N. SHAN STATE

S. SHAN STATE

E.SHAN STATE

KAREN STATE

KAYAH STATE

Myitkyina

CHINA

THAILAND

LAOS

INDIA

Lashio

Taunggyi

Loikaw

Hpa-An

KACHIN STATE

grap

hic

desi

gn b

y Y

ing

Tzar

m

အမးသမးမား အဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင)

အမးသမးမားအဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင) သည ျမနမာႏငငမ သမငးေၾကာငး ေနာကခကြျပားသည တငးရငးသ အမးသမးအဖြ႕အစညး အသးသးျဖင စေပါငး ဖြ႕စညးထားေသာ ပထမဥးဆး အဖြ႕ႀကးျဖစသည။ အဖြ႕ခပတြင ျမနမာႏငင နယနမတခငး ထစပေနသည ဘဂၤလားေဒရ၊ အႏၵယႏင ထငးႏငငတ႕မ နယစပ ေဒသမားရ အမးသမးအဖြ႕အစညး (၁၃) ဖြ႕ပါ၀ငၿပး ၁၉၉၉ ခႏစ ဒဇငဘာ (၉) ရကေန႕တြင တညေထာငဖြ႕စညးခသည။

အမးသမးမားအဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင) သည အမးသမးမား၏ ဘ၀အဆငအတနး တးတက ျမငမားလာေစေရးႏင အရညအခငး ျပည၀ေစေရးအတြက သာမက အရညအခငး ျမငတငျခငး၊ စညးရးခဥးကပျခငး၊ သေတသနျပျခငးႏင မတတမး တငျခငးမားမ တဆင ဒမကေရစလႈပရားမႈ၊ ၿငမးခမးေရးႏင အမးသားျပနလည သငျမတေရး အပါအ၀င က႑ အားလးတြင အမးသမးမား ပမပါ၀ငလပကငလာ ေစေရးအတြက လႈပရားေဆာငရြက ေနသည အဖြ႕အစညးျဖစသည။

ရညရြယခကမား � အမးသမးမား စြမးရညျမငမားေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး � ကား၊ မ တနးတေရး � အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈႏင ခြျခားဆကဆမႈအားလး ပေပာကေရး � လမႈက႑အသးသးႏင ဆးျဖတခကခသည အဆငတငးတြင အမးသမးမား ပါ၀င

လာေရး � ၿငမးခမးေရး၊ ျပနလညသငျမတေရးႏင ဒမကေရစေရး

ေကးဇးတငလႊာစဥဆကမျပတ ရေနဆျဖစသည အႏရာယက အေလးမထားႏငပ သတ႔၏ အျဖစအပကမားက ျပနလညေ၀မေပးသည မနးမငယမား၊ အမးသမးမား နင ကနလထမား မပါရပ ဤအစရငခစာ ထြကေပၚလာႏငမည မဟတပါ။ ထသတ႔၏ ရ၀ငစြာ ထတေဖာေျပာဆမႈမားသည ျမနမာႏငငအတြငး စစမန ေသာ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခမႈက ျပနလညတညေဆာကရာတြင ပထမဆး ေျခလမးမား ျဖစလာမညက အမးသမးမား အဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင) မ အခင အမာ ယၾကညသည။

ဤအစရငခစာ လကေတြ႕ေပၚထြကလာေရးအတြက ေရ႕ရႈလပေဆာငခ ေသာ အာရအမနတရားႏင အခြငအေရးအဖြ႕ (AJAR) အား အမးသမးမား အဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင) မ အထးေကးဇးတငလပါသည။ မမတ႔ရးတြင ေစတနာ ၀နထမးအျဖစ လာေရာကကညေပးခေသာ ကလဘရနးကလညး သမ၏ ပပးလပ ေဆာငမႈမား အတြကေကးဇးတငသလ ျမနမာကယဆယေရး စငတာ (BRC) ကလညး ေငြေၾကးႏငလအပေသာ ပပးမႈမားအတြက မားစြာ ေကးဇးတငပါသည။

ဤအစအရငခစာတြင မးေမာငးထးေဖာျပထားေသာ အျဖစအပကမားက ေပးပ႔လာသည အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမား ျဖစၾကသည ကခငအမးသမး အစညးအရး (ထငးႏငင)၊ ကရငအမးသမးအစညးအရးႏင ရမးအမးသမး ေရးရာ ဆကသြယဖလယ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးအဖြ႕၊ ကရငလ႕အခြငအေရး အဖြ႕အစညးမားကလညး သတငးအခကအလကႏင ဓာတပမား ေထာကပ မႈအတြက ေကးဇးတငပါသည။ ထ႕အျပင စာအပအျပငအဆင ဒဇငးက တာ၀နယလပေဆာငေပးခေသာ ယငးဇ ကလညး ေကးဇးတင အသအမတ ျပပါသည။

rmwdumအကဥးခပ

နဒါနး

ေနာကခ သမငးေၾကာငး

အပငး ၁။ တငးရငးသား အမးသမးမားအား ျမနမာစစတပ၏ စနစတက လငပငးဆငရာ ေစာကားကးလြနမႈမား

က။ ဥးသနးစန အစးရ လကထက မတတမးရယထားႏငသည အျဖစအပက ၁၀၀ ေကာ။ ၁) မတတမးရယထားသည အမႈအခငး ၁၀၄ ခ၂) အေပၚယမသာ ၃) အမးသမးမားအေပၚ ကးလြနေလရသည ျပစမႈဆငရာ သေဘာသဘာ၀မား

ခ။ စစပြႏင ဖႏပမႈ၏ လကနကတနဆာအျဖစ အဓမၼျပကငမႈက အသးျပျခငး၁) စနစတက တညေဆာကဖြ႕စညး ကငသးသည လကၡဏာမား၂) အဖြ႕အစညး တစလးကငသးမႈ ၃) ကယျပန႔ေသာ ကငသးမႈလကၡဏာမား ၄) ထးစစမား သဘာ၀ သယဇာတ ထနးခပမႈမားႏင ဆကစပမႈ

ဂ။ တရားဥပေဒေရးရာ ခြျခမး သးသပခက။ ႀကးေလးေသာ ျပစမႈ၁) ျပညတြငး ဥပေဒ ၂) ႏငငတကာ ဥပေဒ

အပငး ၂။ အျပစေပးမႈ ကငးလြတျခငးမား ရပတရန လအပျခငး က။ တရားဥပေဒ စးမးေရးက ေျပာေနရျဖင မရပ လကေတြ႕ တညေဆာကရန လအပသည။

၁) ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငမႈ ၂) တရားစရငေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး

၃) ျမနမာႏငငရ အမးသမးမားအား အကာအကြယေပးသည ဥပေဒမား ခမတျခငး

ခ။ အဓပၸါယရၿပး နကရႈငးသည ႏငငေရး အေျပာငးအလမား လအပခက။ ၁) အစးရ အေနျဖင လ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအေပၚ တာ၀နခမႈရရန လအပျခငး၂) ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥသည ျမနမာျပညသမားအား ကးလြနခးေဖာကေနမႈမားက

အဓပၸါယရစြာ အဆးသတေပးရန လအပျခငး

နဂးခပ။ စစတပအား အရပဖက အပခပေရး ေအာကသ႕ သြပသြငးျခငး

အၾကျပခကမား

စကားလး စာရငး

1Same Impunity, Same Patterns

tpD&ifcHpm tusOf;csKyf

လြနခသည ဆယစႏစ တခခန႔က အမးသမးမား အဖြ႕ခပ(ျမနမာႏငင) (WLB) သည ျမနမာတပမေတာ ၏ တငးရငးသား အမးသမးမားအေပၚ စနစတက လငပငးဆငရာ ရာဇ၀တမႈမားကးလြနသညက ရႈတခခၿပး ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖစေပၚေနသည အေရးယမႈမ ကငးလြတခြငစနစက အဆးသတရန ေတာငးဆခသည။ ယေန႔တြင WLB သည ယငးေတာငးဆခကမားက အသစတဖန ေတာငးဆလက ရပါသည။ အမညခ အရပသား အစးရ အာဏာရလာၿပး သးႏစၾကာလာသညတင ျမနမာႏငငရ အမးသမး မား၏ ဘ၀မားက အစးရေကာေထာက ေနာကချပေသာ လငအၾကမးဖကမႈမားက ဆကလက ၿခမးေျခာကေနဆ ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငရ အမးသမးမားသည အမးမးေသာ ခးေဖာကကးလြနမႈမားက ထမးပးထားၾကရသည။ ဤ အစရငခစာသည လငအၾကမးဖကမႈမားက လငကြျပားမႈဆငရာ အဆးဆး ရာဇ၀တမႈအျဖစ ေဇာငးေပး ေဖာျပထားပါသည။ WLB ႏင အဖြ႕၀ငအဖြ႕အစညးမားသည ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြကာလမ စတင၍ ျမနမာတပမေတာမ မဒမးျပကငျခငးက ခခရေသာ အမးသမးအမႈေပါငး ၁၀၀ ေကာက အခကအလက စေဆာငးမတတမးတင ေဖာျပထားပါသည။ လ႔အခြငအေရး မတတမးတငမႈမားအေပၚ အကန႔အသတ မားေၾကာင ဤမတတမးသည အမနတကယ ျဖစပြားေနေသာ ခးေဖာကကးလြနမႈမား၏ အစတအပငး ငယတခသာ ျဖစသညဟ WLB က ယၾကညပါသည။

အမႈအခငးအမားစမာ ၂၀၁၁ ခႏစမစ၍ ရမးျပညနယေျမာကပငးႏင ကခငျပညနယတ႕တြင ျပလပခ ေသာ စစေရး ထးစစမားႏင ဆကစပေနပါသည။ ကခငအမးသမး အစညးအရး - ထငးႏငင (KWAT) အဖြ႕က ျမနမာအစးရစစသားမား ကးလြနခေသာ လငအၾကမးဖကမႈ အျပအမမားက ခခရသည အမး သမး ၅၉ ဥးက မတတမးတငထားပါသည။၁ ရမးအမးသမးေရးရာ ဆယသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငး (SWAN) က လြနခေသာ သးႏစအတြငး အမးသမးႏင မနးကေလး ၃၅ ဥး ပါ၀ငေသာ လင အၾကမးဖကမႈ ၃၀ က အစရငခထားသည။ မဒမးကငမႈ အျဖစအပကမားသည ပဋပကၡအခနမားနင ဆကႏြယေနပါသည။၂

ဤရာဇ၀တမႈမားသည တခါတရ၊ ေဖာကျပနေသာ စစသားတဥးခငးစ၏ ျပမခကထက ပမေနသည။ သတ႔၏ ေနရာ ေဒသကယျပန႔မႈႏင စနစတကျဖစေသာ ပစမားသည တညေဆာကဖြ႕စညးပသ႑နအရ

2

ျဖစသညက ျပသေနသည။ မဒမးမႈက ယေန႔ျမနမာႏငငတြင စစပြႏင ဖႏပမႈ ယႏရားအျဖစ အသးျပ ေနဆ ျဖစပါသည။ အမႈ ၄၇ ခသည ရကစကေသာ အပစလက မဒမးျပကငမႈမားျဖစၿပး ကးလြနခ ရသမားမာ အသက ၈ ႏစ အရြယအထပင ပါ၀ငသည။ အမးသမး ၂၈ ေယာကမာ သတျဖတခရျခငး သ႔မဟတ ရရေသာ ဒဏရာမားေၾကာင ေသဆးခၾကပါသည။ ဤအမႈမားတြင တပရငးေပါငး ၃၈ ရငး ေကာမ ပါ၀ငေနၿပး အခ႕တပရငးမားသည အခနႏငအမ ထပကာထပကာ ကးလြနမႈမား ရေနသည။ အျဖစအပကမားသည ၿမ႕နယ ၃၅ ခတြင ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။ ဤမဒမးျပကငမႈမားသည လစတ ေပာကၿပး စတလြတကယလြတ ျဖစခရသညဟ ရငးျပ၍ မရႏငေပ။ ပဋပကၡတြင လငအၾကမးဖကမႈက မဟာဗဟာအျဖစ၊ စစဆငေရး အျပအမအျဖစ အသးျပၿပး ႏငငေရး စးပြားေရး ဆကႏြယမႈမား ပါ၀ငေန ကာ လပဂၢလတဥးတေယာကခငး အမႈမားထက ေကာလြနေနသည။ ျမနမာႏငငတြင ေသာငးကနးသ ဆန႔ကငေရး နညးဗဟာမားတြင တငးရငးသား ေဒသမားမ အရပသားမားက အလားအလာရေသာ အႏရာယ ရသမားအျဖစ သတမတထားသည။ ျမနမာစစတပက လငအၾကမးဖကမႈက စစဆငေရး ကရယာတခအေနျဖင တငးရငးသား လ႔အဖြအစညးမား စတဓါတပကျပားေစရနႏင ဖကဆး ႏငရန အသးျပသည။ စစတပအရာရမားသည လငရာဇ၀တမႈမားက တတတဆတမကႏာလြရသာမကပ တခါတရတြင သတ႔ကယတင ကးလြနမႈမားလညး ရေနသည။ ပြငပြငလငးလငး ျမငေတြ႕ေနရေသာ အေရးယမႈက လြတကငးေနျခငးတ႔ႏင ေပါငးစပလကသညအခါ စစသားမားသည ၂၀၀၂ ခနစက SWAN အဖြ႕မ မးေမာငးထးေဖာျပခသကသ႔ “မဒမးကငခြငလငစင” ရေနၾကဆျဖစသည။

လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားက ျမနမာႏငငက အဖြ႕၀ငျဖစေသာ ႏငငတကာ သေဘာတစာခပ အမားအျပားႏင အျခားေသာ ျမနမာႏငငက လႊမးၿခမႈရသည ႏငငတကာ ဥပေဒမားက တားျမစထားၿပး ျမနမာႏငင ရာဇ၀တမႈ ဥပေဒတြငလညး မဒမးမႈသည ရာဇ၀တမႈ ျဖစသည။ သ႕ေသာ ႏငငတကာဥပေဒ သ႕မဟတ ျပညတြငးဥပေဒ မားႏငပတသက၍ ထေရာကေသာ သက၀ငမႈမးမရေသးေပ။ ျမနမာ တပမေတာက လငအၾကမးဖကမႈက စနစတကႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ ကငသးေနျခငးသည ဤအစရင ခစာတြင မတတမးတငထားသည ခးေဖာကမႈမားက ႏငငတကာ ဥပေဒမားေအာကတြင စစရာဇ၀တမႈ ႏင လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တျပစမႈမားအျဖစ လကခလာႏငဖြယ ျဖစေစသည။ ယငးက ခငမာေသခာၿပး လြတလပသည ႏငငတကာ စစမးစစေဆး ျခငးကသာ အတညျပႏငမညျဖစသည။

စစဥေဖာထတထားသည လတတေလာေျပာငးလမႈအေပၚ ျမနမာအစးရအေနျဖင တာ၀နခမႈႏင ထပတ ျဖစေစရနႏင ျမနမာႏငငမ အမးသမးမား လအပေသာ ဂဏသကၡာက ျပနလညထနးသမးရနအတြက ယခအခနသည အခနေကာငး ျဖစသည။ ယငးသ႔ ျဖစေစရနအတြက တခတညးေသာ လပေဆာငရနမာ

3Same Impunity, Same Patterns

အမးသမးမား ေတြ႕ၾကခရသည အၾကမးဖကမႈမားအတြက အမနတရားႏင တရားမတမႈမ တဆငသာ ျဖစႏငေပသည။ အၾကမးဖကမႈမားက ခကခငးရပတန႔ရန လအပရသာမက ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒေရးရာ မေဘာငမား၊ မားယြငးေနသည အေျခခဥပေဒႏင တရားစရငေရး စနစတ႔ကလညး နကနကရႈငးရႈငး ျပျပင၍ အမးသမးမားအား အကာအကြယေပးသည ဥပေဒမား ခမတရန လအပသည။

တပမေတာက အေရးအရာ ကစၥမားအားလး လြတလပစြာ စမခန႔ခြႏငခြငေပးထားသည ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက ျပငဆငျခငးသည ျမနမာႏငငရ အမးသမးမားအတြက အမနတရားရရေစရန ပထမ အဆင အာမခခက ျဖစသည။ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒအရ တရားစရငေရး ဘကမလကမႈက အာမခရ မည။ ထမသာမက ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒအရ စစတပက ကးလြနေသာ ရာဇ၀တမႈအားလးက စရငပင ခြငရသည စစခရးစနစသည အကန႔ အသတမရေသာ လပပငခြငႏင ကယျပန႕ေသာ တစလးအာဏာက ရရထားသည။ စစတပက အရပသား တရားစရငေရး ထနးခပမႈေအာကတြင ရရမည။ အရပဖက စစဖက တရားစရငေရး ႏစခလးတြင သငေလာ ေလာကပတေသာ တငၾကားမႈစနစမား ရေစျခငးျဖင ကးလြနခ ရသမားက အမနတရား ရရခြငရေစရမည။ လကရ အေနအထားတြင ျမနမာႏငင အမးသား လအခြင အေရးေကာမရငတြင လပပငခြင၊ လပရညကငရညႏင လြတလပၿပး ပြငလငးျမငသာေသာ ပစျဖင ႀကးမားေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ကငတြယလေသာ ဆႏၵမရေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။

အစးရ အေနျဖင အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈက ေျဖရငးလေသာ ဆႏၵအမနတကယရပါက လကရ ျဖစေနေသာ တငးရငးသား အမးသမးမားအေပၚ ခးေဖာကကးလြနမႈမားက အသအမတျပၿပး ပဋပကၡအတြငး လငအၾကမးဖကမႈ တားဆးေရး ႏငငတကာ ေၾကညာခကက လကမတေရးထးရန လအပသည။ ထ႔ေနာက အမးသမးမားက အၾကမးဖကမႈမားမ ကာကြယေပးရန ရညရြယထားေသာ ဥပေဒမားက ခမတရမည။ အမးသမးမားအေပၚ ဥပေဒေၾကာငးအရ အကာအကြယေပးရန လအပခကက ၂၀၁၃ ေအာကတဘာတြင ျမနမာႏငငလးဆငရာ အမးသမးေရးရာ ေကာမတမ ႀကးမးကာ ေနျပညေတာ တြင ျပလပခေသာ အမးသမးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာဗဟာ စမကနးႏင ပတသကေသာ အလပရေဆြးေႏြးပြ အဆျပခကမားတြင အခငအမာ ေဖာျပထားသည။

ထ႔အျပင ခးေဖာကကးလြနမႈမား အဆးသတေစရန အဓပၸါယရေသာ လမးေၾကာငးတချဖစလာေစရန အစးရအေနျဖင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအေပၚ ၎၏ ႏငငေရးခညးကပမႈက နကရႈငးစြာ ျပငဆငရန လအပသည။ ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးအေပၚ အေပၚယ ျပကြကမသာ မျဖစသငေပ။ ၿငမးခမးေရး ဆငရာ ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင အမးသမးကယစားျပမႈ မပါ၀ငပ ေရရညတညတခငၿမေသာ

4

ၿငမးခမးေရးႏင အမးသမးမားအေပၚ ခးေဖာကကးလြနမႈမား အဆးသတရနမာ ျဖစႏငမည မဟတပါ။ တရား၀င ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ပါ၀ငသမား အားလးနးပါးမာ အမးသားမားျဖစေနျခငးသည အေရးႀကးသည ၿငမးခမးေရးနင ပဋပကၡအေပၚ ေ၀ဖန ပငးျခားေသာ အျမငမားက ေဘးဖယထားၿပး လငကြျပားျခားနားမႈဆငရာ ကြျပားျခားနားမႈမားက တညေဆာကဖြ႔စညးပအရ ထနးသမးထားသကသ႔ ျဖစေနသည။၃ ထမသာမက မၾကာမ လပေဆာငသြားမည ႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြမားတြင အတတကာလ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားႏင တပမေတာ၏ အခနးက႑က ထညသြငးေဆြးေႏြးရန အေရးႀကး သည။ ယငးတြင လြတလပေသာ ႏငငတခတြင စစတပသည လထဆႏၵျဖင ေရြးခယတငေျမာကထား ေသာ အရပသား အစးရလကေအာကတြင ရရမည ဆသညက လကခရနလညး ပါ၀ငသည။ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒက ျပငဆငကာ စစတပက အရပသား ထနးခပမႈေအာကတြင ထားရျခငး မျပႏငေသး သမႏင မျပသမ ကာလပါတလး စစဘကဆငရာမ တငးရငးသား အမးသမးမားအေပၚ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမား အဆးသတသြား ႏငမည မဟတေပ။

5Same Impunity, Same Patterns

rdwfqufjcif;

“ဒအျဖစအပကေတြဟာ အခကအလကအတြက သကေသျဖစေစပါတယ။ စစအပစက ဆန႔ကငဖက ေျပာေနေပမယ တကယေတာ ျမနမာႏငငမာ ဘာအေျပာငးအလမ မျဖစပါဘး။ ျပညတြငးစစပြ ေဒသျဖစေစ၊ အပစရပေဒသျဖစေစ ဒါမမဟတ စစမရတ ေဒသေတြမာ ျဖစေစ ဘယေနရာမာပျဖစျဖစ လကရ စစအပစေအာကမာ ဘယအမးသမး ဒါမမဟတ ဘယ မနးကေလးမဆ အဓမၼျပကငမႈန႔ လငဆငရာ ႏပစကညငးပမးမႈေတြ ၾကႏငတ အႏရာယရေန တယဆတာ ရငးပါတယ။ စစသားေတြ၊ ဗလႀကးေတြ၊ တပမးေတြန႔ တျခားအရာရေတြဟာ တဥး ခငးေသာလညးေကာငး အပစလကေသာလညးေကာငး အဓမၼျပကငမႈ၊ အမးသမးန႔ ကေလးေတြ အေပၚ သတျဖတမႈေတြက အေရးယမခရပ ကးလြနေနၾကပါတယ။ ဒမာမတတမးတငထားတ အျဖစအပကေတြက စစတပေတြက အရပသား အမးသမးေတြအေပၚ အဓမၼျပကငမႈန႔ တျခား ျပစမႈေတြက ကးလြနခြငျပထားတ စနစတကန႔ ဖြ႕စညးတညေဆာကမႈ သေဘာသဘာ၀ ရေနတာ က ေဖာျပပါတယ။ ဒါအျပင အၾကမးဖကမႈေတြက ဆကလကၿပး တးျမငျဖစပြားေန ေစပါတယ။ ျပစမႈေတြက တငၾကားခရငလညး အေရးယမႈ မရတအျပင ကးလြနခရသေတြက ျပစတငတာ ေတြ၊ ၿခမးေျခာကတာေတြ ဒါမမဟတ ဖမးဆးထနးသမးတာေတြအထ ရေနပါတယ။ အမးသမး ေတြန႔ ကေလးေတြဟာ ဆကၿပးအဓမၼျပကငခေနရတယ။ စစအပစရ႕ လကနကကင တပဖြ႕ ေတြန႔ အာဏာပငေတြက လငကၽြနေတြအျဖစ၊ အသးခေနၿပး ႏပစကညငးပမးမႈန႔ သတျဖတမႈ ေတြ ဆကလကျဖစေပၚ ေနပါတယ။” ၄

အမးသမးမား အဖြ႕ခပ(ျမနမာႏငင) “ကးလြနခြငျပထားေသာစနစ” အစရငခစာ ၂၀၀၄ ခႏစ။

လြနခတ ဆယစႏစတခက ေရးခတ အဒ စာသားေတြက လကရ အျဖစမနေတြန႔ ကကညေနဆ ျဖစေန သည။ အမးသမးေတြဟာ လငပငးဆငရာ ျပစမႈကးလြနမႈေတြက ယခငပစအတငး ခေနရဆျဖစၿပး အေရးယမႈ မရျခငးေတြကလညး ယခငအတငးပင ျဖစသည။ သ႔ရာတြင ယေန႔ ႏငငေရး အေျခအေနသည အေတာပင ေျပာငးလေနသည။ ယခငက ျပစတငေ၀ဖနခခရသည အစးရသည ႏငငတကာ အေရးယ ပတဆ႔မႈမား မရေတာပ ျဖစလာၿပး ႏငငတကာ စးပြားေရးနယပယတြင ႀကဆမႈမား ႀကးမားစြာ ရလာေန

6

သည။ ႏငငျခားတငးျပညမားအေနျဖင ျမနမာႏငင၏ လကရျဖစေပၚတးတကမႈမားက ရးရငးစြာ လကခ ထားပရၿပး ယငးတငျပခကမားသည တဖကသတ တငျပခကမားသာ ျဖစသညက ေမေလာေနပရသည။၅

အစးရအေနႏင မၾကာေသးမက “ျပျပငေျပာငးလမႈမား” ႏင “အျပသေဘာေဆာငသည တးတကမႈမား”က ကလသမဂၢတြင ေျပာဆေၾကာျငာေနသည တခနတညးမာပင တငးရငးသား ေဒသမားတြင ထးစစမား ဆကလက ရေနၿပး အမးသမးမားႏင မနးမငယမားသည အဓမၼျပကငခေနရဆ ျဖစသည။၆ “တရားဥပေဒ စးမးမႈေအာကတြင ၿငမးခမးစြာ ေနထငေရး”၇ အပါအ၀င “ျပညသ႔လထ၏ အေျခခလအပခကမား ျဖည စညးရန အဆငသငရေနသည” ဟ ေျပာဆေနသည တခနတညးမာပင အစးရသည လငအၾကမးဖကမႈမား လႊမးမးေနသည အေရးယမႈ လြတကငးသည စနစက ဆကလကထနးသမးထားၿပး ႏငငတြင ေရရည စစတပ ႀကးစးေရးက ထနးသမးထားသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥေပဒ ဖယရားေရးက ပတဆ႔ထားသည။

ဤအစရငခစာသည ၂၀၁၀ ခႏစမစတငသည အစးရ “သစ” တငျပထားသည အေျပာငးအလ ျမငကြငးႏင ျမနမာႏငငရ အမးသမးမား၏ ၀မးနညးဖြယ လကေတြ႕ အေျခအေနမားၾကား ျခားနားမႈက ေဖာထတရန ရညရြယသည။ သမၼတ ဥးသနးစနလကထကတြင အမးသမး (၁၀၄) ဥးသည အစးရစစသားမား၏ လင အၾကမးဖကမႈ သားေကာငမား ျဖစခရသညက အမးသမးမား အဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင)ႏင အဖြ႕၀င အဖြ႕ အစညးမားက မတတမးတင ထားၿပး ဖးကြယေနေသာ အမႈမားလညး အမားအျပားရေနႏငေသးသညက သတျပေစလသည။ အဓမၼျပကငမႈက စစပြႏင ဖႏပမႈကရယာအျဖစ ဆကလကကငသးေနဆ ျဖစသည။ စနစတကႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ အသးျပမႈသည စစရာဇ၀တမႈႏင လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈမား ျဖစလာႏငဖြယ ရေနသည။ သ႔တငေအာင အဓမၼျပကငမႈကကးလြနခၾကေသာ စစသားမား သည လြတလပစြာ သြားလာႏငေနၿပး အေရးယမႈမ လြတကငးေစရန ယႏရားမားက ဆကလက အကာအကြယေပးလက ရေနသည။

ဤအစရငခစာသည လငအၾကမးဖကမႈက အဆး၀ါးဆး လငျခားနားမႈဆငရာ ရာဇ၀တမႈအျဖစ အဓက ထားေဖာျပထားၿပး တခနတညးမာပင ျမနမာႏငငရ အမးသမးမားသည အၾကမးဖကမႈ အမးမးက ၾကေတြ႕ခစားေနရေၾကာငးကလညး အသအမတျပထားသည။ မမတ႔ အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမား မးေမာငး ထးျပသညအတငး သတ႔သည စစပြမားႏင အးအမမျဖစရျခငးတ႔၏ ၀နထပ၀နပးက ထမးရြကေနရသည။ တငးရငးသား အမးသမးမားအေပၚ စစပြမား၏ အကးဆကမားႏင ျမနမာစစတပ၏ ဖႏပမႈမားသည အမားအျပားျဖစေနၿပး အမးသမးမား၏ လငပငးဆငရာ ဂဏသကၡာအတြက ေလာေပါမႈမား မျဖစလာႏင ေသးေပ။ သ႔ရာတြင အျပစေပးအေရးယမႈမားအေပၚ ႀကးမားစြာ အကာအကြယရေနသည အေျခအေန

7Same Impunity, Same Patterns

ေအာကတြင စဥဆကမျပတ ဆကလကျဖစေပၚေနသည လငအၾကမးဖကမႈမားသည အမးသမးမား၏ ဂဏသကၡာက အႀကးမားဆးဖကဆးေနၿပး အမးသမးမားက အၾကမးဖကမႈ၏ ဓါးစာခမားျဖစေစသည ျမနမာႏငင၏ ဖခငႀကးစးသည ယဥေကးမႈ လႊမးမးမႈ၏ ထငရားေသာ ရလာဒမားျဖစသည။

စစဥေဖာထတထားသည လတတေလာေျပာငးလမႈအေပၚ ျမနမာအစးရအေနျဖင တာ၀နခမႈႏငထပတ ျဖစေစရနႏင ျမနမာႏငအမးသမးမား လအပေသာ ဂဏသကၡာက ျပနလညထနးသမးရနအတြက အခန ေကာငးျဖစသညအားေလာစြာ ယငးသ႔ ျဖစေစရနအတြက တခတညးေသာ လပေဆာငရနမာ အမးသမးမား ေတြ႕ၾကခရသည အၾကမးဖကမႈမားအတြက အမနတရားႏင တရားမတမႈ ေဖာထတျခငးမားမ တဆငသာ ျဖစႏငေပမည။ အၾကမးဖကမႈမားက ခကခငးရပတန႔ရန လအပရသာမက ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒေရးရာ မေဘာငမား၊ မားယြငးေနသည အေျခခဥပေဒႏင တရားစရငေရး စနစတ႔ကလညး နကနကရႈငးရႈငး ျပျပင၍ အမးသမးမားအား အကာအကြယေပးသည ဥပေဒမား ခမတရန လအပသည။ ယငးကစၥရပမား အားလးသည ျမနမာႏငင ၿငမးခမးေရး ေဆာငကဥးရနအတြက လအပေသာ ႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြမား အေပၚ အစးရ၏ ခဥးကပမႈမားက နကနကရႈငးရႈငး ျပျပငမႈမရပါက ျဖစေပၚလာႏငမည မဟတေပ။ လအပခကမားအနက လြတလပေသာ ႏငငတႏငငတြင စစတပသည လထ၏ ဆႏၵႏငအည စစမနစြာ ကယစားျပေသာ အရပသားအာဏာပငမား လကေအာကတြငရရန လအပမႈက လကခရနလညး ပါ၀င သည။ ထလအပမႈ ပနးတငရရသညအထ အမးသမးမားအဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင) သည မရပမနား ေဆာငရြကသြားမည ျဖစသည။

