NUMMER 4 – APRIL 2019 1O N A F H A N K E L I J K B R A N C H E B L A D V O O R D E U I T V A A R T Z O R G

4 | APRIL 2019

GENERATIES

Jong kost meer

UITVAART(24)

KLACHT.NL

Klagen op internet

DEMENTIE

Neem mensen met

dementie mee

UITVAARTFOTO

De foto maakt

de herinnering

NUMMER 4 – APRIL 2019 3

Industrieweg 10 - 12 | 5627 BS Eindhoven

T +31 (0)40 2485060 | F +31 (0)40 2482880

info@funeralproducts.nl | www.funeralproducts.eu

De druppel urnen uit de nieuwe Funeral Products

Excellent collectie zijn vanaf 1 mei 2019 verkrijgbaar.

VAN SCHETS TOT URNDeze druppel urnen vormen de eerste productlijn uit de nieuwe

Funeral Products Excellent collectie. Met onze eigen designer

hebben wij modellen ontworpen, geschetst en geproduceerd.

Waarbij de wensen en belevingen van de nabestaanden het

focuspunt waren.

De druppel urnen zijn voorzien van natuurlijk en moderne

vormen, een typisch Dutch Design product welke geschikt

is voor ieder interieur. De producten zijn vervaardigd uit

een hoogwaardig keramiek. Speciaal geselecteerde

ingrediënten worden gemixt tot een keramische

werkbare massa en gemodelleerd tot urn.

De druppel urn wordt afgewerkt met een

innovatieve lak die de het product

duurzaam maakt en beschermd.

Hierdoor is de urn geschikt om

zowel binnen als buiten te

plaatsen.

BRANCHEBLAD UITVAARTZORG 2019 – 4

ARTIKELEN

10 Jongeren vragen meer tijd, meer energie, meer creativiteit16 Fotoreportage Jong, oud, ouder, oudst 20 Uitvaart(24)klacht.nl23 Dementievriendelijke uitvaart

VASTE RUBRIEKEN

4-7 Kort | Kortst | Cartoon | Innovatie | Infographic9 Opinie15 Ondertussen in…Roemenië19 Kijk op Kunst20 Column → Aart Mak21 Klacht = Kans27 Trots op… zo dichtbij mogen zijn29 Service: En nu ben ik aan de beurt, Licht op uitvaart, Rouwe kost, studie naar millennial marketing30 Ins & Outs | Agenda | Colofon | Volgend nummer

BGNU NIEUWS

24 Nu | Berichten 25 Agenda | Vraag aan → Kees van der Spek | Stelt zich voor → Thomas Macco en Jacqueline van Haarlem

10

1916

Groepsfoto

O m een uitvaart te regelen zit je vaak om tafel met vijftigers en zes-tigers. Maar soms zit je aan tafel met mensen die een stuk ouder

zijn. Laatst organiseerde ik een uitvaart met een groep tachtigers.Het ging om hun zus. Een van de broers was executeur. Broer regelde de uitvaart het liefst met mij alleen, maar toen ik er kwam zat Zus’ huisje tjokvol. Overal schuifelden bejaarden: in de voor- en achterkamer, in de keuken, en op het plaatsje zat nog een heel gezelschap gevorderde senioren aan de thee.Terwijl twee dames van de Buurtzorg, geflankeerd door wat zussen, de laatste zorg verrichtten, installeerden de executeur-broer en ik ons aan het uiteinde van een lange tafel. Een voor een schoven de broers, zussen, zwagers en schoonzussen aan, en ook de vriend van Zus. Een kwartier later zat de hele familie om tafel. Door mij werden ze verwel-komd, door executeur-broer gedoogd. Ze moesten hun vinger opsteken als ze iets wilden zeggen. Daar hielden de eigenwijze zussen en zwagers zich niet aan.Toen executeur-broer zich liet storen door alweer een telefoontje, trok de oudste zus hem geërgerd aan zijn mouw: “Je hebt hier een uitvaart te regelen.” Maar ik maakte dankbaar van de gelegenheid gebruik om bij de andere familieleden wensen te inventariseren. Iedereen kon meedenken en daar is het plan een stuk beter van geworden. Het was mooi hoe zij de uitvaart van hun zus vormgaven. Ze maakten een rooster zodat hun zus tot aan de uitvaart nooit alleen lag. Misschien schoten ze in sommige opzichten wat door. Op de kaart kwamen vijftig namen (ook alle achternichtjes en –neefjes), in de kerk bezetten ze de voorste zes banken en op de dag van de uitvaart puilde het huisje en de tuin uit met drie generaties. Eigenlijk zou je bij elke uitvaart een denkbeeldige ‘groepsfoto’ kunnen maken, met de overledene in het midden en zijn of haar dierbaren in een vlek er zo omheen gegroepeerd dat de afstand voor elk familielid of vriend past bij de relatie. Een van die personen is je opdrachtgever.

Kinderen (50-60) vergeten nogal eens de broers en zussen van hun ouders. Hier hadden de broers en zussen misschien de neiging om zich wat te belangrijk te maken en de vrienden en vriendinnen van hun zus wat te laten onder-sneeuwen. Een toename van alleenstaanden zonder kinderen maakt het organiseren van uitvaarten complexer, spannender en leuker. Elke keer weer bijzonder.

MARJON WEIJZEN HOOFDREDACTEURCov

erbe

eld:

Om

a E

mel

ie G

iliss

en (6

5) n

eem

t afs

chei

d va

n kl

einz

oon

Luca

s Sm

it (b

ijna

7 m

aand

en).

Foto

: Nyn

ke T

hien

.

NUMMER 4 – APRIL 2019 5

Digitale opsporing bij onverwacht overlijden

Een automobilist raakt met zijn auto te water en wordt enkele dagen later gevonden. Op het eerste gezicht is geen sprake van een misdrijf en de auto blijkt na technisch onderzoek in orde te zijn. Een noodlottig verkeersongeval. Een familielid vraagt zich af of er geen sprake zou kunnen zijn van suïcide. In de auto is een navigatiesysteem aangetroffen, mogelijk met aanwijzingen als ingevoerde bestemming(en), gereden route en snelheid, maar het apparaat is defect na dagen in het water te hebben gelegen. De politie ziet af van nader onderzoek; er is immers geen aanwijzing van een straf-baar feit. Digitale Nazorg heeft het navigatiesysteem kunnen ‘kraken’ . De familie probeert daarmee te reconstrueren wat er gebeurd kan zijn.

Toegankelijk maken/veiligstellen: • pc/laptop € 99 • telefoon/tablet € 279 • draagbaar navigatiesysteem € 479 • ingebouwd navigatiesysteem € 1200

WEB digitalenazorg.nl

INNOVATIE

RISICO’S BIJ OVERLIJDEN TIJDENS NUCLEAIRE BEHANDELING

Het RIVM publiceerde onlangs het langverwachte rapport over de risi-co’s van nieuwe nucleaire behandel-methoden. Jaarlijks krijgen in Neder-land ongeveer 3000 (kanker)patiënten tijdens therapeutische behandelingen radioactief materiaal toegediend. Patiënten die tijdens of binnen een jaar na behandeling overlijden kunnen een bron van straling worden waaraan mogelijk mensen in hun omgeving worden blootgesteld: niet alleen directe familieleden, maar ook (uitvaart)verzor-gers en (rouw)vervoerders. In de studie zijn ook risico’s na over-lijden meegenomen. Er wordt een scenario beschreven waarin een patiënt overlijdt 24 uur na behandeling, door familie verzorgd wordt, thuis opge-baard en gecremeerd wordt. Ook is de blootstelling berekend (voor familie-leden en uitvaartprofessionals) als er aanvullende maatregelen genomen worden: de opbaring is in een rouw-centrum en de verzorging wordt later en door professionals gedaan. Er loopt nog een vervolgstudie. Deze studies vormen de basis om de richtlijn voor het werken met therapeutische doses radio nucliden te herzien. De huidige richtlijn stamt uit 2004.

HET RAPPORT IS TE LEZEN OP

BRANCHEBLADUITVAARTZORG.NL.

De Consumentenbond liet mysteryshoppers bellen naar uitvaartverzorgers met de vraag: Mijn moeder (ze is wel op leeftijd, maar niet ziek) wil graag weten welk bedrag ze moet reserveren voor haar uitvaart. Ze is niet verzekerd. Ze wil gecremeerd worden, een simpele kist, een bijeenkomst in het crematorium en aansluitend een condo leance, waarbij alcohol geschonken mag worden. Er zullen ongeveer 50 bezoekers komen.De uitvaartcalculator van Dela komt op 7.228 euro. Dela-uitvaartverzorgers geven een veel lager bedrag aan de mysteryshoppers op: gemiddeld zo’n 5.800 euro. Ook bij Yarden (6.050 euro) en Monuta (6.000 euro) is het bedrag dat we zelf uitrekenen via de website (respectievelijk 6.700 en 6.300 euro) hoger. De gemiddelde begroting van de zelfstan-dige uitvaartverzorger is met zo’n 5.500 euro het laagst. In het februarinummer van de Consumentengids staat een artikel over de nieuwe meting.

WEB consumentengids.nl/uitvaart/offerte-uitvaart

Consumentenbond weer kritisch over kosten uitvaart

Nieuwe natuurbegraafplaats: De Velden

In Engeland is het heel gewoon, maar in Nederland hadden we nog geen boerennatuurbegraafplaats. Nu wel. Melkveehouder Hans Tonkens en zijn vrouw Sytske Haveman beheren natuurbegraaf-plaats De Velden in het Drentse Zuidvelde. Bijzonder is dat er – geïnspireerd door oude tumili (grafheuvels) elders op het landgoed – begraven kan worden in (nieuwe) grafheuvels. Alle graven kosten 4000 euro per persoon. WEB natuurbegraafplaatsdevelden.nl

Monument op verzamelgraf

Op de algemene begraafplaats in Sprang-Capelle werd na een grote ruiming een monument bij het verzamelgraf geplaatst met namen, geboorte- en sterfdata van de bijna 300 overledenen van wie de graven geruimd werden. “Een voorbeeld dat navolging verdient”, aldus Korrie Korevaart van funerair erfgoed-vereniging De Terebinth.

FUNERAL FUTURE

Orlanda Adams en Olga Bouwens van online platform RememberMe timmeren hard aan de weg in uitvaartland. Naast hun businessclubactiviteiten hielden zij vorig jaar een vak-dag in Zeist, met een beurs, workshops en eigen Funeral Awards. Op 26 maart organiseerden zij, met NDC Mediagroep, hun eerste congres: Funeral Future, in Assen. De uitvaartbranche in Noord-Nederland kwam er gretig op af: het was uitverkocht. Inclusief standhouders waren er zo’n 300 bezoekers. Die kwamen lang niet alleen uit het noorden. Trendwatcher Ruud Veltenaar en Sandy Sullivan, de Schotse uitvinder van het reso-meren, trokken uitvaartprofessionals uit het hele land. Adams en Bouwens voelen de tijdgeest heel goed aan met aandacht voor de toekomst, duurzaamheid, resomeren en online marketing.

WEB funeralfuture.nl.

4

NUMMER 4 – APRIL 2019 7BRANCHEBLAD UITVAARTZORG6

CARTOON: HANS BASTEN

UITVAARTEN VAN VERSCHILLENDE GENERATIES

Bron: CBS, overlijdens naar leeftijd, 2017.

➢ LEEUWARDEN BESCHERMT GRAVEN

De gemeente Leeuwarden geeft 350 graven

een beschermde status. Deze worden eeuwig

bewaard. Onder andere het graf van de

eerste winnaar van de Elfstedentocht:

Minne Hoekstra. Bron: Leeuwarder Courant.

