Magazineopera-magazine.com/.../uploads/2015/04/1999-2014-dvd.pdf · 2017-02-07 · DVD (en rouge Opéra Magazine) Opéras 1984 (Maazel/Lepage - Decca) 30/81 Acis and

Peau et toxicomanie - Infectiologie...51 Botulisme • Passaro DJ Wound botulism associated with black tar heroin among injecting drug users. JAMA 1998; 18: 859-63. • Werner SB Wound

Peau et toxicomanie - Infectiologie...51 Botulisme • Passaro DJ Wound botulism associated with black tar heroin among injecting drug users. JAMA 1998; 18: 859-63. • Werner SB Wound

Liste ensa 2011 - tawjihnet · 1129550971 yasmine douihi-touzani 18.43 9 1129974794 chilouch fatima-zahrae 18.39 10 1129240448 dounia jama 18.39 10 1129089563 yassine chait 18.38

Liste ensa 2011 - tawjihnet · 1129550971 yasmine douihi-touzani 18.43 9 1129974794 chilouch fatima-zahrae 18.39 10 1129240448 dounia jama 18.39 10 1129089563 yassine chait 18.38