8

aemufcHorkdif;a=umif;“၁၉၆၂ ခႏစတြင ျမနမာႏငင၏ ေနာကဆး ဒမကေရစ အစးရသည စစအာဏာသမးမႈျဖင ျဖတခခခရၿပး ႏစေပါငး ၄၀ ေကာၾကာေအာင ကမၻာတြင အရကစကဆး အစးရတရပ၏ ေအာကတြင ဖႏပမႈမား ျဖစေပၚလာေစခသည။ ၁၉၈၈ ခႏစ အေရးေတာပက ၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြမားက ျဖစေပၚေစခၿပး ယငး ေရြးေကာကပြတြင လထက စစအပခပေရးက တခနကဆန႔ကငခၾကကာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ဥးေဆာငေသာ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပႏင တငးရငးသား အတကအခပါတမားက လႊတေတာ အမတေနရာ၏ ၈၀ ရာႏႈနးေကာျဖင ေရြးခယခၾကသည။ သ႕ေသာ စစတပက ထသတ႔က အာဏာ လႊေျပာငးျခငး မရပ ဒမကေရစႏင တငးရငးသား ေခါငးေဆာငအခ႕က ေထာငခထားခသည။” ၈

၂၀၀၈ ခႏစတြင အာဏာရ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစသည၉ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒသစတခက ေရးဆြၿပး အတညျပခသည။ ယငးတြင “အရပသား” အပခပမႈ အတအေယာင အသစက ေဖာထတၿပး စစအပခပေရးက အာမခသည ဥပေဒမား အေျမာကအမားပါရသည။ အေထြေထြ ေရြးေကာကပြက ၂၀၁၀ ခနစ ဒဇငဘာလ ၇ ရကေန႔တြင ကငးပခၿပး လြတေတာသစက ၂၀၁၁ ခႏစ၊ ဇႏၷ၀ါရလတြင စတငကငးပခသည။ စစေကာငစက သမၼတဥးသနးစန ဥးေဆာငေသာ ျမနမာႏငင အစးရသစ သ႔ ၂၀၁၁ ခနစ၊ မတလတြင အာဏာလႊ ေျပာငးေပးခသည။ ယငးလပငနးစဥအတြငး စစေကာငစက တရား၀င ဖကသမးခၿပး ဥကဌ ဗလခပမးႀကး သနးေရႊႏင ဒ-ဥကဌ ဒတယ ဗလခပမးႀကး ေမာငေအး တ႔သည ယငးတ႔ ရယထားေသာ အာဏာမားမာ တရား၀င ႏႈတထြကခၾကသည။ ေရြးေကာကပြအၿပး တပတအၾကာ ၂၀၁၀ ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလ ၁၃ ရကေန႔တြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည စစေပါငး ေနအမအကယခပ ၇ ႏစ ကခေနရာမ လြတေျမာကလာခသည။

၂၀၁၁ ခႏစ ျပညေထာငစ ၾကခငေရးနင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပါတ အရပသား အစးရသ႔ အာဏာလႊေျပာငးၿပး ေနာက ျမနမာႏငငတြင အေျပာငးအလ အေျမာကအမား ေတြ႕ရခရၿပး ႏငငတကာ ရပတညမႈတြင တးတက မႈမား ေတြ႕ရခရသည။ ၂၀၁၂ ခနစ အေစာပငးတြင ၾသစေတးလား၊ ကေနဒါ၊ ဆြစဇာလန၊ အေမရကန ျပညေထာငစႏင ဥေရာပ သမဂၢတ႔သည လကနက ပတဆ႔မႈမအပ အျခားအေရးယ ပတဆ႔မႈမားက ဆငးင ထားလကၾကသည။၁၀ သ႔ေသာလညး ေနျပညေတာ၏ သသာထငရားေသာ အေျပာငးအလႏင ႏငငတကာ

9Same Impunity, Same Patterns

ပရပ ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ေကးလက တငးရငးသားေဒသက ပကတ အေျခအေနမားနင မားစြာ ျခားနားလကရေနသည။

၂၀၁၁ ခႏစတြင အစးရသည ျမနမာႏငင အမးသား လ႔အခြငအေရး ေကာမရငက တညေထာငခၿပး အာဆယ လ႔အခြငအေရး ေၾကညာစာတမးက လကခခသည၊ ကလသမဂၢ လၿခေရး ေကာငစ ဆးျဖတခက အမတ ၁၆ က လကမတေရးထးၿပး ၂၀၁၂ ခႏစတြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက ဥပေဒစးမးေရးႏင ၿငမ၀ပ ပျပားေရး ေကာမတတြင ဥကဌအျဖစ တငေျမာကခသည။ မၾကာေသးမက ၂၀၁၃ - ၂၀၂၂ အမးသမးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသား အဆငမဟာဗဟာ လပငနးစဥက ထတျပနခသည။

ေကညာခကမားႏင ျပျပငေျပာငးလေရး ကတက၀တမား ရေသာလညး တႏစၿပး တႏစ လ႔အခြငအေရး မတတမးမားက လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ တငျပခကမားက စစမးစစေဆးရနႏင အေရးယေဆာငရြကရန စနစတက ပကကြကေနမႈမားက ေတြ႕ရလာေနရသည။၁၁ ႏငငတကာႏင ျပညတြငး အဖြ႕အစညးမား၏ အစရငခစာမားအရ တရားမ၀င ဖမးဆးမႈမား၊ ဥပေဒမ သတျဖတမႈမား၊ ႏပစကညငးပမးမႈမားနင လင အၾကမးဖကမႈမားမသည အတငးအဓမၼ လပအားခငးေစမႈမား၊ ေျမယာ သမးဆညးမႈမားႏင အတငးအဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးမႈမားရေနသညက ေဖာျပေနသည။၁၂ ျပညေထာငစ ၾကခငေရးနင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပါတ အစးရသည ပဏာမ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈမားက တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညး အမားအျပားႏင လကမတေရးထးခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ကရငအမးသား အစညးအရးနင ရမးျပည တးတကေရးပါတ (ေျမာကပငး) အပါအ၀င သေဘာတည ခကအသစ (၈) ခ ေတြ႕ရရသည။ သ႔ေသာ လညး ၂၀၁၃ ခႏစအတြငး ရမးျပညေျမာကပငးႏင ကခငျပညနယတြင တကပြမား ဆကလက ျဖစပြားခၿပး ေကးရြာမားဖကစးျခငး၊ ေထာငႏငခေသာလမား အးအမမျဖစျခငးတ႔ ေတြ႕ၾကခရသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ ေအာကတဘာလအတြငး ကခငျပညလြတလပေရးအဖြ႕ (ေကအငအ) ႏင အပစအခတရပစေရး စကား ေျပာအၿပး ဆယရကအၾကာတြင မနစၿမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာမားက ျမနမာစစတပ အငအား (၁၀၀၀) ေကာက ၀ငေရာကတကခက သမးပကခသည။၁၃ လကရအေျခအေနတြင ဆကလကျဖစပြားေနသည တကပြမားေၾကာင ကခငေဒသမ အရပသား ၁ သနးေကာ အးအမမျဖစေနၿပး တရတနယစပတြင ခန႔မနး ေျခအရ ျပညတြငး အးအမမ ဒကၡသည (၅၈,၂၈၂) ဥး ခလႈေနရသည။၁၄ သယဇာတ ၾကြယ၀ေသာ တငးရငးသားေဒသမားသည အစးရ ဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားအတြက မဟာဗဟာေျမာက အေရးပါေသာ ေနရာမားျဖစသည။၁၅ ကခငေဒသမားအတြငး မၾကာေသးမက တကပြျဖစပြားေသာ ေနရာမားသည ေရႊ

10

ဓါတေငြ႕ပကလငးက ဗဟျပရာ အနး၀နးကငေဒသမားႏင စမကနး ဆကသြယေရး လမးေၾကာငးမားမ သည တရတနယစပအထျဖစသည။ စစတပေလာခမႈမားအစား အပစရပေဒသမားတြင စစအငအား တးခ႕မႈႏင စစစခနးတးခ႕မႈမားက သယဇာတ တးေဖာေရး ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမား အနးတြင ပမေတြ႕ရ ေနရသည။ ယငးေၾကာင ေထာငနငခေသာ ေကးရြာသားမား အးအမစြန႔ခြာခၾကရၿပး ေဒသခ စား၀တေနမႈ ဘ၀မား ဖကဆးခခၾကရသည။၁၆

တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမားနင အစးရကယစားလယတ႔အၾကား ကခငျပညနယအတြငး ေတြ႕ဆၿပး ၂၀၁၃ ႏ၀ငဘာလအတြငး တႏငငလး အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကလကမတေရးထးရနအတြက ေဆြးေႏြးေနသည အခနမာပင ျမနမာစစတပက ကခငျပညနယ ေတာငပငးေဒသရ ေကးရြာမားအား ထးစစဆင တကခကလကရေနၿပး လေပါငး (၂၀၀၀) ခန႔က အးအမမျဖစေစခသည။ ျမနမာစစတပက စစသားမားသည ေကးရြာငါးရြာအတြငး ၀ငေရာကရာတြင ေသနတမားပစခတၿပး ၀ငေရာကခေၾကာငး သတငးမား ထြကေပၚခသည။၁၇ ယငးသည တငးရငးသား ေဒသမားတြင ဆကလက ျဖစေပၚေနသည လ႕အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား၏ လကၡဏာမားျဖစသည။

11Same Impunity, Same Patterns

tykdif; 1? wkdif;&if;om; trsKd;orD;rsm;tm; jrefrmppfwyf. pepfwus vdifykdif;qkdif&m apmfum;usL;vGefr_rsm;

“အရပသား” အစးရသစတကလာခနမစ၍ အမးသမးမား အဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင)ႏင အဖြ႕၀င အဖြ႕ အစညးမားသည ျမနမာတပမေတာ၏ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမား ကးလြနခခရေသာ အမးသမး (၁၀၄) ဥးက မတတမးျပစ ႏငခသည။ ယငးအမႈမားသည အေပၚယမသာရေသးသည။ ျပမေဆာငရြက ပ သေဘာသဘာ၀ႏင ကးလြနပမားသည အဓမၼျပကငမႈက စစပြႏင တငးရငးသား ေဒသမားအတြငး ဖႏပမႈ ကရယာအျဖစ ယေန႔တင အသးျပေနဆ ျဖစေၾကာငး အတညျပႏငသည။ ဤခးေဖာကမႈမားသည စစရာဇ၀တမႈႏင လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈမား ျဖစလာႏငဖြယ ရေနသျဖင ယငးလပရပ မားက ခကခငးရပတရမည။

ကခငျပညနယတြငး ျမနမာအစးရ စစတပမား ပမတးခ႕လာျခငး။ ၂၀၁၃ ခႏစ ဧၿပလ။ ဓာ

တပ။

Kac

hin

New

s Gro

up

12

u? Od;odef;pdeftpkd;& vufxuf rSwfwrf;&,lxm;Ekdifonfh tjzpftysuf 100 ausmf (ykef;uG,faeaom tjzpftysufrsm; &Sdaeao;onf?)

ဆယစႏစတခေကာ ကာလအတြငး အမးသမးမားအဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင)၊ အဖြ႕၀ငအဖြ႕အစညးမားႏင အျခား ေသာ ေဒသအတြငးႏင ကလသမဂၢအပါအ၀င ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားက တငးရငးသား ေဒသမားတြင အရပသားမားအေပၚ ျမနမာတပမေတာက ကးလြနခေသာ အထးသျဖင ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖစေပၚေနေသာ လငအၾကမးဖကမႈမား အပါအ၀င လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက အစရငခခၾကသည။ ယငးခးေဖာကမႈမား သည လကရ အစးရလကထကတြင ဆကလကျဖစေပၚေနဆျဖစသည။ ဤအစရငခစာတြင ယခငပစမားအတငး ဆကလက ကးလြနေနေသာ လငအၾကမးဖကမႈဆငရာ အမႈအခငးမားက ဆကလကၿပး မတတမးတငျခငး၊ အစရငချခငး ျပလပထားသည။

1? rSwfwrf;&,lxm;onfh tr_tcif; (104) ck WLB အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမားမ မတတမးတငထားသည အမႈမား

၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြမ စတင၍ WLB အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမားသည ျမနမာတပမေတာက ကးလြနေသာ အဓမၼ ျပကငမႈ သ႔မဟတ အျခားေသာ လငအၾကမးဖကမႈမားႏင ပတသကသည အေသးစတ အစရငခခကမားက စေဆာငးခ ၾကသည။ ဤအမႈမားတြင အမးသမး (၁၀၄) ဥးတ႔၏ မတညေသာ အျဖစအပကေပါငး (၆၉) ခႏင ကးလြနခရမႈမား ပါ၀ငသည။ WLB အေနျဖင ယငးတ႔မာ ဤကာလအတြငး အမနတကယ ျဖစပကေနေသာ ခးေဖာကမႈမား၏ ေသးငယေသာ အစတအပငးသာ ျဖစမညဟ ယၾကညသည။ အမႈအမားစသည ၂၀၁၁ ခႏစ မတလတြင ရမးျပညနယႏင ဇြနလတြင ကခငျပညနယတ ၌ျဖစပြားခေသာ ထးစစမားႏင ဆကစပေနသည။ ယငးေနရာ မားတြင အရပသားမားသည မၾကာခဏ ပစမတအျဖစ သတမတခၾကရသည။ (ေအာကတြငၾကညပါ)။ ကခင အမးသမးအစညးအရး (ထငးႏငင)သည ၂၀၁၁ ဇြနလတြင ျမနမာတပမေတာက အပစအခတရပစေရးက ခးေဖာကခသညမ စတင၍ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ၏ သားေကာငျဖစရေသာ အမးသမး (၅၉) ဥးက မတတမးတငထားခသည။၁၈ ဤအျဖစအပက အမားအျပားသည ကခငအမးသမးအစညးအရး (ထငးႏငင)မ ထတျပနၿပးျဖစေသာ အစရငခစာမားတြင ပါ၀ငၿပးျဖစသည။၁၉ ယငးတ႔တြင ၂၀၁၁ ခႏစက ျမနမာတပမေတာက

13Same Impunity, Same Patterns

bk&m;ausmif;wGif; rk'def;jyKusifhr_

၂၀၁၂ ခႏစ ေမလ အေစာပငးက ကခင - တရတနယစပ ပန၀ါၿမ႕တြင အမးသမးတဥးအား ဘရား ေကာငးအတြငး အခနၾကာျမငစြာ ႏပစကညငးပမးၿပး အပစလက အဓမၼျပကငျပကငျခငးက ဆကလက ျဖစေပၚေနေသာ ျမနမာတပမေတာ၏ လငအၾကမးဖကမႈမားအေပၚ အေရးယမႈ မရေၾကာငး ျပသေနျခငးပင ျဖစသည။

၂၀၁၂ ခႏစ ေမလ ၁ ရကေန႔တြင ေျချမနတပရငး (၃၄၇) ႏင ေျခလငတပရငး (၁၁၈) တပရငးႏစရငးမ ကငးလညထြကလာေသာ ျမနမာအစးရတပဖြ႔သည ပန၀ါ၏ အေနာကေျမာကဖက ခေဖြၿမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာသ႔ ေရာကရလာၿပး အသက ၄၈ နစအရြယ ငြားမ (အမညရငးမဟတ) က ဘရားေကာငးအတြငး တဥးတညး ခလႈေနသညက ေတြ႕ရခၾကသည။ ထအခနတြင ရြာသားအမားအျပားမာ ထြကေျပးသြားၾကၿပ ျဖစသည။ စစသား ၁၀ ဥးက သ႔က ေသနတဒငမားျဖင ထႏကခသည၊ ဓါးမားႏငထးၿပး ကယတးလး ခၽြတကာ ဘရားေကာငးအတြငး သးရကတငေအာင အပစလက အဓမၼျပကငျပကငခၾကသည။

ယငးကးလြနမႈက ကယတပငးေသေနသည မနးမျဖစသက ေစာငေရာကေနရသညအတြက အဖမးခခ ရေသာ အသက ၅၉ ႏစအရြယ တရြာထသား ယတဂြက မကျမငေတြ႔ရခသည။ သ႔က ဘရားေကာငး၀ငး အတြငး ၾကးတပထားၿပး ျမနမာစစသားမားက ေျခႏင ကနေကာကျခငး ဓါးျဖငထးျခငးမား လပခသည။ စစသားမား ထြကခြာသြားၿပးေနာက ေမလ ၄ ရကေန႔တြင သႏင ငြားမက သတမရတခက ရတခက အေျခအေနတြင အျခားကခငရြာသားမားက ေတြ႕ရခၿပး ပန၀ါေဆးရသ႔ ပ႔ေဆာငခသည။

ေျမး ၁၂ ေယာက၏ အဖြားျဖစသ ငြားမသည မသားစႏင ျပနလည ေတြ႕ဆႏငခေသာလညး စတေ၀ဒနာက ခစားေနရသည။

Source: KWAT ၂၀

ဖမးဆးသြားၿပး အဓမၼျပကငျပကင၍ သတပစလကသညဟ ယဆရေသာလညး ဗဟတရားရးတြင ပယခခ သည ဆြမလြတရြယဂာ၏ အမႈလညး ပါ၀ငသည။ ကခငအမးသမး အစညးအရး (ထငးနငင) က မၾကာေသးခငက ထတျပနေသာ အစရငခစာတြင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမား ဆကလကလပေဆာငေနသည တခနတညးမာပင ျမနမာစစတပ၏ ကခငအရပသားမားအေပၚ ကးလြနေနမႈမားက ေဖာျပထားသည။ ယငးတ႔တြင ၂၀၁၃ ခႏစ၊ စကတငဘာလ အတြငးက စစတပအရာရတဥး၏ အမးသမးငယ တဥးအား အဓမၼျပကငမႈလညး ပါ၀ငသည။

14

ရမးအမးသမးေရးရာ ဆကသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငး (SWAN) က ၂၀၁၀ ခႏစ ဧၿပလႏင ၂၀၁၃ ခနစ ေမလအတြငး ျမနမာစစသားမားက ကးလြနခေသာ အမးသမးနင မနးကေလးငယ ၃၅ ေယာကတ႔ အပါအ၀င လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ ၃၀ က အစရငခခသည။၂၁ ဤအစရငခစာတြင အခ႕ေသာ အမႈမားက ေဖာျပ ထားသည။

ပေလာင အမးသမး အစညးအရး (PWO)၏ ၂၀၁၂ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ျပညတြငး အးအမမဒကၡသညမား၏ အေတြ႕အၾက ေဖာထတခကသည အစးရတပဖြ႕မားသည လငအၾကမးဖကမႈ အပါအ၀င အရပသားမားအေပၚ ကယျပန႔သည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက အေရးယခရျခငးမရပ ကးလြနလကရေၾကာငး ျပသခသည။၂၂

PWO က ျမနမာတပမေတာ ေရ႕တနးစခနးမား တညရျခငးေၾကာင ျပညတြငးအးအမမဒကၡသညမားအတြက လငအၾကမးဖကမႈ အပါအ၀င လၿခေရး အႏရာယ ရေနေၾကာငး မးေမာငးထးျပခသည။ ထမသာမက ၂၀၁၃ ခႏစ ေမလအတြငး PWO ႏင တေအာငး၀ ေကာငးသားလငယအဖြ႕ ပးေပါငးထတျပနသည ေၾကညာခကတြင ပေလာငေဒသအတြငး ေနာကဆး ျပလပခသည ထးစစေနာကပငး ျမနမာစစတပက အရပသားမားအေပၚ ကယျပန႔ေသာ အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ျပလပခေၾကာငး ေဖာထတခသည။၂၃ အမးသမးမား အဓမၼျပကငျခငး ခေနရေၾကာငးက အမးသမး ႏစဥး၏ အျဖစအပကက မးေမာငးထးေဖာျပခသည။

ကရငအမးသမးအစညးအရး (KWO) ႏင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕ (KHRG) တ႔သည ၂၀၁၀ မ ၂၀၁၂ ခႏစ အတြငး အစးရတပမားမ ကးလြနမႈတြငပါ၀ငခသ အမးသမး (၉) ဥးထမ လငအၾကမးဖကခရမႈ (၈) ခက မတတမးတငခသည။၂၄ WLB အေနျဖင ကရငေဒသမားတြင ကာယကရငတ႔က အေၾကာငးအမးမးေၾကာင အစရငချခငး မလပခသညအတြက ထပမမေဖာျပႏငေသာလညး ထ႔ထကပမမားျပားေသာ အျဖစအပကမား ရေနမညဟ ယၾကညသည။

အျခား ေဒသခႏင ႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမား၏ အစရငခခကမား

ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရး မတတမးကြနယက (ND-Burma) မ ျမနမာတပမေတာ၏ ဆကလကၿပး လငပငး ဆငရာ အၾကမးဖကမႈ ကးလြနမႈမားက အျခားခးေဖာကမႈမားႏငအတ မတတမးတငလကရသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ၊ ဇႏၷ၀ါရလမ ဒဇငဘာလအတြငး ကခင၊ ရခငႏင ရမး ေဒသမားတြင အဓမၼျပကငမႈႏင အျခားလငအၾကမးဖကမႈ ၁၃ ခက မတတမးတင ခသည။၂၅ ၂၀၁၃ ခႏစ ဇႏၷ၀ါရလမ ဇြနလအတြငး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ ၁၄၇ ခက မတတမး တငခရာ အမားစ မာ ျမနမာအစးရစစတပ ကငတြယမႈမား အတြငးျဖစသည။ ယငးတြင အဓမၼျပကငမႈ

15Same Impunity, Same Patterns

aemufqkH;wkdifwef;vmaom tjzpftysuf

၂၀၁၃ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၃၁ ရက၊ ၾကာသပေတးေန႔

အသက ၁၅ ႏစအရြယ ဆြမလြတရြယဂာသည ေအာကတဘာ ၃၀ ရကေန႔ မနက ၉ နာရ အခနတြင ဆဒးႏင ေမာငဂမရြာအၾကားက လေထာငးေကးရြာတြင ဗလႀကး သကၿဖးေအာင ေခၚ ဗလႀကး ေဇာထကေအာငႏင ေျချမန တပရငး (၁၁၆) မ တျခား ျမနမာစစသား ၂ ဥးတ႔၏ အပစဖြ႕ မဒမးျပကငျခငးက ခခရသည။ ေအာကတဘာ ၃၀ ရကေန႔က လေထာငးေကးရြာရ သ႔မဘမားထ ျပနလည လႊေျပာငးေပးခေၾကာငး ေဒသခတဥးက ေျပာသည။

ခမရ (၁၁၆) ၏ တပရငးမးမာ ဒ-ဗလမးႀကး မငးကငဆနးျဖစသည။ ခမရ (၁၁၆) သည ဗလမးႀကး ျမငေမာဥး ေဆာငေသာ စစကငး အေျခစက တပမ ၃၃ လကေအာကချဖစၿပး လႈပရားတပရငးတခ ျဖစသည။

Source: Kachin Land News (not verified by WLB)၂၈

၈ ခ၊ ႏင ကခငႏင ရမးေဒသမားတြင ျဖစပြားခေသာ လငအၾကမးဖကမႈမား ပါ၀ငသည။၂၆ ယငးအမႈမားထမ အခ႕မာ WLB အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမားက အထကတြင ေဖာျပထားသညအတငး မတတမးတငႏငခသည။

ထမသာမက လ႔အခြငအေရး ေစာငၾကညေရးအဖြ႕ႏင အမနကစတ အငတာေနရငနယ (အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႕) ကသ႔ေသာ ႏငငတကာ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားကလညး ၂၀၁၀ ေရြး ေကာကပြ ေနာကပငး ျမနမာတပမေတာ၏ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖက ကးလြနမႈမားက အစရငခခၾကသည။၂၇

ကလသမဂၢမ အသအမတျပျခငး

ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရးအေျခအေနႏင ပတသကသည အထးကယစားလယက သ၏ ၂၀၁၃ ခႏစ မတလ ထတ အစရငခစာတြင “ကခငႏင ရမးျပညနယေျမာကပငး ေဒသမားမ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမားက အနးကပ ေစာငၾကညေနၿပး အရပသားလထအား တကခကမႈမား၊ ဥပေဒမ သတျဖတျခငးမား၊ လငႏင လငကြျပားမႈ အေပၚ အၾကမးဖကမႈမား၊ တရားမ၀င ဖမးဆးထနးသမးမႈမားႏင ႏပစကညငးပမးမႈမားက ဆကလကျပလပေန သညအတြက စးရမပပနေၾကာငး” ထညသြငးေဖာျပခသည။၂၉ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ ၂၀၁၂ ခႏစ

16

ပဋပကၡႏင ဆကႏြယေသာ လငအၾကမးဖကမႈမား အစရငခစာတြင ၂၀၁၁ ခႏစ ဇြနလမ ၾသဂတလအတြငး၃၀ ျမနမာ စစတပ ကးလြနေသာ အမးသမးမားအေပၚ အဓမၼျပကငမႈမားက မးေမာငးထး ေဖာျပထားသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ မတလတြင ကေလးအခြငအေရး ေကာမတ၏ နဂးခပ ေတြ႕ရခကတြင ေဖာျပထားသညအတငး “ေကာမတ အေနျဖင အစးရ စစသားမားႏင ရအရာရမား၏ အမး သမးငယမားနင ဆယေကာသကမားအေပၚ လြနခသည ႏစမားအတြငး လငအၾကမးဖကမႈ ကးလြနသည သတငးအခကအလကမားအေပၚ စးရမပပနသည” ဟ ထတေဖာခသည။၃၁

2? tay:,HrSsom

WLB ႏင အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမားမ ေကာကယရရေသာ သတငးအခကအလကမားသည ယငးတ႔၏ ကြနယကမားမတဆင ကးလြနခရေသာ လပဂၢလမားႏင ခးေဖာကမႈမားတြင မကျမငသကေသ ျဖစခသမား ထမ အဓက ျဖစသည။ ဤအစရငခစာတြင ေဖာျပေသာ အခကအလကမားႏင အမႈတခခငးသည WLB ႏင အဖြ႕၀ငအဖြ႕အစညးမား၏ သေတသနမးမား၊ မတတမးျပစေရးမးမားကယတင ကြငးဆငးေမးျမနးထားခက မားမ အဓက ရရထားျခငးျဖစသည။ သတ႔က လ႔အခြငအေရး အခကအလကမား ေကာကယျခငးႏင စစမး စစေဆးျခငးမားအတြက အထး ေလကင သငၾကားထားချခငးလညး ျဖစသည။

WLB အဖြ႕၀ငအဖြ႕အစညးမား၏ ကြနယကမားမ ရရေသာ အျဖစအပကမားႏင ဤအစရငခစာတြင ေဖာျပခက မားက ႏငငတြငး ျဖစပကေနေသာ ကးလြနမႈအလးစ ျဖစၿပဟ မမတယသငပါ။ ယငးတ႔မာ ျဖစေပၚေနေသာ ခးေဖာကမႈမား၏ အစတအပငးေလး တခမသာ ျဖစပါသည။ လကေတြ႕တြငမ ျမနမာႏငငအတြငး လ႔အခြင အေရးခးေဖာကမႈ မတတမးတငျခငးတြင အကန႔အသတအေျမာကအမား ရေနေသးသည။ လၿခေရး အေျခ အေနအရပငလင လြတလပပြငလငးစြာ လပေဆာငႏငသည အေျခအေနမး မရေသးေပ။

ပထမဆး အေနျဖင ကြငးဆငးလပသားမားသည လၿခေရးႏင သယယပ႔ေဆာငေရးဆငရာ စနေခၚမႈ အမားအျပား ေတြ႕ၾကရၿပး ခးေဖာကမႈမား ျဖစေပၚႏငေခရေသာ ေဒသမားအားလးသ႔ မေရာကရႏငပရသည။ ဒတယ အားျဖင လကနကကင ပဋပကၡမားျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားတြင သြားေရာကေလလာႏငခြင မရသည အခန အခါမားရၿပး တကပြမားေၾကာင အရပသားမား ေနရာေရႊ႕ေျပာငးေနရမႈမားလညးရသည။ တတယအေနျဖင ဓါးစာခမား၊ မကျမငသကေသမားသည အခကအလကမား သကေသခမႈမားမ ျပနလညတန႔ျပနလာႏငသည အေျခအေနမားက ေၾကာကရြ႕ေနၾကသလ လငအၾကမးဖကမႈမားက ပြငပြငလငးလငး ေျပာဆရနလညး

17Same Impunity, Same Patterns

အခကအခမားစြာရေနၾကသည။ ဤအခကႏင ပတသက၍ ပေလာငအမးသမး အစညးအရးႏင တေအာငး၀ လငယအဖြ႕က ပေလာငေဒသမ သကေသခေသာ ရြာသားတေယာက၏ အျဖစအပကက ထငရားေသာ နမနာ ျဖစသည။ “အဓမၼျပကငမႈခရတသားေကာငအေနန႔ အဓမၼျပကငခရတအေၾကာငး ထတေျပာဖ႔ သပခကပါတယ။ စစသားေတြက ဘယသကမ ျပနမေျပာဖ႔ ၿခမးေျခာကထားတယ။ ဒါေၾကာင ကနတလေတြ အားလးလညး ေၾကာကေနၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔အတြက ထတေျပာဖ႔ သပခကပါတယ။”၃၂

ျမနမာႏငငအတြငး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ေစာငၾကညေလလာရာတြင အလားတ အခကအခမား ရေၾကာငး ND-Burma အဖြ႕ကလညး အစရငခသည။ “လၿခေရး စးရမရမႈမားေၾကာင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာက မႈမားက ေစာငၾကညမႈမား ပြငလငးစြာ လပေဆာငႏငျခငး မရ၊ သ႔ျဖစ၍ ျမနမာႏငငအတြငး ျဖစပကသမေသာ ခးေဖာကကးလြနမႈမားအားလးက ကယစားလယတဥးတေယာကက ေကာကယ၍ မရႏငပါ။ အပစအခတ ရပစထားေသာ ေဒသမားမာပင စစတပႏင ရမားက ကးလြနခရသမားက တတတတေနရန ညႊနၾကားထား ေသာေၾကာင ကြငးဆငးလပသားမားႏင ယငးတ႔ႏင ဆကသြယသမားမာ လၿခေရး အႏရာယရေနသည။ အကယ၍ စစတပႏင ရမားထက တေယာကေယာကကသာ ကြငးဆငးၿပး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ အခက အလကေကာကခသက သရသြားပါက ယငးပဂၢလသည ဖႏပေသာ ဥပေဒမားေအာကတြင ဖမးဆးျခငး၊ ေစာကားျခငး၊ သ႔မဟတ အၾကမးဖကမႈမားကပင ခရႏငသည။”၃၃

ယငးအေၾကာငးရငးခမား အားလးေၾကာင WLB သည ဤအစရငခစာတြင မးေမာငးထးေဖာျပထားေသာ ခးေဖာက မႈမားသည ေရခတး၏ ေရျပငေပၚတြငေပၚေသာ အစတအပငးကသ႔ အစတအပငးငယတခမသာျဖစၿပး လငအၾကမးဖကမႈ ကးလြနမႈ အမားအျပား ရေနႏငေသးသည။ ဤအေျခအေနမားက ေသခာေသာ ႏငင တကာ စစမးစစေဆးေရး လအပလကရေၾကာငး ေထာကျပလကရသည။

3? trsKd;orD;rsm;tay: usL;vGefavh&Sdonfh jypfr_ oabmobm0rsm; စစပြတ႔၏ ၀နထပ၀နပးက အမးသမးမား ထမးထားရျခငး

