JAAROVERZICHT 2011

Over de Nationale Hoorstichting

Visie Goed kunnen horen is in onze maatschappij van groot belang. Een goed gehoor stelt ons in staat met anderen te communiceren en van muziek en plezierige geluiden te genie-ten, en werkt als waarschuwingssysteem voor gevaren in onze directe omgeving. Het gehoor is echter ook een kwetsbaar zintuig,

dat onomkeerbaar beschadigd kan raken. Daarbij heeft gehoorschade niet alleen nade-lige gevolgen voor het individu; het heeft ook een sociale en economische impact op onze maatschappij. Het beschermen van het gehoor is daarom een kwestie van persoon-lijk èn maatschappelijk belang.

Missie en activiteitenElk jaar lopen in Nederland naar schatting 25,000 jongeren gehoorschade op als gevolg van het luisteren naar te harde muziek. Ook onder de beroepsbevolking komt gehoor-schade veel voor: meer dan 40% van alle meldingen van beroepsziekten betreft gehooraandoeningen (cijfers 2010). Voor een groot deel betreft dit gehoorschade die kan worden voorkomen. De Nationale Hoorstichting spant zich in om gehoorschade als gevolg van harde muziek en lawaai tegen te gaan. Dit doet de stichting door een breed publiek te informeren over het belang van

een goed gehoor, en aan te sporen het gehoor te beschermen om beschadiging te voorkomen. Daarbij richt de stichting zich in bijzonder tot de risicogroepen jongeren en kinderen.

Naast deze preventieactiviteiten stimuleert de Nationale Hoorstichting de samenwerking van maatschappelijke organisaties en onder-zoeksinstanties op het gebied van gehoor. Ook adviseert zij beleidsmakers en organisa-toren op diverse terreinen waar bescherming van het gehoor de aandacht verdient.

Highlights 2011In 2011 is weer belangrijke vooruitgang geboekt. De inspanningen van de afgelopen jaren om het belang van een goed gehoor en het voorkomen van gehoorschade onder de aandacht te brengen beginnen steeds meer vruchten af te werpen. Een belangrijke mijl-paal was de totstandkoming van het Convenant Geluidsbeleid Muziek- locaties. Doel van dit convenant is het

creëren van een veiliger gehoorklimaat voor bezoekers van muzieklocaties. Een tweede belangrijk succes was de lancering van het Oorveilig keurmerk voor clubs en pop-podia. Clubs die bij dit keurmerk zijn aange-sloten hanteren een geluidslimiet en informe-ren bezoekers hoe zij veilig van muziek kun-nen genieten.

Samenwerking De Nationale Hoorstichting vormt een verbindende factor tussen de verschillende partijen in de hoor-sector. In 2011 trad de Nationale Hoorstichting opnieuw op als coördinator van verschillende samenwerkingsverbanden, waar-onder het Nationaal Overleg Audiologische Hulpmiddelen (NOAH), de Week van het Oor en het HoorPlatform. Ook werkte de Nationale Hoorstichting nauw samen met: • de audiologische centra van

LUMC, AMC, VU medisch centrum en UMC St. Radboud

• GGD’en• NVVS (Nederlandse Vereniging

voor Slechthorenden) • NSDSK (Nederlandse Stichting

voor het Dove en Slechthorende Kind)

• RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)

• het Trimbos-intituut• Festivalorganisaties en scholen

Drs. