jaarverslag 2010 - Enexis · Leeuwarden; hoofdstad van Friesland en hart van het rayon van...

jaarverslag

2010

inhoudColofon� 6��Voorwoord� 7��Bericht�van�Raad�van�Commissarissen� 14��Strategische�doelstellingen� 18��Kerncijfers� 20��ons�netwerk� 23� Investeringenindenetten� 26 Innovatie� 29 Duurzaam� 36�Co2-footprint�� 38�Veiligheid�voorop� 40��Klant�en�markt� 43��Samenwerking� 56��onze�medewerkers� 60��ondernemingsbreed�risicomanagement� 65� Belangrijkerisico’s� 68 In-controlverklaring� 70�Corporate�Governance�� 76��organisatieprofiel� 82��Financiële�resultaten� 90��Verkorte�jaarrekening� 93� Inleiding� 96 Geconsolideerdewinst-en-verliesrekening� 97 Geconsolideerdebalans� 98 Geconsolideerdkasstroomoverzicht� 100 Geconsolideerdmutatieoverzichteigenvermogen� 101 Overigetoelichtingen� 102 Overigegegevens 109

�MVo-verantwoording� 112� GRI-index� 116�Personalia� 118��Bijlage� 122�

5jaar verslag2010

VooRwooRdHetjaar2010wasvoorEnexishétjaarvandeafrondingvandeeigendomssplitsing

vanEssent.Bovendienkregendiverseduurzaamheidsinitiatievenin2010eenflinke

impuls,bijvoorbeelddeinfrastructuurvoorGroengasendeontwikkelingvan

slimmenetten.In2010namenweafscheidvanHermanLevelink,dieruim25jaar

EnexisendaarvoorEssentNetwerkleidde.EnweverwelkomdenHanFennemaals

nieuwevoorzittervandeRaadvanBestuur.DeRaadvanBestuurkijktmet

waarderingterugop2010.Debetrouwbaarheidvandenettenbleefopeenhoog

peilendefinanciëleresultatenwarenalsgevolgvantariefsreguleringlagerdan

over2009,maarbeterdanverwacht.Hetnettoresultaatnabelastingenwas193,7

miljoeneuro.Insamenwerkingmetstakeholders,zoalsprovinciesengemeenten,

kregenveleprojectenvorm,wathetmaatschappelijkkaraktervanEnexisnogeens

extraonderstreept.

NatweejaarintensievevoorbereidingkregendelaatstefacettenvandesplitsingvanEssent

in2010hunbeslag.Driemajeureprojectenmaaktendatmogelijk:

• SITIS,detransitievandeessentiëleinformatiesystemenvanEnexisvanEssent/IBM

naarEnexis/Getronics;

• Knexis,opleveringeningebruiknamevanonseigenklanteninformatiesysteem;

• MigratieSSC,deinhuizingvanhetSharedServiceCentermetzo’nvierhonderdvijftig

medewerkers,verantwoordelijkvoormeteropname,facturatieenincassovantransportkosten.

Terugtreden�herman�LevelinkOp1september2010tradHermanLevelinkterugalsvoorzittervandeRaadvanBestuur.Hijheefteengrote

bijdragegeleverdaandeontwikkelingvanEssentNetwerk.EnlaterheefthijEnexisalseenbetrouwbaar

entoekomstvastnetwerkbedrijfneergezet.Alsvoorzittervandeledenraadvandenetbeheerdersstond

hijaandewiegvanhetnieuwemarktmodelendesamenwerkingtussendenetbeheerders.Voorbeelden

zijndeontwikkelingvanhetCentraleAansluitingenregisterendepositievandemetermarktbinnende

sector.HermanLevelinkisalsmensenleidervangroteverbindendebetekenisgeweestvoorzowelEnexis

alsdesector.

Enexis heeft een

goed jaar achter

de rug.

uitgave�EnexisHoldingN.V.

Postbus856

5201AW’s-Hertogenbosch

Telefoon:0888577777

Internet:www.enexis.nl

Redactie�&�productie

EnexisafdelingCommunicatie,

RobvanErpenHemelsvanderHart

AnnemarievanHooft

Concept�&�vormgeving

HemelsvanderHart

Grafische�bewerking

PhasisCommunicationWorks

Fotografie

HemelsvanderHart

RoelNederveen

Snapshots

CastelCommunicatie

oplage

500exemplaren

druk

ZalsmanKampen

Engelse�vertaling

PhasisCommunicationWorks

EenEngelsevertalingvandit

jaarverslagisbeschikbaarop

www.enexis.nl.DeNederlandse

gedrukteversieisleidend.

CoLoFon

LeeswijzerDitjaarverslagbevat,naastdegebruikelijkeinhoud,eenvijftalinterviewswaarinexternestakeholders

enmedewerkersvanEnexiswordengeportretteerd.Mensendie,somszonderhetzelftebeseffen,

metelkaarzijnverbonden.DankzijEnexis.Letterlijkviaonsenergienetwerk,ofbijvoorbeelddoorsamen-

werkingineeninnovatiefproject.Elkportretbevateenverwijzingnaardevorigeofvolgendepersoonin

deketen.ZomaaktEnexisookinditjaarverslagdeverbindingzichtbaar.

6 7jaar verslag2010

Financiële�resultatenEnexisheeftover2010eenresultaatgerealiseerdvan193,7miljoeneuro.2010stondinhettekenvanfors

lageregereguleerdetarieven,watleiddetoteenomzetdalingvan61,3miljoeneuro.HetbeleidvanEnexis

waseropgerichtomeendeelvandezeomzetdalingoptevangenmetkostenbesparingen.Hetgevoerde

beleidheeftgeresulteerdineenkostendalingvan25miljoeneuro.

Klanten�Dankzijonzerobuustenetwerkeneneenopconditiegebaseerdeonderhoudsmethodiekbleefde

leverbetrouwbaarheidin2010opeenhoogpeil.Dejaarlijkseuitvalsduurvanelektriciteitsteegenigszins

alsgevolgvanenkelegrotestoringen.Voorhetvijfdejaarinsuccessiewistenwedealgemene

klanttevredenheidlichtteverhogen,toteen7,6.Enin2010zijndeklanttarievenneerwaartsbijgesteldals

gevolgvanderegulering.

Veiligheid“Wewerkenveiligofwewerkenniet”ishetleidendprincipe,zowelvooronzeeigenmedewerkersals

voordewerknemersvanaannemersdievoorEnexiswerken.Daarhorenbij:veiligheidsbewustzijnen

elkaaraansprekenoponveiliggedrag.Hierwasin2010veelaandachtvoor,netalsvoordezogeheten

toolkit-sessiesenwerkplekbezoeken.HelaasvielerondanksdezeinspanningeninWest-Brabant

eendodelijkongevalbijeenvanonzeaannemerstebetreuren.Ditongevalendegelijkblijvende

veiligheidsscore(DART)tonendenoodzaakaanvaneennogstringenterveiligheidsbeleid,enmeer

specifiek,hetelkaaraansprekenopveiligwerken.

duurzaamheid�en�innovatieEnexisinnoveert,metalsdoeldeenergiedistributieteverduurzamen.Driespeerpuntendaarbijzijn:

• Inzichtverkrijgeninenergieverbruik:hiervoorisin2010hetinstrumentEnergieinbeeldvoor

gemeentenontwikkeld;

• Duurzame,slimmenetten:eennieuwepilotvoorsmartgridsinBredawerdvoorbereidenerwas

eenproefprojectrondelektrischrijden;

• DuurzaamEnexis:Enexisbouwtduurzameregiokantorenenrapporteertvoorheteerstoverhaar

maatschappelijkeverantwoordelijkheidalsorganisatienaardenormenvanhetGlobalReporting

Initiative(GRI).

OokzijnwetrotsopHanSlootweg,managerInnovatiebijEnexis,dieeenfunctieals(deeltijd-)

hoogleraarsmartgridsaandeTUinEindhovenaanvaardde.

Samenwerking�met�stakeholders�Ophetgebiedvanduurzaamheidhebbenprovinciesengemeentendoelstellingenenwensenomde

eigenenergierekeningendievanhunburgerstebeïnvloeden.Enexiswerktmethensamenom,

De leverbetrouw

baarheid blijft op

een hoog peil en de

klanttevredenheid

stijgt structureel.

daarwaardatkan,dezedoelstellingentefaciliteren.BijvoorbeeldmetelektrischvervoerinNoord-Brabant,

hetopwerkeneninvoedenvanbiogasopdegasnetteninOverijsselenFriesland.

OokwisseltEnexisinformatieuitmetprovinciesengemeentenomeenadequateplanningtekunnen

opstellenvoorsanering,vervangingenonderhoudvandenetten.Ditgebeurtopeenzodanigemanier

datsynergievoordelenontstaanenersprakeisvanminimaleoverlastvoorklanten.Zokrijgtderolvan

aandeelhouder,dieveelgemeentenenprovinciesookbekleden,eenwederkerigkarakter.Metelkaar

kunnenweeenbetekenisvollerolspelenvoordeambitievanEnexisomeenbetrouwbareenbetaalbare

energiedistributieteverzorgenendetransitienaareenduurzameenergievoorzieningtefaciliteren.

Technisch�talentEnexiskrijgtdekomendejarentemakenmeteengrote(pensioengerelateerde)uitstroomvanpersoneel.

Kennisborgingenontwikkelingvanpersoneelisdaaromeenmust,netalshetaantrekkenvantechnisch

talentvanbuiten.Daarvooriseeneigenrecruitmentcenteractief.ViatweeeigenvakscholenzetEnexis

daarnaastinophetopleidenvanvmbo'erstotmonteurs.

VooruitblikIn2011zalEnexisverderwerkenaaneenbetrouwbare,betaalbare,duurzameenpublieksgerichte

energievoorzieninginhaarverzorgingsgebied.DaarbijstreeftEnexisernaardatklanteninéénprovincie

slechtsmetéénnetbeheerdertemakenhebben,zodatmaatschappij,klantenenaandeelhoudersvan

dehieruitvoortvloeiendesynergiekunnenprofiteren.Indatkaderwerdinjanuari2011eenvoorlopige

koopovereenkomstondertekendtussenbeidedirectiestenaanzienvandeovernamevan

IntergasEnergieB.V.inhetBrabantseOosterhout.Deovernamepastinhetbeleidvansectorordening

vanEnexis.Deverwachtingenvankleinschaligeproevenmetslimmemetersmetdisplay,dieklanten

inzichtgeveninhunenergieverbruik,zijnhooggespannen.Netalsdievandeeerdergenoemdepilot

metsmartgridsinBreda.Hetnettoresultaatnabelastingenover2011zalnaarverwachtinghogerzijn

danin2010,omdatdetariefsreguleringdenetbeheerdersvoor2011ietshogeretarieventoestaat.

Dekostenontwikkelingindeperiode2008-2010wasnamelijkongunstigerdanindetariefskortingenover

dieperiodewasverondersteld.

Wezijntrotsopderesultatendiewein2010samenhebbenbereiktendankenallecollega’s,

provincies,gemeentenenstakeholdersvoorhunbijdragehieraan.

han�Fennema�

VoorzitterRaadvanBestuur

René�oudejans

LidRaadvanBestuur/CFO

8 9jaar verslag2010

wEThoudER�duuRzaaMhEid�GEMEEnTE�LEEuwaRdEn

iSaBELLE�diKS

“Leeuwarden energieneutraaL

in 2020.”

12 1312

aMBiTiE�waaRMaKEnLeeuwarden;hoofdstadvanFrieslandenhartvanhetrayonvanEnexis-monteur

Grotenboer.VanuithetprachtigestadhuisgeeftwethouderIsabelleDiksinvulling

aanhetthemaduurzaamheid.Metdeambitieomvooroptelopen,zonderhet

contactmetdeinwonersenondernemersteverliezen.Wantpasalsiedereen

meedoet,gloortereenduurzametoekomst.

“Bijdevormingvanhetcollegehebbenwe,alsenigegemeenteinNederland,vastgelegddatLeeuwardenin

2020energieneutraalwilzijn,dusonafhankelijkvanfossielebrandstoffen.Datisvooronsgeenideaalenzeker

ookgeenvraag.Ja,ikgeeftoedaternogeenheleboelmoetgebeuren,maarhetkanzekerwelenwegaan

ervoor.IkdurfechthardoptezeggendatLeeuwardenkoploperisophetterreinvanduurzaamheid”,zegtde

wethouderferm.Detroefdiezedaarvoorinhandenheeft,heetbiogas.“Wijhebbenhierinhetnoordeneen

heleboelkoeien”,zegtze.“Hetmooiedaarvanisdatjemetdemestvanéénkoevijftotzevenhuishoudens

vanenergiekuntvoorzien.”

Geen�dwingende�overheidMaarmetbiogasalleen,komtLeeuwardenerniet.Volgensdewethouderismilieubewustzijnallangniet

meervoorbehoudenaanmilieutrendsetters.“Demassakomtinbeweging.Gelukkigmaar,wantdatisde

enigemanieromduurzaamheidtotindehaarvatenvandesamenlevingtelatendoordringen.Mensen

enbedrijvenmoetenhetechtzelfwillen;eendwingendeoverheidisopditdossierkansloos.Wezitten

nogindefasevanprikkelsuitdeleneninitiatieveneenduwtjegeven,maarhetbeginttekomen.”

Het Verdrag van

Leeuwarden werd

ondertekend door

33 bedrijven

en instanties.

13

Enprikkelenkanze.Metdebijna11.000inwonersvandeOranjewijkgingzeeenweddenschapaan:

alsdehelewijkopjaarbasis10%energiezoubesparen,dansteldedegemeenteperinwonereeneuro

beschikbaarvooreenduurzaamdoelindewijk.Eenweddenschapdiedewijkglansrijkheeftgewonnen.

“Sterkernog:deweddenschapbleekaanleidingvooreenaantalinwonersnumaareenseen

zonnepaneelaanteschaffenofextrateisoleren”,verteltzetrots.

Kennis�uitwisselen�en�elkaar�inspireren�DeinspanningenvanDiksbeperkenzichniettotdeconsument.Ookmetbedrijvenenmaatschappelijke

organisatiesprobeertzetotafsprakentekomenvooreenconcretebijdrageaandeenergiedoelstellingen

vandegemeente.HetleiddeafgelopenjaaropdeDagvandeDuurzaamheid(11november)tothetVerdrag

vanLeeuwarden.Ondertekenddoor33bedrijveneninstanties.“Zijgaanallemaalmeeoponsspoorvan

verduurzaming”,zegtze.“Waarbijwelerenvanelkaar,opgedanekennisuitwisselenenelkaarinspireren.

Somswordikdoorbedrijvenaangesproken,dathetallemaalnogwatsnellerzoumogen.Dieambitie

vindikmooi,maarhetisookzaakdatweiedereenbetrokkenhouden.Datwebijelkaarblijveninons

strevennaareenduurzamesamenleving,waarbijwetegelijkertijdalleobstakelsweghalenvoorbedrijven

dienogsnellerwillen.”

Enexisisdaarbijvoordewethoudereenwelkomepartner.“BedrijvenalsEnexishebbenwijalsoverheid

ooknodigomdedoelstellingin2020tehalen.Wanneerzijinvestereninhetaanleggenvaneenslim

netwerk,danwillenwijalsgemeentedatgraagaccommoderen.Nietalleenvoorhetopladenvanelektrische

auto’s,maarookvanuitdewensomburgersenbedrijventehelpenomzelfenergieoptewekken.Ente

besparen.HetisgoedomtezienhoeEnexisookopdatgebiedhaarverantwoordelijkheidneemt.Bijvoorbeeld

met‘Energieinbeeld’;eeninstrumentvoorgemeentenomburgersconcreetinzichttegeveninhuneigen

energieverbruik.Omzodemogelijkhedentothetaanpassenvandit–somsverspillende–gedrag‘inbeeld’

tebrengen.”Dewethouderbesluit:“Hetbijzonderevandeontwikkelingvanduurzaamheidis,datweer

allemaalhetzelfdebelangbijhebben.Indeeconomiekanhetbelangvandeéénnogweleenshetverlies

betekenenvoordeander.Maarbijverduurzamingkennenwegeenverliezers.Wewinnenerallemaalbij

alswestraksineenschonerewereldwonen."

“we hebben aLLemaaL hetzeLfde beLang bij duurzaamheid.”

“we staan op een keerpunt.”

LEES�hET�PoRTRET�Van�joRiS�KniGGE�oP�PaGina�32

aan�de�aandeelhoudersMetdeaanbiedingvanhetdoordeRaadvanBestuurvanEnexisHoldingN.V.opgesteldejaarverslag,

waarindejaarrekeningoverhetboekjaar2010isopgenomen,spreektdeRaadvanCommissarissen,

gegevenhetregulatorischkader,zijnwaarderinguitoverderesultatenengeleverdeprestaties.

DejaarrekeningisgecontroleerdengoedgekeurddoorErnst&YoungAccountantsLLP.Degoedkeurende

verklaringisoppagina109opgenomen.Deverkortejaarrekeningisterugtevindenoppagina93totenmet

111vanditjaarverslag.

DeRaadvanCommissarissenheeftdejaarrekeninginzijnvoltalligevergaderingvan28maart2011uitvoerig

metdeRaadvanBestuurendeaccountantbesprokenendaarbijkennisgenomenvandebevindingenvan

deAuditcommissie.DewinstbestemmingdiedeRaadvanBestuurvoorstelt,heeftonzeinstemming.

Wijstellenuvooromdejaarrekeningmethetdaarinopgenomenvoorsteltotwinstverdeling,rekening

houdendmetwettelijkeenstatutairebepalingen,inuwop20april2011tehoudenAlgemeneVergadering

vanAandeelhoudersongewijzigdvasttestellen.

Samenstelling�Raad�van�CommissarissenIn2010hebbenzichgeenwijzigingenvoorgedaanindesamenstellingvandeRaadvanCommissarissen.

Daarmeewasderaadalsvolgtsamengesteld:

• D.D.P.Bosscher,voorzitter

• J.A.M.Theeuwes,vice-voorzitter

• F.J.M.Houben

• MevrouwW.M.vanIngen

• R.deJong

In2010zijnvoorbereidingengetroffenom,inoverlegmetdeAandeelhouderscommissieen

Ondernemingsraad,indeAlgemeneVergaderingvanAandeelhoudersvanapril2011eennieuwe

commissaristebenoemenalsopvolgervandeheerJ.A.M.Theeuwesdiein2011aftreedt.

PersoonlijkeinformatieoverdeledenvandeRaadvanCommissarissenisopgenomeninde

Personaliaparagraafvanditjaarverslag.

BERiChT�Raad�Van�CoMMiSSaRiSSEn Bijeenkomsten�Raad�van�Commissarissen

DeRaadvanCommissarissenkwamin2010zevenmaalbijeen.Geenvandeledenwasfrequentafwezig.

BijallevergaderingenwasdeRaadvanBestuuraanwezig.DeheerJ.P.Eydems,managerJuridischeen

AlgemeneZakenensecretarisvandevennootschap,fungeerdealssecretarisvandeRaadvanCommissarissen.

onafhankelijkheid�CommissarissenGedurendehethelejaarwarenalleledenvandeRaadvanCommissarissenonafhankelijkvanEnexis,

zoalsbedoeldindeNederlandseCorporateGovernanceCode.DeRaadvanCommissarissenisvan

meningdatzijnsamenstellingzodanigis,datdeledentenopzichtevanelkaarendeRaadvanBestuur

onafhankelijkkunnenopereren.

invulling�toezichtHetjaar2010stondvooreenbelangrijkdeelinhettekenvanhetafscheidendeopvolgingvande

voorzittervandeRaadvanBestuur,deheerH.Levelink,inverbandmetdienspensionering.Deheer

J.J.Fennemaisper1september2010benoemdtotvoorzittervandeRaadvanBestuur.Hettoezichtvande

RaadvanCommissarissengedurende2010betrofvooraldeafrondingvandeorganisatiewijzigingdoorde

verzelfstandigingvanEnexisin2009,hetvormgevenvandelangetermijnstrategie,inclusiefsectorordening

vanEnexisendevoortgangvandriebelangrijkeprojecten(implementatievanklantsysteemKnexis,de

migratievanhetEssentSharedServiceCenterendeICT-migratieSITIS)dienoggerelateerdwarenaande

splitsingmedio2009.

TijdensdevergaderingenenincontactenmetdeRaadvanBestuurheeftdeRaadvanCommissarissen

gesprokenoverdestrategievanEnexis,debehaalderesultatenendeplannenvoordekomendeperiodes,

besluitendiedegoedkeuringvandeRaadvanCommissarissenbehoefdenenalleoverigerelevantezaken

dieonderdeaandachtwerdengebracht.

Definanciëleresultatenendewerkingvanderisicobeheersings-encontrolesystemenbinnenEnexis

kwamenuitgebreidaandeordetijdensdevergaderingenvandeRaadvanCommissarissen.Daarin

adviseerdedeAuditcommissiedevoltalligeRaadvanCommissarissenoverdebelangrijksteonderwerpen.

DeRaadvanCommissarissenisregelmatiggeïnformeerdoverbelangrijketechnischeen

regelgevingsontwikkelingendoorexpertsopdeverschillendegebieden.IniederevergaderingvandeRaad

vanCommissarissenwerdhetonderwerpveiligheidbesproken.Indevergaderingvan8december2010is

hetBedrijfsplan2011vastgesteld.

14 15jaar verslag2010

7

InhetafgelopenjaarheeftdeRaadvanCommissarisseneenzelfevaluatiegedaanmetalsdoelhet

vergrotenvandeeffectiviteitenhettoetsenvandeintegriteit,dedeskundigheidenonafhankelijkheidvan

deledenvandeRaadvanCommissarissen.DaarbijwerdookdewederzijdserelatiemetdeRaadvan

BestuurendeOndernemingsraadbetrokken.

CommissiesDeRaadvanCommissarissenheefttweevastecommissies:deAuditcommissieendeRemuneratie-en

Selectiecommissie.

auditcommissieDeAuditcommissiehoudttoezichtopdeinternerisicobeheersings-encontrolesystemen,financieringen

financiëleinformatieverstrekking.DecommissieadviseertdeRaadvanBestuurhierover.Ookbehorende

periodiekebeoordelingvandeexterneaccountantenvandeChiefFinancialOfficer(CFO)enzijn

organisatietothettakenpakketvandeAuditcommissie.DeAuditcommissiewasin2010alsvolgt

samengesteld:

• J.A.M.Theeuwes-voorzitter

• MevrouwW.M.vanIngen

• R.deJong

DeAuditcommissieheeftin2010viermaalvergaderd.BijaldezevergaderingenwasdeCFOaanwezig.

Bijtweevergaderingenwasookdeexterneaccountantaanwezig.DeAuditcommissieheeftallerelevante

financiëlezakendieaandeRaadvanCommissarissenwerdenvoorgelegd,beoordeeldenbesproken.

Daaronderzijnrapportenvandeinterneenexterneaccountant,jaarrekening,risicogerelateerdeen

financiëlerapportages.DaarnaastheeftdeAuditcommissiehetauditplanvandeexterneaccountant

besprokenenhetinterneauditplan2011vastgesteld.

Remuneratie-�en�SelectiecommissieDeRemuneratie-enSelectiecommissiesteltdeselectiecriteriaenbenoemingsproceduresvastvoor

ledenvandeRaadvanCommissarissenendeRaadvanBestuur.Zebeoordeeltperiodiekhetfunctioneren

vandeindividueleledenvandeRaadvanCommissarissenendeledenvandeRaadvanBestuurendoet

voorstellenvoordebezoldigingvanindividueleledenvandeRaadvanBestuur,diedeAlgemene

VergaderingvanAandeelhoudersdanweervaststelt.DeRemuneratie-enSelectiecommissiewasin2010

alsvolgtsamengesteld:

• D.D.P.Bosscher-voorzitter

• F.J.M.Houben

DeRemuneratie-enSelectiecommissieheeftin2010vijfmaalvergaderdenoverlegdedaarnaastmeerdere

malenmetexterneadviseurs,kandidaat-bestuurdersendeAandeelhouderscommissie.Devoornaamste

onderwerpenvanoverlegwarendecontinuïteitvandebezettingvandeRaadvanBestuurenhet

bestaandeentoekomstigebeloningsbeleidvoordeRaadvanBestuurenhogerpersoneel.

waarderingDeRaadvanCommissarissenhechterwaardeaanderolvandeeerstevoorzittervandeRaadvanBestuur

vanEnexisHoldingN.V.,deheerH.Levelink,tebenadrukken.Wijdankenhemvoordewijzewaarophijhet

transformatieprocesvanvoorheenEssentNetwerktotdeorganisatieEnexisgedurendedeafgelopenjaren

heeftvormgegeven.Hetbedrijfkonindieperiodeuitgroeientoteengerespecteerdeentoonaangevende

netbeheerder.

Daarnaastdankenwijdemedewerkers:meteenpositiefgevoelhebbenwijdeprofessionaliteiten

betrokkenheidervarenvandeorganisatieindeverdereontwikkelingvanzelfstandigheid.Hetregelmatig

bijwonenvanhetoverlegtussenRaadvanBestuurenOndernemingsraadhebbenwijalspositiefervaren

enwasvooronsvantoegevoegdewaarde.

DeRaadvanCommissarissenspreektdanookzijnwaarderinguitvoorhetwerkdatisverrichtendankt

deRaadvanBestuurendemedewerkersvoordeinzetdieisgetoondin2010.

28maart2011

D.D.P.Bosscher,voorzitter

17jaar verslag201016

Energieiseenbasisvoorziening.Consumentenenbedrijvenrekenenerterecht

opdatenergiealtijdeninvoldoendematebeschikbaaris.Alsvanzelfsprekend.

Enexisonderkentditendaarmeehetgrotemaatschappelijkebelangvaneen

betrouwbare,duurzame,publieksgerichteenbetaalbareenergievoorziening.

Hetisdebasisvanonzeactiviteiten.Onzestrategischedoelstellingenzijner

rechtstreeksvanafgeleid.

EnexisisambitieusenwilzichontwikkelentotdeleidendenetbeheerderinNederland.Enexiswiltrotsen

ambitiestimulerendooropderelevantepuntendebestescorestehalen.OokwilEnexisdooranderen

erkendwordeninhaarleidendepositie.Dezeambitieszijnvanzelfsprekendvertaaldnaarprestatiesvoor

destakeholdersvanEnexis.

VertrekpuntenEnexishanteerteenzorgvuldiggeformuleerdevisiealsuitgangspuntvoorhaarhandelenenheeftdat

handelenvastgelegdineenmissie.

STRaTEGiSChE�doELSTELLinGEn

Strategische

speerpunten.

Betaalbaar

Betrouwbaar duurzaam

Publieksgericht

de�visie�van�EnexisDemaatschappijwordtzichsterkerbewustvanhaarafhankelijkheidvanenergieendeconsequenties

vanenergieverbruikvooreconomie,leefbaarheidenklimaat.Daardoorzullenstakeholdersenklanten

steedskritischerwordentenaanzienvanprestatiesengedragvanenergie(distributie)partnersenophun

vermogenomslagvaardigtereagerenoptechnologischeontwikkelingenenveranderende

marktomstandigheden.

de�missie�van�EnexisEnexissteltallesinhetwerkvooreenduurzame,betrouwbareenbetaalbareenergiedistributie.

MaatschappijEnexisspeelteenleidenderolinhetfaciliterenvandeenergietransitieenspeelteenactieverolinde

publiekediscussieoverenergietransitieenvoedtdiediscussiemethaarexpertise.DatdoetEnexisdoor

bewustwordingvanenergieverbruiktebevorderenenmeetedenkenoverinnovatiesgerichtopde

toekomstigerolvannetwerken.Debetrouwbaarheidenveiligheidvandenetwerkenwordengehandhaafd

ophethuidigehogeniveau.

individuele�klantenEnexisbiedtklanteneenbetaalbareenbetrouwbareinfrastructuurmetuitstekendeservice.Eenbeheerste

tariefontwikkelingzorgtvoorblijvendebetaalbaarheid.Dedoelstellingisdatdegemiddeldgemeten

klanttevredenheidbovende7,5ligt.