TRIBUTES

Facebook heeft aan de herdenkingspagina

van overleden gebruikers ruimte toegevoegd

waar nabestaanden herinneringen kunnen

delen: Tributes. De berichten op Tributes

komen niet in een tijdlijn. In de tijdlijn blijven

de laatste berichten zichtbaar die de over-

ledene zelf heeft geplaatst. Facebookgebrui-

kers kunnen een ‘legacy contact’ opgeven die

het profiel kan bijhouden na overlijden. Deze

persoon kan na overlijden geen privéberich-

ten van de overledene lezen en ook geen

vrienden verwijderen of toevoegen. Bron: AD.

WET ZEGGENSCHAP LICHAAMSMATERIAAL

Minister Hugo de Jonge werkt aan een

wetsvoorstel Wet zeggenschap lichaams-

materiaal, met duidelijke regels voor het

afstaan van lichaamsmateriaal, bijvoorbeeld

voor wetenschappelijk onderzoek. De donor

moet vooraf toestemming geven voor

het afnemen, bewaren en gebruiken van

het materiaal voor specifieke doelen. Ook

moet de donor worden geïnformeerd over

eventuele commerciële handelingen met het

gedoneerde materiaal.

➢ ACTIE TEGEN BLOEMENPLASTIC

Uitvaartbegeleider Narda Delhaas (Amenti

Uitvaartverzorging in Utrecht) en ritueel-

begeleider Anja Broess (Vught) startten

met de Plastic Soup Foundation een actie

tegen plastic om uitvaartbloemen. In een

persbericht stellen ze voor dat op de rouw-

kaart gevraagd kan worden om een onver-

pakte bloem mee te brengen. Ook zouden

bloemisten klanten het advies kunnen geven

om uitvaartbloemen onverpakt mee te geven.

“Ze komen dan ook veel meer tot hun recht.”

➢ ADVIESKOSTEN UITVAARTVERZEKERING

In 2018 waren de gemiddelde advieskosten

over de financiering van uitvaartkosten

106 euro. Dat is bijna een halvering sinds het

provisieverbod. Meestal berekent het inter-

mediair een eenmalige fee (van 75 euro), blijkt

uit onderzoek onder ruim 850 intermediairs.

Nu de huizenmarkt stagneert besteden inter-

mediairs meer tijd aan uitvaartverzekeringen.

KORTST

INFOGRAPHIC

Tweederde sterft bejaard

Het merendeel van de Nederlanders sterft bejaard of hoogbejaard. De groep die sterft tussen het 85e en 90e levensjaar is het grootst. In 2017 waren dat er ruim 28.000. Ruim 100.000 Neder-landers stierven er dat jaar die ouder dan 75 waren. Aan de andere kant van de leeftijdschaal stierven er zo’n 600 baby’s, nog geen honderd kinderen voor de schoolgaande leeftijd, nog geen 200 school-gaande kinderen en ruim 500 jongeren.

TENTOONSTELLING DE KIST AL IN HUIS

Afgelopen zomer publiceerde Saskia Aukema in Trouw een serie portretten van (springlevende) mensen met hun grafkist of urn. Tot 26 mei te zien in Amsterdam, in Uitvaartmuseum Tot Zover: De kist al in huis.

WEB totzover.nl

100.000

80.000

60.000

40.000

20.000

1.000

800

600

400

200

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

607

532

87178

4.497

43.795

100.518

0LEEFTIJD 1-5 5-15 15-25 25-50 50-75 75- ...

Nieuwe crematoria: Cremaere en Sterrenheuvel

In Almere exploiteert Hans Kluijver crematorium Cremaere. Alleen voor technische crematies. Er is een elektrische oven die draait op groen gas en in de toekomst ook op zonne-energie. De overledene kan worden opgehaald met een rouwwagen op biogas. Tarieven: € 429, inclusief nabestaanden: € 604, gebruik afscheidsruimte € 50. Het nieuwe crematorium in Haarlem, Sterrenheuvel, is juist wel gecombi-neerd met een (white label) uitvaartcentrum. Er is nog ruimte te huur.

Thanatopraxie op natuurbegraafplaatsen

Een aantal natuurbegraafplaatsen staat begraven van (licht) gebalsemde lichamen toe. Voor andere natuurbe-graafplaatsen blijft balsemen verboden. Milieutechnisch kan het geen kwaad.

NUMMER 4 – APRIL 2019 9

Uw vertrouwde grafkelder,nieuwe contactgegevens

Grafkelder binnen 36 uur: tel. 06 23 66 99 40

Doejenburg 29 | 4024 HE - Eck en Wiel | tel.: +31 (0)344-6933038 | fax: +31 (0)344-694030www.bakkerbetonwaren.nl | info@bakkerbetonwaren.nl

Bakker Betonwaren

BU4_BakkerBetonwaren_1,0fc.indd 1 01-04-19 09:13

DE WET OP DE LIJKBEZORGING WORDT AANGEPAST. IN OPINIE DIT JAAR ZAKEN DIE AAN MODERNISERING TOE ZIJN. DEZE KEER:

MINISTER KAJSA OLLONGREN VINDT OVERHEIDSTOEZICHT OP DE UITVAARTBRANCHE NIET NODIG. HOE KIJKT DE BRANCHE DAAR TEGENAAN?

STELLING VOLGENDE KEER

Wat is de duurzaamste lijkbezorgingsmethode?

Toezicht moet

de branche zelf regelen

Wim van Midwoud Consultant Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB)

“Toezicht door de eigen sector vindt de LOB niet onafhankelijk genoeg. Het zou zijn alsof de slager zijn eigen vlees keurt. Als er dan zaken niet kloppen zou het op ‘het publiek’ overkomen alsof de branche niet kritisch is naar zichzelf. Op de vraag of toezicht wenselijk is, zeggen we ‘ja’, maar schoorvoe-tend, omdat handhaving door een organisatie in de praktijk lastig is. Waar we volmondig ‘ja’ op zouden zeggen, is dat iedere begraafplaats lid moet zijn van een brancheorganisatie. Zodat er regelmatig onderling contact is en eventuele pijnpunten op begraafplaatsen zichtbaar en bespreekbaar worden. Er moeten dan wel meerdere brancheorganisaties zijn, die onafhankelijk van elkaar opereren. Om een ongezonde monopoliepositie te voorkomen.”

Meta Stevens Voorzitter Netwerk Uitvaartvernieuwers “Toezicht moet gebeuren door een externe partij. Het zou raar zijn als een branche toezicht houdt op zichzelf. En als toezicht betekent dat er toezicht gehouden wordt op het naleven van de wet, dan lijkt mij dat een taak voor de overheid. De sector zelf kan wel aan kwa-liteitsbewaking doen. Dan moeten we wel eerst definiëren wat een goede uitvaart is. Dan kunnen we de klant behoeden voor een slechte uitvaart. Maar het door BGNU geïnitieerde Keurmerk Uitvaartzorg is niet de kwaliteitsnorm waar de meeste Uitvaart-vernieuwers zich in kunnen vinden.”

George Maat Bestuursvoorzitter Nederlands Instituut voor Thanatopraxie

“Helaas past dit bij de huidige houding van de over-heid om verantwoordelijkheid bij branches zelf te leg-gen. Sinds kort zitten wij aan tafel bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om het vak thana-

topraxie transparanter te krijgen. We werken met toxische stoffen, die in de meest extreme situatie een bedreiging kunnen zijn voor de gezondheid van de thanatopracteur en nabestaanden. In de indus-trie wordt wel toezicht gehouden op giftige stoffen. We pleiten voor een diploma met beperkte looptijd en een overheidsloket voor klachten. Net als in de geneeskunde. Als arts of fysiotherapeut moet je bij de overheid je diploma kunnen laten zien, voordat je je beroep mag praktiseren. Je bent verplicht tot bijscholing en je meldt zelf als er iets fout is gegaan. Binnen de branche moeten we er dan met elkaar alert op zijn dat er geen ongeschoolden (meer) aan het werk zijn. Dat kan in de thanatopraxie, omdat de beroepsgroep niet zo groot is. Wij gaan zeker zover komen.”

Antoinette Steenbeek Vertegenwoordiger sectie Klein branchevereniging BGNU

“Het is best een pittige uitspraak van de minister. Op veel zaken wordt toezicht gehouden, in de bouw, in de zorg. Dus waarom niet in het uitvaartwezen? Ik denk niet dat het ministerie beseft wat het beroep van uitvaartzorg inhoudt. Als uitvaartbegeleiders een familie begeleiden, leveren wij ook zorg. We zijn er op een psychologisch ingrijpend moment. Een emotioneel kantelpunt in het leven. Geen goede begeleiding kan leiden tot een burn-out, ziekte-verzuim of nog erger. Uitvaartverzorgers zijn er op momenten van rouw en dragen bij in de verwerking daarvan. We voorkomen dat nabestaanden in slechte situaties belanden of anderen schade berokkenen. Dat is heel essentieel op kantelpun-ten in iemands leven. Daarin past juist toezicht.”

BRANCHEBLAD UITVAARTZORG NUMMER 4 – APRIL 20191 0 1 1

(GENERATIE)GROEPEN (GENERATIE)GROEPEN

erschillen de uitvaarten van hoogbejaarden met die van baby’s en kinderen, of met die van mensen van middelbare leeftijd? Maria de Greef, directeur van uitvaartbijscholing-

en -coachinginstituut Funiq, hoeft er niet lang over na te denken. “Die verschillen enorm”, is haar antwoord.

“Als je nog nooit een uitvaart hebt meegemaakt, heb je geen idee wat er komt kijken”, zegt De Greef over ouders die een (jong) kind of zelfs een baby verliezen. “Mensen weten nog niet wat er moet en wat er allemaal mag.” Wat komt er wettelijk allemaal bij kijken, hoe zit het met aangifte doen? De uitvaartondernemer moet ervan uitgaan dat bij het werk bij deze generatie veel feitelijke voorlichting komt

kijken. “Zelfs over begraven of cremeren hebben de ouders vaak nog niet nagedacht.”

Vooral bij de uitvaart van pas- of ongeboren kinderen is het contrast tussen leven en dood zo groot dat de ouders veel begeleiding nodig hebben. “Dan gaat het om het hele basale van de uitvaart. De ouders waren dan helemaal ge-focust op de geboorte, niet op de dood. Ze zitten helemaal aan de andere kant van het spectrum van leven en dood.” Dan vraagt het ook het nodige van de uitvaartondernemer om te vermijden dat de plechtigheid ondraaglijk zwaar wordt. “Probeer er dan toch iets positiefs in te stoppen, anders wordt het zo zwart en beladen.”

V

Een rouwdienst met een hele klas in de gymzaal van een school of een herdenking

van oma, die de laatste jaren niet zoveel mensen meer zag. Voor de uitvaartondernemer

kunnen het heel verschillende klussen zijn. “Probeer er bij een kind iets positiefs in

te stoppen.”

Uitvaarten van kinderen en jongeren vragen meer: meer tijd, meer energie, creativiteit

TEKST JOHN HERMSE, INTERVIEW KADERS: MARJON WEIJZEN BEELD ARCHIEF JACQUELINE VEGT

→

HOOGBEJAARD: ZOALS HET HOORTMaar bij een overlijden op hoge leeftijd? Daar zullen de nabestaanden toch wel enige ervaring hebben opgedaan? Klopt, zegt De Greef, maar hun kan een uitvaartondernemer juist vertellen dat een heleboel zaken rond begrafenis of crematie helemaal niet per se zo moeten zoals ze gewend zijn en dat er veel meer mag dan ze zouden denken. De wens van een oude dame van 85 om de traditionele eiken-houten kist te laten voor wat die was en in een mosgroene lijkwade te worden begraven, viel niet meteen goed bij

Wie? Roos den Hertog, 20 jaar,

overleden: 15 mei 2010

“Het leven bleek te groot voor haar, ze

zat op een MBO-opleiding en er was

iets misgelopen tijdens haar stage.

