Nieuwelaan 63 – 1860 Meise – 02 / 272 07 53 – www.k-s.be

Onderzoek zegt dat …

Keuzes in het onderzoek met kinderen en jongeren naar

hun dagelijkse leefwereld en hun actorschap

An Piessens

Van vraag tot belevingsonderzoek

1. Kind & Samenleving keuze voor een bepaald referentiekader

2. Zoeken naar aansluiting tussen een vraag en het referentiekader

bv. ‘relatie tussen gezin en school’

3. Vertaalslag naar beleid en praktijk

Onderzoeksbenadering

Referentiekader Agency – sociaal actorschap

Betekenis verlenen ≠ mening Leefwereld ~ speels

Sociology of ChildhoodIVRK

BELEVINGSONDERZOEK

Algemeen

→ hoe benaderen en ervaren kinderen hun leefwereld en geven ze er betekenis aan?

→ welk actorschap ontwikkelen ze?

Methodisch

• Methodieken om kinderen hun belevingen, ervaringen en meningen te laten uitdrukken

Etnografie en participerende observatie, photo-elicited interviews, creatieve methoden, focusgroepgesprekken, individuele interviews, straatinterviews, paired-pal interviews

• Aansluiten bij en vragen naar belevingen (wat is er gebeurd?)Pas in tweede instantie naar meningen

BELEVINGSONDERZOEK

→ terughoudende methodologie

• Actorschap door zo open mogelijke vraag

• (volwassen) vooronderstellingen en categorieën tussen

haakjes

bv. ‘thuis’ ipv ‘gezin’

bv. onderzoek met kinderen en jongeren die in

armoede leven over hun dagelijkse leefwereld

• Proberen aansluiten bij die leefwereld (Bleeker & Mulderij:

mee op kamp gaan)

BELEVINGSONDERZOEK

→ ethische overwegingen

• Machtsrelatie kinderen – volwassenen

• Machtsrelatie onderzoeker – ‘onderzochten’

→ ethische grondhouding

• Toestemming van kinderen zelf

• Zorgvuldige selectie

• Flexibiliteit

• Alertheid voor non-verbale communicatie en stiltes

• Ontwikkelen van leuke en aangename methodieken

(balans speelsheid – diepgang)

Casus Gij moet toch niet alles weten?

Kinderen over de relatie tussen school en gezin

Onderzoek iov VLORHilde Lauwers & An Piessens

Situering onderzoek

Probleemverkenning relatie school – gezin

Vaststelling: kinderen afwezig in debat

in naam van

in het belang van

kinderen: veronderstelde ‘beneficiaries’ en ‘producten’

Discussie vertaald naar ‘ouderbetrokkenheid’ – ‘schools

presteren & welbevinden’

Vertaling & verfijning onderzoeksvraag

(Tijdelijk) afstand nemen van de literatuurdiscussie

Niet praten over ‘ouderbetrokkenheid’

Afstand nemen van de vanzelfsprekendheid ‘dat het in het voordeel van kinderen’ is.

Hoe is school aanwezig thuis?

Hoe is thuis aanwezig op school?

Inkijk _ onderzoeksleidraad

Gesprek 1: hoe is ‘thuis’ aanwezig op school’?

1. Welke dingen van thuis breng je mee naar school?

2. Vertel je op school soms over thuis?

3. Vragen mensen op school soms wat er thuis is gebeurd?

4. Wanneer ben je op school bezig met thuis?

5. Jullie wonen thuis samen met andere mensen. Zijn zij soms ook op school?

6. Zeggen ze thuis wel eens wat je op school moet doen?

7. Doet de juf of meester wel eens net zoals een moeder of een vader?

+ bijvragen: Wat? Wie? Hoe? Wanneer? Waarom? Wat vind je daarvan?

Stellingen

1. Ik vind het leuk als mijn mama of papa komt helpen op school.

2. Ik wil ook mee naar het oudercontact op school. Het gaat toch

over mij!

3. Mijn mama en papa zouden eens de hele dag in onze klas

moeten

komen zitten. Dan zouden ze weten wat er allemaal gebeurt.

4. Mijn ouders gaan graag naar het oudercontact.

Dan weten ze hoe ik het doe op school.