MedewerkersEnexisbiedtmarktconcurrerendearbeidsvoorwaardenenstreeftnaaroptimalemotivatieenontwikkeling

vanhaarmedewerkers.Enexis’doelstellingiseenpositieindetop25vanaantrekkelijkstewerkgeversin

Nederland.

aandeelhoudersEnexiszorgtvooreenstabielenredelijkrendementvoordeaandeelhouders.Provinciesengemeenten

zijnactiefbetrokkenbijEnexis.Enexisheeftalsdoelstellingdatonzeaandeelhoudersbetrouwbaarheid,

duurzaamheidenpublieksgerichtheidmeteen8waarderen.

Financiële�basisEengezondefinanciëlebasisisvoorwaardevoordezeambities.HetEnexis-beleidisgerichtopbehoudvan

dehuidigeratingsAflat(S&P)enAa3(Moody’s).Dezeratingszijneenindicatievooreengezondefinanciële

positieengaranderendatEnexistoeganghoudttotgeld-enkapitaalmarkten,zodatinvesteringeninhet

netwerkendeorganisatiegefinancierdkunnenworden.

Een betrouwbare,

duurzame,

publieksgerichte

en betaalbare

energievoorziening

staat voorop.


KERnCijFERS�FinanCiEEL aLGEMEEn

Bedragen in

miljoenen euro’s.

2010 2009 2008 2007 2006

ResultaatNetto-omzet 1.204,2 1.358,1 1.341,9 1.699,0 1.597,9Kostenvaninkoop 218,7 223,4 213,1 593,7 585,3Brutomarge 985,5 1.134,7 1.128,8 1.105,3 1.012,6Overigebedrijfsopbrengsten1 11,4 14,4 9,6 3,1 3,2Bedrijfslastenexclusiefafschrijvingen enbijzonderewaardeverminderingen 398,7 516,7 558,2 846,5 750,5Afschrijvingenenbijzondere waardeverminderingen1 248,5 233,3 214,7 24,6 28,1Bedrijfsresultaat 349,7 399,1 365,5 237,3 237,2Resultaatdeelnemingen 4,9 9,2 6,6 3,1 4,5EBIT 354,6 408,3 372,1 240,4 241,7Financiëlebatenenlasten –93,8 –72,5 –175,7 32,6 26,6Resultaatvoorbelastingen 260,8 335,8 196,4 273,0 268,3Resultaatnabelastingen 193,7 263,1 147,5 203,8 183,0

Balans�Nettowerkkapitaal –86,2 0,2 25,7 122,8 760,4Vasteactiva1 5.059,2 4.893,6 4.586,2 4.492,0 78,7Geïnvesteerdvermogen2 4.974,2 4.894,5 4.927,1 4.930,8 839,1Eigenvermogen 2.963,9 2.849,1 2.236,0 1.512,0 823,0Balanstotaal1 5.911,5 5.677,0 5.580,6 5.733,0 3.922,7

Ratio’sSolvabiliteit1 50,1 50,19 40,07 26,37 20,98ROIC 7,1 8,3 7,6 4,9 6,2Returnonequity 6,5 9,2 6,6 13,5 22,2

KasstroomKasstroomuitoperationeleactiviteiten1 629,1 615,9 486,1 120,3 –59,0Kasstroomuitinvesteringsactiviteiten1 –412,1 –90,1 –298,1 –148,3 –19,4Kasstroomuitfinancieringsactiviteiten –79,0 –335,6 –205,2 7,2 8,9Kasstroom 138,0 190,2 -17,2 –20,8 –69,5

Berekeningswijze�financiële�ratio’sEBiT� Bedrijfsresultaatplusresultaatdeelnemingen.

Geïnvesteerd�vermogen2� SomvanVasteactiva,NettowerkkapitaalenActivaaangehouden�voorverkoop.

netto�werkkapitaal� �Totaalvlottendeactivaexclusiefliquidemiddelen(2007en2006tevensexclusief

rekening-courant)minuskortlopendeschuldenexclusiefrentedragendeverplichtingen.

Return�on�invested�capital�(RoiC)� EBITgedeelddoorhetgeïnvesteerdvermogen.

Return�on�equity� Resultaatnabelastingengedeelddoorheteigenvermogen.

Solvabiliteit� Eigenvermogenx100%gedeelddoorbalanstotaal.

2010 2009 2008 2007 2006

Trajectlengtes�(x�1.000�km)Elektriciteitsnet 132,3 131,0 128,6 124,3 142,3 Laagspanning 88,8 88,0 86,3 82,6 Middenspanning 43,5 42,9 42,2 41,6 Tussenspanning 0,1 0,1 0,1 0,1Gasnet 41,3 41,1 41,0 40,3 40,1 Lagedruk 32,8 32,7 32,6 32,1 Hogedruk 8,4 8,4 8,4 8,2

Stations�(x�1.000)�E-stations 52,1 51,8 51,3 49,7 49,6G-stations *24,1 24,3 24,2 24,2 23,9

aantal�aansluitingen�(x�1.000)Elektriciteit 2.631 2.610 2.596 2.518 2.477Gas 1.908 1.899 1.892 1.788 1.770

Getransporteerde�hoeveelheden Elektriciteit�(Gwh) 34.858 33.305 34.046 33.679 33.459Gas�(Mm3) 6.959 6.003 6.109 5.564 5.891 Waarvanbiogas 8,0 7,5 7,3 7,7 7,1

Productkwaliteit� uitvalsduur�elektriciteit�(in�minuten) 25,1 20,0 21,8 24,2 24,5 Hoogspanning 3,8 0,4 1,6 4,3 6,2 Middenspanning 15,2 14,6 15,5 15,2 14,1 Laagspanning 6,2 5,0 4,7 4,7 4,2uitvalsduur�gas�(in�minuten) GAS 0,7 0,4 0,7 0,9 0,4

Klanttevredenheid Kleinverbruik 7,9 7,7 7,6 - - Grootverbruik 7,2 7,2 7,0 6,7 6,5Totaal 7,6 7,5 7,4 6,7 6,5

De getransporteerde

hoeveelheden gas

en elektriciteit zijn

weer gestegen. Het

aantal aansluitingen

stijgt licht.

* Metingangvan2010zijngasstationsdiebuitenbedrijfzijnnietindetellingmeegenomen.

1. Doorwijziginginpresentatievandevanderdenontvangenbijdragenbijinvesteringeninaanlegvannettenenaanslui-

tingenzijndevergelijkendecijfersvoor2009aangepast.Dezeaanpassingheeftgeeneffectopvermogenenresultaat.

2. Definitieisin2010aangepast.VoorheengedefinieerdalsSomvanEigenvermogenplusrentedragendeschulden.


2010 2009 2008 2007 2006

Personeel

Personeelsledenultimojaar 4.061 3.791 3.511 3.536 3.477

Fte’sultimojaar 3.718 3.490 3.246 3.264 3.214

Vrouweninpersoneelsbestand(%) 19,1 16,1 14,9 14,1 13,7

DART-scoreEnexis* 0,55 0,55 0,55 - -

DART-scorederden 1,05 1,74 1,19 - -

DART-scoretotaal 0,68 0,88 0,74 0,77 0,78

Ziekteverzuim(%) 3,9 4,4 4,3 4,2 4,2

AantalcursistenTraining&Opleiding 12.378 9.628 9.093 7.433 1.517

Scoremedewerkersbetrokkenheid - 81 78 80 79

hoeveelheid�afval�(in�tonnen) Hergebruiktafval 6.163 4.135 5.713 9.487 7.303 Verbrandafval 1.362 1.409 1.171 1.190 1.354 Gestortafval **308 95 173 119 107Totaal 7.833 ***5.640 7.058 10.796 8.767

waarvan�gevaarlijk�afval�(%) 7,5 6 9 9 9

wagenpark Elektrische�auto’s 100%elektrischepersonenauto’s 17 10 - - -overige�elektrische�vervoersmiddelen 100%elektrischescooter 3 3 - - -

* DeDART-scorestaatvoorhetaantalongevallenmetalsgevolgverzuimofaangepastwerkper200.000gewerkteuren.

** Detoenamewordtvoornamelijkveroorzaaktdoorasbesthoudendafval,doordatermeerasbestcementbuizen

zijnvervangen.

***Deverlagingin2009ontstonddoordatminderprojectenzijnuitgevoerdalsgevolgvandeeconomischesituatie.

Het aantal

personeelsleden

stijgt door de

verhuizing van het

Shared Service

Center van

Essent naar Enexis.

Zonderbetrouwbare,robuusteenduurzameenergienettenzouEnexishaartaken

nooitkunnenvervullen.DaaromdoetEnexiserallesaanomhaarnetwerkentot

debesteenergienetteninEuropatelatenbehoren.Endat2,6miljoenklanten

kunnenrekenenopeenveiligeenbetrouwbaredistributievangasenelektriciteit.

Enexisbeheerthaargas-enelektriciteitsnetwerkenopeenverantwoordemanier.Zezoektdaarbijhet

evenwichttussenbedrijfsdoelstellingenalsbetrouwbaar,betaalbaar,publieksgerichtenduurzaam.Inde

Kwaliteits-enCapaciteitsdocumenten(KCD’s)beschrijftEnexishaaractiesomdecapaciteitenkwaliteit

vanhetnetindetoekomstophethuidigehogeniveautehandhaven.JaarlijkssteltEnexisopbasisvaneen

RiskBasedAssetManagementsysteem(RBAM)eenonderhouds-eninvesteringsprogrammaopvoorde

netwerken.InhetverslagjaarisditRBAMopnieuwgecertificeerdvolgensde2008PAS55-norm.Lloyds

heeftbijdeauditgeentekortkomingengeconstateerd.

AlsnetbeheerderwordtEnexisveelvuldiggecontroleerddoordeNederlandsetoezichthouderopde

energiemarkt;deEnergiekamer(onderdeelvandeNederlandseMededingingsautoriteit)enStaatstoezicht

opdeMijnen.In2010zijnervierauditsopdeKCD’sgeweest,maarhetoordeelvandetoezichthouderis

opmomentvanverslagleggingnognietbekend.

onS�nETwERK

Enexis beheert haar

gas en elektriciteits

netwerken vanuit de

strategische ankers

betrouwbaar,

betaalbaar,

publieksgericht en

duurzaam.


Jaarlijkse uitvalsduur

per eaansluiting ten

gevolge van HS

(zonder TenneT),

MS en LSstoringen

(in minuten per

aansluiting).

Betrouwbare�nettenDebelangrijkstegraadmetervoordebetrouwbaarheidvanenergienetwerkenisdeuitvalsduur.Ditishet

gemiddeldaantalminuten/secondenperjaarperklantdatdeenergievoorzieningonderbrokenis

geweest.HetelektriciteitsnetwerkvanEnexisscoordein2010met25,1minutenonderhetlandelijk

gemiddeldevan33,7minuten.Degasnettenscoordenin2010meteenuitvalsduurvan44secondenper

aansluitingmindergoeddanhetlandelijkgemiddeldevan29seconden.Eenverschildattewijtenisaan

normalejaarlijksefluctuaties.

Grote�elektriciteitsstoringenOndanksallebeheersmaatregelenwarenerin2010enkelegroteelektriciteitsstoringenbinnende

netwerkenvanEnexis.

• Degrootstestoringdupeerde183grootzakelijkeklantenen27.954kleinzakelijkeenhuishoudelijke

klanten,toenop14septemberinAarle-Rixteleenhoogspanningstransformatoruitviel.Inminderdan

vieruurwasdeenergieleveringhersteld.

• InMaasbrachtkwamenop19mei10.770klantenzonderspanningtezitten,vanwie7.277langerdan

vieruur.Dooreenongevalschakeldedehoogspanningstransformatorautomatischaf.

• In’s-Hertogenboschwerdenop2novembermeerderemiddenspanningskabelsbeschadigdbijhetslaan

vandamwandenvoordeomleggingvandeZuid-Willemsvaart.9.818klantenkwamenzonderspanning

tezitten.

Veilige�gasnettenOmdeveiligheidvanhaargasnettenaantegeven,hanteertEnexissinds2007deVeiligheidsindicator

Gasnetten(VIG).DeVIGgeefteenindicatieoverdekwaliteitvandegasnetten.DeVIGlegteenrelatietussen

gemetengaslekkenende(kleine)kansdatdietotexplosiesleiden.Vanaf2006neemthetgemiddeldaantal

gaslekkenmetexplosiegevaarinhetEnexis-verzorgingsgebiedjaarlijksaf,zoookweerin2010.

40

30

20

10

02010 2009 2008 2007 2006

Enexis

Nederland

Deveiligheidsindicatoriseendimensieloosgetal,wateenindicatiegeeftoverdeveiligheidvanonze

gasnetten.Deindicatorisgebaseerdopaantallenlekkenperjaar,gewogenopbasisvanaantallen

aansluitingenennetlengte.Wegingvanlekkenvindtplaatsdoorvoordeverschillendetypenlekkeneen

statistischverbandteleggentussenhetaantallekkenendezwaartevanincidenten,diemetdattypelek

inverbandkanwordengebracht.Hoelagerhetgetal,destebeterhetnet.

SchadepreventieEnexisbeschiktoverveelondergrondseinfrastructuur.Kansop(graaf)schadeaanelektriciteits-en

gasnettenisaanwezig.OmdiekansteminimaliserenverstrektEnexisbijgraafwerkzaamhedeninformatie

aanhetKadasteroverdeliggingvanhaarkabelsenleidingenaananderezogehetengrondroerders.

DegrondroerderszelfzijnsindsdeinvoeringvandeWetinformatie-uitwisselingondergrondsenetten

(WION)verplichtomgraafwerkzaamhedentemeldenbijhetKadaster.Doordezesamenwerkingmet

hetKadasterstijgthetaantalgraafmeldingenjaarlijksaanzienlijk.In2010bijvoorbeeldmet25%tot

150.000meldingen.HetaantalgraafschadesdoorEnexis-werkzaamhedenlietin2010eenlichtedalingzien,

maarisvolgensEnexis-maatstavenveeltehoog.

CalamiteitenplanStoringenenlekkageskunnenuitgroeientotgevaarlijkesituatiesendaarmeeeconomischeof

maatschappelijkeschadeveroorzakenvoorklantenenomgeving.DaaromheeftEnexiseendegelijk

calamiteitenplan.Omervoortezorgendatditplanwerktincrisissituaties,onderhoudtEnexisnauw

contactmethulpdiensten,zodatiedereenisvoorbereid.Inhetverslagjaarzijn,insamenwerkingmetde

veiligheidsregio’s,achtcalamiteitenoefeningenenviervoorlichtingsbijeenkomstengehouden.Daarnaastis

eengrotecalamiteitenoefeninggehoudenwaargrootschaligeinzetvannoodstroomaggregatenvoor

omvangrijkeuitvalisgeoefend.

De netwerken van

Enexis behoren tot

de betrouwbaarste

netten van Europa.

2010 2009 2008 2007 2006

200

150

100

50

0


inVESTERinGEn�in�dE�nETTEnBedrijvenenparticulierenwekkensteedsmeerenergielokaal(decentraal)op.Bijvoorbeeldmetwindmolens,warmtekrachtkoppeling,zonnepanelenofHRe-ketels.Dezeverduurzamingvandeenergievoorzieningbetekentdathetnetgeschiktmoetenwordengemaaktvoortweerichtingsverkeer.Enexisinvesteertforsinvernieuwingenhoudthetnetwerkingoedeconditiedooradequaatonderhoud.

Enexispasteenanticyclischinvesteringsbeleidtoe.DatwilzeggendatEnexisbijeenachterblijvende

klantvraagalsgevolgvaneenzwakkeeconomie,meerinvesteertinvervangingvan(delenvan)hetnet.

BijeenaantrekkendeeconomierichtEnexisdeaandachteninzetvanmankrachtenmiddelenopnieuwe

aansluitingenennetuitbreidingen.Inhetverslagjaarbleekdatdeinvesteringentenbehoevevanklanten

achterblevenbijhetplan.Daaromisin2010beslotenom10%extrateinvestereninvervangingen.Dithad

eenpositiefeffectophetoppeilhoudenvandebeschikbarepersonelecapaciteitinheteigenbedrijf,

bijaannemersenbijleveranciers.

decentrale�opwekkingEnexisvoerdein2010diversegrootschaligenetuitbreidingsprojectenuitomtevoldoenaandebehoefteaan

meertransportcapaciteitvanwegeeenaantalonderhandenprojecten.Daarnaastisuitbreidingnodigom

aannieuweaanvragenvandecentraleopwekkerstekunnenvoldoen.Doordebouwvaneenaantalnieuwe

hoogspanningsstationsnabijdetuindersgebiedenLuttelgeest(gemeenteNoordoostpolder),Klazienaveen

(Drenthe),IJsselmuiden(Overijssel)enCalifornië(Noord-Limburg)ontstaatruimteomtoekomstigegroeivan

decentraalopgewekteelektriciteitoptekunnenvangen.

Decentrale

energieopwekking

vraagt om

intelligente

netwerken die

tweerichtingsverkeer

ondersteunen.

2010 2009 2008 2007 2006

Brutoinvestering

Brutoinvestering

Brutoinvestering

Brutoinvestering

Brutoinvestering

ElektriciteitStandaardaansluitingen 31,0 36,9 45,5 43,2 40,5Maatwerkaansluitingen 20,9 24,7 34,3 33,7 29,3Netuitbreidingen 140,8 133,9 115,2 88,0 55,8Reconstructies 23,4 23,7 26,1 22,2 20,8Vervangingen 22,9 15,4 25,6 26,0 24,2Overig 7,9 5,0 24,6 2,4 3,0

Totaal�Elektriciteit 246,9 239,6 271,2 215,6 173,5

GasStandaardaansluitingen 9,9 12,8 16,2 16,0 11,3Maatwerkaansluitingen 2,4 2,7 2,7 2,5 2,0Netuitbreidingen 12,2 14,4 19,0 16,7 11,2Reconstructies 14,5 14,8 16,8 13,9 10,0Vervangingen 58,1 33,9 43,7 49,5 26,1Overig 1,5 1,5 1,5 0,4 1,4

Totaal�Gas 98,6 80,1 99,8 99,0 62,0

Totaal�Gas�en�Elektriciteit 345,5 319,7 371,0 314,6 235,5

Investeringen

in de netten

(bedragen in

miljoenen euro’s).

Vervanging�van�het�SCada-systeemOmwillevaneengoede,betrouwbareenbetaalbarebesturingvanhaarnetwerkenbrengtEnexis

intelligentieindienetwerkenmeteenDistributieManagementSysteem(DMS)gebaseerdopSCADA-

software.In2010zijnallevoorbereidingengetroffenomhetnieuweSCADA/DMS-systeemvoorde

middenspanningsnetteninhetnoordelijkeenzuidelijkevoorzieningsgebiedin2011uitterollen.

InvesteringenindenettenvallenuiteeninklantgerelateerdeinvesteringeneninvesteringendieEnexiszelf

initieert.Onderklantgerelateerdeinvesteringenvallenonderanderenieuweklantaansluitingenendenet-

uitbreidingendiedaarmeegepaardgaan.DeinvesteringendieEnexiszelfinitieertbetreffenvooralvervanging

van(onderdelenvan)haarnettenenoverigeuitbreidingenvanhetnet.

Enexis investeert

bruto 345 miljoen

euro in vervanging

en uitbreiding

van de netten.


LangetermijnvervangingsplannenVoordelangetermijnvervangingsplannenwerktEnexisintensiefsamenmetgemeentenencollega-

infrabeheerders.Hetdoelisomookoplangeretermijneenkwalitatiefgoedeinfrastructuurtebehouden,

metminimalekostenenminimaleoverlastvoordeklant.Tweeaspectenspelenhierbijeenbelangrijkerol.

Teneerstewordt,doordevervangingvanenergie-,water-entelecominfrastructuurtecombinerenmet

vervangingenofrenovatiesdoorweg-ofrioolbeheerders,financieelvoordeelbehaaldenoverlastbeperkt.

Tentweede:doorkenniseninformatieoverhetverouderenenfalenvancomponententedelen,

kunnennetbeheerdersoptimalevervangingsstrategieënvoordelangetermijnontwikkelen.In2010isin

samenwerkingmetalleNederlandsenetbeheerderseenprojectgestartomtekomentoteenmodel,

waarindelangetermijneffectenvanverouderingvancomponentenopdebetrouwbaarheidenveiligheid

gesimuleerdkunnenworden.In2011zullenderesultatenhiervanbekendworden.

Beidevormenvansamenwerkingwordenin2011voortgezet.

winst�door�kennisbundelingBinnenEnexis,maarookinsamenwerkingmetanderenetbeheerders,isin2010veelgedaanaan

kennisbundelingen-uitwisseling.Zoisveelinformatieverzameldoverhetfaalgedragvancomponentenin

zogehetenmateriaaldossiers.Dedossiersdienenalsbasisvoor–tactischenstrategisch–beleidvoor

onderhoudenvervanging.Omtelerenvancalamiteitenenherhalingtevoorkomenonderzoekendenegen

elektriciteits-endertiengasnetbeheerdersinNederland,verzameldinbrancheverenigingNetbeheer

Nederland,deincidenten.AldannietsamenmetkenniscentraalsKIWAofKEMA.

SamenmetKEMAwordtinhetlandelijkespanningskwaliteitsonderzoekdekwaliteitvandespanningin

geheelNederlandgetoetstaandenormen.Hetluktsteedsbeteromalleaanwezigekennistebundelenen

erzomedevoortezorgendatdekwaliteit,veiligheidenbetaalbaarheidvandenettenookindetoekomst

ophethuidigehogeniveaugehandhaafdblijven.

innoVaTiEEnexiswerktvoortdurendaanverbeteringenvernieuwingvanhaarenergienetten.

Enaantechniekenvoorhetbeheer.MetinnovatieveprojectenbereidtEnexiszich

vooropdetoekomstigeenergievoorzieningenhaarrolalsnetbeheerderdaarin.

InnovatiebijEnexisdientaltijdtepassenbijderolvanEnexisalsnetbeheerderenhaarpositieinhet

geheelvandeenergiesector.AlsprojectenbrederwordendandescopevanEnexis,danzoektEnexiser

partnersbij.Bijvoorbeeldcommerciëleenergieleveranciers,toeleveranciers,bouwers,agrariërsen

overheden.InnovatiesvloeienvoortuitdegrotestrategischeuitdagingenvanEnexis:

• Energietransitieenverduurzaming;

• Toestandsbepalingvandenetten:nieuwemethodeneninstrumentenontwikkelenomzogoedmogelijk

omtegaanmetdeverouderingvandenetten;

• Verbeteringvandearbeidsproductiviteitomkostentebesparenendeschaarsteaantechnisch

personeeloptevangen.

Energietransitie�en�verduurzamingEnexisisvolopbezighetMobileSmartGridvoorelektrischvervoerteontwikkelen.Hetdoelisomhet

netwerk(grid)zodanigefficiënttegebruikendatmetminimaleuitbreidingofaanpassingzoveelmogelijk

elektrischeauto’sdoorzoveelmogelijkgebruikerskunnenwordenopgeladen.Enexiswilmeerwetenover

spreidingvandebelastingvanhetelektriciteitsnetenhetefficiënteropelkaarafstemmenvanvraagen

aanbodvanelektriciteit.In2010iseengeslaagdeproefgedaanrondcommunicatietussenoplaadpunt,de

opteladenauto('s)eneensmartphone.EnviadeStichtinge-laad.nl,waarEnexisinparticipeertmet

anderenetbeheerders,wordtinformatieverzameldoverhete-laadgedragvanelektrischerijdersende

betekenisvanelektrischrijdenvoorhetenergienetwerk.Metveellaadpunteneneenslim

energiedistributiesysteemerachterkanduurzaamelektrischvervoerforsgroeien.

Lokaalverbruikvandecentraalgeproduceerdeenergiebeperkthettransportverlies.Optermijnreduceert

hetbovendieninvesteringeninnetuitbreidingenproductiecapaciteit.VanuitdiegedachtetestteEnexisin

2010inhetprojectSmartWashhoeconsumentenzoveelmogelijkhuishoudelijkeapparatenkunnenlaten

draaienophuneigenzonne-energie.Hetprojectwaszóinnovatief,datdebenodigdetechnologie(user

interface,vanbuitenafbestuurbarewasmachine)erspeciaalvoorontwikkeldmoestworden;samenmet

partnersmetexpertiseopditvlak.


InhetverlengdevanSmartWashliggenpilotsmetsmartgridsdiemeerfunctionaliteitbieden,

zoalsdynamischevariabeleenergieprijzen.Hetconceptvoordezepilotsisin2010ontwikkeldenerzijn

partnersbijgezocht(eencommercieelenergiebedrijfeneenprojectontwikkelaar).Implementatievan

hetconceptvolgtin2011.

In2010gingEnexisverdermethet‘invoeden’vangroengasophetnetwerk.Ditgroenegaswasafkomstig

vandevergistingsinstallatieVagronvanAtteroinGroningen.MetbiogasuitdeBioNOF-leidinginFriesland

–waarboerenhunvergistingsgasopkwijtkunnen–wilEnexishetzelfdegaandoen.Enexisiseenvande

partijendiein2011mededeBioNOF(BiogasleidingNoordoostFriesland)gaataanleggen,mitsdedaarvoor

benodigdesubsidiewordtverstrektdoorhetRijk.Desamenwerkingmetlokaleenregionaleoverheden

verlooptinditprojectuitstekend.

Toestandsbepaling�van�bedrijfsmiddelenEenaanzienlijkdeelvandebedrijfsmiddelenvanEnexisbevindtzichonderdegrond.Daardoorishetniet

altijdeenvoudigomdeconditievanhetnetwerktebepalen.Enexis(samenmetanderenetbeheerders)

bedenktenontwikkeltdaaromtechniekenomde‘toestand’ende‘restlevensduur’vande

bedrijfsmiddelenzoefficiëntennauwkeurigmogelijktebepalen.Bijvoorbeeldmeteentechnologie

waarmeedestaatvaneenondergrondseelektriciteitskabelkanwordenbepaald,zonderdatdezeuit

bedrijfhoefttewordengenomen.Enexiswerktinditproject–SmartCableGuard–samenmetAlliander,

KEMAenLocamation(ziehoofdstukSamenwerking).

Proefprojecten

met slimme

netwerk toepassingen

als smart grids zijn

succesvol uitgevoerd.

SamenmetGnoSysUKheeftEnexiseenmethodeontwikkeldomdelengtevandemoleculeninkunststof

componententemetenterwijlhetcomponentopzijnplaatsblijftzitten.Diemolecuullengtezegtietsover

deverouderingvanhetmateriaalendaarmeeoververliesaanelasticiteit.Totnutoemoesthetmateriaal

gedemonteerdwordenendaarnaineenlaboratoriumonderzochtworden.Nahetonderzoekkonde

componentnietmeerwordengebruikt.Nuwordteralleennogvervangenalsdatechtnoodzakelijkis.

Verbetering�van�de�(arbeids)productiviteitVerouderendeinfrastructuurenvernieuwingalsgevolgvandeenergietransitiezorgenvooreensteeds

grotereclaimopdeinzetvanEnexis-personeel.Tegelijkwordendemensenmettechnischeervaring

schaarser,zowelindeactievedienstalsopdearbeidsmarkt.Behalveeenextrainspanningop

wervingsgebiedbetekentditdatEnexismoetinvestereninproductiviteitsverhogendetechniekenen

componenten.Enexiswerktdaarsamenmettoeleveranciersaan.

Eenvoorbeeldishetvervangenvangasleidingenzonderdatdaarvooroverdegehelelengteeensleuf

hoefttewordengegraven.Ondankskinderziektenisdetechnischehaalbaarheidvandemethode

bewezen.Ookdefinanciëlehaalbaarheidzietergoeduiten–misschienwelhetbelangrijkste–eris

sprakevanproductiviteitsverbeteringomdathetwerkmetmindermensengeklaardkanworden.In2011

wordtverdergetestenontwikkeldvooruitlopendoptoepassing,naarverwachtingin2012.