Totaal onvoorzien maakte ze een einde

aan haar leven op haar kamer op de

boerderij.”

Met wie regelde je de uitvaart?

“Met haar ouders en haar oudere broer

en zus. Iedereen was in shock. Maar het

zijn nuchtere mensen, uit een boeren-

gemeenschap, doeners. Ze deden veel

zelf, waarbij ze geholpen werden door

vrienden en vriendinnen van de ouders,

en door de buurt, die heel hecht is. Dat

was de eerste kring van helpers. Familie

stond wat verder af, net als de vriendin-

nen en klasgenoten van Roos zelf.”

Hoe was de uitvaart?

“Ze hebben alles op de boerderij ge-

daan. We hebben haar opgebaard in de

oude melkstal, grenzend aan de stal van

haar paard. Dat paard was heel belang-

rijk voor Roos. Het kon over zijn staldeur

heen naar haar kijken.

We hebben een grote tent in het wei-

land gezet. Hooibalen eromheen. Het

was prachtig voorjaarsweer. De kikkers

kwaakten, de vogels floten. Iedereen

was welkom. Er waren twee grote

condoleancemiddagen met heel veel

mensen. Familie, de buurt, mensen van

de kerk, van de tennisclub, collega’s van

de ouders, vrienden en klasgenoten van

de andere kinderen. Op de dag van de

uitvaart hebben we haar met haar paard

naar de begraafplaats gebracht, in een

lange stoet. De tocht duurde zeker

wel een half uur. Iedereen droeg een

roze accent: een lint, een kledingstuk.

De uitvaart zelf werd geleid door een

ziekenhuispastor. Er was veel ruimte

voor eigen invulling.

Op de school van Roos zal ongetwijfeld

ook iets gedaan zijn, maar dat is buiten

mij om gegaan.”

Wanneer was de uitvaart?

De vijfde dag

Aantal rouwkaarten: 150

Aantal bezoekers: in totaal

(beide condoleances en de uitvaart)

400-500.

Aantal bestede uren: 50-60.

“De eerste tijd was ik er hele dagen.

Toen het een beetje vorm begon te

krijgen namen anderen het meer over:

de pastor begeleidde de invulling van de

dienst, vrienden en buren regelden de

condoleances.”

Jacqueline Vegt – Uitvaartbegeleiding

Jacqueline Vegt, Alphen aan den Rijn

DE DOCHTER

de kinderen. Maar het is volgens De Greef wel een mooi voorbeeld van ouderen die hun eigen keuzes maken. De uitvaart ondernemer zou daar ook rekening mee kunnen houden. “Nu vragen nabestaanden nog heel vaak: wat is gebruikelijk? Zo hoort het, zo hebben we het altijd gedaan. Maar het gaat erom wat belangrijk voor iemand is, wat het best bij iemand past. En dat hoeft niet altijd zoals het hoort.”

Tachtigplussers zijn meestal niet geneigd om kinderen te betrekken bij de uitvaart van opa of oma, terwijl jongeren

BRANCHEBLAD UITVAARTZORG NUMMER 4 – APRIL 20191 2 1 3

Terwijl juist jonge ouders het vaak niet al te ruim hebben. Je kunt daar creatief mee omgaan, zoals in het voorbeeld van Roos (zie kader), waarbij de uitvaart en de condoleances op de eigen boerderij plaatsvonden en vrienden van Roos’ ouders veel deden.

Ook op sociale media kan de uitvaartondernemer beter bedacht zijn, bij de dood van jonge mensen. Het komt voor dat vlak na het eerste regelgesprek Facebook al vol staat met rouwbetuigingen. “Maar het is beter om te wachten tot de rouwkaart verstuurd is. En vraag of je even mag zien wat er gepost wordt”, adviseert De Greef. En wat te doen met accounts op sociale media van de overledene? “Dat vraagt wel extra kennis van de ondernemer.”

Vaak is ook de emotionele impact voor de uitvaartbegelei-der groter. Zo houdt uitvaartondernemer Jacqueline Vegt, die in de kaders bij dit artikel vertelt over uitvaarten van drie generaties in dezelfde familie, het ruim acht jaar na dato niet droog bij de herinneringen aan de uitvaart van Roos.Haar uitvaart, en die van haar ouders en opa, laten zien dat de uitvaart van kinderen en jongeren vaak (veel) meer vragen van de uitvaartverzorger dan uitvaarten van oude-ren. “Hoe jonger, hoe groter de uitvaart. Hoe dramatischer de omstandigheden, hoe groter de ophef”, zegt Anja van Wingerden van Apres-la-Vie Academie. Maar ze voegt er in een adem aan toe dat tegenwoordig ook steeds meer ouderen een rijk sociaal leven hebben, met een nieuwe partner, kleinkinderen, een nieuwe familie. “Het is een vooroordeel dat vooral jongeren door school en sport-

vaker de kinderen er wel bij willen hebben omdat die moe-ten zien dat oma dood is. “Maar altijd geldt: volg het kind”, adviseert De Greef.

JONG = DUURVooral bij uitvaarten van jongeren kan het druk worden met klasgenoten, leden van de voetbalvereniging. Het levert meer werk op in afstemming met de school, maar ook meer condoleances, drukker bezochte uitvaarten en condolean-ces, waarbij ook meer assistentie nodig kan zijn. “Daar wordt zo’n uitvaart wel duurder van”, geeft De Greef aan.

vereniging andere sociale kringen hebben. Dat kan voor ouderen net zo goed gelden.”

Ze wil er maar mee zeggen: een uitvaartondernemer moet tegenwoordig in elk geval uitvaarten van alle leeftijden kun-nen verzorgen. “Het gaat om persoonlijke voorkeuren, waar heeft iemand affiniteit mee? Een goede uitvaartonder-nemer gaat daar naar op zoek, n’importe quoi wie hij voor zich heeft. Het gaat om de vorm, de invulling die je aan een uitvaart moet geven en dat hangt niet per definitie met de generatie samen.”

MIDDELBARE LEEFTIJD BEST GEÏNFORMEERDBij jong en oud kan het geen kwaad rekening te houden met verschillen in aanpak, maar hoe zit het met de genera-tie die daar tussenin zit? Mensen van middelbare leeftijd? Dit is de leeftijdgroep waar uitvaartverzorgers meestal de uitvaart mee regelen, tenzij het gaat om uitvaarten van baby’s, jonge kinderen of jongvolwassenen. Bij uitvaarten van jongeren zijn ze de ouders, bij uitvaarten van 80-plus-sers zijn ze de kinderen en bij uitvaarten van mensen van middelbare leeftijd zijn ze partner.

Kunnen de jongste en de oudste nabestaanden de nodige begeleiding en informatie gebruiken, volgens De Greef is het juist die middengeneratie die het minst hoeft te worden verteld over alles wat er komt kijken. “Die zijn beter geinfor-meerd en hebben meer meegemaakt, bijvoorbeeld met hun eigen ouders.”

(GENERATIE)GROEPEN (GENERATIE)GROEPEN

Wie? Piet den Hertog, 82 jaar,

overleden: 12 februari 2016.

“Een jaar na zijn vrouw, overleden in het

ziekenhuis. Zonder zijn vrouw hoefde

het voor hem niet meer zo.”

Met wie regelde je de uitvaart?

“Met de vier kinderen, waarvan de vader

van Roos er een was. De onderlinge

relaties waren gespannen. Dat was al zo

bij het overlijden van Roos. Ze waren er

na het overlijden van moeder niet beter

op geworden. De kinderen zaten liefst

zo min mogelijk met elkaar aan tafel.”

Hoe was de uitvaart?

“Koos was ook thuis opgebaard, een

paar huizen van zijn vroegere boerderij,

waar de ouders van Roos wonen. Ze

deden ook hier veel zelf. Een schoon-

zoon is grafisch ontwerper, die maakte

de kaart en liturgie, een dochter ver-

zorgde de bloemen, een andere dochter

maakte foto’s. Er was een condoleance

aan huis en een kerkelijke uitvaart, ge-

leid door een Remonstrantse dominee,

met veel ruimte voor eigen invulling, en

daarna in besloten kring naar het graf,

net als bij zijn vrouw.”

Wanneer was de uitvaart?

De zesde dag

Aantal rouwkaarten: 235

Aantal bezoekers: in totaal

(de condoleance en de uitvaart) 300

Aantal bestede uren: 15-20.

“Het was een compacte regeling. Ik heb

verschillende onderdelen afgehandeld

met steeds een van kinderen.”

Jacqueline Vegt – Uitvaartbegeleiding

Jacqueline Vegt, Alphen aan den Rijn

DE OPA

Wie? Wouter en Anneke den Hertog

(beiden in de 60)

“Ik heb nog steeds contact. Ik heb ze

gevraagd hoe ze de uitvaart zouden

willen, mocht een van hen komen te

overlijden.”

Met wie zou je de uitvaart regelen,

als een van beide zou overlijden?

“Met de overblijvende partner en

de kinderen.”

Hoe willen ze de uitvaart?

“Ze willen het net zo als bij Roos. Zoveel

mogelijk zelf doen op de boerderij. Ze

zijn door het overlijden van Roos over

het geloof gaan twijfelen en van de kerk

afgeraakt. Ze zouden niet kiezen voor

een kerkelijke uitvaart, maar mogelijk

wel het geloof betrekken in een andere

vorm (bijvoorbeeld een gedicht). Waar-

schijnlijk zal alles weer op de boerderij

zijn; in ieder geval thuis opbaren en

de condoleance. Als het kan ook de

uitvaart. En vandaar uit begraven.

Bij Roos.”

Aantal verwachte rouwkaarten: 150

Aantal verwachte bezoekers: 250-300

Verwachte aantal te besteden uren:

20-25

Jacqueline Vegt – Uitvaartbegeleiding

Jacqueline Vegt, Alphen aan den Rijn

DE OUDERS

Jacqueline Vegt, uitvaartbegeleider: “Bij het opstellen van

de kaart voor zijn vrouw, vroeg een van de kinderen: ‘Maar er

was toch nog een overleden kindje?’ Dat was zo maar niemand

kende haar naam, er werd nooit over gesproken. Vader Piet

sprak toen voor het eerst de naam uit, uit hoe het kindje gehe-

ten zou hebben: Marie. Dat was een heel ontroerend moment,

vooral omdat de broers en zussen voor het eerst haar naam

hoorden.”

Het hoeft, ook bij hoogbejaarden, niet altijd zoals het hoort

Uitvaarten van jongeren leveren meer werk op in afstemming met school, meer condoleances, drukker bezochte bijeenkomsten. Daar wordt zo’n uitvaart wel duurder van

Maria en Roland

Adrie en Paul Simon Hanna

Nellie en Erwin Melle

G.M. Bulk - den Hertog

Correspondentieadres:Schouw 372408 RV Alphen aan den Rijn

Op donderdag 18 februari om 11.30 uur nemen wij afscheid tijdens een uitvaartdienst in de Oudshoornsekerk, Oudshoornseweg 90, Alphen aan den Rijn. Na afloop is er gelegenheid om te condoleren en elkaar te ontmoeten.Daarna zal hij in kleine kring worden begraven.