အေစာပငးက ရငးျပခသညအတငးပင ဤအစရငခစာသည လငကြျပားမႈ အေပၚအေျချပ ကးလြနသည ရာဇ၀တမႈမားအနက အဆးရြားဆးျဖစေသာ လငအၾကမးဖကမႈက အဓကေဖာျပသည။ တခနတညးမာပင ျမနမာႏငငရ အမးသမးမားသည ခးေဖာကမႈ မးစက ေတြ႔ၾကခစားေနရေၾကာငးလညး အသအမတျပသည။

18

မမတ႔ အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမား မးေမာငးထးျပသညအတငး အမးသမးမားသည စစပြမားႏငအတ အးအမမ ျဖစရျခငးတ႔၏ ၀နထပ၀နပးမားက တျပငနကတညးထမးရြကေနရသည။ တငးရငးသား အမးသမးမားအေပၚ စစပြမား၏ အကးဆကမားႏင ျမနမာစစတပ၏ ဖႏပမႈမားသည အမားအျပားျဖစေနၿပး အမးသမးမား၏ လငပငးဆငရာ ဂဏသကၡာအတြက ေလာေပါမႈမား မျဖစလာႏငေသးေပ။ သ႔ရာတြင အျပစေပးအေရးယမႈမားအေပၚ ႀကးမားစြာ အကာအကြယရေနသည အေျခအေနေအာကတြင စဥဆကမျပတ ဆကလကျဖစေပၚေနသည လငအၾကမးဖကမႈမားသည အမးသမးမား၏ ဂဏသကၡာက အႀကးမားဆး ဖကဆးေနၿပး အမးသမးမားက အၾကမးဖကမႈ၏ ဓါးစာခမား ျဖစေစသည ျမနမာႏငင၏ ဖခငအပစးသည ယဥေကးမႈ လႊမးမးမႈ၏ ထငရားဆး ရလာဒမားျဖစသည။

လကေတြ႕တြငမ လငအၾကမးဖကမႈမားသည အျခားေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈပစ အမးမးျဖစေသာ ပငဆင မႈမား သမးယျခငးႏင ဖကဆးျခငး၊ အတငးအဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးခရျခငး၊ အတငးအဓမၼ လပအားေစခငးျခငး၊ ႏပစကညငးပမးျခငး၊ တရားမ၀င ဖမးဆးထနးသမးျခငး၊ ေပာကဆးျခငးႏင သတျဖတခရျခငးစသည ကယျပန႔ သည လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ သေဘာသဘာ၀မားနင ဆကစပျဖစေပၚေလရသည။ ဤအစရငခစာတြင မတတမးတငထားေသာ အမႈမားမ အမးသမး ၂၈ ဥးသည အသတခရျခငး သ႔မဟတ ရရေသာဒဏရာမား ေၾကာင ေသဆးျခငး ျဖစခၾကရသည။

rdom;pktwGif; rk'def;usifhjcif;/ ESdyfpufjcif;ESifh owfjzwfjcif;

၂၀၁၁ ခႏစ ၾသဂတလ ၉ ရက ညေနခငးတခတြင ျမနမာစစတပမ စစသားမားသည အသက ၃၉ ႏစအရြယ အမးသမးတဥးႏင အသက ၁၇ နစအရြယ သမးျဖစသက အပစလက မဒမးျပ ကငၿပး သတျဖတခသည။ စစသားမားသည အမးသမးငယ၏ အသက ၄၄ ႏစအရြယ ဖခင ကလညး ပစသတခသည။ ဤအျဖစအပကမာ ကခငျပညနယ၊ ဗနးေမာခရင၊ ၀ငးေမာၿမ ႔နယ အတြငး ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။

Source: KWAT၃၄

ဆကလက ျဖစပြားလကရေသာ ပဋပကၡေဒသမားတြင အရပသားမားအေပၚ ေရြးခယ တကခကမႈ သတငးမား ထြကေပၚေနသည။ ေယာကား၊ မနးမ၊ ကေလးမား ဒဏရာရျခငး ေသဆးျခငးႏင ပငဆငမႈမား ပကစးျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးရျခငးမား ျဖစေပၚေစသည။

19Same Impunity, Same Patterns

wnwnf; tkyfpkvkduf t"rRjyKusifhr_ 2 ck ၂၀၁၁ ခႏစ မတလ ၂၁ ရကေန႔က တန႔ယနးၿမ႕နယတြင အမးသမးႏစဥးသည နမေပါင အေျခစက ခမရ (၂၉၁) (ေဒသခတပမး ဗလမးလႏး) ႏင မနးေကာင အေျခစက ခလရ (၃၃) မ စစသားမား၏ အပစလက အဓမၼျပ ကငျခငးက ခခရသည။ အမးသမးတဥးသည စစသားအမားအျပားပါ၀ငေသာ အပစလက အဓမၼျပကငမႈက ညပငးတြင ခခရသည။ သမသည တလသား ကေလးငယေလးက မးဖြားၿပးကာစျဖစၿပး အပစလက အဓမၼ ျပကငခရၿပး ခကခငးပင ေသဆးသြားခသည။ သမ၏ ေနအမမာပင တပဖြ႕တခထမ စစသားမားက တရတလမး အမးသမးတဥးက အဓမၼျပကငခသည။ သမက အဓမၼျပကငေနစဥ အစမျဖစသက အမသ႔ေရာကလာၿပး ေအာဟစ အကအည ေတာငးခသည။ စစသားမားက အစမျဖစသက ေသနတႏငခနၿပး “အဓမၼျပကငၿပး အသတ မခရခငရင ဒအေၾကာငး ဘယသ႔မ မေျပာရဘး” ဟ ေျပာဆခသည။ ထ႔ေနာက သတ႔က ကပေငြ သးေသာငးက သမထပစေပးၿပး သတ႔ စစစခနးသ႔ ျပနသြားၾကသည။

Source: SWAN၃၆

တခါတရတြင အျခားေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈပစမားမသည အမးသမးမားအား အဓမၼျပကငမႈမား လညး ျဖစေပၚတတသည။ ယငးက KWAT အဖြ႕က မတတမးတငထားသည ၂၀၁၃ ခနစ ေအာကတဘာက ျဖစပြားခသည အျဖစအပကတခက နမနာအျဖစ ၾကညႏငသည။ ေကအငေအ စစသားျဖစသညဟေသာ စြပစြခကျဖင တရားမ၀င အဖမးခထားရသည ခငပြနးျဖစသအား လႊတေပးပါရန ေတာငး ဆသည အမးသမး တေယာကအား စစတပအရာရတဥးက အဓမၼျပကငချခငး ျဖစသည။၃၅

အပစျဖင အဓမၼျပကငျခငးမား

အျဖစအပက အမားအျပားတြင အမးသမးမားသည စစသားတဥးတညး သးသန႔ ကးလြနခရျခငး မဟတပ အမားအျပားက ကးလြနၾကျခငးျဖစသည။ မတတမးတငႏငေသာ အျဖစအပကမားတြင ၄၇ မႈသည အပစလက အဓမၼျပကငေသာ အမႈမားျဖစသည။ ဤမမားျပားစြာ ပစတျဖစေပၚေနျခငးသည မတညေသာ တပရငးမား အမားအျပားတြင အရပသားမားအေပၚ ကးလြနမႈ သေဘာသဘာ၀မား စေပါငးရေနျခငး၏ သကေသ အေထာက အထားမားျဖစသည။ ယငးသည ျမနမာစစသားမားအတြက တငးရငးသား အမးသမးမား၏ ခႏၶာကယအေပၚ ၾသဇာသကေရာကေနသည ခစားခကသာမက ဤအမႈမားက လြတလပပြငလငးစြာ ကးလြနႏငၿပး အျပစေပးျခငး မခရမညအေပၚ ယၾကညမႈရေနျခငးက ျဖစေစသည။ ယငးသည ႏစေပါငးမားစြာ အာဏာပငမားက အျပစေပး အေရးယခရျခငးမ ကငးလြြတသည အေျခအေနက အားေပးအားေျမာကျပလာမႈက ထြကေပၚလာသည တကရကရလာဒမားပင ျဖစသည။

20

ကးလြနခရသမား၏ အသကအရြယ

WLB အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမားသည အသက ၈ ႏစ သ႔မဟတ ၉ ႏစအရြယထ ငယရြယေသာ မနးကေလးငယ မားက စစသားမား အဓမၼျပကငသညက မတတမးတငႏငခသည။ Kachin Land News မ ၂၀၁၃ ခႏစ ေအာကတဘာ ၃၁ ရကေန႔တြင တငျပေသာ မၾကာေသးမက ျဖစခသည အျဖစအပကတြင အသက ၁၅ ႏစ အရြယ မနးကေလး ပါ၀ငေနၿပး ဤပစမားအတငး ဆကလကျဖစပြားေနသည။

ခးေဖာက ကးလြနသမားမတတမးတင ရရသညအမႈ အမားစမာ ယနေဖာငး၀တ ေသနတကငထားေသာ အစးရ စစသားမားမ ကးလြန ၾကျခငးျဖစသည။ အမႈသးခတြင စစတပမ လတတေလာ ထြကခြာလာသမား ပါ၀ငသည။ အျဖစအပက အမားစ တြငမႈ ဗလႀကး၊ တပမး၊ ဗလမး စသည အရာရမား ပါ၀ငသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလက ျဖစပြားသည KWAT မ မတတမးရယထားသည ေလာေလာလတလတ အျဖစအပကတခတြင ကးလြနသသည ဗလမးခပ အဆငအထ ပါ၀ငသည။

ဓာတ

ပ။ K

HRG

21Same Impunity, Same Patterns

အစးရစစသားမားကးလြနေသာ ရာဇ၀တမႈမားအျပင အျခားလၿခေရးတပဖြ႕မားျဖစသည ရကသ႔ အဖြ႕အစညး မား ကးလြနသည အျဖစအပကမားလညး ေတြ႕ရရသည။ ၂၀၁၂ ခနစ ဇြနလအတြငး KWAT မ ထတျပနခသည အမႈတြင Asia World ကမၸဏမ လၿခေရးအေစာငမား ပါ၀ငသည။၃၇ ေအးရားေ၀ါလ ကမၸဏသည ျမစဆေရကာတာ ေဆာကလပေရးတြင ပါ၀ငၿပး စစအပစႏင ခတဆကမႈရသည ကမၸဏျဖစသည။ ဤအျဖစအပကမားသည ဤအစရငခစာ၏ လႊမးၿခမႈတြင မပါ၀ငပ ျမနမာတပမေတာက ကးလြနေသာလငဆငရာ ရာဇ၀တမႈမားက အဓကထား တငျပသြားမည ျဖစသည။ ယငးတ႔သည အျပစေပး အေရးယမႈမ ကငးလြတခြငရရေသာၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ အကးဆကမားျဖစၿပး လၿခေရးအဖြ႕အစညးမားတြင ပါ၀ငေသာ အမးသားမားက အရပသား အမးသမးမားအား အဓမၼျပကငရန အားေပးသကသ႔ ျဖစေစသည။

c? ppfyGJESifh zdESdyfr_. vufeufwefqmtjzpf t"rRjyKusifhr_udk tokH;jyKjcif;

၂၀၁၁ ခႏစတြင ဒမကေရစ ေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက အခလ ေျပာခသည။

”ကၽြနမတ႔ တငးျပညမာ ေအးေအးခမးခမးေနခငတသေတြ၊ အေျခခလ႔အခြငအေရးေတြက လလားေတာငတသေတြအေပၚ အဓမၼျပကငတာက လကနကတခအေနန႔ အသးျပေနပါတယ။ စစအပစေတြက တငးရငးသား လမးစေတြ အေပၚ လကနကတခအေနန႔ ၿခမးေျခာကအသးျပေနၿပး ကၽြနမတ႔ႏငငက ကြျပားမႈေတြ ျဖစေစပါတယ။” ၃၈

WLB အေနျဖင ျမနမာစစတပသည လငအၾကမးဖကမႈမားက စစပြႏင တငးရငးသား လမးစမားအေပၚ ဖႏပမႈ ကရယာအျဖစ အသးျပေနေၾကာငး အႀကမႀကမေျပာၾကားခၿပးျဖစသည။၃၉ ဤအခကက အတတကာလတြင အႀကမမားစြာ မးေမာငးထးတငျပ၊ အစရငခခၿပးျဖစသကသ႔ လတတေလာတြငလညး အဖြ႕၀ငအဖြ႕အစညးမားႏင ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားက တငျပေနဥးမည ျဖစသည။ ၂၀၁၀ ခႏစမ ေကာကခထားသည အခကအလက မားက ေသခာစြာ ဆနးစစသးသပရာတြင ယေန႔ကာလတြင အတတကအတငး ပစတဆကလကျပလပေနဆ ျဖစေၾကာငး အတညျပႏငသည။ အစးရသစတကလာၿပး ေနာကပငး ျမနမာစစတပက ကးလြနေသာ ရာဇ၀တမႈ မားမာ လြနခသည ဆယစႏစအတြငး ကးလြနမႈမားႏင ဆငတေနသည။ လငပငးဆငရာ ရာဇ၀တမႈမားက ရကစကမႈမားျဖင ကးလြနေနဆျဖစသည။ ျမနမာတပမေတာအေနႏင စစပြမားႏင တငးရငးသားမားက ဖႏပရာ

22

တြင အဓမၼျပကငမႈက လကနက တခအေနႏင သးစြေနဆျဖစၿပး အမႈအခငးမားသည စစတပထးစစမားႏင အတ မားျပားလကရသည။ သဘာ၀ သယဇာတမားက ထနးခပေရးအေပၚ အေျခခသည ကးလြနခးေဖာကမႈ မားလညး ရေနသည။

1? pepfwus wnfaqmufzGJ@pnf; usihfokH;onfh vuQ%mrsm;အဓမၼျပကငမႈမားသည တခါတရမသာ ျဖစတတေသာ အျဖစအပကမား မဟတပါ။

ျမနမာတပမေတာအေနျဖင ပဋပကၡမား ဆကလကျဖစပြားေနသည ေနရာမားတြင ကယကယျပန႔ျပန႔ သ႔မဟတ စနစတက ကးလြနေနသည လငအၾကမးဖကမႈ သဘာ၀အေနျဖင ရေနျခငးသည အခကအလက အမားအျပား ေပၚ မတညေနသည။

� အမႈမားက မတညေသာ ပထ၀ေဒသ အမးမးတြင မတတမးတင ရရသည။ � အစးရစစတပ၏ တပရငး အမားအျပားသည ထအမႈမားက ကးလြနလက ရသည။ � ပဋပကၡ ဆကလကျဖစပြားသည အခနကာလအေပၚ ရာဇ၀တမႈမား ျဖစေပၚမႈႏႈနး တညမေနသည။ � အပစလက အတငးအဓမၼျပကငျခငးကသ႔ေသာ အမႈအမားအျပားသည စေပါငး ကးလြနမႈက ျပသေနသည။ � လင အၾကမးဖကမႈ အမႈအခငးမား၏ ျပငးထနမႈသည ထးစစ မဟာဗဟာအတြငး ကယျပန႔ေသာ ႏပစက

ညငးပမးမႈမား၏ အစတအပငး ျဖစသည။ � လင အၾကမးဖကမႈမားက အဆငျမင အရာရမားကးလြနသညက ေတြ႕ရရျခငးျဖင လကသငခေသာ

လပထးလပနညးအျဖစ စစတပတြင လကခထားမႈ ရေနသည။ � အတငးအဓမၼျပကငကးလြနမႈမား အနညးငယမ လး၀အထ အေရးမယပ စစသားမားက အဓမၼျပကငခြငရ

သညဟ ယၾကညေနၾကသည။

ယငးပစမားသည လြနခသည ႏစ အနညးငယအတြငး ကခငပဋပကၡက KWAT အဖြ႕က ဆနးစစသးသပခကမား နင ကကညေနသည။

ဤအခကအလကအားလးက ယငးရာဇ၀တမႈမားသည မေကာငးေသာ စစသားတေယာကေယာကက တဥး တေယာကတညး၊ တခါတရမ၊ သးျခားျဖစေလရသည အျဖစအပကမားမဟတပ တစလးတြင မ၀ါဒအရ လပေဆာငေနၾကျခငး ျဖစေၾကာငး အတညျပေပးေနသည။၄၀

23Same Impunity, Same Patterns

အဓမၼျပမႈမားသည လႏစဥးၾကား လငကစၥ မဟတ

ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစက မးေမာငးထးျပသကသ႔ “လကနကကင ပဋပကၡမား အတြငးက လငအၾကမးဖကမႈ မားသည ထးစလျဖစေနသည သ႔မဟတ စစပြမား၏ ေရာငလြမရႏငသည အကးဆကမားျဖစသည။၄၁ သ႔မဟတ ရာဇ၀တမႈအေသးအမႊားသာ ျဖစသညဆသည အယအဆအမားမားက စနေခၚရန” အေရးႀကးသည။ အမန တကယတြင အဓမၼျပကငျခငးက လငဆကဆမႈအျဖစ သတမတ၍ မရေပ။ အထးသျဖင စစသားမားက ကးလြန သညအခါမားတြင ျဖစသည။ အဓမၼျပကငမႈမားက လႏစဥးၾကား၊ လငစတလႈပရားမႈ၊ စတမတညၿငမမႈ၊ စညးကမး ေလာနညးမႈ သ႔မဟတ ရးရငးသည အျပစကငးလြတခြငကသ႔ သးျခားျဖစသည လငအၾကမးဖကမႈ အျဖစ သတမတ၍ မရႏငေပ။ ပဋပကၡအတြငး အဓမၼျပကငမႈက လသားမား၏ ထနးခပႏငမႈ လြတကငးသြားျခငးမးျဖင ရငးျပ၍ မရႏငေပ။ ယငးသည အမႈတခခငးထက ေကာလြနၿပး ႏငငေရး စးပြားေရး ပတသကမႈမားရေနၿပး လႏစဥး ႏစေယာက ကစၥအျဖစ မတယႏငျခငး မရသည စနစတက ကးလြနမႈမား ျဖစသည။၄၂

ျမနမာႏငငတြင “ျဖတေလးျဖတ” ၄၃ လမးစဥက စနစတက ကငသးၿပး အရပသားမားက အႏရာယရသမား အျဖစ သတမတျခငးသည စစေရးကစၥမားတြင တရား၀ငပစမတမား ျဖစလာေစသည။ အစးရစစတပ၏ ယငး မဟာဗဟာသည အရပသားမားက လကနကကင အဖြ႕အစညးမားအား ပစၥညးကရယာမား ေထာကပျခငး မျပရေအာင အေၾကာကတရားျဖစေစရန ရညမနးထားျခငးျဖစသည။ ဤအေျခအေနတြင အဓမၼျပကငမႈမား သည အမႈတခ ခငးထကေကာလြနၿပး ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ ပတသကမႈမား ရေနၿပး လႏစဥးႏစေယာက ကစၥအျဖစ မတယႏငျခငး မရသည စနစတက စစဥထားသည ကးလြနမႈမားျဖစသည။

အဓမၼျပကငမႈက အျပစေပးျခငးႏင ထနးခပျခငး အတြက အသးျပျခငး

ယခငက WLB အစရငခခသကသ႔ လငအၾကမးဖကမႈမားက အစးရစစတပက တငးရငးသား လ႔အဖြ႕အစညးမား စတဓါတပကျပားေစရနႏင ၿပကြေစရန အသးျပခၿပး သတ႔အေပၚ လႊမးမးမႈ တညေဆာကရန ႀကးပမးျခငးျဖစသည။ ရကစကမႈႏင ဤရာဇ၀တမႈမား ကးလြနသည အေနအထားမားသည စတဓါတစစဆငေရး လကၡဏာမား ျဖစသည။

ႏပစကညငးပမးမႈမားႏင သတျဖတမႈမား မၾကာခဏ တြလကေတြ႕ရသည အစးရစစသားမား၏ တငးရငးသ အမးသမးမားက အဓမၼျပကငမႈမားႏင လငအၾကမးဖကမႈမားသည လထက စတဓါတေျခာကျခားေစရနႏင ၾသဇာလႊမးမးမႈရရန ၾကးပမးမႈမားျဖစေၾကာငး ျပသလကရသည။ “ျဖတေလးျဖတ” ေပၚလစက ခြျခမးစတျဖာ

24

သးသပ ေသာအခါ ယငးအေထာကအထားက ပမခငလေစသည။ အျဖစအပကအမားအျပားတြင အမးသမးမား က သမ၏ လငေယာကားေရ႕ေမာက သ႔မဟတ မသားစ၀ငမား၏ ေရ႕ေမာကတြင အဓမၼျပကးလြနျခငးသည လထအား ေစာကားျခငးအျပင ၿခမးေျခာကျခငး ျဖစေၾကာငးလညး ရငးလငးစြာ ေတြ႕ရသည။

အျဖစအပက အမားအျပားတြင အဓမၼျပကငမႈအပါအ၀င လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက အရပသားမားအား တငးရငးသား အဖြ႕အစညးမားအား ေထာကခေၾကာငး စြပစြခကမားအတြက အျပစေပးသည နညးလမးအျဖစ အသးျပသည။ မၾကာေသးမက ရရေသာသတငးမားအရ ၂၀၁၃ ခႏစ ၾသဂတလအတြငး ကခငျပညနယ ေျမာကပငး ေကးရြာတရြာမ လထက ျမနမာအစးရစစတပဖြ႕မားက ျပငးျပငးထနထနကးလြနမႈမားအေပၚ KWAT အဖြ႕က သတငးထတ ျပနရာတြင ေကအငေအႏင ပတသက၍ ေမးခြနးေမးျမနးရနအတြက ထနးသမးထားေသာ ရြာသားမားထမ တဥး၏ မနးမျဖစသက အရာရက အဓမၼျပကငခသည။

2? tzGJ@tpnf; wpkHvkH; usifhokH;r_

ဤရာဇ၀တမႈမား ကးလြနျခငးက တပမေတာ ထပပငးမ အားေပးအားေျမာကျခငး ရေနသည။

အထကတြင ေဖာျပသကသ႔ ဤရာဇ၀တမႈ အမားစက ျမနမာ တပမေတာမ ယနေဖာငး၀တ လကနကကင စစသားမားက ကးလြနျခငးျဖစသည။ စေဆာငးရရေသာ အခကအလကမားက လငအၾကမးဖက ရာဇ၀တမႈ အမားအျပားသည ျမနမာတပမေတာအတြငးရ အရာရ အဆငရသမားျဖစသည ဗလႀကးမား၊ တပမႈးမားႏင ဗလမးမား ျဖစၾကသည။ မၾကာေသးခင ၂၀၁၃ ေအာကတဘာလ အတြငးျဖစပြားသည အမႈတြင ဗလမးခပ တဥးပါ၀ငသည။

ယငးကၾကညျခငးအားျဖင စစတပအရာရမားသည စစသားမား၏ ကးလြနမႈမားက မသခငေယာငေဆာငၿပး အေရးယမႈ မျပရသာမက သတ႔၏ အျပအမအားျဖငလညး အားေပးအားေျမာက ျပလကရေနေၾကာငး ေတြ႕ရ ရသည။ ဤရာဇ၀တမႈမားႏင ပတသက၍ အေရးယမႈ မရျခငးသည စစတပအရာရမားအေနျဖင သတ႔၏ ေနာကလက စစသားမားအား ၂၀၀၂ ခႏစက SWAN အဖြ႕က မးေမာငးထးျပခသညအတငး “မဒမးကငခြငလငစင” ေပးအပလကရသည။

25Same Impunity, Same Patterns

autkdifatESifh ywfoufonf[k pGyfpGJcH+yD; AdkvfrSL;u t"rRjyKusifh

ကခငျပည လြတလပေရး အဖြ႕ (ေကအငအ)ႏင ၿငမးခမးေရး ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား အတြငးမာပင ၂၀၁၃ ခႏစ စကတငဘာ အေစာပငးက ျမနမာအစးရ တပဖြ႕မားသည ကခငျပညနယေျမာကပငး ပတာအအနး အငခါးဂါ ေကးရြာသ႔ ၀ငေရာကစးႏငးၿပး ေကးရြာသားမားက ေကအငေအအား ပပးသညဟ စြပစြခသည။ ရြာသား ဆယဥးက ဖမးဆးႏပစကခသည။ သးဥးက ပစသတခၿပး ထနးသမးထားသတဥး၏ ဇနးျဖစသက အဓမၼျပကငခသည။ ထအခန မစ၍ ယငးတပဖြ႔မား သည ရြာတြင တပစြထားလကၿပး အရပသားမား၏ လႈပရားမႈမားက ထနးခပထားလကသည။

ရြာသႀကးအမတြင ဖမးဆးထနးသမးခထားရသမားထမ တဥး၏ ဇနးျဖစသ “မာေကာ” (နာမညရငးမဟတ) က တျခား ရြာသရြာသားမားနငအတ ဘရားေကာငးတြင ထနးသမးထား သည။ စကတငဘာလ ၂ ရကေန႔ ညေန ၇ နာရတြင ဘရားေကာငးခနးမတြင လၿခေရးေစာင ေနသည စစသားမားက ခမရ (၁၃၈)၏ တပမးျဖစသ ဗလမး ေဇာထြနးဟနႏငေတြ႕ၿပး ေယာကားျဖစသအား ျပနလႊတေပးရန ေတာငးဆရနအတြက ခြငေတာငးခသည။ ဗလမး ေဇာထြနးဟနက အျခားအမတအမတြင သြားေရာက ေတြ႕ဆသညအခါ အရာရက သမက ၿခမးေျခာကၿပး ေကအငေအႏင အဆကအသြယရေၾကာငး စြပစြၿပး အဓမၼျပကငခသည။ သမ သည ဘရားေကာငးခနးမသ႔ ည ၉ နာရ အခနတြင ငယၿပး ျပနလညေရာကရလာသည။

Source: KWAT၄၄

ဤရာဇ၀တမႈမားက အာဏာပငမားႏင အေရးယမႈ ကငးလြတသည စနစက အားေပးအားေျမာကျပသည။

ဤရာဇ၀တမႈ ကးလြနသမားအတြက စညးမဥးစညးကမးမာ အေရးယခရျခငးမ ကငးလြတျခငးသာ ျဖစသည။ အျပစေပး အေရးယမႈမား ခၽြငးခက အနညးငယသာ ျဖစသည။ WLB အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင လြနခသည ႏစေပါငးအနညးငယအတြငး အဓမၼျပကငမႈ ကးလြနေသာ စစသားမားအေပၚ အေရးယ အျပစေပးမႈ အနညးငယ သာရသညက သတျပမသည။၄၅

26

uav;tm; usL;vGefjcif; ၂၀၁၃ ခႏစ ဇႏၷ၀ါရလ ၂၄ ရကေန႔တြင အသက (၁၀) ႏစအရြယ မနးကေလးငယတဥးက ညေန ေကာငးဆငးခနတြင အစမႏငသသညဟ ဟနေဆာငကာ ပစၥညးကေစးဆငတြငလကယရန လညဖားေခၚေဆာင သြားခသည။ အစမျဖစသက ကေလးငယအား ႀကရနေစခငးလကေၾကာငး အယသြငးၿပးေနာက ေ၀းလေသာ သခၤငးတခသ႔ ပါးစပပတေခၚေဆာင သြားၿပး ဓါးျဖငေထာကကာ သတပစမညဟ ၿခမးေျခာကၿပး တညလး အဓမၼျပကငခသည။

w&m;&kH;wGif atmifjrifoGm;aom &Sm;&Sm;yg;yg;tr_?