LEd�in�openbare�verlichtingGemeentenkunnensamenmetEnexisenZiut(eenjointventuremetAlliander)eenbehoorlijkebesparing

realiserenophunenergierekening.DitkandoorhetinzettenvanLED-verlichtingincombinatiemetdimmers

indeopenbareverlichting(OV).Deintroductievandim-enLED-technieksteltandereeisenaanhet

ondergrondseOV-net.Het(grootschalig)dimmenvanstraatverlichtingkanleidentotongunstige

stroomverdelingendaarmeetothogerenetverliezen.Ookhet‘aanzetten’vanLED-ofanderenieuwe

lamptypenkanproblemenopleverendoordegevraagdepiekstroom.Daardoorkandetotale

stroomvoorzieningrisicolopen.Omdatdezenieuwetechniekenopsteedsgrotereschaalwordentoegepast,

isEnexisdrukbezigdeomschakelingnaarenergiezuinigeOV-verlichtingzondertechnischeproblemente

latenverlopen.Goedeafstemmingtussengemeenten,overigebetrokkenpartijenenEnexisisnodigen

bevorderteenintegraleoplossingvandegenoemdeproblemen.

Met minder mensen

hetzelfde werk doen

omdat het krapper

wordt op de

arbeidsmarkt.


innoVaToR�EnExiS

joRiS�KniGGE

“we staan op een keerpunt.”

34 3534

niEuwE�wEGEn�inSLaanJorisKniggeisbijEnexisdemanvandeinnovaties.Opeenmanierdiebijhet

bedrijfpast:metbeidebenenopdegrond.“Ikhebgeenglazenbol.”Hijhoudt

detechnischeontwikkelingenophetgebiedvanenergiescherpindegatenen

zoektnaarmogelijkhedenomzeconcreettoetepassen.Liefstsamenmetanderen.

“Westaanopeenkeerpunt”,steltinnovatorJorrisKnigge.“HetistijdomdeflitsendePowerpoint-presentaties

achteronstelaten.Wemoetennulatenziendathetmodelvandecentraleenergieopwekkingechtkanwerken.

Devraagnaarenergieblijftwereldwijdstijgenenfossielebrandstoffenrakenuitgeput.Datvraagtomnieuwe

manierenvanenergieproducerenenverbruiken.Hetnetwerkspeeltdaarineencrucialerol.”

Slim�energienetJuistdaaromishetvoorEnexisvangrootbelangomeenzorealistischmogelijkeinschattingtemaken

vanhetenergielandschapvandetoekomst.Knigge:“Dekabelsdiewijnuindegrondleggen,hebbeneen

levensduurvanzo’nvijftigjaar.Debeslissingendiewenunemen,hebbendusookin2050nogimpact.

Onzerolalsnetbeheerderblijftdaarbijdezelfde;wijmoetenervoorzorgendatdejuistehoeveelheid

energieophetjuistemomentopdejuisteplaatsbelandt.Alleendeomstandighedenwaaronderwedat

doen,wordeneenstukcomplexer.”

Intoenemendematezullenmensenzelfhunenergiegaanopwekken.Inenrondhunhuisofbedrijf.

Endatsteltnieuweeisenaanhetnetwerk.“Iedereafnemerwordtookproducent”,verteltKnigge.

“Deenergiemoetdustweekantenopkunnen.Endatnietalleen,wemoetenaldiebewegingenook

Een slim energie

netwerk vergt grote

investeringen, maar

biedt volop kansen.

“ons huis wordt ons eigen tankstation.”

35

administratiefkunnenverwerken.Zodatjestraksnietalleenbetaaltvoordestroomdiejehebtafgenomen,

maarookgeldontvangtvoordeenergiediejezelfhebtteruggeleverd.Viajezonnepanelenbijvoorbeeld,

ofeenwindmolen.”Zo’nslimenergienetvergtgroteinvesteringen,maarbiedtvervolgensvolopkansen

omkostenefficiëntmetenergieomtegaan.JorisKniggeschetsthethuishoudenvandenabijetoekomst.

“Metbehulpvanhetnieuweenergienet,deslimmemeterenslimmeapparatenverbruikenwestraks

energieophetmeestgunstigemoment.Dewasmachinebijvoorbeeldkunjezoinstellendatdewas

wordtgedaanalsdevraagnaarenergiehetlaagstisendeprijservandusook.Ofophettijdstipwaarop,

volgensdebuienradar,jezonnepanelendegrootsteopbrengsthalen.”

Tuinders�als�pioniers�Toekomstmuziek?Kniggeglimlacht.Detoekomstblijktdichterbijdanwedenken.“Opditmomentwerkt

EnexissamenmetprojectontwikkelaarHejaenenergieleverancierGreenchoiceaaneenpilotprojectinBreda,

waarinwedieslimmewasmachinealconcreetgaaninzetten.Indatprojectwillenwenagaanwelkeimpact

zulkeapparatenhebbenophetgebruikvanenergiedoormensen.Nietalleenintechnischopzicht,maar

ookwatbetreftdehoudingvandeconsument.Wantwatisnoudegrootstedrijfveeromopdienieuwe,

slimmemaniermetenergieomtegaan?Puureventueelfinancieelvoordeel?Oftochhetaspectduurzaam-

heid?Datwillenwemetdiepilotgaanuitvinden.”

Hetenergielandschapvandetoekomstheeftinvloedopelkindividueelhuishouden,maarookophet

totaalvandeenergievoorziening.“Alswestraksmiljoenenplekkenhebbenwaarenergiewordtopgewekt,

danzietdewerelderletterlijkandersuit”,aldusKnigge.“Nualproducerentuindersbijvoorbeeldmassaal

huneigenenergie.Zijzijnechtepioniers.Stelnudaterzicheengrotestroomstoringzouvoordoen,

dankunnenwemeteenslimenergienetdeovertolligestroomvandetuindersinzettenomregionaal

deoverlastvanzo’nstoringvooriedereentebeperken.”

Inzijnzoektochtnaarwatdetoekomstonsbrengt,probeertKniggeookbestuurdersenbeleidsmakers

aandehandtenemen.Naastderealisatievanconcreteprojecten,steekthijdanookveeltijdinhetdelen

vanzijnvisietijdensseminarsenanderebijeenkomsten.HetVNGcongresbijvoorbeeld,waarhijonlangs

ookdeLeeuwardensewethouderIsabelleDikstrof.“Zijenhaarcollega’sinhetlandgevenduurzaam-

heidinbrederezinvorm”,vertelthij.“Deenergietransitieisdaarvaneencruciaalonderdeel.Enexiswil

daarmetallekenniseninzetaanbijdragen.”

“straks verbruiken we energie op het meest gunstige moment.”

LEES�hET�PoRTRET�Van�TEun�VERCauTEREn�oP�PaGina�52

duuRzaaMWieduurzaamheidnastreeftvoorzijnklantenenvoordemaatschappij,kanzelf

nietachterblijven.DaaromisEnexisvoortdurendbezigdeeigenbedrijfsvoeringte

vergroenenenteverduurzamen.Doorzuinigomtegaanmetenergie(gasenlicht)

enanderegrondstoffen(zoalspapier),doorleverancierstevragendatzelfdete

doen,dooralleverliezenenlekkenuitdebedrijfsvoeringteelimineren,doorde

eigenafvalstroombeheersbaartehoudenendoorhetaantalreisbewegingenvan

medewerkersterugtebrengen.

Een�duurzaam�wagenparkMobiliteitisonmisbaarvooreennetbeheerder.Werkzaamhedenmoetenopdemeestafgelegenplekken

plaatsvindenendoorgaansmoetermateriaalengereedschapmee.Enexiskiestervoormetzuinigereauto’s

terijden.In2010ishetbedrijfswagenparkopnieuwaanbesteed.Daarbijvieldekeuzevoorauto’sophet

merkRenault.Denieuweauto’sgebruikengemiddeld10%minderbrandstofmeteenlagereCO2-uitstoot

alsresultaat.

Naastdezezuinigeauto’s,zetteEnexisin2010drieelektrischescootersenzestienelektrischeauto’s

(VolkswagenGolf)in,eneenautodieopgroengasrijdt.Terpromotievanelektrischvervoerrijdterook

eenelektrischeLotusElisemeeinhetwagenpark.Deambitievoor2011is23elektrischeauto’serbijen

vijftigauto’sopgroengas/aardgas.Opeentotaalleasewagenparkvan750personenauto’sen

1.150bedrijfsauto’sisheteenserieuzestap.Enexiswildaarnaastdevolgendeleaseauto’saffabriek

voorbereidvoorelektriciteitaanschaffen.Daarmeewordtbespaardopombouwkosten.

duurzame�inkoopEnexiswilnietalleenzelfduurzaamondernemen,maarverlangtdatookvansamenwerkingspartijenen

leveranciers.BijaanbestedingstrajectenmoetenalleinschrijversdaaromeenSupplierCodeofConduct

ondertekenen.DaarinstaatwatEnexisvanhenverwachtophetgebiedvanbijvoorbeeld

arbeidsomstandigheden,milieubelastingenmensenrechten.

Bijdeuitvoeringvanhetinkoopbeleidwordtsteedsmeergewerktmetmultifunctioneleteamswaarin

opdrachtgever,gebruikers,logistiekendeafdelingInkoopzijnvertegenwoordigd.Bijelkaanbestedingstraject

steltditteamvastwelkespecifiekeduurzaamheidseisengesteldwordenaanondermeerproducten,

processenenafvoer.

Voor duurzaam

inkopen heeft Enexis

de Dutch Sourcing

Award 2010

ontvangen.

In2010zochtEnexisvoordeinkopensteedsvakerdesamenwerkingmetcollega-netbeheerders.

Zijhebbenooktemakenmetaflopendecontractenenstriktereduurzaamheidsbepalingenopnieuwe

overeenkomsten.DeintensievesamenwerkingmetAlliander,Stedin/JoulzenDeltaNetwerkbedrijf

resulteerdeinhetverslagjaarinhetbehalenvandeDutchSourcingAward.Metnamehetfeitdatde

combinatievanbedrijvennietalleennaarhetgeldkeek,maarjuistooknaarhetmilieu(CO2-uitstoot),

heeftdegezamenlijkenetbeheerdersdeprijsopgeleverd.

Omdeemissieindebedrijfsgebouwenteverminderen,isin2010gestartmetderealisatievantwee

energieneutralebedrijfsgebouwentervervangingvanbestaandepanden.Deeffectenhiervanzullenin2012

zichtbaarworden.Daarnaastwordtdoorlopendgeïnvesteerdinefficiëntievandeinstallatiesinde

bestaandepanden,zoweldoorverbeterenvandeoperatieervanalsviavervanging.

Materiaal(her)gebruikEnexisgaatbewustommetmaterialen:verantwoordeenefficiënteinzetenhergebruikvancomponenten.

Datzelfdegeldtvoorongebruiktehulpmaterialen,zodatdezeineenvolgendprojectalsnoggebruikt

kunnenworden.

BijdeinkoopletEnexisopverpakkingseenheden.Doorscherpeinkoopenuitbreidingvanhetaantal

beschikbareverpakkingsgrootte,wordtdehoeveelheidongebruiktmateriaalgeminimaliseerd.Bijde

inkoopvannieuwematerialenwordtdemilieubelastingmeegewogen.

GereedschapdatnietmeervoldoetaandekwaliteitseisendoneertEnexisaaneenstichting,diehet

opknaptendoorstuurtnaarontwikkelingslanden.

Hetafvaldatdantochontstaat,wilEnexiszoverantwoordmogelijkverwerken.Indekerncijfersop

pagina22staateentabeldiedeontwikkelingvandetotaleafvalstromenvan2006tot2010weergeeft.

Insamenwerkingmetdeafvalverwerkerwordendezestromengedetailleerdinbeeldgebracht.Ditbiedt

mogelijkhedenomhieroptesturen.

Verminderen�en�vergroenen�van�netverliezenBijhettransportvanelektriciteitengasgaateendeelvandieenergieverloren.Ditverliestreedtmetname

opinkabelsentransformatoren;hetiseennatuurkundiggegeven.Ookzijneradministratievenetverliezen

diekunnenbestaanuitfraudeofmeetfouten.UiteraardonderzoektEnexiswaarenhoedeverliezen

optredenenwatergedaankanwordenomzetevermijdenofteverminderen.

OmdeCO2-emissievanhettotalenetverliestecompenseren,heeftEnexiszogehetengroencertificaten

gekocht.Zo’ncertificaatvertegenwoordigteenbepaaldehoeveelheidgroeneenergie,inhetgevalvande

Enexis-certificatenisdatenergieafkomstigvanScandinavischewaterkrachtcentrales.

Enexis is gestart

met de realisatie

van energieneutrale

bedrijfsgebouwen in

Venlo en Maastricht.


Co2-FooTPRinTEnexiskanmetdefootprint,diedehoeveelheidendiversiteitvandeCO2-emissie*aangeeft,gerichtsturen

ophetterugdringenvandieuitstootenwerkenaanduurzaamheidsdoelstellingen.

NetverliezenenmobiliteitzorgenvoorhetgrootstedeelvandeCO2-uitstootvanEnexis.Voorbeide

onderdelenisdezeuitstootvoor2010gecompenseerddoordeaankoopvangroen-engoldlabelcertificaten.

OmdeCO2-uitstootvanEnexiszoveelmogelijkteverlagen,zijnerdiverseinitiatievengenomen.

Zoiserbijaanbestedingvannieuwebedrijfswagensgekozenvooreenmodeldat10%zuinigeris

enisinhetlease-beleideenrestrictieopgenomenvoorhetenergielabelvanauto’s.

Opzet van het model

Dit model, op basis van

het Greenhouse

Gas Protocol, is verdeeld

in drie categorieën:

directe emissies,

indirecte emissies

en ketenemissies.

Per categorie (scope)

wordt de hoeveelheid

en diversiteit van

CO2emissies inzichtelijk

gemaakt en aan

ge g even of en hoe

gecompenseerd is.

Berijdersvanbedrijfs-enleaseauto’shebbeneenverplichte(vervolg)trainingrijvaardigheidgevolgd,

waarin‘hetnieuwerijden’eenprominenteplekhad.Ookishetvoorruim400medewerkersnumogelijk

ommetcollega’stevideoconferencenviahuneigencomputer.

CO2-uitstootvannetverliezenheefteenrechtstreeksverbandmetdehoeveelheidgetransporteerdeenergie.

Hoeweldeomvangvanhetnetverliesbeperktbeïnvloedbaaris,wordter,doorhetlatenmeewegenvande

keuzevannetcomponenten,gestuurdopreductie.

In2010isgestartmetderealisatievantweeenergieneutralekantorentervervangingvanbestaandepanden.

Erwordtdoorlopendgeïnvesteerdinefficiëntievandeinstallatiesindebestaandekantoren,zoweldoorhet

verbeterenvandeoperatieervanalsvervanging.

Totalen in ton

CO2equivalent

Directe emissies

140.530

Indirecte emissies

458.666

Ketenemissies

5.384

Totaal

604.580

Gecompenseerd

79%

Ecofys heeft de footprint

van Enexis met een

positief resultaat

beoordeeld, zie pagina 115.

BovenstaandefootprintbeslaatdejaarlijkseuitstootalsgevolgvanactiviteitenvandeEnexisB.V.,EnexisMeetbedrijfenEnexisIP.

BijhetopstellenisgebruikgemaaktvanhetGreenhouseGasProtocolCorporateStandardopgestelddoorhetWorldResourcesInstitute.

Aardgasverbruikgebouwen

DIRECTEEMISSIESscope 1

3.384ton CO2

1.882.498m3 gas

Lekkage SF6 uit schakelapparatuur

114ton CO2

5 kg SF6 Bedrijfswagens26,5 mln km

Totaal 54 mln km

gas

Elektriciteit

Gas

Gasstation

Energieleveranciers

Klanten:

bedrijven huishoudens

Regelstation

9,7 mlnkWh

Leaseauto’s26,5 mln km

Vrachtwagens1 mln km

Alle uitstoot van broeikasgassen van Enexis eigendommen of door Enexis geleasede apparatuur die direct het gevolg zijn van de Enexis kernactiviteiten.

KETENEMISSIESscope 3Alle uitstoot van broeikasgassen bij derden die direct het gevolg zijn van Enexis kernactiviteiten.

100%compensatie

Gold label certificatenDoor aanschaf van Gold label certificaten wordt het energieverbruik in eigen gebouwen, kilometers gereden met Enexis voertuigen en gedeclareerde kilometers van medewerkers met eigen vervoer CO2 neutraal gemaakt.

GebouwenEnexis

Elektriciteit

Lekkagesgasnetwerk

127.200ton CO2

52.793 km leiding,gaslekkage 7,1 mln m3 gas

INDIRECTEEMISSIESscope 2Alle uitstoot van broeikasgassen bij derden die noodzakelijk zijn voor het opwekken van de energie gebruikt bij Enexis kernactiviteiten.

GroencertificatenHet netverlies wordt CO2 neutraal gemaakt door aanschaf van zogenaamde Garanties van Oorsprong (Groencertificaten) uit Scandinavische waterkrachtcentrales.

4.612ton CO2

100%compensatie vanautokilometers

Elektriciteits-verbruikgebouwen

4.773ton CO2

Woon-werk14,1 mln km

Dienstreizen11,1 mln km

Trein1 mln km

Totaal 26,6 mln km

Vliegreizen0,4 mln km

Reizen eigen vervoer medewerkers en openbaar vervoer

Reizen en vervoereigen wagenpark

9.639ton CO2

100%compensatie

Netverlies elektriciteitstransport

453.894ton CO21.498 GWh

100%compensatie


* Enexisverbruiktgeenwaterinhaarprocessen.Welwordtwaterverbruiktindegebouwen.Intotaalwerdin2010

indegebouwen22.899m3waterverbruikt.Ditisafgevoerdviahetriool.

VEiLiGhEid��VooRoPEnexisheeftveiligheidhooginhetvaandelstaan.Klanten,medewerkers

enaannemersmogenrekenenopmaximaleinzetvanEnexisomveiligen

verantwoordtewerken.Veiligwerkenbegintmetbewustwordingvan

derisico’sinjeomgeving.Diversemaatregelenhoudenhetveiligen

verantwoord.Wathelaasnietwilzeggendaternooitwatfoutgaat.

In2009waseenkrachtigstatementmaatgevendvoordewijzewaaropEnexisomgaatmetveiligheid:

‘Wewerkenveiligofwewerkenniet.’Ditstatementheeftgeleidtoteenaantalmaatregeleneninitiatieven

ophetgebiedvanveiligheid,gezondheid,welzijnenmilieu.In2010zetteEnexisonverminderdinop

veiligheid.Helaaskonnietvoorkomenwordendatop17novembertocheenmonteur,werkzaamvoor

eenonderaannemervanEnexis,omhetlevenkwamtijdenszijnwerk.Onsmedelevengaatuitnaarde

nabestaanden.Enookop19meiraakteeenmedewerkervaneenaannemerernstiggewonddooraanraking

metmiddenspanning.Enexisbetreurtdezevoorvallenzeer.

Ondanksbeideongevallenwerdin2010tochhetnodigebereiktophetgebiedvanveiligheidengezondheid.

Enexis-medewerkersenaannemersspandenzichinomzoveiligmogelijktewerkenenhetaantalvoorvallen

teminimaliseren.Omdezeinzettebelonenengoedevoorbeeldenmetelkaartedelen,reikteEnexisin

decemberdejaarlijkseHermanLevelinkHSEAwardendeContractorSafetyAwarduit.Deeersteawardging

naardemobielewerkcontainer.Eenuitvindingwaarmeeschakelaarsinmiddenspanningsruimtenveilig,

arbo-enmilieuvriendelijkkunnenwordenonderhouden,bedachtdoormedewerkersvanTransportNoord.

DeContractorSafetyAwardgingnaarBAMInfratechniekZuidvoorhaargoedeperformanceopHSE-gebied,

cijfermatig,maarookincultuur,belevingenbeleid.

“we werken veiLig of we werken niet.”

VerantwoordelijkheidAllemedewerkerszijnerzelfverantwoordelijkvoordatzijveiligwerken.Iedereen,vanmonteurtot

leidinggevende,moetzichteallentijdebewustzijnvaneventuelerisico’s;voorzichzelf,anderenofvoorde

omgeving.Medewerkerskrijgenbeschermendebedrijfskledingeneendegelijkeuitrusting.Bijwerkuitvoering

wordenpreventieveveiligheidschecksgedaanenmettrainingenwordtveiligheidsbewustzijngestimuleerd.

Enexisstreeftnaareencultuurvanelkaaraansprekenoponveiliggedrag.Hierbijishetjuisteleiderschap

vanbelang.Vanmanagersenleidinggevendenwordteenvoorbeeldrolverwacht.DeRaadvanBestuurvan

Enexisiseindverantwoordelijkvoorhetveiligheidsbeleid:voordeplannenensystemen,decursussen,

dematerialen,decommunicatieeninstructie.

Samen�veiligOmhetveiligheidsbewustzijntevergrotenenveiligwerkentestimuleren,wordtvoorafgaandaanieder

werkdeveiligheidvandewerkplekvastgesteld.Ditsoortchecksworden‘pre-job’en‘start-werk-

vergaderingen’genoemd.

MedewerkersvanEnexissprekenelkaarendepartnersaanopgedrag.Datmaggerusttotpittige

gesprekkenleiden,ookmetaannemers.Indeeerstehelftvanhetverslagjaariserconcreetwerkstilgelegd

(uitgevoerddooreenaannemer)vanwegeonveiligwerken.

Bijalleopdrachtenspeeltveiligheideenbelangrijkerol.Enexismaaktingesprekkenmetaannemersvooraf

duidelijkwatzijverwacht,watdespelregelszijnenwaardeeigenverantwoordelijkheidvandeaannemer

ligt.Tijdenshetwerkiserregelmatigcontactenwordenverbeterpuntengesignaleerdenopgepakt.

Bijeenkomstenmetaannemersinmaartennovemberengezamenlijkewerkplekbezoekenverscherpten

defocusopveiligheid.

Oplandelijkniveauzijndeveiligheidsinstructiesvoorhetwerkenaanenindenabijheidvanelektrische

ofgasinstallaties(veiligheidsnormenBEIenVIAG)geharmoniseerd.Aannemersennetwerkbedrijvenin

Nederlandgaanin2011werkenvolgensdezelfdeinstructies,zoookEnexis.Daarnaastiseenlandelijke

arbocatalogusontwikkeld.Daarinstaanafsprakenoverdemanierwaaropwerknemersomdienentegaan

metbijvoorbeeldvervuildegrond,asbestenwerkeninbeslotenruimtes.

Enexis is voort durend

met haar aannemers

in gesprek over

veiligheid.


Kabel-�en�leidingselectieEenzorgpuntishetaantalongevallenenincidentendatin2010plaatsvondbijhetselecterenvan

kabelsenleidingen.Alsergensmeerderekabelsnaastelkaarliggen,moeteerstonderzochtworden

welkespanningsloosis,zodaterveiligaangewerktkanworden.Alsdaarbijfoutenwordengemaakt,

kanhetvoorkomendatergewerktwordtaankabelswaarspanningopstaat.Eenspecialetoolboxeneen

uitgebreidecampagnehebbenditnietnietinallegevallenkunnenvoorkomen.Inaprilzijndaaromdrie

afsprakengemaakt:inbouwenvanconstantebespreekmomenten,controlevanwerkmethodedoor

teammanagersensanctiebijovertreding.

Veilig�op�wegIn2010volgdenmedewerkersmeteenlease-ofbedrijfsautoeentrainingdefensiefrijden.Enexis

stimuleertmedewerkersomslimmertevergaderenviatele-envideoconferenties.Hiermeewordthet

aantaldienstkilometersbeperkt,watzorgtvoormeerveiligheid,brandstofbesparingendusminder

belastingvanhetmilieu(minderCO2-uitstoot).

Gezondheid�en�welzijnHoeweldegezondheidvanmedewerkersineersteinstantiehuneigenverantwoordelijkheidis,wilEnexis

opverschillendemanierenbijdragenaaneengezondelevenswijze.Zozijnin2010allerookruimtennaar

buitenverplaatstomhetrokenonderwerktijdverderteontmoedigen.

In2010ishetPreventiefMedischOnderzoek(PMO)vanstartgegaan.Ditonderzoek,waarmedewerkers

vrijwilligaankunnendeelnemen,levertEnexisinzichtindegezondheidenfitheidvandemedewerkers.

MedeopbasisdaarvankanEnexisgerichtadviezengevenovergezonderlevenofoversportenbewegen.

Enexis gebruikt een uniform ongevalregistratiesysteem, op basis waarvan de DART-score (Days Away, Restricted or

Transferred) kan worden bepaald. De DART-score staat voor het aantal ongevallen met als gevolg verzuim of

aangepast werk per 200.000 gewerkte uren.

* Hetdodelijkeongevalop17november2010vondplaatsbijeenonderaannemer.Vanwegedesystematiek/

definitievandeDART-scorekanoverlijdenniettotuitdrukkingwordengebrachtindeDART-score

(erisformeelgeensprakevanverzuim).

VGWMresultaten

DARTscore en

ongevallen 2010.

2010 2009 2008

Dodelijkongeluk 1 0 0DART-rateEnexis *0,55 0,55 0,55DART-rateDerden 1,05 1,74 1,19Werkplekbezoeken(intern) 129% 112% 133%OGB-meldingen(intern) 864 817 1.213Maandrapportages 92% 92% 100%Ontruimingsoefeningen 96% 94% -

KLanT��En�MaRKTEnexiswilgraagdatklantenhaarervarenalseenbetrouwbare,betrokkenen

toegankelijkeenergiepartner.Meteenstabielenslimnetwerkénmet

ondersteuningenadviesophetgebiedvanduurzaamenergiegebruikwerkt

Enexisaanklanttevredenheid.In2010werdeninitiatievengenomenen

processenverbeterd.

VanafaugustusisEnexisdemeteropnamezelfgaanuitvoeren.PerdezelfdemaandverrichtEnexisook

defacturatieenincassovandetransportkostenaaneendeelvandeklanten.Endeklantcontactendie

uitdeveranderingenvoortkomen,beheertEnexisnuzelf.VoordietijdwerddituitgevoerddoorEssent

inopdrachtvanEnexis.NukanEnexiszelfdetotaledienstverleningineigenbeheeruitvoerenenzelf

sturenophaarprioriteitentenaanzienvanklantbelevingenklanttevredenheid.

Omditmogelijktemakeniseennieuwklanteninformatiesysteemvoorconsumentenenkleinzakelijke

klanteningebruikgenomen,Knexis.Metditsysteem,specifiekingerichtvoornetbeheerderstaken,

kanEnexisklantenbetervandienstzijn.

Maarookzonderditsysteemkunnendingenbeter.Erwerdeensignificanteverbeteringbehaaldinhet

verhuisprocesvoorgrootzakelijkeklanten.Daarwerdeentelefonischcontactmomentingebouwd,een

paarwekenvoorafgaandaandefeitelijkeverhuizing.Metdattelefoontjewerdenklantenherinnerdaan

zakendiezemetEnexismoetenregelenenwelkeinformatieEnexisnodigheeftrondomdeverhuizing.

Ditstellengrootzakelijkeklantenergopprijs.Enexisgaatnaaraanleidingdaarvanin2011meerdere

initiatievennemenom(positieve)verrassingsmomentenindemeesteklantprocessenintebouwen.

Met een nieuw klant

informatiesysteem

kan Enexis haar

klanten beter

bedienen.


Daarnaastzijnerveelprocesinitiatievengeweest;‘afhandelingklachtenenclaims’bijconsumentenen

kleinzakelijkeklanten.Eriseenlichtpositievetendenszichtbaar,diezichhetkomendejaarzalvoortzetten.