Heeft u een verhaal of herinnering die u met ons wilt delen, wilt u deze dan opschrijven en voor ons meenemen of opsturen?

De boom is geveld

Met verdriet in ons hart hebben wij afscheid genomen van onze lieve papa, opa en broertje. Zonder zijn verhalen gaan wij nu verder.

Het is goed zo.

Pieter Joost den Hertog Piet

29 maart 1933 - 12 februari 2016

Rie den Hertog - de Jong In liefdevolle herinnering

Marie In liefdevolle herinnering

Wout en Anneke Sanne Roos In liefdevolle herinnering Maarten

NUMMER 4 – APRIL 2019 1 5

ONDERTUSSEN IN...

...RoemeniëINTERNATIONAAL

Sinds de nieuwe wet

uit 2014 is balsemen

toegestaan, maar thuis

opbaren niet meer

Catalin Dodu is president van een uitvaart-onderneming in de Roemeense stad Tecuci en lid van de European Federation

for Funeral Services. Bij de EFFS-bijeenkomsten is hij steeds bij de andere bezoekers op zoek naar informatie om zijn dienstverlening te verbeteren. Hij vertelt me enthousiast over uitvaarten in Roemenië.

Roemenië heeft 21,5 miljoen inwoners en ongeveer 261.000 overleden per jaar. Veruit het grootste deel van de Roemenen krijgt een kerkelijke uitvaart van de Roemeens-Orthodoxe kerk. Het orthodoxe geloof staat cremeren niet toe, zodat meer dan 95 procent

van de Roemenen wordt begraven. Een uitvaart in Roemenië kost ge-middeld 2000 euro, een crematie zonder aanvoer 200 euro. De overheid betaalt maximaal 1000 euro voor mensen met een arbeidsverleden, en 500 euro voor een partner - een soort WW-regeling voor een uitvaart.

ARBEIDSMIGRANTEN REKKEN UITVAARTTERMIJNNet als in veel andere zuidelijke landen is de tijd tussen overlijden en uitvaartceremonie kort: gemiddeld twee dagen. Deze termijn wordt wel steeds vaker opgerekt, omdat familie van ver moet komen. Roemenië heeft de meeste arbeidsemigranten van Europa: een zesde van de Roemeense bevolking is de afgelopen jaren in het buitenland gaan werken (alleen al 2,5 miljoen Roemenen in Italië en Spanje). ‘De vreem-delingen’, zoals ze in Roemenië heten, introduceren heel langzaam ook nieuwe gebruiken. “We zien dat ze minder bij het regelen betrokken willen zijn, maar alleen emotionele betrokkenheid zoeken.”

Exacte cijfers zijn er niet, maar Dodu schat dat er ongeveer 500 uitvaart-ondernemingen zijn. Een belangrijke uitdaging is goede werknemers te vinden. “Veel kwalitatief goede mensen zijn naar het buitenland vertrokken. Ook het imago van de branche speelt mee.”

THUISOPBAREN VERBODENIn 2014 is een nieuwe Wet op de Lijkbezorging aangenomen. “Sindsdien mogen we ook zelf balsemen. Het ontbreekt echter aan opleidings-mogelijkheden om dit goed in te richten. Sinds de nieuwe wet mag thuis opbaren niet meer en gaan overledenen altijd naar een uitvaartcentrum.”

Over het thema familiebanden zegt Dodu: “We proberen hier goed in te bemiddelen, maar dat kan een behoorlijke uitdaging zijn. Het bloed wordt soms erg warm bij een uitvaart in dit Latijnse deel van Europa.”

Supermarkten lijken erg op elkaar, in welk land je ook komt. Hoe zit dat met de

uitvaartcultuur? Wouter van Aaken zoomt telkens in op een ander land.Deze keer

Roemenië, waar binnen twee dagen voor 2000 euro begraven wordt.

Servicii Funerare Tecuci

Wouter van Aaken zit namens branche-vereniging BGNU in de European Federation for Funeral Services (EFFS), voor Europese samen-werking en kennisdeling.

Infinea_A4 adv_v1.indd 1 20-03-19 10:44

BRANCHEBLAD UITVAARTZORG1 6 NUMMER 4 – APRIL 2019 1 7

FOTOREPORTAGEFOTOREPORTAGE

De foto maakt de herinnering

Uitvaartfotografen worden vaak ingezet bij de uitvaarten van baby’s en kinderen. Bij uitvaarten van hoogbejaarden zie je ze maar zelden.

TEKST MARJON WEIJZEN BEELD NYNKE THIEN, JIKKE GÖBEL, KRISTEL DALLINGA EN GWENDOLYN PIETERSE

m herinneringen te maken, en vast te leggen voor jonge broertjes en zusjes, worden er vaak foto’s gemaakt bij uitvaarten van baby’s. Ook bijzondere uitvaarten – een motoruitvaart,

een uitvaart met een Uitvaarttruck of een buitenuitvaart, worden vaker professioneel vastgelegd. Onder 80-plus-

sers is een uitvaartreportage nog niet in zwang. “De ouders wilden hun kinderen – oma’s kleinkinderen – vastleggen, die een stukje musiceerden”, vertelt uitvaartfotograaf Kristel Dallinga, die de 91-jarige meneer Zingstra fotografeerde bij de uitvaart van zijn vrouw.

↑ Een Amsterdams stel begraaft hun eerst geboren

dochtertje dat drie dagen leefde, in gezelschap van

familie en vrienden (ongeveer 20). De aanwezige

kinderen laten ballonnen op en opa en oma zorgen

voor tulpen. De moeder leest een brief die ze voor

haar dochter heeft geschreven en ze draaien een

nummer waar hun dochter in de buik op reageerde.

Thuis komen na het afscheid nog de beste vrienden,

ook ongeveer 15-20. Foto: Nynke Thien

↑ Recreatiepionier Hielke Zingstra neemt afscheid van zijn

vrouw, na een afscheidsdienst in hun camping/buitencentrum

Witterzomer dat het echtpaar oprichtte in 1952, in Wittem,

bij Assen. De uitvaart werd door zo’n 200 mensen bezocht.

Zelf overleed hij drie maanden later. Foto: Kristel Dallinga

← De kleinkinderen lopen voor de

stoet uit bij de begrafenis van hun

opa van 63. Ze lopen van het huis

van opa en oma naar de bom-

volle dorpskerk waar een dienst

gehouden wordt. Daarna wordt

opa begraven op begraafplaats

Heiderust in Rheden en is er een

condoleance op een landgoed in

De Steeg. Door het mooie weer

kan dat buiten, met wijn en kaas.

Foto: Jikke Göbel-van Tongeren

↑ Na een afscheid in een tent in zijn tuin, bijgewoond

door zo’n 450 mensen, wordt Ton Pieneman (67)

in een samen met kistenmaker Radboud Spruit

gemaakte kist - waarin hij als een baby met zijn

armen naar achteren ligt - , voortgetrokken door

zijn zwager die zijn Trike rijdt, met Pienemans vrouw

Betty (en een vriendin) achterop. Twee zonen

volgen op hun Trikes. Door een erehaag verlaat

hij zijn erf, daarna sluit het gezelschap lopend aan

voor de gang naar het graf. Foto: Nynke Thien

O→

BRANCHEBLAD UITVAARTZORG NUMMER 4 – APRIL 20191 8 1 9

FOTOREPORTAGE

Hier presenteert de bekende Haagse firma Innemée zijn chauffeurs, dragers en natuurlijk de bazen. Die mochten zitten. Hoe hoger het hoofddeksel, hoe lager de positie. Ze kijken alsof er net iemand is gestorven en in hun beroep was dat waarschijnlijk ook zo. De zittende meneer links is afgeleid. Komt er een nieuwe melding binnen? Iedereen oogt fris & fruitig; en geen gezichtsbeharing te zien. Het interbellum was baardloos. De vloer is aan de aandacht ontsnapt. Die is vies. Al deze generaties en cirkels zijn dood, net als de firma Innemée zelf. Zo gaat het, maar het stemt wel een beetje droevig.

– Guus Sluiter

GUUS SLUITER,

DIRECTEUR VAN

NEDERLANDS UITVAART

MUSEUM TOT ZOVER,

IN AMSTERDAM,

BESPREEKT EEN

FUNERAIR KUNSTWERK.

Foto van het personeel van de firma Innemée, genomen in de deuropening van de garage aan

de Hooikade 43-36 in Den Haag, die in 1932 in gebruik werd genomen (Collectie Museum

Tot Zover, Amsterdam). De naam Innemée leeft voort in Monuta’s Haagse uitvaartcentrum

Monuta Innemee. De foto is mogelijk gemaakt ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan in

1937, vertelde Willem Innemée. Meer weten over de firma Innemée en de mensen op de foto?

Check www.totzover.nl/ontdek-de-dood/verhalen/

↑ Twee goede vrienden nemen afscheid van hun

vriendin, die op 59-jarige leeftijd overleed. De

uitvaart is in een rouwcentrum in een intieme

groep van ongeveer 50 vrienden en familieleden,

die haar vervolgens uitzwaaien voor een stille

crematie en daarna doorgaan naar een café

voor de condoleance. Foto: Gwendolyn Pieters

↑Twee zussen organiseerden samen een afscheid

in stijl voor hun vader, een trucker, die op zijn

55ste overleed, na een lange srijd tegen kanker.

Na een bijeenkomst in het dorpshuis van Yerseke

lopen ze met een klein gezelschap vrienden en

familie (rond de 30) naar de begraafplaats.

Foto: Gwendolyn Pieters

“Laat uw collega maar extra betalen voor dure modules.”

–Bij AdSystems krijgt u alles-voor-de-prijs-van één,

slechts € 680,- !

AdSystems Uitvaartprogramma

Honderden tevreden uitvaartondernemers kwalificeren het AdSystems Uitvaartprogramma

als uiterst compleet.

Van dossier tot formulier. Van factuur tot planning en van dragers tot statistieken. Voor slechts € 680,- haalt u al een complete startersversie in huis. Met modules waarvoor u elders apart veel bij betaalt, zoals: Uitvaartadministratie, Financieel beheer, Facturering, Overzichten en Statistieken.

De complete startersversie van het bewezen AdSystems Uitvaartprogramma voor slechts € 680,- !

Bel 0478-502333 of e-mail voor een vrij blij vende demonstratie: info@adsystems.nl

Alle genoemde prij zen zij n exclusief btw

BUITENHOF 12, 5807 BW OOSTRUM (L.)0478-502333 | WWW.ADSYSTEMS.NL

[ A DV E R T E N T I E ]

BRANCHEBLAD UITVAARTZORG NUMMER 4 – APRIL 20192 0 2 1

COLUMN KLACHT = KANS

Klanten klagen op internet. “Wie doet er wat mee?”Ontevreden nabestaanden die niet

terecht kunnen bij de uitvaartombudsman

kunnen altijd nog hun toevlucht nemen

tot twee websites: Uitvaartklacht.nl en

Uitvaart24klacht.nl. Maar uitvaartombuds-

man Marliz Schellekens heeft bedenkingen

over klagen op internet.

TEKST INGEBORG VAN DEN WIJNGAART

H et is niet zijn core business, vertelt Peter van Schaik, oprichter van uitvaartklacht.nl. En eerlijk is eerlijk, dat is te zien: de site oogt ouderwets

vergeleken met de tientallen sites die dagelijks meer tijd en aandacht vragen van Van Schaik. De internetondernemer vond dat de klachten in het gastenboek van zijn ‘consumen-tenforum’ uitvaart.nl een aparte plek moesten krijgen en concentreerde ze vijftien jaar geleden op uitvaartklacht.nl.

