tekst: jonathan turner

hij wijdde meer dan tweehonderd werken aan één enkel onderwerp: zijn vrouw Floor. krabbé ving de vele facetten van haar wisselende stemmingen en verschijningen in een breed

scala aan stijlen en technieken, met als resultaat een persoonlijk panorama van obsessie en affectie. jonathan turner sprak met de kunstenaar over een eeuwenoude bron van inspiratie: de muze.

Jasper Krabbé: ‘Het is een liefdesverklaring’

56 | Tableau Fine arTs magazine mei/juni 2012

jasper krabbé

f het nu gaat om een zorgvuldig uitgewerkt schilderij, een ruwe schets of een paar snelle potloodlijnen die een fijnzinnig silhouet laten zien; Jasper Krabbé zet met zijn jongste werk een lange traditie voort waarin het portret de

meest oorspronkelijke verhouding weergeeft tussen beeld en context. Zijn muze is Floor, zijn levensgezel sinds vijf-tien jaar en de moeder van hun twee dochters. Gezien door Krabbé’s ogen is Floor een kameleon: hij toont haar ontspannen of juist stijfjes poserend, gekleed in zakelijke kleren of naakt, met make-up of juist net wakker. De ene keer lijkt ze vol zelfvertrouwen, dan weer verlegen.‘Ik ben gefascineerd door alle verschillende kanten die Floor heeft,’ zegt Krabbé. ‘Zij kan er elke keer zo anders uitzien; van melancholiek en stil tot ronduit schaam-teloos, brutaal. Het is onmogelijk iemands identiteit te vangen in een enkel beeld. Ik vroeg mij af of ik uit een enorme hoeveelheid beelden de realiteit van haar per-soon kon distilleren, zoals bij een zoektocht via Google.Het is een liefdesverklaring, een onderzoeksmethode, maar het is op geen enkele manier wetenschappelijk. Ik probeer de vrouw met wie ik leef dichter te naderen. Het gaat om het vinden van de echte identiteit – door alle lagen heen. Ik heb Floor jarenlang geschilderd, maar ik realiseerde mij niet dat ze mijn muze was totdat ik ont-dekte dat ik voortdurend probeerde haar ongrijpbaarheid te grijpen. Hoe het ook zij, in dit geval koos de muze mij.’

Ideale schoonheidDe oorspronkelijke muzen uit de Griekse mythologie wa-ren de negen dochters van Zeus. Zij waren de vrijgevige godinnen van de kunsten en de wetenschap, die fungeer-den als bronnen van inspiratie. De wereld kent vele kun-stenaars die in de ban raakten van hun muze: Rembrandt had zijn Saskia, Dante zijn Beatrice, Salvador Dalí had Gala en Picasso zijn voortdurend veranderende harem vol met muzen. George Bernhard Shaw schreef Pygmalion, een toneelstuk dat verfilmd werd als My Fair Lady; een verhaal over een man die verliefd wordt en zijn geïdealiseerde vrouw in de mal van zijn eigen smaak tracht te persen. Dat doet Krab-bé niet; hij tracht juist alle emotionele subtiliteiten en

