Jaarverslag 2014 - ABZ Diervoeding: Het beste dichtbij. … · 2017. 10. 16. · Een bijzonder 2014...

Jaarverslag 2014

3

Inhoudsopgave

Bedrijfsprofiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Introductie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Missie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Visie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Kernwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Verslag van de Raad van Commissarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Corporate Governance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Structuurregime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Raad van Commissarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Voor- en ledenvergaderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Leden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Kerncijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Verslag van de directie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Voer voor vooruitgang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Afzetontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Financieel resultaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Financiële positie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Risicomanagement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Groepsstructuur en deelnemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Medewerkers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

PR & Communicatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Grondstoffenmarkt en mengvoederprijzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Productie & Expeditie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Kwaliteit, Arbo en Milieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Duurzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Nutritie & Innovatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Technische resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Verkoop, marketing en advisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Vooruitzichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Jaarrekening Coöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Geconsolideerde Balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Geconsolideerde Winst- en verliesrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Geconsolideerd Kasstroomoverzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Algemene toelichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Toelichting op de geconsolideerde balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Toelichting op de geconsolideerde winsten verliesrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Winstbestemming en aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Preadvies van de Raad van Commissarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Personalia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Raad van Commissarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Directie en Management Team . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Organigram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

4

Bedrijfsprofiel

IntroductieABZ Diervoeding is een middelgrote producent

van diervoeders voor landbouwhuisdieren. ABZ

Diervoeding is de handelsnaam van coöperatie

Arkervaart-BramecoZon U.A. ABZ Diervoeding;

een krachtige merknaam die, naast een

verwijzing naar de oorsprong van de coöperatie,

vooral uitstraalt wat wij doen en waar wij goed

in zijn.

Wij zijn toonaangevend op het gebied van

diervoeding voor landbouwhuisdieren. Met onze

producten en diensten dragen wij bij aan excel-

lente prestaties op de bedrijven van onze leden

en afnemers.

De aansturing van de organisatie vindt plaats

vanuit kantoren in Nijkerk en Eindhoven.

Naast de fabrieken op deze vestigingen, zijn

er productielocaties in Markelo en Stroobos en

hebben wij een gespecialiseerde fabriek voor

proefvoeders en voeders voor jonge dieren in

Leusden.

Ons werkgebied betreft geheel Nederland.

Daarnaast zetten wij op beperkte schaal voeders

af in de grensstreek met België en Duitsland.

MissieWij willen de nummer één partner zijn voor

Nederlandse veehouders op het gebied van

diervoeding. Wij willen exact leveren wat zij

nodig hebben: de meest geschikte voeders en

advies, tegen een zo laag mogelijk kostprijs,

resulterend in een maximaal rendement voor

hun bedrijf.

Om onze missie uit te dragen, positioneren wij

ons met de pay off:

Het beste dichtbij

VisieWij voeren een consistent beleid om onze missie

en ambities te realiseren. Onze focus is gericht

op de kernactiviteiten:

- het inkopen van grondstoffen;

- het ontwikkelen, produceren en verkopen van

diervoeders voor landbouwhuisdieren;

- het hoogwaardig adviseren van de veehouder

op voer gerelateerde gebieden.

Wij hanteren korte lijnen en zijn sterk betrok-

ken bij onze leden/afnemers en ketenpartners.

Onze vakbekwame en gepassioneerde mede-

werkers werken aan continue verbeteringen

op ons vakgebied en de vertaling daarvan in

concrete resultaten op het boerenerf. Samen

met de veehouders streven wij, met oog voor

een veranderende omgeving, naar een sterke

veehouderijsector.

KernwaardenBinnen de onderneming staan de onderstaande

waarden centraal.

Klantgericht

Wij willen onze veehouders ontzorgen op het

gebied van diervoeding. Door persoonlijk

contact en een oprechte interesse in wat zich

op het erf en in de omgeving van onze onder-

nemers afspeelt; door aanwezig te zijn in de

regio; door het leveren van maatwerk in

voeders en advies.

Integer

Wij zijn partner op het boerenerf. Wij zijn sterk

betrokken bij de bedrijfsvoering van onze vee-

houders. Zaken doen wij open en transparant.

Wij hanteren een transparante prijsstructuur en

betrekken onze leden bij de gang van zaken bij

de coöperatie.

Gedreven

Dagelijks opereren wij in het belang van onze

veehouders. Hun gedrevenheid inspireert ons.

Samen met hen gaan wij voor het behalen van

excellente resultaten op het boerenerf. Passie,

focus en slagvaardigheid geven ons een voor-

sprong in de markt.

5

StrategieDe strategie waarmee wij invulling geven aan

onze visie en waarmee wij onze missie willen

verwezenlijken bestaat uit een viertal pijlers:

kostprijs, kennis, kwaliteit en groei.

Een lage kostprijs is van belang om onze

leden/afnemers een scherpe voerprijs te kunnen

bieden. Hun rendement is wat ons drijft en – in

bredere zin – een krachtige, toekomstbestendige

veehouderijsector. Bewust kiezen wij voor een

platte, slagvaardige organisatie met korte lijnen.

Onze voeders worden geproduceerd in efficiënte fabrieken in de vier regio’s in Nederland met de

hoogste concentratie dieren. Een groot deel van

de grondstoffen wordt over water aangevoerd.

De expeditie wordt in eigen beheer uitgevoerd

met behulp van een modern wagenpark.

Bij ABZ Diervoeding vertalen wij kennis in gede-

gen advies om zo het (coöperatief) rendement

te vergroten. Hierbij is de feedback van onze

klanten van groot belang. Met een team van

specialisten per sector bedienen wij de sectoren

waarin wij actief zijn; pluimvee-, varkens- en

rundveehouderij. Elk team wordt ondersteund

met eigen nutritionisten, waardoor er korte lijnen

zijn met nutritie, productie, inkoop en kwaliteit.

De fabriek in Leusden, waar proefvoeders en

specialiteiten voor jonge dieren worden gepro-

duceerd, maakt het ons mogelijk onderzoek en

ontwikkeling in eigen beheer te realiseren.

ABZ Diervoeding fungeert als verlengstuk van

de ondernemingen van haar leden/afnemers.

De kwaliteit van onze organisatie, producten en

diensten is daarom van groot belang. Wij weten

met onze voeders topprestaties te behalen door

de keuze van grondstoffen, de opbouw van

receptuur en de aandacht voor gezonde dieren.

Dankzij de efficiënte en effectieve inrichting van onze organisatie kunnen wij onze voeders tegen

de laagst mogelijke kostprijs afzetten.

Wij zijn ons bewust van de veranderende omge-

ving, de consolidatie in de veehouderij en dier-

voederindustrie en de kansen en mogelijkheden

die dit met zich meebrengt. Wij willen doorgroei-

en op een gezonde manier. Niet om de grootste

te zijn, maar om de beste te blijven. Door te

groeien kunnen wij kosten blijven beheersen en

verder professionaliseren. Wij willen actief zijn

en blijven in alle dieren deelsectoren. Hiermee

geven wij invulling aan onze coöperatieve basis

en spreiden wij risico’s. Door in verschillende

regio’s actief en aanwezig te zijn, blijven wij

betrokken en dichtbij onze leden/afnemers.

6

terwijl de bedrijven die doorgaan meer dieren

zullen gaan houden. In de intensieve secto-

ren vindt er een verschuiving plaats van alleen

mengvoeders naar losse grondstoffen aangevuld

met kernvoeders. In de melkveehouderij ont-

staat door flinke groei bij sommige veehouders een tekort aan ruwvoeders, hier zal naar alter-

natieven gezocht moeten worden om aan de

behoefte te kunnen voldoen.

Een bijzonder 2014In 2014 zijn de mengvoerprijzen gedaald ten

opzichte van het voorgaande jaar. Deze daling

was hard nodig, omdat de opbrengstprijzen in

de intensieve sectoren langdurig tegenvielen.

Ook werd nogmaals duidelijk hoe kwetsbaar

wij zijn als exporterend land. Daar waar de

varkenshouderij het toch al niet makkelijk had,

kwamen de prijzen door de boycot van de

Russische markt nog verder onder druk te

staan. Deze boycot, alsook de andere brand-

haarden in de wereld, hebben ertoe geleid dat

2014 voor de meeste agrarische sectoren een

matig tot slecht jaar is geworden. De melkvee-

en de geitenhouderij kunnen daarentegen terug-

kijken op een goed jaar, al is de garantieprijs

voor de melk de laatste maanden sterk gedaald.

De constatering van vogelgriep op enkele

Verslag van de Raad van Commissarissen

Voorwoord

Geachte leden,Zoals verwacht is 2014 voor ABZ Diervoeding

een uitdagend jaar geweest. Nog in de afronding

van de fusie diende zich alweer een nieuwe kans

aan, de overname van Sikma Veevoeders in het

noorden van het land. Fuseren en/of groeien

doet een onderneming om de snel veranderende

marktomstandigheden ook in de toekomst het

hoofd te kunnen bieden. Met de huidige omvang

en de spreiding van de productielocaties in de

meest veedichte gebieden van Nederland zijn wij

in staat onze pay off “Het beste dichtbij” ruim-

schoots waar te maken.

Als ABZ Diervoeding zijn wij nu twee jaar on-

derweg. In grote lijnen staat onze coöperatie

en zijn wij klaar voor de toekomst. Wel is de

naamsbekendheid nog onvoldoende. Daar waar

wij afzonderlijk, Arkervaart en Brameco·Zon, een

goede naam hadden in de markt, is de naam

ABZ Diervoeding nog niet overal geland. Door

onderscheidend en vooral een betrouwbare part-

ner te zijn, zal dit verbeteren. Door een sterk

veranderende markt zal de toekomst er anders

uitzien dan de jaren die achter ons liggen.

Het aantal veehouders zal blijven afnemen,

7

pluimveebedrijven eind 2014 had naast de ge-

troffen bedrijven ook logistiek grote consequen-

ties. Nederland werd opgedeeld in regio’s en dat

had gevolgen voor transport van dieren, eieren,

mest en voer. De spreiding van productielocaties

van onze coöperatie heeft ten tijde van deze

vogelgriep zijn waarde wederom bewezen.

Afscheid Pouwel BrouwerEind 2014 hebben wij afscheid genomen van

onze directeur Pouwel Brouwer. Samen met

Marcel Roordink heeft hij de laatste twee jaar

leiding gegeven aan onze coöperatie. Deze twee

fusiejaren zijn intensief geweest voor iedereen

binnen onze organisatie. Ook de overname van

Sikma Veevoeders heeft de nodige tijd en ener-

gie gekost, hierbij kwam de ervaring en kennis

van Pouwel Brouwer goed van pas. Wij danken

Pouwel voor zijn inzet al die jaren als directeur

van Brameco·Zon en vervolgens ABZ Diervoe-

ding. Marcel Roordink zal vanaf 1 januari 2015

alleen de leiding voortzetten.

Vooruitblik 2015Met de invoering van de melkveewet, die

bedoeld is om de groei op een verantwoorde

manier te laten plaatsvinden, zal de melkvee-

sector meer grondgebonden worden.

De intensieve sectoren hebben nog steeds

te maken met dierrechten.

De verwachtingen voor 2015 zijn over het

algemeen voor de korte termijn zorgelijk, de

mate waarin is voor elke sector verschillend.

De grote investeringen die op veel bedrijven

hebben plaatsgevonden om de noodzakelijke

groei te realiseren, drukken zwaar op de

inkomensposities van deze veehouders. Als dan

ook de opbrengstprijzen tegenvallen, zal dat

consequenties hebben voor de liquiditeits-

posities. Deze ontwikkeling zien wij terug bij de

leden/afnemers van ABZ Diervoeding en baart

ons zorgen. Om onze producten af te zetten

en daarvoor een passende prijs te ontvangen,

zullen wij ons moeten onderscheiden van onze

concurrenten op basis van kwaliteit, diversiteit,

prijs en betrouwbaarheid. ABZ Diervoeding zal

door voortdurend kritisch te zijn en te luisteren

naar de vraag van onze leden en afnemers ook

in de toekomst de beste partner moeten zijn.

Wij gaan deze uitdaging graag aan!

Tot slot willen wij u als leden bedanken voor uw

trouwe afname en u allen een succesvol 2015

wensen.

Namens de Raad van Commissarissen,

Harrie Veltkamp, voorzitter

Corporate GovernanceCoöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A. is een

coöperatie van leden-ondernemers. Voor de

bestuurlijke inrichting is gekozen voor het Raad

van Commissarissen model.

De leden van de coöperatie houden toezicht

op de directie en de algemene gang van zaken

binnen de coöperatie door middel van een Raad

van Commissarissen. Tevens functioneert de

Raad van Commissarissen als een adviesorgaan

voor de directie. De Raad van Commissarissen

bestaat uit negen leden. Acht commissarissen

zijn lid en afnemer van de coöperatie, daarnaast

is er één externe commissaris. De commissaris-

sen worden door de Algemene Ledenvergade-

ring gekozen. De Algemene Ledenvergadering is

het hoogste orgaan van de coöperatie.

Binnen de Raad van Commissarissen is er een

auditcommissie, benoemingscommissie en een

remuneratiecommissie ingesteld. Tenminste

eenmaal per jaar bespreekt het college, buiten

aanwezigheid van de directie, het functioneren

van de Raad van Commissarissen en de directie

en dat van de individuele commissarissen en

directeur.

De directie wordt benoemd door de Raad van

Commissarissen en vormt het bestuur van de

coöperatie.

Op de website van de coöperatie zijn de statu-

ten, het commissarissenreglement en de pro-

fielschets voor de Raad van Commissarissen beschikbaar.

De corporate governance structuur is ingericht

zoals vastgelegd in de NCR-Code voor coöpera-

tief ondernemerschap, voor zover de bepalingen

daarin als relevant voor de coöperatie worden

beschouwd en een meerwaarde voor de coöpe-

ratie als geheel geven. De directie en de Raad

van Commissarissen zijn hier gezamenlijk ver-

antwoordelijk voor.