Per jaar worden zo’n tien meldingen geplaatst. Of er interactie plaatsvindt tussen de klager en de beklaagde is niet zichtbaar. Ook staan er geen data bij de klachten. Van Schaik: “Als iemand een klacht plaatst, informeer ik die persoon over de juridische mogelijkheden die er zijn. En

ondernemers wijs ik op de melding. Bijvoorbeeld de klach-tencoördinator van Yarden. Uitvaart24 reageert zelf als een klacht aan hen is gericht. Met de partijen samen om tafel gaan, doe ik niet.”

Uitvaartklacht.nlWaarom begon Van Schaik eigenlijk een klachtensite, terwijl het volgens hem ‘liefdewerk, oud papier’ is? “Ik vind het belangrijk dat klanten ergens terecht kunnen met hun verhaal, laagdrempelig. Bij Stichting Klachteninstituut Uitvaartwezen komt een klacht pas in aanmerking voor behandeling als de betreffende ondernemer daarbij is aangesloten.”

Dat betreurt ook de ombudsman van het klachteninstituut, Marliz Schellekens (jaarlijks rond de honderd klachten). “Ik hoor soms verhalen die ik graag zou behandelen, maar waarvoor ik niet bevoegd ben, omdat de betreffende onder nemer niet is aangesloten. Overigens mogen con-sumenten altijd bellen met klachten of vragen. Ze krijgen mij dan persoonlijk te spreken.”

Schellekens is geen tegenstander van een klachtenforum als uitvaartklacht.nl, maar vindt het wel bezwaarlijk dat niet zichtbaar is wat er met een klacht gebeurt. “Het komt nu over als een ongelijke strijd tussen de consument en de ondernemer. De ondernemer wordt met naam en toenaam genoemd en de klager is anoniem. Ik ben er voorstander van dat klager en uitvaartondernemer allebei in beeld zijn.”

Uitvaart24klacht.nlFred Klopper stelt op de door hem opgezette site uitvaart-24klacht.nl dat hij misleid is door Uitvaart24 bij de uitvaart van zijn moeder. In zijn beleving gijzelde het budget-uitvaartbedrijf het lichaam en kreeg hij dit pas terug na een fikse betaling. Hij startte een klachtensite speciaal voor klachten over Uitvaart24. Er zijn geen andere klach-ten zichtbaar op de site, wel ligt de zaak van Klopper en Uitvaart24 inmiddels bij de Rijdende Rechter. “Ik wil voor-komen dat anderen gebeurt wat mij is overkomen met deze partij.” Bellen naar de ombudsman heeft hij niet gedaan ‘omdat Uitvaart24 niet is aangesloten’.

Leren van foutenEen website om te klagen is laagdrempelig. En de klager heeft de regie. “Ik zou als ondernemer af en toe op uitvaartklacht.nl kijken. Een klacht verwijder ik op verzoek van de klager, de ondernemer kan daar zelf een rol in spelen”, adviseert Van Schaik zijn collega’s. Ook de ombudsman promoot een actieve rol voor ondernemers. “Ik vind het mooi als uitvaartondernemers waarde hechten aan klachtenbehandeling en onafhankelijke toetsing. Zij moeten het belangrijk vinden dat er netjes met een klacht wordt omgegaan en leren van fouten die gemaakt worden. Maar ik houd van ‘de koninklijke weg’ en ben geen voor-stander van blaming en shaming in de publieke ruimte.”

UITVAARTKLACHT

LEEFTIJDSDISCRIMINATIE

Klachten moeten afgewogen en objectief behan-deld worden; op een emotionele ombudsman zit niemand te wachten. Dat neemt niet weg dat ik me soms afvraag of er in de verzadigde en zakelijke uit-vaartmarkt nog voldoende ruimte en tijd is om écht oog te hebben voor nabestaanden. Klaagster was een 22-jarige vrouw, die haar vader verloor en zijn uitvaart moest regelen. Naast zijn slepende ziekte en het verdriet om zijn dood, was er nauwelijks budget. Ga er maar aan staan!De uitvaartondernemer werkte mee aan een be-scheiden uitvaart op zijn locatie. Klaagster beschrijft het proces om de uitvaart te regelen en de uitvaart zelf als een emotionele uitputtingsslag. Zij heeft het idee dat zij de sluitpost is van de planning van de uitvaartondernemer. Niet in het minst omdat er een datum en tijdstip afgesproken worden die de uitvaartondernemer later wijzigt, waarvan zij de genodigden allemaal opnieuw telefonisch op de hoogte moet stellen. Zij voelde zich gedwongen om nieuwe datum en tijdstip te accepteren, hoewel dat een moment is waarop veel genodigden niet aanwezig kunnen zijn.De uitvaartondernemer voert aan dat hij de crema-tie pas wilde vastleggen toen hij de ondertekende begroting had. In mijn beleving kan de geteken-de kostenbegroting niet het probleem geweest zijn, want de definitieve datum en tijdstip werden vastgesteld toen de getekende kostenbegroting nog niet binnen was. Ik kende klaagster een com-pensatie van 300 euro toe, zijnde 20 procent van de begeleidingskosten. De uitvaartondernemer had duidelijk moeten communiceren dat de eerste afspraak een voorlopige datum en tijdstip betrof. Overigens deed de uitvaartondernemer veel moeite om de klacht volgens de ‘state of art’ af te handelen.Het neemt allemaal niet weg dat ik met het gevoel blijf zitten dat de uitvaartondernemer hier meer rekening had kunnen en mogen houden met de omstandigheden van de jeugdige opdrachtgever.

Klacht 2018-093

Ombudsmanuitvaartwezen.nl

FAMILIE

Tweeënnegentig was ze toen ze overleed. Ik begreep van haar tien jaar jongere man dat ze nooit wilde weten van haar leeftijd. Toen het lopen moeilijker ging en ze ten slotte een rollator nam, gebruikte ze die nooit voor het oog van de buren en deed ze haar boodschappen in een buurt waar niemand haar kende.

Haar man was haar tweede man. Aardige kerel, gezellige prater. Ik hoorde van alles over zijn over-leden vrouw, over haar gezin van herkomst, over haar charme en talenten, over haar vorige huwelijk en over de vier kinderen van wie er één als baby’tje stierf, over haar verlatingsangst en over de Alz-heimer die er de laatste jaren was bijgekomen. Maar er miste iets. Ik kwam er pas achter op de dag van de uitvaart.

Het was tot het laatst onzeker of haar kinderen, hun partners en de twee kleindochters zouden komen. Ze hadden hun moeder in het verpleeghuis nooit opgezocht, zei haar man, die er elke dag was ge-weest. Ze kwamen. Met z’n zevenen zaten ze rechts vooraan. Links zat haar man met zijn zoon en diens vriend. Meer waren er niet, op de professionals na. Toen de viering – want dat moest het zijn, met water en wierook – bijna ten einde was, vroeg de oudste schoondochter of ze nog iets mocht zeggen. Na-tuurlijk mocht dat. En ik luisterde met de anderen naar een moeilijk verstaanbare tekst over liefde en vergankelijkheid, over hartstocht en uitgebrande kraters. Het voelde somber en melancholisch aan.

Later die dag bedacht ik wat er gebeurd kon zijn en waarvan ik niet wist:

a. Hun moeder had na de scheiding van hun vader niet meer van de kinderen willen weten.b. De kinderen namen het hun moeder kwalijk dat ze hun vader in de steek had gelaten en zo’n rare nieuwe man had gekozen.c. Haar tweede man wilde haar voor zichzelf hebben

en niet herinnerd worden aan haar vorige leven.d. De kinderen hadden een moe-der gewild en vonden alleen maar een vrouw die met oppervlakkig-heden en uiterlijk bezig was.

Het zou allemaal kunnen. Ik zag het maar doorgrondde het niet.

MR

. MA

RLIZ

SCH

ELLE

KE

NS

is omb

udsm

an uitvaartwezen. O

p d

e site van het K

lachteninstituut uitvaartwezen zijn d

e uitspraken van d

e omb

udsm

an terug te lezen.

MARLIZ BLOGTOmbudsman Marliz Schellekens

schreef meer over ‘recht op afscheid’.

Lees haar blogs op

WEB branchebladuitvaartzorg.nl

AA

RT

MA

K is

pre

dik

ant b

ij K

erk

Zond

er G

renz

en e

n in

itiat

iefn

emer

va

n M

omen

Taal

, beg

elei

din

g b

ij sl

eute

lmom

ente

n.

NUMMER 4 – APRIL 2019 2 3

DEMENTIE-VRIENDELIJKE UITVAART

Neem mensen met dementie mee

De volgende dag zijn ze de uitvaart alweer vergeten, maar dat is geen reden om mensen met dementie thuis te laten. “Je geeft ze hun waardigheid terug.”

TEKST MARJON WEIJZEN BEELD SHUTTERSTOCK

onuta wordt dementievriendelijk. Het uitvaart-bedrijf streeft ernaar dat volgend jaar alle medewerkers met klantcontact het certificaat ‘samen dementievriendelijk’ verworven

hebben. Deze gerichtheid op dementie is niet vreemd: een kwart van de 80-plussers heeft Alzheimer (Trouw, 21/2/209) en volgens Koert Huber van Dementievriendelij-ke Uitvaartzorg worden jaarlijks 4500 mensen met demen-tie weduwe of weduwnaar. De groep mensen met dementie groeit bovendien snel: volgens onderzoek van Alzheimer Nederland is dementie het voorland voor een op de drie vrouwen. Een remedie is nog niet in zicht.

RECHT OP AFSCHEIDHuber van Terramor Uitvaartzorg en Dementievriendelijke Uitvaartzorg geeft al een paar jaar trainingen dementie-vriendelijke uitvaart. Sinds kort zijn er ook trainingen voor ritueelbegeleiders en uitvaartondersteunend personeel. Monique van Heesch-Toirkens (Van der Stappen uitvaart-verzorging) en Susanne Brands-Peersman (Goemans Uitvaartzorg) zijn twee van de 110 gecertificeerde ‘demen-tievriendelijke uitvaartverzorgers’ die een tweedaagse training volgden. “Ik probeerde altijd al om mensen met dementie bij de uitvaart te betrekken”, zegt Van Heesch- Toirkens. “Tot nu toe op gevoel, nu kan ik uitleggen waarom het belangrijk is.” “Ieder mens heeft recht om afscheid te nemen”, vult Brands-Peersman aan, “ook mensen met dementie. Ook al is hij of zij dat een moment later weer vergeten. Dat maakt de ervaring niet minder waardevol. Je geeft mensen hun waardigheid terug.”