uitspattingen in het gedrag van zijn vrouw te vangen, om zo het gebied tussen intimiteit en het gedrag in de open-baarheid te overbruggen. Floor is een sterke vrouw, geen passief wezen. Zij wordt afgebeeld in haar huis in Amster-dam, in Londen, in Spanje, in het zuiden van Frankrijk, in hotelkamers, wandelend in het bos, op luchthaven Schiphol en plaatsen als Bali, Biarritz en Curaçao. Zelf een arts, gespecialiseerd in cosmetische- en schoonheids-behandelingen, is Floor een model dat weliswaar mee-werkt, maar toch een onafhankelijk leven leidt.‘De kracht van de muze is nog altijd gelegen in het ver-mogen door te dringen tot de geest van de kunstenaar en daar de kiem te leggen voor een nieuw artistiek visioen,’ schrijft kunsthistorica Pietje Tegenbosch in haar intro-ductie bij Closer to you, het boek dat de solo-expositie van Jasper Krabbé in de Kunsthal begeleidt. ‘Werd in vroeger tijden gestreefd naar een samenhangend beeld, een harmonieuze eenheid die als de waarheid werd be-schouwd, in de moderne tijd draait het om een proces van individualisering waarbij het bijzondere, de enkeling, wordt afgezonderd van het algemene. Met die moderne verschuiving raakte het genre van het portret - misschien wel het meest belangrijke werkterrein van de muze - in de problemen. Hoe, anders dan via het uiterlijk van een individu, door te dringen tot het innerlijk? Wat aan het licht wordt gebracht was immers voordien in het duis-ter. Portretten onthullen, trekken de intimiteit uit het duister naar buiten en maken daarmee bijzonder wat aan-vankelijk algemeen en homogeen was. In de portretten van Krabbé - en de meanderende wijze waarop hij in de portretten experimenteert met stijlen en vormen - wordt niet alleen het visioen dat de kunstenaar heeft van zijn vrouw weerspiegeld. Het spel dat hij speelt om haar, in wezen ongrijpbare, identiteit te doorgronden impliceert ook een reflectie op het genre zelf, op de structuur van het portret en wat het beeld als zodanig typeert.’

Lust en vervelingIn de serie portretten van Krabbé laveert Floors houding tussen onbeschaamd lustvol en verveeld, terwijl ze de ter-loopse huiselijke activiteiten onderneemt. De kunstenaar refereert aan Bonnards vrouw Marthe - geportretteerd in bad, of uit bad stappend - en de vrouwen in de schilde-rijen van Balthus, die hun haar kammen. ‘Soms werd ik geïnspireerd door kunstenaars die allang dood zijn; door de schimmen en silhouetten van Modigliani, Schiele en Munch, of de erotische tekeningen van Ingres. Maar

O‘van stil melancholieK tot scHaamtelOOs brutaal’

››

< Florrie, inkt op papier, 35 x 27cm

> Florrie, 06.09.10, Cla-viers, inkt op papier, 32,5 x 24,5 cm

Florrie, 04.11.10, Amster-dam, Oostindische inkt en potlood op papier, 31,5 x 25,5 cm

Florrie, 04.11.10 Amster-dam, inkt op papier, 32,5 x 24,5 cm

Florrie, Amsterdam, gekleurd krijt op papier, 38 x 26,5 cm

Florrie, potlood en kleurkrijt op papier, 31,5 x 23,5 cm

Florrie, 30.10.10, Londen, kleurkrijt op karton, 27,5 x 22,5 cm

Florrie, 03.05.11, Soller, kleurkrijt op papier, 32,5 x 27,5 cm

Florrie, 19.07.10, Saint Paul de Vence,potlood op papier, 26 x 20,5 cm

Florrie, 25.05.10, Dalfsenaquarel op papier, 32,5 x 24,5 cm

mei/juni 2012 Tableau Fine arTs magazine | 59

< Florrie, 27.07.10, Biar-ritz, inkt en potlood op papier, 31,5 x 26 cm

Florrie, 20.07.10, Saint Paul de Vence, aquarel en potlood op karton, 32 x 26,5 cm

