1

Jongeren en hun smartphone ‐‐waar maken we ons druk om?  

dr. Justine Pardoen30 januari 2020

JUSTINE PARDOEN

2014

2010

2004

2017

2013 ‐‐ 2020 (!)

https://www.m‐jaar.nl/2019

WAAROM ZOUDEN WE ONS DRUK MAKEN?

55+ ‐ 50%21‐35 ‐ 30%

Samengevat zijn de zorgen: 

• sociale en psychische problemen: sociale druk, verslaving, online pesten, minder eigenwaarde, minder persoonlijk contact, minder sociale vaardigheden; 

• slechtere onderwijsprestaties door afleiding, slechte concentratie, slaaptekort, informatie niet meer goed kunnen verwerken en interpreteren. 

Bron: Onderzoek gebruik sociale media en omgang met smartphones in het voortgezet onderwijs,DUO Onderwijsonderzoek & Advies, dec. 2017 

#FITGIRLS ‐ INSTAFAMOUS

#fitspo#fitfam#fit#fitgirlcodeguide#fitgirlcode

2

OVERPRIKKELING EN STRESS FOMO? (FEAR OF MISSING OUT)

Uiteraard!  Ze leven van elkaar ‐ 'ik deel dus ik besta' Zien en gezien worden (identiteitsontwikkeling) Groepsdruk ‐ positief en negatief

Niets aan de hand, hoort bij deze levensfase

Risico's bij: ASS/ADHD (gebrekkige zelfregulatie) depressie/slecht in je vel/somber sociale buitensluiting geen warme thuissituatie

NUT EN NOODZAAK VAN ZELFREGULATIE

De 'digitale kloof' van vandaag gaapt tussen mensen die hun aandacht erbij kunnen houden, en mensen die dat niet kunnen.

FOCUS

= grotere voorspeller voor succes dan talent

Echte mediawijsheid kan dus niet zonder reflectie en zelfregulatie, maar hoe doe je dat met een jongere?

"Focus is about saying no"

3

VERSLAVING 'BY DESIGN' GEWOONTEVORMING

Snoepgoed voor het brein...

ADOLESCENT: PAARD OP HOL

paard is minder tembaar paard slaat op hol in de puberteit ruiter is nog niet voldoende toegerust ruiter is wel te trainen, maar gaat moeilijker

Trainen, trainen, trainen!

ZELFREGULATIE

Wat is zelfregulatie?("21e eeuwse vaardigheid" ‐ soft skill, maar hard nodig)

de ruiter óp het paardpaard: motivationele processen (driften, impulsen ‐ niet via iq)ruiter: controlerende processen (werkgeheugen, zelfbeheersing, via denken)

ruiter ontwikkelt zich door training (begin vroeg!) puberteit is zwakke periode ‐ (hersens én omgeving)

bij problemen: interventies via het denken (en dus gesprek!)

gelukkig, dat kunnen we!

4

ADOLESCENTIE: ZWAKKE PERIODE

ruiter verzwakt door:‐ slaaptekort, stress, onveiligheid (ziekte, depressie)‐ veel smartphone‐gebruik ('hooked', denk aan gamen, Netflix)

‐ sterke prikkels (angst, seks, gevaar, sensatie, genot)‐ drugs, alcohol...‐ groepsdruk

SOCRATES HAD GELIJK! 

Zie: Plato ‐ Phaedrus

HELP DE RUITER IN HET ZADEL

Zelfregulatie nog niet helemaal aanwezig (nog in training) Zelfreflectie nog lastig (identiteitsontwikkeling nog in volle 

gang ‐ wie is die ruiter eigenlijk?)

Wat kunnen wij doen?

Psycho‐educatie (brein, hormonen, denken, voelen, willen) Met geduld en compassie werken aan zelfregulatie en 

zelfreflectie Leer ze falen (dingen gaan niet meteen goed) Koester het paard... 

BELANGRIJKE THEMA'S

Persoonlijk: Gevolgen voor gezondheid, welzijn en schoolsucces door afnemende motivatie en daardoor gebrek aan doorzettingsvermogen 'Verslaving'

Maar ook breder: Gevolgen voor democratie en rechtsstaat (apathie en 

onverschilligheid) Gevolgen voor ontwikkeling van 'de mens' (wie ben ik, wat 

geeft ons leven zin?) Ethiek (waar voel ik me meer verbonden?)

5

EN NU?

Jullie vraag?

"WAT DOEN MOBIELE SCHERMEN MET ONS?"

"WAT DOET ICT MET ONS?"

Het medium als middel is niet neutraal.

Hoe bepaalt het middel (de iPad, smartphone, internet) mijn manier van leren?

... mijn manier van leven? Hoe beïnvloedt internet mijn behoeften? In welk opzicht maakt het me vrijer en in welk

opzicht juist afhankelijker? Wat vind ik daarvan?

DIGITAAL VASTEN 

Detox‐dagboeken:

“De wereld werd zekerder, minder vloeibaar.”

“Ik was niet aan het swipen, waarbij ik mijn geest een soort van lamleg.”

“Die fucking telefoon is gewoonlijk pijnlijk.”

“Dingen zijn zo mooi als je er echt naar kijkt.”

“Je gaat meer op je eigen intuïtie vertrouwen, in plaats van dat je afhankelijk bent van een apparaat. Dat geeft een gevoel van controle.”

“Ik kreeg meer overzicht met betrekking tot de dag, dat jij er verantwoordelijk voor bent, voor de structuur ervan. Ik voelde mezelf slimmer, kon beter nadenken.”

6

DIGITAAL VASTEN ‐ PROJECT MET FOTO/VIDEO

RBijv.April op stil ‐ Ritzo ten Cate

MEEDOEN MET APRIL OP STIL?

Mail ons: info@bjm.nl

Dan helpen we bij de opzet van een programma waarin leerlingen/studenten zelf ontdekken hoe ze kunnen reflecteren met behulp van digitale media (zonder kosten)

met adviezen van Ritzo ten Cate mogelijkheid en kunstenaar te boeken voor begeleiding en jurering bijv.  

RELEVANTE VRAGEN (ZELFREFLECTIE DOCENTEN)

Wat doet technologie met ons ‐ met mij? Wat kunnen we met onze ervaringen?

Waar zit mijn eigen weerstand? Waartegen precies? Wat doe ik daarmee?

Wat is de eigen taak van iedere docent (en dus van mij) in bevordering van mediawijsheid van studenten/leerlingen (aandacht/concentratie/zelfregulatie)?

Heb ik voldoende kennis om ze hierbij te ondersteunen?

MAAK ZE WAKKER! (EN BLIJF HET ZELF OOK)

7

CONTACT: JUSTINE.PARDOEN@BJM.NL

Twitter: @JustineP @jeugdenmedia @mediaopvoeding @dedenkruimte

www.bureaujeugdenmedia.nl (nieuwsbrief en blog) www.mediaopvoeding.nl (gratis vragen stellen) www.dedenkruimte.nl