၁၀ ႏစအရြယ မနးကေလးအား အဓမၼျပကငျခငးေၾကာင ေဒါသျဖစ။ဖရဆ - ကယားျပညနယ လြ ငေကာအနး ဖရဆၿမ႕တြင ၁၀ ႏစအရြယ အမးသမးငယအား အဓမၼ ျပကငမႈ တချဖစပြားချခငးသည လထအား ေဒါသထြကေစၿပး စစစခနးအနးတြင တညရသည အတြက ခရငအတြငး ဆကလကျဖစပြားေနေသာ လငအၾကမးဖကမႈမားက ဆန႔ကငသည ဆႏၵျပမႈ ျဖစပြားခသည။ ဆႏၵျပသမားသည ယခအျဖစအပကက အသးျပ၍ ကးလြနသမားက သတ႔၏ ၾကမးတမးေသာ ရာဇ၀တမားအတြက ျပငးထနစြာ အေရးယေပးရန ေတာငးဆခ ၾကသည။ စစစခနးအေနျဖငလညး စစသားမားအေပၚ တာ၀နခရန လအပေၾကာငး မးေမာငးထး ျပခသည။ ဤကသ႔ ရာဇ၀တမႈမး ထပမမျဖစပြားေစရန တားဆးကာကြယရနလညး ေတာငးဆ ခၾကသည။

ကးလြနသမာ သခပကာတပရငး အမတ (၆၀၀၂) ေပာဘြယမ ထြကေျပးလာခသျဖစၿပး ဖရဆရ အမတ ၁၄ စစသငတနးေကာငး ေဆာကလပေရးတြင ေဆာကလပေရး အလပသမား အျဖစ လပကငေနသျဖစသည။

27Same Impunity, Same Patterns

ထညေနတြင ကေလးမေလး ေပာကဆးေနေၾကာငး သတျပမသည မဘမားက အနးအနားအမမားက လကလရာေဖြၿပး ထေန႔အေစာပငးက သမးျဖစသႏင ေဆာကစားခေသာ အျခားကေလးမားအားလညး ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည။ သမးျဖစသ၏ သငယခငးတဥးက မမတမသည ေယာကားတဥးနင ထြကသြား သညက ေတြ႕ရၿပးေနာကပငး မေတြ႕ေတာေၾကာငး ေျပာျပသည။

ေနာကတေန႔ မြနးလႊပငးတြင ဆငကယသမား သးဥးက လြငေကာသ႔သြားေသာ အေ၀းေျပးလမးမေပၚတြင မနးကေလးက ေတြ႔ရခသည။ သတ႔က မဒမးသမားက ကေလးငယ၏ ခႏၶာကယက ကားပကတခ အတြငး ထားရရန ႀကးပမးေနသညက ေတြ႕ရခၿပး ရက ခကခငးအေၾကာငးၾကားခသည။ ရစခနးက ဖမးဆးေခၚေဆာငလာၿပးေနာကတြင ကေလးငယ မညသမည၀ါျဖစသညက ေဖာထတႏငခၿပး ကးလြန သက သမညသ႔ ကးလြနခေၾကာငး ၀နခခသည။ ကေလးငယ ေခၚေဆာငသြားခရစဥက ကေလးႏင အတရေသာ သငယခငးက ရစခနးသ႔ လာေရာကခၿပး ကးလြနသက ညႊနျပခသည။

မနးကေလးငယက ျပနလညေတြ႔ရခနတြင ရကႏကမႈႏင ဓါးျဖင လးထားေသာေၾကာင ေနာကေၾကာႏင မကႏာတြင ဒဏရာမားေတြ႔ရရသည။ ကေလးငယက စစေဆးႏငရနအတြက ေဆးရသ႔ ပ႔ေဆာငခသည။ သမေဆးရသ႔ ေရာကရခနတြင သမသည ေၾကာကလန႔ေနၿပး လမးမေလာကႏငပ ရသညဟ ဆရာ၀န အစရငခစာတြင ေရးသားထားသည။ သားအမေခါငးႏင မနးမကယတြငလညး အဓမၼျပကငမႈေၾကာင ေသြးေျခမားဥေနသည။ သမက ေဆးရတြင သးရက တငထားရၿပး ေနာကပငး တလၾကာ ေဆးကသခရသည။

Source: WLB၄၆

အမႈအမားစမာ ျပစဒဏေပးျခငးမခရပ ရသည။ စစတပႏင တရားေရး အာဏာပငမားသည အျပစေပးမႈမ ကငးလြတသညစနစက တကၾကြစြာ ထနးသမးထားၾကသည။ ႏငငတကာ ရာဇ၀တမႈတရားရးက ၂၀၀၉ ခႏစတြင ေဖာျပခသည အတငး “ကးလြနသမားအတြက ကငးလြတခြင တစတရာ အတငးအတာက ရရေနသည။ ယငးမာ ဖြ႕စညးတညေဆာကပက ယငးအမအကငမားက ပပးထားေၾကာငး ေဖာျပေနသည။”၄၇

စစသားမားအေနျဖင မၾကာခဏ လြတလပပြငလငးစြာ တခါတရတြင စေပါငး၍ လပေဆာငမႈက ၾကညျခငးအားျဖင အျပစေပး အေရးယခရမညက ေၾကာကလန႔ျခငး မရေၾကာငး ျပသေနသည။ တညဆစနစက သတ႔၏ အျပအမက ကာကြယေပးထားမႈအေပၚ ယၾကညခက အျပညရေနၾကသည။

28

“rdef;rawGudk rk'def;usifhzkd@ igwkd@rSm tm%m&Sdw,f”

၂၀၁၂ ခနစ ႏ၀ငဘာ ၂၇ ရကေန႔တြင ပတာအ ၿမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာတရြာမ အသက ၂၆ ႏစ အရြယ အမးသမး တဥးသည သမ၏ ယာေတာထတြင ပတာအအနး တပစြထားေသာ အမန႔ေပး တပစခနး (၃၃)မ ျမနမာစစသားမား၏ အပစလက အဓမၼျပကငျခငး ခခရသည။

“အားမ” (နာမညရငးမဟတ) သည အမေထာငသညျဖစၿပး ကေလးႏစဥး၏ မခငျဖစသည။ သမသည ခငပြနးျဖစသႏငအတ ယာေတာက ၾကညရႈရန သြားေရာကခသည။ သတ႔ယာတသ႔ စစသား ၇ ဥး ေရာကလာၿပး ေယာကားျဖစ သအား တျခားသ႔ သြားရနႏင သတ႔အတြက ေဆးလပ၀ယလာရန မြနးလြ ၃ နာရ ၂၅ မနစခန႔တြင ေျပာသည။ သမရသညအခနတြင အားမက သတ႔ အပစလက အဓမၼျပကငၾကသည။ တေယာကက ဥးေခါငးက ကငထားၿပး တျခားတေယာကက ေျခေထာက မားက ခပထားသည။ ထ႔ေနာက တေယာကတလည အဓမၼျပကငၾကသည။ ေယာကားျဖစသ ၄ နာရ ၁၅ မနစခန႔တြင ျပနေရာကလာေသာအခါ အဓမၼျပကငခမႈက တငၾကားပါက သတပစမညဟ စစသားမားက ၿခမးေျခာကၾကသည။ သတ႔က သ႔က “တျခားလေတြက ေျပာျပရငေတာင ဘယသကမ အေရးယမာ မဟတဘး။ ငါတ႔မာ မနးမေတြက အဓမၼျပကငကငပငခြင ရတယ။” ဟ ေျပာခသည။

ထလငမယားက အဆပါ ရာဇ၀တမႈက ရြာလႀကးအား တငၾကားခသည။ သ႔ေသာလညး သက တစတရာ အေရးယ ေဆာငရြကေပးျခငးမရပါ။ အျဖစအပက ေနာကပငးတြင အားမသည ဆးဆးရြားရြား နာမကနးျဖစခသည။

Source: KWAT ၄၈

အမႈမနေပၚေပါကေရးအတြက ၾကးပမးမႈမားသည ေၾကာကလန႔ေနသည ေယဘယအေျခအေနႏင တရားေရး စနစက မယၾကညမႈမားအျပင လစလရႈျခငး သ႔မဟတ တနျပနျခငးမား ခေနရပါသည။ ေျခာကလန႔ျခငး၊ ႏပစကျခငး သ႔မဟတ တရားမ၀င ဖမးဆးထနးသမးျခငးမားျဖင တငတနးမႈမားက ဆတၿငမေစျခငးသည ပမန လပထးလပနညး ျဖစေနသည။

အခ႕ေသာ အမႈမားတြင ကးလြနခရသ၏ မသားစက တတတတေနရန ေငြေၾကးအနညးငယေပးျခငးမးလညး ရသည။ ဤသ႔ ေပးအပသည ေလာေၾကးမာ ကးလြနေသာ ျပစမႈအတြက ထကတနသည ေပးဆပမႈမးျဖစသည ဟ မယဆႏငပါ။ အထးသျဖင ကးလြနသမားက တျခားေသာ နညးလမးမားျဖင အေရးယျခငး မျပႏငသည အေျခအေနမားတြင ျဖစသည။

29Same Impunity, Same Patterns

8 ESpforD;av;? oljyefvm+yD; ykdufqHrsm;jzifh ypfaygufcJhonf? အျဖစအပကမာ ရမးျပညနယ ေျမာကပငး သေပါၿမ႕နယတြင ၂၀၁၃ ခႏစ ဧၿပလ ၁၄ ရကေန႔တြင ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။ ေျခလငတပရင ၁၇ မ စစသား တဥးက အဖးအဖြားမားႏင အတေနေသာ ၈ ႏစ အရြယ ကေလးငယက အဓမၼျပကငချခငးျဖစသည။ သ႔မဘမားျပနလာေသာအခါ ကေလးငယမာ ငေနၿပး တနေနသညက ေတြ႔ခရသည။ စစသားက ျပနလာၿပး ျမနမာကပေငြ ၅ ေသာငးက ပစေပးခသည။

Source: SWAN၄၉

owif;rjyef@zkd@twGuf aiG 1 odef;

၂၀၁၂ ခႏစ ဇြနလ ၁၅ ရကေန႔တြင တပမေတာမ စစသား ၂၇ ေယာကပါေသာ စစေၾကာငး တေၾကာငး သည ဖာပြနၿမ႔နယ ဒြလခရငအတြငးရ ေကးရြာတရြာသ႔ ၀ငေရာကလာၿပး တညတာ စခနးခခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ ဇြနလ ၁၆ ရကေန႔ ည ၁၁ နာရအခန ရြာသားအမားစ အပေမာကေနသည။ ထအခနတြင ဒ-စစေၾကာငးမး မး၀ငးသည ေနာစ…. ၏ အမသ႔ သြားေရာကခၿပး သမ၏ အပခနးအတြငး ၀ငေရာက ခသည။ ဘာမ မေျပာပ ေနာစ… ၏ ထမနက လနလကသည။ ထအခနတြင ေနာစ…. မာ လႈပရားရန ႀကးပမးစဥ သမကေလးငယက ငသည။ ေရ႔ခနးတြင အပေပာေနေသာ ေယာကားျဖစသႏးလာၿပး ကေလးငသ မၾကားဘးလားဟ သမအားေမးသည။ ေယာကားျဖစသ ေျပာဆသက မး၀ငးၾကားေသာ အခါ သထြကေျပးရန ၾကးစားသည။ ထအခနတြင ေနာစ… က သမအခနးတြင လတေယာက၀ငေန ေၾကာငး ေအာသည။ ထ႔ေၾကာင ေယာကားျဖစသက အခနးတြငး၀ငလာသညအခါ မးဖေဘးတြင ထငေနေသာ မး၀ငးက ေတြ႔သည။ ေယာကားျဖစသက မနးမျဖစသက ၾကညရႈရနသြားသညအခနတြင မး၀ငး ထြကေျပးသြားခသည။ မနကလငးေသာအခါ ေယာကားျဖစသက စစေၾကာငးမး စး၀ဏၰအား သြားေရာကေတြ႔ဆၿပး အမႈအား တငၾကားခသည။ စစေၾကာငးမႈးစး၀ဏၰက သ႔အား အျဖစအပကႏင ပတသက၍ အျခားသမားအား မေျပာရန ေျပာခသည။ သတ႔အတြက ေလာေၾကး ၂ သနးေပးမညဟ ေျပာသည။ ထ႕ေနာက စး၀ဏၰက ကတဖကၿပး ေငြ ၁ သနးပ ေပးခသည။ ကနေငြ ၁ သနးမာ ယခထ မရရေသးပါ။

Source: KHRG၅၀

30

3? us,fus,fjyef@jyef@ usifhokH;aeonfh vuQ%m

တငးရငးသား အမးသမးမားအေပၚ လငအၾကမးဖကမႈမားသည မတညေသာ ပထ၀ ေနရာေဒသမားတြင မတည ေသာ ျမနမာတပမေတာ တပရငးအမားအျပားက ကးလြနေနသျဖင ကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစေပၚလကရသည။

လြနခသည ၃ ႏစအတြငး ၿမ႕နယ ၃၅ ခ တြင ျဖစပြားခေၾကာငး မတတမးတငရရခၿပး တပရငးေပါငး ၃၈ ခမ စစသားမား ပါ၀ငကးလြနခသည။ တပရငး အခ႕သည အမႈ ၂ မႈ သ႔မဟတ ၃ မႈခန႔ ကးလြနရာတြင ပါ၀ငသည။

ဤအစရငခစာသည အစးရသစတကၿပးေနာကပငး အျဖစအပကမားက အဓက အသားေပးထားေသာလညး စစတပမ အမးသမးမားအေပၚ လငအၾကမးဖကမႈ ကးလြနမႈမားသည ဆယစႏစမားစြာ ရခၿပျဖစသည။ ဥးသနးစန အစးရလကထကတြငလညး ယခငအစးရမားလကထကကနညးတ တပစတညး ဆကလကျဖစပြား လကရေနသည။

4? xkd;ppfrsm;/ obm0o,HZmw xdef;csKyfr_rsm;ESifh qufpyfr_တပမေတာ ထးစစမားႏင ဆကစပမႈWLB အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမားက ေကာကယရရေသာ အခကအလကမားက စစသားမား၏ အဓမၼျပကငမႈႏင လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ ကးလြနမႈမားသည တပမေတာ ထးစစကာလာမားတြင ပမမားျပားသညက ျပသ ေနသည။ ဤအစရငခစာတြင မတတမးတငထားေသာ အမႈအခငးမားသည ျမနမာတပမေတာ ထးစစကာလ မားတြင ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။ အဓမၼျပကငမႈ ျဖစပြားခနႏင ထးစစမားႏင တကပြမား ျဖစပြားခနတ႔ ဆကစပ လက ရေနသည။ အထကတြင ေဖာျပထားသကသ႔ပင လငအၾကမးဖကမႈ အမားအျပားသည ႏပစကညငးပမးျခငး၊ သတျဖတျခငးႏင ရြာမားက စးနငးျခငးစသည ကယျပန႔ေသာ ခးေဖာကမႈမားအတြငးတြင ျဖစပြားေလရသည။ ေအာကတြင ေဖာျပထားေသာ အျဖစအပကသည ဤပစအျဖစအပက၏ ထငရားေသာ နမနာပစျဖစသည။ အျဖစအပကသည ၂၀၁၁ ခနစ မတလတြင အစးရ စစတပမားက တညရေနေသာ အပစအခတရပစေရးက ခးေဖာကၿပး တကပြမား ျပနလည ျဖစပြားသည အခနအတြငးတြင ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။

ထမသာမက ပေလာငအမးသမး အစညးအရး PWO က မးေမာငးထးျပသကသ႔ပင ျမနမာစစတပ ေရ႕တနး စစစခနးမား တညရျခငးသည အမးသမးအးအမမ ဒကၡသညမားအတြက လၿခေရး အႏရာယက ပမႀကးမားေစ သည။ ယငးတ႔တြင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ အႏရာယလညး ပါ၀ငသည။၅၁

31Same Impunity, Same Patterns

ucsifjynfe,f

&Srf;jynfe,f (ajrmufykdif;)

&Srf;jynfe,f (awmifykdif;) &Srf;jynfe,f (ta&S@ykdif;)

u&ifeDjynfe,f

ျမစႀကးနား

w&kwf

xkdif;

vmtkd

tdENd,

လားရ း

ေတာငႀကး

လြယေကာ

ဖားအ

u&ifjynfe,f

၂၀၁၁ ခႏစမစ၍ ပဋပကၡ ဆကလက ျဖစပြားေနေသာ ၿမ႕နယမား

တပမေတာ စစသားမားမ ကးလြန ခေသာ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ မား ျဖစပြားခသညေနရာ

(ၿမ႕နယမားအတြငး ျပထားသည ေနရာမား သည ခန႕မနးျပသထားျခငးျဖစသည။)

t"dutcsuf

yVdyuQ&Sdaeonfh a'owGif; t"rRjyKusihfjcif; cHcJh&aoma'orsm;jyajrykH

32

သဘာ၀ သယဇာတမားႏင ဆကစပမႈ

ျမနမာႏငင၏ လကနကကင ပဋပကၡမားသည ယခငကာလမားကတညးကစ၍ ယခအခနထတငေအာငပင သယဇာတ ေပါၾကြယ၀ေသာ တငးရငးသားေဒသမားက ထနးခပႏငေရးႏင နးကပစြာ ဆကစပေနသညမာ လအမားအသျဖစသည။ ယငးက ၂၀၁၃ ခနစ စကတငဘာလအတြငးက အထးကယစားလယက ကလသမဂၢ အေထြေထြ ညလာခသ႔ တငသြငးေသာ အစရငခစာတြင မးေမာငးထးေဖာျပထားသည။၅၃

ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယ ေျမာကပငးတြင ၂၀၁၁ ခႏစမ စတငခေသာ ထးစစသစမားသည သယဇာတ ၾကြယ၀ေသာ ကခငႏင ရမးဧရယာမားက ထနးခပရန ႀကးပမးမႈမားႏင ဆကစပေနသညဟ ကယကယျပန႔ျပန႔ အစရငခမႈမား ရေနသည။ ယငးတ႔တြင တရတဥးေဆာငေသာ ေရကာတာစမကနးမား တညေဆာကေနျခငးႏင ေရႊဂကစစမကနးႏင ေရနပကလငး တညရရာေဒသမားပါ၀ငသည။၅၄ မၾကာေသးမက ထပမရရေသာ သတငးမား အရ ၂၀၁၃ ခနစ စကတငဘာလအတြငး အရပသားမားအေပၚ ကယကယျပန႔ျပန႔ ခးေဖာကမႈမား ျဖစေစခေသာ စစဆငေရးသည “ကခငျပညနယေျမာကပငး သစႏင သတ ၾကြယ၀ေသာ ေဒသမားက စးမးႏငေရးႏင တကရက ဆကစပလကရသည။ အငခါးဂါရြာသည တရတနယစပမ ဘလယနာဥးေတဇအား ခေပးထားသည စးပြားလပကြက ေနရာမားသ႔ လမးသစေဖာကလပေနသည လမးေၾကာငးေပၚတြင တညရေနသည” ဟ KWAT က ေဖာျပထား သည။၅၅

ဤပစမား ရေနျခငးေၾကာင WLB အေနျဖင ဆကလကျဖစပြားေနသည ပဋပကၡေဒသမားတြင လငအၾကမးဖကမႈ မားသည စနစတကႏင အဖြ႕အစညးမား၏ သေဘာသဘာ၀အရ ျဖစေနဆျဖစသညဟ ယၾကညသည။ အတတ ကာလကကသ႔ပင တပမေတာ၏ စစဆငေရးမားတြင ဗဟျပျဖစပြားလကရေနသည။ ဤအေၾကာငးအခက အခ႕သည ဤရာဇ၀တမႈမား၏ တရား၀င အရညအေသြးမားအေပၚ သကေရာကမႈရေနသည။

&GmtwGif; wyf&if;0ifvm+yD; t"rRusifhr_ trsm;tjym;jzpfyGm;

၂၀၁၁ ခႏစ ဇလင ၅ ရကတြင ပငလ အေျခစက ေျချမနတပရငး (၅၁၃) သည ေကးသးၿမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာတရြာသ႔ ၀ငေရာကလာၿပး အမးသမး ၃ ဥး ႏင ၁၂ ႏစအရြယ မနးမငယတဥးက အဓမၼ ျပကငခသည။ ကေလးငယမာ မခငျဖစသ၏ အေရ႕တြငပင အဓမၼျပကငခရျခငး ျဖစသည။ အမးသမး ၃ ဥးထမ တဥးမာ ကယ၀န ၉ လ အခနတြင အဓမၼျပကငခရျခငးျဖစၿပး ေနာကဆးအမးသမးကမ ရြာျပငတြင ကယတးလးခၽြတကာ ရကႏကၿပး အဓမၼျပကငချခငး ျဖစသည။

Source: SWAN၅၂

33Same Impunity, Same Patterns

*? Oya'a=umif; okH;oyfcsuf? jyif;xefaom &mZ0wfr_rsm;

ႏငငတကာ ရာဇ၀တတရားရး၏ ေရာမေကညာခကအရ လငအၾကမးဖကမႈ အျပအမမား၏ ရြရာဖြယ သဘာ၀ သည “ႏငငတကာ အသငးအ၀ငး တခလးအတြက အဆးရြားဆး အျပငးထနဆး ရာဇ၀တမႈမား” ျဖစသည။၅၆

သ႔ရာတြင ႏငငတကာ ဥပေဒမားတြင လငအၾကမးဖကမႈ ရာဇ၀တမႈမားကသာ ရႈတခထားျခငး မဟတပ ျမနမာႏငင ဥပေဒတြငလညး တားျမစထားသည။ သ႔ရာတြင ထေရာကမႈမရပ ျဖစေနသည။ ျပညတြငး ဥပေဒျပမႈ မားသည ႏငငတကာ စခနစညႊနးမားႏင ကကညရန လအပၿပး ယငးအျပအမကသ လ႔အခြငအေရးက ဆးရြားစြာ ခးေဖာကမႈမားႏင စစရာဇ၀တမႈမားႏင လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငသည ရာဇ၀တမႈမားက တားျမစရန လအပသည။

1? jynfwGif; Oya'

ျမနမာႏငင ဥပေဒတြင အဓမၼျပကငမႈက ရာဇ၀တမႈအျဖစ သတမတသည။ ျမနမာရာဇသတႀကး ပဒမ ၃၇၅ ႏင ပဒမ ၃၇၆ တ႔အရ တရားရးမားသည အျပစ ကးလြနသမားက ေထာငဒဏ တသကတကၽြနးအထ ခမတ ႏငသည။

ထမသာမက ယခငအစးရမားက ကာကြယေရးဌာနမား ဥပေဒႏင ကာကြယေရးဌာနမား စညးမဥးစညး ကမးမားက ျမနမာအစးရစစသားမား အဓမၼျပကငမႈက းလြနျခငးမ တားျမစႏငရန ကငသးခြငရေသာ ဥပေဒ မားအျဖစ ထတျပနခသည။ ယငးတြင “တပမေတာ တပရငးတပဖြ႕ အသးသးမ တပဖြ႕၀ငမားသည လသတမႈ သ႔မဟတ အဓမၼျပကငမႈက ကးလြနပါက အျမငဆး အျပစဒဏအျဖစ ေသဒဏအထ ကခေစရမည။”၅၇

ယခငက ေျပာဆခသည အတငးပင WLB သည အဓမၼျပကငမႈက တားျမစေသာ ျပညတြငး ဥပေဒမားသည အကန႔အသတရၿပး လကရအေျခအေနႏင ကကညျခငး မရသညအျပင အသးျပျခငးမာလညး ရားပါး လသညဟ ျမငသည။၅၈ တရားစရငေရးစနစသည ဆႏၵမရျခငး သ႔မဟတ ဤအစရငခစာတြငပါရေသာ အမႈမားအတြက တာ၀နရေသာ စစသားမား၊ အရာရမားက အေရးယႏငျခငး မရပျဖစေနသည။ ဤအခန တြင ျမနမာႏငငအေနျဖင ႏငငတကာ ဥပေဒမားႏင ကကညေသာ အမးသမးမားအေပၚ ကာကြယသည ဥပေဒသစမားက လကချပဌာနးသငပါသည။

34

2? EkdifiHwum Oya'

ျမနမာႏငငသည လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားက တားဆးမႈမားပါ၀ငေသာ ႏငငတကာ သေဘာတ စာခပအမားအျပားက လကခလကမတေရးထးထားေသာ ႏငငျဖစသည (ဤအေၾကာငးအရာႏင ပတသကၿပး ေအာကတြငဆကလကရငးျပထားပါသည)။ ထမသာမက ျမနမာႏငငသည လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈက တားဆးထားေသာ ႏငငတကာ ဓေလထးတမးဥပေဒ၏ စခနစညႊနးမားႏင လညး အကး၀ငေနသည။ ယငးႏငငမားသည လငအၾကမးဖကမႈ ရာဇ၀တမားက စစမးစစေဆးရန၊ ကးလြန သည တာ၀နရသမားက ထနးသမးအေရးယရနႏင အကးလြနခရသမားက ထေရာကေသာ အကအည မားေပးရန တာ၀နရသည။၅၉ အထးသျဖင ျမနမာႏငငသည ႏငငတကာ ၾကကေျခနအဖြ႕က ေဖာျပထား ေသာ ႏငငတကာ လသားခငး စာနာေထာကထားသည ဓေလထးတမးဥပေဒႏင အကး၀ငသညဟ WLB က ယဆသည။၆၀ ႏငငတကာ ရာဇ၀တမႈ ခရး (အငစစ) ၏ ေရာမ ေၾကညာခကသည ႏငငတကာ ရာဇ၀တမႈ ဥပေဒမား၏ ေရးသားခကမားအတြက ဓေလထးတမးအရ စခနစညြနးမားအျဖစ အသးျပသညဟ ယဆ သည။

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈအျဖစ လငအၾကမးဖကမႈမား

အတငးအဓမၼျပကငမႈ အပါအ၀င လငအၾကမးဖကမႈသည လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ ျဖစၿပး ေအာကပါအတငး အဓပၸါယ ဖြငဆထားသည။ အစးရ တာ၀နရသ တဥးတေယာကသည လငပငးဆငရာ ၿခမးေျခာကမႈ၊ တကခကမႈ၊ ၾကား၀ငေဆာငရြကမႈႏင အျမတထတမႈပစအားလး အပါအ၀င ကာယကရင သေဘာမတပ သ႔မဟတ အတငး အၾကပျပလပေသာ လငပငးဆငရာ လပေဆာငခကျဖစသည။၆၁

ျမနမာႏငငသည လငအၾကမးဖကမႈ အျပအမ တားဆးေရးဆငရာ ႏငငတကာ သေဘာတစာခပ အမားအျပားက လကမတေရးထးထားၿပး ယငးစာခပမားအရ အဖြ႕၀ငႏငငမားသည ႏငငအတြငးေနထငသမားက အဆပါ အျပ အမမားမ ကာကြယရမညျဖစၿပး ကးလြနသမားက အေရးယရမညျဖစသည။ ယငးတ႕မာ ကလသမဂၢ လ႔အခြင အေရးေၾကညာစာတမး (UDHR)၊ အမးသမးမားအေပၚ နညးမးဆးျဖင ခြျခားဆကဆမႈမား ဖယရားေရးစာခပ (CEDAW)၊ ကေလးအခြငအေရး သေဘာတညခက (CRC) ႏင အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႕ခပ၏ ၁၉၂၉ ခႏစ အတငးအဓမၼ လပအားခငးေစျခငး သေဘာတစာခပတ႔ ျဖစသည။

35Same Impunity, Same Patterns

ယခင WLB အစရငခစာမားတြင မတခကျပထားသညအတငး၆၂ အမးသမးမားအား နညးမးစျဖင အၾကမးဖက မႈမား ဖယရားေရး ေၾကညာခက (၁၉၉၃) ပဒမ ၄ (ဂ) တြင ေဖာျပထားသညမာ ႏငငမားသည “ႏငငေတာက ျဖစေစ သ႔မဟတ ပဂၢလတဥးတေယာကကျဖစေစ ကးလြနေသာ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ အျပ အမမားက ကာကြယျခငး၊ စစမးစစေဆးျခငးႏင ျပညတြငးဥပေဒမားႏငအည အျပစေပးအေရးယျခငးမားက လပေဆာငရမည”။ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈဆငရာ အထးကယစားလယက ထပမ၍ မတခကျပ သညမာ ႏငငမား အေနႏင ႏငငသားမားအေပၚ ဥပေဒႏငအည တညေသာ ကာကြယမႈမားေပးရန အာမခရမည။ အကယ၍ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈမားက ႏငငတခခက စနစတက၊ ခြျခားဆကဆမႈျဖင အေရးမယ ျခငးမားရပါက ထႏငငသည ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး ဥပေဒအရ တာ၀နရမႈက ခးေဖာကျခငးပင ျဖစသည။

ဤအစရငခစာတြငပါေသာ အမႈမားႏင သတငးအခကအလကမားသည လကနာေစာငထနးရမည လ႔အခြင အေရးအခကမားက ရငးလငးစြာ ေဖာကဖကျခငးျဖစၿပး ျမနမာႏငင၏ ႏငငတကာဆငရာ ကတက၀တမားက ခးေဖာကျခငးလညး ျဖစသည။ အစးရအေနျဖင ယငး၏ ႏငငတြငးဥပေဒမားက တာ၀နခထားေသာ ႏငငတကာ သေဘာတညခကမားႏင အျခားေသာ ႏငငတကာ ဥပေဒ စခနစညႊနးမားနင ကကညေအာင လပေဆာငရန တာ၀နရသည။ ထ႔ေနာက ထကသ႔ေသာ ခးေဖာကမႈမားက မမတ႕ႏငငမ အမးသမးမား မခစားရေအာင ကာကြယ ေပးရန တာ၀နရ သည။ အစဥးအေနျဖင ပဋပကၡမားအတြငး လငအၾကမးဖကမႈမား အဆးသတေရး ကတက၀တ ေၾကညာခကက လကမတေရးထးရမည။

ကလသမဂၢ လၿခေရး ေကာငစ ဆးျဖတခကအား ခးေဖာကျခငး

အစးရအေနျဖင လငမႈဆငရာ အၾကမးဖကမႈ ရာဇ၀တျပစမႈမားက ေျဖရငးရန ပကကြကျခငးသည လၿခေရး ေကာငစ ဆးျဖတခက အမားအျပားက သြယ၀က၍ ခးေဖာကရာ ေရာကသညက သတျပရန အေရးႀကးပါသည။ အထးသျဖင ၂၀၀၀ ခႏစ ေအာကတဘာ ၃၁ ရကက ခမတေသာ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရးဆငရာ ဆးျဖတခက အမတ ၁၃၂၅ ျဖစသည။၆၃ လၿခေရးေကာငစက ေတာငးဆထားသညမာ “ပဋပကၡႏင သကဆငေသာ အဖြ႕အစညးအားလးအေနျဖင ပဋပကၡအေျခအေနအတြငးတြင အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအား လငကြျပားမႈ အေျချပ အၾကမးဖကမႈမား အထးသျဖင အဓမၼျပကငမႈႏင အျခားေသာ လငပငးဆငရာ ခးေဖာကမႈမားမ ကာကြယရန အထးအေရးယေဆာငရြကမႈမား လပေဆာငရန လအပသည” ဟ ေဖာျပထားပါသည။ ဆးျဖတခက ၁၃၂၅ ခမတခသည အခနမစ၍ အႀကမမားစြာ ျဖစေပၚခသည ထကသ႔ အျပအမမား ကးလြနသမားက လညး အေရးယရန လအပပါသည။၆၄

36

၂၀၁၃ ဇြန ၂၄ ရကေန႔တြင၆၅ ေနာကဆး ခမတသည ဆးျဖတခကအရ လၿခေရး ေကာငစသည -

“လကနကကင ပဋပကၡအတြငးရ အဖြ႔အစညးမားအားလးအေနျဖင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖက မႈ အားလးက လး၀ရပဆငးသြားေစေရးအတြက ခကခငးလပေဆာငၾကရန ထပမေတာငးဆ လကသည။ ယငးအဖြ႔အစညးမား အားလးက သတမတေသာ အခနဇယား တခခမတ၍ လငပငး ဆငရာ အၾကမးဖကမႈက တကဖကရန အဖြ႔အစညးမားအတြငး၊ အမန႔ေပးမႈ အဆငဆငတြင ရငးလငးေသာ အမန႔မားေပးျခငး၊ အမန႔မားက ေဖာကဖကပါက တာ၀နယမႈရျခငး၊ လကနာရမည စညးမဥးစညးကမးမား၊ စစတပႏင ရတပဖြ႔ ေရ႕တနး လမးညႊနခကမား၊ သ႔မဟတ အလားတမား တြင လငအၾကမးဖကမႈ တားျမစျခငးႏင စြပစြခကမား ထြကေပၚလာပါက အခနႏင တေျပးည စစမးစစေဆးျခငးမား ျပလပႏငရန အထးကတက၀တမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရ မည” ဟ ထပမေတာငးဆထားသည။

လငအၾကမးဖကမႈသည စစရာဇ၀တမႈႏင လသား ျဖစမႈက ဆန႔ကငသည ရာဇ၀တမႈ

ျမနမာႏငငအေပၚ သးစြႏငသည ႏငငတကာ ဥပေဒမားအရ ဤအစရငခစာပါ အမႈအခငးမားသည စစရာဇ၀တမႈ မားႏင လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈမား ေျမာကႏငသည။

ဥပေဒ အရငးအျမစမား

ျမနမာႏငငသည အဖြ႕၀ငႏငင အျဖစပါ၀ငေသာ ၁၉၄၉ ခႏစ ဂနဗာကြနဗငးရငးႏင တျခားသကဆငရာ ဓေလ ထးတမးဥပေဒ စခနစညႊနးမား အပါအ၀င ႏငငတကာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာ ဥပေဒမားသည၆၆

လငအၾကမးဖကမႈက တားျမစထားသည။ ႏငငတကာ လသားခငးစာနာေထာကထားေသာ ဥပေဒအား အႀကး အကယ ခးေဖာကမႈ ႏငငတကာ ရာဇ၀တမႈ ဥပေဒအရ စစရာဇ၀တမႈမားနင လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငသည ရာဇ၀တမႈမားက ျဖစေစသည။ ႏငငတကာ ရာဇ၀တမႈ တရားရး ေရာမေကညာခကသည ဤကစၥရပတြင ဓေလ ထးတမးဥပေဒမား၏ စခနစညႊနးမားက အနးစပဆး ျမငရသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငသည သေဘာတညခကက လကမတေရးထးမထားေသးေသာလညး ယငးသည စစရာဇ၀တျပစမႈ ေျမာကမေျမာကႏင လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တျပစမႈ ေျမာကမေျမာက သးသပရာတြင ခြျခမးစတျဖာသည ကရယာအျဖစ အသး၀ငသည။

37Same Impunity, Same Patterns

စစရာဇ၀တမႈမား

ႏငငတကာ ရာဇ၀တမႈခရး (အငစစ) ၏ ေရာမေကညာခကေအာကတြင အဓမၼျပကငမႈ၊ လငအၾကမးဖကမႈႏင လငကၽြနျပျခငးတ႔သည ႏငငတကာ မဟတသည အေနအထားရသည လကနကကင ပဋပကၡအတြငး ကးလြန ျခငးပဒမ ၈(၂)(င)(၆) အရ စစရာဇ၀တမႈ ေျမာကပါသည။