Deactiviteitenuit2010diein2011wordenvoortgezet,zijn:verbeteringvandeinhoudvanbrieven,

telefonischcontactmeerafstemmenopdebehoeftevandeklant,adviserenovermogelijkpreventieve

maatregelenbijeenstoring.Daarnaastblijktdetelatefactureringvandevoorrijkosteneenveel

voorkomendeklachttezijn.Ookhierwordenverbeteringendoorgevoerd.

Meten�=�wetenMetdeslimmemeterdraagtEnexisgraagbijaanhetstimulerenvanverbruiksbewustzijnen

energiebesparing.Deslimmemeterverzameltgegevensoverhetenergieverbruikbinneneenhuishouden.

Ditomadviezenvoorbesparingterugtekunnengevenen–opwatlangeretermijn–intelligentelevering

vanstroom.Naarverwachtingzaldebehoefteaanstroomintoenemendematewordenafgestemdopde

beschikbaarheidvanlokaleofduurzameopwekking.NudeEersteKamerdewetgevingheeftgoedgekeurd

zalEnexiszospoedigmogelijkovergaanopdeplaatsingvanslimmemetersbijnieuwbouw-en

renovatieprojecteninhetgehelevoorzieningsgebied.

KlanttevredenheidMeteen‘gemiddeldrapportcijfervooronzetotaledienstverlening’meetEnexisdetevredenheidbij

klanten.InheteerstevolleEnexis-jaar2010wasdegemiddeldealgemeneklanttevredenheidonder

consumentenenkleinzakelijkeklanten7,9.In2009wasditeen7,7.Ditiseenstructurelestijgingten

opzichtevanvorigjaar.Enexismeetregelmatigdeklanttevredenheidopprocesniveau.Enprobeertdeze

ookcontinuteverbeteren.

Gemiddeld

rapportcijfer totale

dienstverlening door

consumenten en

kleinzakelijke

klanten.

100%

80%

60%

40%

20%

0%

7,6 7,7 7,7 7,6 7,7 7,9 7,9 8,0 7,8

8-10

6-7

1-5

Weetniet

2008Q3

2009Q1

2009Q2

2009Q3

2009Q4

2010Q1

2010Q2

2010Q3

2010Q4

De klanttevredenheid

stijgt structureel.

Beoordeling totale

dienstverlening door

grootzakelijke

klanten.

Naamsbekendheid

Enexis onder

consumenten en

kleinzakelijke klanten.

100%

80%

60%

40%

20%

0%

47% 53% 58% 66% 71% 75% 76% 81%

Geenbekendheid

Geholpen

bekendheid

Spontaan

bekendheid

2009Q1

2009Q2

2009Q3

2009Q4

2010Q1

2010Q2

2010Q3

2010Q4

100%

80%

60%

40%

20%

0%

8,0

7,5

7,0

6,5

6,0

Rapportcijfer %Ontevreden

2006 2007 2008 2009Q1

2009Q2

2009Q3

2009Q4

2010Q1

2010Q2

2010Q3

2010Q4

naamsbekendheidAlsjongbedrijfwilEnexisnietalleengraagwetenhoeklantenoverdedienstverleningdenken,maarookof

haarnaamaanbekendheidwintdoorinitiatievenenaanwezigheidopdemarkt.DaarommeetEnexisieder

kwartaaldespontaneendegeholpennaamsbekendheid.

Onderconsumentenenkleinzakelijkeklantennamdetotalenaamsbekendheidin2010weliswaarlichttoe,

maarzijblijfteenpuntvanaandacht.Debekendheidondergrootzakelijkeklantenhandhaafdezichopeen

hoogniveau.


In2009werddevraagovernaamsbekendheidandersgesteld.Hierdoorzijndepercentagesvan2009

nietvergelijkbaarmet2010.

Kwaliteit�van�onze�dienstverleningEnexisrealiseertzichdatkwaliteitvandienstverleningvooralindebelevingvandeklantvormeninhoud

krijgt.TochmeetEnexisdiekwaliteitookopbasisvaneenaantalobjectievecriteria:achtservicenormen,

gebaseerdopkwaliteitscriteriauitdeNetcode.Datiseendocumentmetnormenenvoorwaardenvoor

hetgedragvannetbeheerders.VoorallenormenhanteertEnexiseenminimaalprestatieniveauvan96%.

In2010haaldeEnexisditniveaubijalleservicenormen.

100%

80%

60%

40%

20%

0%

95% 98% 94% 94%

Geenbekendheid

Geholpen

bekendheid

Spontaan

bekendheid

2010Q1

2010Q2

2010Q3

2010Q4

Naamsbekendheid

Enexis onder

grootzakelijke

klanten.

Serviceprestaties

huishoudelijke en

zakelijke markt

(inprocenten).

2010 2009 2008 2007

1 Bijstoringmonteurbinnen2uurterplaatse 98 98 97 972a Afhandelingvancorrespondentiebinnen

10werkdagen 99 95 95 972b Afhandelingvanklachtenbinnen

10werkdagen 98 98 98 983 Afsprakenmetdeklantgemaaktin

tijdsblokkenvan2uur 99 98 98 974 Werkzaamhedenwordenbinnen

3dagenuitgevoerd 99 97 96 945 Onderhoudsafsprakenworden5dagenvan

tevorengemaakt 99 99 100 996 Bijwerkzaamhedenmetonderbrekingvan

deenergie-leveringwordt3dagenvantevorengewaarschuwd 98 98 99 95

7 Offerteaangebodenbinnen10dagennaontvangstaanvraag 99 96 99 97

8 Opklantvragenoverenergieonderbrekingwordtbinnen10werkdagengereageerd 100 100 100 100

DeklantengroepvanEnexisrepresenteertdetotaleNederlandsesamenleving,ookmensenuitandere

landendiezichinNederlandhebbengevestigd.Enexisheeftin2010naonderzoekbeslotenomde

dienstverleningaanmensendiedeNederlandsetaalnietmachtigzijn,teverbeteren.In2011wordtdit

verdervormgegeven.

Kwaliteit�van�de�factuurMeteencorrectefactuurlaateendienstverlenerziendathijzijnzakenopordeheeft.Dienstverlenerenklant

zijnheteensovergeleverdeproductenendienstenenoverdekostendaarvan.Enexisvindteencorrecte

factuurheelbelangrijkenonderschrijftdenormendiedeEnergiekamerhiervoorheeftvastgesteld.

Tenaanzienvandetijdigheidvanfacturatiezijnzesnormenopgesteld.DeEnergiekamerverlangteen

minimumniveauvan98%vooreenpositievescoreopditcriterium.Ookin2010scoordeEnexisweerhoog

opdezenormen.InvrijwelallemaandenwerdbovendenormvandeEnergiekamergepresteerd.Alleenin

delaatstedriemaandenwarendescoresopdetijdigheidvandevoorschotnotabijinhuizingwatlager.

Deinvoeringvaneennieuwklanteninformatiesysteemwasdaarinbelangrijkematedebetaan.Hetherstel

heeftzichingezetendeverwachtingisdatEnexisin2011weeropalleitemsbovendenormenvande

Energiekamerscoort.

2010 2009 2008 2007

in-�en�uithuizing�elektriciteitTijdigheidvoorschotnotabijinhuizing 92,7 99,1 99,6 99,8Tijdigheideindafrekeningbijuithuizing 98,4 99,9 99,9 99,0

in-�en�uithuizing�gasTijdigheidvoorschotnotabijinhuizing 86,4 99,2 99,6 99,7Tijdigheideindafrekeningbijuithuizing 98,4 99,9 99,9 99,8

Tijdigheid�jaarafrekening�elektriciteit 99,7 99,7 99,7 99,2Tijdigheid�jaarafrekening�gas 99,9 99,9 99,8 99,1

Energiekamer

Scorecard Enexis

(realisatie in

procenten).


ontwikkeling�van�de�tarievenDetarievenwarenin2010lagerdanin2009vanwegeeencorrectieindeefficiencyeisendiedeEnergiekamer

oplegtaanalleNederlandseregionalenetbeheerders.DieefficiencyeisenhelpenEnexisbijhaarambitieeen

betaalbaredienstverlenertezijn.Ookincidenteleverrekeningen,bijvoorbeeldnacalculatiesopbasisvan

voorgaandejaren,beïnvloedendetarieven.DeEnergiekamersteltdezecorrectiesvast.Bijgrootverbruikis

sprakevaneentariefniveauwijziging,dietemakenheeftmetbovengenoemdepunten.

Dein2009ingevoerdetariefstructuurwijzigingElektriciteitvoorkleinverbruik(consumentenenkleinzakelijke

klanten)isafgerond.Alleklantenzagenditinmiddelsophunfactuurinhetzogehetencapaciteitstarief.

Bepalendvoordehoogtevandetransportnotaisdecapaciteit/aansluitwaardevandeaansluitingvande

klant,niethetverbruik.Deinvoeringissoepelverlopen.

Deverschillendievoorindividueleklantenzijnontstaandoorinvoeringvanhetcapaciteitstarief,zijnin2010

invoorkomendegevallengecompenseerd.DaarvoorhebbendeministeriesvanFinanciënenEconomische

Zaken,LandbouwenInnovatie,samenmetdeenergiesector,eencompensatieregelinggeïmplementeerd.

DaarnaastheeftEnexisklantenmeteenhogereaansluitwaardegevraagdofzediewelnodighadden.Waseen

lagereaansluitwaardevoldoende,dankondendieklantentegengereduceerdtariefdeaansluitwaardedoor

Enexislatenverlagen.Ruim6.500klantenhebbenhiervangebruikgemaakt.Metterugwerkendekrachtnaar

1januari2009kregenzijbovendienhetcapaciteitstariefberekenddathoortbijdelagereaansluitwaarde.

Hetteveelbetaaldeisteruggestort.

Klantenmeteenlaagelektriciteitsverbruikenmeteenrelatiefhogeaansluitwaardedienietkanworden

verlaagd,kregeneentegemoetkoming.Dezegeldtvoor2009en2010enisin2010doorEnexisuitgekeerd.

Meter

Vastrechtaansluiting

Capaciteitstarief

Vastrechttransport

Gemiddelde nota

huishoudelijk verbruik

(kosten op jaarbasis,

bedragen in euro’s,

exclusief BTW).

200

160

120

80

40

02010 2009

Elektriciteit140

120

100

80

60

40

20

2010 2009

Gas

Door nieuwe

toepassingen wordt

de slimme meter

aantrekkelijker voor

energiebesparing.

het�nieuwe�marktmodelDeenergiesectorwildeverantwoordelijkhedenvanleveranciersennetbeheerdersmeteennieuw

opgesteldmarktmodeltransparantermaken.Ookwildesectordeafhankelijkhedentussendezepartijen

verminderen.Eénmaatregeluithetmodel,hetcapaciteitstarief,isin2009alingevoerd(zieboven).

Anderemaatregelenzijndeinvoeringvanhetverplichteleveranciersmodelenwijzigingvande

verantwoordelijkhedenindemetermarkt.

DeEersteKamerheeftdebenodigdewetgevingineersteinstantieaangehouden,alsgevolgvanvragen

overdeslimmemeter.Defrequentievanuitlezenvanmeetdatawastehoogendeuittelezenmeetdata

warentegedetailleerd.BovendienwasdeEersteKamervanmeningdatklantendeplaatsingvandeslimme

meterzoudenmoetenkunnenweigeren.InoverlegmetdesectorheeftdeministervanEconomie,

LandbouwenInnovatiehetwetsvoorstelaangepast.Destandaarduitleesfrequentievandeslimmemeter

isverlaagdnaareenmaalpertweemaanden,endeklantheeftkeuzemogelijkhedengekregenomgeen

dataofjuistmeerdetaildatatelatenuitlezen.Ookheeftdeklantdemogelijkheidgekregenhetplaatsen

vaneenslimmemeterteweigeren.Infebruari2011ishetaangepastewetsvoorsteldoordeEersteKamer

aangenomen.Overdeimplementatieplanningvanhetnieuwemarktmodelvindtoverlegplaatstussenhet

ministerieendesector.

Enexis ondersteunt

en wijst klanten de

weg die zelf energie

willen produceren.

Bronnen:NMA,opgavebedrijvenengelieerdebedrijven.

Elektriciteit Gas Totaal

Cogas 239 168 407

Delta 220 171 391

Endinet(NRE) 203 159 362

Enexis 212 142 354

Intergas - 177 -

Liander 215 154 369

Rendo 216 179 395

Stedin 203 156 359

Westland 240 122 362

Jaarlijkse tarieven 2010

per netbeheerder

voor een huishouden

in euro’s, incl. BTW.


KeuzevrijheidIndegewijzigdevoorstellenkrijgtdeklantkeuzevrijheidtenaanzienvandeslimmemeter.Erisniet

langersprakevaneenverplichteuitrol.Denetbeheerderbiedteenslimmemetervooralsnogalleenaan

bijnieuwbouw,ingrijpenderenovatie,regulierevervangingénopverzoekvandeklant.Laterstartde

grootschaligeuitrol.Voorklantendiegeenslimmemeterwillen,kandeslimmemeteradministratief

wordenuitgezet.Dezekandannietopafstandwordenuitgelezen.Indiendeklantookgeenslimme

meterwildieadministratiefuitgezetkanworden,krijgtofbehoudthijeentraditionelemeter.

Hetwetsvoorstelregeltverderdatindestandaardsituatiedenetbeheerderslechtsbeperktmeetdata

verzamelt.Vakerenmeerstandenverzamelenmagdenetbeheerderalleendoenmet‘ondubbelzinnige

toestemming’vandeklant.DeverwachtingisdatdeEersteKamerbegin2011akkoordzalgaanmetde

aangepastevoorstellen.Invoeringisdanvoorzienop1januari2012.

www.zelfenergieproduceren.nlIn2010heeftEnexiseenwebsitegeïntroduceerdvoorklantendiezelfduurzameenergiewillenopwekken.

Vanuitdeambitieeenleidenderoltewillenspelenindeenergietransitie,wilEnexisdieklanten

wegwijsmakeninhetdoolhofvanregelsensubsidies.Metdeintroductievandewebsite

www.zelfenergieproduceren.nlhooptEnexisdedrempelomenergieproducentteworden,voorklanten

teverlagen.

VoorinterngebruikwerdhetGroeneLoketinhetlevengeroepen.HetGroeneLoketbundeltallebinnen

Enexisaanwezigekennisoverschoonenduurzaam(zelf)energieproducerenenondersteuntmedewerkers

bijdebehandelingvanvragenvanklantenoverduurzameinitiatieven.

Energie�in�beeldEnexisheeftin2010samenmetLiandereenenergieverbruiksscanEnergie in Beeld ontwikkeldvoor

gemeenten.Zijkunnenmetdezeinteractieveinternetapplicatiehetgas-enelektriciteitsverbruikvan

huninwonersvisueelinzichtelijkmakenendeCO2-uitstootmonitoren.Omdeprivacytebeschermen,

zijngegevensnietbeschikbaaropindividueelniveau,maaropstraat-enbuurtniveau.

OverhedenkunnenmetEnergie in Beeldhunenergie-en/ofklimaatbeleidveeleffectievervormgeven

enzohunklimaatdoelstellingenbehalen.MetdezeinnovatievedienstlevertEnexiseenbijdrageaande

energiebesparingbijgemeenten.


onTwiKKELaaR�EnERGiE�hEja

TEun�VERCauTEREn

“ons huis wordt ons eigen

tankstation.”

54 5554

GESChiEdEniS�SChRijVEnTeunVercauterenhoudtzichbijprojectontwikkelaarHejabezigmetnieuwe

ontwikkelingenophetgebiedvanenergie.Samenmetonderanderen

innovatorJorisKniggevanEnexisbouwthijvandaagalaandewoningenvan

detoekomst.Slimmewoningenverbondenaaneenslimnetwerk.

Defunctie‘energie-ontwikkelaar’isdoorprojectontwikkelaarHejatweejaargeledeninhetlevengeroepen.

MedealsgevolgvandeophefoverdefilmAn inconvenient truthvanAlGore.“Hejawasaltijdaleen

bureaumetgroteambitiesophetgebiedvanmaatschappelijkeverantwoordelijkheid”,vertelt

TeunVercauteren.“Maaropdatmomenthebbenweookonzevisietenaanzienvanklimaatneutraal

werkendaadwerkelijkhandenenvoetengegeven.Wijgelovendathetopwekkenvanenergieindenabije

toekomststeedsmeerlokaalzalgaangebeuren.Injeeigenhuisofappartementencomplexbijvoorbeeld.

Diegedachteproberenwenualindepraktijktebrengen.”

Eigen�energiecentraleDatblijktoverigensnognietzoeenvoudigtezijn.“Hetrealiserenvandezenieuwekijkopenergieislastig

alsjenietalleschakelsineigenhandhebt”,aldusVercauteren.“Daaromhebbenweeenaparteonderneming

opgericht;eeneigenenergiebedrijf.Onderdenaam‘Opgewekt’werkenweaanduurzamevormenvan

energieopwekking.Weontwikkelenbijvoorbeeldzelfeenenergiecentraledieinwoonwijkenen

wooncomplexenkanwordentoegepast.Zomakenwedeproductievanstroomdecentraal.”

De komst van

decentrale energie

opwekking stelt

nieuwe eisen aan

het netwerk.

55

MaardaarblijfthetvolgensVercauterennietbij.“Westaanvoormisschienweldegrootsterevolutieinde

geschiedenis.Metzonnepanelenoponsdakkunnenweonzeeigenenergieopwekken.Nietalleenvoor

onshuis,maarstraksookvooronzeelektrischeauto.Onshuiswordtonseigentankstation,steljedat

eensvoor!Verderkunnenweviaonzemobieletelefoondethermostaatthuisbedienen.Sterkernog:

erwordtgewerktaanapplicatiesvoorjemobieltje,diehetmogelijkmakendatdethermostaatweetdat

jeinaantochtbentenervoorzorgtdatdeboelthuisalvastlekkerwarmwordtgestookt."

InEnexisheeftHejaeenpartnergevondendiehelptomdelokaalopgewekteenergietedistribueren.

Dekomstvandecentraleenergieopwekkingsteltnieuweeisenaanhetenergienetwerk.Detijdvaneen-

richtingsverkeerisvoorbij.Daarvoorindeplaatskomteenintelligentnetwerk,datinstaatisomvraag

enaanbodoptimaalopelkaaraftestemmen.Biedenjeeigenzonnepaneleneventeweinigenergie,dan

wordthettekortaangevuldmetstroomvaneenenergiebedrijf.Ofmisschienvanjeburen.

Eentechnische,maarookeenadministratieveuitdaging.“SamenmetEnexiszoekenwenaardeoptimale

aansluitingtusseninnovatiefbouwenenhetnieuweslimmeenergienetwerk”,steltTeunVercauteren.

“Zodatwehetmaximalekunnenhalenuitwatdenieuwetechniekenonstebiedenhebben.

Nietalleenalshetomhuizenofkantorengaattrouwens.Wepratenookoverideeënomgrootschalig

zonnepanelenteplaatseningeluidsschermenlangssnelwegen.Zestaanertochendehorizonvervuiling

iserookal;latenwezeeenextrabestemminggeven.”

OverigensbeperktdefilosofievanHejaophetgebiedvanenergiezichnietenkeltothetontwikkelen

vannieuwesnufjes.“Erisnogeenenormewinsttebehaleninzoietsouderwetsalsenergiebesparing.

Wezijnindeontwikkelingvanappartementenennieuwbouwwijkenalhelemaaloverophetdrielaags

glas.Danhebikhetovernieuwbouw.Maarbedenkjeeenswatwenogkunnenbereikenmetdie

zevenmiljoenbestaandehuizen.”DegangenvanHejastaanvolmetdozen.Hetbedrijfstaatophet

puntzijnnieuwekantoorpandaandeOverakkerstraatinBredatebetrekken.Eenmonumentaalpand

meteenmooieglazenserre.“Nee,geendriedubbellaags-glas”,erkentdeenergie-ontwikkelaar.“Bijeen

monumentaalpandmoetjeconcessiesdoen.Welwerkenwemetwarmte-koudeopslag.”Ookprivé

bewoontVercautereneenmooioudpand.Hijwisterwatvierkantemetersophetdakvrijtespelen

vooreenseriezonnepanelen.“Ikkanerheelgelukkigvanwordenalsdezonschijntenikdanziedatik

zoveelkilowattuurzelfgeproduceerdheb.Fantastisch!Voelteenbeetjealseenkunstenaar,

dieeenvolgendnieuwschilderijafheeft.”

“energieopwekking zaL steeds meer LokaaL gebeuren.”

“je ziet de kiLowatt- uren binnenkomen.”

LEES�hET�PoRTRET�Van�EELKE�nuTMa�oP�PaGina�72�

SaMEnwERKinGNetbeheerderszoekenelkaaralsgevolgvandeWetOnafhankelijk

Netbeheer(splitsingswet)meerop.Hungemeenschappelijkdoelishetbehalen

vansynergievoordelendoorgezamenlijkontwikkelen,innoveren,inkopenen

aanbesteden.Enuniformiteitenkwaliteitvansectorprocessenvergroten.

Collega-netbeheerderszijnnietdeenigewaarmeeEnexisgraagenveel

samenwerkt.

Samenwerking�met�collega-netbeheerdersMetallenetbeheerders,ookdievanwater,kabelentelecom,heeftEnexisineengezamenlijkconvenant

uitgesprokennadrukkelijktezullensamenwerkenalshetgaatomzakendiehunmaatschappelijkerolen/of

deefficiencyindeketenraken.Erisgekozenomtestartenmethetaansluitproces.Tweeonderzoeken

zijnuitgevoerdomdealgemenekadersenuitgangspuntenvanhetaansluitprocesbijdeverschillende

netbeheerdersinzichtelijktekrijgen.Ineenbijeenkomstindecemberishetaansluitprocesvastgesteld;

begin2011zullenerafsprakengemaaktwordenhoeditconcreetintegaanvullen.

Samenwerking�met�collega-energienetbeheerdersMetdebeheerdersvanenergienettenzitEnexisinNetbeheerNederland,debrancheorganisatievande

regionaleenlandelijkenetbeheerders.Doelvandesamenwerkingishetminimaliserenvande

maatschappelijkekosten.Hiertoedoendeledengezamenlijkbeleidsvoorstellenendelenzekennisover

belangrijkethema’salsinnovatieenduurzaamheid.

NetbeheerNederlandpraatnamensdesectormetdeoverheid,detoezichthouderenmetmarktpartijen

hoedenetbeheerderskunnenbijdragenaandeontwikkelingvandegas-enelektriciteitsmarkten

realisatievandetransitienaareenduurzameenergievoorziening.

Samenwerking met

netbeheerders is

vooral gericht op

het minimaliseren

van maatschap

pelijke kosten.

Ookwisselennetbeheerdersintensiefinformatieuitmetenergieleveranciersoververbruikteen

getransporteerdeenergie.Vooroptimaledienstverleningaandeklantencorrectefacturenishetvan

belangdatdegedeeldeinformatieactueelencorrectis.In2010heeftEnexissamenmetdeandere

netbeheerdersenenergieleveranciersveelwerkverzetindeoptimalisatievandatabestanden.

Vooruniformiteitinaansluitprocesseniseengoededatabasenodig.Daaromhebbendegezamenlijke

regionaleenergienetbeheerdershetCentraalAansluitingenRegister(CAR)gebouwd.Ditlandelijkeregister

vergrootdeuniformiteitenkwaliteitvandesectorprocessen.Netbeheerdersstappengefaseerdin.

Enexiswildatdoenper1januari2013.

Metanderenetwerkbedrijvenenmetaannemerswerdenook–landelijk–deveiligheidsnormenen

-instructiesvoorhetwerkenaanenindenabijheidvanelektrischeofgasinstallaties(BEIenVIAG)

geharmoniseerd.Vanafnugeldenvooriedereengelijkeinstructies.

Regionale�samenwerkingAlslandelijkenetbeheerderparticipeertEnexisinhaarwerkgebiedindrieregionalesamenwerkingsverbanden

voorgezamenlijkeaanlegenonderhoudvanondergrondseinfrastructuur.HiermeedoetEnexisrechtaan

belangrijkekernwaarden:betaalbaar,duurzaamenklantgericht.

nonedIndeprovinciesGroningen,DrentheenOverijsselheetditsamenwerkingsverbandNONed(Noord-en

Oost-Nederland).NaastEnexisnemenhieraandeel:WaterbedrijfGroningen,WaterbedrijfDrenthe,Vitens,

KPN,Rendo,Cogas,ZiggoenReggefiber.In2010werdendewerkzaamhedenintweeclusters(rondZwolle

enrondHengelo-Haaksbergen)opnieuwaanbesteedenwerderonderzoekgedaannaarverdere

professionaliseringvanNONed.


CToSamenmetVitens,Stedin,KPN,UPC,Alliander,KabelNoordenZiggovormtEnexisinFrieslandCTO

(CentraalTechnischOverleg).CTOheeftzichin2010gerichtopeennieuwkaderbesteksamenmet

netbeheerdersinNoord-Holland,GelderlandenFlevolandenhetopstartenvandeaanbestedingvoor2011.

sYnfraIndestichtingsYnfrazittennaastEnexisBrabantWater,WML,Delta,EndinetenIntergas.Eriseen

dienstverleningsovereenkomstmetKPNenZiggo.sYnfracoördineertinZuid-Nederlandhetgecombineerd

aanleggenvanondergrondseinfrastructuur.DoordeformeletoetredingvanDeltaomvathetwerkgebied

vandesamenwerkingnudedriezuidelijkeprovincies.BestuurswisselingenwaardoorEnexisderolvan

voorzitterkreeg,deuitrolvannieuwesoftware(Gemma),benoemingvankernwaardenendeaanzetvoor

eenbetererelatieensamenwerkingmetgemeentenenaannemerskenmerktenhetjaar2010.

Samenwerking�met�regionale�partnersEnexisisstevigverankerdinhaaromgeving.Voorbeheer,onderhoudenuitbreidingvannettenwerkt

zesamenmetgemeenten,waterschappenenwoningcorporaties.Hetdoelhiervanisomsamenmet

gemeentenenanderenetbeheerders(elektriciteit,gas,water,telecom)delangetermijnplannenafte

stemmen.Hierdoorwordenrenovatieenonderhoudvanstratenofwijkenintegraalgeplandenblijftde

overlastvoorbewonersbeperkt.Ditverlooptinveelgemeentenalnaarvolletevredenheid.

Decommunicatierondstoringenaandeopenbareverlichtingismedeopverzoekvangemeentenverbeterd.

Sindsnajaar2010kunnengemeentenstoringenaandeopenbareverlichtingonlinemeldenendestatus

daarvanvolgen.Enexisheeftookmetveelgemeentengesprokenoverdetoenamevanhetaantalstoringen

doorgraafwerkzaamheden.Enoverwelkepreventievemaatregelendaartegengetroffenkunnenworden.

Gemeenten,provinciesenEnexisfaciliterenelkaarbijdetransitienaarduurzameenergieenwerkenop

projectniveauvaakalspartnerssamen.Denkaanprojectenwaarvoorbiogasinfrastructuurnodigis,pilotsmet

smartgridsofpilotsmetelektrischvervoer.

op�innovatie�gerichte�samenwerkingTenbehoevevandeenergietransitiebouwendegezamenlijkenetbeheerdershetProductie

Installatieregister.Inditlandelijkecentraleregisterisallekleinschaligedecentraleenergieopwekking

geregistreerd.DenkaanzonnepanelenenHRe-ketels(Micro-wkk’s).Dezeregistratieisnodigzodat

netbeheerderswetenwaarenhoeveelenergieermoetwordenaan-enafgevoerd,bijvoorbeeldalser

meerwordtopgewektdanerwordtgebruikt.

e-laad.nlOpinitiatiefvanEnexisenmethetoogopgrootschaligeintroductievanelektrischrijdenhebbenveel

samenwerkendeenergienetbeheerdersdeStichtinge-laad.nlopgericht.Viae-laad.nlkrijgende

netbeheerdersinzichtinwatelektrischrijdenvoorhetNederlandselektriciteitsnetwerkgaatbetekenenen

wathetoplaadgedragvane-rijderszalzijn.Metdiekenniskunnenzijbepalenhoehetelektriciteitsnetmoet

wordeningerichtenwelkeinvesteringenmoetenwordengedaanomhetzelfdeniveauvanbetrouwbaarheid

tehouden,zonderonnodigeinvesteringentedoen.