StructuurregimeWanneer een coöperatie over een vermogen

beschikt van meer dan € 16 miljoen, een

Ondernemingsraad heeft ingesteld en meer dan

100 medewerkers in Nederland in dienst heeft,

valt zij na een termijn van drie jaar onder het

structuurregime. Vanwege de geldende driejaars-

termijn is de structuurregeling vooralsnog niet

op onze coöperatie van toepassing, maar zullen

wij bij de Kamer van Koophandel wel melding

moeten maken van het voldoen aan de

8

inhoudelijke criteria van de regeling. Dit regime

is bedoeld om het machtsevenwicht tussen

arbeid en kapitaal te regelen, waaraan vooral

de instelling van een Raad van Commissarissen

moet bijdragen. Aangezien wij als coöperatie dit

orgaan reeds hebben ingesteld, zal de invoering

van de structuurregeling geen verstrekkende

gevolgen hebben.

Raad van CommissarissenIn 2014 kwamen de Raad van Commissarissen

en directie 14 keer bijeen. De vergaderingen

van de Raad van Commissarissen verliepen

constructief. In de vergaderingen werden het

beleidsplan, de jaarlijkse begroting en investe-

ringsvoorstellen bekrachtigd. Daarnaast zijn de

strategie en de voornaamste risico’s verbonden

aan de onderneming besproken. Een belang-

rijk onderwerp op de agenda was de overname

van 100 procent van de aandelen van Sikma

Stroobos Beheer B.V. te Stroobos en de integra-

tie van Sikma Veevoeders B.V. binnen ABZ Dier-

voeding.

De auditcommissie kwam in het verslagjaar drie

keer bijeen. Twee van deze vergaderingen zijn

bijgewoond door de accountant. De belangrijk-

ste onderwerpen waren de financiële resultaten van de coöperatie, de benoeming van de

accountant voor controle van de jaarrekening,

het debiteurenbeleid en de risicobeheersing

binnen de coöperatie.

De benoemingscommissie kwam twee keer

bijeen. Belangrijkste onderwerp was de

verkiezingen binnen de Raad van Commissaris-

sen conform het geldende rooster van aftreden.

Hierbij zijn de uitgangspunten vastgelegd in de

profielschets voor de Raad van Commissarissen gehanteerd als leidraad.

De remuneratiecommissie kwam één keer bij-

een. Belangrijkste onderwerp was de bezol-

diging van de directie.

Voor- en ledenvergaderingenOp 24, 25 en 26 maart werden de reguliere

voor- en ledenvergaderingen in Markelo,

Oirschot en Nijkerk gehouden. De vergade-

ringen werden bijgewoond door ongeveer

195 leden. Een toelichting werd gegeven op de

jaarrekeningen over het boekjaar 2013.

De jaarrekening en resultaatbestemming

werden vastgesteld. De leden verleenden

volgens preadvies van de Raad van Commis-

sarissen decharge aan het bestuur over het

gevoerde beleid en aan de Raad van

Commissarissen voor het gehouden toezicht.

De commissarissen G.H. Veltkamp uit Markelo

en E.W.G. van Valkengoed uit Leusden waren

herkiesbaar. Beide commissarissen werden bij

acclamatie herbenoemd.

LedenCoöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A. is

een onderneming van leden-ondernemers.

Leden die geen onderneming meer exploiteren

worden naar verloop van tijd uitgeschreven.

Wij mochten in 2014 61 nieuwe leden verwel-

komen. Aan het einde van 2014 waren er

1.395 leden geregistreerd.

9

Kerncijfers

Afzet in tonnen 2014*1 2013 2012*2 2011 2010

Pluimveevoeders 244.435 234.129 255.121 245.486 248.040Varkensvoeders 165.937 178.348 182.234 185.968 168.105Rundveevoeders 168.682 113.686 108.627 97.484 93.022

Diverse voeders 256 108 113 150 172Proefvoeders 1.095 977 826 1.209 1.208Ecologische voeders 7.469 9.493 8.674 4.359 2.892Totaal mengvoeders 587.874 536.741 555.595 534.656 513.439

Grondstoffen 56.899 34.718 30.989 23.536 20.353Ruwvoeders 7.228 450 323 388 747Overige 2.665 2.417 2.317 2.237 2.019Totaal diervoeders 654.666 574.326 589.224 560.817 536.558

Meststoffen 14.615 6.772 6.529 6.658 6.178Zaaizaad 44 41 44 38 49

Omzet in euro’s (x € 1.000) 2014 2013 2012 2011 2010Diervoeders 181.505 183.412 179.478 156.904 120.877Levende have 5.682 6.148 5.073 6.340 3.067Winkelartikelen 2.093 2.189 2.101 2.080 2.167Meststoffen 4.202 1.933 2.007 1.870 1.327Zaaizaad 363 400 369 322 328Diverse artikelen 201 240 272 290 235Totaal omzet in euro’s 194.046 194.322 189.300 167.806 128.001

Leden en medewerkers 2014 2013 2012 2011 2010Aantal leden 1.395 1.370 1.282 1.219 1.315Aantal medewerkers (FTE) 160 146 148 147 141

Financiering (x € 1.000) 2014 2013 2012 2011 2010Balanstotaal in euro’s 61.252 57.886 56.703 54.122 54.742Eigen vermogen 45.815 45.127 43.956 43.651 43.382Solvabiliteit (in procenten) *3 75 78 78 81 79

Resultaat en rentabiliteit 2014 2013 2012 2011 2010Resultaat (x € 1.000) *4 2.403 2.124 1.394 1.221 3.757Resultaat / omzet 1,24 1,09 0,74 0,73 2,94Resultaat / eigen vermogen 5,25 4,71 3,17 2,80 8,66

*1 Vanaf 1 januari 2014 worden de cijfers van Sikma Veevoeders B.V. meegenomen.

*2 De vergelijkende cijfers zijn samengesteld uit de jaarrekeningen 2010 tot en met 2012 van de voormalige coöperaties

Arkervaart-Twente U.A. en Brameco-Z.O.N. U.A.

*3 Eigen vermogen in procenten van het balanstotaal

*4 Uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen en restitutie

10

Verslag van de directie

Voer voor vooruitgangIn 2014 lanceerden wij onze nieuwe reclame-

campagne ‘Voer voor vooruitgang’.

Door dichtbij u en uw bedrijfsdoel te staan, zijn

wij in staat exact te leveren waar uw dieren én

u als ondernemer om vragen. ‘Krachtvoer’ en

advies op maat. Resulterend in een maximaal

rendement voor uw bedrijf!

De nieuwe reclamecampagne benadrukt de focus

die onze onderneming heeft op diervoeding én

onze leden/afnemers. Vanuit deze focus hebben

wij het afgelopen jaar gestaag verder gewerkt

aan de onderneming ABZ Diervoeding. Op één

januari 2013 ontstaan vanuit twee regionale

coöperaties met de ambitie om voor alle

Nederlandse veehouders partner in diervoeding

te zijn. Door de overname van 100 procent van

de aandelen van Sikma Veevoeders per 28 mei

2014 kon opnieuw een stukje van deze ambitie

worden ingevuld.

2014 wordt gekenmerkt door relatief hoge

grondstofprijzen, relatief lage opbrengstprijzen

voor onze veehouders en dus krappe marges.

Deze situatie is voor sommige sectoren al meer-

dere jaren op rij het geval. In sommige gevallen

resulteert dit in gebrek aan liquiditeit, met alle

gevolgen van dien. De aanhoudende lage mar-

ges geven ook kansen voor ABZ Diervoeding.

Meer en meer is er aandacht voor het rendement

op het veehouderijbedrijf en de benodigde

efficiency in de keten. Onze zakelijke instelling biedt daarin aanknopingspunten voor onder-

nemers om het resultaat op het boerenerf te

verbeteren en de kostprijs van de benodigde

voeders beheersbaar te houden. Hierdoor heb-

ben wij er in 2014 weer nieuwe leden/afnemers

bij gekregen die vertrouwen hebben in onze

aanpak.

AfzetontwikkelingABZ Diervoeding zag, afgezien van de acquisitie

van Sikma Veevoeders, in 2014 een lichte daling

van het mengvoedervolume. De Nederlandse

mengvoedermarkt laat al een aantal jaren op rij

een licht dalende tendens zien. De oorzaken van

deze daling zijn onder andere; betere voereffi-

ciency en een verschuiving van volledige meng-

voeders naar kernvoeders en losse grondstoffen.

De pluimveevoerafzet steeg met ruim 4 procent.

ABZ Diervoeding beschikt over een assortiment

pluimveevoeders, wat in de markt goed bekend

staat. De ontwikkeling met kernvoeders en losse

grondstoffen is door ABZ Diervoeding vroegtijdig

opgepakt. Ook in 2014 mochten wij weer nieuwe

leden/afnemers verwelkomen die met ons deze

voerstrategie op hun bedrijven verder hebben

uitgerold.

De rundveevoerafzet daalde binnen ABZ Dier-

voeding ruim 0,5 procent. Wij hebben de indruk

dat er in 2014 minder hard gevoerd is dan in

2013 ten gevolge van goede ruwvoederposities

en lagere melkprijzen. Over de klantenbalans

zijn wij uitermate tevreden. Wij mochten een

groot aantal nieuwe leden/afnemers verwel-

komen. Daarnaast mogen wij de afzet van de

rundveevoeders vanuit Sikma Veevoeders vanaf

1 januari 2014 meetellen. Hierdoor steeg de

rundveevoerafzet met 56.000 ton.

De varkensvoerafzet daalde met bijna 7 procent.

Ten gevolge van de meerjarig lage opbrengst-

prijzen hebben verschillende leden/afnemers

hun bedrijf beëindigd in 2014. Daarnaast hebben

een aantal ontwikkelingen in de varkenshouderij,

zoals het houden van beren en het voeren van

enkelvoudige grondstoffen, een negatief effect

op de mengvoederafzet gehad.

De afzet in ecologische voeders daalde met

ruim 20 procent. De afzet daalde het eerste en

tweede kwartaal van het jaar, om aan het einde

van 2014 weer bijna op het niveau van 2013 te

zitten.

De totale afzet in mengvoeders steeg inclusief

de acquisitie van Sikma Veevoeders met bijna

10 procent. De afzet grondstoffen steeg

(inclusief Sikma) met 64 procent. De totale ge-

realiseerde afzet diervoeders (mengvoeders

+ grondstoffen) bedroeg 655.000 ton.

Een gedetailleerde weergave van de afzetcijfers

kunt u teruglezen in het overzicht met de kern-

cijfers elders in dit verslag.

Nieuwe afzet vergaren op een gezonde manier

heeft een hoge prioriteit. Onze naamsbekend-

heid in de markt is goed, maar moet de komen-

11

de jaren verder uitgebouwd worden. Wij zijn

onze leden erkentelijk voor de trouwe afname

van en steun aan onze coöperatie.

Financieel resultaatContinuïteit van de coöperatie en rendement

voor de leden is de basis van onze onderneming.

Een voldoende bedrijfsresultaat is hiervoor nood-

zakelijk. Het financieel resultaat over 2014 bij ABZ Diervoeding is voldoende.

In 2014 realiseerden wij een éénmalige bate

naar aanleiding van de verkoop van ons min-

derheidsbelang in Lagerweij Lunteren B.V. In de

paragraaf ‘groepsstructuur en deelnemingen’

wordt de aanleiding hiervan nader beschreven.

Deze éénmalige bate is niet tot stand gekomen

op basis van transacties tussen de leden en de

coöperatie en kan daarom niet onder de ver-

lengstukwinstregeling meegenomen worden.

Statutair is vastgelegd dat éénmalige baten die

kunnen worden toegerekend aan de verkoop in

het desbetreffende boekjaar van materiële en/of

financiële vaste activa toegevoegd worden aan de algemene reserve.

Het rendement van de coöperatie ligt niet alleen

in financieel opzicht, maar vooral in het verkrij-gen van nieuwe leden-afnemers. Door het aan-

trekken van nieuwe, gezonde omzet is kostenbe-

heersing naar de toekomst mogelijk. Een positief

bedrijfsresultaat en een goede solvabiliteit zijn

en blijven noodzaak voor diepte-investeringen in

de toekomst. Over het boekjaar 2014 resteert er

voor de leden van de coöperatie Arkervaart-Bra-

mecoZon U.A. een nabetaling van € 3,00 per ton

afgenomen mengvoeders in 2014.

Financiële positieDe financiële positie in 2014 werd het meest beïnvloed door de overname van 100 procent

van de aandelen van Sikma Stroobos Beheer B.V.

te Stroobos. Dit resulteerde in een diepte-inves-

tering in de productiefaciliteiten in Stroobos en

de verkooporganisatie Sikma Veevoeders B.V.

Deze investering is volledig vanuit eigen midde-

len gefinancierd. Daarnaast werd de financiële positie positief beïnvloed door de verkoop van de

deelneming in Lagerweij Lunteren B.V.

Tegenvallende marges in de Nederlandse vee-

houderij, stevige investeringen op de veehou-

derijbedrijven om zich klaar te maken voor de

toekomst en een veranderende houding van de

banken geven veel druk op de liquiditeitspo-

sities bij onze leden/afnemers. De voercoöpe-

ratie Arkervaart-BramecoZon ziet dit terug in

het betalingsgedrag van haar leden/afnemers.

12

Leverancierskrediet is voor ondernemers geen

structurele oplossing voor liquiditeitstekorten.

Een goede financiële- en liquiditeitsplanning op het veehouderijbedrijf is een vereiste om boer

te zijn en boer te blijven. ABZ Diervoeding voert

een terughoudend beleid ten aanzien van het

verstrekken van leverancierskrediet. Verande-

rende markten resulteren in een verzakelijking

van de verhouding tussen leverancier en afne-

mer – coöperatie en lid.

De investeringen in machines, installaties en

vervoersmiddelen lagen in 2014 fors boven het

gemiddelde afschrijvingsniveau. Investeringen in

de mengvoederindustrie gaan vaak met grotere

projecten ineens, waardoor de verdeling per jaar

niet altijd evenredig is. Ook voor de komende

jaren staan er forse investeringen in onze fabrie-

ken gepland.

De financiële positie van de coöperatie is gezond. Zoals blijkt uit de kerncijfers, gepresenteerd

elders in dit verslag, beschikt ABZ Diervoeding

over voldoende middelen om aan haar lopende

en verwachte betalingsverplichtingen te kunnen

voldoen. In afwachting van beoogde diepte-in-

vesteringen heeft de coöperatie er bewust voor

gekozen de liquide middelen zo veilig mogelijk te

beheren. In het treasurybeleid is vastgelegd dat

de liquide middelen worden uitgezet op spaar-

rekeningen en deposito’s bij Nederlandse ban-

ken.

RisicomanagementDe coöperatie onderkent een vijftal belangrijke

risico’s.

Een belangrijk risico is het aankopen en ontvan-

gen van grondstoffen die gecontamineerd zijn

met ongewenste stoffen. Deelname aan het kwa-

liteitsprogramma SecureFeed, strenge product-

en leveranciersselectie en goede ingangscontrole

beheersen dit risico. Goede kennis, monitoring

en het delen van informatie zijn essentieel om

kwaliteitsborgingsprogramma’s goed te laten

functioneren. Wellicht is het allerbelangrijkst dat

een ieder die werkzaam is in de voedselketen de

juiste mindset heeft om iedere dag veilig voedsel

zonder enig risico te produceren.

Een tweede risico is de volatiliteit van grond-

stofmarkten. Prijsschommelingen vanuit inkoop

grondstoffen altijd kunnen doorberekenen in de

mengvoederprijzen, is geen vanzelfsprekend-

heid. Ons ERP-systeem (Enterprise Resource

Planning) is ingericht om prijseffecten goed te

kunnen monitoren. Een deel van het eigen

vermogen is bestemd als bestemmingsreserve

voor uitzonderlijke prijs- en marktrisico’s.

Een derde risico is het zogenaamde kredietrisico.

Dit risico kan zich voordoen als contractpartij-

en van onze coöperatie, zoals leveranciers of

afnemers, hun contractuele verplichtingen niet

nakomen. Zorgvuldigheid bij het aangaan van

nieuwe relaties bij zowel de aankoop als verkoop

is hierbij van belang. Vanuit het senior manage-

ment wordt hier voortdurend op gecoacht. Het

kredietrisico bij bestaande contractpartijen heeft

in 2014 veel aandacht gehad.

Als vierde benoemen wij als risico, de gevolgen

die dierziektes en de gekozen aanpak van de be-

strijding kunnen hebben voor het volume meng-

voeders wat wij jaarlijks kunnen afzetten naar

onze leden/afnemers. Dit externe risico wordt

beperkt door de beschikking over meerdere loca-

ties, waarbij er een uniformiteit is in wagenpark,

belading en productietechnieken. Daarnaast zijn

er goede afspraken met collega-mengvoederpro-

ducenten. Tevens is het van belang te noemen

dat er een goede spreiding is van de afzet over

de verschillende sectoren en regio’s binnen onze

coöperatie.

Tenslotte benoemen wij het risico van brand in

één van onze productiebedrijven. Bovengenoem-

de mogelijkheden voor productie-uitwisseling

zijn ook hiervoor geregeld. Daarnaast zijn de

drie grootste locaties, Nijkerk, Eindhoven en

Markelo, uitgerust met branddetectie en -bevei-

ligingssystemen. Alle fabrieken voldoen aan de

geëiste ATEX-normen ter preventie van stofex-

plosies. Periodiek worden de preventieve voor-

zieningen ter voorkoming van brand getoetst

door experts namens onze verzekeraars.

Groepsstructuur en deelnemingenDe juridische structuur van ABZ Diervoeding

bestaat uit een groep, waarvan Coöperatie

Arkervaart-BramecoZon U.A. het groepshoofd is.

Tot deze groep behoren de groepsmaatschap-

pijen Welkoop Midden-Brabant B.V. en Sikma

Veevoeders B.V. Een volledige lijst van groeps-

maatschappijen vindt u op pagina 34. Daarnaast

participeert de coöperatie in de niet tot de groep

behorende vennootschap Schothorst Feed Rese-

arch B.V. te Lelystad (3,70%-belang).

In de deelneming Welkoop Midden-Brabant B.V.

is de exploitatie ondergebracht van drie Wel-

koopwinkels, die gevestigd zijn in Moergestel,

Middelbeers en Udenhout. De winkels zijn in

2014 vanuit de franchise formule AgriRetail

13

omgebouwd van de naam Boerenbond naar

Welkoop. De naam Boerenbond wordt binnen

AgriRetail niet meer gebruikt. Wij hebben de

naamgeving van onze winkels en de B.V. waarin

wij de winkels exploiteren daarop aangepast.

In 2014 hebben de winkels het wederom niet

gemakkelijk gehad. In de hele retailmarkt in Ne-

derland zien wij de economische crisis doorwer-

ken. Vanuit het economische perspectief werd

het personeelsbestand van de winkels met twee

FTE ingekrompen.

In 2014 is het minderheidsbelang verkocht in

Lagerweij Lunteren B.V. te Lunteren. Lagerweij

Lunteren B.V. omvat een kuikenbroederij en een

vleeskuikenintegratie. ABZ Diervoeding heeft een

goede samenwerking met Lagerweij in de vlees-

pluimveehouderij, in het bijzonder in de opfok

van vleeskuikenouderdieren. Deze samenwerking

wordt naar de toekomst toe gecontinueerd.

Onze deelneming Schothorst Feed Research B.V.

te Lelystad is een onafhankelijk onderzoeksin-

stituut voor de diervoederindustrie. SFR on-

dersteunt ons met kennis over grondstoffen,

toevoegingen, nutriëntbehoeften en de relatie

tussen voeding en gezondheid. ABZ Diervoeding

is ‘hofleverancier’ bij De Schothorst voor zowel de reguliere voeders als de voeders voor proef-

doeleinden.

MedewerkersDoor onze medewerkers is in 2014 stevig door-

gewerkt aan het bouwen van één nieuwe pro-

fessionele organisatie. De nieuwe collega’s van

onze locatie Stroobos werden met open armen

ontvangen in onze organisatie. 2014 stond in het

kader van het bouwen aan één cultuur in onze

organisatie, waarbij de regionale sausjes ons

bedrijf extra kleur geven.

De ondernemingsraad (OR) vertegenwoordigt

de medewerkers van ABZ Diervoeding. Onder-

nemingsraad en directie hebben in 2014 samen

gebouwd aan een solide toekomst voor de nieu-

we onderneming. Belangrijkste thema was het

komen tot een toekomstbestendig pakket van

arbeidsvoorwaarden.

Het aantal medewerkers is op basis van FTE’s in

2014 bij ABZ Diervoeding met drie FTE gedaald.

In de buitendienst hadden wij gemiddeld over

het jaar twee vacatures open staan. Het per-

soneelsbestand van de winkels (Welkoop Mid-

den-Brabant B.V.) werd met twee FTE ingekrom-

pen. Door de overname van Sikma Veevoeders

werden er 19 FTE’s aan onze organisatie toege-

voegd. Het totale personeelsbestand is met

14 FTE gestegen. Voor 2015 worden geen be-

langrijke wijzigingen in omvang en samenstelling

van het personeelsbestand verwacht.

14

Onze medewerkers zijn erg betrokken. Dit ver-

taalt zich onder andere in een veelal langdurig

dienstverband. Elk jaar worden onze medewer-

kers in bijeenkomsten en (werk)overleg geïnfor-

meerd over de ontwikkelingen bij de coöperatie.

Regelmatig wordt er gesproken over hoe wij

samen beter, efficiënter en effectiever de werk-

zaamheden kunnen verrichten.

Voor zover mogelijk en noodzakelijk bezochten

medewerkers cursussen en trainingen. Jaarlijks

bieden wij een aantal WO, HBO en MBO-studen-

ten afstudeer- en stageplaatsen aan. Wij vinden

het belangrijk jonge mensen in en om onze

organisatie te hebben. Zij moeten de kans

krijgen om ervaring op te doen en wij moeten

ons door hen laten inspireren.

Wij zijn dankbaar voor de getoonde inzet van

onze medewerkers, ieder op zijn eigen plek.

PR & CommunicatieIn 2014 werd onze nieuwe slogan ‘Voer voor

vooruitgang’ gelanceerd. Een no-nonsens slogan,

die precies aangeeft waar het bij ABZ Diervoe-

ding om draait. Goed voer en advies, waarmee

wij onze leden/afnemers vooruit helpen.

Elke twee maanden werden de leden in 2014

door middel van onze uitgave ABZ Nieuws geïn-

formeerd. In het ABZ Nieuws werden de leden

geïnformeerd over de ontwikkelingen bij de

coöperatie en werden met sectorgerichte artike-

len bijgestaan in hun bedrijfsvoering. Daarnaast

werden de leden regelmatig geïnformeerd door

middel van mailings over actualiteiten.

Het gebruik van onze website en de beschikbare

hoeveelheid informatie nam in 2014 verder toe.

ABZ Diervoeding adverteerde in 2014 in

sectorgerichte bladen ter ondersteuning van

haar naamsbekendheid. In de acquisitie zien wij

dat onze naamsbekendheid snel toe is genomen.

In 2014 werden voor de sectoren rundvee,

varkens en pluimvee verschillende bijeenkom-

sten georganiseerd. Voor alle leden was er de

gelegenheid om één of meerdere bijeenkomsten

bij te wonen. Daarnaast waren wij aanwezig op

een aantal open dagen die door klanten van ons

georganiseerd werden ter gelegenheid van de

opening van een nieuwe stal.

Onze deelname aan de verschillende agrarische

beurzen was weer succesvol. Op de beurzen

in Noord Nederland stonden wij zowel met het

merk Sikma Veevoeders als ABZ Diervoeding.

Grondstoffenmarkt en mengvoederprijzenHet afgelopen jaar kenmerkt zich door een forse

prijsval in de granen. Het begon met een winter

die geen winter was, waardoor het voorjaar al

vroeg begon. Dit gecombineerd met een ge-

ringe vraag had een prijsdaling medio januari

tot gevolg. Door zeer hoge exportcijfers en de

almaar toenemende spanningen tussen Rusland

en Oekraïne als gevolg van de annexatie door

Rusland van de Krim, heeft de markt medio

februari de trend omhoog weer opgepakt. Vanaf

mei zijn de prijzen opnieuw onder druk komen te

staan. Mooi groeizaam weer met een uitsteken-

de oogstverwachting lagen hieraan ten grond-

slag. De nieuwe oogsten werden op twee tot drie

weken eerder ingeschat dan normaal. Dit bleek

te positief, uiteindelijk werd er toch zeven tot

tien dagen eerder begonnen met oogsten. Door

de zeer goede oogsten, de grote hoeveelheid

aan voertarwe in met name Frankrijk en de zeer

goede conditie van de gewassen in de Verenigde

Staten daalden de dagprijzen naar een diepte-

punt van onder de €150,00 per ton medio

september. Door deze lage prijsniveaus voelden

akkerbouwers zich niet gemotiveerd tot ver-

kopen wat resulteerde in een vraag gestuurde

markt. Dit samenvoegend bij de grote exporten,

zwakke Euro, instappende fondsen in de agro-

commodities en exportbeperkingen van Rus-

land maakte dat de markten het jaar op hogere

niveaus afsloot.

De eerder genoemde zwakke Euro bleef de

eerste helft van het jaar redelijk stabiel op

niveau schommelend rond de 1.375. Vanaf juli

is de Euro echter in een glijdende schaal naar

beneden gekomen tot een niveau van 1.215

eind december, een daling van 12 procent. Ten

grondslag hieraan lagen met name de betere

economische prestatie van de Verenigde Staten

en het uiteenlopende monetaire beleid op beide

continenten. De sterke daling van de Euro heeft

tot gevolg gehad dat de soyaschrootprijzen in

Euro’s maar matig wilden dalen. Ter vergelijk;

de dagnotering soyabonen op de Chicago Board

Of Trade daalde van $12,87 naar $9,84. Begin

van het jaar werd nog gekenmerkt door krapte

tussen de oogsten van Noord Amerika en Zuid

Amerika. In de loop van het jaar werd met het

vooruitzicht van goede en daarna ook gereali-

seerde oogsten de balans ruimer. Vanwege het

beperkte aanbod van soyabonen in de Verenigde

Staten voor de crushfabrieken liepen de prijzen

voor soyaschroot eind van het jaar weer enigs-

zins op. De nevenstaande grafieken en tabel ge-

ven een weergave van het prijsverloop in 2014.

15

Grafiek 2 Graan dagprijzen franko Midden-Nederland

Grafiek 1 Eiwit dagprijzen franko Midden-Nederland

16

Omdat wij altijd een deel van de grondstoffen

vooruit moeten plannen en soms op termijn

inkopen, kan het voorkomen dat er een klei-

ne vertraging in de daling of stijging van onze

mengvoederprijzen zit. Wij streven ernaar om

ondanks de sterk fluctuerende grondstofmarkten jaarrond een zo scherp mogelijke mengvoeder-

prijs door te berekenen aan onze leden. Dit op

een heldere, transparante manier zoals u van

een coöperatie mag verwachten.

Productie & ExpeditieABZ Diervoeding beschikt over uitstekende

productiefaciliteiten. De fabrieken zijn goed

ingericht, modern en efficiënt en liggen strate-

gisch uitermate goed om onze volumes naar de

toekomst verder uit te breiden. De fabrieken

hebben in 2014 goed gepresteerd. De voeders

werden efficiënt geproduceerd en de gehaalde capaciteiten waren prima. Wij blijven in de fa-

brieken investeren om marktontwikkelingen door

te vertalen in onze voerprogramma’s en bijbeho-

rende techniek.

Er liggen voor de komende jaren flinke investe-

ringsplannen om in alle regio’s dezelfde kwaliteit

voeders aan te bieden. Onze fabrieken worden

verder geoptimaliseerd aan een veranderende

vraag vanuit de markt. De mengvoeders voor de

toekomst worden geconcentreerder en bevatten

meer specifieke componenten zoals vitaminen, mineralen en vloeistoffen.

In Nijkerk werd in 2014 een extra premixblok

in gebruik genomen. Dit resulteert in lagere

aanvoerkosten van premixen en mineralen, maar

ook een verlaging van de werkdruk voor de

operators.