လကရ အစရငခစာ၏ အ၀နးအ၀ငးတြင စစရာဇ၀တမႈအျဖစ သတမတႏငရန ဤပဒမေအာကတြင အေရးႀကးဆး အခကမာ လကနကကင ပဋပကၡႏင “ဆကႏြယမႈ” ျဖစသည။ တကပြအတြငး ယငးျပမမႈမ း ျဖစရမညဟ မဆလပါ။ ယငးသည ပဋပကၡႏင ဆကႏြယမႈ ရရနသာ လအပပါသည။၆၇ ဤအစရငခစာတြင မးေမာငးထးျပေသာ ရာဇ၀တမႈ အမားစသည ဤသေဘာထားအရ ပဋပကၡႏင ဆကႏြယသညဟ စဥးစားႏငဖြယ ျဖစပါသည။ အထးသျဖင ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယမ မတတမးမား ျဖစပါသည။ အခကအလကအမားအျပားက ဤသးသပခကက ညႊနျပေနပါသည။ ဥပမာ - တပမေတာ ထးစစမားႏင အဓမၼျပကငမႈမား ဆကစပမႈ၊ ကးလြနသမားမာ အစဥအၿမ ျမနမာစစတပ တပဖြ႕၀ငမားျဖစေနျခငး၊ လငအၾကမးဖကမႈမားက တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအား ကညသညဆေသာ စြပစြခကအေပၚတြင အျပစေပး အေရးယမႈ ကရယာအျဖစ အသးျပမႈနင လထက ေၾကာကရြ႕ ေစရန သ႔မဟတ ထနးခပႏငရန အစတအပငးအျဖစ အသးျပျခငး အစရသညတ႔မာ စစရာဇ၀တမႈ ျဖစေၾကာငး ညႊနျပေနသည။

ယငးအေျခခ အေၾကာငးအခကမားအရ လြနခသည ၃ ႏစအတြငး WLB အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမား မတတမး တငထားေသာ အဓမၼျပကငမႈ အမားစသည စစရာဇ၀တမႈမားအျဖစ သတမတႏငသည။ အေပၚတြင ေဖၚျပထား ေသာ "စစပြႏင ဖႏပမႈ၏ လကနကတနဆာအျဖစ အဓမၼျပကငမႈက အသးျပျခငး" ကၾကညပါ။၆၈

လသား ျဖစတညမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈမား

အဓမၼျပကငမႈ၊ လငအၾကမးဖကမႈႏင လငကၽြနျပမႈ အျပအမမားသည ကယကယျပန႔ျပန႔ သ႔မဟတ တကခက မႈမား ျဖစမညက သလကႏင အရပသား ျပညသလထက စနစတက ညႊနၾကားတကခကမႈ၏ အစတအပငးအျဖစ ကးလြနခပါက လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈအျဖစ သတမတႏငသည။ (အငစစ ေကညာခက ပဒမ ၇-၁)

လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငသည ရာဇ၀တမႈေျမာကေစေသာ အမးမးေသာ အစတအပငးမားတြင “အရပသား လထက ဥးတညတကခကျခငး” ပါ၀ငသည။ ျမနမာႏငင တငးရငးသားေဒသမား အထးသျဖင ဆကလက

38

ျဖစပြားေနေသာ ပဋပကၡေဒသမားတြင အရပသားမားအေပၚ ခးေဖာကမႈမားက အဆငျမင အစရငခခကမား အားျဖင ျပစမႈေျမာက ေစႏငသည။ ဤ “တားျမစထားေသာ အျပအမက လပငနးအေျမာကအမားတြင လပထး လပနညး” အျဖစလပ ေဆာငျခငးသည ယငးတကခကမႈမးက ရညညႊနးသည။၆၉

ျမနမာႏငင တငးရငးသားေဒသမားတြင အရပသားမားအေပၚ ကယကယျပန႔ျပန႔၇၀ သ႔မဟတ စနစတက တကခကမႈ သေဘာသဘာ၀သည လငအၾကမးဖကမႈမားအပါအ၀င အရပသားမားအား ခးေဖာကကးလြနျခငး၊ အေၾကာငးအခက အမားအျပားသည စစပြႏင ဖႏပမႈ ကရယာအတြက အသးျပေနသညက ညႊနျပႏငေပသည။၇၁

� ေရရည ဆကတကျဖစေပၚေနေသာ ခးေဖာကမႈမား � ခးေဖာကမႈ၏ အတငးအတာႏင ျပငးထနမႈ၊ အထးသျဖင ဤအစရငခစာတြင ေဖာျပခကမားသည

လကေတြ႕ အျဖစအပကမား၊ အေျခအေနမားထက အလြနေလာေပါစြာ တငျပထားျခငးျဖစေနေသးသည။ � ခးေဖာကမႈမား၏ ပထ၀ အေနအထား ကယျပန႔မႈ။ � ဤခးေဖာကမႈမားသည လထအား ထနးခပရန၊ ေျခာကျခားေစရနႏင ၾသဇာသကေရာကရနအတြက

အသးျပသညဟေသာ အခကအလက။ � တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မားအား ပပးမႈေပးသညဟေသာ စြပစြခကအေပၚ အရပသား လထအား

အျပစေပး အေရးယမႈအေနျဖင အသးျပသညဆေသာ အခကအလက။ � ယငးခးေဖာကမႈမားအေပၚ အျပစေပး အေရးယမႈမ ကငးလြတခြင ရေနျခငး။ ယငးက အာဏာပငမားက

ထနးခပထားျခငး။

အျခားေသာ လသားျဖစမႈဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈေျမာကျခငးဆငရာ အစတအပငးမားသည၇၂ ကးလြနသ တဥးခငး အေပၚ အာရစကထားၿပး ယငးတ႔က စစမးစစေဆးမႈႏင အျပစေပး အေရးယမႈ လပငနးစဥမားအတြငး ၾကညရႈသည။

အထကေဖာျပပါ အေၾကာငးရငးခမားအရ ဤအစရငခစာပါ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ အျပအမ အမား အျပားသည လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈေျမာကသည အျပအမမား ျဖစေနေၾကာငး ယၾကည ႏငဖြယအေၾကာငး ရေနသည။ အမနတကယ လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ရာဇ၀တမႈ ေျမာကမေျမာကက ေဖာထတ ႏငရနမာမ ခငမာေသာ လြတလပသည စစမးစစေဆးမႈကသာ အတညျပႏငမည ျဖစသည။

39Same Impunity, Same Patterns

မသားစမား ဆကလက ျဖစပြားေနေသာ စစပြမ ထြကေျပးၾကရျခငး။ကခငျပညနယ။ ၂၀၁၃ ခႏစ

Source: KWAT

40

tykdif; 2? tjypfay;ta&;,lr_ uif;vGwfjcif;tm; tqkH;owf&ef vkdtyfcsuf?

“အထး ကယစားလယက အဓက ေဇာငးေပးေျပာၾကားခကမား၊ သ႔ရာတြင ေရတ အျဖစ အပကမားအျဖစ အဓပၸါယေကာကယရာတြင သ႔မဟတ ေရတအျဖစအပကမားက လကရအေျပာငးအလ အရနအဟနကတဆင ေျဖရငးသြားလမမညဟ အဓပၸါယေကာကယ ျခငး၏ အႏရာယမား ရေနသည။ သက သတေပးသညမာ ဤေရတအျဖစအပကမားက ေျဖရငးျခငး မရပါက ယငးတ႔သည လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအေပၚ တာ၀နယမႈ၊ တငးရငးသားႏင ဘာသာေရး လနညးစအပစမား၏ အခြငအေရးမား၊ ၿငမးခမးစြာ စရးခြင ႏင အဖြ႕အစညးဖြ႕စညးခြငမား၊ ဆးျဖတ ခကခမတသည ေနရာမားတြင အမးသမးမား ကယစားျပႏငျခငး၊ ေျမယာပငဆငခြင၊ လ႕အခြငအေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးစသည ဧရယာမားတြင အျမစတြယလာ ႏငေၾကာငး သတေပးခသည။ ထမသာမက ယငးတ႔က ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး စခနစညႊနးမားျဖင ေျဖရငးျခငးမရပါက ယငးတ႔သည ျပျပင ေျပာငးလေရး လပငနးစဥက ထခကေစႏငသည။” ၇၃

အထးကယစားလယ၏ မၾကာေသးမက ေျပာၾကားခေသာ စကားမားသည ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးက အေျခ အေနက မေျပာငးမလ ထနးထားၿပး လြနခသည ၃ ႏစအတြငး အစးရ၏ လပေဆာငခကမားသည ဒမကေရစ ေျပာငးလေရးအေပၚ ယဟနျပမားသာျဖစသညဆသညက အသအမတျပရန ဆကလက ျငငးဆနေနမညဆပါက ျမနမာႏငငတြင မညသ႕ဆကလက ျဖစလာမညက ေၾကညာေနသကသ႔ ျဖစသည။ ထငရားသည လကၡဏာမားမာ အစးရ၏ ျပျပငေျပာငးလေရးနင ပြငလငးမႈက ေျပာဆေနေသာလညး တငးရငးသား ေဒသမားတြင စစေရးထးစစ မား ဆကလကလပေနျခငး၊ အရပသားမားအေပၚ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ဆကလကရေနျခငးႏင အျပစေပး အေရးယမႈကငးလြတမႈမား ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖစေနျခငးတ႔ပင ျဖစသည။ အစးရက ေဆာငရြကေန ေသာ ၿငမးခမးေရး အစပးေဆာင ရြကခကမားသညလညး အျခားေသာ ႏငငေရး ရညရြယခကမားျဖစသည ကၽြနးဆြယအားကစားပြ သ႔မ ဟတ အာဆယႏင လာမည ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြမားအတြကသာ လထဆကဆေရး ေလကငခနး လပေနသကသ႔ ျဖစသည။ အစးရသည ဆကသြယေရး ကစားပြတြင “ဥပေဒစးမးေရး” ကသ႔ေသာ စကားလးမားက ေဖာေဖာသသ သးစြလကရရာ ကလသမဂၢ အထးကယစားလယက၇၄ ဤစကားလး၏ အနက အဓပၸါယက ဖြငဆျပရန လအပေနသညဟ ခစားသြားခရပရသည။ အမနတကယတြငမ တရားဥပ ေဒ စးမးေရးက တညေဆာကရနလအပျခငးသည ေျပာေနရႏင မရေပ။ ထ႔ေနာက အျပစေပး အေရးယခရမႈမ လြတၿငမးခြငရေန ေသာ အေျခအေနမားက အဆးသတႏငရန နကရႈငးေသာ ႏငငေရး အေျပာငးအလမား ျဖစေပၚရန လအပေနသည။

41Same Impunity, Same Patterns

u? w&m;Oya'pkd;rkd;a&;udk wnfaqmuf&rnf[k ajymae&kHjzifh r&yg?

ကၽြမးကငသမား ေျပာသကသ႔ပင “ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလမႈမားျဖင စစတပက အရပသား ထနးခပမႈ ေအာကတြင မထားႏငမခငး ဒမကေရစႏင တရားဥပေဒစးမးေရးတ႔မာ အေျပာသကသကသာျဖစ သည။” ၇၅ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ေဖေဖာ၀ါရလ ၁၆ ရကေန႔က ျမနမာႏငငက ၅ ရကၾကာ လာေရာကၿပးေနာက ကလသမဂၢ အထးကယ စားလယက ျမနမာနငင၏ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားႏင ပတသက၍ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည “တရားဥပေဒ စးမးေရးနင အေျခခလ႔အခြငအေရးမားက” ထခကေစႏငသညဟ မတခကေပးသြားသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ စကတငဘာ တြင သက ထပမ၍

အထးကယစားလယက အထးေဇာငးေပးလသညမာ စစတပအပါအ၀င လပဂၢ လႏင အဖြ႕ အစညးမားအားလးသည လြတလပေသာ တရားစရငေရးစနစႏင လထအား ေၾကညာထား ေသာ ဥပေဒ မားေအာကတြင တာ၀နခမႈရရန လအပသည။ သသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပဌာနးခကမားက ျပငဆငရန အၾကျပသည။ ထာ၀ရ စစခရးမား တညေထာငမႈ (ပဒမ ၂၉၃ (ခ)) အရ အရပသား တရားေရးစနစက လႊမးၿခမႈမရပ ဆးျဖတခကမားႏင ပတသက၍ စစဥးစးခပကသာ အယခ၀ငႏငသည (ပဒမ ၃၄၃ (ခ))ႏင အစးရအဖြ႕၀ငတဥးဥးက သလပကင ေဆာငရြကခေသာ တာ၀နမားနင ပတသက၍ တရားဥပေဒအရ အေရးယျခငး မရေစရ (ပဒမ ၄၄၅) တ႔ ပါ၀ငသည။၇၆

၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒက ျပငဆငျခငးသည ျမနမာႏငင အမးသမးမား တရားမတမႈက အာမခခက ရရေစရန ပထမေျခလမးျဖစသည။ တရားစရငေရးက လြတလပၿပး ဘကလကမႈ မရေစရန အာမခၿပး ေနာက တဆငတြင ကးလြနခရသမားက အမနတရား ရရပငခြငရေစရန အမးသမးမားအား ကာကြယသည ဥပေဒက အတညျပ၍ အေကာငအထညေဖာရမည။

1? zGJ@pnf;ykH tajccHOya' jyifqifr_

လြတၿငမးခမးသာခြင ေဖာျပခက

ပဒမ ၄၄၅ သည စစအပစ အရာရမားက လႊမးၿခၿပး တာ၀နထမးေဆာငစဥ ကးလြနခသည ျပစမႈမားအတြက အေရးယခရမႈမ ကငးလြတခြငက အာမခခက ေပးထားသည။

42

“ယငးအဖြ႕ သ႔မဟတ အဖြ႕၀င တဥးဥး သ႔မဟတ အစးရ အဖြ႕၀င တဥးဥး၏ တာ၀နအရ ေဆာငရြကခကမားအေပၚ အေၾကာငးျပလက ယငးတ႔အား တရားစြဆျခငး၊ အေရးယျခငး မရေစရ။”

ဤေဖာျပခကသည လကရ အစးရအေနနင သ၏ အဖြ႕၀ငမားအား လြတၿငမးခမးသာခြင ေပးထားသညဟ အဓပၸါယဖြငဆသည။၇၇ ထသ႔ အဓပၸါယဖြငဆမႈသည စစတပအား မညသည ရာဇ၀တမႈ ကးလြနသညျဖစေစ လး၀ ကငးလြတခြငအတြက မးစမးျပထားျခငးပငသည။

ကၽြမးကငသ အမားအျပား ေထာကျပသကသ႔ပင ဤပဒမသည “ႀကးမားေသာ ရာဇ၀တျပစမႈမား” အတြက ကငးလြတခြင မပါ၀ငေၾကာငး အဓပၸါယဖြငဆရန လအပသည။ ဥပမာအားျဖင ႏငငတြငးနင ႏငငတကာ ဥပေဒ မားက ခးေဖာကျခငးသည “တာ၀နအရ ေဆာငရြကခကမားအေပၚ”၇၈ ဟ ဆထားသညထက ေကာလြနေနသည။ မတညေသာ အဓပၸါယဖြငဆခကသည ျမနမာႏငင၏ ႏငငတကာ တာ၀နရမႈမားႏင ဆန႔ကငဖက ျဖစေနေပ လမမည။ ႏငငတကာ ဥပေဒမားေအာကတြင ႏငငတြငး ဥပေဒမား သ႔မဟတ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒသည လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငေသာ ျပစမႈမား သ႔မဟတ အျခား လသားခငးစာနာေထာကထားေသာ ဥပေဒမားက ခးေဖာကသည ႀကးေလးေသာ ျပစမႈမားအတြက လြတၿငမးခမးသာခြင ေပးခြငမရပ ယငးသည ဂနဗာ ကြနဗငးရငး ႏင ျမနမာအစးရအဖြ႕၀ငအျဖစ လကမတေရးထးထားေသာ အျခားေသာ ႏငငတကာ သေဘာတစာခပမားက ခးေဖာကရာေရာကသည။၇၉

သ႔ရာတြင အနာဂတတြင အေရးယခရမႈမ လြတကငးခြငမား၏ အေျခခအျဖစ ဆကမရေနေစရန ဤေဖာျပခက ပဒမက ခကခငးျပငဆငရနလအပသည။ ယငးသည ကလသမဂၢ အထးကယစားလယ၏ အႀကမႀကမ ထပေျပာခ ေသာ အၾကျပခက ျဖစသည။၈၀

စစခရး။ စစသားမားက စစသားမားက တရားစရငသည။

၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည စစတပက ကးလြနေသာ ရာဇ၀တမႈမားအားလးက တရားစရငရန အရပ သား ပမနတရားစရငေရးစနစ၏ အျပငဖကတြင ကြျပားျခားနားေသာ တရားရးစနစက တညေဆာကထားသည။ ႏငငအမားအျပားတြင စစဖကဆငရာ ျပစမႈမားက တရားစရငရန စစခရးမားရေသာလညး ၂၀၀၈ ခနစ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ပဒမ ၂၀ (ခ) ႏင ၃၁၉ တ႔အရ ဖြ႕စညးထားေသာ စစခရးစနစက စစတရားစရငမႈက အကန႔အသတမရ လပပငခြငေပးထားၿပး အာဏာ ကယျပန႔စြာ ေပးထားသည။၈၁

43Same Impunity, Same Patterns

ပဒမ ၂၉၄ အရ စစခရး၏ အျမငဆး အာဏာပငသည ဗဟတရားရး မဟတေပ။ ပမနအားျဖင စစတရားစရငမႈမားက အရပသား ဗဟတရားရးတြင ေနာကဆးအဆင အယခ၀ငသည ေနရာျဖစသည။၈၂ သ႔ျဖစရာ ကာကြယေရးဌာန မား၏ စစဥးစးခပ၏ ဆးျဖတခကမားက မညသညတရားရးကမ ျပနလညဆနးစစပငခြငမရ ျဖစေနသည။ ယငးသည စစသားမားအေနျဖင မညသညအခါမ အရပသား တရားရးမားတြင ၾကားနာျခငးမရေစရန အာမခခက ေပးထားျခငးျဖစသည။

“ppfckH&kH;jzpfw,f? ol@rdom;pka=umifh ol[m oufn‡mcGifh cHcJh&w,f?”

သ႕တပရငးက စစသားတေယာကဟာ သပါ၀ငခတ ၂၀၁၁ ခႏစ ဇြန ၁၃ ရကက အာေလာဘြန ေဒသမာ ကခငအမးသမးတေယာကက အပစလက အဓမၼျပကငမႈန႔ ပတသကလ႔ အထက အရာရက ၀နခခၿပး သ႕ရ႕ပါ၀ငမႈက အေသးစတေျပာျပခေၾကာငး သနးထြနးက လ႔အခြငအေရး ေစာငၾကညေရးအဖြ႕က ေျပာျပပါတယ။

သနးထြနးက အဓမၼျပကငခရတ အမးသမး တပရငးက ေရာကလာၿပး အမႈန႔ ပတသကလ႔ တပမးက တငၾကားတာက သကယတငျမငခတယလ႔ လ႔အခြငအေရး ေစာငၾကညေရးအဖြ႔က ေျပာပါတယ။ တပရငးမး ဒတယ ဗလမးႀကးက ပါ၀ငခတ စစသား ၄ ေယာကထက တေယာကသာ တာ၀နရတယလ႔ ဆးျဖတခတယလ႔ သနးထြနးက ေျပာျပပါတယ။

“သ႔က အလ အမန႔ေပးလကတအခါ သက စစေဆးတ အရာရေတြက ၀နခခပါတယ။ စညးကမး ရတာက အရပသား ေထာငက သြားမယဆရင စစတပက ထြကရမယ။ ၿပးေတာ သးႏစ ေထာင ကခရမယ။ ဒါေပမယ စစတပေထာငက သြားဖ႔ ေရြးခယမယဆရငေတာ တႏစပ ေထာငက မယ။ သက စစေထာငမာ တႏစကခဖ႔ ေရြးခယလကပါတယ။ ျပစဒဏက ကးလြနတ ျပစမႈ ေပၚမာ မတညပါတယ။ ဒါဟာ စစခရးျဖစပါတယ။ သ႔မသားစေၾကာင သဟာ သကညာခြင ရလကပါတယ။ သ႔မာ မသားစရလ႔ ျဖစပါတယ။…. အရငကလညး အခလ (အဓမၼျပကငတ) အမႈမးေတြ ၾကားဖးပါတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ဟာ ကၽြနေတာရေဘာေတြ မဟတပါဘး။ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာ မယခပါဘး။… မနးကေလးရ႕ မသားစက ဆနန႔ ဆေပးလကတယ။ သတ႔ အဓမၼျပကငမႈ ေနာကပငးမာ ရြာက ေျပာငးသြားတယ။ .. သတ႔ သကၡာအတြက ေျပာငးသြားရတာ”

Source: လ႔အခြငအေရး ေစာငၾကညေရး အဖြ႕၈၃

44

ဤဖြ႕စညးပေအာကတြင အဓမၼျပကငမႈႏင အျခားေသာ လငအၾကမးဖကမႈမား အပါအ၀င စစတပက ကးလြန ေသာ ႀကးမားသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားသည စစတပ ထနးခပထားသည စနစေအာကတြငသာ လး၀ တရားစရငမႈျပရန ျဖစသြားသည။ ျမနမာတပမေတာအတြငး ကငးလြတခြင အစဥအလာမားက ၾကညျခငးအားျဖင ဤစနစသည ယၾကညႏငစရာမရပ စစတပအေနျဖင သ၏အာဏာက ထနးသမးခပကငထားရန နညးလမး ေဟာငးသာသြားေနျခငး ျဖစသည။ ထ႕ေၾကာင စစတပက အရပသား ထနးခပမႈေအာကတြင ထားရရန မျဖစမေန လအပသည။

အရပသား အစးရအေပၚ စစတပ၏ ၾသဇာအာဏာ

ပဒမ ၇၄၊ ၁၀၉ (ခ) ႏင ၁၁၄ (ခ) တ႔တြင ပါ၀ငေသာအခကမားအရ လႊတေတာတြင စစတပက ေရြးခယခန႔ အပထားသမားက ၂၅ ရာခငႏႈနး ေနရာမားက ရရထားသည။ သ႔ျဖစရာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပျပငေရးအတြက လအပေသာ ဗတအာဏာက စစတပက ရရထားသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက ျမနမာႏငင၏ အရပသားအစးရ အေနျဖင စစတပအေပၚ လႊမးမးခပကငႏငခြငက ဖယရားထားသည။၈၄

၂၀၀၉ ခႏစက အငစတေဂ၏ ေရးသားခကအတငးပင ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒသည “စစတပက အစးရအား လႊမးမးခြငေပးထားၿပး သ႕အကးစးပြားက အၾကြငးမ အကာအကြယေပးထားသည”။၈၅ အထးကယစားလယ အႀကမႀကမ အၾကျပသကသ႔ပင ဤသတမတခကမားအား ျပျပငရန လအပသည။၈၆

စစတပအား ကယပငအပခပခြင ေပးထားမႈေၾကာင ျပနာျဖစရသည အေထာကအထားအျဖစ ၂၀၁၃ ခႏစ ဇႏၷ၀ါရ ၁၉ ရကတြင သမၼတ ဥးသနးစနက စစတပက တငးရငးသား အပစမားအား တကခကမႈမား ရပတန႔ရန ေတာငးဆၿပး နာရပငးအၾကာတြင စစတပသည ကခငျပည လြတလပေရး တပမေတာ (ေကအငေအ)က အစးရ၏ ၿငမးခမးေရး ႀကးပမးခကမား ၾကားမာပင ထးစစသစတရပ ဆငႏြခသည။၈၇ စစတပလပရပႏင အရပသား အစးရတ႔အၾကား လြေခာသည ေနာကထပ ဥပမာမာ အစးရအဆျပေသာ ႏငငတ၀မး အပစအခတရပစေရး အတြက လငဇာတြင ေဆြးေႏြးမည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မား ထပသးအစညးအေ၀း ကငးပေနခနႏင တၿပငတညးတြင ျမနမာတပမေတာ တပဖြ႕မားက ကခငေကးရြာမားက တကခကချခငးျဖစသည။

ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက ဒမကေရစႏင တရားဥပေဒ စးမးရနထက စစတပက သ႔အာဏာထနးသမးထားႏငေရး အတြက ေရးဆြထားချခငးျဖစသည။ စစတပ၏ အကးစးပြားကာကြယရနထက ျပညသလထ၏ လလားခကမား

45Same Impunity, Same Patterns

က ထငဟပေစရနအတြက ယငးက ျပငဆငျခငး သ႔မဟတ အစားထးျခငး ျပလပရန မျဖစမေန လအပသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒေၾကာင အစးရသည ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစ ဆးျဖတခက၊ ကလသမဂၢ ေၾကညာ စာတမး၊ ဂနဗာ ကြနဗငးရငးႏင အျခားလကနာရမည ႏငငတကာ ကတက၀တမားက လကနာႏငျခငး မရသည အေျခအေနမား ျဖစရသည။

ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးအေနျဖင ယငး၏ ၾသဇာအာဏာႏင လပပငခြငမားက အသးျပ၍ စစတပႏင အစးရက ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒ အေျပာငးအလလပရန ဖအားေပးသငသည။ ကၽြမးကငသမား အၾကျပသကသ႔ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ သ႔မဟတ လၿခေရးေကာငစက ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအေပၚတြင ႏငငတကာ တရားရး၏ အၾကျပထငျမငခကက ေတာငးဆႏငသည။၈၈

2? w&m;pD&ifa&;pepf jyKjyifajymif;vJa&;

အထကတြင ေဖာျပထားသကသ႔ပင စစတပက အရပသား တရားစရငေရး ထနးခပမႈေအာကတြင ေရာကရေစရန အတြက စစခရး စနစက ျပျပငရန လအပပါသည။ သ႔ရာတြင အရပသား တရားစရငေရး စနစသညပင နကရႈငး ေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရန လအပေနၿပး ျပညသလထ၏ အခြငအေရးမားက ကာကြယမႈ ေပးႏင သည မ႑ငျဖစလာေရးအတြက အားျဖညရန လအပလကရရာ ယငးသညပငလင စစတပက ကးလြနေသာ ရာဇ၀တမႈမားက တာ၀နယမႈႏင တရားမတမႈ ရလာေစရန အာမခႏငဥးမည မဟတပါ။

ကလသမဂၢ အထး ကယစားလယက ၂၀၁၂ ခႏစ မတလတြင ဤသ႔ အစရငခခသည။

ျမနမာႏငငတြင လြတလပၿပး ဘကမလကသည ထေရာကေသာ တရားစရငမႈ ခ႕ယြငးလကရသည။ ယငးသည ဒမကေရစ ေျပာငးလေရးအတြက မရမျဖစ သကသ႔ တရားဥပေဒ စးမးေရးက ထနးသမးထားရနအတြကလညး မရမျဖစ ျဖစသည။ အပခပေရးႏင ဥပေဒျပမႈ မ႑ငမားက ထနးညရနႏင လ႕အခြငအေရးႏင အေျခခလြတလပခြငမား ျမနမာႏငငတြင ရရရနအတြကလညး မရမျဖစ လအပ သည။၈၉

46

လြတလပၿပး ဘကမလကသည ထေရာကေသာ တရားစရငေရးစနစ

ျမနမာႏငင၏ တရားစရငေရးသည လြတလပမႈ လး၀မရပ စစတပမ လႊမးမးေနသညက ကယကယျပန႔ျပန႔ အစ ရငခမႈမားရသည။၉၀ ၂၀၁၃ ခႏစ စကတငဘာလက ေနာကဆးထတသည အစရငခစာတြင ကလသမဂၢ အထး ကယစားလယက တရားစရငေရးသည စမခန႔ခြမႈမ လြတလပလာသည တးတကမႈ တစတရာ မေတြ႕ရရေသး ေၾကာငး ထပမေျပာဆခသည။၉၁ အထးသျဖင မတခကျပထားသညမာ “ျမနမာႏငင၏ ယေန႔ ျပနာမာ တရား သႀကးမားအေနျဖင ႀကးမားစြာ ခပကငထားသည စစအပစလကေအာကမ လြတလပမႈရရန ရနးကနလႈပရား ေနျခငး မဟတပ တရားသႀကးမားသည ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ၾကာျမငခေသာ စစအပခပမႈစနစ၏ အစတ အပငးမားႏင အၾကြငးအကနမား ျဖစေနျခငးျဖစသည။”၉၂

အမနတကယတြငမ သမၼတ၏ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ အာဏာတြင ျမနမာႏငင ဗဟတရားရး တရားသႀကး မားက ခန႔အပႏငခြငေပးထားျခငးျဖင တရားစရငေရးဆငရာ အဖြ႕၀ငမားသည သတ႔၏ ခန႔အပမႈအတြက စစတပ အေပၚ မခေနေစရနျဖစသည။ သမၼတကယတငမာ စစတပ စးမးေသာ လႊတေတာက ေရြးခယထားျခငးေၾကာင ျဖစသည။ သမၼတကသာ တရားသႀကးမား ဖယရားရန အခြငအာဏာက ရယထားၿပး ႏငငေရး စြကဖကမႈမား မရေစရန ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ အာဏာထနးညထားျခငးမး မရေပ။၉၃

သဘာ၀ကစြာပင “တရားသႀကးမားသည ေယဘယအားျဖင ႏငငေရးအမႈမားက တရားမတမႈ မရစြာ ခမတေနၿပး သတ႔ အလပခငၿမေစရနႏင ခစားေနေသာ စနစ၏ အကးခစားခြငမားရရေစရန လမးဖြငေန ၾကသည”။၉၄ ကလသမဂၢ အထးကယစားလယက တရားစရငေရးအတြငး ခစားမႈ ျပနာႏငပတသက၍ အစရငခထားသညမာ -

“အထးကယစားလယသည သတငးရငးျမစအမားအျပား၏ အဆအရ တညေဆာက ဖြ႕စညးပအရ ေနရာအႏ႔ ကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစေနေသာ ျခစားမႈမားအတြက စးရမ ပပနသည။ လထအေျချပ အဖြ႕အစညးမား၏ ေလလာခကမားအရ တရားေရး လပငနးစဥ အဆငဆင တြင ေငြေၾကးမား ေပးေနရၿပး သာမနလပရးလပစဥျဖစသည ရမ ထနးသမးထားသမား သ႔မဟတ အမႈ၏ ဆးျဖတခကအား ခမတရနအတြကပါ အရာရ အဆငဆငအား ေငြေပးရမႈမား ရေနသည။” ၉၅

47Same Impunity, Same Patterns

“tqifhjrifht&m&Sdrsm;onf oifhwkdif=um;r_tm; em;axmifrnf r[kwfyg?”