Smart�Energy�CollectiveVandecemberdateerteensamenwerkingsverbandwaarinEnexisparticipeertendatgerichtisopinnovatie

van(intelligente)energieleveringenopverkleiningvandekansopstroomuitval.

RuimtwintigNederlandsebedrijvenwerkensamenaandeontwikkelingvanintelligenteenergieconcepten

inhetSmartEnergyCollective.Deontwikkelingvanintelligenteenergiedienstenen-nettenviasmartgrids

ishierhetdoel.Voorzoverbekend,isdithetmeestomvangrijkeinitiatiefopditvlakinEuropa.

Smart�Cable�GuardSamenmetcollega-netbeheerderAlliander,automatiseerderLocamationenenergieadviesbedrijfKEMA

ontwikkeltEnexisdeSmartCableGuard.Ditsysteemspoort(continu)zwakkeenbeschadigdeplekkenop,

bijvoorbeelddoorgraafwerkzaamheden.Doorpreventiefbeschadigdekabeldelentevervangen,kunnen

netbeheerdersdekansopstroomuitvalverkleinen.


onzE��MEdEwERKERSEnexiswildeleidendenetbeheerderinNederlandzijn.DatkanEnexisnietzozeer

bereikenmetwatzedoet,maarwelmethoezehetdoet.Demedewerkers

makenhierinhetonderscheid.MetdeEnexisManiervanWerkengevenzijhier

invullingaan,metvakmanschapvoorop.AlsgoedwerkgeverwilEnexis

medewerkersbindenenboeiendooreenveiligeeninspirerendewerkomgeving

tebiedenmetruimtevoorontwikkeling.Samenkostenbewustwerkenaaneen

duurzameenergievoorziening.BasisvoordeEnexisManiervanWerkenvormen

dekernwaardensamen,verantwoordelijk,slagvaardigentoekomstgericht.

Personeelsontwikkelingen�In2010groeidehetpersoneelsbestandvanEnexismettweehonderdzeventigmedewerkers(228fte’s),

voornamelijkafkomstigvanhetSharedServiceCenterEssent.Daarwarenzijverantwoordelijkvoor

meteropname,facturatieenincassovantransportkosten.Hethogepercentagemannen(80,9%)inhet

personeelsbestandwordtvooralverklaarddoorhetgroteaantaltechnischefuncties.Tochdaaldedit

percentagetenopzichtevan2009(83,9%).In2010iseenstijgingtezieninhetpercentagevrouwen.

Vanallemedewerkersdiein2010werdenaangenomenwas20%vrouw.Degemiddeldeleeftijdwasin

201047jaar.Hetziekteverzuimwas0,5%lagerdanin2009.

Samen,

verantwoordelijk,

slagvaardig en

toekomstgericht zijn

de kernwaarden die

de basis vormen

voor de enexis

manier van werken.

“het aantaL vrouwen dat bij enexis werkt stijgt.”

Uithetoverzichtblijktdatongeveer7%vanhetpersoneelsbestanddepensioengerechtigdeleeftijdzal

bereikenindekomende5jaaren28%binnen10jaar.Ditzijnveelaltechnischemedewerkers.

arbeidsmarktbenaderingEnexisstakin2010veelenergieinhetverwervenvaneensterkerearbeidsmarktpositie.Denaamsbekendheid

namtoeenEnexisprofileerdezichalsaantrekkelijkewerkgever.Ditzorgdeervoordatdeinstroomophbo-

enwo-niveauoppeilkwam.Inoktoberstartteeeneerstegroepmanagementtraineesmeteennieuw

ontwikkeldprogramma.MetjongeinstroomophoogniveauwerktEnexisconcreetaandeopvolgingvan

hetmanagement.Ookstarttenertweegroepentechnischeprofessionals.Zijwordenbreedontwikkeld

omhuninzetbaarheidtevergroten.

DeStoringsWachtDienst(SWD)vanEnexisheeftdekomendeviertotvijfjaarnaarverwachting

tweehonderdnieuwecollega’snodig.Diemoetengeworvenworden.Tegelijkertijdmoeten‘knelpunten’

alswerkdruk,werktijden,leeftijdenervaringwordenaangepakt.SamenmetdeSWD-medewerkersiseen

aanpakontwikkelddieonderanderevoorzietindewervingendoorstromingvanjongenieuwecollega’s.

DeinzetvaneeneigenRecruitmentbureaumaakthetmogelijkomookdeinstroomopmbo-niveaute

versterken.Mededoordit(interne)bureauwashetmogelijkdeVakschooloptestarten.DeVakschool

dienttweedoelen:zelfmedewerkersopleidentotmbo-niveauéntalentvollejongereneenkansgeven

opeenfunctiebijEnexis.Verderzijndecontactenmethetonderwijs,deROC’senhbo-instellingen

gecontinueerd.In2011gaatEnexisopdezevoetverderomdreigendtekortaangoedetechnische

mensenoptevangen.

Leeftijdscategorie Man Vrouw Totaal

19jaarofjonger 10 1 1120t/m24jaar 58 21 7925t/m29jaar 178 61 23930t/m34jaar 219 82 30135t/m39jaar 259 80 33940t/m44jaar 362 143 50545t/m49jaar 496 188 68450t/m54jaar 651 104 75555t/m59jaar 777 87 86460jaarenouder 277 7 284

Totaal�2010 3.287 774 4.061

Leeftijdsopbouw.

Man Vrouw ultimo�2010

Fte's 3.102 616 3.718aantal 3.287 774 4.061

Personeel.


HetRecruitmentbureauzorgtookvoordelokaleverankeringvandeEnexis-vestigingen.Doortewerven

insamenwerkingmetlokalebedrijven,doordeelnameaanlokalebeurzenendoorsamenwerkingmet

hetCWI.Vacaturesvoormonteursfunctieswordeninlokaledagbladengepubliceerd.

LeerlingenvoordeEnexisVakschool,waarEnexislaaggeschoolden/werklozenopleidttotmonteurop

mbo-niveau,wordenviadeUWV-kantorengeworven.

Topkaderwordtnietspecifiekgeworvenindelokalegemeenschapopbelangrijkebedrijfslocaties.

Enexisheefthierookgeendoelstelling,omdatvandezemensenwordtverwachtdatzijregelmatigde

regio’sbezoeken.Omreistijdenteverkleinenwordtsteedsmeertijds-enplaatsonafhankelijkgewerkt.

Goed�werkgeverschapEnexisheefteenhoogambitieniveauenwerktgerichtaaneenplaatsbijdebestewerkgeversvan

Nederland.In2010wistEnexiszich,ondankseendalingopderanglijst,tehandhavenindetop25beste

werkgevers.Eengoedewerkgeverheeftnietalleenaantrekkingskrachtoptoekomstigemedewerkers,

maarweetookdehuidigemedewerkerstebindenenboeien.

Leiderschapsontwikkeling�GoedleiderschapiseenspeerpuntindestrategievanEnexis.Goedleiderschapsteltmenseninstaat

bindendensturendtezijnvoorhetrealiserenvanorganisatiedoelstellingen.Professionaliteiten

voorbeeldgedragvanleidinggevendenzijnessentieel,maarookvanprojectmanagers,specialistenen

adviseurs.Daaromzijnin2010leergangenbinnenhetleiderschapscollegeontwikkeldenvanstartgegaan

voordezegroepen.Deanimovoordeleergangenisgrootendeevaluatieszijnzeerpositief.

Training�en�opleiding�Enexiswilindetoekomsthaarmaatschappelijkeopdrachtrealiserenmetmedewerkersdiewerken

volgensdeEnexisManiervanWerken.Ditvraagtandergedragvanleidinggevenden,daaromzijnde

bestaandeprogramma’sbinnenhetleiderschapscollegegetoetstenaangepast.

Enexisinvesteertactiefinvaktechnischeopleidingenentrainingenvoordeeigenmedewerkersen

medewerkersvanaannemers.EnexisTraining&Opleidingheeftin2010ruimtwaalfduizendcursisten

opgeleid.Ruimtweeduizenddaarvanwarenextern.Decursistennamendeelaanintotaalbijna950

klassieketrainingenenbijnadertigverschillendesoortene-learnings.Naastveiligheidstrainingenen

technischepraktijktrainingenisin2010gestartmethetEnexisLeerplein,waarmedewerkerszichkunnen

inschrijvenopcompetentiegerichteenfunctioneletrainingen.Dezetrainingenkunnenviae-learning

gevolgdworden.In2010isookhetbestaandetraineeprogrammauitgebreidmetverschillendedisciplines,

tewetenmanagementtraineesentechnischspecialisten.

Voordeintroductievannieuwemedewerkersiserhetprogramma‘KernvanEnexis’.Ditprogramma

biedtmodulesdieaspectenvandeorganisatiebehandelen,zoalsomgeving,branche,klantenstrategie.

Hetisbelangrijkdatnieuwemedewerkerszichsnelthuisvoelen.

Medewerkersvolgdengemiddeldveertiguuropleidingin2010.Ditismeerdanineerderejaren.

Ongeveer40%vandetrainingenbijEnexiszijnveiligheidstrainingen.Inhetverslagjaarvolgdeeengroot

deelvandemedewerkersvanInfraServicesherhalingscursussenvandeBEI(BedrijfsvoeringElektrische

Installaties).Decijferszijnniethelemaalvergelijkbaarmeteerderejaren:eenanderemaniervan

urenverantwoordingheefttoteensignificantestijgingvanhetaantalgeboekteopleidingsurengeleid.

Gezondheidsbeleid�Hetziekteverzuimpercentagewasin20103,9%enbleefdaarmeeonderdenormvan4,5%uithet

bedrijfsplan.Ditcijfervoldeedaandeverwachting.

Traditioneelgezondheidsbeleidisgerichtophetvoorkomenvangezondheidsschadeenhetinrichten

vaneenveiligewerkplek.Metnamedoordevergrijzingkomthierveranderingin.Werknemersmoeten

vanoverheidswegeindetoekomstlangerdoorwerken.OmdezeredenengeïnspireerddooreenSER-

rapportage(SociaalEconomischeRaad)isEnexisin2010gestartmetdeuitwerkingvaneennieuw

gezondheidsbeleid.Daarinisnaastaandachtvoordetraditionelebenaderingvanverzuimookaandacht

voorgezondheidsbevorderinggerichtophetoptimaliserenvandemotivatie,productiviteitenvitaliteit

vanmedewerkers.

Enexis zet structureel

stevig in op werving en

(interne) opleiding om

de forse uitstroom van

pensioe ngerechtigde

medewerkers te

compenseren.


Beloningsbeleid�en�arbeidsvoorwaardenwinkel�Enexisheeftin2010eennieuw–modernentoekomstgericht–beloningsbeleidingevoerd.

Despeerpuntenvanditbeleidzijnmeerflexibiliteitensnelleredoorstromingbinneninkomensklassen.

Modernentoekomstgerichtzijnookdearbeidsvoorwaarden.IndeArbeidsvoorwaardenwinkelhebben

medewerkersdemogelijkheidomeendeelvanhuntotaleinkomentebestedenaandoorhenzelfte

kiezenarbeidsvoorwaarden(tijd,geldofeenfiets).

MedezeggenschapMedewerkerskunneninvloeduitoefenenophetbeleidvanEnexisviadeOndernemingsraad(OR).

Naastdeop30maart2010nieuwgekozenOR,zijnervierBedrijfsonderdeelcommissies

(InfraServices,CustomerRelations,StavenenInfraProducts)eneenpilotbijAssetManagement.

Verderzijnerviervastecommissies:Financiën,SB&O(SociaalBeleid&Organisatie),VGWM

(Veiligheid,Gezondheid,WelzijnenMilieu)enDB-OR(DagelijksBestuur).

In2010hebbenachtreguliereoverlegvergaderingenplaatsgevonden.

ondERnEMinGSBREEd�RiSiCoManaGEMEnTDemaatschappijverlangtdatbedrijvenonnodigerisico’svoorhunklantenen

hunomgevingvoorkomenendatzevoldoenaannormen,wet-enregelgeving.

DitgeldtzekervooreenpubliekeorganisatiealsEnexis.Methaar

risicomanagementbeoogtEnexistewaarborgendatdebelangrijksterisico’s

voordebedrijfsdoelstellingenwordengeïdentificeerdeninzichtelijkworden.

Vervolgenskunnenpassendebeheersmaatregelengenomenworden.

RisicomanagementiseenbelangrijkonderdeelvanhetbesturingsmodelvanEnexis.Hetrichtzichmet

eenbredeinvalshoekopallefacettenvandeonderneming;vanstrategischeenoperationelerisico’stot

debetrouwbaarheidvan(financiële)rapportagesenhetvoldoenaanwet-enregelgeving.Enexisbeschikt

overeengeaccordeerdrisicomanagementbeleideneenRisicoManagementGovernance.

doelstellingenOndernemingsbreedrisicomanagementzorgtvoorbeterebesluitvorming(sprocessen).Immers,tijdige

signaleringvanrisico’sencorrecterapportagemakenhetmogelijkomadequaattereagerenopin-en

externeontwikkelingen.Datbiedtmeerzekerheidvoorhetbehalenvandebedrijfsdoelstellingenen

daarmeehetvertrouwenvanengoederelatiesmetaandeelhouders,klanten,medewerkersende

maatschappij.

organisatieLijn-enprojectmanagersopalleniveausindeorganisatiezijnzelfverantwoordelijkvoorhetidentificeren

vanrisico’senhetnemenvanmaatregelen.Risicospecialistenondersteunenhenbijhetkwantificeren,

beperkenenbewakenvanderisico’s.Dezedecentraleverantwoordelijkheidiseenessentieelelement

vandegehelerisicobenadering.

OpcentraalniveauiseenRisicoManagementComité(RMC)ingericht,datdeimplementatievan

risicomanagementbeleidbewaakt.InhetRMCzittennaasteendelegatievanhetManagementTeam,

deskundigenophetgebiedvanrisicomanagement.

De vertrouwens

relatie met

maatschappij,

klanten,

medewerkers en

aandeelhouders is

gebaat bij goed

risicomanagement.


Risico�&�Control�RaamwerkHetgeheelvanprocedures,internecontrolesystemenombedrijfsrisico’steidentificerenendegenomen

(bij)sturingsmaatregelenheethet‘Risico&ControlRaamwerk’.Debelangrijksteelementenvanhet

Risico&ControlRaamwerkvanEnexiszijn:

• HetEnexis�Governancemodel.Hetgeheelvanstatuten,reglementen,richtlijnenenproceduresgericht

opdebesturingvanEnexisHoldingN.V.

• HetRisk�based�asset�Managementsysteem.OpbasisvaneenStrategischAssetManagementPlan

wordenjaarlijksdeonderhouds-eninvesteringsprogramma’sbepaaldenwordenmaatregelengenomen

omderisico’stebeheersenentereduceren.

• DeBusinessplanning�&�controlcyclus.Enexishanteerteenstrategischeplancyclusvanvijfjaar.Jaarlijks

wordenvoordeondernemingalsgeheelenperbedrijfsonderdeelmeerjarigebusinessplannen

opgesteld.Strategieenplannenwordenaandeveranderendeomgevinggetoetst.Opbasishiervan

wordthetnieuwejaarplanopgesteld.

• EnexisstelttweekeerperjaareenState�of�the�Riskop.Hierinwordtopbasisvankenniseninzichtvan

deprimaireenstafafdelingeneenoverzichtgegevenvandevoornaamsterisico’s,inclusief

(voorgenomen)maatregelen.

• Hetinterne�Control�Framework�vanEnexis,waarindebelangrijksterisico’senbeheersmaatregelenzijn

vastgelegd.DoorveranderingenindeinterneenexterneomgevingvanEnexisontstaansteedsnieuwe

risico’s.Hetidentificerenhiervaniseencontinuproces.Tweemaalperjaarwordtdeeffectiviteitvan

debeheersmaatregelendoordeorganisatiezelfbeoordeeldenonderbouwdaandehandvan

steekhoudendbewijs.

• DejaarlijksebevestigingvandeRaadvanBestuurenhetverantwoordelijkemanagementvande

betrouwbaarheidvandefinanciëlerapportageindevormvaninterneLetters�of�Representation(LoR).

• Debevoegdheidsniveau-enprocuratieregeling,waarinisvastgelegddatcontractenmeteenwaardeof

risicobovenbepaaldebedragenmoetenwordengeaccordeerddoordedirecteurofafdelingsmanager,

deRaadvanBestuurofdeRaadvanCommissarissen.

• Hetinformatiebeveiligingsbeleid,datomschrijfthoeinformatiebeveiligingbinnenEnexisgeorganiseerd

is,inclusiefeen‘Basisbeveiligingsniveau’,datdeminimalenormenbeschrijftophetgebiedvan

beschikbaarheid,vertrouwelijkheidenintegriteitvaninformatie,gebaseerdopbest�practicesuit

ISO/IEC27002.

• BeleidophetgebiedvanBusiness�Continuityenuitwijkplannenvoordemeestcruciale

informatiesystemen.

• Crisismanagementplannen�en�-organisatiegerichtophetorganisatiebreedopvangenvanincidenten

encrisissen.

• Hetverzekeringsbeleidenhethandboekverzekeringen.

• DeProject�Portfolio�Review�Board,diebewaaktdatEnexisdejuisteprojectenuitvoert.

• Decertificeringenbinnendiversebedrijfsonderdelenophetgebiedvanondermeerkwaliteit

(PAS55/ISO-9000)enveiligheid(VCA).

• HetuitvoerenvanauditsdoordeInterneAccountantsdienst,conformhetdoordeRaadvanBestuur

endeAuditcommissievastgesteldeauditplan.Deauditbevindingenen-rapportageswordenbesproken

metdeRaadvanBestuurendeAuditcommissie.Opvolgingvandebevindingenvanin-enexterneaudits

wordtperiodiekaandeRaadvanBestuurgerapporteerd.

• HetVGwM-beleid�endeVGwM-afdeling.VeiligheidiseenrandvoorwaardebijEnexis.Hetbeleid

iseropgerichtdatiedereenzogezondmogelijkisenblijftendathetmilieuzominmogelijkwordt

belastdoorwerkzaamheden.DeVGWM-afdelingadviseertenondersteuntEnexisbijhetindepraktijk

brengenvanVGWM-aspectenindeorganisatie.

ComplianceBinnenEnexisadviseertdeafdelingStrategie&ReguleringoverdeinterpretatievandeElektriciteitswet

1998,deGaswetendevandezewettenafgeleidesecundaireregelgeving.Daarnaastfungeertdeze

afdelingalsinternetoezichthouderopdenalevingvandehiervoorgenoemdewet-enregelgeving.

Waaraanvankelijkverwachtwerddathetaantaladviesvragenaandeafdelingin2010zoudalen,isditin

2010juistgestegen.Ditisvooraleengevolgvannieuwe(product)ontwikkelingenbinnenEnexis,onder

andereinhetkadervaninnovatieenmaatschappelijkverantwoordondernemen.

Enexisheeftin2010enkelemalenproactiefdeexternetoezichthouder(NMa-Energiekamer)ingelicht.

ZoberichtteEnexisonderandereovermeetresultatennaaraanleidingvanspanningswisselingen(dips)

inHoogezand.Maarookoverteverwachtentijdelijkeperformanceproblemeninhetberichtenverkeer

alsgevolgvandewisselingvanklantinformatiesysteem(Knexis).

AchterafisgeblekendatdezeproactievesignaleringnaardeNMa-Energiekamerpositiefisontvangen.

Complianceisgebaseerdopbetrouwbaarheidenverantwoordelijkheid.Proactiefinformerenpastdaarbij.


BELanGRijKE�RiSiCo’SReguleringsmodelUitgangspuntvandeEnergiekamerisdatnetbeheerderseenredelijkrendementmoetenhalenophet

geïnvesteerdevermogenbijeenefficiëntkostenniveau.HetreguleringsmodelvandeEnergiekameris

voordekomendedriejaarvastgesteld.Eventueleaanpassingeninditmodelblijvenoplangeretermijn

eenpotentieelrisico.

DaarnaastwordtEnexismogelijkgeconfronteerdmethogereinkoopkostenalsdebezwarenvanTenneT

tegenhaarreguleringsregimewordengehonoreerd.

Veiligheid�en�storingenVeiligheidsrisico’svoorpubliek,medewerkersenaannemerszijnnooithelemaaltotnultereduceren.

Dezerisico’swordendoorEnexisgestructureerdenweloverwogenbeperkt.Hetassetmanagementvan

Enexiskenteenintegralebenaderingenisvolledigrisicogebaseerd.ZovoertEnexiseen‘conditionbased’

onderhoudsprogrammauiteneenoprisico’sgebaseerdprogrammavoordegeleidelijkevervangingvan

nietonderhoudbarebedrijfsmiddelenenvoorhetopsporenvangaslekken.Erzijndiverse

bewustzijnsprogramma’senmedewerkersenaannemerswordengehoudenaanstrikteprocedures

voorveiligwerken.

Hetvoorkomenvanstoringenkenteenvergelijkbarebenadering.Risico’svanstroom-en

gasonderbrekingenwordeninkaartgebrachtenuitdemogelijkhedenomdezerisico’stereduceren

wordendemeestkosteneffectieverisicoreductiesgeselecteerdenuitgevoerd.Voorhetopheffenvan

storingenbeschiktEnexisovereeneigenengoedopgeleideeerste-entweedelijnsstoringsdienst.

Bovendienwordthetcrisismanagementopbasisvanoefeningenenwerkelijkegebeurtenissensteeds

verdergeperfectioneerd.

opvangen�verloop�technisch�personeelDekomendejarengaateengrootaantalpersoneelsledenmetpensioen.Metnamedeuitstroomvan

technischpersoneelenhetdaarmeeverdwijnenvankennisiseenrisico.Deverwachtingisdatde

arbeidsmarktvoortechnicisteedskrapperwordt.DoorefficiënterewerkprocessenzalEnexisminder

personeelnodighebben(10tot15%),maarhetwerkzalooktoenemen,waardoorertocheengrote

vervangingsbehoeftebestaat.

OmtezorgenvoorvoldoendeinstroommaaktEnexiswerkvanwervingmeteenRecruitmentbureau

endenodigearbeidsmarkt-enarbeidsmarktcommunicatie-activiteiten.Daarnaastiseeneigenmbo-

vakschoolopgerichteniseennieuwstagebeleidgeïntroduceerd.

datakwaliteit�Doorontbrekendeofnietactueledatakunnenfoutenoptredeninbedrijfsprocessen.Ookbestaathet

risicodatinvesteringsbesluitenwordengenomenopverkeerdeuitgangspuntenendatdekwaliteitvande

datanietvoldoetaandeeisenvandeEnergiekamerenhetStaatstoezichtopdeMijnen.Hetverbeteren

vandedatakwaliteitheeftveelaandachtbinnenEnexis.Denetbeheerderbeschiktovereendata-atlas

waarindedatadiebeschikbaarmoetenzijn,gedefinieerdzijn.Erlopendiverseprojectengerichtophet

controleren,aanvullenenverbeterenvandata.


‘in-ConTRoL’-VERKLaRinG�DeRaadvanBestuurisverantwoordelijkvoordeopzetenwerkingvanhetinternerisicobeheersings-en

controlesysteemvanEnexis.Ditsysteemheeftalsdoelhetbewakenvanderealisatievanstrategischeen

operationeledoelstellingen,debetrouwbaarheidvandefinanciëleverslaggevingenhetnalevenvan

wet-enregelgeving.

Hetinternerisicobeheersings-encontrolesysteemvanEnexisisverankerdinhetRisico&ControlRaamwerk.

Hierbijdienttewordenopgemerktdathetraamwerkgeenabsolutezekerheidkangeventenaanzienvan

hetrealiserenvandeondernemingsdoelstellingen,ofdatmateriëlefouten,verliezen,fraudeofovertreding

vanwet-enregelgevingnietzullenvoorkomenindeprocessenendefinanciëleverslaggeving.Hetraamwerk

wordtregelmatiggeëvalueerdendoorontwikkeld.

DeRaadvanBestuurheeftdeopzetenwerkingvanhetEnexisRisico&ControlRaamwerkgedurende

2010geëvalueerd,medeopbasisvandebusinesscontrol-informatie,de‘LettersofRepresentation’,

derapportagesvandeInterneAccountantsdienstendemanagementlettervandeexterneaccountant.

Ondankshetfeitdatin2010verbeteringenzijndoorgevoerdophetgebiedvandeinternebeheersingis

in2011extraaandachtnodigvoor:

•Tijdige,juisteenvolledigeasset-informatiebinnenprojecten;

•Verbeteringvandeeffectiviteitenhetbeleggenvanverantwoordelijkhedeninhetinkoopproces.

MetinachtnemingvanvoorgaandeisdeRaadvanBestuurvanmeningdathetinternerisicobeheersings-

encontrolesysteemvanEnexistenaanzienvanbeheersingsdoelstellingenophetgebiedvanfinanciële

verslaggevingin2010naarbehorenheeftgewerktendatheteenredelijkematevanzekerheidgeeftdat

definanciëleverslaggevinggeenonjuisthedenvanmaterieelbelangbevat.

Opgrondvanvoorgaandezijnwijvanmeningdatwijhiermeevoldoenaandebestpractice-bepalingen

II.1.3,II.1.4enII.1.5vandeCodeCorporateGovernance.Hethiervoorvermeldeistevensbesprokenmetde

AuditcommissievandeRaadvanCommissarissen,inaanwezigheidvandeexterneeninterneaccountant.

Rosmalen,28maart2011

DeRaadvanBestuur

j.j.�Fennema

VoorzitterRaadvanBestuur

R.�oudejans

LidRaadvanBestuur/CFO

70 jaar verslag2010 71

KLanT�Van�EnExiS

EELKE�nuTMa

“je ziet de kiLowatt-uren binnenkomen.”

74 75

“je bent in één kLap consument én producent tegeLijkertijd.”

Enexis hielp

Nutma met advies

door het woud

van subsidies.

MEnSEn�En�oRGaniSaTiES�VERBindEnEnexisverbindtmensenenorganisaties.Letterlijknatuurlijk,viahaarenergie-

netwerk.Maarookoptallozeanderemanieren.WestellenEelkeNutmaaan

uvoor.KlantvanEnexisinhetFrieseWytgaard.

HetFrieseplattelandzoalsjehetjevoorstelt.Hierendaardecontourenvaneenboerderijofhethuisvan

eenverrebuur.Buitendat,eenoneindiguitzichtoverweilandenenafentoehetsilhouetvaneensolitaire

boom.EendoodlopendewegleidtnaarhethuisvandefamilieNutma.Dekippenscharrelenlieflijkover

heterfentrotserenvandaagparmantigdestormenderegen.Dewindgiertletterlijkrondhethuis.

zonnepanelenSindsseptemberisEelkeNutmadetrotseeigenaarvanachtzonnepanelen.Zeliggenverdektopgesteld

ophetdakvandeaanbouw,datdoorhetvoorhuisbijnavolledigaanhetblikveldvanpassantenwordt

onttrokken.“Nee,kritiekoverhorizonvervuilingzaliknietsnelkrijgen”,lachtNutma.“Aanvankelijkwilde

ikmeerpanelenplaatsen,maaromdatikzeopdezemanierzomooiuithetzichthebkunnenhouden,

hebbenwetochmaarbeslotenhethierbijtelaten.”

Binnenindekeukensnortdehoutkachel.“Vanuitenergieoogpuntishetzekernietverstandigomhierte

wonen”,zegtNutma,terwijlhijdetussendeurachterzichdichttrektenkijktnaarhoederegenbruuttegen

deramenslaat.“Wevieleneenentwintigjaargeledenvoorditplekje.Wezittenvervanallevoorzieningen

af;hebbengeengasaansluiting,geenaansluitingophetrioolennatuurlijkookgeenkabeltelevisie.Ikwil

nietzeggendatwelevenalskluizenaars,maardeomstandighedenmakendatweheelbewustleven.”