Nabestaanden weten vaak niet wat er mogelijk is, merken beide Brabantse uitvaartverzorgers, en bovendien zien ze er dikwijls tegenop om hun aan dementie lijdende vader of moeder bij het afscheid te betrekken. “Begrijpelijk”, zegt

MBrands-Peersman. “Kinderen zijn soms niet alleen een ou-der kwijt, maar ze maken zich ook zorgen om de achterblij-vende ouder met dementie.” Vooral als die nog thuiswoont en de overleden ouder de mantelzorger was.Maar ook als de achterblijvende dementerende ouder al in een instelling woont, kan het een grote stap lijken om hem of haar bij het afscheid te betrekken. “Je moet altijd kijken naar wat iemand nog kan”, adviseert de Boxmeerse uitvaartverzorger. “Zo heb ik met een man die behoorlijk de draad kwijt was, maar nog wel veel van vroeger wist, muziek voor de uitvaart uitgezocht. Het luisteren naar die oude liedjes deed hem merkbaar goed.” Personeel van een verzorgingstehuis of een goede kennis kan ingeschakeld worden om de dementerende te bege-leiden, zodat de kinderen daar niet mee belast worden. “Doel is dat het afscheid voor iedereen een mooie erva-ring wordt”, aldus Brands-Peersman. “Vaak voelt het voor kinderen toch ook completer als hun vader of moeder bij de uitvaart is.” STIKKERGediplomeerden van ‘Dementievriendelijke uitvaartzorg’ mogen deze kwalificatie op hun site en onder hun hand-tekening zetten. Daarnaast zijn ze te vinden op Demen-tievriendelijkeuitvaartzorg.nl. Wie trainingen van ‘Samen dementievriendelijk’ volgde kan een raamstikker aanvra-gen. Op korte termijn levert dat nog geen uitvaarten op. Zelfs niet als je, zoals Brands-Peersman, in wel zeven lokale kranten gestaan hebt als ‘dementievriendelijke uitvaart-verzorger’. Ze denkt dat het een kwestie van tijd is: “De sneeuwbal is pas net gaan rollen.”

WEB dementievriendelijkeuitvaartzorg.nl

samendementievriendelijk.nl

Keuze uit nieuwe moderne rouwauto’s (ook voor zelf rijden): wit en zwart met panoramadak.

Zilvergrijs met o.m. sterrenhemel.

En… uniek in Nederland: Rolls-Royce rouwauto in authentieke staat

gerestaureerd, in stoet aan te vullen met (of

een keuze uit) 18 originele Rolls-Royces van

klassiek tot modern.

Amsterdamsestraatweg 513 - 3553 EE - Utrecht (Zuilen/ t.o. Julianapark) - Tel: 030 - 244 12 46 - Fax 030 - 243 43 43 info@meijersautobedrijf.nl www.meijersrouwvervoer.nl www.meijersautobedrijf.nl

Alle rouwauto’s zijn te

leveren met/zonder

moderne 7 pers.

volgwagen(s).

uitvaart-meijers rouwautobedrukking 160526.indd 1 17-04-18 11:34

BRANCHEBLAD UITVAARTZORG NUMMER 4 – APRIL 20192 4 2 5

heidscijfer getoond. Het eerste ‘rapportcijfer’mag er zijn: een 9,1.

Rapport Stralingsrisico’s nucleaire behandelingenHet RIVM nam in haar studie naar risico’s van nieuwe nucleaire behandelmethoden ook de risico’s op bij overlijden. De resultaten worden gebruikt om de richtlijn te herzien die het stralingsgevaar voor de omgeving van behandelde patiënten zoveel mogelijk moet beperken. U leest er meer over op BGNU.nl/kennisbank.

NU

Je komt altijd uit bij het Keurmerk

“Dit voorjaar deed de Consumentenbond weer onderzoek naar de uitvaartbranche. Het onder-zoek werd deze keer anders aangepakt: Myste-ryshoppers belden met een concrete offertevraag. De Consumentenbond stelt vast dat de prijzen flink verschillen en dat de uitkomsten van een

uitvaartcalculator hoger uitvallen dan offertes die (door het zelfde bedrijf) telefonisch gegeven worden. De Consumentenbond adviseert verschillende offertes op te vragen en die zorgvuldig te vergelijken. Dat is goed nieuws. Wat voor BG-NU-leden het beste nieuws is, is dat de Consumentenbond daarbij nu ook aanraadt om te letten op het Keurmerk Uitvaartzorg. Goed dus dat BGNU hen daar vorig jaar op (terecht) wees.Meer goed nieuws: op de site van SKU kunnen consumenten uitvaart-ondernemers nu rechtstreeks contacten. En BGNU vordert gestaag met de opbouw van haar publiekssite. Straks komen publiek en con-sumenten via al deze kanten uit bij een gecertificeerde onderneming.”

Paul Koeslag

voorzitter BGNU

Ledenvergadering 13 maartEva Froger gaf een presentatie ver GreenLeave. SKU werkt aan toetsingscriteria, waarmee de duurzaamheidsverklaring van GreenLeave wordt omgezet in te auditen doelen. Met het oog op duurzame inzetbaarheid geven BGNU-leden aan dat uitvaartzorg geoormerkt moet worden als een zwaar beroep. BGNU volgt de maat-schappelijke discussie hieromtrent nauwlettend.

In gesprek met de GezondheidsraadDe Gezondheidsraad heeft voor haar advies over nieuwe vormen van lijkbezorging BGNU gevraagd om input. Op 15 april vindt het notaoverleg plaats in vaste com-missie van BIZA. Daaraan voor-afgaand vond 11 april een Ronde Tafelgesprek plaats in de Tweede Kamer, waar BGNU haar stand-punten inbracht.Meer info: bgnu.nl/nieuws

BERICHTEN

Workshop EthiekOp 16 april organiseert BGNU een workshop ethiek, begeleid door de Universiteit van Utrecht. 4PE-punten. Alleen voor leden. Aanmelden: info@bgnu.nl.

Contactbuttons SKUDe website van Keurmerk Uitvaart-zorg heeft nu ook contactbuttons voor aangesloten uitvaartonder-nemers. Ook wordt elk kwartaal het gemiddelde klanttevreden-

STELT ZICH VOOR

Thomas Macco en Jacqueline van Haarlem, Uitvaartonderneming Snijders, Maarsen

“Toen ik twaalf was overleed mijn vader. Sander Snijders en Marjo Klarenbeek de-den de uitvaart. We hielden contact. Toen ik vastliep in de horeca, raadde Sander me aan in de uitvaart te gaan. Ik begon onderaan, bij RSN, op de bus. Later werd ik coördinator, assistent-vestigingsmanager en nog weer later, manager van Janssen Uitvaartkisten. Na het faillissement van Bogra kocht ik dat bedrijfs-onderdeel en maakte er TOEM-uitvaartkisten van. Onder druk van een rechtszaak heb ik dat weer terugverkocht aan nieuwe eigenaar Funico. Bij RSN ontmoette ik ook Jacqueline, die eerder in het mor-tuarium van het Sint Antonis werkte. Ik ben altijd blijven dromen van Snijders’ ‘kerkje in Maarssen’. Een jaar geleden meldde Marjo zich. Of ik belangstelling had om het be-drijf over te nemen. Ik ben er voor terugverhuisd naar Maarssen. Het is een droom die uitkomt. Sinds 1 april zijn Jacqueline en ik uitvaar-tondernemers. De cirkel is rond. Op 14 april houden we Open huis. Uitvaartbegeleider Hedwig Wantzing nemen we mee over en we blijven werken met de vaste freelancers. Zij werken ons nu in. Ook blijven we bij SKU en BGNU.

BGNUNieuws valt onder de verantwoordelijkheid van BGNU, niet van Brancheblad Uitvaartzorg.

BRANCHEVERENIGING GECERTIFICEERDE NEDERLANDSE UITVAARTONDERNEMINGEN

Postbus 484, 3500 AL Utrecht | T 070 - 364 75 00 | F 070 - 345 90 23 | E info@bgnu.nl | I www.bgnu.nl

16 APRIL, 17-19 UURWorkshop Ethiek

Barbara Uitvaartverzorging, Utrecht

Meer agenda: bgnu.nl/evenementen

AGENDA 2019

Branchebreed overleg nieuwe UitvaartwetOp 26 maart vond op initiatief van BGNU een overleg plaats met branche-koepels VMG, LVC, LOB, Vesalius, NIT, VvaT en Nardus. Zij spraken de wens uit om de branche brede samenwer-king voort te zetten. Bgnu zal hiertoe initiatief nemen. De branche wil geen overheidstoezicht. BGNU staat wel voor verplichte registratie in het beroepsregister van SKU.

PAWWBinnenkort wordt u door Stichting Private Aanvulling WW en WGA (PAWW) benaderd voor de premie-heffing voor het 3e WW-jaar.

VRAAG AAN

Hoe lobbyt BGNU bij de modernisering van de Uitvaartwet?

“Ik houd me bezig met de borging van kwaliteit en kennis en met gezondheidsrisico’s. Anderen houden zich weer met andere aspecten bezig. Om de gezondheidrisico’s voor uitvaartwerkers te beperken zijn we in gesprek met de ANVS, de stralingsauto­riteit, het RIVM, de arbeidsinspecties en het ministerie van VWS. Verder lobbyen we ook bij andere ministeries en sinds twee jaar ook in de Tweede Kamer. We worden daarbij ondersteund door Jurgen Warmerdam, die ons leert hoe de hazen lopen in politiek Den Haag: wanneer we wat bij wie moeten insteken, en welke formuleringen het meest kansrijk zijn.

Borging kwaliteit en kennisIk vind het interessant, voor mij een nieuwe wereld. Maar ik vind het vooral belangrijk, want ik zie de uitvaart-branche de laatste jaren vervlakken, mede door alle nieuwe toetreders. Borging van kwaliteit en kennis is wat mij betreft dan ook de noemer waar alles onder valt. Als je het hebt over gezondheidsrisico’s zou een schouwarts ide-aliter aangeven of een overledene veilig is (groen), voor-zichtig behandeld moet worden (geel) of dat er extra maat-regelen nodig zijn (rood). Nu horen we officieel vaak niets over de doodsoorzaak en mogelijke risico’s. In de praktijk krijg je die gelukkig meestal wél door. En dan komt het aan op de kennis van de betreffende uitvaart medewerker en

dat die risico’s goed doorgeeft aan vervoerders en crema-toria- en begraafplaatsmedewerkers.

StralingDat in het nieuwe RIVM-rapport over nucleaire behandel-methoden de stralingsrisico’s bij overlijden zijn meegeno-men, voor familieleden en professionals, hebben we aan onze lobby te danken. Een eerste stap!”

Kees van der Spek

Van der Spek Uitvaart Rotterdam, lobbiet voor BGNU,

onder andere bij de herziening Wet op de lijkbezorging

BRANCHEBLAD UITVAARTZORG2 6

Collegiale dienstaanbiedingen

GRONINGEN StadskanaalJ. Stout uitvaartverzorgingSteenhouwer 15, 9502 EV Stadskanaal Tel. 0599-612482 W: www.stoutuitvaartverzorging.nlTevens; Musselkanaal, Mussel, Ter Apel, Zandberg, 1e en 2e Exloërmond, Borger, Nieuw Buinen, Buinerveen, Drouwenermond, Drouwenerveen, Gasselternijveen en Gieterveen.

DRENTHE

EmmenUitvaartverzorging DLE Emmen B.V., Meerdijk 88, 7825 TH Emmen Postbus 80, 7800 AB Emmen. Tel. 0591-611146 (dag en nacht bereikbaar), Fax 0591-641222Verzorging door Drenthe en Oost Groningen.

OVERIJSSEL EnschedeVredehof Uitvaarverzorging B.V.Dhr. P. SwierPostbus 69, 7500 AB EnschedeTel. 088-1198200E: info@vredehof.nlW: www.vredehof.nlVestigingen in Enschede, Glanerbrug, Losser, Neede, Goor, Almelo, Rijssen, Holten, Enter, Bathmen en Deventer

HardenbergUitvaartverzorging Vasse, Kantoor- en bezoekadres: Oldemeijerweg 3 te Rheeze-Hardenberg.Postadres: Postbus 131, 7770 AC Hardenberg.Tel. 0523-261454, Fax 0523-264110E: info@vasse-uitvaart.nlVerzorging door heel N.O. Overijssel.

