Vlaams-Nederlandse expertmeeting kinderopvang

dinsdag 6 oktober 2009, Brussel

Competenties in de Kinderopvang in Vlaanderen

Dr. Jan PeetersUniversiteit Gent

•Nood aan harde gegevens over kwaliteit Vlaamse KO•Studie over professionaliteit in Vlaamse KO

• Diploma verliest aan belang (begin tachtiger jaren)• Competentieverhoging door bijscholing en korte

opleidingen ( 1986-1999)• Deprofessionalisering groepsopvang (2000 tot 2007)

Competentieverhoging op agenda (2008-20?)• Competentiebeleid binnen Vlaamse kwalificatiestructuur• Op zoek naar de reflectieve praktijkmedewerker• Welk soort competenties heeft KO nodig?

Competenties in de Kinderopvang in Vlaanderen

•1970: verplichte opleiding op niveau secundair beroepsonderwijs (18 jaar)

• accent op medisch-hygiënische aspecten: koele afstandelijke invulling van professionaliteit

•Begin tachtiger jaren: begeleiding • actieonderzoek Universiteit Gent: begeleiding door

pedagogen verhoogt pedagogische competenties van kinderverzorgsters

• opkomst van diensten voor opvanggezinnen: begeleiding van niet-gediplomeerde onthaalouders

•1984: studie mens en ruimte: diploma geen meerwaarde• ouders meer tevreden over niet-gekwalificeerde

onthaalouders dan over gediplomeerde kinderverzorgsters• beleid besluit tot sterke uitbreiding van aantal onthaalouders• diploma verliest aan impact

Diploma verliest aan belang (midden jaren tachtig)

Het succesverhaal van de diensten voor onthaalouders

• aantal kindplaatsen bij diensten groter dan bij kinderdagverblijven

• belang opleiding daalt verder• bijscholingsoptimisme leidt niet tot verhoopte

competentieverhoging

Eind tachtiger jaren: Bijscholingsoptimisme en

competentieverhoging

• Tewerkstellingsinitiatieven ontdekken KO als afzetmarkt voor kortgeschoolden

• Nieuwe kwalificaties: Startopleiding buitenschoolse opvang (225h) Startopleiding voor onthaalouders (40h) Opleiding zelfstandige kinderopvang (2j in avondonderwijs)

• Vernieuwing opleiding kinderzorg één jaar extra, maar kan niet aan verwachtingen voldoen meeste Europese landen starten met opleiding op bachelor

niveau (België en Nederland niet)

• Groots opgezet begeleidingsproject rond diversiteit verhoogt competenties kinderverzorgsters

Negentiger jaren: ongecoördineerde initiatieven van Werk/ Onderwijs/Welzijn

• Aantal onthaalouders stagneert• Spectaculaire stijging plaatsen bij mini-crèches:

opleiding niet vereist• Instroom kortgeschoolden in gesubsidieerde KO• Opkomst competentiedenken:

eerst beroepsprofielen later assessments

• Spiraal van deprofessionalisering: voor 80% kindplaatsen geen opleidingsvereisten

• OECD (2001, 2006)wijst Vlaanderen terecht voor lage graad van kwalificatie medewerkers

1999-2007: Deprofessionalisering groepsopvang

• Opleiding begeleider kinderopvang wordt ingericht door volwassenenonderwijs met nieuw curriculum gebaseerd op reflectie op praktijk

• Disseminatie resulaten Onderzoek professionaliteit van de Vlaamse KO binnen Europees project

Vergelijkend onderzoek toont aan dat Vlaanderen ingaat tegen evolutie van professionalisering in meeste Europese landen

Voortdurende begeleiding in praktijk van kortgeschoolde medewerkers verhoogt competenties

• UNICEF rapport: belang van kwalitatieve kinderopvang: kwalificaties medewerkers in Vlaanderen te laag

• Kind en Gezin: onderzoekt mogelijkheid om bachelor kinderopvang op te richten

• Sector gaat akkoord dat voor elke job in KO een kwalificatie vereist is ( vraag blijft welke kwalificatie)

• Verhoging kwalificatie medewerkers in verschillende programma’s van politieke partijen voor verkiezingen 2009

• Media besteden veel aandacht aan verhoging competenties medewerkers KO

Competentieverhoging op de agenda: 08-09

Binnen Vlaams kwalificatiestructuur competentiebeleid uitbouwen

• de vereiste kwalificaties en competenties vastleggen• leerpaden ontwikkelen voor kortgeschoolden:

werkplekleren gebaseerd op reflectie op praktijk• verticale mobiliteit mogelijk maken door kwalificaties af

te stellen op volwassenenonderwijs• Uitbouwen van begeleidingstructuur voor

kortgeschoolden

Kinderzorgopleiding op niveau Hoger beroepsonderwijs (18j +2 of 3)

Naar een verhoging van de Competenties in de Vlaamse

Kinderopvang

Nieuwe bachelor kinderopvang• Taak

Verantwoordelijk voor pedagogisch beleid binnen groep

Training van de kortgeschoolden (begeleiding en werkplekleren)

Pedagogische Begeleiding van onthaalouders en (bege)leiders kinderdagverblijven en buitenschoolse opvang

• Beroep aantrekkelijker maken: verbeteren werkomstandigheden en mogelijkheid tot doorstromen naar leidinggevende functie masteropleiding (management grote ko instellingen)

Naar een verhoging van de Competenties in de Vlaamse

Kinderopvang

•In staat zijn om in praktijk vastgelegde standaarden te behalen (Verenigd Koninkrijk)

•Vanuit praktijk nieuwe kennis en manieren van omgaan met ouders, kinderen en collega’s kunnen ontwikkelen•Mogelijkheid om aan complexe eisen in specifieke context te voldoen(Denemarken, Zweden, Noord-Italië, Nieuw-Zeeland, Frankrijk)

Welk soort competenties willen we in KO?

•Vanuit een dialoog samen naar oplossingen zoeken•Gericht op ontmoeten met de ‘Ander’•Bereidheid om samen kennis op te bouwen met collega’s ouders en kinderen•Gerichtheid op veranderen(Peeters, 2008, zie ook Rinaldi, 2005, Cameron, Moss, 2007, Moss, 2008, Urban, 2008, Dalli, 2008)

DECET Onderzoek in 7 landen tracht 4 brede competenties te verfijnen

Onderzoek naar brede op verandering gerichte

competenties

Literatuur

Moss, Peeters, ed., 2008. Kinderen in Europa- De lat ligt hoog voor professionals die met jonge kinderen werken Peeters, J., (2008). ‘De warme professional, kinderbegeleid(st)ers construeren een professionaliteit’. Gent Academia Press.