ZonnepanelenstondendanookalheellangophetverlanglijstjevanNutma.Zepassenmooiindetraditie

vanzelfredzaamheiddiehetlevenophetFrieseplattelandalvelegeneratieskenmerkt.“Hetverhaalbegint

eigenlijkalin2009”,verteltNutma.“Enheeleerlijkgezegd:hetwasnogaleengedoe.Voordepanelen

moetjeflinkindebuideltasten.Jezouereenmooiemiddenklasseautovoorkunnenkopen.Dusishet

fijndaterallerleisubsidiemogelijkhedenzijn.Maaromdaarvoorinaanmerkingtekomen,moetjedoor

nogalwatproceduresheen.”

duurzame�ontwikkeling�EnexishielpNutmamettelefonischadviesdoorhetwoudvansubsidies.Hijbleekbepaaldnietalleenin

zijnzoektocht.Steedsmeerparticulierenenbedrijvenwillenzelfhunenergiegaanopwekken.Nietalleen

viazonnepanelen,maarbijvoorbeeldookmeteenwindmolenofviahetstokenvanbiomassa.Daarom

heeftEnexisop21juni2010dewebsitewww.zelfenergieproduceren.nlgelanceerd,waarallerelevante

informatietevindenis.NadeinstallatievandezonnepaneleninhuizeNutma,heeftmonteurPeter

GrotenboervanEnexisdeelektriciteitsmetervervangen.“Wehaddennogeenanalogemeter”,vertelt

Nutma,“endieisniettoegerustvoorzulkemoderniteiten.Jestaaternietbijstil,maaralsjegedeeltelijk

zelfenergieopwekt,benjeinéénklapconsumentenproducentgeworden.Hetnetwerkmoetinstaat

zijnomstroomteleverenvanhetenergiebedrijfalsjedatnodighebtenenergieaftenemenalsjezonne-

panelenmeerproducerendanjezelfverbruikt.DenieuweslimmemetervanEnexiszorgtervoordatalles

keurigwordtbijgehouden.”

DezonnepanelenvanNutmazijnpassindsafgelopenseptemberactief.Deeerstezomermoetenzedus

nogmeemaken.Enhijverheugtzichdaaralop.“Zelfsalsnudezonschijnt,ziejedekilowatturenal

binnenkomen”,glunderthij,“enhebjedirecteenverminderingopdeenergierekening.Kunjenagaanwater

gebeurtalshetechtmooiweerwordt.”ZijnpersoonlijkeenthousiasmebrengtNutmaookinzijnwerktot

uiting.AlsdirecteurvandestichtingDoarpswurkrichthijzichophetstimulereneninstandhoudenvan

desocialesamenhangendeleefbaarheidvanhetFrieseplatteland.Ditvoorjaarstartdestichting

onderdenaam‘Netwerkduurzamedorpen’methetinitiatiefombewonerstestimuleren

omwaarhetkanbijtedragenaanduurzameontwikkeling.DeambitievandeprovincieFryslân

isomin2020volledigCO2-neutraaltezijnendaarwilDoarpswurkgraagaanbijdragen.

LEES�hET�PoRTRETVan�PETER�wiLLEM�GRoTEnBoER�oP�PaGina�86

“in ons vak is het de ervaring die teLt.”

“je bent in één kLap consumentén producent tegeLijkertijd.”

EnexisHoldingiseennaamlozevennootschapvolgensNederlandsrecht.

HetzogenaamdestructuurregimeisopEnexisvantoepassing.Enexiswil

maximaleopenheidentransparantiebiedenoverhaarorganisatiestructuur,

handelen,doelenenresultaten.EnexisheeftdaarombeslotendeCorporate

GovernanceCodeopvrijwilligebasistoetepassen.

Eengoedecorporategovernanceisbelangrijkvoorhetverwezenlijkenvandestrategischedoelstellingen.

Decodebenadruktdeverantwoordelijkheiddiebedrijvenhebbenvoormaatschappelijkeaspectenvan

ondernemen.DiesluitgoedaanbijdestrategischedoelstellingenvanEnexisopgebiedvanduurzaamheid,

betrouwbaarheid,betaalbaarheidenpublieksgerichtheid.

HoewelEnexisgeenbeursondernemingis,pastzijdeCorporateGovernanceCode1–voorzovervan

toepassingenmogelijk–opvrijwilligebasistoe.DeRaadvanBestuur(RvB)endeRaadvanCommissarissen

(RvC)hebbendaartoebeslotenvanwegedeomvangvandeonderneming,demaatschappelijkefunctievan

EnexisophetgebiedvanenergievoorzieningenomdatEnexistransparantiehooginhetvaandelheeftstaan.

CoRPoRaTE��GoVERnanCE

1Versiedecember2008/CommissieFrijns

Enexis past de

Corporate

Governance Code

vrijwillig toe.

niet�van�toepassingOmdatEnexiseenniet-beursgenoteerdeNederlandsenaamlozevennootschapis,met(lagere)overheden

alsaandeelhouder,zijndevolgendebepalingennietvantoepassing:

• II.2.4-II.2.7(opties);

• III.7.1-III.7.2(aandelenalsbezoldigingcommissarissen);

• III.8.1totenmetIII.8.4(one-tierbestuursstructuur);

• IV.1.1(quorumeisenbijbesluitentothetontnemenvanbindendkarakteraanvoordrachten

bijniet-structuurvennootschappen);

• IV.1.2(specifiekestemrechtenopfinancieringspreferenteaandelen);

• IV.1.7(registratiedatumuitoefeningstem-/vergaderrecht);

• IV.2.1totenmetIV.2.8(certificeringvanaandelen);

• IV.3.1totenmetIV.3.4(analisten);

• IV.3.11(overzichtbeschermingsmaatregeleninjaarverslag);

• IV.4.1totenmetIV.4.3(institutionelebeleggers).

DeRvBendeRvChebbenonderlingbeslotenvanwelkebestpractice-bepalingenuitdeCorporate

GovernanceCodewordtafgeweken.Onderanderevanwegehetrespecterenvanbestaande

overeenkomstenenafsprakenbijdeafsplitsingvanEssentwordt(deels)afgewekenvande

volgendebepalingen:

• II.1.1(maximalebenoemingstermijnbestuurders);

• II.2.12totenmetII.2.14(betreffendepublicatieremuneratierapport).

VerderisgekozenvooreengecombineerdeRemuneratie-enSelectiecommissieen

wordtbewustafgewekenvan:

• III.5(instellenvanaparteRemuneratiecommissieeneenSelectie-enBenoemingscommissie).


de�governancestructuur�van�EnexisDetweebelangrijkstepijlersvooreengoedecorporategovernancezijneengoedondernemingsbestuur

eneengoedtoezichtdaarop.DeRvB,deRvCendeAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders(AVA)zijn

hiervoorverantwoordelijk,ondersteunddooreeneffectiefstelselvanmaatregelenvoorrisicobeheersing,

internecontroleenAccountantscontrole.

DeverhoudingentussenRvB,RvC,AVAendiversecommissieszijnvastgelegdinreglementen,statuten

eneenconvenant.DezedocumentenzijngepubliceerdopdewebsitevanEnexis,www.enexis.nl.

de�Raad�van�BestuurDeRaadvanBestuuriscollectiefverantwoordelijkvoorhetbesturenvanEnexis.DetakenvandeRvBzijn

onderanderehetvaststellenvandeoperationeleenfinanciëledoelstellingen,destrategiediemoetleiden

totrealisatievandedoelstellingenendegeldenderandvoorwaarden.Ditallesondergoedkeuringvande

RvCenAVAenbinnendestatutairebepalingen.

DeRvBisverantwoordelijkvoordenalevingvanallerelevantewet-enregelgeving,debeheersingvande

risico’sverbondenaandeondernemingsactiviteitenenvoordefinancieringvandeonderneming.

DaarnaastisdeRvB,samenmetdeRvC,verantwoordelijkvoordecorporategovernancestructuurvan

EnexisenhetnalevenvandeCorporateGovernanceCode.

LedenvandeRvBwordenbenoemddoordeRvC,dietevenseenvandeledenbenoemttotvoorzitteren

eenandertotChiefFinancialOfficer(CFO).In2010bestonddeRvBuittweeleden,tot1septemberwasde

heerHermanLevelinkvoorzitterenvanaf1septemberdeheerHanFennema.DeheerRenéOudejanswas

CFOinheel2010.DeledenvandeRvBverdelenonderlingdewerkzaamhedenenstellendieverdelingvast

inoverlegmetdeRvC.

DeRvBhandeltvolgenseeneigenreglementdatzoveelmogelijkaansluitopdeCorporateGovernance

CodeendatisgoedgekeurddoordeRvC.Ditreglementbevatonderandereproceduresvoor

samenstelling,takenenbevoegdheden,vergaderingenenbesluitvorming.EenoverzichtvandeRvB-leden

isopgenomenindepersonaliaparagraafachterinditjaarverslag.

LedenvandeRvBwordenbeloondconformhetbezoldigingsbeleidvandevennootschap,datmoet

wordenvastgestelddoordeAVA.PerRvB-lidsteltdeRvC,opvoorstelvandeRemuneratie-en

Selectiecommissie,dehoogtevandebezoldigingvast.GegevensoverdebezoldigingvandeRvBzijn

vermeldindeverkorteenuitgebreidejaarrekening.

Enexis wil het

vertrouwen van

stakeholders

verdienen.

de�Raad�van�CommissarissenDeRaadvanCommissarissenhoudttoezichtophetbeleidvandeRvBtenaanzienvanonderanderede

realisatievandeondernemingsdoelstellingen,destrategieenderisico’sdieverbondenzijnaande

ondernemingsactiviteiten.Tevenscontroleerthijdeopzetenwerkingvandeinternerisicobeheersings-

encontrolesystemenenhetfinanciëleverslaggevingsproces.

DeRvChandeltvolgenseeneigenreglement,waarinsamenstelling,commissies,takenenbevoegdheden,

vergaderingenenbesluitvormingzijnvastgelegd.UitzijnmiddensteltdeRvCtweepermanente

commissiessamen:eenAuditcommissieeneengecombineerdeRemuneratie-enSelectiecommissie.

Ookvoordezecommissiesbestaanreglementen,waarinsamenstelling,taakopdrachtendewijzewaarop

decommissiehaartaakuitoefent,zijnvastgelegd.

LedenvandeRvContvangeneenhonorariumdatwordtvastgestelddoordeAVA.Naasthunhonorarium

hebbenzijrechtopvergoedingvanreis-enverblijfkostendiezijmakenindeuitoefeningvanhunfunctie.

GegevensoverdebezoldigingvandeRvCzijnvermeldindeverkorteenuitgebreidejaarrekening.


algemene�Vergadering�van�aandeelhoudersHethoogstebesluitvormingsorgaanbinnenEnexisisdeAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders.

Inhaarjaarlijksevergaderingbehandeltzijonderandere:

• hetschriftelijkejaarverslagvandeRvB;

• dedechargevandeRvBendeRvC;

• devaststellingvandejaarrekeningendebepalingvandewinstbestemming;

• destrategievandevennootschap;

• eventuele(voorgenomen)benoemingenvanledenvandeRvBofdeRvC.

DeRvBendeRvCzijnverplichtdeAVAalleinformatieteverschaffendiezijwenst,tenzijeenbelangvan

devennootschapzwaarwegendis.

DeAVAheeftomfunctioneleenpraktischeredenenbepaaldebevoegdhedentoegekendaaneen

Aandeelhouderscommissie.Dezecommissie,bestaandeuitzevenleden,bevordertdeslagvaardigheiden

effectiviteitvandebesluitvormingbinnendeAVA.

Decommissieledenontvangenvoorhunwerkzaamhedengeenvergoeding.Huntakenzijnbeschrevenin

destatutenvanEnexisenhunwerkwijzeisvastgelegdineenconvenanttussendeRvB,deRvCende

AandeelhouderscommissiedatdoordeAVAisgoedgekeurd.

de�externe�accountantDeAVAbenoemtdeexterneaccountant.DeRvCdoetdaarvooreenvoordracht,ensteuntdaarbijop

adviesvanzoweldeAuditcommissiealsdeRvB.Belangrijkvoordevoordrachtzijndeontwikkelingeninde

relatiemetdeexterneaccountant,inhetbijzonderdiensonafhankelijkheid.HieroverrapporteertdeRvB

jaarlijksaandeRvCendeAVA.

TenminsteeenmaalindevierjaarbeoordeeltdeRvBhetfunctionerenvandeexterneaccountant.DeRvB

deeltdebelangrijksteconclusiesmeeaandeRvCendeAVA,diedaarmeedevoordrachttotbenoeming

vandeexterneaccountantkanbeoordelen.

Deexterneaccountantwordtuitgenodigddeeltenemenaandevergadering(en)vandeAuditcommissie,

waarindeconceptjaarrekening,definanciëleparagraafvanhetjaarverslagenhetaccountantsverslag

wordenbehandeld.DeAuditcommissieziettoeopderelatiemetdeexterneaccountant,inhetbijzonder:

• beoordeeltzijdeonafhankelijkheid,bezoldigingendeeventueleniet-controlewerkzaamhedenvande

externeaccountantvoordevennootschap;

• steltzijdebetrokkenheidvastvandeexterneaccountantmetdeinhoudenpublicatievandefinanciële

verslaggevingdoordevennootschap–andersdandejaarrekening;

• neemtzijkennisvanonregelmatighedenmetbetrekkingtotdeinhoudvandefinanciëleverslaggeving,

zoalsdiemoetenwordengemelddoordeexterneaccountant;

• bespreektzijhetjaarlijkseauditplanvandeexterneaccountant.

interne�accountantsdienstBinnenEnexisfunctioneerteeninterneaccountantsdienst:InternalAudit.Dezeafdelingheefteen

onafhankelijkefunctieenverschaftaanvullendezekerheidaanhetmanagementendeRvBomtrentde

beheersing,effectiviteit,efficiencyencompliancevandebedrijfsvoering.InternalAuditevalueertookde

processenmetbetrekkingtotbeheersing,risicomanagementenbesturing(governance).

InternalAuditfunctioneertonderverantwoordelijkheidvandevoorzittervandeRvB.DeAuditcommissie

houdttoezichtopdedienstenadviseertdeRvBoverderolenhetfunctioneren;inhetbijzonderstelt

dezecommissiehetauditplanvastenneemtzekennisvanberaadslagingenenbevindingen.

HetauditplankomttotstandinoverlegmetdeexterneaccountantendeRvBenisonderandere

gebaseerdopderisicorapportagesendecontrolebevindingen.Deexterneaccountantneemtookkennis

vandebevindingenvanInternalAudit.


oRGaniSaTiE-�PRoFiELRuim2,6miljoengezinnen,bedrijvenenoverhedeninGroningen,Friesland,

Drenthe,Flevoland,Overijssel,Noord-BrabantenLimburgzijnvoorde

leveringvanhunelektriciteitengasaangewezenopdenetwerkenvanEnexis.

Eenbelangrijkeverantwoordelijkheid.

Enexisverzorgtdedistributievanenergieendeaanleg,hetonderhoud,hetbeheerendeontwikkeling

vandeenergietransport-endistributienetteningrotedelenvanbovengenoemdeprovincies.

organisatiestructuurOmdezetakenefficiënteneffectieftekunnenuitvoeren,heeftEnexisdevolgendeorganisatiestructuur

gekozen:

de�holdingHieronderzijnallewerkmaatschappijenjuridischsamengebracht.Hetgaatomdenetbeheeractiviteiten

eneenaantalcommerciëlekernversterkendeactiviteiten.

EnexisHoldingN.V.iseennaamlozevennootschap.VandeaandelenvanEnexisisongeveer74%inhanden

vandeprovinciesGroningen(6,0%),Drenthe(2,3%),Overijssel(18,7%),Flevoland(0,02%),Noord-Brabant

(30,8%)enLimburg(16,1%).

Deoverigecirca26%vandeaandelenisinhandenvan121Nederlandsegemeentenindegenoemde

provincieseninFriesland.Hetaantalgemeentelijkeaandeelhoudersnamin2010metnegenafdoor

gemeentelijkeherindelingen.

aandelenkapitaalHetmaatschappelijkaandelenkapitaalvandevennootschapbedraagt300miljoeneuro.

Ditbetreft300miljoenaandelenvanelk1euro.Hiervanzijnultimo2010149.682.196aandelengeplaatst

envolgestort.

de�netbeheerderOnderEnexisB.V.zijndeaktivabedrijvenwaarindenettenvanEnexiszitten,alsdochterbedrijven

samengebracht.DaarnaastparticipeertEnexisB.V.inEDSN,datzorgtvoorhetberichtenverkeertussende

diverseregionaleenlandelijkenetbeheerders,leveranciersenmeetbedrijven,eninZEBRAGasnetwerkB.V.,

datdegaspijpleidingtussenZelzate(België)enMoerdijkbeheert.

Kernversterkende�activiteitenDecommerciëleactiviteitenvanEnexiswordenuitgevoerddoor:

• EnexisMeetbedrijfB.V.:ditbedrijflevertvoorzakelijkeklantenverbruiksgegevensvanelektriciteitengas

aanleveranciers,netbeheerdersenhandelspartijen.Hetlevertookmeetdataproducten,waarmee

klanteneenbeterinzichtinhunenergieverbruikhebben.Tenslottelevert,plaatstenonderhoudthet

Meetbedrijfdehiervoorvereistemeetinstallaties.

• EnexisInfraProductsB.V.:inhetbijzonderdeafdelingIntermediatevanditbedrijfleverthoog-en

middenspanningsinstallatiesentotaaloplossingenvoordeelektriciteitsvoorzieningvan

grootverbruikklanten(ontwerp,beheer,onderhoudenadvies).OnderEnexisInfraProductsvaltookde

deelnemingZiutB.V.,eenjointventuremetAllianderwaarindeopenbare-verlichtingsactiviteitenvan

Enexiszijnondergebracht.

• EnexisVastgoedB.V.:beheertdeonroerendezakenvanEnexisdienietaaneenaktivabedrijftoebehoren.

Dezeondernemingenkunnenopbasisvaneendienstverleningsovereenkomst(DVO)rekenenop

ondersteuningdoordestafafdelingen.

Enexis heeft de

netbeheerders

activiteiten apart

georganiseerd van

de commerciële

activiteiten.


enexis Holding nv

EnExiS�inFRa�

PRoduCTS�BV

�EnExiS��MEETBEdRijF�BV

EnExiS�VaSTGoEd�BV

GoB�EuRoSERViCES�

BV�40%

EnExiS�BVGGni�BV

25%

aKTiVaBEdRijF�EnExiS�

FRiESLand�BV


LiMBuRG�BV


MaaSTRiChT�BV


BRaBanT�BV

EnERGiE�daTaSERViCES�

nEdERLand�BV�15,13%


nooRd�BV

zEBRaGaSnETwERK

BV�66,7%

ziuT�BV47%

Organogram

Enexis Holding N.V.

Elektriciteit

Gas

Verzorgingsgebied

van Enexis B.V.


SToRinGSMonTEuR�EnExiS

PETER�wiLLEM�GRoTEnBoER

“in ons vak is het de ervaring die teLt.”

88 8988

dE�KLanT�iS�KoninGMonteurPeterWillemGrotenboeriseenvandegezichtenvanEnexis.

AlsklantinFrieslandkunjehemzomaaropbezoekkrijgen.Ingevalvaneen

storing,ofbijvoorbeeldomeendigitalemeterteplaatsenterondersteuning

vanjegloednieuwezonnepanelen.ZoalsonlangsbijEelkeNutmainWytgaard.

Geenwonderdataandachtvoordeklantzijntweedenatuurisgeworden.

“Mijnwerkbeperktzicheigenlijkvoornamelijktotdemeterkast”,verteltGrotenboer.”Tegenwoordig

alleennogmaartijdenskantooruren,wantgezienmijnleeftijdhoefikgeenavonddienstenmeerte

draaien.”Hijiswatjenoemt‘deouderotinhetvak’enkaninmiddelsbogenopmeerdandertigjaar

werkervaring.“NogooitbegonnenbijFrigas”,zegthijensomtvervolgensalletussenliggendeeigenaren

vanhetenergienetwerkmoeiteloosop.

onderhoudInFriesland,deregiowaarinhijwerkzaamis,kenthijhetnetwerkzo’nbeetjeuitzijnhoofd.Netalsde

meestenvanzijnervarencollega’s.Hijzietzonuendanmetledeogenaanhoezo’ndoorgewinterde

collegametpensioengaatendaarbijzijnkennisvoorgoedmeenaarhuisneemt.GelukkigisEnexiserg

actiefopdearbeidsmarktomnieuwtalentaanzichtebinden.“Almoetendiedannogveelleren”,

zegthijstellig.“Iederedagleerikzelfnog!Ennietalleenoverdenieuwstetechnischesnufjes.Inonsvakis

hetdeervaringdietelt.Hetnetwerkkennenendoorleven.”“Alsheteropaankomt,isdemeterkastmaar

eenkleinkastje”,zegtGrotenboermetenigezelfspot.“Ikmoetmetregelmaateenmetervervangen,

Veiligheid is van

cruciaal belang.

“Leeuwarden energie-neutraaL in 2020.”

89

eendrukregelaarmakenofeengaslekkageverhelpen.”Overdevraagwatnoudegrootsteoorzaakisvan

schadesindatkleinekastje,ishijduidelijk.“Onderhoud!Ikvraagweleensaandemensenthuis:‘hebbenjullie

jeaardlekschakelaarooitgecontroleerd?’Dankijkenzemeraaraan,maareigenlijkzoujedatiederemaand

moetendoen.Drukdieknopinengewoontestendiedingen.”

Veiligheid�cruciaal�Debasisvanzijnwerkzitindetechniek,maardevreugdekomtuitmensen.“Elkeklantwaarikopbezoek

kom,isweeranders”,stelthij.“Ikkombijmensendiezeggen:‘meneerukomterweluithè?’Zelatenme

alleeninhunhuisvolmetantiek.Datvoeltalsgrootvertrouwen.Ikziehetdanookalsmijnplichtomdat

waartemaken.Klantenzijnernietvoormij,maarikbenervoordeklanten.Somslijktmijnwerkzelfsop

datvaneensociaalwerker.Krijgikineenpaarminuteneenlevenvolleedovermeheen.Mensenschrikken

daarvervolgenszelfvanenexcuserenzichvoorhunloslippigheid.Ikzegdan:‘mevrouw,ubenthetkwijt

enikbenhetstrakstochweervergeten.”SomswordtGrotenboerzelfalsveroorzakervanhetleedgezien.

Wordthijgeconfronteerdmetdeboosheidenhetverdrietvanmensendiewordenafgeslotenvanwege

wanbetaling.Alkomtdatdelaatstetijdwatmindervaakvoor.“Desocialeinstantieszijnalertergeworden

opmensenmetbetalingsproblemen.OokEnexisspeeltdaarineenactieverol.Gelukkigmaar.”

Inzijnwerkalsmonteurisveiligheidcruciaal.Zijneigenveiligheidendievananderen.“Eenkwestievan

jekoperbijhouden.Nooitgaanlopenhaasten;altijdwerkenalsofdespanningeropstaat.Danbenik

voorzichtigerenwerkikbeter.”Daaromkanhijzichookzoopwindenovermensendiewillensenwetens

met‘zijn’netwerklopenprutsen.Bijvoorbeeldmetalsdoelomongemerkteenhennepplantageterunnen.

“Ikhoefmaaraandeleidingenindemeterkasttevoelenomtewetenhoelaathetis.Alsdieergheet

zijn,danklopterietsniet.Meestalkomenwedatoverigensalveeleerderophetspoor,omdatweeen

onregelmatigheidinhetnetconstateren.Levensgevaarlijkwatsommigemensendoen.”Gelukkigzijnhet

deuitzonderingenopderegel.PeterWillemGrotenboergenietnogdagelijksvanzijnwerk.“Hetiseenmooi

envrijberoep.Iktoerelkedagdoordeprovincie;vanmorgenbeniknoginHeeggeweest,Oosterwolde

enLemmer.Opkantoorzoudendemurenechtopmeafkomen.”Lachendbesluithij:“Zelfsnaaldiejaren

kanikmenogsteedsverbazenoverwatikindemeterkastentegenkom.Schoenen,stofzuigers,strijk-

planken;somslijktonzemeterdanigindewegtehangen.”

“schoenen, stofzuigers, strijkpLanken, aLLes kom je tegen.”

LEES�hET�PoRTRET�

Van�iSaBELLE�diKS�

oP�PaGina�10

FinanCiëLE�RESuLTaTEnGeconsolideerde�jaarrekeningEnexisheeftover2010eenresultaatgerealiseerdvanEUR193,7miljoen.2010stondinhettekenvanfors

lageregereguleerdetarieven,watleiddetoteenomzetdalingvanEUR61,3miljoen.HetbeleidvanEnexis

waseropgerichtomeendeelvandezeomzetdalingoptevangendoormiddelvankostenbesparingen.

HetgevoerdebeleidheeftgeresulteerdineenkostendalingvanEUR25,0miljoen.

ResultaatontwikkelingTenopzichtevan2009ishetbedrijfsresultaatafgenomenvanEUR399,1miljoennaarEUR349,7miljoen.

DezedalingvanEUR49,4miljoenishetgevolgvaneenlagerebrutomargevanEUR152,2miljoendeels

gecompenseerddoorlagerebedrijfskostenvanEUR102,8miljoen.Definanciëlebatenenlastenzijnper

saldoEUR21,3miljoenongunstigerdanin2009.HetresultaatuitdeelnemingeniseveneensEUR4,3miljoen

lager.Ditallesheeftertoegeleiddathetresultaatnabelastingentenopzichtevanhetvorigeverslagjaar

metEUR69,4miljoenisverminderd.

BrutomargeDebrutomargeismetEUR152,2miljoenafgenomen.Naeliminatievande2009-omzetvanhetin

november2009aanZiut1overgedragenEnexisLightingB.V.enLightingViewB.V.enenkelein2009als

bijzonderaangemerkteposten(eenmaligeteruggavevanTenneTenopbrengstverkoopUMTS-masten

aanTenneT)resteerteendalingvandebrutomargemetEUR48,7miljoen.Dedalingvandeomzetwordt

grotendeelsverklaarddoorprijsdalingen,alsgevolgvandoordeEnergiekameropgelegdeX-factorenop

deenergietransporttarieven.Daartegenoververtonendeinkoopkostennanormalisatievoorbijzondere

postenin2009,eendalingvanEUR17,4miljoen,grotendeelsveroorzaaktdooreenmaligeposten.

Voordeligeprijsverschillenopdenetverliezenwordengecompenseerddoornadeligeprijsverschillenbij

deaanTenneTbetaaldetransporttarieven.

Brutomarge 65,4Personeelskosten 15,6Afschrijvingskosten 0,7Kostenuitbesteedwerk,materialen,andereexternekosten 42,7Overigebedrijfskosten 1,3

Totaal bedrijfskosten 60,3Financiëlebatenenlasten –0,1

resultaat voor belasting 5,2

1. Deinnovember2009aanZiutovergedragenEnexisLightingB.V.enLightingViewB.V.zijnvooronderstaandebedragen

indegeconsolideerdewinst-en-verliesrekening2009vanEnexisHoldingN.V.betrokken(bedragen*EUR1miljoen).