Inkijk _ onderzoeksleidraad

Inkijk in de resultaten _ beschrijving

Omschrijving van het verschil tussen de thuis- en de

schoolwereld

De plaats van de thuiswereld op school • Via het delen van thuiservaringen

• Via de aanwezigheid van ouders (en/of andere gezinsleden) op

school

De plaats van de schoolwereld thuis • Via ‘denken aan’ en schooltaken

• Via het delen van ervaringen

• Via ouderlijke betrokkenheid bij schooltaken

Conclusies

Inkijk in de resultatenOmschrijving van verschil thuiswereld - schoolwereld• Ben je op school anders dan thuis?

Ik ben thuis veel gekker dan op school. Ik doe altijd veel gekkere dingen thuis. Ik dans gewoon ik weet niet hoeveel op muziek. Meisje

Meestal zien de juffen en meester wat ik doe op de speelplaats. De juffen en meester zien wat ik op school doe en op school kun je ook minder dingen doen. Jongen

Bij mij thuis doe ik altijd zo (hangt) en op school moet ik zo zitten (recht). Ik ben thuis gewoon cool, he. Meisje

Op school kunnen we alleen een keer onder elkaar iets grappig zeggen. Meisje

Inkijk in de resultaten Omschrijving van verschil thuiswereld - schoolwereldZou je het prettig vinden als er een van de leerkrachten bij jou

op bezoek zou komen?

Onderbreking huiselijke activiteiten

Schools gedrag vereist in huiselijke context

Ongemakkelijk bij communicatie tussen ouders en leerkrachten

Maar als ge dan boven zit dan moet ge naar beneden komen en dat is niet leuk als je dan net met iets bezig bent. Meisje

Echt vriendelijk moeten doen en dat ben ik normaal niet thuis. Vooral niet tegen mijn zus! Jongen

Ik schaam me rot als mijn juf tegen mijn moeder praat. Jongen

Inkijk in de resultaten De plaats van de thuiswereld op school

Delen van thuiservaringen

Vooral medeleerlingen

Leerkrachten: mits privacy en voorkeur voor persoonlijke

behandeling

Juf A., meer dan een poetsvrouw

Die is de beste van heel het school. Jongen

Jij kunt daar brood gaan halen. Zij heeft heel veel brood in de ijskast. Meisje

Inkijk in de resultaten De plaats van de thuiswereld op school

Via de aanwezigheid van thuis op school

Ouders, broers, zussen, grootouders

Occasioneel: schoolfeest, oudercontact, moedergroep

Houding kinderen

Positief: ouders meer zien, schoolwereld delen

Maar: niet in de klas, want dat is controlerend!

Dan weet ze hoe het is om in het 5e leerjaar te zitten. Dat dat niet zo gemakkelijk is voor ons. Allez, heel dat gedoe, bijvoorbeeld moeilijke dingen en nieuwe stukken van Frans. Dat ze dan eens weten hoe dat dat is om nieuwe dingen te leren. Maar ze mogen ook niet pottenkijken, niet helemaal zo een cm van mij. Dat ik nog kan bewegen. Meisje

Inkijk in de resultaten De plaats van de thuiswereld op school

Via de aanwezigheid van thuis op school

Oudercontact

Houding kinderen

Bang

Strategisch gebruik

Onrechtstreekse informatie = vervormde informatie

Ik vind dat kindjes daarbij moeten zijn! Het gaat over mij! Als je dan iets slecht hebt gedaan, dan kan je dat van de juf horen en dan kan je beter weten wat je er aan moet doen. Want als mama dat moet vertellen, dan draait ze dat en keert ze dat tot dat het een beetje goed is. En dan kun je dat eigenlijk niet goed weten of ze de waarheid vertelt of niet. Meisje

Conclusies

Betekenis van het perspectief van kinderen in het debat?

→ kinderen zijn actor in deze relatie • Als gatekeeper (selectie in overbrengen informatie, selectie van actoren)

• Maken duidelijk onderscheid tussen deze twee sociale werelden

→ gelijkaardige verzuchtingen en bezorgdheden op beide scholen• Ouders vinden schools succes belangrijk

• Ouders hebben het soms te druk

• Kinderen willen enige vermenging, maar houden leefwerelden ook

gescheiden

→ ouderbetrokkenheid op ‘feitelijke’ en niet normatieve manier ingevuld • Contrasteren met debat?

Vertaling naar beleid en praktijk

Verschillende formulesonderzoeksrapportartikelseminarie als expert deelnemen aan vergaderingen

zoeken naar formules die ‘werken’

‘Onderzoek zegt dat’ … onderzoek geeft bepaalde kijk op een situatie, is zelden

de enige weergave van de werkelijkheid

vertalen naar beleid en praktijk = ‘politiek’ moment