Florrie, 25.07.10, Biarritz, potlood en gekleurd krijt op karton, 23 x 28,5 cm

Florrie, 09.05.11, Palma de Mallorca, kleurkrijt op karton, 22,5 x 27,5 cm

Florrie, 26.10.10, Parijs, inkt op papier, 37,5 x 23,5 cm,

Florrie, 27.10.10, Parijs, krijt op karton, 27 x 22 cm

Florrie, 29.01.11, Dalfsenaquarel op karton, 23 x 34 cm

> Florrie, 01.12.11, Amsterdam, kleurkrijt op karton, 16 x 27,5 cm

> Florrie, potlood, 44,5 x 33,5 cm

ik word evengoed geraakt door hedendaagse schilders en door felgekleurde filmposters, street art, reisbrochures of zelfs verpakkingsmateriaal. Sommige werken zijn strikt gesproken helemaal geen portretten, omdat ze niet Floor laten zien, maar een associatie of een beeld van wat ze zou kunnen zijn. Zoals een zeester, een delicaat wezen, fijngevoelig; je raakt het aan en het reageert.’Op de rand van het conceptuele is het blauwe, abstracte, in pastel uitgevoerde werk met de tekst How I feel about you. ‘Dat staat voor reuring. Ik werkte ruwweg over een paar oudere tekeningen.’ De opgelegde vormen, halfver-borgen teksten en donkere schaduwen kunnen gezien worden als metaforen voor de vele lagen in de persoon-lijkheid van het onderwerp. Dit doorschijnende aspect is weerspiegeld in de tranparantie van de technieken ge-bruikt door de kunstenaar. Sommige van de werken heb-ben wel iets weg van de onscherpe foto’s die je normaal onmiddellijk weggooit, maar die wel eens eerlijkere af-beeldingen van een persoon kunnen zijn dan de flatteuze standaardfoto’s die je aan vrienden laat zien.Er valt ook symboliek te ontdekken in Krabbé’s materi-aalkeuze. Zijn materialen zijn altijd al eerder gebruikt, tweedehands of gevonden. Floors gezicht verschijnt op het oppervlak van gescheurd karton, platen hout, pa-gina’s uit een kladblok of handgemaakt aquarelpapier. Haar gelaatstrekken worden getekend en gearceerd met potlood, krijt, aquarel, gouache, kool en dunne laagjes verf. De techniek is niet altijd duidelijk, iets wat veroor-zaakt wordt door de onregelmatigheden in de materialen. De werken lijken vaak beschadigd, geoxideerd, delicaat maar veerkrachtig. Elk portret hangt als onderdeel van de grotere installatie in een eigen lijst, variërend van een goedkope Indiase reproductie die is gevonden in een dumpshop tot een sculpturaal, verguld antiek exemplaar.

Tijdloze schoonheidVoor Jasper Krabbé is het belangrijk dat alle werken het idee reflecteren dat Floor op elk moment in elke eeuw ge-boren had kunnen zijn. Zij is van een tijdloze schoonheid, klassiek en hedendaags tegelijkertijd, esthetisch afge-beeld of juist gevangen in een kort moment van schoon-heid. Wat zet Krabbé er toe aan een bepaald moment te kiezen om een portret van Floor te maken? ‘Het kan een profiel zijn, een blik als ze voor me loopt, wanneer ze niet oplet. Een beeld kan je vangen omwille van zijn symme-trie en kleur. Het kan ook de manier zijn waarop het licht haar gezicht raakt, of een moment van opwinding, of een meer psychologisch effect wanneer ze defensief naar me

terugkijkt. Maar ik raak ook geïnspireerd door haar uni-versele vrouwelijkheid, haar bewegingen als ze haar haar droogt, haar hoofd opheft of een boek leest. Er is gratie in de kleine handelingen van het dagelijks leven.’En wat vindt Floor? ‘We zijn al zo lang samen dat ik het bijzonder vind dat hij nog zoveel tijd spendeert aan het naar mij kijken. Natuurlijk vind ik sommige van de por-tretten mooier dan andere. Hoe dan ook voel ik een ze-kere afstand tot ze. Ik ben ze niet. Het zijn afbeeldingen van mij.’ ››

Tentoonstellingjasper krabbé - Closer to yout/m 20 meikunsthal rotterdamwww.kunsthal.nlengelstalige catalogus Closer to You, uitgave WBooks, 300 p., 180 ill., teksten van Pietje tegenbosch en jonathan turner, prijs €69,95, IsBn 9789089102805.

‘een identiteit vangen in een enkel beeld is OnmOgelijk’

jasper krabbé