BedrijfskostenDebedrijfskostenzijngedaaldmetEUR102,8miljoen.Naeliminatievande2009-kostenvanhetin

november2009aanZiutB.V.overgedragenEnexisLightingB.V.enLightingViewB.V.resteerteendalingvan

EUR37,5miljoen.DitishetsaldovaneendalingvandeoperationelekostenmetEUR57,8miljoeneneen

stijgingvandeafschrijvingskostenmetEUR15,2miljoen.Dedalingvandeoperationelekostenisvoor

EUR25,0miljoenhetgevolgvanhetverdervervolggevenaanhetin2009ingezetteefficiencyprogramma,

dein2009uitgekeerdecompensatie‘kortingeigenproducten’vanEUR12,7miljoen,eenpositiefeffect

vanmutatiesinvoorzieningenvanpersaldoEUR30,5miljoenenenkelein2009gemaaktekostenmeteen

incidenteelkarakterinverbandmetdeverzelfstandigingvanEnexis.Daartegenoverstaateenverhogingvan

deuitgavenvoorbeleidsspeerpuntenzoalsduurzaamheid,diverseinitiatievenzoalse-laad,duurzaamheids-

pilots(o.a.RodeloperenSmartGrid),vakscholenentraineeprogrammaterwaardevanEUR12,3miljoen.

DeafschrijvingskostenzijnmetEUR15,2miljoengestegenalsgevolgvaneentoegenomeninvesterings-

niveau–vooreendeelinIT-systemen–endoorhogerebijzonderewaardeverminderingenalsgevolgvan

desinvesteringvannetdelenbijvervangingenreconstructies.Ditwordtinbelangrijkemateveroorzaakt

doordestijgendevervangingsinvesteringen.

Financiële�baten�en�lastenHetsaldovandefinanciëlebatenminuslastenismetEUR21,3miljoenverslechterdtenopzichtevanhet

vorigejaar.Tenopzichtevan2010warenin2009deontvangenrentevergoedingenhogerinverbandmet

ontvangenrentemetbetrekkingtotdeoverdrachtvanhethoogspanningsnetwerkaanTenneT.

Derentelastenzijntenopzichtevanhetvorigejaargestegenomdatineendeelvan2009werdgeleendtegen

variabelelagerenteterwijlinheel2010eenvasterentewerdbetaaldoverleningenmeteenvastelooptijd.

Resultaat�na�belastingenHetresultaatnabelastingenismetEUR69,4miljoenafgenomenvanEUR263,1miljoenin2009naar

EUR193,7miljoenin2010.

KasstroomDekasstroomuitoperationeleactiviteitenbedraagtEUR629,1miljoenpositief.Dekasstroomuit

investeringsactiviteitenbedraagtEUR412,1miljoennegatief.Persaldoresteerteenkasstroomvóór

financieringsactiviteitenvanEUR217,0miljoenpositief.

DekasstroomuitfinancieringsactiviteitenbedraagtEUR79,0miljoennegatief.Ditbetreftvoornamelijk

deaandeaandeelhoudersuitgekeerdedividendenover2009.Persaldoresteerteenkasstroomvoor

doorlopendeactiviteitenvanEUR138,0miljoen,metwelkbedragdeliquidemiddelentoenementot

EUR330,2miljoenpositief.Dezemiddelenzijnvooreengrootdeelvastgelegdindeposito’s.


92

verkorTejaarrekening

2010

inhoudSoPGaVEinleiding� 96

Geconsolideerde�winst-en-verliesrekening� 97

Geconsolideerde�balans� 98

Geconsolideerd�kasstroomoverzicht� 100

Geconsolideerd�mutatieoverzicht�eigen�vermogen� 101

overige�toelichtingen� 102� Bijzondereposten� 102 Nietuitdebalansblijkendeverplichtingenenactiva� 104 BeloningbestuurdersenRaadvanCommissarissen� 106

overige�gegevens� 109 Controleverklaring � 109 Winstbestemming� 110 Gebeurtenissennabalansdatum � 111

jaar rekening201094 95

inLEidinGEnexisHoldingN.V.,gevestigdteRosmalen,isverantwoordelijkvoordeaanleg,hetonderhouden,

hetbeheerendeontwikkelingvandedistributienettenvoorelektriciteit(kabelsenleidingen)engas

(buizenenleidingen)endaaraanverwanteactiviteiten.Deverwantedienstenbetreffenmetname

kernversterkende,niet-gereguleerdeactiviteitenophetgebiedvanmeetdiensten,openbareverlichting,

deverhuurvanmiddenspanningsinstallatiesendeaanlegenhetbeheervanparticuliereenergie-

distributienetten.

EnexisHoldingN.V.iseennaamlozevennootschap.VandeaandelenvanEnexiswordtca.74%gehouden

door6Nederlandseprovinciesenca.26%door121Nederlandsegemeenten.

DedoorEnexisHoldingN.V.opgesteldeendoorErnst&YoungAccountantsLLPgecontroleerde

jaarrekeningisop28maart2011terondertekeningaangebodenaandeRaadvanCommissarissen.

DedoordeRaadvanCommissarissengetekendejaarrekeningwordtop20april2011tervaststelling

aangebodenaandeAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders.

DefunctionelevalutavanEnexisHoldingN.V.isdeeuro.Allebedragenzijn,tenzijandersvermeld,

opgenomeninmiljoeneneuro’s.

OmdeleesbaarheidvandejaarrekeningvanEnexisHoldingN.V.tevergroten,iseenverkorte

geconsolideerdejaarrekeningvanEnexisHoldingN.V.inhetjaarverslagopgenomen.Devolledige

geconsolideerdeenvennootschappelijkeversievandejaarrekeningisbeschikbaarviawww.enexis.nl.

EnexisHoldingN.V.hanteertalsgrondslagenvoorwaarderingenresultaatbepalingdeInternational

FinancialReportingStandards(IFRS)zoalsaanvaardbinnendeEuropeseUnie.Voortsisdejaarrekening

opgesteldvolgensdebepalingenvanTitel9Boek2BW.

Bijhetopstellenvandejaarrekeningwordenbepaaldeschattingenenveronderstellingengedaandie

medebepalendzijnvoordeopgenomenbedragen.Verschillentussendewerkelijkeuitkomsten,degedane

schattingenenveronderstellingenzijnvaninvloedopdebedragendieintoekomstigeperiodesworden

gerapporteerd.

Doorhetmanagementgehanteerdeveronderstellingen,aannamesenschattingenzijnmetnamevan

invloedopdewaarderingvanmateriëleenimmateriëlevasteactiva(levensdurenenrestwaarden),de

noodzaaktotbijzonderewaardeverminderingenvanmateriëleenimmateriëlevasteactiva,dewaardering

vaneventuelelatentebelastingvoordelen,debiteuren(noodzaaktoteventuelewaardeverminderingen),

personeelsvoorzieningen(actuariëleveronderstellingen)enoverigevoorzieningenendeverantwoording

vannetto-omzet(alsgevolgvanoverhetjaargespreidefacturatiebijkleinverbruik).

Bedragen in

miljoenen euro’s.

GEConSoLidEERdE��winST-En-VERLiESREKEninG

2010 2009

Netto-omzetuithoofdevanleveringenvangoederen

endiensten 1.204,2 1.358,1

Kostenvaninkoop 218,7 223,4

Brutomarge 985,5 1.134,7

Overigebedrijfsopbrengsten1 11,4 14,4

Totaal brutomarge inclusief overige

bedrijfsopbrengsten 996,9 1.149,1

Personeelskosten 220,4 260,7

Afschrijvingenenbijzonderewaardeverminderingen1 248,5 233,3

Kostenuitbesteedwerk,materialenenandere

externekosten 164,9 239,8

Overigebedrijfskosten 13,4 16,2

Totaal bedrijfskosten 647,2 750,0

Bedrijfsresultaat 349,7 399,1

Resultaatdeelnemingen 4,9 9,2

Financiëlebaten 5,0 15,5

Financiëlelasten 98,8 88,0

Financiëlebatenenlasten –93,8 –72,5

Resultaat vóór belastingen 260,8 335,8

Belastingen 67,1 72,7

resultaat na belastingen 2 193,7 263,1

1. Doorwijziginginpresentatievandevanderdenontvangenbijdragenbijinvesteringeninaanlegvannettenen

aansluitingenzijndevergelijkendecijfersvoor2009aangepast.Dezeaanpassingheeftgeeneffectopvermogen

enresultaat.

2. Hetin2010gerealiseerderesultaatbedraagtEUR1,29peraandeel(2009:EUR1,76).HetResultaatvanhetboekjaar

2010betreftloutergerealiseerderesultaten.

96 97jaar rekening2010

GEConSoLidEERdE��BaLanS�(VooR�VooRSTEL�winSTBESTEMMinG)

31�december�2010 31�december�2009

activa

Materiëlevasteactiva1 4.938,2 4.795,3

Immateriëlevasteactiva 85,3 63,1

Deelnemingen 32,9 32,5

Overigefinanciëlevasteactiva 2,8 2,7

vaste activa 5.059,2 4.893,6

Voorraden 16,7 15,3

Vorderingen 504,2 575,2

Liquidemiddelen 330,2 192,2

vlottende activa 851,1 782,7

Activaaangehoudenvoorverkoop 1,2 0,7

Totaal activa 5.911,5 5.677,0

Bedragen in

miljoenen euro’s.


aansluitingenzijndevergelijkendecijfersvoor2009aangepast.Dezeaanpassingheeftgeeneffectopvermogen

enresultaat.

31�december�2010 31�december�2009

Passiva

Geplaatstengestortaandelenkapitaal 149,7 149,7

Agioreserve 2.436,3 2.436,3

Algemenereserve 184,2 0,0

Resultaatvanhetboekjaar 193,7 263,1

eigen vermogen 2.963,9 2.849,1

Rentedragendeverplichtingen(langlopend) 1.910,9 1.912,0

Voorzieningen(langlopend) 58,1 67,0

Vooruitontvangenbijdrageninaanlegvannetten

enaansluitingen1 290,3 217,3

Latentebelastingen 65,7 26,8

langlopende verplichtingen 2.325,0 2.223,1

Handelsschuldenenoverigetebetalenposten 571,9 562,2

Rentedragendeverplichtingen(kortlopend) 15,5 14,5

Winstbelasting 17,5 0,4

Voorzieningen(kortlopend) 17,8 27,7

kortlopende verplichtingen 622,7 604,8

Totaal passiva 5.911,5 5.677,0

Bedragen in

miljoenen euro’s.

98 99jaar rekening2010

GEConSoLidEERd�KaSSTRooMoVERziChT

2010 2009

Resultaatnabelastingen 193,7 263,1

Afschrijvingen,amortisatiesenbijzondere

waardeverminderingen 242,6 229,1

Ontvangenbijdrageninaanlegenaansluitingen2 78,9 114,9

Mutatiesvoorzieningen,operationeelwerkkapitaal

enoverige 113,9 8,8

kasstroom uit operationele activiteiten 629,1 615,9

Investeringenmateriëlevasteenimmateriële

vasteactiva2 –411,8 –414,5

Mutatieactivaenverplichtingenaangeboden

voorverkoop –0,5 314,5

Verwervingdeelneming –0,2

Mutatievanfinanciëlevasteactiva –0,2 0,9

Opbrengstverkoopdeelnemingen 0,0 6,7

Opbrengstverkoopvasteactiva 0,5 2,3

kasstroom uit investeringsactiviteiten –412,1 –90,1

kasstroom voor financieringsactiviteiten 217,0 525,8

Mutatierentedragendeverplichtingen –0,1 –335,6

Uitbetaalddividend –78,9 -

Extraeigenvermogensstorting1 - 350,0

Aflossingbruglening1 - –350,0

kasstroom uit financieringsactiviteiten –79,0 –335,6

Totaal kasstromen 138,0 190,2

Nettoliquidemiddelenbeginboekjaar 192,2 2,0

netto liquide middelen ultimo boekjaar 330,2 192,2

1. DeExtraeigenvermogensstortingendeAflossingbrugleninghebbennietgeresulteerdinkasstromen.


aansluitingenzijndecijfersvoor2009aangepast.Dezeaanpassingheeftgeeneffectopvermogenenresultaat.

Bedragen in

miljoenen euro’s.

GEConSoLidEERd�MuTaTiEoVERziChT��EiGEn�VERMoGEn

aantal��gewone�

aandelen�aandelen-�

kapitaalagio-

reservealgemene�

reserveResultaat�boekjaar

Totaal�eigen�

vermogen

stand per 1 januari 2009 20.000 0,020 1.023,6 1.064,9 147,5 2.236,0

Bestemmingresultaat2008 - - - 147,5 –147,5 0,0

Kapitaalstortinginvolgeaanwijzingvan

deministervanEconomischeZaken1 - - 350,0 - - 350,0

Terugnamevanaandeelhouder –20.000 –0,020 –1.373,6 –1.212,4 0,0 –2.586,0

Uitgifteenvolstortingaandelenkapitaal2 149.682.196 149,7 2.436,3 - - 2.586,0

Resultaatnabelastingen2009 - - - - 263,1 263,1

stand per 31 december 2009 149.682.196 149,7 2.436,3 0,0 263,1 2.849,1

stand per 1 januari 2010 149.682.196 149,7 2.436,3 0,0 263,1 2.849,1

Bestemmingresultaat2009 - - - 184,2 –184,2 0,0

Dividenduitkeringover20093 - - - - –78,9 –78,9

Resultaatnabelastingen2010 - - - - 193,7 193,7

stand per 31 december 20104 149.682.196 149,7 2.436,3 184,2 193,7 2.963,9

1. IngevolgeeenaanwijzingvandeministervanEconomischeZakend.d.26mei2009inhetkadervandeSplitsing

(deAanwijzing)isEUR350miljoendoordeAandeelhouderingebrachteleningomgezetineigenvermogen.

2. AktevanLeveringvanaandeleninhetkapitaalvanEnexisHoldingN.V.tentitelvanuitkeringtenlastevandereserves.

3. Dein2010aanaandeelhoudersbetaaldedividenduitkeringover2009bedraagtEUR0,53peraandeel(2009:n.v.t.).

4. Perultimo2010bedroeghettotaaleigenvermogenperaandeelEUR19,80(2009:EUR19,03).

Bedragen in

miljoenen euro’s.

101100 jaar rekening2010

BijzondERE�PoSTEnOnderdebijzonderepostenwordenbatenenlastenopgenomen,dienaarmeningvanhetmanagement

nietdirectvoortvloeienuitderegulierebedrijfsuitoefeningen/ofdiequaaardenomvang,omwillevan

eenbetereanalysevanderesultaten,apartdienentewordenbeschouwd.Alsondergrenswordthierbij

EUR5miljoengehanteerd.

Onderhetbedrijfsresultaatzijndevolgendebijzonderepostenopgenomen:

2010 2009

genormaliseerd bedrijfsresultaat

(excl. bijzondere posten) 333,0 377,9

Lasten:

Compensatie‘kortingeigenproducten’voor

allemedewerkers -12,7

Vormingvoorzieningenvoorreorganisatie/

overdrachtpersoneel -12,8

Baten:

Vrijvalvoorzieningenvoorreorganisatie/

overdrachtpersoneel 5,8

AfwikkelinginkoopTenneT 5,7 12,7

Vrijvalvoorzieningfiscalerisico's 5,2

AfkoopgederfdeomzetUMTS-masten 29,0

GedeeltelijkevrijvalCBL-voorziening 5,0

saldo bijzondere posten in het bedrijfsresultaat 16,7 21,2

gepresenteerd bedrijfsresultaat

(inclusief bijzondere posten) 349,7 399,1

Bedragen in

miljoenen euro’s.

oVERiGE�ToELiChTinGEn

Heteffectvannevenstaandepostenophetresultaatnabelastingenisalsvolgt:

2010 2009

resultaat na belastingen

(exclusief bijzondere posten) 181,3 247,3

Saldobijzonderepostenonderhetbedrijfsresultaat 16,7 21,2

Belastingdrukoverbijzondereposten –4,3 –5,4

resultaat na belastingen

(inclusief bijzondere posten) 193,7 263,1

Bedragen in

miljoenen euro’s.

102 jaar rekening2010 103

ontwikkeling�Cross�Border�Leases�in�2010Eind2010resteertnog1netwerkCBLbestaandeuit1individueletransactie.

Sinds1998zijnCBLsaangegaanopEnexis-gasnettenindeprovinciesDrenthe,Friesland,Groningen,

Limburg(inclusiefhetgasnetinMaastricht),Noord-BrabantenOverijsselenophetelektriciteitsnetvan

EnexisinMaastricht.VandezetransactiesresteertthansnogeenCBLinzakehetgasnetwerkinMaastricht.

DeCBLszijnaangegaanmetondermeerAmerikaanseinvesteerdersenNederlandseenbuitenlandse

financiersengarantieverstrekkers.VoorhetaangaanvandeCBLszijndoordeAmerikaanseinvesteerders

veelalaparterechtspersonenopgericht,ondermeerindevormvantrusts.OokEnexisheefthaarCBL

ondergebrachtineenapartdochterbedrijfvanhetaktivabedrijfEnexisMaastrichtB.V.

OpCBLszijnvoorwaardelijkeenonvoorwaardelijkerechtenenverplichtingenvantoepassing.Opbasisvan

debijdeSplitsing,op30juni2009,overeengekomenKruisgarantiestructuurstaanEssentN.V.enEnexisB.V.

overenweergarantvoorvrijwelaldezeverplichtingen,zowelwatbetreftderesterendeNetwerkCBLsals

de(Essent)commerciëleCBLs.DitmetinbegripvanaanAmerikaanseinvesteerdersensommigeandere

partijenverschuldigdebedragenbijbeëindiging,zoalsdiehiernawordenbeschreven.Verderzijn,op

30september2009,aanvullendeovereenkomstengesloten,dieondermeerbetrekkinghebbenopde

onderlingeaansprakelijkheidsverhoudingenenvrijwaringen,endeoprichtingvaneenCBL-fondster

dekkingvaneventueleCBL-beëindigingkosten.DitfondsisgefinancierddoorRWEendeaandeelhouders

vanEnexis.

Destructuurvandedaartoeaangeganetransactieszorgtervoor,datderechtenenverplichtingenonder

deCBLs,netalsinvoorgaandejaren,nietindebalansvanEnexiszijnopgenomen.

HetaantalCBLsdiebetrekkinghebbenopdeaanEssentN.V.toebehorendecommerciëleactivaenwelke

vallenonderdeKruisgarantiestructuur,betreft1CBLbestaandeuit6individueletransacties.

IngoedoverlegmetdeinvesteerderishetmogelijkeenCBLvoortijdigtebeëindigen.Delaatstejaren

wordtvanwegediverseomstandighedenveelvuldiggebruikgemaaktvandezeoptietotvrijwillige

vervroegdebeëindiging.

HetkanookzijndatCBLs(onvrijwillig)vervroegdbeëindigdworden,alszichbepaalde,indecontracten

gedefinieerdegebeurtenissenvoordoen.Zokaneenvervroegdebeëindigingondermeerhetgevolgzijn

vanhetingebrekezijnvandelesseeofhettenietgaanvanhetactief.

niET�uiT�dE�BaLanS�BLijKEndE�VERPLiChTinGEn�En�aCTiVa

Alszicheenonvrijwilligevervroegdebeëindigingzouvoordoen,kandebetreffendeEnexis

CBL-vennootschap,endaarmeeookEnexisB.V.enEssentN.V.(EssentN.V.onderdewerkingvan

deKruisgarantiestructuur),aansprakelijkgesteldwordenvoordebetalingvanbeëindigingsvergoedingenen

anderegerelateerdeschadeloosstellingenenfinancieringskostenaandeAmerikaanseinvesteerdersen/of

anderebetrokkenCBL-partijen.Enexiskandedoorhaargemaaktekostenvoorzowelvrijwilligeals

onvrijwilligevervroegdebeëindigingenterugvorderenbijhetCBL-fonds.

Enexisheeftin20101CBL(2transacties)vrijwilligvervroegdbeëindigd,hetgeenverklaartwaaromdehierna

vermeldewaardenmetbetrekkingtotCBL-verplichtingenditjaarverderzijnafgenomen.

Per31december2010beliephettotaalvanheteigenvermogensdeelvoordenogresterendenetwerkCBL

(hetgeenverschuldigdzouzijningevalvanvervroegdebeëindiging)USdollar26,9miljoen(31december

2009USdollar86,1miljoen).Eendeelvanhetaldusverschuldigdebedragwordtafgedektdoorapart

gezettefinanciëleinstrumenten(beleggingen)tegendewaardeophetmomentvaneeneventuele

vervroegdebeëindiging.Dewaardevandezeinstrumentenisper31december2010geraamdop

USdollar16,9miljoen(31december2009:USdollar52,4miljoen).

DecontractueelovereengekomenCBL-huurverplichtingenvoordekomendejarenwordeninde

navolgendetabelweergegeven:

2011 2012 2013 2014 2015 > totaal

CBL-huurverplichtingen: 9,6 3,6 3,6 3,6 29,2 49,6 Bedragen in

miljoenen US dollars.

OnderhetnogresterendeCBL-contractzijnpand-enanderezekerheidsrechtenverstrektopde

onderliggendeactiva.Dezeactivahebbenper31december2010eenboekwaardevancircaEUR17miljoen

(31december2009:EUR42miljoen).

OnderdevoorwaardenvandeCBL-contractenzijn,bijhetaangaanvandezecontracten,Lettersof

Crediten/ofanderegarantie-instrumentenverstrekttengunstevanbepaaldeCBL-contractpartijen.

Per31december2010waserdoorfinanciëleinstellingentengunstevanpartijenvooreenbedragvan

circaUSdollar11,8miljoenaanLettersofCreditverstrektvoordenetwerk-CBL.Perultimo2009washet

bedragaanverstrekteLC’svoornetwerk-CBLscircaUSdollar34miljoen.

jaar rekening2010104 105

BELoninG�BESTuuRdERS�En��Raad�Van�CoMMiSSaRiSSEn

Beloning�bestuurdersDesalarissenvandeledenvandeRaadvanBestuurvanEnexisHoldingN.V.zijngepresenteerdopbasisvan

deindividueelovereengekomencontracten.Inafwachtingvanaangekondigdedefinitievewetgeving

(‘Wetsontwerpnormeringuitpubliekemiddelengefinancierdebeloningtopfunctionarissen’;injanuari2011

ishetwetsontwerpterbeoordelingaandeTweedeKameraangeboden)isinoverlegmetde

AandeelhouderscommissienoggeenbeloningsbeleidvoordeledenvandeRaadvanBestuurvastgesteld.

Daaromisdeper1septemberaangetredennieuwevoorzittervandeRaadvanBestuur,deheerFennema,

doordeAandeelhoudersvergaderingbenoemdvoor2jaaropbasisvaneentijdelijkearbeidsovereenkomst;

hettijdelijkcontractloopttot1augustus2012metdemogelijkheidvoordeheerFennemaomhetcontract

teverlengeninlijnmethetdanmogelijkvastgesteldebeloningsbeleid.Indearbeidsovereenkomstvande

heerFennemaiseenbasissalarisvanEUR290.000opjaarbasis(salarisinclusiefvakantietoeslag)

overeengekomenengeenvariabelinkomen.

MetdestijgingvanhetinkomenvandeheerOudejansin2010tenopzichtevan2009(4,91%)isinvulling

gegevenaandeafsprakeninhetbestaandecontractoverzijnsalarisontwikkeling.Hetbasissalarisop

jaarbasis(salarisinclusiefvakantietoeslag)vandeheerOudejansin2010bedraagtvolgensde

arbeidsovereenkomstEUR209.423meteenvariabelebeloningvanmaximaal35%vanhetbasissalarisop

jaarbasis.

HetbasissalarisvandeheerLevelinkbedraagtin2010volgensdearbeidsovereenkomstopjaarbasis

EUR252.178(salarisinclusiefvakantietoeslag)meteenvariabelebeloningvanmaximaal35%vanhet

basissalarisopjaarbasis.

TeneindeinzichttegevenindeontwikkelingvandebeloningvandeledenvandeRaadvanBestuurwordt

eentabelgetoond.Detabelgeeftdebeloningzoalsdieopgrondvandeprestatiesoverhetjaaris

vastgesteld.Voorhetjaarlijksevariabeleinkomenisdithetjaarwaarophetbetrekkingheeft.Indetabelis

debeloningvandeledenvandeRaadvanBestuurin2010gepresenteerdopbasisvanhetbrutoloon

(inclusiefsocialelasten).Invoorgaandejaarverslagenwerdhetloonexclusiefsocialelastengepresenteerd;

devergelijkendecijfersover2009zijndienovereenkomstigaangepast.

2010 2009

j.j. Fennema1

Basissalaris(salarisinclusiefvakantietoeslag) 120.834

Werkgeversbijdragen4 3.341

Pensioenkosten2 19.658

143.833

H.j. levelink3

Basissalaris(salarisinclusiefvakantietoeslag) 168.118 249.065

Werkgeversbijdragen5 16.687 3.553Variabelinkomen6 50.015 63.213

Pensioenkosten2 31.458 47.085

266.278 362.916

i.M. oudejans

Basissalaris(salarisinclusiefvakantietoeslag) 209.423 199.619

Werkgeversbijdragen7 10.808 10.367

Variabelinkomen8 54.178 50.663

Pensioenkosten2 32.946 31.429

307.355 292.078

Totaal 717.466 654.994

Bedragen in euro’s.

NaastbovenstaandebezoldigingontvangendeledenvandeRaadvanBestuureenvastekostenvergoeding

opjaarbasisvanEUR3.600voordeherenFennemaenLevelinkenEUR3.300voordeheerOudejans.

Voortoelichtingvoetnotenziepagina108.

107jaar rekening2010106

naam Lidmaatschap CommissiesTotaal�beloning

2010Totaal�beloning

2009

D.D.P.Bosscher 24.760 5.038 29.798 27.288

F.J.M.Houben 16.775 4.534 21.309 20.325

Mevr.W.M.vanIngen 16.775 4.534 21.309 20.325

J.A.M.Theeuwes 16.775 5.038 21.813 20.825

R.deJong 16.775 4.534 21.309 20.325

Totaal 91.860 23.678 115.538 109.088

Beloning�Raad�van�CommissarissenHethonorariumvoordeledenvandeRaadvanCommissarissenisgebaseerdopdegangbarebelonings-

systematiekwaarbijhetuitgangspuntvanmarktconformiteitwordtgehanteerd.Devergoedingenbedragen

ingaandejuli2010opjaarbasis:voorzitterEUR24.944,lidEUR16.900.Daarnaastbedraagtdecommissie-

beloningingaandejuli2010opjaarbasis:voorzitterEUR5.075,lidEUR4.568.

Hethonorariumwordtjaarlijksper1juliaangepastopbasisvandealgemenecollectievestijgingenop

mediaanniveauuithetHAYcompensationreport.

Inonderstaandetabelwordtinzichtgegevenindeontwikkelingvanhethonorariumvandeindividuele

ledenvandeRaadvanCommissarissen,gesplitstinhethonorariumvoorlidmaatschapencommissies.

Decommissies(Audit-enRemuneratie-enSelectie)zijnin2009inhetlevengeroepen.

Bedragen in euro’s.

1. DedienstbetrekkingvandeheerFennemazietopdeperiode1augustustotenmet31december2010.2. Betreftwerkgeverslastenpensioenregelingzoalsinrekeninggebrachtdoorhetpensioenfonds;debijdragevande

bestuurderisnietmeegenomen.3. DedienstbetrekkingvandeheerLevelinkzietopdeperiode1januaritotenmet31augustus2010.Hetvariabele

inkomenover2010isevenalshetvariabelinkomenover2009in2010uitbetaald.4. DewerkgeversbijdragenvoordeheerFennemabedragenin2010EUR3.341(EUR967werkgeversbijdragelevensloopen

EUR2.374werkgeversbijdragesocialelasten).5. DewerkgeversbijdragenvoordeheerLevelinkbedragenin2010EUR16.687(EUR2.476werkgeversbijdragesocialelasten,

EUR12.935uitbetaalderestant-verlofuren,EUR1.035vakantietoeslagoveruitbetaaldeverlofurenenEUR241werkgeversbijdrageziektekostenverzekering).

6. Hetvariabelinkomenover2010isbijdeheerLevelinkvastgesteldop85%vanzijnmaximaaltebereikenvariabeleinkomenvan35%,opbasisvaneenschattingvandeuitkomstenvandeBalancedScorecardophetmomentvanzijnpensionering.