In Eindhoven werd in 2014 de perserij gemoder-

niseerd. Daarnaast is het mogelijk gemaakt om

op alle perslijnen meerdere vloeibare enzymen

te kunnen doseren. Hierdoor kunnen wij voor

elke diercategorie de optimale mix van enzymen

inzetten.

Daarnaast was 2014 vooral een jaar van plannen

maken voor 2015. Voor 2015 staan twee grote

projecten op stapel, de bouw van een walsenlijn

en de inrichting van een vloeistoffenpark.

In Markelo werd een nieuw mineralenblok in

gebruik genomen. Daarnaast werd een groot

deel van de nieuwe automatisering in gebruik

genomen. Dit is een meerjarenproject wat

bewust in verschillende fases wordt uitgevoerd.

In 2014 zijn wij weer meer pluimveevoeders in

Markelo gaan produceren. Hierdoor kunnen wij

binnen de coöperatie transportkilometers beper-

ken.

Tabel 1: Notering prijzen mengvoedergrondstoffen

Grondstofjanuari 2014(per 100 kg)

december 2014(per 100 kg)

Granen

Maïs € 19,20 € 17,60

Tarwe € 21,00 € 19,30

Gerst € 19,60 € 18,40

Eiwitrijke grondstoffen

Raapzaadschroot € 25,50 € 24,00

Zonnepitschroot (HP) € 25,30 € 25,00

Braziliaans soyaschroot (HP) € 45,70 € 43,10

Argentijns soyaschroot (HP) € 42,90 € 40,60

Soyaschroot 44 (LP) € 40,00 € 39,50

Vetten en oliën

Soyaolie € 71,00 € 68,50

Palmolie € 69,25 € 61,50

Overige grondstoffen

Tarwegries € 16,80 € 14,90

Bietenpulp € 23,50 € 15,20

Soyahullen € 17,90 € 14,60

Palmpitschilfers € 17,60 € 12,70

17

De rundveevoederfabriek in Stroobos (Fries-

land), die door de overname van Sikma Veevoe-

ders is verkregen, is een welkome aanvulling in

onze ambitie om een goede landelijke dekking te

hebben. De fabriek is voor Nederlandse begrip-

pen een relatief jonge fabriek die uitstekend

gelegen is aan groot vaarwater, midden in het

Noordelijke rundveehouderijgebied.

Onze fabriek in Leusden is ingericht voor de pro-

ductie van proefvoeders en specialiteiten voor

jonge dieren. Daarnaast wordt Leusden regelma-

tig ingezet voor (interne) opleiding in een aantal

facetten van de productie van diervoeders.

Vakmanschap en delen van kennis is van belang

en het is prettig om hiervoor intern faciliteiten te

hebben. In 2014 is een grote stap gezet in het

automatiseren van het productieproces.

In 2013 heeft er een strategische oriëntatie met

betrekking tot de fabriek in Udenhout plaatsge-

vonden. Dit heeft ertoe geleid dat besloten is

in het voorjaar van 2014 de productie in deze

fabriek op te schorten.

De productie van ecologische voeders wordt naar

volle tevredenheid uitbesteed aan coöperatie

“De Eendracht” te Rouveen. Met behulp van

slimme automatisering beheren onze eigen

nutritionisten onze receptuur te Rouveen.

Hierdoor kunnen wij een unieke kwaliteit leve-

ren voor de ecologische sector, volledig volgens

eigen inzicht.

De expeditie werkzaamheden verliepen goed in

2014. Door inzet van goed materieel en gemoti-

veerde medewerkers werden de kosten hier be-

heersbaar gehouden. Er werden twee 34 tonner

opleggers in gebruik genomen ter vervanging

van drie 26 tonner bulkopleggers. Daarnaast

werden er zes trekkers vervangen.

Kwaliteit, Arbo en MilieuIn 2014 werden alle kwaliteitsborgingsprogram-

ma’s ge-audit. Verschillende keren werden onze

fabrieken bezocht door onafhankelijke auditoren.

Alle certificaten werden verlengd (GMP+, Voederwaarde.nl, KAT en Tesco). Wij scoorden in

alle programma’s goed tot zeer goed.

18

De ontwikkelingen van GMP+ gaan door, richt-

lijnen worden ge-update naar de standaarden

van de huidige markt en wereldwijd gaan steeds

meer bedrijven deelnemen aan het GMP+ Feed

Certification scheme. Het Certification scheme bestaat uit twee modules; de GMP FSA (Feed

Safety Assurance) en daarnaast de GMP FRA

(Feed Responsibility Assurance). De laatste

module is sterk in opkomst. In deze module

wordt er vooral gekeken naar én hoe een bedrijf

verantwoord diervoeders kan produceren. ABZ

Diervoeding heeft in 2014 stappen ondernomen

om de organisatie klaar te maken om zich voor

beide modules te laten certificeren.

Middels het auditprogramma van TRUST FEED

hebben wij diverse grondstoffenleveranciers

bezocht, daarnaast waren wij actief binnen de

werkgroep productbeoordeling. Per 1 januari

2015 is TRUSTFEED samengegaan met de kwa-

liteitsinitiatieven KKC (Keten Kwaliteit Controle)

en CBV (Collectief Bemonsteringsplan Voe-

dermiddelen) vanuit de Hisfa (de Nederlandse

Vereniging van Handelaren in Stro, Fourages en

Aanverwante Producten). Hieruit is de nieuwe

organisatie SecureFeed ontstaan. Deze nieuwe

organisatie staat voor de borging van de voed-

selveiligheid van diervoeders. Deelnemers aan

SecureFeed leveren voedermiddelen, mengvoe-

ders en toevoegingsmiddelen rechtstreeks aan

veehouders.

Naast alle mogelijke manieren om de kwaliteit

van onze voeders te borgen vinden wij het ook

belangrijk dat onze leden/afnemers tevreden

zijn over onze prestaties en services. Daarom

hebben wij in 2014 een klanttevredenheidson-

derzoek uitgevoerd onder klanten in de rundvee-

sector. Voor komend jaar zullen wij weer één van

de sectoren vragen om hun coöperatie kritisch te

beoordelen.

In 2013 hebben wij een aanzet gedaan in het

uitvoeren van de nieuw opgezette Risico Inven-

tarisatie en Evaluatie (RIE). Dit was de basis om

in 2014 te kunnen beginnen met een Arbo-pro-

ject. In het komende jaar zal actief aan dit pro-

ject worden verder gewerkt.

Jaarlijks is er met provincies en lokale overheden

constructief overleg met betrekking tot onze

milieuvergunning. Voor alle locaties is een goede

vergunning aanwezig of in aanvraag.

DuurzaamheidBinnen onze onderneming is er veel aandacht

voor het thema maatschappelijk verantwoord

ondernemen. Als er gesproken wordt over maat-

schappelijk verantwoord ondernemen, wordt

vaak de term People, Planet, Profit gebruikt. Dit staat ook bij ABZ Diervoeding centraal.

Door de ligging in Nijkerk, Eindhoven en

Stroobos direct aan vaarwater, wordt een groot

deel van de grondstoffen duurzaam per binnen-

vaartschip aangevoerd.

Bijzonder is te noemen dat in vijf jaar tijd het

aandeel grondstoffen wat in Eindhoven per schip

wordt aangevoerd, gestegen is van een klei-

ne vijf procent naar ruim 37 procent van het

volume. Dit is onder andere mogelijk door de

centrale logistieke planning van de fabrieken

binnen ABZ Diervoeding en de verbetering van

de Brabantse vaarwegen.

Wij nemen deel in de stichting BERZOB. BERZOB

staat voor Bereikbaarheid Zuidoost-Brabant over

water. Deze stichting heeft zich gecommitteerd

om circa 700 vrachtwagens per dag van de weg

af te halen. Dit als tegenprestatie voor de over-

heid die diverse verbeteringen heeft aangebracht

binnen de Brabantse kanalen, waardoor een op-

timale benutting ervan mogelijk is. De langeter-

mijnvisie van de stichting is om de capaciteit van

de Zuid Willemsvaart en het Wilhelmina kanaal

tot aan het Beatrixkanaal te vergroten tot klasse

IV-schepen (maximaal 1.500 ton). Hierdoor zal

Eindhoven, weliswaar met beperkingen, ook be-

reikbaar worden voor grotere schepen.

Om kosten laag te houden rijden wij een relatief

jong wagenpark, wat intensief gebruikt wordt.

In 2014 zijn alle trekkers aangeschaft met

Euro 6 motoren. Ook de personenauto’s die wij

aanschaffen worden voorzien van dieselmotoren

met een lager brandstofverbruik en een lagere

emissie-uitstoot. In 2014 is een goede invulling

gegeven aan de doelstelling om het aantal lege

kilometers dat wij rijden te beperken.

Onze nutritionisten slagen er steeds weer in

specifieke reststromen uit de voedingsmiddelen- industrie te verwaarden in onze voeders. Iets

waar de Nederlandse mengvoederindustrie een

deel van haar kracht aan ontleend en trots op

mag zijn.

19

In de fabrieken is in het kader van duurzaam-

heid het belangrijkste thema energiebesparing.

De fabriek in Nijkerk, Eindhoven en Markelo zijn

geheel in kaart gebracht ten behoeve van de

meerjarenafspraak met betrekking tot ener-

giebesparing (MJA3). Door het opstellen een

Energie Efficiency Plan hebben wij inzicht in de energetische situatie en de besparingsopties.

Wij vinden het belangrijk om steeds bewuster

en energie-efficiënt diervoeders te produceren met het oog op een duurzame toekomst. Voe-

derkwaliteit staat voorop en dat blijft zo. Door

de inzet van bijvoorbeeld walsen in plaats van

hamermolens realiseren wij besparingen daar

waar mogelijk.

Nutritie & InnovatieBinnen de afdeling Nutritie & Innovatie is in

2014 weer hard gewerkt om de puntjes op de

‘i’ te zetten. Voor alle sectoren streven wij naar

kwalitatief hoogwaardige voeders die zich onder-

scheiden door prestaties in de stal. Diervoeders

die gericht zijn op bovengemiddelde prestaties

zijn niet in eerste aanschouw de voordeligste

voeders, maar leveren zowel bij de afdeling

Nutritie & Innovatie, alsook bij de veehouders

het meest technische en financiële resultaat en dus voldoening.

Goed voer maken vereist een goed samenspel

tussen de veehouder, onze sectorspecialisten in

de stal, de afdeling Nutritie & Innovatie, on-

derzoek en productie. Dit samenspel loopt zeer

goed, waardoor wij terug kunnen kijken op een

nutritioneel mooi jaar met mooie nieuwe ontwik-

kelingen in voer, voertechnologie en toepassing

in de praktijk.

Innovatie & onderzoekDoor het wegvallen van het Productschap Dier-

voeder is een deel van het fundamentele collec-

tieve voedingsonderzoek in Nederland opnieuw

georganiseerd. Door samenwerking tussen de

verschillende spelers binnen de veehouderij zijn

nieuwe initiatieven opgestart die ervoor zorgen

dat een deel van het fundamentele onderzoek

dat voorheen vanuit het Productschap Diervoe-

der werd geïnitieerd een doorstart krijgt.

Om hierin aan te sluiten bij het topsectoren-

beleid is de Vereniging Diervoederonderzoek

Nederland opgericht, waar ABZ Diervoeding ook

in deelneemt.

Naast onderzoek was er binnen het Productschap

Diervoeder veel aandacht voor voederwaarding.

Er werd onderzoek gedaan naar voederwaarde-

ringsystemen, de bekende CVB tabellenboeken

20

en CVB veevoedertabel werden uitgegeven,

en een aantal andere voederwaardering ge-

relateerde activiteiten werden verzorgd. Deze

activiteiten zijn ondergebracht in een project dat

draait onder verantwoordelijkheid van de nieuw

opgerichte Federatie Nederlandse Diervoederke-

ten. ABZ Diervoeding is actief in de technische

commissie van de CVB (nieuwe stijl).

Pluimvee (leg)Het in 2013 geïntroduceerde assortiment legvoe-

ders heeft zich goed bewezen in 2014. Legpluim-

veehouders draaien makkelijk met voer van ABZ

Diervoeding. Dat is belangrijk, zeker in tijden

dat de marges klein blijven. ABZ Diervoeding

heeft in het afgelopen jaar vastgehouden aan

haar beleid om kwalitatief hoogwaardige voe-

ders te leveren. Hierdoor staat het assortiment

en kunnen legpluimveehouders met vertrouwen

onze voeders inzetten.

Door de genetische vooruitgang welke de fok-

kerijorganisaties structureel realiseren, worden

leghennen steeds ouder. In 2014 heeft ABZ Dier-

voeding daarom geïnvesteerd in de ontwikkeling

van een speciaal voer voor leghennen ouder dan

80 weken. Dit voer wordt in 2015 in de markt

geïntroduceerd.

ABZ Diervoeding investeert ook in kennisont-

wikkeling op het gebied van het houden van

hennen. Over enkele jaren zullen in Nederland

alleen nog leghennen met een volledig intacte

snavel worden gehouden. Voor legpluimveehou-

ders geeft dit een extra uitdaging. Inmiddels

hebben meerdere leden van ABZ Diervoeding

ervaring opgedaan met het houden van hen-

nen met een onbehandelde snavel. Door onder

andere extra investeringen te doen in kwaliteit

van voer blijkt dat het mogelijk is onbehandelde

dieren te houden in de gangbare legpluimvee-

houderij. Het blijft wel een enorme uitdaging!

In de biologische pluimveehouderij is hier al

jaren ervaring mee, er wordt veel van de in die

sector opgedane kennis toegepast in de gang-

bare houderij.

In de EKO-legsector is de samenwerking met

coöperatie “De Eendracht” in 2014 goed verlo-

pen. ABZ Diervoeding laat bij “De Eendracht”

een aanzienlijke hoeveelheid biologische pluim-

veevoeders produceren.

De afzet van aanvullende voeders is in 2014 ver-

der toegenomen. De grote hoeveelheid kennis

die de sectorspecialisten en nutritionisten hierin

hebben opgebouwd, geeft vertrouwen voor de

toekomst. ABZ Diervoeding is dé partner voor

legpluimveehouders die zelf grote hoeveelheden

enkelvoudige grondstoffen willen verwerken.