GELDERLAND

ApeldoornMonuta Uitvaartverzorging N.V.Dhr. J. MeijboomPostbus 20, 7300 AA ApeldoornTel. 055-5391264E: jmeijboom@monuta.nlW: www.monuta.nl

ApeldoornBegrafenisonderneming Rouwenhorst B.V., Chr. Geurtsweg 24-26, 7335 JV Apeldoorn,Tel. 055-5414089, Fax 055-5412757E: info@rouwcentrum-rouwenhorst.nlW: www.rouwcentrum-rouwenhorst.nlDhr. M. Laponder, directeurApeldoorn en omliggende dorpen.

Harderwijk / Ermelo / Nunspeet e.o.Rouwcentrum Schaftenaar Deventerweg 103, 3843 GC HarderwijkTel. 0341-415098 E: info@rouwcentrumschaftenaar.nl

UTRECHT

BenschopUitvaartverzorging MidlandDhr. R. VeweijBenedeneind Noordzijde 458, 3405 CE Benschop

Tel. 06-53536888E: info@uitvaartverzorgingmidland.nlW: www.uitvaartverzorgingmidland.nlOok beschikbaar als freelance uitvaar-tondernemer

UtrechtUitvaartverzorging Agterberg,Wolter Heukelslaan 50, 3581 ST Utrecht, Tel. 030-2510982, Fax 030-2511141G.J.H. Daalhuisen.E: info@agterberg.nlW: www.agterberg.nl

Utrecht / Vleuten / De MeernBarbara UitvaartverzorgingEgginklaan 51, 3527 XP UtrechtNieuwe Vaart 5, 3451 AH VleutenTel. 030-296 66 06E: info@barbarauitvaart.nlW: www.barbarauitvaart.nlVoor alle collegiale diensten in Utrecht, Leidsche Rijn, Vleuten en De Meern

NOORD-HOLLAND AmsterdamUitvaartverzorging A. de Jong, Cliostraat 42, 1077 KJ AmsterdamSloterweg 1184, 1066 CV Amsterdam Tel. 020-6761337E: dejong@uitvaart.nl W: www.uitvaartcentrum.amsterdamVerzorging aangiften en dragers.

DuivendrechtUitvaartverzorging Meijer-Dam, Clarissenhof 29, 1115 CA DuivendrechtTel. 020-6992382, Fax 020-6951491E: meijer-dam@planet.nl

HilversumUitvaartverzorging J.J. Dekker & Zn. B.V.,Van Riebeeckweg 45, 1212 EH HilversumTel. 035-6835523, Fax 035-6836517.E: info@dekker-uitvaart.nl

HoofddorpDunweg UitvaartzorgAchterweg 40, 2132 BX HoofddorpPostbus 189, 2130 AD HoofddorpTel. 023-5633544E: info@dunweg.nlW: www.dunweg.nl

HuizenDe Groot Uitvaart, Havenstraat 23-25, 1271 AB HuizenTel. 035-5254363E: info@degrootuitvaart.nlW: www.degrootuitvaart.nlOntvang- en rouwkamers, 24-uurs familiekamers, verzorging in ’t Gooi

ZUID-HOLLAND

AlblasserdamDe Drechtstreek & van den Dool, UitvaartverzorgingKerkstraat 205, 2953 GJ AlblasserdamTel. 078-6919128E: sliedrecht@drechtstreek.nlW: www.drechtstreek.nlEigen uitvaartcentrum op de begraafplaats

Den HaagUitvaartverzorging J. Henning b.v. anno 1885, Bautersemstraat 1, 2518 PC Den HaagTel. 070-3454810E: info@henning-uitvaart.nl W: www.henning-uitvaart.nl

Den HaagFa. A. H. Kerkhof & Zn,

Uitvaartzorg sinds 1892. Kantoor: Groot Hertoginnelaan 227, 2517 ET Den HaagTel. 070-3451676, Fax 070-3646672E: firma@kerkhof-uitvaartzorg.nlW: www.kerkhof-uitvaartzorg.nlBeschikbaar: Rouwcentrum Sorghvliet, Stijlvol klassiek “Haags”, Groot Herto-ginnelaan 1 (Centrum). Rouwcentrum Waldeck, Oude Haagweg 28 (Loosdui-nen) Multi-religieus. Persoonlijke dienst-verlening. Vnl kerkelijke uitvaarten. Multi-religieus georiënteerd.

Krimpen a / d IJsselStoppelenburg Uitvaartverzorging, Populierenlaan 122-A, 2925 CV Krimpen a / d IJssel. Verzorging voor de gehele Krimpenerwaard en Capelle a / d IJsselTel. 0180-522255E: uitvaart@stoppelenburg.nlW: www.stoppelenburguitvaart.nl

PapendrechtDe Drechtstreek, UitvaartverzorgingAdm. de Ruyterweg 21, 3354 XA Papendrecht Tel. 078-6151941E: sliedrecht@drechtstreek.nlW: www.drechtstreek.nlEigen uitvaartcentrum op de begraafplaats.

RidderkerkDe Drechtstreek, F. Timmers Uitvaartverzorging BV, Jan Luijkenstraat 6, 2985 BV RidderkerkTel. 0180-422315, Fax 0180-420127E: info@timmersuitvaart.nl W: www.timmersuitvaart.nl

RotterdamVan der Spek UitvaartDhr. J.M. van der SpekPostbus 8805, 3009 AV RotterdamTel. 010-4479900E: info@vanderspekuitvaart.nlW: www.vanderspekuitvaart.nl

SliedrechtDe Drechtstreek, Uitvaartverzorging.Jan Steenstraat 71, 3362 XH SliedrechtTel. 0184-412418E: sliedrecht@drechtstreek.nlW: www.drechtstreek.nlEigen uitvaartcentrum nabij de begraafplaats.

ZEELAND

MiddelburgAdagio Uitvaartzorg in ZeelandMw. M. VerstratenBuitenhovelaan 1, 4337 HJ MiddelburgTel. 0118-612868E: info@adagiouitvaartzorg.nlW: www.adagiouitvaartzorg.nlEigen rouwcentrum genaamd Rouwcentrum Adagio

OosterlandUitvaartzorg Steijn - de VliegerJ.M. SteijnWilgenstraat 12, 4307 DA OosterlandTel. 0111-402000E: info@uitvaartdevlieger.nlW: www.uitvaartdevlieger.nl Dienstverlening Schouwen Duiveland, Tholen, Goeree Overflakkee, Noord Beveland.

NOORD-BRABANT Den BoschBijnen & Kramer UitvaartverzorgingHet Uitvaarthuis

Jacob van Maerlantstraat 100,5216 JM ‘s-HertogenboschTel. 073-6139396, fax 073-6139416, E: info@bijnenkramer.nlW: www.bijnenkramer.nl

Den Bosch / Vught / Rosmalen / Tilburg / WaalwijkBijnen Uitvaartverzorging,Wolfskamerweg 16, 5262 SJ Vught, Tel. 073-6562379, fax 073-6569894, Brucknerlaan 20, 5011 DN TilburgTel. 013-4553379 E: info@bijnenuitvaartverzorging.nlW: www.bijnenuitvaartverzorging.nl Den BoschSt. Jan UitvaartverzorgingHet UitvaarthuisJacob van Maerlantstraat 100, 5216 JM ‘s-HertogenboschTel. 073-6139252, fax 073-6125237E: info@uitvaartverzorger.nlW: www.uitvaartverzorger.nl

Den BoschKlopper & Kramer Uitvaartzorg,Salvador Allendelaan 5, 5231 BZ ’s Hertogenbosch, Tel. 073-6420281E: info@klopperenkramer.nlW: www.klopperenkramer.nl

Den DungenKoenen Oel UitvaartverzorgingDhr. J.A. Koenen-Oel / Dhr. K.H.Oel-KoenenPostadres: Kruidnagel 6, 5275 KR Den DungenTel. 073-5943766E: info@koenen-oel.nlW: www.koenen-oel.nl“Mortuarium Den Dungen”, Litserstraat 40, Den Dungen“Afscheidshuis Schijndel”, Gasthuisstraat 31a, Schijndel

OssUitvaartverzorging Van Lith B.V., Docfalaan 2, 5342 HZ Oss, Tel. 0412-623173, fax 0412-641155. E: contact@uitvaartverzorgingvanlith.nlW: www.uitvaartverzorgingvanlith.nlVerzorging in Oss en omgeving en gebied Maas en Waal. Beheerder ‘Stadsmortuarium Oss’.Beheerder ‘Herinneringshuis Van Lith’.

LIMBURG

EchtPeusen Uitvaartzorg – CrematoriumUitvaartcentrum EchtBellekeweg 37, 6101 JZ EchtUitvaartcentrum Susteren Kloosterstraat 9, SusterenPostbus 31, 6100 AA EchtTel. 0475-486100E: info@peusen.nlinfo@crematoriumechtsusteren.nlW: www.peusen.nl www.crematoriumechtsusteren.nlI.H.A. Peusen

MaastrichtUitvaartverzorging Sassen / Dielemans / Dickhaut, p / a St. Maartenslaan 44-48, 6221 AZ Maastricht Tel. 043-3215802 / 043-3432555 / 043-3212000, Fax 043-3210880E: info@sassenuitvaartverzorging.nl W: www.sassenuitvaartverzorging.nl

27

“Ik volgde Suzan de laatste drie weken van haar leven met mijn camera. Het was mijn initiatief. Suzan was eerst helemaal niet gecharmeerd van het idee, maar ze bedacht zich toen ze mijn werk zag. Suzan had, omdat zij in foetushouding opgebaard wilde worden, een kist ont-worpen waarin ze zijwaarts kon liggen. Ze wilde haar dood graag licht, aai-baar, zacht en wit maken. Haar uitvaart regelde ze, met hulp van haar gezin en vrienden, helemaal zelf. Ze werd begra-ven op een natuurbegraafplaats, in haar eigen kist, toegedekt met een kleed met een gedicht en bloemen.”

Nynke Thien, uitvaartfotograafArnhem, Natuurbegraafplaats Heidepol

TEKST MARJON WEIJZEN BEELD NYNKE THIEN

Zo dichtbij mogen komen

OOK TROTS OP EEN NIEUWE AANSCHAF OF DIENST?

Mail naar: redactie@branchebladuitvaartzorg.nl Misschien zetten we u volgende keer een pluim op de hoed.

NUMMER 4 – APRIL 2019

NUMMER 4 – APRIL 2019 2 9

MILLENNIAL MARKETING Bachelorscriptie Communicatie Management, Tamara Castelijns,

Fontys, 2016

Hoe kun je als uitvaartmaatschappij een relatie opbouwen met millennials? Een lastige taak, volgens Tamara Castelijns. Geboren tussen 1980 en 2000 zijn ze kritisch, negeren de meeste reclame-boodschappen, zijn ‘me’-centric en denken niet na over de dood. Je moet ze als individu bekijken en ze inspireren, zónder directe verkoop als doel.

Laura Cramwinckel van De Funeraire Academie en

Museum Tot Zover bespreekt een onderzoek uit de

online scriptiedatabase: totzover.nl/scripties.

Door de rouwperiode gidsen

Hoe speel je in de 21e eeuw in op een veelheid van uit-vaartwensen? Sommige klanten willen immers alleen een koeling huren, anderen een traditionele requiem-mis of een ‘Grand Finale’. Veel uitvaartondernemers willen de hele markt bedienen. Marjon Klaassen niet. Zij kiest in haar nieuwe boek Licht op uitvaart voor de uitvaartverzorger als gids.