7. DewerkgeversbijdragenvoordeheerOudejansbedragenin2010EUR10.808(EUR6.269werkgeversbijdragesocialelasten,EUR3.769werkgeversbijdragelevensloop,EUR680flexbudgetenEUR90gezondheidsbudget).

8. Hetvariabelinkomenover2010isbijdeheerOudejansvastgesteldopbasisvandeuitkomstenvandeBalancedScorecardEnexisover2010van73,9%vanzijnmaximaaltebereikenvariabeleinkomenvan35%.

Naastbovenstaandebezoldigingontvangendecommissarisseneenvastekostenvergoedingopjaarbasis

vanEUR2.000voordevoorzitterenEUR1.500voordeledenvandeRaadvanCommissarissen.

Aan:deAlgemeneVergaderingvanAandeelhoudersendeRaadvanCommissarissenvanEnexisHoldingN.V.

Bijgeslotenverkortejaarrekening,bestaandeuitdeverkortebalansper31december2010,deverkortewinst-

en-verliesrekening,hetverkortemutatieoverzichteigenvermogenenhetverkortekasstroomoverzichtover

2010metbijbehorendetoelichtingen,zijnontleendaandegecontroleerdejaarrekeningvanEnexisHolding

N.V.teRosmalenper31december2010.Wijhebbeneengoedkeurendoordeelverstrektbijdiejaarrekening

inonzecontroleverklaringvan28maart2011.Desbetreffendejaarrekeningendezeverkorteversiedaarvan,

bevattengeenweergavevangebeurtenissendiehebbenplaatsgevondensindsdedatumvanonze

controleverklaringvan28maart2011.Deverkortejaarrekeningbevatnietalletoelichtingendiezijnvereist

opbasisvanInternationalFinancialReportingStandardszoalsaanvaardbinnendeEuropeseUnieenBW2

Titel9.Hetkennisnemenvandeverkortejaarrekeningkanderhalvenietindeplaatstredenvanhet

kennisnemenvandegecontroleerdejaarrekeningvanEnexisHoldingN.V.

Verantwoordelijkheid�van�het�bestuurHetbestuurisverantwoordelijkvoorhetopstellenvandeverkortejaarrekeninginovereenstemmingmet

degrondslagenzoalsgehanteerdindejaarrekening2010vanEnexisHoldingN.V.

Verantwoordelijkheid�van�de�accountantOnzeverantwoordelijkheidishetgevenvaneenoordeeloverdeverkortejaarrekeningopbasisvanonze

werkzaamheden,uitgevoerdinovereenstemmingmetNederlandsRecht,waaronderdeNederlandse

Standaard810,‘Opdrachtenomterapporterenbetreffendesamengevattefinanciëleoverzichten’.

oordeelNaaronsoordeelisdeverkortejaarrekeninginallevanmaterieelbelangzijndeaspectenconsistentmet

degecontroleerdejaarrekeningvanEnexisHoldingN.V.per31december2010eninovereenstemming

metdegrondslagenzoalsgehanteerdindejaarrekening2010vanEnexisHoldingN.V.

Maastricht,28maart2011

Ernst&YoungAccountantsLLP

namensdeze

w.g.drs.P.L.C.M.JanssenRA

ConTRoLEVERKLaRinG��Van�dE�onaFhanKELijKE�aCCounTanT

108 jaar rekening2010 109

winSTBESTEMMinGStatutaire�bestemming�van�het�resultaatOvereenkomstigdestatutenstaatdewinst,voorzoverdienietwordtgereserveerd,tervrijebeschikking

vandeAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders(artikel36.2).

Overdeboekjaren2009en2010dientconformhetSplitsingsplan,tenminstezeventigprocent(70%)van

deinhetbetreffendeboekjaarbehaaldewinst(voorzoveraanwezig)tewordengereserveerd(artikel36.6).

Grondslagvoorhetuittekerendividendisdevastgesteldeuitkeerbarewinstnabelastingenexclusief

materiëlenon-cashboekwinsten.

Voorstel�bestemming�resultaat�boekjaar�2010Dewinst-en-verliesrekeningsluitmeteenresultaatvanEUR193,7miljoen.

Opbasisvanbovengenoemdeminimum-eisaanreserveringisdevoorgesteldewinstbestemmingalsvolgt:

2010 2009

Resultaat 193,7 263,1

ReserveringtengunstevandeAlgemenereserve 135,6 184,2

voorgestelde dividenduitkering 58,1 78,9

Devoor2010voorgesteldedividenduitkeringbedraagtEUR0,39peraandeel(2009:EUR0,53).

Hetvoorstelvoorwinstbestemmingisnietindebalansper31december2010verwerkt.

Bedragen in

miljoenen euro’s.

Op25januari2011hebbenEnexisenIntergasHoldingvoorlopigeovereenstemmingbereiktoverde

overnamevanIntergasEnergieB.V.,eigenaarenbeheerdervaneengasdistributienetwerkinMidden-en

West-Brabantmetcirca148.000aansluitingen.Deovernamesom,gebaseerdopdeondernemingswaarde,

bedraagt200miljoeneurowelkedoorEnexisuiteigenliquidemiddelenwordtgefinancierd.Intergashad

overhetboekjaar2009eenomzetvanbijna30miljoeneuro.BijIntergaswerkenruim60medewerkers.

Deaandeelhoudersdanwelhunvertegenwoordigersenondernemingsradenvanbeidepartijen,

deministervanEL&IeneventueeldeNederlandseMededingingsautoriteit,moetenhungoedkeuring

noggevenaanhetplan.Hetstrevenisomdetransactievooreindmei2011afteronden.

GEBEuRTEniSSEn�na�BaLanSdaTuM


MVo-�VERanTwooRdinGInditjaarverslagrapporteertEnexisvoorheteerstopgestructureerdemanieroverMaatschappelijk

VerantwoordOndernemen(MVO).Hiermeeonderstrepenwehetbelangdatwehechtenaanhet

verankerenvanMVOinonzebedrijfsvoering.Engaanweopwegnaareenbetrouwbare,betaalbare

énduurzameenergievoorziening.Bijdeuitwerkingvandeduurzaamheidsrapportageisintensief

gebruikgemaaktvanderapportagerichtlijnenvanhetGlobalReportingInitiative.

HetGlobalReportingInitiative(GRI)iseenwereldwijdenon-profitorganisatiediewilbijdragenaan

duidelijkereenbetervergelijkbarebedrijfsrapporten.Deverslagleggingovereconomische,ecologische

ensocialeprestatiesdient,netalsfinanciëleverslaglegging,aanbepaaldeeisentevoldoen.GRIbiedt

organisatiesdebeginselenenindicatorenomhuneconomische,ecologischeensocialeactiviteitente

metenenterapporteren.Samenvormendezedebasisvanduurzaamheidsverslagen.

Kijkopwww.globalreporting.orgvoormeerinformatieoverindicatorenennormen.

AandehandvandeGRI-richtlijnenhebbenwijdeactiviteitenenresultatenvanEnexisgeëvalueerden

vastgestelddathet–metmeerdantwintigprestatie-indicatoren–aandezogehetenGRIB-normvoldoet.

OmdatduurzaamheidbijEnexisvolledigisgeïntegreerdindebedrijfsvoering,komendeverschillende

indicatorenvandeduurzaamheidsrapportageverspreiddoorhetverslagaandeorde.DeGRI-indexop

pagina’s116en117geeftaanwaardeindicatorenterugzijntevindenenkandienenalsleeswijzer.

Eencentraalenbelangrijkonderdeelvandemilieurapportageisdefootprint.Dezegeeftdeuitstootvan

broeikasgassendoorEnexisweer.DegrafischeuitwerkingvanEnexis’footprintstaatopdepagina’s38en39.

EnkeleindicatorenuitdeGRI-rapportagezijnzospecifiekdatzeinditapartekatern‘MVO-verantwoording’

zijnopgenomen,verdeeldoverdriethema’s:Medewerkers,KlantenMarkt,enOmgeving.

Enexis rapporteert

voor het eerst

gestructureerd en

volgens richtlijnen

over haar

maatschappelijke

verantwoordelijkheid.

“enexis voLdoet met meer dan twintig

prestatie-indicatoren aan de gri b-norm.”

Totale

personeelsbestand

naar arbeids

overeenkomst

en regio.

dEEL�1:�MEdEwERKERSSamenstelling�personeelsbestandEnexisisactiefinverschillenderegio’sinNederland.Onderstaandetabeltoontdeherkomstvanhet

personeelsbestand,gebaseerdopdewoonplaats.

Cao�en�salarissen95%vandemedewerkersvaltonderdeCAOEnergie.ConformdezeCAOhanteertEnexiseen

inkomenstabelwaarvandestartsalarissenmarktconcurrerendzijn.Hetgemiddeldesalarisvanvrouwelijke

werknemersis3.120euro,vanmannen3.577euro.Ditisdeelsteverklarenuitdelageregemiddeldeleeftijd

vandevrouwendieindienstzijnendeelsuiteenietslagereinschalingvanhettypefunctiesdiezij

bekleden.EnexishanteertdeopzegtermijnenkrachtenshetBurgerlijkWetboek.

Trainingen�mensenrechtenEnexishechtveelwaardeaanhettrainenenopleidenvandeeigenmensen.Gemiddeldhebben

medewerkersin2010veertiguurtrainingofopleidinggevolgd.Hierinzijngeenspecifieketrainingengericht

opdeverschillendeaspectenvanmensenrechtenuitgevoerd.Binnendekernactiviteitiseenzeerbeperkt

risicoopincidentenopditgebied.Erisweleennieuwegedragswijzervoormedewerkersopgesteld,waarin

ethischhandelenspecialeaandachtkrijgt.Dezerichtlijnwaseind2010gereed.

Land Provincie Bepaalde�tijd onbepaalde�tijd Totaal

België 1 7 8Duitsland – 4 4Nederland

Drenthe 3 211 214Flevoland – 7 7Friesland 7 153 160Gelderland 3 26 29Groningen 21 566 587Limburg 27 991 1.018Noord-Brabant 98 1.201 1.302Overijssel 41 683 724Utrecht – 3 3Zeeland – 3 3Zuid-Holland – 2 2

Totaal 201 3.860 4.061

112 113jaar verslag2010 113jaar verslag2010

dEEL�2:�KLanT�En�MaRKTnieuwe�aansluitingenOpgrondvandeElektriciteitswetgeldtvoorelektriciteiteenaansluitplicht.Denetbeheerderheefteen

vastgesteldgebiedwaarinhijexclusiefactiefisendenetbeheerdermoetookbinnendatgebiedvoor

iedereendiedaaromverzoekteenaansluitingrealiseren.

Voorgasisdieaansluitplichternogniet.Waarschijnlijkzalopkortetermijn,opgrondvaneenaangepaste

Gaswetookvoorgaseenvergelijkbareregelingzijnzoalsdiegeldtvoorelektriciteit.Erzalechtergeen

aansluitplichtgeldeninonrendabelegebiedenendaarwaareenwarmtenetaanwezigis.

DedienstenvanEnexiswordenuitgevoerdonderdeAlgemeneVoorwaarden.Hiernaarwordtverplicht

verwezeninelkeoffertedierichtingklantgaat.Dealgemenevoorwaardenzijnteraadplegenvia

http://www.enexis.nl/site/voorwaarden/sitevoorwaarden/algemene_voorwaarden.jspenoptevragen

viadeklantenservice.

CommunicatieIn2010isvoordigitalemailingsnaarklantennieuwewetgevingingegaan.Klantenmoetensindsdien

specifiektoestemminggevenaanbedrijvenom(digitale)mailingsteverzenden.Enexisheeftdeze

wetgevinggeïmplementeerdinhaarmarketingcommunicatie,doormiddelvaneenzogehetenopt-in,

waarindeklantenexpliciethebbenmoetenaangevenofzeindetoekomstnogmailingsvanEnexis

willenontvangen.

Enexis handelt en

levert conform

voorwaarden die

voor klanten goed te

vinden of

gemakkelijk op te

vragen zijn.

“gemiddeLd voLgde de enexis-medewerker

in 2010 veertig uur training of schoLing.”

dEEL�3:�oMGEVinGSubsidiesEnexismaaktein2010gebruikvandediversesubsidieregelingen.Eenvandieregelingenis‘ESF2007-2013

actieD’(EuropeesSociaalFonds)diezichrichtopverbeteringvandearbeidsmarktpositievoorwerkenden.

Metdezeregelingkanonderbepaaldevoorwaarden40%vandekostenvantrainingengesubsidieerdworden.

EnexiskomtdaarnaastinaanmerkingvooreenEOS(EnergieOnderzoekSubsidie)vanhetministerievan

EconomischeZaken,LandbouwenInnovatie.Dezesubsidiewordtverstrektvoorprojecteninhetkadervan

uitbreidenvandekennisoverenergie-efficiencyenduurzameenergieinNederland.

VoordegeplandeenergieneutralenieuwbouwinMaastrichtenVenloprobeertEnexisinaanmerkingte

komenvoordehiervoorgeldendesubsidieregelingen(EnergieenMilieuInvesteringsAftrek,EIAenMIA).

naleving�wetgevingMarkttoegangissindsvelejarenneergelegdinwet-enregelgeving.Enexisheeftgeenrechtszakenlopenin

verbandmetgeschillenovermarkttoegang.Enexisheeftgeenboetesen/ofsanctiesopgelegdgekregen

vanwegeniet-nalevingvanwet-enregelgeving.

In2010zijngeengeregistreerdesanctiesofboetesbekendalsgevolgvanhetovertredenvande

milieuwetgeving.Ookhebbengeensignificantelozingenplaatsgevonden.

De footprint van Enexis (zie pagina 38/39) is gevalideerd door Ecofys.

Ecofys is een onafhankelijk, toonaangevend kennis- en innovatiebedrijf actief op het gebied van

duurzame energie, energie-efficiëntie en klimaatverandering. Ecofys heeft op basis van de audit de

volgende verklaring afgegeven:

Ecofys heeft de broeikasgasvoetafdruk van Enexis onafhankelijk gevalideerd op de aspecten scope,

calculatiemethodologie, documentatie en procedures en rapportage en het oordeel is positief.

De verplichte scope 1 en scope 2 broeikasgasemissies conform het GHG Protocol zijn volledig en correct

berekend. De facultatieve scope 3 emissiebronnen die door Enexis momenteel worden meegenomen zijn

volledig gebaseerd op werkelijk gemeten data.

De subsidies waar

Enexis gebruik van

tracht te maken, zijn

grotendeels voor

duurzame

initiatieven.

Kwaliteitsbeoordeling CO2-footprint:


GRi-indEx

indicator omschrijving Pagina

Eu3 Aantalhuishoudelijkeenzakelijkeaansluitingen 21

Eu4 Lengtevantransport-endistributielijnen 21Eu6 Capaciteitsplanninggerichtopkorteenlangetermijnbeschikbaarheiden

betrouwbaarheidvanelektriciteit23

Eu15 Percentagemedewerkersdatinaanmerkingkomtvoorpensioenregelingover5en10jaarnaarfunctiegroepenregio

61

Eu16 Beleidenvoorwaardenmetbetrekkingtotgezondheidenveiligheidvanwerknemersen(onder)aannemers

41

Eu21 Noodplannen,trainingsprogramma's,enplannenvoorherstelvanschade 25/68Eu24 Maatregelenomproblemenvanwegetaal,cultuur,laaggeletterdheiden

handicapstevoorkomen,omtoegangtotenbevorderingvanveiligenergieverbruikteondersteunen

47

Eu26 Percentagevandebevolkinginhetvoorzieningsgebieddatnietwordtaangeslote

114

Eu28 Frequentievanuitval 24Eu29 Gemiddeldeuitvalsduur 24EC4 Significantefinanciëlesteunvaneenoverheid. 115EC5 Verhoudingstandaardaanvangssalarisenlokaalminimumloon 113EC7 Proceduresvoorlokalepersoneelswervingenaandeelvanhettopkaderdat

afkomstigisuitdelokalegemeenschapopbelangrijkebedrijfslocaties62

En1 Totalehoeveelheidgebruiktematerialennaargewichtofvolume 37En3 Directenergieverbruikdoorprimaireenergiebron 38/39En4 Indirectenergieverbruikdoorprimairebron 38/39En6 Initiatieventenbehoevevanenergie-efficiënteofopduurzameenergie

gebaseerdeproductenendiensten,evenalsverlagingenvandeenergie-eisenalsresultaatvandezeinitiatieven

29/30/31/50/51

En7 Initiatieventerverlagingvanhetindirecteenergieverbruikenreedsgerealiseerdeverlaging

37

En8 Totalewateronttrekkingperbron 38

En16 Totaledirecteenindirecteemissievanbroeikasgassennaargewicht 37En17 Andererelevanteindirecteemissievanbroeikasgassennaargewicht 38/39En18 Initiatieventerverlagingvandeemissievanbroeikasgassenengerealiseerde

verlagingen36/37

En19 Emissievanozonafbrekendestoffennaargewicht 38/39En22 Totaalgewichtafvalnaartypeenverwijderingsmethode 37

En23 Totaalaantalenvolumevansignificantelozingen 115En28 Monetairewaardevansignificanteboetesentotaalaantalniet-monetaire

sanctieswegensnietnalevenvanmilieuwet-enregelgeving115

indicator omschrijving Pagina

En29 Significantemilieugevolgenvanhettransportvanproductenenanderegoederenenmaterialendiewordengebruiktvoordeactiviteitenvandeorganisatieenhetvervoervanpersoneelsleden

38/39

La1 Totalepersoneelsbestandnaartypewerk,arbeidsovereenkomstenregio 113La4 Percentagemedewerkersdatondereencollectievearbeidsovereenkomstvalt 113La5 Minimaleopzegtermijn(en)inverbandmetoperationeleveranderingen,

inclusiefofditwordtgespecificeerdincollectieveovereenkomsten113

La6 Percentagevanhettotalepersoneelsbestanddatisvertegenwoordigdinformelegezamenlijkearbo-commissiesvanwerkgeversenwerknemersdiebijdragenaandecontroleopenadviesoverarbo-programma's

64

La7 Letsel,-beroepsziekte-,uitvaldagen-enverzuimcijfersenhetaantalwerkgerelateerdesterfgevallenperregio

42

La10 Gemiddeldaantalurendateenwerknemerperjaarbesteedtaanopleidingen,onderverdeeldnaarwerknemerscategorie

63

La14 Verhoudingtussenbasissalarissenvanmannenenvrouwenpermedewerkerscategorie

113

hR1 Percentagevanentotaalaantalaanmerkelijkeinvesteringsovereenkomstenwaarinclausulesovermensenrechtenzijnopgenomenofwaarvandenalevingvandemensenrechtenisgetoetst

36

hR3 Totaalaantalurenpersoneelstrainingoverbeleidenproceduresbetreffendeaspectenvanmensenrechtendierelevantzijnvoordeactiviteiten,metinbegripvanhetpercentagevanhetpersoneeldatdetrainingengevolgdheeft

113

So1 Aard,reikwijdteeneffectiviteitvanalleprogramma’senmethodendiedeeffectenvandeactiviteitenopgemeenschappenbepalenenbeheren,waarondervestiging,activiteitenenvertrek

8/58

So5 Standpuntenbetreffendepubliekbeleidendeelnameaandeontwikkelingervan,evenalslobbyen

36

So7 Totaalaantalrechtszakeninverbandmetmarkttoegangenuitkomstdaarvan 115So8 (Geldwaardevande)boetesensanctiesvanwegeniet-nalevingvanwet-

enregelgeving115

PR3 Typeinformatieoverproductenendienstendatverplichtwordtgestelddoorproceduresenhetpercentagevanbelangrijkeproductenendienstendieonderhevigzijnaandergelijkeinformatie-eisen

114

PR5 Beleidtenaanzienvanklanttevredenheid,metinbegripvanresultatenvanonderzoekennaardeklanttevredenheid

44

PR6 Programma’svoordenalevingvanwetten,standaardenenvrijwilligecodesmetbetrekkingtotmarketingcommunicatie,waaronderreclame,promotieensponsoring

114


PERSonaLiaRaad�Van�BESTuuR

han�FennemaVoorzitterRaadvanBestuurEnexisHoldingN.V.

HanFennema(12september1964)issinds1september2010voorzittervandeRaadvanBestuurvan

EnexisHoldingN.V.TevensishijbestuurdervanEnexisB.V.DeheerFennemabekleeddeverschillende

functiesindeenergiewereld.BijExxonMobilhadhijdiversefunctiesophetgebiedvanICT,finance,

logistiekenjointventuremanagement.DaarnawashijdirecteurstrategiebijEnecoHoldingen

vervolgensstatutairdirecteurvanEnecoNetbeheer.VervolgenswashijlidvandeRaadvanBestuuren

COOvanEnecoEnergie.DeheerFennemaislidvanhetAlgemeenBestuurvandeStichtinge-laad.nl.

René�oudejansLidRaadvanBestuur/CFOEnexisHoldingN.V.

RenéOudejans(27oktober1961)issindsapril2008lidvandeRaadvanBestuur/CFOvanEnexis

HoldingN.V.DeheerOudejansbekleeddeverschillendefinanciëlefuncties,waaronderdievan

corporatecontrollerbijUnisourceGroupenfinancieeldirecteurEuropabijGlobalCrossingenCable

&WirelessGlobalEurope,voordathijoverstaptenaardeenergiewereld.Vanafnovember2003was

hijmanagerfinancebijhettoenmaligeEssentRetail.Vanmei2006totmaart2008washijdirecteur

corporatefinance&controlEssentN.V.Vanaf2009isdeheerOudejanstevenslidvandeRaadvan

CommissarissenvanZiutB.V.

Raad�Van�CoMMiSSaRiSSEn

d.d.P.�BosscherDeheerBosscher(30januari1945)isvanaf2008voorzittervandeRaadvanCommissarissenenaftredend

in2012.DeheerBosscheristevensvoorzittervandeRemuneratie-enSelectiecommissie.Devoormalig

DirectorTechnology&DevelopmentbijSappiFinePaperplc.heeftdeNederlandsenationaliteit.

F.j.M.�houbenDeheerHouben(19februari1939)isherbenoemdalscommissarisin2008enaftredendin2012.Hijislidvan

deRemuneratie-enSelectiecommissie.DeheerHoubenwasCommissarisvandeKoninginindeprovincie

Noord-Brabant.HijistevensvoorzittervandeStichtingKlachtenenGeschillenZorgverzekeraars.Hijheeft

deNederlandsenationaliteit.

Mevrouw�w.M.�van�ingenMevrouwVanIngen(1maart1958)isbenoemdalscommissarisin2008enaftredendin2012.Zijislidvan

deAuditcommissie.MevrouwVanIngenisbestuurdervanNysinghadvocaten–notarissenN.V.

DaarnaastiszijcommissarisbijFCTwenteenRabobankApeldoornenOmgeving.Zijistevensvoorzitter

vandeFannyBlankers-KoenGamesenvice-voorzittervandeIndustriëleKringTwente.Zijheeftde

Nederlandsenationaliteit.

R.�de�jongDeheerDeJong(24september1948)isbenoemdalscommissarisin2008enaftredendin2012.Hijislidvan

deAuditcommissie.DeheerDeJong,voormaligCFOEssentN.V.istevensvoorzittervandeRaadvan

CommissarissenEAHHoldingB.V.(Thialf),commissarisUSGPeopleN.V.,commissarisAPX-ENDEX,

bestuurslidvandeStichtingAandelenbeheerBAMGroepenlidRaadvanToezichtvanhetWaarborgfonds

voordeZorgsector.HijheeftdeNederlandsenationaliteit.

j.a.M.�TheeuwesDeheerTheeuwes(17april1944)isherbenoemdalscommissarisin2007enaftredendin2011.Hijisvice-

voorzittervandeRaadvanCommissarissenenvoorzittervandeAuditcommissie.DeheerTheeuwesis

emeritushoogleraarbedrijfseconomieaandeTU/eendirecteurvanThemaHoldingB.V.Ookishij

bestuurslidvandeStichtingLeergangBedrijfskunde,bestuurslidvandeStichtingKunstenCultuur,lidvan

deadviescommissieStichtingvoorIndustriebeleidenCommunicatieenvoorzittervandeRaadvanAdvies

vanEveryAngleSoftwareSolutionsB.V.HijheeftdeNederlandsenationaliteit.

118 119jaar verslag2010 119jaar verslag2010

CoMMiSSiES�Raad�Van�CoMMiSSaRiSSEn

auditcommissieJ.A.M.Theeuwes-voorzitter

MevrouwW.M.vanIngen

R.deJong

Remuneratie-�en�SelectiecommissieD.D.P.Bosscher-voorzitter

F.J.M.Houben

aandEELhoudERSCoMMiSSiE�

DeAandeelhouderscommissiebestaatuitafgevaardigdenvanprovinciesengemeenten.

DeledenwordenbenoemddoordeAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders.

MevrouwC.W.Jacobs,GedeputeerdeNoord-Brabant

T.W.Rietkerk,GedeputeerdeOverijssel

J.W.M.M.J.Hessels,GedeputeerdeLimburg

W.J.Moorlag,GedeputeerdeGroningen,vertegenwoordigerDrentheenFlevoland

J.H.vanderLaan,BurgemeesterNoorderveld(VEGANN)*

A.M.J.Cremers,BurgemeesterBeek(VEGAL)**

L.W.L.Pauli,Wethoudergemeente’s-Hertogenbosch,vertegenwoordigerBrabantseGemeenten

* 26/10/2010afgetredenenwaargenomendoorB.Arends,WethoudergemeenteEmmen

** 23/11/2010afgetredenenwaargenomendoormevrouwC.A.M.Hanselaar-vanLoevezijn,BurgemeesterRoerdalen

ondERnEMinGSRaad

W.Camfferman,voorzitter

J.F.N.M.Custers,ambtelijksecretaris

A.R.vandenBos,secretaris

E.H.J.M.Verhoeven,plaatsvervangendvoorzitter

P.J.M.Doreleijers,plaatsvervangendsecretaris

G.H.M.vanBragt(tot30maart2010)

W.vanBroeck(tot30maart2010)

D.J.Brokken

G.J.vanDiggelen

J.J.H.J.Haans

L.J.W.R.Hamers(vanaf21januari2010tot30maart2010)

H.J.Helfferich(vanaf21januari2010tot30maart2010)

H.B.Hulzebosch

A.C.M.terLaare

A.B.P.F.Marcelis(tot30maart2010)

Y.vanNielen(vanaf8april2010)

H.Reinders(tot30maart2010envanaf18mei2010)

MevrouwC.S.Scholten(vanaf8april2010)

F.E.M.Schonewille

J.A.W.Sluyter(vanaf8april2010)

A.G.Snijder(vanaf8april2010)

L.S.R.Venema(tot30maart2010)

A.J.M.Vollenbroek

P.W.Weldam

MevrouwA.Woldinga

P.J.A.Wijsman(vanaf8april2010tot17mei2010)


aandelen�Enexis�van�gemeenten�en�provincies

10% 5% 0 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Percentage aandelen van provincie

Noord-Brabant 30,8%

Overijssel 18,7%

Limburg 16,1%

Groningen 6,0%

Drenthe 2,3%

Flevoland(Noordoostpolder) 0,1%

Friesland 0%

Percentage aandelen van gemeenten in provincie

Noord-Brabant 7,6%

Overijssel 2,3%

Limburg 9,5%

Groningen 3,9%

Drenthe 2,4%

Flevoland(Noordoostpolder) 0,1%

Friesland 0,3%

BijLaGE

122

EnExiS�hoLdinG�nVPostbus856

5201AW’s-Hertogenbosch

088-8577777

www.enexis.nl

jaarverslag 2010 - Enexis · Leeuwarden; hoofdstad van Friesland en hart van het rayon van...

Documents

Transcript of jaarverslag 2010 - Enexis · Leeuwarden; hoofdstad van Friesland en hart van het rayon van...