Pluimvee (vlees)Voor de vleessector zijn, naast eenden en kal-

koenen, voor ons zowel de vleeskuikens als de

vleeskuikenmoederdieren van belang. Vanuit de

contacten met de fokkerijorganisaties, onder-

zoek en de resultaten in het veld worden de

voerprogramma’s continue bijgesteld en geë-

valueerd. Bij de vleeskuikenouderdieren heeft

dit geleid tot een aantal kleine aanpassingen

in de voerconcepten om de diergezondheid en

het technische resultaat vanuit de voeding nog

meer te waarborgen. Ook zijn er op de al reeds

bestaande aparte voerlijnen voor de verschil-

lende rassen nu variaties ontwikkeld voor de

verschillende huisvestingsystemen die men in de

praktijk tegenkomt.

Bij de vleeskuikens zijn wij afgelopen jaar

binnen ABZ Diervoeding intensief aan de slag

gegaan om de vleeskuikensector een impuls te

geven. Hierbij hebben wij goed geluisterd naar

onze klanten waar verbeteringen in het voer-

programma gewenst waren. Door goed contact

tussen pluimveehouders, pluimveespecialisten,

nutritionisten en procesoperators hebben wij sla-

gen kunnen maken in de voerkwaliteit waarvan

wij in 2015 de vruchten verwachten te plukken.

Binnen onze eendenvoeders is het assortiment

gereorganiseerd. Met name in het foktoomvoer-

programma zijn duidelijke lijnen doorgevoerd,

waardoor makkelijker gestuurd kan worden op

eigewicht en leeftijd. Tevens is de vitaminering

tegen het licht gehouden en is er gewerkt aan de

productie-instellingen om een constante goede

korrelkwaliteit te waarborgen.

Varkens Na de inspanningen in 2013 om een nieuw var-

kensvoerassortiment te ontwikkelen, hebben wij

hier in 2014 de vruchten van kunnen plukken.

De verschillende voeders binnen het assortiment

zijn daarbij zorgvuldig ingezet om nauw aan

te sluiten bij de behoefte van de verschillende

genetica en seksen op het juiste moment. Dat

dit bij vleesvarkens belangrijk is, spreekt voor

zich. Voor de zeugenhouderij is de ABZ Uierscan

ontwikkeld, welke een prachtige tool vormt voor

de ontwikkeling van een optimale voerstrategie.

Wat betreft biggen blijft de focus op het afleve-

ren van een nog betere kwaliteit big. Darmge-

zondheid speelt hierbij een heel belangrijk punt.

Naast grondstofkeuze zien wij dat de maalfijn-

heid van grondstoffen belangrijk is om dierge-

21

zondheid te ondersteunen. Momenteel wordt hier

ook volop onderzoek naar gedaan dat wij graag

in de praktijk brengen.

Een trend die nog steeds doorzet, is dat steeds

meer klanten interesse krijgen om met droge

en/of natte bijproducten te gaan werken, aan-

gevuld met klantspecifieke aanvullende voeders. Dit maatwerk leveren wij graag en daarbij zijn

wij erg blij met de korte lijnen tussen nutritie en

buitendienst. Ook op dit gebied willen wij ervoor

zorgen dat de voeding op uw bedrijf zo optimaal

mogelijk is.

MelkveeIn de melkveevoeding waren op nutritioneel vlak

de peilen al op 2015 gericht. Nagedacht is hoe

wij het melkvee op een gezonde hoogwaardige

manier moeten voeren na het quotumtijdperk.

Het Structo voeren is hierin een centraal the-

ma geworden. Het vervangen van een deel van

het ruwvoer met krachtvoeders is een manier

om met weinig arbeid grote groepen dieren te

voeren. Het positieve effect op de energieba-

lans en daarmee gezondheid en productie is

een bijkomend voordeel. Het Structo voersys-

teem is daarom ook doorgetrokken in verschil-

lende voerlijnen, vanaf kalverruwvoerbrokken

en structo-juniorbrokken voor het jongvee tot

structobrokken voor melkvee en droge koeien.

Ook hierbij is er weer veel ervaring opgedaan

over hoe verschillende grondstoffen binnen de

structovoeders ingezet kunnen worden, zodat wij

nog meer grip op de resultaten krijgen, zowel

qua productie als kostprijs.

In 2014 zijn de standaard voerconcepten voor

jongvee en droogstand doorontwikkeld, zodat

voor ieder bedrijf een geschikte aanpak op de

plank ligt. Hiermee kan het fundament gelegd

worden voor een duurzame koe die veel lactaties

mee kan met een hoge productie. Duurzaamheid

van de veestapel is essentieel voor een efficiënte melkproductie.

Vanwege het antibioticabeleid is er een ver-

scherpte focus komen te liggen op de voeding

rondom het droogzetten. Diverse toevoegingen

die gebruikt worden om de weerstand en de

immuniteit te ondersteunen zijn onder de loep

genomen. Ook hier blijkt veel (commercieel) kaf

tussen het koren te zitten en wondermiddelen

blijken nog steeds niet te bestaan.

GeitenOp nutritioneel gebied zijn er bij de geitenvoe-

ders weinig wijzigingen doorgevoerd. Het pakket

22

geitenvoeders blijkt voor goede resultaten te

zorgen in de markt. Het is dan ook vooral de

fine tuning en samenspel tussen buitendienst en nutritie die het resultaat brengt.

VleesveeBij de vleesveevoeders is de lijn van afgelopen

jaar doorgezet. Qua resultaten kunnen wij ons

onderscheiden in de markt met een luxe voer-

pakket. Door samenwerking met een aantal

vooraanstaande partijen in de markt hebben

wij de voerpakketten verder kunnen door ont-

wikkelen.

VoederWaarde.nlKwaliteit blijft een speerpunt, waar wij veel

aandacht aan besteden! Zo zijn de nieuwste

inzichten in voederwaardering verwerkt in onze

optimalisatieprogramma’s. Wij blijven dit trans-

parant communiceren met onze leden/afnemers,

onder andere door deelname aan het initiatief

VoederWaarde.nl.

Technische resultatenKengetallen zijn leidend bij onze advisering aan

u als veehouder. Bij structurele krappe marges is

het van belang deze goed te berekenen. Helaas

blijkt nogal eens dat de betrouwbaarheid van de

cijfers een probleem is. Voor de meeste dierca-

tegorieën hebben wij goede cijfers beschikbaar.

In 2014 hebben wij gestaag doorgewerkt aan

het promoten van goede managementsystemen

op het veehouderijbedrijf.

Verkoop, marketing en adviseringABZ Diervoeding heeft de doelstelling kwaliteits-

voeders te leveren voor een eerlijke prijs, die

bij uw dieren tot goede resultaten leiden. Het is

onze uitdaging daarin met u, voor uw bedrijf het

beste te kiezen. De keuze van inzet van voeders

is sterk afhankelijk van de productiedoelen die

u als veehouder nastreeft en hoe de voersyste-

men functioneren. Onze buitendienst is dagelijks

met u in overleg om onze kwaliteitsvoeders tot

waarde te laten komen. Een brede en intensieve

begeleiding is daarbij noodzakelijk en wordt door

velen van u gewaardeerd. Hiernaast worden per

sector de marktontwikkelingen in 2014 beschre-

ven.

2014 was wat betreft de afzet van pluimvee-

voeders een succesvol jaar. De afzet van pluim-

veevoeders steeg met een kleine 4,5 procent.

Op de kalkoenenhouderij na, steeg de afzet in

alle deelsectoren. Dit is een prima resultaat.

Op basis van de geschatte dieraantallen in

Nederland in 2015 lijkt het landelijk gemiddelde

aandeel voor pluimveevoeders tussen 1 en

2 procent gestegen te zijn.

Op 15 november werd in Nederland de eerste

uitbraak van Hoog Pathogene Aviaire Influenza gemeld (HPAI), oftewel de vogelgriep. Vanaf dat

moment verkeerde de pluimveehouderij in een

opperste staat van paraatheid. De onzekerheid

nam toe en zou pas begin 2015 wederkeren.

De financiële schade wordt voor de gehele sector begroot op € 50 miljoen. De schade als gevolg

van export restricties zijn moeilijk in te schatten

en zullen de financiële schade nog groter maken. De meeste pluimveehouders hebben beperkte

financiële schade geleden. Echter dit geldt niet voor de vleeskuikenouderdierensector. Zij heb-

ben door het niet in kunnen leggen van broed-

eieren forse financiële schade opgelopen, die maar deels gecompenseerd wordt.

De leghennenhouderij beleefde wederom een

jaar met lage rendementen. Eerdere voorspel-

lingen over een “kostprijs plus” niveau voor de

scharrelhennen lijken hiermee uit te komen.

De gemiddelde eiernotering (NOP Scharrel)

kwam op hetzelfde niveau uit als in 2013.

De lagere voerprijs in 2014 gaf iets meer lucht.

Echter ruimte voor verlichting van de financiële druk op de legbedrijven is er nauwelijks.

De leghennenstapel steeg licht met 0,3 procent

naar 34,8 miljoen hennen.

ABZ Diervoeding heeft in 2014 een aantal

duidelijke strategische keuzes gemaakt als het

gaat om de leghennenhouderij. Er is onder

andere ingestoken op aanvullend voer naast

losse grondstoffen. Inmiddels krijgt één op de

drie hennen die van ABZ Diervoeding gevoerd

worden, aanvullende voeders. Hiermee kunnen

pluimveehouders, afhankelijk van hun bedrijfs-

opzet en marktomstandigheden, besparen op

voerkosten. ABZ Diervoeding begeleidt haar

klanten bij deze transformatie. Naast aanvullend

voer ziet ABZ Diervoeding duidelijk de trend

naar het langer aanhouden van leghennen.

Gemiddeld worden leghennen elk jaar een week

langer gehouden, wat betekent dat er gescha-

keld moet worden op vitaliteit en ei-kwaliteit.

23

Daarnaast zet ABZ Diervoeding in op voer voor

onbehandelde hennen.

De afzet van opfok- en ouderdierenvoer voor

leghennen is in 2014 weer verder toegenomen.

De focus op kwaliteit ligt hieraan ten grondslag

en wordt door broederijen en opfokorganisaties

gewaardeerd en vertaald in een steeds groter

wordende voerafname.

2014 was voor de vermeerderingssector een

goed jaar. De resultaten bij ABZ Diervoeding

waren goed en zijn voor diverse, nog niet van

ABZ Diervoeding voerende, vermeerderaars aan-

leiding geweest om de samenwerking met ABZ

Diervoeding op te starten. Inmiddels worden

ruim 1,3 miljoen vleeskuikenouderdieren ge-

voerd van ABZ Diervoeding.

Afgelopen jaar is het voerassortiment voor de

vleeskuikenouderdieren uitgebreid met een as-

sortiment voor de “veranda-bedrijven”. Dit naar

aanleiding van ervaringen op de bedrijven en in

samenspraak met de fokkerijorganisaties.

De afzet van opgefokte vleeskuikenouderdieren

nam toe tot een kleine 500.000 opfokhennen in

2014.

Wat betreft de vleeskuikenhouderij had ABZ

Diervoeding een turbulent jaar. De volumes

vleeskuikenvoer namen weliswaar toe, maar dit

ging gepaard met een wisselende verschijnings-

vorm van het eindproduct. Hier is gedurende het

jaar hard aan gewerkt, met als resultaat dat het

eind 2014 nagenoeg stabiel was. De technische

resultaten zijn verder verbeterd in 2014.

Zo daalde de voerconversie met gemiddeld

4 punten en komt de gemiddelde voederconver-

sie bij 1.500 gram over alle koppels op 1,25.

De vleeskuikenstapel nam in 2014 fors toe. Een

stijging ten opzichte van 2013 met 6,3 procent

leidde tot een vleeskuikenstapel van 47 miljoen

vleeskuikens.

ABZ Diervoeding heeft in 2014 de kans gekregen

een vleeskuiken-praktijk-proefbedrijf aan zich

te binden. Hier worden in het concept van de

Kip van Morgen ervaringen opgedaan met het

voerassortiment.

In de kalkoenenhouderij neemt het aantal

bedrijven niet toe. De verdiensten waren goed,

mits technisch goed gedraaid en vrij van dier-

ziekten. Vooral het laatste blijft een zorg.

De incidentele uitbraken van Blackhead hangen

als het zwaard van Damocles boven de kalkoe-

nenhouderij.

24

De voerafzet in de eendenhouderij is in 2014

weer verder toegenomen. De resultaten die zo-

wel de mesters als vermeerderaars behalen met

voer van ABZ Diervoeding zijn prima te noemen.

De contacten met de twee integraties zijn goed

en dragen bij aan de groei van de voerafzet in

deze sector.

In voorgaande jaren is er in de varkenssector

veel aandacht besteed aan herstructurering op

bedrijfsniveau en als sector. Een continu proces,

maar niet altijd eenvoudig. Schaalvergroting,

dierenwelzijn, milieu en gezondheid zijn onder-

werpen die veel van de sector gevraagd heb-

ben. Veel bedrijven zijn klaar voor de toekomst,

anderen opteren voor de stoppersregeling en

nemen op termijn afscheid van de sector. Het is

niet altijd eenvoudig gebleken om in tijden van

zeer geringe marges de juiste keuzes te maken.

Toch zien wij vele ondernemers onder onze afne-

mers die grote sprongen voorwaarts zetten.

Terugblikkend op het afgelopen jaar constateren

wij dat de financiële resultaten over 2014 heel redelijk waren in vergelijking met lange termijn

gemiddelden. Toch kwam de verwachtte “klap-

per” uiteindelijk niet. Na een zeer voortvarende

start met hoge biggenprijzen tot circa € 60,- en

daaropvolgend goede opbrengstprijzen voor

de vleesvarkens in de zomerperiode, vielen de

prijzen in het najaar fors terug. Rusland stelde

een exportverbod in, aanvankelijk met als reden

Afrikaanse varkenspest, later leek dit veel meer

een handelspolitieke kwestie te worden. Per

saldo komt de voerwinst per zeug uit op globaal

€ 625,- per zeug, en per gemiddeld aanwezig

vleesvarken circa € 82,50.