ဇြနလ ၁၅ ရကေန႔တြင ျမနမာတပမေတာ တပဖြ႕တခသည မနဂးၿမ႕ရ ရြာထက ၀ငေရာကလာသည အခါ ရြာသားမား ထြကေျပးၾကသည။ လကနကမပါေသာ အသက ၅၂ ႏစအရြယ အမးသမးျဖစသ မာလႏင သ၏ အသက ေလးႏစ အရြယေျမးငယ မာဂမ၏ ဥးေခါငးက ေသနတႏငပစသညအတြက ႏစဥးစလး ေနရာတြင ေသဆးသြားခသည။ မာဂမ၏ မခငက သမသားျဖစသ ေသြးမားထြကေနသည က ျမငေသာအခါ သ႔ဆေျပးသြားခသည။ သားငယက ေပြ႕ပကထားၿပး ေျပာသညမာ “သားေလး၊ ထ၊ ထ” ဟ ျဖစသည။ စစသားေတြက သ႔က ဆြယ၍ သားငယ အေလာငးက ခခငးၿပး ေျပာသညမာ “ဒါေကအငေအေၾကာင ျဖစတာ” ဟ၍ျဖစသည။ ရြာလႀကးက သတျဖတမႈႏင ပတသက၍ ေဒသခ အာဏာပငမားက ေတြ႔ဆသညအခါ သ႔က အေျဖေပးသညမာ “အထက အရာရေတြက ခငဗားရ႕ တငၾကားမႈက နားေထာငမာ မဟတဘး” ဟျဖစသည။ ကးလြနသမားအေပၚ စစမးစစေဆးမႈ တစတရာ မရခေပ။ ယငးအစား သတျဖတ ခရသမား၏ မသားစမားကသာ ေဒသခ အာဏာပငမားက ေထာကလမးေရးမားေစလႊတ၍ သတ႔လႈပရားမႈမားက ေစာငၾကညေစခသည။

Source: KWAT၉၆

ေနာကဆးအေနျဖင WLB အေနျဖင စစတပ၏ ဖႏပမႈယႏရားတခအေနျဖင တရားစရငေရး စနစက အသး ျပေနျခငးက ထပကာတလ ရႈတခလကသည။၉၇ ယေန႔ အခနအခါတြင ၿငမးခမးစြာ ဆႏၵထတေဖာသမား၊ လ႔အခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကသမားႏင ႏငငေရးလႈပရားသမားက အသမထြကေစရန လကနက အျဖစ အသးျပလကရသည။၉၈ အစးရသည ကတျပခသညအတငး ျမနမာႏငငတြင တရားဥပေဒစးမးေရးက တညေဆာကလပါက တရားစရငေရး စနစက ျပျပငေျပာငးလရမည။

ကးလြနခရသအား တရားမတမႈ ရာေဖြခြင ေပးရမည

တရားစရငေရးစနစ မေအာငျမငမႈမားေၾကာင ကးလြနခရသမားသည တရားမတမႈက ရာေဖြရန အဓပၸါယရေသာ နညးလမး အနညးငယ သ႔မဟတ လး၀ မရပ ျဖစၿပး သတ႔ ခစားခရေသာ ျပစမႈမားအတြက ေလာေၾကးခစားခြငမား မရႏငပ ျဖစၾကရသည။ ထေရာကၿပး လြယကသည တငၾကားႏငမႈ ယႏရားခ႕တျခငးႏင၉၉ ဗဟသတ ေခါငးပါးျခငး၊ တရားစရငေရးအေပၚ လထက အယအၾကညနညးျခငးတ႔ ပးတြလက ရေနသည။ အထးကယစားလယက တရားရးမားသည လြယကမႈမရ သ႔မဟတ လထအတြက အမနတရား ရာေဖြရန ျမငသာသည နညးလမးမရ ျဖစေနရေၾကာငး မတခကျပထားသည။၁၀၀

48

qGrfvGwf &G,f*sm? uif;vGwfcGifhudk xdef;odrf;&ef A[kdw&m;&kH;udk ud&d,mtjzpf tokH;jyKjcif;

ဆြမလြတရြယဂာသည အသက ၂၈ ႏစအရြယ မခင တဥးျဖစၿပး ၂၀၁၁ ခနစ ေအာကတဘာ ၂၈ ရကက တရတနယစပအနး ခငဘနေကးရြာရ သ၏မသားစ ေတာငယာတြင အလပလပကငေနစဥ ျမနမာ တပမေတာ စစသားမားက ဖမးဆးသြားသည။ သ႔ခငပြနးႏင ေယာကၡမ ျဖစသတ႔လညး အဖမးခခရၿပး မဘြမရ တပရငး ၃၂၁ စခနးသ႔ ေျပာငးဖးမား အတငးအဓမၼ သယေဆာငရန ေစခငးခသည။ သတ႔ ထြကေျပးလြတေျမာကခေသာ လညး ဆြမလြတရြယဂာမာ ျပနလည အဖမးခခရသည။

သမက ဖမးဆးသြားၿပးေနာက မကျမငသကေသ အမားအျပားက စစစခနးအတြငး သမက ျမငေတြ႔ခၾကသည။ ေရ႔တနးစခနးမ ထြကေျပးလြတေျမာကလာသည လတဥးအဆအရ ေန႔ပငးတြင စစသားမားအတြက သန႔ရငး ေရးႏင ခကျပတေရး လပေပးရၿပး ညပငးတြင အပစလက အဓမၼျပကငေၾကာငး သရသည။ ေအာကတဘာ ၃၁ ရကေန႔က KWAT အဖြ႕မ အခကအလကေကာကယေရး သမားတဥးက အနးရ ေတာငကနးထပတခမ မနဘလးျဖင ဆြမလြတရြယဂာက ေတြ႕ရခသည။ ေနာကတေန႔ ႏ၀ငဘာ ၁ ရကေန႔တြင စခနးတြငးရ ဘနကာ တခထသ႔ စစသား ေလးဥးက မနးမတေယာကက ဆြေခၚလာသညက ေတြ႕ျမငခရသည။ သ႔ေသာလညး မညသမည၀ါျဖစသညက မခြျခားႏငခပါ။ ထ႔ေနာကပငးတြင စခနးတြငးတြင မညသည အမးသမးကမ မေတြ႕ ရေတာပါ။

ႏ၀ငဘာ ၁ ရကေန႔တြင ဆြမလြတရြယဂာ၏ မသားစ၀ငမားက လြယဂယ စစစခနးတြင ျမနမာတပမေတာမ တပမး ဒ - ဗလမးႀကး ေဇာမးထြဋႏင ေတြ႕ဆၿပး သမအား ျပနလႊတေပးရန ေတာငးပနခသည။ သက သမက ႏ၀ငဘာလ ၂ ရကေန႔တြင ျပနလႊတေပးမညျဖစေၾကာငး ေျပာခသည။ သ႔ေသာလညး ေတာငေျခတြင တေန ကန ေစာငဆငးခေသာလညး သမ ေပၚမလာခေပ။

“လေတြက တရားရးကသြားဖ႕ မ၀ရၾကပါဘး အထးသျဖင လငပငးဆငရာအရ အၾကမးဖကမႈ ေတြဆပဆးပါတယ၊ ဘာျဖစလ႕လဆေတာ ကမတ႕အသငးအ၀ငးမာ ယဥေကးမႈအရ အမးသမးတဥးက အဓမၼျပကငခရၿပဆရင ပတ၀နးကင အသငးအ၀ငးက သမအေပၚ အျခားသေတြန မတတဆကဆေရးေတြန ဆကဆၾကပါတယ။ ၿပးေတာ တရားရးကသြားဖ႕ ဆတာ လဘစားမႈေတြေၾကာင ေငြေၾကးအရမးကနကပါတယ။ တရားစရငေရးဟာလညး သးျခားလြတလပမႈမရတာေတြရပါတယ။ ဆငးရတသန အာဏာမရတသေတြ အတြက တရားမတမႈဆတာ မရပါဘး။”

San Htoi (KWAT ၏ မတတမးႏင သေတသန လပငနးစဥ တာ၀နခ)

ဆန႔ကငစြာပင ကးလြနခရသမားသည တရားမတမႈက ရာေဖြသညအခါ သ႔မဟတ ထတေဖာေျပာဆသည အခါမားတြင အႏငကငမႈနင ကလစားေျခမႈမားက ထပမခစားၾကရသည။ ဤအစရငခစာ အေစာပငးတြင ေဖာျပထားသညအတငး ၿခမးေျခာကမႈမား၊ ႏပစကညငးပမးမႈမား သ႔မဟတ တရားမ၀င ဖမးဆးထနးသမးျခငး မားျဖင တငၾကားမႈမားက ဆတၿငမေစသည။ တခါတရတြင ကးလြနခရေသာ မသားစ၀ငမားက တရားရးမားသ႔ မတငၾကားေစရန လေလာကမႈ မရေသာ ေငြေၾကး နစနာေၾကးမား ေပးအပသညမားလညး ေတြ႕ရသည။

PWO ႏင TSYO အဖြ႕မားက အစစခခကေပးေသာ ပေလာငေဒသမ ရြာသားတဥး၏ ေျပာဆခကသည လ႔အခြင အေရး ခးေဖာကမႈမားအား ေ၀ဖနမႈမားက ပတ၀နးကငတြင ရေနသည အေၾကာကတရား အေျခအေနက သသာထငရားေစသည။ “ကးလြနခရသအေနန႔ အဓမၼျပကငမႈအေၾကာငး ထတေျပာဖ႔ သပခကပါတယ။ စစသားေတြက ဘယသ႔မ မေျပာဖ႔ ၿခမးေျခာကထားတယ။ ဒါေၾကာင ပတ၀နးကငကလညး ေၾကာကေနၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔ အတြက ထတေျပာဖ႔ သပအႏရာယမားပါတယ။”၁၀၁

တရားရးသ႔ ေရာကရသြားသညအမႈ အနညးငယသညလညး ကးလြနသမား ေသးငယေသာ အျပစေပး အေရးယမႈ မားေပးျခငး သ႔မဟတ ပယချခငးႏင အဆးသတၾကသည။

အထငရားဆး ဥပမာမာ ဆြမလြတရြယဂာ၏ အမႈျဖစသည။ သသည ၂၀၁၁ ခႏစ ေအာကတဘာလက ကခင ျပညနယအတြငး စစတပ၏ ဖမးဆးခရၿပး အပစလက အဓမၼျပကငျခငး ခခရသည။ ၂၀၁၂ ေဖေဖာ၀ါရလတြင ဗဟ တရားရးက အတအေယာင စစေဆးမႈမား ျပလပၿပး အေထာကအထားမားက မၾကားနာပ အမႈက ပယခခသည။ ကလသမဂၢအထးကယစားလယက ဤအမႈက အခါအားေလာစြာ ထတေဖာေျပာဆခသည။၁၀၂ KWAT ႏငအတ

49Same Impunity, Same Patterns

qGrfvGwf &G,f*sm? uif;vGwfcGifhudk xdef;odrf;&ef A[kdw&m;&kH;udk ud&d,mtjzpf tokH;jyKjcif;

ဆြမလြတရြယဂာသည အသက ၂၈ ႏစအရြယ မခင တဥးျဖစၿပး ၂၀၁၁ ခနစ ေအာကတဘာ ၂၈ ရကက တရတနယစပအနး ခငဘနေကးရြာရ သ၏မသားစ ေတာငယာတြင အလပလပကငေနစဥ ျမနမာ တပမေတာ စစသားမားက ဖမးဆးသြားသည။ သ႔ခငပြနးႏင ေယာကၡမ ျဖစသတ႔လညး အဖမးခခရၿပး မဘြမရ တပရငး ၃၂၁ စခနးသ႔ ေျပာငးဖးမား အတငးအဓမၼ သယေဆာငရန ေစခငးခသည။ သတ႔ ထြကေျပးလြတေျမာကခေသာ လညး ဆြမလြတရြယဂာမာ ျပနလည အဖမးခခရသည။

သမက ဖမးဆးသြားၿပးေနာက မကျမငသကေသ အမားအျပားက စစစခနးအတြငး သမက ျမငေတြ႔ခၾကသည။ ေရ႔တနးစခနးမ ထြကေျပးလြတေျမာကလာသည လတဥးအဆအရ ေန႔ပငးတြင စစသားမားအတြက သန႔ရငး ေရးႏင ခကျပတေရး လပေပးရၿပး ညပငးတြင အပစလက အဓမၼျပကငေၾကာငး သရသည။ ေအာကတဘာ ၃၁ ရကေန႔က KWAT အဖြ႕မ အခကအလကေကာကယေရး သမားတဥးက အနးရ ေတာငကနးထပတခမ မနဘလးျဖင ဆြမလြတရြယဂာက ေတြ႕ရခသည။ ေနာကတေန႔ ႏ၀ငဘာ ၁ ရကေန႔တြင စခနးတြငးရ ဘနကာ တခထသ႔ စစသား ေလးဥးက မနးမတေယာကက ဆြေခၚလာသညက ေတြ႕ျမငခရသည။ သ႔ေသာလညး မညသမည၀ါျဖစသညက မခြျခားႏငခပါ။ ထ႔ေနာကပငးတြင စခနးတြငးတြင မညသည အမးသမးကမ မေတြ႕ ရေတာပါ။

ႏ၀ငဘာ ၁ ရကေန႔တြင ဆြမလြတရြယဂာ၏ မသားစ၀ငမားက လြယဂယ စစစခနးတြင ျမနမာတပမေတာမ တပမး ဒ - ဗလမးႀကး ေဇာမးထြဋႏင ေတြ႕ဆၿပး သမအား ျပနလႊတေပးရန ေတာငးပနခသည။ သက သမက ႏ၀ငဘာလ ၂ ရကေန႔တြင ျပနလႊတေပးမညျဖစေၾကာငး ေျပာခသည။ သ႔ေသာလညး ေတာငေျခတြင တေန ကန ေစာငဆငးခေသာလညး သမ ေပၚမလာခေပ။

ဆြမလြတရြယဂာႏင သမ၏ အမးသားတ႕ လကထပသညေန႕

WLB က ဤအမႈႏင ပတသက၍ ဆြမလြတရြယဂာ မညသ႔ျဖစခသညက ျပနလညစစေဆးရန ေတာငးဆၿပး သမက ဖမးဆးသမားႏင ေပာကဆးသြားမႈတြင တာ၀နရသမားအား အမနတရားက ရငဆငရန ေတာငးဆ ထားသည။၁၀၃

50

လ႔အခြငအေရး ေကာမရငက ထေရာကေသာ လြတလပသည အဖြ႕အစညးအျဖစ ေျပာငးလရမည။

ျမနမာႏငင အမးသား လ႔အခြငအေရး ေကာမရင (MNHRC) သညလညး ကးလြနခရသမားအတြက အမနတရား ရာေဖြရန လကခႏငသည ထေရာကသည အဖြ႕အစညးမဟတပါ။ ယငးသည လြတလပမႈႏင အရညအေသြး နညးပါးေနသညက ထငရားစြာေတြ႕ရၿပး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက စစမးစစေဆးလေသာ ဆႏၵႏင စြမးရညခ႕တေနသည။၁၀၅ ကလသမဂၢ အထးကယစားလယႏင ကလသမဂၢ ကေလးအခြငအေရး ေကာမတတ႔က ဤကစၥႏင ပတသက၍ စးရမမႈမားက ေဖာျပခၾကသည။၁၀၆

လထက ယငး၏ ယႏရားက မသရၾကေပ။ ဤအဖြ႕အစညးအေၾကာငး အခကအလက အနညးငယမကသာ လထ အားေပးထားၿပး လပငနးစဥမားမာ အလြနရႈတေထြးၿပး တဥးခငးအတြက အႏရာယပင ေတြ႕ၾကႏငေသးသည။၁၀၇

ယခအခါ ဆြမလြတရြယဂာ အသတခလကရၿပဟ ယဆရသည။

၂၀၁၂ ခႏစ ဇႏၷ၀ါရလတြင ရြယဂာ၏ ခငပြနးျဖစသအား ကညေနေသာ ေရ႔ေနက ခမရ (၃၂၁) က ေနျပညေတာ ဗဟ တရားရးတြင မနးမျဖစသ ဖမးဆးခရမႈႏင ပတသကၿပး တငၾကားခသည။ ရြယဂာ၏ ခငပြနးျဖစသသည ေဖေဖာ၀ါရ ၂၃ ရကေန႔တြင ေနျပညေတာသ႔ သြားေရာကၿပး ၾကားနာမႈက တကေရာကခသည။ သ႔ရာတြင သသည အမႈတြင မကျမငသကေသျဖစေသာလညး ၾကားနာမႈတြင သ႔အား ေျပာဆခြင မေပးခေပ။ တရားရးက ခမရ (၃၂၁) မ ဒဗလ၏ အစစခခကကသာ ၾကားနာခသည။ သက စခနးတြင ရြယဂာအမညရ မညသည အမးသမးကမ ထနးသမးထားျခငး မရေၾကာငး ထြကဆခသည။

၂၀၁၂ ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလ ၂၃ ရကေန႔တြင ေနျပညေတာ ဗဟတရားရးက ခငလေသာ သကေသမရသျဖင အမႈက ပယခခသည။ တရားသႀကးက စစတပတရားခ၏ အစစခခကကသာ မတညၿပး ဆးျဖတခကက ခမတခသည။ တရားသႀကး၏ အစရငခခကတြင ဤအမႈႏင ပတသက၍ မညသည ေဒသခ အရာရမားကမ အေၾကာငးၾကားချခငး မရေၾကာငး မားယြငးစြာ ေဖာျပထားသည။ အျဖစမနမာ ဖမးဆးခရၿပး တပတအၾကာတြင ဆြမလြတရြယဂာ၏ ေယာကၡမ ျဖစသက ကခငျပညနယ ၀နႀကးခပ၊ ဗနးေမာခရင အပခပေရးမးႏင ျမနမာ တပမေတာ တပရငး (၃၂၁) တပမးတ႔ ထ အသနားခစာ ေရးသားခသည။

အမနတကယ ဆြမလြတရြယဂာ ဘာျဖစခသညက ယခတင မသရပ ရသည။

Source: KWAT ၁၀၄

51Same Impunity, Same Patterns

b&efa&Smif? udk wkdif=um;&ef }udK;pm;+yD;aemuf ta&;,lcH&jcif;

ဘရနေရာင။ MNHRC က တငၾကားရနႀကးစားၿပးေနာက အေရးယခရျခငး။

၂၀၁၂ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ကခငျပညနယ ဖားကန႔ၿမ႕နယရ အမတလးတြင သ၏ သမး ျဖစသသည ေကာငးမ သငယခငးမားႏငအတ ျမနမာတပမေတာမ စစသားမားက ပနးေအာငး ေနခသည။ အမက စစသားတဥးက ေသနတႏင ပစခတသျဖင အမားေရ႕တြင ကေလးငယ ေသဆးသြားခသည။

၂၀၁၂ ခႏစ၊ စကတငဘာ ၁၈ ရကတြင ရြာအပခပေရးမးက ဘရနေရာငက ေခၚယ၍ တပမေတာအရာရက ေတြ႕ခငေၾကာငး ေျပာခသည။ စစစခနးသ႔ သေရာကရေသာအခါ ဗလမး ႀကး ေဇာမငးက ဆးရႈးမႈအတြက ကယခငးစာမႈက ျပသၿပး ၀မးနညးပေဆြးေနရသည မသားစ အတြက ကပေငြ ၁ သနး ကမးလမးခသည။

တငးရငးသား ေဒသမားအတြငး လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ပတသက၍ MNHRC သ႔ တငၾကားမႈ အေျမာကအမားေပးပ႔ခေသာလညး အဆပါ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက စစမးစစေဆးရန ေကာမရငက ျငငးပယခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ၊ ေဖေဖာ၀ါရလတြင ျမနမာႏငင အမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရင ဥကဌက တငးရငးသား ေဒသမားတြင ျဖစပြားေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ စြပစြခကမားက အသစဖြ႕စညးထားသည အဖြ႕အစညး တရပအေနျဖင စစမးစစေဆးမႈမား ျပလပရန ေစာေသးသညဟ ေျပာခသည။ “အမးသား ျပနလည ရငၾကားေစေရးဟာ ႏငငေရး ျဖစပါတယ” ဟ NHRC ဥကဌ ဥး၀ငးမရက ထငးႏငင ႏငငျခားေရး ၀နႀကးဌာန သတငးစာရငးလငးပြတရပတြင ေျပာသည။ သက “ပဋပကၡ ေဒသေတြက စစမးစစေဆးဖ႔ဆတာ အခအခနမာ မသငေတာေသးပါဘး” ဟလညး ဆကေျပာသည။၁၀၈

၂၀၁၃ ခႏစ၊ ၾသဂတလ ၂၈ ရကေန႔တြင အထကလႊတေတာက အတညျပလကသည ဥပေဒအရ အခ႕ေဖာျပခက မားသည ေကာမရင၏ လြတလပမႈက ၿခမးေျခာကေနသည။၁၀၉ ဤဥပေဒမၾကမးက ျပနလညသးသပရနႏင

ကလသမဂၢ၏ ပရစအေျခခမမားႏငအည၁၁၀ အျပညအ၀ လြတလပစြာ တညေထာငႏငသည ဥပေဒက ကလသမဂၢ အထးကယစားလယ အၾကျပသညအတငး ျပနလည ျပငဆငရန အေရးႀကးလသည။၁၁၁

52

တပါတၾကာသညအခါတြင မသားစသည ကခငျပညနယၿမ႕ေတာ ျမစႀကးနားသ႔ သြားေရာကၿပး ေဒသခ ေရ႕ေနမား၏ အကအညက ရာေဖြခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ၊ စကတငဘာလ ၂၅ ရကေန႔တြင သတ႔က သမၼတထ အသနားခစာ တငခၿပး ဘရနေရာငက သ႕သမးေသဆးမႈအတြက တရား မတမႈက ေဖာထတေပးပါရနႏင စစတပအေနႏင အရပသားမားအား ပစခတျခငးက ရပဆငး ေပးရန ေတာငးဆခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁ ရကေန႔တြင သက ျမနမာအမးသား လ႔အခြငအေရး ေကာမရငသ႔ စာတေစာငေပးပ႔ၿပး လသတမႈကးလြနခေသာ စစသားအား အေရးယေပးပါရန ေတာငးဆခသည။ သက အသနားခစာက ကခငျပညနယ ၀နႀကးခပႏင ေျမာကပငးတငး စစဌာနခပ တငးမးတ႔ထလညး ေပးပ႔ခသည။ သ႔ရာတြင မညသည အေၾကာငးျပနမႈကမ မရရခပါ။

၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဇႏၷ၀ါရလ ၁၀ ရက ကခငျပညနယေန႔တြင ဘရနေရာငသည ရနကန လထစေ၀းပြ တခတြင သ႔သမး ေသဆးသည အေၾကာငးေျပာၾကားရာ ပရသတထမ အားေကာငးသည ပပးမႈ က ရရခသည။

ထ႔ေနာက ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ေဖေဖာ၀ါရလ ၂၀ ရကေန႔တြင ဘရနေရာငသည သ႔အား စစတပက လြမားစြာ စြပစြမႈျဖင တရားစြဆခထားရေၾကာငး သရရသည။ စစတပက ကေလးငယ၏ ခႏၶာကယ တြင ကညဆမေတြ႔ရရသျဖင အေျမာကဆ သ႔မဟတ ဗးဆ တခခက ကေလးငယက ဒဏရာရ ေစၿပး ေသဆးျခငးျဖစသညဟ ဆထားသည။ ေဖေဖာ၀ါရ ၂၅ ရကေန႔တြင သ႔အေပၚ အမႈဖြင စြဆထားသည။

အမႈဖြငလစၿပးေနာကပငးတြင သတမတထားသည ၾကားနာမႈရးခနးက လာေရာကရန သကဆငရာ စစတပအရာရက ငါးႀကမဆကတက ပကကြကခသည။ ေမလ ၂၀ ရက ဆဌမေျမာက ရးခနး တြငမ ႏစဖကအမႈသညမား တရားရးတြင ဆေတြ႕ႏငခသည။ အမႈက ဆကလကၾကားနာဆ ျဖစ သည။

Source: အာရလ႕အခြငအေရးေကာမရင၁၁၂

53Same Impunity, Same Patterns

လကရအေနအထားအရ ေကာမရငသည ႏငငတကာအသငးအ၀ငးက အာရလႊရန သကသကသာ ျဖစၿပး ျမနမာ ႏငင၏ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ႏငငတကာ စစမးစစေဆးမႈမားမ ေရာငရားရနျဖစသည။၁၁၃ MNHRC က လပပငခြင၊ အရညအေသြးႏင ႀကးမားေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက လြတလပၿပး ပြငလငးေသာ သေဘာထားျဖင ေျဖရငးရန ဆႏၵမားရလာေအာင ႀကးမားေသာ အေျပာငးအလမား လပေဆာငမၿပးမခငး ႏငငတကာ စစမးစစေဆးမႈမားအတြက ေတာငးဆမႈမားက ဆကလကေတာငးဆေနရဥးမည ျဖစသည။ အထး သျဖင ေကာမရငသည ယငးက မဖြ႕စညးမက ကးလြနခေသာ ခးေဖာကမႈမားက ၾကညရႈစစေဆးရန အခြင အာဏာရပမရသျဖင အမန တရား ေဖာထတေရး ယႏရားအတြက အေထာကအကျပႏငျခငးမရပါ။၁၁၄

မညသ႔ပငျဖစေစ ဤအစရငခစာ အေစာပငးတြင ေဖာျပထားသကသ႔ပင ၂၀၀၈ ခနစ ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒက ကငသးေနသမ စစအပစအဖြ႕၀ငမား ကးလြနခေသာ ႀကးမားသည ခးေဖာကမႈမားက MNHRC အေနႏင ခဥးကပႏငခြင မရေပ။ သ႔ျဖစရာ ပထမဆငအေနျဖင ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒက ျပျပငေျပာငးလရမညျဖစၿပး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက အမးသမးမားက ကာကြယေပးႏငသည တရားေရးဆငရာ ယႏရားတခက ျပငဆငရန လအပလကရေနသည။

3? jrefrmEkdifiH trsKd;orD;rsm;tm; umuG,fonfh Oya' a&;qGJjcif;

ျမနမာအစးရ၏ စတေကာငးေစတနာေကာငးရေသာ ေၾကညာခကမားမလြ၍ ျမနမာႏငငရ အမးသမးမား၏ လကေတြ႕ဘ၀မာ အၾကမးဖကမႈႏင ခြျခားဆကဆမႈမားက ဥပေဒအရ ကာကြယေပးထားျခငးမရပါ။ အမးသမးမား အေပၚ ခးေဖာကကးလြနမႈမား ရပတန႔ေစရနအတြက ခငမာေသာ အဆငမားစြာ ယေန႔ လပေဆာငႏငပါသည။

အစးရက မၾကာေသးမက အမးသမး ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသား မဟာဗဟာစမကနး (NSPAW) က ထတျပနခပါသည။ ယငးတြင အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈက ေျဖရငးသြားရနႏင ပတသက၍ ကတ က၀တမားပါ၀ငေသာလညး ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒႏင တရားစရငေရး စနစက အေျပာငးအလ မလပပါက ယငးသညလညး အခြသကသကသာ ျဖစပါလမမည။

WLB အေနျဖင အမးသား မဟာဗဟာ စမကနးပါ အခကအလကအခ႕က ႀကဆပါသည။၁၁၅ ယငး၏ “အဓက ရညရြယခကမာ အမးသမးမားနင မနးကေလးမားအေပၚ နညးမးစျဖင အၾကမးဖကမႈမားက ဖယရားရန ကငသးမည ဥပေဒမား၊ စနစမား၊ တညေဆာကဖြ႕စညးမႈ ပသ႑ာနမား ဖြ႕ၿဖးရနႏင အားေကာငးလာေစရန၊

54

အၾကမးဖကမႈ ခစားခရေသာ အမးသမးႏင မနးမငယမား၏ လအပခကက တန႔ျပနရန” ဟ ပါ၀ငပါသည။ NSPAW တြင အမးသမးႏင မနးမငယမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈႏင ပတသက၍ မတတမးယျခငး၊ အေရးယ ေဆာငရြကျခငးႏင ပညာေပးျခငးမားအား အေထာကအကျဖစေစသည အစပးေဆာငရြကခက အမားအျပားက ေဖာျပထားသည။ ယငးတြင သငတနးမား၊ တရားေရး အရာရမားနင ရတပဖြ႕အား အရညအေသြး ျမငတငေရး လပငနးမားျဖစသည အသပညာ ျမငတငေရး လပငနးမားလညး ပါ၀ငသည။ ပ၍ စတ၀ငစားဖြယေကာငးသည မာ အမးသားစမကနး၏ “အေကာငအထညေဖာေရး လပငနးစဥမား” တြင “အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား က အၾကမးဖကမႈ ကးလြနသမားက ဥပေဒအရ အေရးယသြားရန” ဟ ေဖာျပပါရသည။

ဤစတငမႈအားလးသည အမးသမးမားအေပၚ လငအၾကမးဖကမႈမား ရေနေၾကာငး အသအမတျပျခငးက ေဖာျပသည အျပသေဘာေဆာငေသာ အဆငမားျဖစသည။ သ႔ရာတြင အစးရအေနျဖင အထးသျဖင လကနကကင ပဋပကၡေဒသမားတြင ျဖစပြားေသာ လငအၾကမးဖကမႈကသ႔ တငးရငးသား အမးသမးမားအေပၚ ျမနမာ တပမေတာက ကးလြနသည လငအၾကမးဖကမႈမားကမ ဤအစအစဥတြင ထညသြငးမည လကၡဏာ မေတြ႕ရေသးေပ။ မညသ႔ ပငျဖစေစ အထကတြင ေဖာျပသကသ႔ ဤစာတမးတြင ေဖာျပထားေသာ လပငနး စမခကမား လပေဆာငရနအတြကလကရ ဥပေဒႏင တရားေရး စနစမားက ကယကယျပန႔ျပန႔ႏင နကရႈငးစြာ ေျပာငးလရန လအပသည။ ထမသာမက အမးသား စမကနးသည အတတကာလက အမးသမးမားအေပၚ ကးလြနခေသာ ရာဇ၀တမႈမားအား ကငတြယရန မညသည စဥးစားခကကမ ေဖာျပထားျခငး မရေပ။

အစးရအေနျဖင အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈမားက ေျဖရငးရန သဓဌာနခမႈႏင ေလးနကမႈရပါက လကနကကင ပဋပကၡမားအတြငး ကးလြနေသာ အၾကမးဖကမႈမားက ေျဖရငးရန ထညသြငးၿပး မၾကာေသးမက ထတျပနခေသာ ပဋပကၡအတြငး လငအၾကမးဖကမႈ ကာကြယေရး ႏငငတကာ ေၾကညာစာတမးက လကမတ ေရးထးသငသည။

၂၀၁၃ ခနစ၊ စကတငဘာလ ၂၄ ရကမာ ၿဗတသႏငငျခားေရး၀နႀကး ၀လယ ဟဂန႔ ပဋပကၡအတြငး လင အၾကမးဖကမႈဆငရာ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပရ႔ အထးကယစားလယ ဇငနကဘ ဟာ၀ါ ဘနဂရာတ႔ ထတျပနခတ ပဋပကၡအတြငး လငအၾကမးဖကမႈ အဆးသတေရး ကတက၀တ ေၾကညာခကတြင အေရးယမႈ ကငးလြတခြင အဆးသတရန၊ တာ၀နယ တာ၀နခမႈ ျမငတငရနႏင ပဋပကၡအတြငး လငအၾကမးဖကမႈ ကးလြနခရသမားအား အမနတရားနင လၿခမႈေပးရန လကေတြ႕ႏင ႏငငေရးကတက၀တမား ပါ၀ငၿပး ႏငင