Klaassens tweede ‘studieboek’ voor de uitvaartbranche is een nadere uitwerking en onderbouwing van haar in 2001 verschenen Tijd voor de dood, dat op sommige uitvaartopleidingen verplichte lesstof is. Klaassen studeerde cultuur- en godsdienstsociologie voordat ze als een van de eerste zzp’ers in de toen nog hermetisch gesloten uitvaartbranche aan de slag ging. In Licht op uitvaart put ze uit die brede ervaring. Gemiddeld maken mensen twee keer in hun leven een uitvaart van heel dichtbij mee, dus enige begeleiding kunnen ze wel gebruiken.Klaassen is voorstander van de ondernemer die de volledige uitvaart in eigen hand houdt, die de verschillende fases waar nabestaanden doorheen gaan met elkaar verbindt en betekenis geeft aan details die in grote, ‘verbrokkelde’ ondernemingen, waar meerdere professionals bij een uitvaart betrokken zijn, over het hoofd worden gezien.De boodschap van Klaassen is helder en prettig leesbaar, al schrijft ze over sommige ontwikkelingen wat breeduit. Licht op uitvaart zal studenten richting geven en ondernemers misschien wel een frisse blik op hun eigen functioneren. [Ingeborg van den Wijngaart]

Marjon Klaassen, Licht op uitvaart

(Meander Uitvaartopleidingen, 2019) € 21,95, ex verzendkosten (€ 3,95).

Voor jongeren en hun begeleiders

Alles in Rouwe kost ademt de sfeer van jongeren: vormgeving, illustraties, aanspreektaal. En ook het formaat: handzaam en niet te dik. Toch spreekt uit-

vaart- en rouwbegeleider Hanneke van de Plassche met dit informa-tieve boekje niet alleen jongeren aan die met de dood in aanraking komen, maar ook de mensen om hen heen. [Maria de Greef]

Hanneke van de Plassche, Rouwe Kost (Lannoo, 2018) € 15,99.

Nu ik

Remonstrants voorganger en ritueelbegeleider Christiane Berkvens, auteur van onder andere Vrije rituelen, kreeg in 2017 te horen dat ze (weer) kanker had, en nu definitief. Ze hield een dagboek bij van haar laatste maanden,

waarin opvalt hoe rustig ze is, en blijft, in het volle besef van haar naderende dood. [Marjon Weijzen]

Christiane Berkvens-Stevelinck, En nu ben ik aan de beurt – spiritualiteit van het sterven (Kok Boekencentrum, 2018) € 9,99.

Gedenksieraden als tastbare herinnering uit ons atelier in zilverstadSchoonhoven. Met liefde en aandacht vervaardigd.

Zilveren ring uit de ‘look and feel’ collectie met

geslepen bergkristal in hartvorm (as zichtbaar onder bergkristal)

Tjalling Wolthuis B.V.Postbus 20•3720 AA Bilthoven

T 030-2284950•F 030-2250234tjwolt@xs4all.nl•www.gedenksieraden.nl

8060 Brancheblad Uitvaartzorg 185x133.qxp 16-01-17 13:19 Pagina 1

Klaar voor de toekomst

Docendo, het méést complete opleidingsinstituut

voor de uitvaartbranche, met opleidingen op het

gebied van:

Uitvaartzorg

Postmortale zorg

Communicatie met nabestaanden

Hospitality in de uitvaartbranche

Maatwerktrainingen en coaching

De ontwikkelingen in de uitvaartbranche volgen

elkaar in hoog tempo op. Uw cliënten verwachten

steeds meer van u en ook uw collega-ondernemers

zitten niet stil …

Hoe goed bent u daarop voorbereid? En hoe zorgt u

voor een vitale organisatie die vol vertrouwen met al

die ontwikkelingen meebeweegt? Belangrijke vragen

voor een toekomstgerichte ondernemer. Gelukkig is er

een opleider die graag met u meedenkt.

Hoe goed bent u eigenlijk voorbereid?

Onderdeel van ZDG

15 JAAR

Kijk op onze website voor de mogelijkheden: www.docendo.nl

3 0 BRANCHEBLAD UITVAARTZORG

T/M 26-5Tentoonstelling De kist al in huisNederlands Uitvaartmuseum Tot Zover, Amsterdam TOTZOVER.NL

13 APRILThemadag Grijs en groen LeidenWWW.TEREBINTH.NL

14-16 MEI Asia Funeral and Cemetery Expo & ConferenceHongkong, ChinaASIAFUNERALEXPO.COM

17 MEIRoadtrip ‘Iedereen die doodgaat?’RotterdamCAMPUSFUNERAIR.NL

22-24 MEIVakbeurs FunermostraValencia, SpanjeFUNERMOSTRA.FERIAVALENCIA.COM

24-26 MEIWeekend van de begraafplaatsWEEKENDVANDEBEGRAAFPLAATS.NL

7-8 JUNI49th Fiat-Ifta meeting & conferenceStoneleigh, UKWWW.THANOS.ORG

22 JUNIWeduwendag high tea Yardenhuis Gouwestreek, GoudaYARDEN.NL

YARDEN.NL/ VERENIGING/AGENDA/

WEDUWENDAG-HIGH-TEA.HTM

27 SEPTEMBERRoadtrip Trends en Toekomst CAMPUSFUNERAIR.NL

COLOFON

4 - april 2019Brancheblad Uitvaartzorg, een uitgave van BGNU. Vakblad voor uitvaartprofessionals met een onafhankelijke journalistieke redactie. Verschijnt 10 keer per jaar.

REDACTIE drs. John Hermse (eindredactie), ir. Marjon Weijzen (hoofdredactie), Ingeborg van den Wijngaart.AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Wouter van Aaken, Hans Basten, drs. Laura Cramwinckel, Kristel Dallinga, Jikke Göbel, Maria de Greef, ds. Aart Mak, Gwendolyn Pieterse, mr. Marliz Schellekens, drs. Guus Sluiter, Nynke Thien en Shutterstock.UITGEVER EN EIGENAAR Performis BV in opdracht van Branchevereniging Gecertificeerde Nederlandse Uitvaartondernemingen BGNU. www.bgnu.nl; info@bgnu.nl. Performis BV, Postbus 2396, 5202 CJ ’s-Hertogenbosch; Tel: (073) 689 58 89. www.performis.nl; branchebladuitvaartzorg@performis.nl ABONNEMENTEN Jaarabonnement: € 99,77; studentenabonnement € 38,99; kennismakingsabonnement (3 nummers) € 19,72. Losse nummers: € 10,78 (incl. bezorging en excl. btw). Zie voor de algemene leverings-voorwaarden en bestellingen: www.branche-bladuitvaartzorg.nl. Abonnementenadministratie: branchebladuitvaartzorg@performis.nl. Elk lid van de BGNU ontvangt één abonnement kosteloos.ADVERTENTIES Sales & Services, Postbus 2317 1620 EH Hoorn, Tel: (0229) 21 12 11 administratie@salesandservices.nl ONTWERP Studio Jorrit van Rijt, UtrechtISSN 2213 4921RECHTEN EN AANSPRAKELIJKHEID Alle rechten op de inhoud van deze uitgave behoren toe aan de uitgever. Overname, kopiëren, of op een andere wijze vermenig vuldigen van artikelen is alleen toegestaan na voorafgaande schrif telijke toe-stemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor de gevolgen van eventuele omissies in deze uitgave.REDACTIECOMMISSIE De redactiecommissie representeert de Nederlandse uitvaart branche. De leden denken mee en fungeren als denktank en klankbord. (v.l.n.r.) Wouter van Aaken (Dela), Pauline Baijer (uitvaartverzorger in Wassenaar en Voorscho-ten), Harm Kamphuis (Yarden), Loes Rooijakkers- Jeuken (Manuela Konings Uitvaartbegeleiding, Malden, docent uitvaart Docendo), Roel Stapper (Zuylen Uitvaartverzorging) en Meta Stevens (SENS uitvaarten in Utrecht, Netwerk Uitvaartvernieuwers)

→ → → → → → → → → → → → → → → → → → → → → → → → → → → →

VOLGEND NUMMERDuurzaam → het nieuwe groen is blauw: over MVO, kringloopeconomie en sociaal enterpreneurschap → ban plastic om uitvaartbloemen → de nieuwe Europese NEN-norm

Eerder richtte Boukje Canaan al een op-leiding (Bekwaam afscheidsfotograaf) en een coöperatie op voor afscheidsfotografen (Afscheids momenten). Nu introduceert zij ook een keurmerk: keurmerk afscheidsfotograaf. Om dit te behalen moet er een portfolio worden overlegd en toetsen rouwcoach Ellen Dreezens en portretfotograaf Arnaud

Mooij tijdens een assessment de benodigde competenties. Het bestuur van het keurmerk bestaat uit Canaan zelf en Inge van Venrooij. De eerste vier gecertificeerde afscheidsfotografen zijn: Boukje Canaan (Boxtel), Kristel Dallinga (Groningen), Gerda Wesselius (Stiens) en Ilja Verstraten (Westdorpe). WEB keurmerkafscheidsfotograaf.nl. → Anne Wieb Wijnsma stopte als mede-eigenaar van Uitvaart24 en begon voor zichzelf als zzp’er in en rond Almere. → Astrid Oranje is de nieuwe directeur van Stichting R.K. Begraafplaatsen te ’s Gravenhage (begraafplaatsen St. Petrus Banden en St. Barbara). Oranje startte 35 jaar geleden als administratief medewerker bij de stichting. → Oud-marketeer Andja Bratíc begon na haar uitvaart-opleiding bij Après la Vie haar bedrijf in pre-funeral planning Art of Goodbye, waarbij ze zich richt op de organisatie van uitvaart en digitale nalatenschap. → Jim Leidelmeijer en Hans van Straalen van Capulus Uitvaartkisten richten zich weer op hun core business en verkochten Af-scheidshuis Amsterdam aan Spierings & Dunweg. → Michel van den Bosch, eigenaar van Bosch Glaskunst in Zoetermeer, nam De Gedenkgroep over van Ron Endlich, die met pensioen gaat. → Petra Branderhorst, mede-vennoot van De Zwaan Uitvaarten in Utrecht, is met pensioen. Nathalie Swinkels is in de onderneming gestapt. Zij rondde in 2016 de Meander uitvaartopleiding af en werkte daarna anderhalf jaar als uitvaart begeleider elders. → Oud-Meander studenten Katja Soutberg (Yarden) en Evelien de Ruiter (Stille Kracht Uitvaartbegeleiding) volgden Lian van Meel en de vorig jaar overleden Sylvie Reckman op als docent bij Meander.

Kantoor en administratie:Postbus 2087740 AE CoevordenTel.: (0524) 516 874mail: info@omko.nl

GESPECIALISEERD IN BEGRAAFPLAATS BENODIGDHEDEN

OMKO CONSTRUCTIEwww.omko.nl

Maakt werk

van uw maatwerk

T H E H E A R S E & L I M O C O M P A N Y | H E A R S E S . E U

Europees marktleider in uitvaartmobiliteit

Nieuw en jong gebruikt

Rouwvoertuigen

Sales Lease Service

13 verschillende modellen

Uit eigen productieUit eigen productie

11 verschillende modellen

Nieuw en jong gebruikt

Overbrengvoertuigen

Belgenlaan 7 | 5406 XN | Uden (The Netherlands)HEARSES.EU | +31(0)413 24 10 40 | info@hearses.eu

Europees marktleider uitvaartmobiliteit Alles in eigen beheer Flexibel leasen

Remco MeulensteenLease adviseurNederland

Rob KuipersVerkoop Nederland, Export en Lease

Ruud DerksAlgemene zaken en Verkoop Nederland

Adver-210x297-april-hearses_v4.indd 1 02/04/2019 09:23