Voerprijzen daalden fors, circa € 3,50 tot € 4,-

per 100 kilogram. De goede oogstverwachtingen

voor 2014 leidden vanaf het voorjaar tot dalende

grondstoffennoteringen. De uiteindelijke daling

werd minder groot dan oorspronkelijk ingeschat,

toch verlichtte de daling van de mengvoederprij-

zen de pijn die werd veroorzaakt door de dalende

opbrengstprijzen. Verwaardering van vlees zal de

komende jaren een belangrijk item worden, af-

nemers van vlees zullen hier zwaar op in moeten

zetten. De slachterijen zijn duidelijk onvoldoende

in staat om de gestegen kostprijs door maatre-

gelen op het gebied van milieu en dierwelzijn om

te zetten in een goede opbrengstprijs.

Het team varkenshouderij organiseerde samen

met de collega’s van het team pluimveehouderij

een excursie naar de Rotterdamse haven. Een

groot succes waar veel belangstelling voor was.

Het interessante programma, met daarnaast

ruimte voor informeel contact en een bezoek aan

de Kuip, viel goed in de smaak.

De nieuwe voerassortimenten - zorgvuldig vast-

gesteld in 2013 - laten prima resultaten zien.

ABZ Diervoeding kon mede om die reden weer

een aantal nieuwe klanten verwelkomen. Kost-

prijs en kwaliteit zijn belangrijke kenmerken van

onze voeders!

In het najaar ontwikkelde het team varkens-

houderij de ABZ Uierscan. Een handig hulpmid-

del om bedrijfsblindheid te voorkomen en om

vermeerderaars en hun medewerkers te onder-

steunen in het managen van de periode rondom

werpen.

Het team werd uitgebreid met een nieuwe col-

lega nutritionist. Ook werd er invulling gegeven

aan uitbreiding van het team c.q. het invullen

van vacatures. Extra mankracht maakt het

mogelijk om de markt intensief te bewerken en

daarnaast ook om u bij te staan in uw ambitie

om topresultaten te realiseren. Per saldo staat er

een goed en kwalitatief hoogwaardig team, een

uitstekend assortiment voeders geproduceerd

tegen scherpe kostprijzen wat bijdraagt aan

zeer goede economische resultaten; “Het beste

dichtbij”.

MelkveehouderijEvenals het jaar 2013 is ook 2014 een goed jaar

geworden voor de melkveehouderij. De marge

was in 2013 6 cent per kg melk en in 2014

4,5 cent per kg melk. De marge of liquiditeit is

het bedrag dat overblijft nadat alles, dus inclusief

privé en belastingen, is betaald. Deze daling van

de marge van 1,5 cent is vooral te wijten aan

een lagere melkprijs. De omzet en aanwas

bleven gelijk en de voerkosten zijn iets gedaald.

De daling van voerkosten is een gevolg van la-

gere voerprijzen.

De lagere melkprijs over het jaar 2014 komt

door de prijsdaling van de basiszuivelproduc-

ten in de tweede helft van het jaar. Met name

vraaguitval vanuit China, de importban van

zuivelproducten door Rusland en een productie-

stijging in exportlanden zijn hier debet aan. Ook

in Nederland is de productie weer iets gestegen

door een toename van het aantal koeien per

bedrijf.

25

Meer koeien betekent dat er ook meer ruwvoer

nodig is en dat is goed gelukt in 2014. Voor het

eerst sinds mensenheugenis is het gras groen de

winter uit gekomen en zeer vroeg is een eer-

ste snede geoogst. In sommige gevallen kon in

totaal wel zeven keer gemaaid worden. Hierdoor

zijn er goede voorraden ruwvoer aangelegd van

prima kwaliteit. De snijmaïs heeft na een goede

start constant kunnen groeien, want er kwam

telkens op tijd water en zon. De gemiddelde VEM

is dan ook uitzonderlijk hoog, vooral door een

hoog zetmeelgehalte. Een prima basis voor een

goede en gezonde productie.

Als wij het jaar 2014 afsluiten, wordt ook bijna

een tijdperk van ruim 30 jaar melkquotering

afgesloten. De zogenaamde ‘zachte landing’,

waarover veel is geschreven in de afgelopen

jaren, lijkt in de tweede helft van 2014 toch niet

zo zacht te zijn voor een groot aantal bedrijven.

Vooral de sterk dalende melkprijs in combina-

tie met een alvast fors uitgebreide veestapel,

maakt het melken in de laatste maanden van de

quotering erg lastig. De bijkomende leasekosten

of het betalen van superheffing geven druk op de liquiditeit. Veel zal afhangen van de melkprijs

in 2015, hoe die zich verder ontwikkelt. Ook

het mestbeleid biedt nog onzekerheden. Zoals

het nu lijkt zal er toch een bepaalde mate van

grondgebondenheid in de nieuwe melkveewet

komen. Aan u als ondernemer de uitdaging om

telkens weer zo goed mogelijk om te gaan met

de veranderende omstandigheden. Uiteraard

willen wij als ABZ Diervoeding u daarbij bijstaan

met kennis en advies.

De landelijke pers heeft in 2014 veel aandacht

besteed aan de onderscheidende voedings-

aanpak van ABZ Diervoeding. Zo kreeg Actief

Droogstand en Structo voeren uitgebreid aan-

dacht in respectievelijk het Melkvee Magazine

en de Veeteelt. Structo voeren speelt in op de

behoefte van menig veehouder om zonder extra

arbeid en zonder extra ruwvoer toch meer melk

te gaan leveren zodra de quotering is verdwe-

nen. Structo voeren is een exclusief product

van ABZ Diervoeding en dat zorgt ervoor dat er

veel aandacht is voor ons concept en wij hier-

mee flink kunnen acquireren in de Nederlandse mengvoermarkt. Een mooi voorbeeld van “Voer

voor vooruitgang”.

26

MelkgeitenhouderijHet inkomen uit bedrijf op melkgeitenbedrijven

zal in 2014 naar verwachting fors hoger zijn dan

in 2013 en uitkomen op gemiddeld 145.000 euro

per onbetaalde aje (arbeidsjaareenheid). De

marktomstandigheden waren gunstig, waardoor

de melkprijs flink opliep (+18%). Vooral de directe kosten stegen door een toename van de

bedrijfsomvang met 8 procent. De kostenstijging

is echter beduidend lager dan de stijging van de

opbrengsten.

De garantieprijs nam zowel in 2012, 2013 als

in 2014 met circa 18 procent toe door de goede

afzetmogelijkheden richting de geitenkaas. Bijna

90 procent van de geitenmelk gaat naar kaas.

Ook in het buitenland is er een toenemende

interesse in de Nederlandse geitenkaas en veel

hoogwaardige poeder gaat naar Azië.

Het aantal melkgeiten in Nederland is dit jaar

weer flink toegenomen (7%) tot bijna 296.000.

De diversiteit binnen de sector is groot. Er zijn

bedrijven zonder grond die alle ruwvoer moeten

aankopen. Ook zijn er geitenbedrijven die hun

geiten voor langere tijd doormelken zonder ze te

laten aflammeren (duurmelkers).Er zijn relatief veel verwerkers van geitenmelk,

zowel coöperatief als particulier, zodat er ver-

schillen kunnen ontstaan in de te ontvangen

voorschotmelkprijs van 10 procent. Bij de uitein-

delijke melkprijs inclusief nabetaling (die in 2013

ongeveer € 2,20 per 100 kg melk bedroeg) zijn

de verschillen met 2 à 3 procent minder groot.

Bij ABZ Diervoeding is de afzet geitenvoer dit

jaar wederom gestegen. Deels door nieuwe afzet

en deels door groei bij bestaande bedrijven.

ABZ Diervoeding heeft in samenwerking met

andere mengvoederbedrijven en Elda ICT &

Services BV meegewerkt in de totstandkoming

van een uniforme kengetallenberekening in de

melkgeitenhouderij. Het programma GRIB (Gei-

ten Rendement in Beeld) zal het komende jaar

bij onze geitenhouders geïntroduceerd worden.

VleesveehouderijHet aantal bedrijven met vleeskalveren is in

2014 met bijna 4 procent gedaald. Dit is onge-

veer gelijk aan het langjarig gemiddelde. Het

aantal vleeskalveren in Nederland is over dezelf-

de periode met 0,5 procent gedaald. Dit zorgt

voor een schaalvergroting van bijna 3,5 procent.

Ondanks deze schaalvergroting (met name op

bedrijven met rosé kalveren) staan inkomens

onder druk door lagere contractvergoedingen.

27

De prijzen van nuchtere kalveren en de kosten

van voer zijn iets gedaald, wat resulteerde in

een iets hogere voerwinst. De lagere contract-

vergoedingen zijn dan ook vooral een gevolg

van het afbouwen van de bedrijfstoeslagen.

Ook op bedrijven met zoogkoeien en met luxe

vleesstieren zijn de saldo’s niet hoog in 2014.

ABZ Diervoeding heeft in 2014 haar positie in de

vleesveehouderij weer iets kunnen verstevigen

en daar gaan wij in 2015 ook zeker mee door.

Vooruitzichten2014 was vooral voor de intensieve sectoren

weer een jaar met beperkte marges. Voor veel

ondernemers is het advies voor de toekomst;

op een verantwoorde manier opschalen en

werken naar een nog hogere efficiency. Er is in Nederland zeker ruimte voor een efficiënte veehouderij die voldoet aan de maatschappelijke

randvoorwaarden. Uw coöperatie wil graag van-

uit haar vakgebied diervoeding uw partner zijn

in dit proces. De behoefte naar het voedingsge-

relateerde advies waarvan wij ons voer voorzien,

neemt toe. Grotere bedrijven met veel dieren

per arbeidskracht vragen om goed, professioneel

advies. Dit vraagt kennis en kunde van onze bui-

tendienst. Om dit naar de toekomst te waarbor-

gen is gezonde groei het motto voor ABZ Dier-

voeding. Voor ABZ Diervoeding ligt de uitdaging

in het verder vergroten van het marktaandeel.

De stevige positie van uw coöperatie fungeert

daarbij als steun in de rug.

Marcel Roordink

28

Het beste dichtbij

29

Jaarrekening 2014Coöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A.

Actief

(x € 1.000) 28-12-2014 29-12-2013

Vaste activa

Immateriële vaste activa

Goodwill 775 0

Materiële vaste activa

Bedrijfsgebouwen en -terreinen 5.664 4.595

Machines en installaties 9.323 6.095

Andere vaste bedrijfsmiddelen 4.482 3.032

Vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering 0 488

Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbaar 560 572

20.029 14.782

Financiële vaste activa

Deelnemingen 54 48

Overige vorderingen 165 271

219 319

Vlottende activa

Voorraden 7.892 6.707

Vorderingen

Handelsdebiteuren 15.218 10.785

Belastingen 1.062 655

Overige vorderingen en

overlopende activa 1.281 1.241

17.561 12.681

Liquide middelen 14.776 23.397

Totaal 61.252 57.886

Balans geconsolideerd, na winstbestemming

30

Passief

(x € 1.000) 28-12-2014 29-12-2013

Groepsvermogen

Statutaire reserve 33.815 33.127

Bestemmingsreserve prijs- en

marktrisico’s 5.500 5.500

Bestemmingsreserve nieuwbouw 6.500 6.500

45.815 45.127

Voorzieningen

Voorziening voor latente belastingen 167 167

Overige 2.319 2.237

2.486 2.404

Kortlopende schulden

Rekening-courant leden 133 170

Obligaties 38 65

Handelscrediteuren 7.408 6.466

Belastingen en premies sociale

verzekeringen 840 693

Overige schulden en

overlopende passiva 4.532 2.961

12.951 10.355

Totaal 61.252 57.886

31

(x € 1.000) 2014 2013

Netto-omzet 194.046 194.322

Kostprijs van de omzet 166.656 171.349

Bruto-omzetresultaat 27.390 22.973

Overige bedrijfsopbrengsten 133 714

Brutomarge 27.523 23.687

Lonen en salarissen 7.876 7.006

Pensioenlasten 854 1.143

Sociale lasten 1.230 1.134

Afschrijvingen op immateriële vaste activa 194 0

Afschrijvingen op materiële vaste activa 3.164 2.500

Overige waardeveranderingen van vaste activa 227 0

Overige bedrijfskosten 12.267 11.122

Totaal bedrijfslasten 25.812 22.905

Bedrijfsresultaat 1.711 782

Rentebaten 591 669

Rentelasten -12 -11

Financiële baten en lasten 579 658

Resultaat voor belastingen 2.290 1.440

Belastingen -354 -408

1.936 1.032

Aandeel in het resultaat van deelnemingen 113 684

Resultaat na belastingen 2.049 1.716

Resultaatbestemming

Naar statutaire reserves:

Boekwinst materiële vaste activa 0 -598

Boekwinst financiële vaste activa -110 -539

-110 -1.137

Te bestemmen resultaat 1.939 579

Ledenuitkering -1.350 -570

Naar statutaire reserves 589 9

Winst- en verliesrekeninggeconsolideerd

32

(x € 1.000) 2014 2013

Kasstroom uit operationele activiteiten

Bedrijfsresultaat 1.711 782

Aanpassingen voor:

Afschrijvingen 3.358 2.610

Mutatie voorzieningen 327 -801

Veranderingen in het werkkapitaal:

Mutatie voorraden -240 1.581

Mutatie vorderingen -3.323 1.158

Mutatie kortlopende schulden 794 812

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 2.627 6.142

Financiële baten en laten 726 658

Vennootschapsbelasting -450 -408

276 250

Kasstroom uit operationele activiteiten 2.903 6.392

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Investeringen in vaste activa -11.133 -2.576

Desinvesteringen in vaste activa 523 594

Resultaat deelnemingen 207 684

Kasstroom uit investeringsactiviteiten -10.403 -1.298

-7.500 5.094

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Mutatie overige vorderingen 260 10

Aflossing langlopende schulden -184 0

Vermogensuitkeringen -1.197 -545

Kasstroom uit financieringsactiviteiten -1.121 -535

Mutatie liquide middelen -8.621 4.559

Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:

Stand begin boekjaar 23.397 18.838

Mutatie boekjaar -8.621 4.559

Stand einde boekjaar 14.776 23.397

Kasstroomoverzichtgeconsolideerd

33

Algemeen

BoekjaarHet boekjaar van de coöperatie is verdeeld in een

aaneengesloten reeks van dertien perioden van

vier weken. Het boekjaar 2014 telde 52 weken

(2013: 52). Het boekjaar eindigt met de dichtst

bij 31 december liggende einddatum van een

periode. Voor boekjaar 2014 was dit 28 decem-

ber 2014.