55Same Impunity, Same Patterns

ေပါငး (၁၁၅) ႏငငက လကမတေရးထးခသည။ ျမနမာႏငင သမၼတဥးသနးစနက လကမတေရးထးရန ပကကြကချခငးမာ ျမနမာႏငင ပဋပကၡမားအတြငး လငအၾကမးဖကမႈကစၥရပမားက ေျဖရငးရန ဆႏၵနညးပါး ေၾကာငးက ေဖာျပေနပါသည။

အမးသမးမား အကာအကြယေပးေရးက ပမလပေဆာငႏငမည ေနာကထပစတငႏငသည ခငမာသည အဆင မာ ဤရညမနးခကမားအတြက အထးေရးဆြထားေသာ ဥပေဒက ျပဌာနးရနျဖစသည။ ဂငဒါလႈပရားမႈ ျမနမာ (Gender Action Myanmar) ကြနရကက တငျပသည အဆျပခကျဖစသည “အမးသမးမားအေပၚ အၾကမး ဖကမႈ ဆန႔ကငေရး ဥပေဒမားအတြက ကစၥရပ” တြင အမးသမးမားအတြက ထေရာကသည ဥပေဒေရးရာ ကာကြယမႈမား အခငအမာ လအပလကရေၾကာငး ေဖာျပထားသည။၁၁၆ ဤအၾကျပခကမား ထညသြငး၍ ဥပေဒတရပ ေရးဆြျပငဆငရန အဓကကသည။

ျမနမာႏငငအတြငး တရားဥပေဒစးမးေရးနင ဒမကေရစေရး အာမခခကရရန ေၾကညာခကက အမနတကယ အခငအမာ ျဖစလာေစရန အစးရအေနႏင ႏငငတကာ ရာဇ၀တခရး၏ ေရာမ ေၾကာညာခကက လကမတေရးထး အေကာငအထညေဖာရနလအပသည။ ယငးတြငပါေသာ ေဖာျပခကမားက ျပညတြငးဥပေဒတြင အေကာင အထညေဖာျခငးျဖင မၾကာေသးမက ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစက အၾကျပထားသညအတငး ႏငငအဆင တရားေရး စနစေအာကတြင ႀကးမားသည လသားခငးစာနာမႈ ဥပေဒခးေဖာကမႈမား၊ စစရာဇ၀တမႈမားႏင လသားျဖစမႈက ဆန႔ကငသည ရာဇ၀တမႈမားကသ႔ေသာ အဓမၼျပကငမႈႏင လငအၾကမးဖကမႈမားက အေရးယ ေဆာငရြကႏငမည။၁၁၇

အစးရအေနျဖင လမႈႏငငေရး အခြငအေရးဆငရာ ႏငငတကာသေဘာတစာခပ၊ ဂနဗာကြနဗငးရငး၏ ေရြးခယခြငရသည သေဘာတညခက ၂ ရပႏင ႏပစကညငးပမးမႈ ဆန႔ကငေရး သေဘာတစာခပစသည အျခားေသာ ႏငငတကာ ယႏရားမားက လကခသငၿပး လကမတေရးထးထားၿပးေသာ ယႏရားမားႏငအည ျပညတြငး ဥပေဒမားက ကကညေစသငသည။

ဤသ႔ ျဖစလာရနအတြက စစအပစ၏ ႏငငေရး ရပတညခက အေျပာငးအလမားစြာ ျဖစေပၚရန လအပသည။

56

c? t"dy`g,f&Sd+yD; euf&_dif;aom EkdifiHa&; tajymif;tvJrsm; vkdtyfr_

တရားဥပေဒစးမးေရး တညေဆာကရနႏင အေရးယမႈမ ကငးလြတခြငမား ရပတန႔ရနအတြက ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက ျပငဆငရန လအပျခငးက အျငငးပြားဖြယ မလသညအခနမာပင အာဏာရပါတျဖစေသာ ျပညေထာငစ ၾကခငေရးနင ဖြ႕ၿဖးေရး ပါတက ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလအတြငးက “၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒက ဖကသမးၿပး ျပနလညေရးဆြမယဆရင ျပညသလထအေနန႔ ဆးကးေတြက ခစားရလမမယ” ဟ မၾကာေသးခင ကာလအထပင ေျပာဆေနဆျဖစသည။၁၁၈ အာဏာရသေတြအေနျဖင ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒ ျပငဆငျခငးသည ဒမကေရစ ေျပာငးလေရးအတြက အဟန႔အတားျဖစေစမညဟ ပေဖာထားျခငးသည ႀကးမားေသာ စနေခၚမႈႀကး တရပပင ျဖစသည။ စစမနေသာ ဒမကေရစ အေျပာငးအလမား ျဖစလာေစရနမာ အာဏာရ ပါတ၏ ႏငငေရးတြငလညး နကရႈငးေသာ အေျပာငးအလမား ျမငေတြ႕ႏငရန လအပေနသည။ အေရးယခရမႈ ကငးလြတခြငႏင အမးသမးမားက စစတပ၏ ကးလြနမႈမားမ ကာကြယေရးကစၥမား ေဆာငရြကရာ တြင ျဖစေပၚေနေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအေပၚ တာ၀နခမႈ ရျခငးႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥက ခးေဖာကမႈမား အဆးသတႏငမည အဓပၸါယရသည လပငနးစဥ ျဖစလာေအာင လပေဆာငျခငးတ႔ႏင စတငရေပမည။

1? vl@tcGifhta&; csKd;azmufr_rsm;tay: tpkd;&taejzifh wm0efcH&ef vkdtyfonf?

စစမနေသာ ဒမကေရစစနစ တညေဆာကေရးအတြက ပထမေျခလမးမာ စစအပစအေနျဖင အတတကာလက လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက အသအမတျပၿပး တာ၀နယရန လအပသည။ ယငးသညသာလင ျမနမာ အမးသမးမား၏ ကာလၾကာရည ခစားခရမႈက အဆးသတေစႏငမည ျဖစသည။ ယငးအစား အစးရသည တငးရငးသား ေဒသမားတြင ျဖစပကမႈမားက အစဥတစက ျငငးဆလက ရေနသည။

၂၀၁၂ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင သမၼတ ဥးသနးစနက အငတာဗးတခတြင ေျပာၾကားခသညမာ “ကၽြနေတာတ႔ တပမေတာဟာ စညးကမးအလြနရပါတယ။ တပမေတာအေနန႔ အဓမၼျပကငမႈတ႔ လသတမႈတ႔ ကးလြနဖ႔ အေၾကာငးမရပါဘး” ဟ၍ ျဖစသည။၁၁၉

၂၀၁၃ ခႏစ၊ မတလအတြငး ဗလခပမးႀကး မငးေအာငလႈငက တပမေတာေန႔ အခမးအနား မန႔ခြနးေျပာၾကားရာ တြင “ငါတ႔ဟာ အရပဖကသာမက၊ စစဖကဥပေဒန႔ လပထးလပနညးေတြက သာမက ဂနဗာ သေဘာတညခက

57Same Impunity, Same Patterns

ကပါ ကငစြထားတ တပမေတာျဖစတယ။ တပမေတာသားေတြက ေလကငသငၾကားစဥကတညးက ဂနဗာ သေဘာတညခကက အသအမတျပၿပး ကငစြဖ႔ သငၾကားခတာျဖစတယ။ ငါတ႔ တပမေတာဟာ ဘယေတာမာ စစရာဇ၀တမႈေတြ က မကးလြနခဘး။ ေနာကၿပး ကးလြနခတာ ရရငလ တပမေတာ လပထးလပနညးေတြအရ ထထေရာကေရာက အေရးယခတာ ျဖစတယ” ဟ ေျပာၾကားခပါသည။၁၂၀

ကလသမဂၢ အထးကယစားလယ၏ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ အစရငခစာတြင ေဖာျပပါရေသာ အရပသား လထအေပၚ တကခကမႈမား၊ အျခားေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈပစမားႏင ပတသကသည စြပစြခကမားက အစးရက ကလသမဂၢ လ႔အခြငအေရး ေကာငစက တန႔ျပနရာတြင “စြပစြခကမားသည အေျခအျမစမရ” ေၾကာငး ေျပာဆ ခသည။၁၂၁

အစးရႏင စစတပအေနျဖင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ၀နခရန ပကကြကမႈသည အမနတကယ ျပျပင ေျပာငးလေရးနင အမးသား ျပနလညသငျမတေရးေပၚ စတအားထကသနမႈ အလြနအားနညးေနသညက သကေသျပေနသည။၁၂၂ ယငးအစား အစးရအေနႏင လၿခေရးေကာငစနင ပဋပကၡအတြငး လငအၾကမးဖကမႈ ဆငရာ ေနာကဆး ဆးျဖတခကတြင ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဇြန ၂၄ ရကေန႔က အၾကျပထားသညအတငး “သတမတေသာ အခနဇယား တခခမတ၍ လငအၾကမးဖကမႈက တကဖကရန အဖြ႕အစညးမားအတြငး အမန႔ေပးမႈ အဆငဆင တြင ရငးလငးေသာ အမန႔မားေပးျခငး၊ အမန႔မားက ေဖာကဖကပါက တာ၀နယမႈ ရရန အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရမည” ဆသည က စနစတက ေဇာငးေပးလပေဆာငသငေနေပသည။၁၂၃

2? +idrf;csrf;a&; vkyfief;pOfudk jrefrmEkdifiH jynfolvlxktay: csKd;azmufusL;vGefr_rsm; &yfwef@ap&ef

t"dy`g,f&Sdaom vrf;a=umif;jzpfapoifhonf?

ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥက ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးအတြက ျပပြတခအေနႏငမဟတပ အစးရအေနႏင တငးရငး သားေဒသမားရ ခးေဖာကကးလြနမႈမား အဆးသတေစေသာ အဓပၸါယရသည လပငနးစဥအျဖစ လပေဆာငသငသည။ မၾကာခင ျပလပမည တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြး ပြတြင အမးသမးမားက အျပညအ၀ထညသြငးၿပး အမးသမးကစၥရပမားႏင အတတကာလ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ထညသြငးေဆြးေႏြးရန အေရးတႀကး လအပေနသည။

58

အမးသမးမားအား ထညသြငးျခငး

ျမနမာႏငင ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈတြင အမးသမးမား ပါ၀ငမႈႏင ပါတသကသည မၾကာေသးမက အစရငခ စာတြင ေအာကပါအတငး နဂးခပထားသည။

“ျမနမာႏငငမ အမးသမးမားသည ၿငမးခမးေရး ညႏႈငးေဆြးေႏြးပြမားတြင ပါ၀ငျခငးမ ေျပာငကစြာ ေဘးဖယခထားရသည။ အစးရႏင လကနကကင အဖြ႔အစညးမားအၾကား တရား၀င ေဆြးေႏြးပြမားတြင လကတဆပစာ မျပညေသာ အမးသမးမားသာ ပါ၀ငခြငရခၿပး ဤအစရငခစာအတြက ေလလာသးသပခေသာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက ၁၂ ခတြင လငကြျပားမႈ ကစၥရပမား သ႔မဟတ အမးသမးမားႏင သကဆငသညကစၥရပ မား ပါ၀ငျခငးမရေပ။ ေဒသခ အမးသမးအဖြ႕အစညးမား၏ ၿငမးခမးေရး တညေဆာက ျခငးႏင ယၾကညမႈ တညေဆာကျခငးဆငရာ ကၽြမးကငမႈမားက အသအမတျပ မခရပ ရေနၿပး အမးသမးမားတငျပေသာ စးရမခကမားကလညး ေဘးဖယထားၾကသည။ ျမနမာ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကေရး ႀကးပမးမႈ အဓက ေငြေၾကးေထာကပသမား၊ ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးတ႔၏ အမးသမးမားပါ၀ငမႈ တးမားလာေရး သ႔မဟတ ပငမေရစးေၾကာငး တြင လငကြျပားမႈအေပၚ တန႔ျပနလာေရး ႀကးပမးမႈမားအတြက စညးရးလႈ႕ေဆာမႈမား သည မလမေလာက ျဖစခရသည။ ဤအခကသည စးရမဖြယ ျဖစေပၚတးတကမႈျဖစၿပး ဆကလက၍ အမးသမးမားက ေဘးဖယထားပါက လပငနးစဥ တခလး၏ တရား၀ငမႈက ထခကပကစးေစႏငသည အႏရာယရလာသျဖင ႏငငတကာႏင ျပညတြငး သကဆငသ မား အေနျဖင တစတရာ လပေဆာငရန လအပေနေပသည။၁၂၄

ၿငမးခမးေရး ႀကးပမးမႈတြင အမးသမးမား မပါ၀ငျခငးသည အစးရႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕ အစညးမား ႏစဖကလးတြင ျဖစသည။ အစးရအတြက ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြမားက စစဥေဆာငရြကရာတြင တာ၀နခေဆာငရြကေနေသာ ျမနမာၿငမးခမးေရးစငတာမ အဓကဇာတေကာငမားမာ မားေသာအားျဖင ျမနမာ လမးအမးသားမား ျဖစၾကသည။ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မား၏ ကယစားျပမႈမာ ထထက အနညး ငယ သာလြနေသာလညး မလေလာကေလာကေသးသလ အမးသမးမား၏ ခငမာေသာ ကယစားျပမႈႏင ဆးျဖတခကခမတရာတြင ပါ၀ငႏငမႈမာလညးလး၀ ခ႕ယြငးေနသည။ (ေနာစဖးရာစနႏငပတသကေသာ ကးကားခကမ)၁၂၅

59Same Impunity, Same Patterns

၂၀၀၀ ခႏစမာ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရးဆငရာ ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစ ဆးျဖတခက ၁၃၂၅ က တခနက ခမတၿပးခနကစ၍ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကမႈမား ေရရညခငၿမရန၊ ဒမကေရစကရနႏင အားလး ပါ၀ငမႈ ရရနအတြက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားတြင အမးသမးမား ပါ၀ငရန လအပမႈႏငပတသကၿပး ႏငငတကာသေဘာတညခကက တညေဆာကလာႏငခသည။၁၂၆ ဤမ၀ါဒလမးညႊနတြင ယခအခါ ဆးျဖတ ခက ၆ ခ ပါ၀ငလာၿပျဖစၿပး ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဇြနလ ၂၄ ရကေန႔က ဆးျဖတခကတြင

“လကနကကင ပဋပကၡအတြငး လငအၾကမးဖကမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရန အေရး ႀကးေၾကာငး ထပေလာငး ေျပာၾကားလသည။ အေထြေထြ အတြငးေရးမးခပ၊ အဖြ႕၀င ႏငငမားႏင ေဒသဆငရာ အဖြ႕အစညးမား သငေလာသညအခါတြင ေစစပေဆြးေႏြးသႏင ကယစားလယမားအား ေတာငးဆသည။ နညးလမး သ႔မဟတ စစနညးဗဟာ သ႔မဟတ အရပသား ျပညသလထအား ကယကယျပန႔ျပန႔ စနစတက တကခကသည အစတ အပငးတရပ စသည အေျခအေနမားတြင လငအၾကမးဖကမႈႏင အမးသမးကစၥရပမားက ကငတြယရာတြင အမးသမးမား၊ အမးသမး အဖြ႕အစညး အပါအ၀င လထ အဖြ႕အစညး မားႏင လငအၾကမးဖကမႈ ကးလြနခရသမား ပါ၀ငျခငးရရမည။ ယငးအေျခအေနမား သည လၿခေရး စမမႈမားႏင အသြငကးေျပာငးေရးကာလ ယႏရားမားႏင ပတသကမႈမား အပါအ၀င၊ ၿငမးခမးေရး သေဘာတညခက၏ ေဖာျပခကမားတြင ထငဟပေစရန အာမခခက ရေစရမည။ အပစအခတရပစေရး တားျမစခကႏင အပစအခတရပစေရး ေစာငၾကညေလလာသည သေဘာတညခကမား အဓပၸါယဖြငဆရာတြင လငအၾကမးဖက မႈမားက ထညသြငးရန ေတာငးဆသည။ ပဋပကၡ သေဘာတညမႈ လပငနးစဥ အ၀နး အ၀ငးတြင လြတၿငမးခမးသာခြငက ထညသြငးရာတြင လငအၾကမးဖကမႈ ရာဇ၀တမႈမား က မပါ၀ငရန လအပခကက အေလးထားသည။” ၁၂၇

ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ အ၀နးအ၀ငးရ လကရေဆြးေႏြးခကမားတြင ပါ၀ငသ အားလးနးပါးသည အမးသားမား ျဖစေနျခငးက ႀကးမားေသာ ျပနာျဖစသည။ အမးသမးမားသည အမးသားမားႏင မတကြျပားျခားနားစြာ ပဋပကၡက ေတြ႕ၾကခစားရၿပး အမးသမးမား ေတြ႕ၾကရသည ျပနာမားက အမးသားမား အမနတကယ နားလညႏငမညလညး မဟတေပ။ ဆးျဖတခကခမတသည အဆငဆငတြင အမးသမးမား ပါ၀ငမႈ မရပါက ၿငမးခမးေရးႏင လငကြျပားမႈ အေၾကာငးအရာမားအတြက အေရးႀကးသည ေ၀ဖနပငးျခားမႈအျမငမားက

60

လစလရႈျခငးျဖစၿပး လ႕အဖြ႕အစညး တညေဆာကပအတြငး လငကြျပားမႈအေပၚ မညမမႈမားသည ျမနမာႏငင တ၀မးတြင ဆကလကရေနမညျဖစသည။၁၂၈ သ႔ျဖစရာ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မား ေတာငးဆေန သည ျပညစေသာ ႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြ ျဖစလာေစရန အမးသမးမား အျပညအ၀ ပါ၀ငရန အေရးႀကးလသည။

လငကြျပားမႈအျမငကအေျခခတ မ၀ါဒေတြက အမးသားမားက ဘယလေဖာထတႏငမလ။

“ရးရးသားသား ေျပာရရင (အမးသမးေတြန႔ လငကြျပားမႈ အေၾကာငးအရာေတြန႔) ထေတြ႔တာ ဒါမမဟတ ထေတြ႔ဖ႔ ၾကးစားတာေတြ မရပါဘး။ သမၼတရးန႔ ျမနမာၿငမးခမးေရးစငတာလ အဖြ႔အစညးေတြဟာ အမးသားေတြ အားလး မျဖစရငေတာင အမးသားအမားစ လႊမးမးေနတ ေနရာေတြ ျဖစပါတယ။ အစးရ ကယစားလယအဖြ႔မာ အမးသမး တေယာကမ မပါပါဘး။ ….. သတ႔ေတြ လၿခေရးေကာငစ ဆးျဖတခက ၁၃၂၅ ဆတာ ဘာလလ႕ နားလညမယလ႔ မခစားရပါဘး။ ..ျမနမာႏငငေရးမာရတ အမးသားေတြက လငကြျပားမႈ အျမငအပါအ၀င ျပညစမႈရစြာ အရာရာက မရႈျမငတတေသးပါဘး။ လငကြျပားမႈကစၥေတြဟာ ပငမေရစးေၾကာငးထ ပါမလာမခငး အမးသားေတြခညးပရတ အပစဟာ လငကြျပားမႈအျမငေတြ ထညသြငးစဥးစားတ သ႔မဟတ ပါ၀ငတ မ၀ါဒေတြ သ႔မဟတ လပငနးစမခက ေတြ ခမတလာႏငမယလ႔ ေမာလငဖ႔ မျဖစႏငပါဘး။"

ေနာေမဥး (ေကအနယ)၁၂၉

အမးသမးေရးကစၥမားႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ကငတြယျခငး

တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မား တဖြ႕ခငး၏ ၿငမးခမးေရး သေဘာတညခကမားအေပၚ ၂၀၁၃ ခနစ၊ ေမလ အတြငးက ေလလာမႈတခ၏ သးသပထားခကတြင “မညသည ျပညနယအဆင သ႔မဟတ ျပညေထာငစ အဆင အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမားတြငမ အမးသမး သ႔မဟတ လငကြျပားမႈဆငရာ ကစၥရပ မားက ရညညႊနးထညသြငးထားျခငး မေတြ႕ရ” ဟ ေဖာျပထားသည။၁၃၀ လငအၾကမးဖကမႈက စစေအာငျမငေရး ကရယာအျဖစ အသးျပထားျခငးကလညး ထညသြငးထားျခငး မရပါ။ လကေတြ႕တြင ေကအနယ တဖြ႕တညးသာ အမးသမးမား ထညသြငးေရးက အေရးႀကးေၾကာငး ေဖာျပထားသည။ ယငးမာ ေဆြးေႏြးပြမားတြင အမးသမး တဥးပါ၀ငျခငး၏ အကးဆကလညး ျဖစသည။

61Same Impunity, Same Patterns

ထမသာမက ၿငမးခမးေရး သေဘာတညခကမားတြင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ထညသြငးမႈလညး ရားပါးလသည။ ထညသြငးသညအခါမားတြင အနာဂါတတြင ေနာကထပ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ေရာငကဥရန ရညမနးခကျဖငသာ ျဖစသည။ မၾကာေသးခငက ႏငငတ၀မး အပစအခတရပစေရး သေဘာ တညခကအတြက အဆျပရာတြင အစးရက ႏစဖကစလးအေနႏင “ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ပါ၀ငေသာ လပဂၢလ တဥးတေယာက သ႔မဟတ အဖြ႕အစညးမားက အေရးယျခငး မျပေရး သေဘာတရန” အဆတငသြငး ခသည။ တခနတညးမာပင အမးသမးမားသည အၾကမးဖကမႈမား ခရႏငသည အေနအထားတြင ရေနဆ ျဖစသည။

ေပၚေပါကလာမည မညသည ျပညစေသာ ႏငငေရး ေဆြးေႏြးမႈမဆ ျမနမာႏငင အမးသမးမား အမနတရား အတြက ေတာငးဆမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရမည။ ေရရညတညတေသာ ၿငမးခမးေရးအတြက လငအၾကမး ဖကမႈ ရာဇ၀တမႈမားက တာ၀နခမႈသည မရမျဖစလအပသည။ အျခား လထအေျချပ အဖြ႕အစညးမားႏငအတ အမးသမးမား အဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင)က ယၾကညသညမာ “အကယ၍ ဤအေၾကာငးအရာက လစလရႈပါက ၀မးနညးေၾကကြမႈမားႏင အမနတရားကငးမသည အေျခခခစားခကမားသည လႊမးမးႀကးစးေနမညျဖစၿပး စစမနေသာ အမးသား ျပနလညသငျမတေရး ရရေစမညမဟတေပ။"၁၃၁

ပဋပကၡလြန စမကနးမားသညလညး အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈက ခနလပထား ခႏငသည။

“အမးသမးေတြ အဆငတငးမာ ပါ၀ငႏငဖ႔ ကၽြနမတ႔ ႀကးစားေနပါတယ။ လပငနးစဥမာ အမးသမးေတြ ပါ၀ငခြင မရခဘးဆရင ပဋပကၡလြနကာလ စမခကေတြမာလညး အမးသမးေတြ က ထညမစဥးစားတာမး ျဖစလာႏငပါတယ။ …… အမးသမးေတြအေပၚ အၾကမးဖကမႈက မစဥးစားတာမး၊ လငကြျပားမႈဆငရာ ဥပေဒေတြက မစဥးစားတာမး ျဖစႏငပါတယ။ ဒစဥးစား ခကေတြက အမးသမးအဖြ႕ေတြရ႕ စဥးစားခကေတြက လာတာပါ။ သတ႔စဥးစားခကေတြ မဟတပါဘး။ ကၽြနမတ႔ မေျပာရင သတ႔ဘယေတာမာ ထညစဥးစားမာ မဟတပါဘး။”

ေဒၚတငတငည။ WLB၁၃၂

62

ed*kH;csKyf? ppfwyftm; t&yfom; tkyfcsKyfr_atmufwGif xm;&Sd&ef vkdtyfonf?

တပမေတာ၏ အခနးက႑က ရညညႊနးသညအခကမားအပါအ၀င ျပညစသည ႏငငေရး ေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေပၚလာရန လအပသည။ ဤအစရငခစာက ယငးသည ျမနမာႏငငမ အမးသမးမားအား စစတပမ ကးလြနမႈမားက ကာကြယႏငရနအတြက အေရးႀကးဆး အခက ျဖစေၾကာငး ျပသေနသည။

လြနခသည ဆယႏစခန႔က System of Impunity အစရငခစာတြင WLB အေနျဖင စစအပခပမႈ ေအာကမ ျမနမာႏငငတြင စနစတက ကးလြနေသာ လငအၾကမးဖကမႈမား ေနရာအႏ႔ ျပန႔ႏ႔ ျဖစပြားေနေၾကာငး ေထာကျပခသည။ ယေန႔တြင အဆပါအေျခအေနက ေျပာငးလႏငရန လအပ ေနၿပး ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငမႈမားေအာကတြင စစတပက အရပသား ထနးခပမႈ ေအာကတြင မထားရႏငေသးသ၍ တငးရငးသား အမးသမးမားအေပၚ လငအၾကမးဖကမႈမား ရပတန႔ႏငမည မဟတပါ။ အလားတပင ကငးလြတခြငႏင စနစတကကးလြနမႈ ပစမားသည လာမညကာလမားတြငလညး ဆကလကျဖစေပၚေနမညသာ ျဖစသည။

t=uHjyKcsufrsm;

ျမနမာအစးရသ႔

� အမးသမးမားအေပၚ လငအၾကမးဖကမႈမားက ခကခငးရပတန႔ေစၿပး ကးလြနခသည ရာဇ၀တမႈမား အတြက တရားမတမႈ ေဆာငကဥးေပးေရးေသခာမႈရေစရန။

� စစတပက အရပသား အစးရ၏ ထနးခပမႈ ေအာကတြင ထားရၿပး အမးသမး အခြငအေရးမား ျမငတငမႈမား က အာမခခက ရလာေစရနအတြက ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငရန။

� ျမနမာႏငင၏ ျပညတြငး ဥပေဒမားက ႏငငတကာ ဥပေဒ စခနစညႊနးမားႏင တေျပးည ျဖစေစၿပး အမးသမး မားအေပၚ ကာကြယေစာငေရာကေရးနင ပတသကၿပး ျပညတြငးဥပေဒမားက ထေရာကမႈရလာေစေရး ေဆာငရြကရန။

63Same Impunity, Same Patterns

� လ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက စစမးစစေဆးရန ထေရာကေသာ တရားစရငေရးႏင အျခားေသာအသြင ကးေျပာငးေရးကာလ တရားမတမႈအတြက လြတလပေသာ ႏငငတကာစစမးစစေဆးေရးအဖြ႕၊ အမနတရား က ေဖာထတေပးေသာေကာမရင၊ ႏငငတကာစခနစညြနးမားႏင ျပညစၿပးဘကမလကေသာ ႏငငအဆငတရားစရငေရးရးမားစသည ယႏရားမား ခမတအေကာငအထညေဖာရန။

� ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ေဆြးေႏြးပြမားတြင အမးသမးမားပါ၀ငမႈက အာမခခကေပးၿပး ေဆြးေႏြးမႈမားတြင အတတကာလ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအေပၚ တာ၀နခမႈက ထညသြငးရန။

တငးရငးသား လကနကကင ေတာလနေရးအဖြ႕မားသ႔

� ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ေဆြးေႏြးပြမားတြင အမးသမးမား ပါ၀ငမႈက အာမခခကေပးၿပး အတတကာလ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအား တာ၀နခမႈက ေတာငးဆရန၊

� ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငမႈျဖစစဥ၏ သတမတခကတရပအေနျဖင စစတပက အရပသားအစးရ၏ထနးခပမႈေအာကတြင ထားရရနႏင အမးသမးမား ကာကြယေစာငေရာကမႈမားေသခာမႈရေစေရးတ အတြက ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပျပျပငေျပာငးလေရးက ဆကလကေတာငးဆသြားရန။

ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးသ႔

� ျမနမာႏငငတြင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက ေျပာငးလၿပး စစတပက အရပသား ထနးခပမႈေအာကတြင မထားႏငမခငး တရားဥပေဒစးမးေရးနင ဒမကေရစ မရရႏငေၾကာငး အသအမတျပရန။

� ျပညသလထ၏ စစမနေသာ သေဘာထားက ထငဟပေပၚလြငေစၿပး ဒမကေရစႏင တရားဥပေဒ စးမးေရးက အာမခသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက ျမနမာအစးရအား ဖအားေပးရန။

� အမးသမးမားအေပၚ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားက ခကခငးရပတန႔ရနအတြက ျမနမာအစးရအား ဖအားေပးရန နင ၄ငးတ ၏ ျပစမႈမားအေပၚ တာ၀နခမႈရေစရနအတြက ေတာငးဆရန၊

� လ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက စစမးစစေဆးရန ထေရာကေသာ တရားစရငေရးႏင အျခားေသာအသြင ကးေျပာငးေရးကာလ တရားမတမႈအတြက လြတလပေသာ ႏငငတကာစစမးစစေဆးေရးအဖြ႕၊ အမနတရား က ေဖာထတေပးေသာေကာမရင၊ ႏငငတကာစခနစညြနးမားႏင ျပညစၿပးဘကမလကေသာ ႏငငအဆငတရားစရငေရးရးမားစသည ယႏရားမား ခမတအေကာငအထညေဖာေရးအတြက ျမနမာအစးရအား ေတာငးဆရန။

64

ukd;um;pm&if; - အစရငခစာႏင ရပတညခက စာတမးမား

WLB ႏင အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမား• “UnderminingthePeaceProcess;BurmeseArmyatrocitiesagainstciviliansinPutao,northern

KachinState”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),October2013• “TheBurmesegovernmentmustimmediatelyendhumanrightsviolations,includingviolence

againstwomen,inPalaungareas”,StatementofPWOandTSYOonCurrentPalaungSituation,PalaungWomenOrganization (PWO) and Ta’ang Students and YouthOrganization (TSYO),May2013

• “StateterrorintheKachinhills;BurmaArmyattacksagainstcivilians inNorthernBurma”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),February2013

• “TheBurdenofWar;Womenbearburdenofdisplacement”,PalaungWomenOrganization(PWO),October2012

• “Ongoing Impunity:ContinuedBurmaArmyAtrocitiesAgainst theKachinPeople”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),June2012

• “Burma’sCovered-UpWar:AtrocitiesAgainstTheKachinPeople”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),2011

• “BringingJusticetoWomenofBurma”,video,Women’sLeagueofBurma(WLB),2011• “InternationalTribunalonCrimesAgainstWomenofBurma”,Nobel’sWomenInitiative&

Women’sLeagueofBurma(WLB),2March2010• “WalkingAmongSharpKnives;TheunsungcourageofKarenwomenvillagechiefsinconflict

areasofEasternBurma”,KarenWomenOrganization(KWO),February2010• “Women demand an immediate end to war crimes in Burma”, Position Paper, Women’s

LeagueofBurma,23October2006• “IntheShadowoftheJunta”,CEDAWShadowReport,WomenofBurma,2008• “SystemofImpunity;NationwidePatternsofSexualViolencebytheMilitaryRegime’sArmy

andAuthoritiesinBurma”,Women’sLeagueofBurma(WLB),September2004• “Licencetorape:TheBurma’smilitaryregimeuseofsexualviolenceintheon-goingwarin