ConsolidatieIn de jaarrekening van Coöperatie Arker-

vaart-BramecoZon U.A. zijn de financiële ge-

gevens geconsolideerd van Coöperatie Arker-

vaart-BramecoZon U.A., Welkoop Midden-Brabant

B.V., Sikma Stroobos Beheer B.V., Sikma Vee-

voeders B.V. en Produktie- en Overslagbedrijf

Stroobos B.V. Coöperatie Arkervaart-Brameco-

Zon U.A. te Nijkerk staat aan het hoofd van een

groep rechtspersonen. Een overzicht van de ge-

gevens vereist op grond van de artikelen 2:379

en 2:414 BW is onderstaand opgenomen:

Welkoop Midden-Brabant B.V., statutair

gevestigd te Nijkerk, aandeel in het

geplaatst kapitaal: 100%

Sikma Stroobos Beheer B.V., statutair

gevestigd te Stroobos, aandeel in het


Sikma Veevoeders B.V., statutair

gevestigd te Stroobos, aandeel in het


Produktie- en Overslagbedrijf Stroobos B.V.,

statutair gevestigd te Stroobos, aandeel in het


OvernamePer 1 januari 2014 heeft de Coöperatie Arker-

vaart-Twente U.A. de aandelen in Sikma Stroobos

Beheer B.V. overgenomen. Hierdoor heeft de

coöperatie volledige (100%) zeggenschap

verkregen in de laatstgenoemde vennootschap

alsook in haar dochtermaatschappijen Sikma

Veevoeders B.V. en Produktie- en Overslagbedrijf

Stroobos B.V. De activiteiten van Sikma Stroobos

Beheer B.V. en haar dochtermaatschappijen be-

staan uit de productie van en advisering omtrent

mengvoeders.

BedragenAlle in de kolommen van de toelichting vermelde

bedragen zijn in € 1.000.

Grondslagen voor de consolidatieIn de geconsolideerde jaarrekening van Coöpe-

ratie Arkervaart-BramecoZon U.A. zijn de finan-

ciële gegevens verwerkt van de tot de groep

behorende maatschappijen en andere rechtsper-

sonen waarop een overheersende zeggenschap

kan worden uitgeoefend of waarover de centra-

le leiding wordt gevoerd. De geconsolideerde

jaarrekening is opgesteld met toepassing van de

grondslagen voor de waardering en de resultaat-

bepaling van Coöperatie Arkervaart-BramecoZon

U.A.

De resultaten van nieuw verworven groeps-

maatschappijen en de andere in de consolidatie

meegenomen rechtspersonen en vennootschap-

pen worden geconsolideerd vanaf de overna-

medatum. Op die datum worden de activa,

voorzieningen en schulden gewaardeerd tegen

de reële waarden. De betaalde goodwill wordt

geactiveerd en afgeschreven over de economi-

sche levensduur. De resultaten van afgestoten

deelnemingen worden in de consolidatie verwerkt

tot het tijdstip waarop de groepsverband wordt

verbroken.

Grondslagen voor de waardering van de activa en passiva

AlgemeenDe coöperatie heeft de jaarrekening opgesteld

volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9

Boek 2 Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen

voor de Jaarverslaggeving.

Immateriële vaste activaDe immateriële vaste activa worden gewaardeerd

op het bedrag van de bestede kosten, vermin-

derd met de cumulatieve afschrijvingen en indien

van toepassing met bijzondere waardevermin-

deringen. De jaarlijkse afschrijvingen bedragen

een vast percentage van de bestede kosten,

zoals nader in de toelichting op de balans is ge-

specificeerd. De economische levensduur en de afschrijvingsmethode worden aan het einde van

elk boekjaar opnieuw beoordeeld.

Algemene toelichting

34

Materiële vaste activaDe materiële vaste activa worden gewaardeerd

tegen aanschaffingswaarde of vervaardigings-kosten verminderd met (lineaire) afschrijvingen,

bepaald op basis van de geschatte levensduur,

rekening houdend met een eventuele restwaar-

de. De afschrijvingen bedragen een vast percen-

tage van de aanschaffingswaarde of vervaardi-gingskosten.

De kosten van groot onderhoud van gebouwen

en terreinen worden verwerkt via een onder-

houdsvoorziening. De toevoegingen aan de

voorzieningen worden bepaald op basis van de

geschatte bedragen voor groot onderhoud en de

periode die telkens tussen de werkzaamheden

voor groot onderhoud verloopt.

Financiële vaste activaDeelnemingen waarop invloed van betekenis

op het zakelijke en financiële beleid kan wor-den uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen de

nettovermogenswaarde. Deelnemingen waarin

deze invloed ontbreekt, worden opgenomen te-

gen verkrijgingsprijs, rekening houdend met een

voorziening voor waardeverminderingen.

De vorderingen op en leningen aan deelnemin-

gen alsmede de overige vorderingen worden bij

eerste verwerking opgenomen tegen de reële

waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de

geamortiseerde kostprijs, welke gelijk zijn aan de

nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk

geachte voorzieningen.

VoorradenDe voorraden grond- en hulpstoffen, alsmede de

handelsvoorraden, worden gewaardeerd tegen

verkrijgingsprijs dan wel lagere marktwaarde

voor zover nodig onder aftrek van een voorzie-

ning voor eventuele incourantheid.

De verkrijgingsprijs van grond- en hulpstoffen is

gebaseerd op de gemiddelde gewogen inkoop-

prijs.

De levende have is gewaardeerd tegen verkrij-

gingsprijs, vermeerderd met directe kosten of

tegen lagere marktwaarde. Opbrengsten en kos-

ten uit levende have worden verantwoord in de

winst-en-verliesrekening op moment van verkoop

van de levende have.

De voorraden gereed product worden gewaar-

deerd tegen kostprijs, vermeerderd met een

opslag voor productie- en vrachtkosten, dan

wel lagere marktwaarde voor zover nodig onder

aftrek van een voorziening voor eventuele incou-

rantheid.

De winkelvoorraden zijn gewaardeerd tegen de

uit de verkoopprijs herrekende inkoopprijs, dan

wel lagere marktwaarde.

VorderingenVorderingen worden gewaardeerd tegen geamor-

tiseerde kostprijs onder aftrek van voorzienin-

gen voor eventuele oninbaarheid. Voorzieningen

worden op individuele wijze bepaald.

Liquide middelenDe liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de

nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije

beschikking staan, dan wordt hiermee bij de

waardering rekening gehouden.

VoorzieningenEen voorziening wordt gevormd voor verplichtin-

gen waarvan het waarschijnlijk is dat zij zullen

moeten worden afgewikkeld en waarvan de

omvang redelijkerwijs is te schatten. De omvang

van de voorziening wordt bepaald door de beste

schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn

om de desbetreffende verplichtingen en verliezen

per balansdatum af te wikkelen. Voorzieningen

worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Voorziening voor latente belastingenDeze belastingvoorziening heeft betrekking op de

tijdelijke verschillen tussen de waardering in de

jaarrekening en de fiscale waardering van activa en passiva. De voorziening is berekend naar het

geldende belastingtarief van 25 procent.

SchuldenSchulden worden gewaardeerd tegen geamorti-

seerde kostprijs, tenzij anders is bepaald.

35

36

Grondslagen voor de bepaling van het resultaat

AlgemeenHet resultaat wordt bepaald als het verschil

tussen de opbrengstwaarde van de geleverde

prestaties en verrichte diensten enerzijds, en

anderzijds de kosten en andere lasten van het

jaar, gewaardeerd tegen historische kostprijzen.

ResultaatbepalingHet resultaat wordt bepaald als het verschil

tussen de netto-omzet en de kosten en andere

lasten van het verslagjaar met inachtneming

van de hiervoor vermelde waarderingsgrondsla-

gen. Winsten zijn verantwoord in het jaar waarin

de goederen zijn geleverd c.q. de diensten zijn

verricht. Verliezen welke hun oorsprong vinden in

het boekjaar zijn in aanmerking genomen zodra

deze voorzienbaar zijn.

Netto-omzetDe netto-omzet wordt gevormd uit de opbrengst

van levering van goederen en diensten, onder

aftrek van de over de omzet geheven belastingen

en verleende kortingen. Opbrengsten voort-

vloeiend uit de verkoop van goederen worden

verantwoord op het moment dat alle belangrijke

rechten op economische voordelen alsmede alle

belangrijke risico’s zijn overgegaan op de koper.

De kostprijs van deze goederen wordt aan de-

zelfde periode toegerekend.

Kostprijs van de omzetDe kostprijs van de omzet omvat de kostprijs van

de verkochte en geleverde goederen, bestaan-

de uit het directe materiaalverbruik, de directe

loon- en machinekosten en de overige directe en

indirecte kosten die aan de vervaardiging kunnen

worden toegerekend.

Bruto-omzetresultaatHet bruto-omzetresultaat bestaat uit de netto-

omzet, de wijzigingen in de voorraad gereed

product en grond- en hulpstoffen, de overige

bedrijfsopbrengsten, de kosten van grond- en

hulpstoffen.

AfschrijvingenDe afschrijvingen op de (im)materiële vaste acti-

va zijn berekend door middel van vaste percenta-

ges van de aanschaffingswaarde, op basis van de verwachte economische levensduur. Boekwinsten

en -verliezen bij verkoop van (im)materiële vaste

activa zijn begrepen onder de afschrijvingen.

Financiële baten en lastenDe rentebaten en -lasten betreffen de op de ver-

slagperiode betrekking hebbende renteopbreng-

sten en –lasten van uitgegeven en ontvangen

leningen.

Aandeel in het resultaat van deelnemingenAls resultaat van deelnemingen waarin invloed

van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke

en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de vennootschap toekomende aandeel in het

resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat

wordt bepaald op basis van de bij Coöperatie

Arkervaart-BramecoZon U.A. geldende grondsla-

gen voor waardering en resultaatbepaling.

BelastingenDe belastingen worden berekend op basis van

het verantwoorde resultaat, met inachtneming

van de verschillen in grondslagen welke worden

gehanteerd bij de winstberekening volgens de

jaarrekening enerzijds en de fiscale winstbere-

kening anderzijds. De berekening vindt plaats

tegen het actuele belastingtarief.

Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de

indirecte methode.

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht

bestaan uit de liquide middelen en, voor zover

aanwezig, de kortlopende schulden aan krediet-

instellingen.

Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest,

ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn

opgenomen onder de kasstroom uit operationele

activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen

onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten.

Immateriële vaste activa

De mutaties in de boekwaarden van de immateriële vaste activa zijn als volgt te specificeren:

Goodwill

Mutaties

Investeringen 969

Aanschaffingswaarde desinvesteringen 0

Afschrijvingen immateriële vaste activa -194

Afschrijvingen desinvesteringen 0

Saldo 775

Boekwaarde per 28 december 2014

Aanschaffingswaarde 969

Cumulatieve afschrijvingen -194

Boekwaarde 775

Afschrijvingspercentages 20%

Betreffende goodwill is ontstaan bij de verkrijging van een 100%-belang in het aandelenkapitaal

van Sikma Stroobos Beheer B.V. te Stroobos.

Toelichting op de geconsolideerde balans

37

Materiële vaste activa

De mutaties in de boekwaarden van de materiële vaste activa zijn als volgt te specificeren:

Bedrijfs-

gebouwen

en

terreinen

Machines

en

installaties

Andere

vaste

bedrijfs-

middelen

Vaste

bedrijfs-

middelen in

uitvoering

Niet aan de

bedrijfs-

uitoefening

dienstbaar Totaal

Boekwaarde per

30 december 2013

Aanschaffingswaarde 12.943 30.151 7.238 489 744 51.565

Cumulatieve afschrijvingen -8.348 -24.056 -4.206 -1 -172 -36.783

Boekwaarden 4.595 6.095 3.032 488 572 14.782

Mutaties

Investeringen 9 3.328 1.927 0 0 5.264

Aanschaffingswaarde desinvesteringen -38 -2.605 -1.450 0 -4 -4.097Afschrijvingen materiële

vaste activa -290 -1.975 -1.004 0 -12 -3.281Afschrijvingen

desinvesteringen 38 2.580 1.172 0 4 3.794

Nieuwe consolidaties 1.350 1.900 805 0 0 4.055

Bijzondere waarde-

verminderingsverliezen 0 0 0 -488 0 -488

Saldo 1.069 3.228 1.450 -488 -12 5.247

Boekwaarde per

28 december 2014

Aanschaffingswaarde 14.264 32.774 8.520 489 740 56.787

Cumulatieve afschrijvingen

en waardeverminderingen -8.600 -23.451 -4.038 -489 -180 -36.758

Boekwaarden 5.664 9.323 4.482 0 560 20.029

Afschrijvingspercentages 0%-20% 10%-25% 15%-33% 0% 4%

38

39

Financiële vaste activa

Deelnemingen 2014 2013

Lagerwey Lunteren B.V. 0 3

Schothorst Feed Research B.V. 47 45

Maveecom B.V. 7 0

54 48

Coöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A. heeft een belang van 3,70% in Schothorst

Feed Research B.V. te Lelystad.

Sikma Veevoeders B.V. heeft een belang van 6,25% in Maveecom B.V. te Deventer.

In 2014 is het belang van 5,50% in Lagerwey Lunteren B.V. te Lunteren verkocht.

Overige vorderingenVordering u.h.v. earn-outregeling Coöperatie Pre-Mervo U.A. 0 124

Latente belastingvordering 165 147

165 271

Voorraden

De voorraden zijn als volgt te specificeren:Grond- en hulpstoffen 5.495 4.415

Gereed product en handelsgoederen 1.766 1.499

Levende have 631 793

7.892 6.707

Eigen vermogen

Statutaire reserveStand bij aanvang boekjaar 33.127 31.956

Af: bestemming resultaat 2013/2012 -11 25

voorstel bestemming resultaat 2014/2013 699 1.146

Stand bij einde boekjaar 33.815 33.127

Bestemmingsreserve prijs- en marktrisico’sVoor prijsrisico’s op goederen en marktrisico’s is een bestemmingsreserve gevormd.

Het verloop hiervan is als volgt:

Stand bij aanvang boekjaar 5.500 5.500

Mutaties verslagjaar - -


Stand bij aanvang boekjaar 6.500 6.500

Mutaties verslagjaar - -


Voorzieningen

Onder de overige voorzieningen zijn opgenomen:

Onderhoud gebouwen 762 637

Bodemsanering 581 581

Jubileumuitkeringen 152 160

Verlieslatende contracten 165 13

Overige voorzieningen 659 846

2.319 2.237

De voorzieningen zijn overwegend langlopend van aard.

Kortlopende schulden

Rekening-courant leden

Stand bij aanvang boekjaar 170 196

Bij: rente 2 3

172 199

Af: uitbetaald en afgeboekt -39 -29

Stand bij einde boekjaar 133 170

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Coöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A. en Sikma Veevoeders B.V. hebben inkoop-

verplichtingen van grondstoffen en verkoopverplichtingen van diervoeders.

Coöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A. vormt samen met Welkoop Midden-Brabant B.V.

een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Op grond daarvan is ieder in de fiscale eenheid opgenomen entiteit hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden inzake de omzet-

belasting van de fiscale eenheid.

Sikma Stroobos Beheer B.V. vormt samen met Sikma Veevoeders B.V. een fiscale een-

heid voor de vennootschapsbelasting en omzetbelasting. Op grond daarvan is ieder in

de fiscale eenheid opgenomen entiteit hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden inzake de vennootschapsbelasting en omzetbelasting van de fiscale eenheid.

Per ultimo 2014 is voor een bedrag van € 895.000 aan investeringsverplichtingen

aangegaan.

Er is een bankgarantie afgegeven ten behoeve van de Douane van € 15.000.

Bestemmingsreserve nieuwbouw 2014 2013

De reserve is gevormd door nieuwbouw.

Het verloop hiervan is als volgt:

40

41

Toelichting op de geconsolideerde winsten verliesrekening

Netto-omzet

Van de omzet is in 2014 een bedrag van € 5.102.000 buiten Nederland,

binnen de EU, gerealiseerd.

Afschrijvingen op immateriële vaste activa 2014 2013

Goodwill 194 0

Afschrijvingen op materiële vaste activa

Bedrijfsgebouwen en -terreinen 290 225

Machines en installaties 1.975 1.597

Andere vaste bedrijfsmiddelen 1.004 775

Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbaar 12 13

3.281 2.610

Af: Boekwinsten -117 -110

3.164 2.500

Accountantskosten

De in rekening gebrachte accountantshonoraria zijn als volgt te specificeren:

Controle jaarrekening 50 37

Fiscale en andere niet- controlediensten 65 11

115 48

Opbrengst deelnemingen

Boekwinsten 113 684

Belastingen

Vennootschapsbelasting -408 -296

Mutatie voorziening belastingen 54 -112

-354 -408

42

Gemiddeld aantal werknemers 2014 2013

Directie, verkoop en administratie 60 54

Productie en expeditie 86 76

Winkel 14 16

160 146

Bezoldiging

De beloning van de commissarissen bedraagt in 2014 € 95.000

(2013: € 56.000).

Transacties met verbonden partijen en leden

In haar normale bedrijfsuitoefening koopt de coöperatie goederen van minder-

heidsdeelnemingen waarin beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend.

Deze transacties vinden tegen normale voorwaarden plaats zoals ook met der-

den zou worden gehandeld.

De totale verkoop aan leden bedroeg het afgelopen boekjaar circa 92,50% van

de omzet.

43

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: het bestuur en de raad van commissaris-

sen van Coöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A.

Bijgesloten samengevatte jaarrekening, be-

staande uit de samengevatte balans per 28

december 2014, de samengevatte winsten

verliesrekening en het samengevatte kas-

stroomoverzicht over 2014, met bijbehorende

toelichtingen, is ontleend aan de gecontroleerde

jaarrekening van Coöperatie Arkervaart-Bra-

mecoZon U.A. per 28 december 2014. Wij

hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij

die jaarrekening in onze controleverklaring van

5 maart 2015.

De samengevatte jaarrekening bevat niet alle

toelichtingen die zijn vereist op basis van Boek

2 BW Titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarver-

slaggeving. Het kennisnemen van de samenge-

vatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats

treden van het kennisnemen van de gecon-

troleerde jaarrekening van Coöperatie Arker-

vaart-BramecoZon U.A.

Verantwoordelijkheid van het bestuurHet bestuur is verantwoordelijk voor het opstel-

len van een samenvatting van de gecontroleer-

de jaarrekening in overeenstemming met de

grondslagen zoals beschreven in de toelichting

op pagina 34 tot en met 36 van het jaarverslag.

Verantwoordelijkheid van de accountantOnze verantwoordelijkheid is het geven van een

oordeel over de samengevatte jaarrekening op

basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in

overeenstemming met Nederlands Recht, waar-

onder de Nederlandse Standaard 810 “Opdrach-

ten om te rapporteren betreffende samengevat-

te financiële overzichten”.

OordeelNaar ons oordeel is de samengevatte jaarreke-

ning in alle van materieel belang zijnde aspec-

ten consistent met de gecontroleerde jaarre-

kening van Coöperatie Arkervaart-BramecoZon

U.A. per 28 december 2014 en in overeenstem-

ming met de grondslagen zoals beschreven in

de toelichting op pagina 34 tot en met 36 van

het jaarverslag.

Ridderkerk, 5 maart 2015

Lansigt accountants en belastingadviseurs B.V.

w.g. M.P. Noteboom RA MBV

44

Winstbestemming en aansprakelijkheid

Statutaire regeling winstbestemmingVolgens artikel 26 van de statuten wordt op voorstel van het bestuur en de raad van commissaris-

sen een door de algemene vergadering te bepalen bedrag of percentage gereserveerd.

Voorstel winstbestemming 2014Aan de Algemene Ledenvergadering zal worden voorgesteld om het resultaat ad € 2.049.000 als

volgt te verdelen:

Resultaat na belastingen € 2.049.000

Naar statutaire reserves:

Boekwinst financiële vaste activa € 110.000 ––––––––––––––

Te bestemmen resultaat: € 1.939.000

Waarvan uit te keren aan de leden € 1.350.000

Waarvan toe te voegen aan de statutaire reserves € 589.000

Het voorstel resulteert in een nabetaling van € 3,00 per ton mengvoer. Vooruitlopend op de vast-

stelling door de Algemene Ledenvergadering is dit voorstel reeds in het jaarverslag verwerkt.

Statutaire aansprakelijkheidElke aansprakelijkheid van de leden voor een tekort van de coöperatie bij ontbinding wordt uitge-

sloten. Hetzelfde geldt voor tussentijdse tekorten (artikel 12 van de statuten).

Preadvies van de Raad van CommissarissenAan de ledenvergaderingOp grond van artikel 25 van de statuten hebben wij de jaarrekening en het jaarverslag over het jaar 2014

laten controleren door de Lansigt accountants en belastingadviseurs B.V. te Ridderkerk. De controlever-

klaring vindt u in dit verslag opgenomen. Ons toezicht op de naleving van de statuten en onze controle op

de handelingen van het bestuur geven ons geen aanleiding tot het maken van opmerkingen. Wij advise-

ren u daarom de jaarrekening over het boekjaar 2014 onveranderd vast te stellen, de door het bestuur en

de raad van commissarissen gedane voorstellen aan te nemen en decharge te verlenen voor het door het

bestuur gevoerde beleid en het door de Raad van Commissarissen gehouden toezicht.

Nijkerk, maart 2014

De Raad van Commissarissen,

G.H. Veltkamp, voorzitter

ing. D.J. Lagerweij, secretaris

46

Harrie (G.H.) Veltkamp (1959)Functie : voorzitter Raad van Commissarissen

Benoeming : 25 maart 2002, voorzitter vanaf

23 maart 2004

Nationaliteit : Nederlands

Woonplaats : Markelo

Beroep : Melkvee-, kalverhouder

Overige functies : Lid ledenraad Zuivelcoöperatie

FrieslandCampina U.A.

Huidige zittingstermijn : 2014-2018

Herkiesbaar : niet herkiesbaar

ing. Dirk (D.J.) Lagerweij (1971)Functie : secretaris Raad van Commissarissen

Benoeming : 23 september 2003, secretaris

vanaf 20 maart 2012


Woonplaats : Epe

Beroep : Pluimveehouder

Overige functies : Bestuurslid LTO Noord afdeling

Noord Oost Veluwe

Bestuurslid Werktuigenvereniging

“De Samenwerking” W.A.



drs. Rens (O.A.) van Dobbenburgh (1959)Functie : algemeen plaatsvervanger Raad van

Commissarissen

Benoeming : 26 mei 2011, alg. plaatsvervanger

vanaf 31 december 2012


Woonplaats : Middelbeers

Beroep : Chief Veterinary Officer Henry Schein Europe

Overige functies : Bestuurder Europese belangenorga-

nisatie dierenartsenpractici (UEVP)

Adviseur bestuur geitenhouders-co-

operatie Amalthea U.A.

Bestuurder stichting ‘Vrienden van

het Nationaal Veeteeltmuseum’ te

Beers


Herkiesbaar : 2 x herkiesbaar

Cees (C.F.P.M.) van den Broek (1964)Functie : Lid Raad van Commissarissen

Benoeming : 26 mei 2011


Woonplaats : Oud Gastel

Beroep : Varkenshouder

Overige functies : Lid RvC Rabobank West-Brabant Noord

Lid ledenraad Topigs Norsvin



Arno (A.J.C.) van den Hengel (1972)Functie : Lid Raad van Commissarissen

Benoeming : 23 september 2003


Woonplaats : Bunschoten

Beroep : Melkveehouder

Overige functies : Geen



Personalia

Peter (P.A.M.) van Iersel (1954)Functie : Lid Raad van Commissarissen

Benoeming : 23 maart 2005


Woonplaats : Udenhout


Overige functies : Bestuurslid Stichting Duurzame

Mineralen Verwerking

Ledenraadslid AB Brabant



Niels (N.A.H.H.) Katier (1976)Functie : Lid Raad van Commissarissen



Woonplaats : Ambt Delden

Beroep : Pluimveehouder

Overige functies : Bestuurslid De Onderlinge Waar-

borgmaatschappij Avipol B.A.



ing. Erik (E.W.G.) van Valkengoed (1974)Functie : Lid Raad van Commissarissen

Benoeming : 23 maart 2010


Woonplaats : Leusden

Beroep : Melkveehouder

Overige functies : Voorzitter vereniging van bedrijfs-

voorlichting Leusden/Woudenberg



Jan (J.C.P.) Vermeer (1969)Functie : Lid Raad van Commissarissen



Woonplaats : Moergestel


Overige functies : Bestuurslid ZLTO afdeling Hart van

Brabant


Herkiesbaar : 1x herkiesbaar

Auditcommissie

E.W.G. van Valkengoed (voorzitter)

A.J.C. van den Hengel

P.A.M. van Iersel

Benoemingscommissie

G.H. Veltkamp (voorzitter)

C.F.P.M. van den Broek

J.C.P. Vermeer

Remuneratiecommissie

O.A. van Dobbenburgh (voorzitter)

N.A.H.H. Katier

G.H. Veltkamp

Raad van Commissarissen

47

ir. drs. Marcel (C.) Roordink (1975)Functie : Directeur / bestuurder

Benoeming : 2 augustus 1999, directeur vanaf

28 februari 2005


Woonplaats : Putten

Nevenfuncties : Lid Raad van Toezicht Stichting

SecureFeed

: Bestuurslid Stichting Bevordering

Studie Diervoeding

ing. Cor (C.M.) van Dijk (1962)Functie : Adjunct directeur

Benoeming : 2 januari 1989, adjunct directeur/

verkoopleider vanaf 1 januari 1999


Woonplaats : Terschuur

Nevenfuncties : Geen

ing. Jan (J.P.H.) Minten (1971)Functie : Adjunct directeur

Benoeming : 1 september 1998,

adjunct directeur/verkoop leider

vanaf 1 november 2008


Woonplaats : Volkel

Nevenfuncties : Adviseur De Onderlinge Waarborg-

maatschappij Avipol B.A.

drs. Charles (C.J.P.) Caers RA (1977)Functie : Manager Administratie & Financiën

Benoeming : 29 juli 2008


Woonplaats : Veldhoven


Mw. Alie (A.) Wernsen-Van Broekhuizen (1967)Functie : Manager Personeel & Organisatie

Benoeming : 17 juni 1987, Manager Personeel &

Organisatie vanaf 31 december 2012


Woonplaats : Putten


Organigram

Directie en Management Team

48

Adressen

Coöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A.

ABZ Diervoeding

Postbus 5, 3860 AA Nijkerk

E-mail : [email protected]

Website : www.abzdiervoeding.nl

Kantoor en productielocatie Nijkerk

Westkadijk 4

3861 MB Nijkerk

Telefoon : 033 422 1510

Fax : 033 246 0772

Kantoor en productielocatie Eindhoven

Hastelweg 159

5652 CJ Eindhoven

Telefoon : 040 238 0777

Fax : 040 238 0780

Kantoor en productielocatie Stroobos

Groningerstreek 20

9871 PG Stroobos

Telefoon : 051 235 1281

Fax : 051 235 2276

Productielocatie Markelo

Goorseweg 3

7475 BB Markelo

Productielocatie Leusden

Hamersveldseweg 138

3833 GV Leusden

Colofon

Uitgave : Coöperatie Arkervaart-BramecoZon U.A.

Druk : VdR Druk & Print, Nijkerk

Jaarverslag 2014 - ABZ Diervoeding: Het beste dichtbij. … · 2017. 10. 16. · Een bijzonder 2014...

Documents

Transcript of Jaarverslag 2014 - ABZ Diervoeding: Het beste dichtbij. … · 2017. 10. 16. · Een bijzonder 2014...