ShanState”,ShanWomen’sActionNetwork(SWAN)&ShanHumanRightsFoundation,2002• “Burma:TheCurrentStateofWomeninConflictAreas–AShadowReporttothe22ndSession

ofCEDAW”,Women’sOrganizationsofBurmaShadowReportWritingCommittee,2000

65Same Impunity, Same Patterns

အျခားအစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမား• “NationwideCeasefireAccordsNottheEndGame”,BurmaPartnership,4November2013• “Sexual violence in Burma ‘deeply troubling’ says UK Foreign Secretary William Hague”,

BurmaCampaignUK,1November2013• “2ndAnniversaryofSumlutRoiJaAbductionHighlightsImpunityinBurma”BurmaCampaign

UK,28October2013• “Burma:JointLetterfromEthnicNationalitiesCivilSocietyOrganizationsRegardingForeign

MilitaryEngagementwiththeBurmeseMilitary”,by133EthnicCivilSocietyOrganizations,17October2013

• “BurmaRefusesToSignSexualViolenceDeclaration”,BurmaCampaignUK,25September2013

• “WhoseGunsareSilent;AnAnalysisofBurma’sFracturedPeaceProcess”,BurmaPartnership,20September2013

• “RulebyLaw;AnAnalysisoftheUseofLegislationtoStifleCivilSocietySpaceinBurma”,BurmaPartnership,September2013

• “ReportontheHumanRightsSituationinBurma;JanuarytoJune2013”,NetworkforHumanRightsDocumentation–Burma(ND-Burma),September2013

• “Burma/Myanmar: Father of girl killed bymilitary prosecutedby for complaint to humanrightscommission,”AsianHumanRightsCommission,14June2013

• “WhereAreTheWomen:NegotiationsforPeaceinBurma”,SwedishBurmaCommittee,May2013

• “ReportontheHumanRightsSituationinBurma;JanuarytoDecember2012”,NetworkforHumanRightsDocumentation–Burma(ND-Burma),January2013

• “WorldReport2013,Myanmar”,AmnestyInternational,2013• “TheRule of Law inMyanmar: Challenges and Prospects”, International BarAssociation,

December2012• “ExtremeMeasures;TortureandIllTreatmentinBurmasincethe2010Elections”,Network

forHumanRightsDocumentation–Burma(ND-Burma),May2012• “RevisitingHumanRightsinBurma”,AmnestyInternational,25May2012• “TheUseofRapeasaWeaponofWarinBurma’sEthnicAreas”,InfoBirmanie–Franceand

SwedishBurmaCommittee–Sweden,March2012

66

• “Burma:ReformsYettoReachKachinState”.HumanRightsWatch.20March2012• “Untoldmiseries;WartimeAbusesandForcedDisplacementinBurma’sKachinState”,Human

RightsWatch,March2012• “RevealingBurma’sSystemofImpunity”,BurmaLawyer’sCouncil,9September2011• “ImpunityProlonged:Burmaandits2008Constitution”,InternationalCenterforTransitional

Justice(ICTJ),September2009• “CrimesinBurma”,TheInternationalHumanRightsClinic,HarvardLawSchool,2009• “School for Rape; The BurmeseMilitary and Sexual Violence”, Betsy Apple, Earth Rights

International,1998• “Rule93.RapeandOtherformsofSexualViolence”,CustomaryInternationalHumanitarian

Law,InternationalCommitteeoftheRedCross(ICRC),,http://www.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule93

ကလသမဂၢ• “Reportof theSpecialRapporteuron theSituationofHumanRights inMyanmar”,Tomas

OjeaQuintana,68thSessionoftheGeneralAssembly,23September2013,A/68/397• “Resolution2106(2013)”,adoptedbytheSecurityCouncilat its6984thmeeting,24June

2013,S/RES/2106(2013)• “SituationofHumanRights inMyanmar”,Resolutionat the22ndSession,HumanRights

Council,19March2013,A/HRC/22/L.20/Rev.1• “Reportof theSpecialRapporteuron theSituationofHumanRights inMyanmar”,Tomas

OjeaQuintana,22ndSessionoftheHumanRightsCouncil,6March2013,A/HRC/22/58• “ReportoftheSpecialRapporteurontheSituationofHumanRights inMyanmar”,Tomas

OjeaQuintana,67thSessionoftheGeneralAssembly,25September2012,A/67/383• “ConcludingObservations:Myanmar”,CommitteeoftheRightsoftheChild,59thSession,14

March2012,CRC/C/MMR/CO/3-4• “ReportoftheSpecialRapporteurontheSituationofHumanRights inMyanmar”,Tomas

OjeaQuintana,19thSessionoftheHumanRightsCouncil,7March2012,A/HRC/19/67• “Reportof theSpecialRapporteuron theSituationofHumanRights inMyanmar”,Tomas

OjeaQuintana,66thSessionoftheGeneralAssembly,16September2011,A/66/365• “ReportoftheSecretaryGeneralontheSituationofHumanRightsinMyanmar”,Secretary

General,66thSessionoftheGeneralAssembly,5August2011,A/66/267

67Same Impunity, Same Patterns

သတငးႏင ထငျမငခက ေဆာငးပါးမား

• “OnlyonesideofthestoryofreforminBurma”,KhinOhmar,17October2013• “Myanmar:civilmilitaryrelationsandconstitutionalreform,”MelissaCrouch,EastAsiaForum,

21June2013• “Burma’sMilitaryRejectsRightsAbuseCharges,”RadioFreeAsia,27March2013• “Myanmar needs to admit rape of minority women”, Christine Leah and Nan Paw Gay,

BangkokPost,March2013• “It’stimefortheinternationalcommunitytoaddressBurma’sConstitution”,JanetBenshoof,

20February2013• “Burma’spushforfreedomisheldbackbyitsinstitutionallycorruptcourts”,JamesRoss,The

Guardian,20March2012• “Burma’shumanrightscommissionrulesoutconflict-zoneinvestigation,”TheIrrawaddy,15

February2012• “RapeinBurma:WeaponofWar”,CheeryZahau,TheWIP,2June2008

ျမနမာႏငင အစးရ• “NationalStrategicPlanfortheAdvancementofWomen(2013-2022)”,MyanmarNational

CommitteeforWomen’sAffairs,MinistryofSocialWelfare,ReliefandResettlement,2013

68

NOTES1. DataprovidedtoWLBbyKWAT2. DataprovidedtoWLBbySWAN3. “Whose Guns are Silent; An Analysis of Burma’s Fractured Peace Process”, Burma Partnership ,

20September2013; “WhereAreTheWomen:Negotiations forPeace inBurma”, SwedishBurmaCommittee,May2013

4. “SystemofImpunity”,WLB,20045. “OnlyonesideofthestoryofreforminBurma”,KhinOhmar,17October20136. SeethethestatementbyBurma’sMinisterforForeignAffairs,WunnaMaungLwin,on13September

2013atthe24thsessionoftheUnitedNationsHumanRightsCouncil,asreportedin“NationwideCeasefireAccordsNottheEndGame”,BurmaPartnership,4November2013

7. SeethethestatementbyBurma’sMinisterforForeignAffairs,WunnaMaungLwin,on13September2013atthe24thsessionoftheUnitedNationsHumanRightsCouncil,asreportedin“NationwideCeasefireAccordsNottheEndGame”,BurmaPartnership,4November2013

8. From“2010Elections“,Website,BurmaPartnership9. TheStatePeaceandDevelopmentCouncil (SPDC)was formerlyknownas theStateLaw&Order

RestorationCouncil(SLORC).ThenamewaschangedtoSPDCin1997.10. AmnestyInternational,WorldReport2013,Myanmar.11. ReportontheHumanRightsSituationinBurma’(Jan-Dec2012)ND-Burma;ReportontheHuman

RightsSituationinBurma(Jan-Jun2013)ND-Burma.12. “All You Can Do is Pray” Crimes Against Humanity and Ethnic Cleansing of RohingyaMuslims in

Burma’s Arakan State’ Human RightsWatch April 2013 ; ‘UntoldMiseries:Wartime Abuses andForcedDisplacementinBurma’sKachinState’March2012.HumanRightsWatch;‘RevisitinghumanrightsinMyanmar’AmnestyInternationalIndex:ASA16/03/2012;‘ExtremeMeasures:TortureandIllTreatmentInBurmasincethe2010Elections’ND-Burma;

13. UnderminingthePeaceProcess’Oct2013KachinWomen’sAssociationThailand(KWAT)14. ‘Internally Displaced Persons and Refugees’ Myanmar Peace Monitor (MPM) http://www.

mmpeacemonitor.org/conflict/idps-and-refugees15. SeeMapsofNaturalResourceExtractionin‘EconomicandPoliticalStakes’MyanmarPeaceMonitor16. ReportontheHumanRightsSituationinBurma(Jan-Jun2013)ND-Burma.17. “NationwideCeasefireAccordsNottheEndGame”,BurmaPartnership,4November201318. DataprovidedtoWLBbyKWAT19. Suchas“Burma’sCovered-UpWar:AtrocitiesAgainstTheKachinPeople”(2011),“OngoingImpunity:

ContinuedBurmaArmyAtrocitiesAgainsttheKachinPeople”(June2012)and“Stateterror intheKachinhills”(February2013)

69Same Impunity, Same Patterns

20. InformationprovidedtoWLBbyKWAT.Alsomentioned in“Gang-rape inchurchhighlightsBurmaArmyimpunityforsexualviolenceinKachinconflict”,KWAT,18May2012

21. DataprovidedtoWLBbySWAN22. “BurdenofWar”,PWO,October201223. StatementofPWOandTSYOontheCurrentSituationinPalaungArea,6thMay201324. DataprovidedtoWLBbyKWOandKHRG25. “ReportontheHumanRightsSituationinBurma(Jan2012-Dec2012)”,ND-Burma,January201326. “ReportontheHumanRightsSituationinBurma(Jan2013-June2013)”,ND-Burma,September201327. «Untoldmiseries»,HumanRightsWatch,March2012,«RevisitingHumanRightsinMyanmar»,

AmnestyInternational,May2012,«TheUseofRapeasaWeaponofWarinBurma’sEthnicAreas”,Info Birmanie and Swedish Burma Committee ,March 2012; « Sexual violence in Burma ‘deeplytroubling’saysUKForeignSecretaryWilliamHague”,BurmaCampaignUK,29Oct2013

28. http://kachinlandnews.com/?p=2392729. “ProgressReportoftheSpecialRapporteuronthesituationofhumanrights inMyanmar”,March

2013.SeealsointeraliathereportsofMarch2012,andSeptember201130. “ReportoftheSecretary-Generalonconflict-relatedsexualviolence”,A/66/657-S/2012/3331. “ConcludingObservations:Myanmar”,CommitteeontheRightsoftheChild,14March2012,CRC/C/

MMR/CO/3-432. “TheBurmesegovernmentmustimmediatelyendhumanrightsviolations,includingviolenceagainst

women, in Palaung areas”, Statement of PWO and TSYO on Current Palaung Situation, PalaungWomenOrganization(PWO)andTa’angStudentsandYouthOrganization(TSYO),May2013

33. “ReportontheHumanRightsSituationinBurma;JanuarytoJune2013”,NetworkforHumanRightsDocumentation–Burma(ND-Burma),September2013

34. InformationprovidedtoWLBbyKWAT35. Seeforexample«StateTerrorintheKachinHills”,KWAT,201336. InformationprovidedtoWLBbySWAN37. InformationprovidedtoWLBbyKWAT38. Cited in “Myanmar needs to admit rape ofminority women”, Christine Leah and Nan Paw Gay,

BangkokPost,March201339. ForWLBreports:“Burma:TheCurrentStateofWomeninConflictAreas–AShadowReporttothe

22ndSessionofCEDAW”,Women’sOrganizationsofBurmaShadowReportWritingCommittee,2000;«SystemofImpunity”,WLB,2004;“IntheShadowoftheJunta”,CEDAWShadowReport,Womenof Burma, 2008. ForWLBmembers reports, see among others “License to Rape”, SWAN, 2002 ;“ShatteringSilences”,KWO,2004;“WalkingAmongSharpKnives”,KWO,2010;“Burma’sCoveredUpWar”,KWAT,2011;“OngoingImpunity”,KWAT,2012;“StateTerrorintheKachinHills”,KWAT,2013.

70

Forotherorganizations, see forexample “ImpunityProlonged:Burmaand its2008Constitution”,International Center for Transitional Justice (ICTJ), September 2009 and “The Use of Rape as aWeaponofWarinBurma’sEthnicAreas”,InfoBirmanieandSwedishBurmaCommittee,March2012.

40. “OngoingImpunity”,KWAT,2012;“StateTerrorintheKachinHills”,KWAT,201341. “Resolution2106(2013)”,adoptedbytheSecurityCouncilatits6984thmeeting,24June2013,S/

RES/2106(2013)42. Enloe, C. (2000). 'When Soldiers Rape,' chapter 4 in Maneuvers: The International Politics of

MilitarizingWomen'sLives,Berkeley:U.CaliforniaPress,pp.108-152.43. See“ExtremeMeasures”,ND-Burma,May2012;“ConcludingObservations:Myanmar”,Committeeof

theRightsoftheChild,March2012,CRC/C/MMR/CO/3-4;and“WarOfficeinNaypyidawOrdersNew“Four Cuts” Campaign”, 4thMarch 2011, http://democracyforburma.wordpress.com/2011/03/04/war-office-in-naypyidaw-orders-new-%E2%80%9Cfour-cuts%E2%80%9D-campaign/

44. InformationprovidedtoWLBbyKWAT.Alsomentionedin“UnderminingthePeaceProcess;BurmeseArmyatrocitiesagainstciviliansinPutao,northernKachinState”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),October2013

45. Forexample,SWANreportsthecaseofasoldierwhorapedawomaninKaeSeetownshipinFebruary2013andwhowasthenconvicted:“Thecasewasreportedtopolicestationandbroughtintocourtandconsideredaccordingtocourt-martial,hewassentencedtojailfor9years.”DataprovidedtoWLBbySWAN.

46. “Rapeof10yearoldgirlcausesoutrage»,WLB,2013,http://womenofburma.org/rape-of-10-year-old-girl-causes-outrage

47. “ImpunityProlonged:Burmaandits2008Constitution”,InternationalCenterforTransitionalJustice(ICTJ),September2009

48. InformationprovidedtoWLBbyKWAT.Alsomentionedin“UnderminingthePeaceProcess;BurmeseArmyatrocitiesagainstciviliansinPutao,northernKachinState”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),October2013

49. InformationprovidedtoWLBbySWAN.50. InformationprovidedtoWLBbyKHRG51. “BurdenofWar”,PWO,October201252. InformationprovidedtoWLBbySWAN53. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas Ojea

Quintana,68thSessionoftheGeneralAssembly,23September2013,A/68/39754. Seeforexample«OngoingImpunity»,KWAT,2012;"Burma:ReformsYettoReachKachinState",

Human RightsWatch, 20March 2012; “Whose Guns Are Silent”, Burma Partnership, September2013;“TheBurdenofWar”,PWO,2012

71Same Impunity, Same Patterns

55. “UnderminingthePeaceProcess;BurmeseArmyatrocitiesagainstciviliansinPutao,northernKachinState”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),October2013

56. PreambleoftheRomeStatuteoftheInternationalCriminalCourt57. Citedin“ImpunityProlonged:Burmaandits2008Constitution”,InternationalCenterforTransitional

Justice(ICTJ),September200958. «SystemofImpunity»,WLB200459. Seetheanalysisin“ImpunityProlonged:Burmaandits2008Constitution”,InternationalCenterfor

TransitionalJustice(ICTJ),September200960. Customary IHL, ICRC, Rule 93. Rape and Other forms of Sexual Violence, http://www.icrc.org/

customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule9361. RadhikaCoomaraswamy,SpecialRapporteuronViolenceAgainstWomen,“SexualViolenceAgainst

Refugees:GuidelinesonPreventionandResponse,”(1995),citedin“UntoldMiseries”,HRW,201262. «SystemofImpunity»,WLB,200463. UNSecurityCouncil,Resolution1325,S/Res/1325,adopted13Oct.200064. SeeResolutions1820,1888,1889and1960.65. “Resolution2106(2013)”,adoptedbytheSecurityCouncilatits6984thmeeting,24June2013,S/

RES/2106(201366. Customary IHL, ICRC, Rule 93. Rape and Other forms of Sexual Violence, http://www.icrc.org/

customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule9367. Seetheanalysisin“CrimesinBurma”,TheInternationalHumanRightsClinic,HarvardLawSchool,

200968. “CrimesinBurma”,TheInternationalHumanRightsClinic,HarvardLawSchool,200969. “CrimesinBurma”,TheInternationalHumanRightsClinic,HarvardLawSchool,200970. Theattackmustbewidespreadorsystematic;itdoesnotneedtobebothwidespreadandsystematic.

“Widespread” generally means a large-scale attack with numerous victims, while “systematic”denotesa“highdegreeoforganization”or“apatternormethodicalplan”.Thisrequirementappliestothegeneralattack.“CrimesinBurma”,TheInternationalHumanRightsClinic,HarvardLawSchool,2009

71. “CrimesinBurma”,TheInternationalHumanRightsClinic,HarvardLawSchool,2009;“InternationalTribunalonCrimesAgainstWomenofBurma”,Nobel’sWomenInitiative&Women’sLeagueofBurma(WLB), 2 March 2010; “Burma’s Covered-UpWar: Atrocities Against The Kachin People”, KachinWomenAssociationThailand(KWAT),2011;“WalkingAmongSharpKnives;TheunsungcourageofKarenwomenvillagechiefsinconflictareasofEasternBurma”,KarenWomenOrganization(KWO),February2010; “TheUseofRapeasaWeaponofWar inBurma’sEthnicAreas”, InfoBirmanie–FranceandSwedishBurmaCommittee–Sweden,March2012

72

72. Theconductof theperpetratormustbe “partof” suchanattackand theperpetratormusthave“knowledge”that,orintendedthat,hisorherconductispartofsuchanattack.“CrimesinBurma”,TheInternationalHumanRightsClinic,HarvardLawSchool,2009

73. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana,68thSessionoftheGeneralAssembly,23September2013,A/68/397

74. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana, 68th Session of the General Assembly, 23 September 2013, A/68/397: The SpecialRapporteurwelcomesthe importanceplacedbytheGovernmentontheruleof law inMyanmar.Given thewidespreaduseof the term,he sees value inhighlighting thedefinitionof the ruleoflawpreviouslyprovidedbytheSecretary-General inhis reportontheruleof lawandtransitionaljusticeinconflictandpost-conflictsocieties(S/2004/616): “Aprincipleofgovernanceinwhichallpersons, institutionsandentities,publicandprivate, including theState itself,areaccountable tolawsthatarepubliclypromulgated,equallyenforcedandindependentlyadjudicated,andwhichareconsistentwith internationalhumanrightsnormsandstandards. It requires,aswell,measurestoensureadherencetotheprinciplesofsupremacyoflaw,equalitybeforethelaw,accountabilitytothelaw,fairnessintheapplicationofthelaw,separationofpowers,participationindecision-making,legalcertainty,avoidanceofarbitrarinessandproceduralandlegaltransparency.”

75. “It’s time for the international community to address Burma’s Constitution”, Janet Benshoof, 20February2013.

76. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana,68thSessionoftheGeneralAssembly,23September2013,A/68/397

77. Forexample,officials fromtheMinistryofCommunicationsand InformationTechnologycitedtheArticle445immunityclauseintheconstitutionasthereasontolimitthecorruptioninvestigationofformerofficersandMinisterofTelecommunications,TheinZaw.Citedin“It’stimefortheinternationalcommunitytoaddressBurma’sConstitution”,JanetBenshoof,20February2013.

78. “ImpunityProlonged:Burmaandits2008Constitution”,InternationalCenterforTransitionalJustice(ICTJ),September2009;“TheRuleofLawinMyanmar:ChallengesandProspects”,InternationalBarAssociation,December2012

79. See “Impunity Prolonged: Burma and its 2008 Constitution”, International Center for TransitionalJustice(ICTJ),September2009;“RevealingBurma’sSystemofImpunity”,BurmaLawyer’sCouncil,9September2011

80. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana,68thSessionoftheGeneralAssembly,23September2013,A/68/397

81. “Revealing Burma’s System of Impunity”, Burma Lawyer’s Council, 9 September 2011; “ImpunityProlonged: Burma and its 2008 Constitution”, International Center for Transitional Justice (ICTJ),September2009

73Same Impunity, Same Patterns

82. Like in Indonesia for example. See “Myanmar: civil military relations and constitutional reform”,MelissaCrouch,EastAsiaForum,21June2013

83. “Untoldmiseries;WartimeAbusesandForcedDisplacementinBurma’sKachinState”,HumanRightsWatch,March2012

84. Citedin“It’stimefortheinternationalcommunitytoaddressBurma’sConstitution”,JanetBenshoof,20February2013

85. “ImpunityProlonged:Burmaandits2008Constitution”,InternationalCenterforTransitionalJustice(ICTJ),September2009

86. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana,22ndSessionoftheHumanRightsCouncil,6March2013,A/HRC/22/58

87. “It’s time for the international community to address Burma’s Constitution”, Janet Benshoof, 20February2013

88. “It’s time for the international community to address Burma’s Constitution”, Janet Benshoof, 20February2013

89. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana,19thSessionoftheHumanRightsCouncil,7March2012,A/HRC/19/67

90. “ImpunityProlonged:Burmaandits2008Constitution”,InternationalCenterforTransitionalJustice(ICTJ),September2009;“RulebyLaw;AnAnalysisoftheUseofLegislationtoStifleCivilSocietySpaceinBurma”,BurmaPartnership,September2013;seereportsoftheSpecialRapporteur ;“Burma’sCovered-UpWar:AtrocitiesAgainstTheKachinPeople”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),2011;“In theShadowof the Junta”,CEDAWShadowReport,WomenofBurma,2008;“RevealingBurma’sSystemofImpunity”,BurmaLawyer’sCouncil,9September2011;“ExtremeMeasures;TortureandIllTreatmentinBurmasincethe2010Elections”,NetworkforHumanRightsDocumentation–Burma(ND-Burma),May2012;Ross,James(20March2012)."Burma'spushforfreedomisheldbackbyitsinstitutionallycorruptcourts".TheGuardian;“RulebyLaw;AnAnalysisoftheUseofLegislationto StifleCivil Society Space inBurma”,BurmaPartnership, September2013; “TheRuleof Law inMyanmar:ChallengesandProspects”,InternationalBarAssociation,December2012

91. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana,68thSessionoftheGeneralAssembly,23September2013,A/68/397s

92. Ross,James(20March2012)."Burma'spushforfreedomisheldbackbyitsinstitutionallycorruptcourts".TheGuardian

93. “ExtremeMeasures; Torture and Ill Treatment in Burma since the 2010 Elections”, Network forHuman Rights Documentation – Burma (ND-Burma), May 2012 “Revealing Burma’s System ofImpunity”,BurmaLawyer’sCouncil,9September2011;Ross,James(20March2012)."Burma'spushforfreedomisheldbackbyitsinstitutionallycorruptcourts".TheGuardian

74

94. Ross,James(20March2012)."Burma'spushforfreedomisheldbackbyitsinstitutionallycorruptcourts".TheGuardian

95. “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana,66thSessionoftheGeneralAssembly,16September2011,A/66/365

96. “Burma’sCovered-UpWar:AtrocitiesAgainstTheKachinPeople”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),2011

97. “IntheShadowoftheJunta”,CEDAWShadowReport,WomenofBurma,200898. “RulebyLaw;AnAnalysisof theUseofLegislation toStifleCivil SocietySpace inBurma”,Burma

Partnership,September2013;Ross,James(20March2012)."Burma'spushforfreedomisheldbackbyitsinstitutionallycorruptcourts".TheGuardian

99. “ImpunityProlonged:Burmaandits2008Constitution”,InternationalCenterforTransitionalJustice(ICTJ), September2009; “Ruleby Law;AnAnalysisof theUseof Legislation to StifleCivil SocietySpaceinBurma”,BurmaPartnership,September2013;“TheRuleofLawinMyanmar:ChallengesandProspects”,InternationalBarAssociation,December2012

100.“SituationofHumanRightsinMyanmar”,Resolutionatthe22ndSession,HumanRightsCouncil,19March2013,A/HRC/22/L.20/Rev.1

101.“TheBurmesegovernmentmustimmediatelyendhumanrightsviolations,includingviolenceagainstwomen, in Palaung areas”, Statement of PWO and TSYO on Current Palaung Situation, PalaungWomenOrganization(PWO)andTa’angStudentsandYouthOrganization(TSYO),May2013

102.SeereportsoftheSpecialRapporteurofMarch2012,September2012andMarch2013103.http://womenofburma.org/open-letter-to-thein-sein-demanding-justice-in-the-case-of-kachin-

villager-sumlut-roi-ja/104.http://womenofburma.org/open-letter-to-thein-sein-demanding-justice-in-the-case-of-kachin-

villager-sumlut-roi-ja/; “Ongoing Impunity: Continued Burma Army Atrocities Against the KachinPeople”,KachinWomenAssociationThailand(KWAT),June2012;“2ndAnniversaryofSumlutRoiJaAbductionHighlightsImpunityinBurma”BurmaCampaignUK,28October2013

105.“RevealingBurma’sSystemofImpunity”,BurmaLawyer’sCouncil,9September2011;“WhoseGunsareSilent;AnAnalysisofBurma’sFracturedPeaceProcess”,BurmaPartnership,20September2013;"Burma: Reforms Yet to Reach Kachin State". Human RightsWatch. 20March 2012; State TerrorKWAT; “NHRCMonitor”, Website, Burma Partnership; “World Report 2013, Myanmar”, AmnestyInternational,2013;“ExtremeMeasures;TortureandIllTreatmentinBurmasincethe2010Elections”,Network forHumanRightsDocumentation–Burma (ND-Burma),May2012; “TheRuleof Law inMyanmar:ChallengesandProspects”,InternationalBarAssociation,December2012

106.“Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights inMyanmar”, Tomas OjeaQuintana, 19th Session of the Human Rights Council, 7March 2012, A/HRC/19/67; “ConcludingObservations:Myanmar”,CommitteeoftheRightsoftheChild,59thSession,14March2012,CRC/C/

75Same Impunity, Same Patterns

MMR/CO/3-4;“RevealingBurma’sSystemofImpunity”,BurmaLawyer’sCouncil,9September2011107.“State terror in theKachinhills;BurmaArmyattacksagainst civilians inNorthernBurma”,Kachin

WomenAssociationThailand(KWAT),February2013;“NHRCMonitor”,Website,BurmaPartnership108.“Burma’shumanrightscommissionrulesoutconflict-zoneinvestigation,”TheIrrawaddy,15February

2012109.“WhoseGunsareSilent;AnAnalysisofBurma’sFracturedPeaceProcess”,BurmaPartnership,20

September2013110.“WhoseGunsareSilent;AnAnalysisofBurma’sFracturedPeaceProcess”,BurmaPartnership,20

September2013111.“SituationofHumanRightsinMyanmar”,Resolutionatthe22ndSession,HumanRightsCouncil,19

March2013,A/HRC/22/L.20/Rev.1and“ReportoftheSpecialRapporteurontheSituationofHumanRights inMyanmar”, TomasOjeaQuintana,68thSessionof theGeneralAssembly, 23September2013,A/68/397

112.Burma/Myanmar: Father of girl killed by military prosecuted by for complaint to human rightscommission,”AsianHumanRightsCommission,14June2013

113.“RevealingBurma’sSystemof Impunity”,BurmaLawyer’sCouncil,9September2011;StateTerrorKWAT

114.“NHRCMonitor”,Website,BurmaPartnership115.Point10,pg13NationalStrategicPlanfortheAdvancementofWomen(2013-2022)MinistryofSocial

Welfare,ReliefandResettlementoftheGovernmentoftheUnionofMyanmar(GoUM),throughitsDepartmentofSocialWelfare(DSW)withMyanmarNationalCommitteeforWomen’saffairs

116."TheCaseforAnti-ViolenceAgainstWomenLaws"GenderActionMyanmar,January2013117.“Resolution2106(2013)”,adoptedbytheSecurityCouncilatits6984thmeeting,24June2013,S/

RES/2106 (2013). TheSecurityCouncil “Notes that sexual violence canconstitutea crimeagainsthumanityoraconstitutiveactwithrespecttogenocide;furtherrecallsthatrapeandotherformsofserioussexualviolenceinarmedconflictarewarcrimes;[…];encouragesMemberStatestoincludethefullrangeofcrimesofsexualviolenceinnationalpenallegislationtoenableprosecutionsforsuchacts;recognizesthateffectiveinvestigationanddocumentationofsexualviolenceinarmedconflictisinstrumentalbothinbringingperpetratorstojusticeandensuringaccesstojusticeforsurvivors.”

118.8thOctober2013statementasquotedbyTheIrrawaddy–EnglishVersionhttp://www.irrawaddy.org/burma/burmas-ruling-party-says-constitutional-change-mean-serious-danger.html

119.President Thein Sein speaking to Hard Talk 06/10/2012 http://www.bbc.co.uk/programmes/b01n3s87, http://www.dvb.no/news/thein-sein-tipped-for-nobel-peace-prize/24150

120.Quoted in RFA 27/03/2013 “Burma Military Rejects Rights Abuse Charges http://www.rfa.org/english/news/myanmar/military-03272013175507.html

76

121.ResponseoftheGovernmentofMyanmartotheSpecialRapporteurreportofMarch2013122.“Burma:JointLetterfromEthnicNationalitiesCivilSocietyOrganizationsRegardingForeignMilitary

EngagementwiththeBurmeseMilitary”,by133EthnicCivilSocietyOrganizations,17October2013123.“Resolution2106(2013)”,adoptedbytheSecurityCouncilatits6984thmeeting,24June2013,S/

RES/2106(2013)124.“WhereAreTheWomen:NegotiationsforPeaceinBurma”,SwedishBurmaCommittee,May2013125.“WhoseGunsareSilent;AnAnalysisofBurma’sFracturedPeaceProcess”,BurmaPartnership,20

September2013126.“WhereAreTheWomen:NegotiationsforPeaceinBurma”,SwedishBurmaCommittee,May2013127.“Resolution2106(2013)”,adoptedbytheSecurityCouncilatits6984thmeeting,24June2013,S/

RES/2106(2013)128.“Whose Guns are Silent; An Analysis of Burma’s Fractured Peace Process”, Burma Partnership ,

20September2013; “WhereAreTheWomen:Negotiations forPeace inBurma”, SwedishBurmaCommittee,May2013

129.Citedin“WhereAreTheWomen:NegotiationsforPeaceinBurma”,SwedishBurmaCommittee,May2013

130.“WhereAreTheWomen:NegotiationsforPeaceinBurma”,SwedishBurmaCommittee,May2013131.“NationwideCeasefireAccordsNottheEndGame”,BurmaPartnership,4November2013132.Citedin“WhereAreTheWomen:NegotiationsforPeaceinBurma”,SwedishBurmaCommittee,May

2013

N. SHAN STATE

S. SHAN STATE

E.SHAN STATE

KAREN STATE

KAYAH STATE

Myitkyina

CHINA

THAILAND

LAOS

INDIA

Lashio

Taunggyi

Loikaw

Hpa-An

KACHIN STATE

grap

hic

desi

gn b

y Y

ing

Tzar

m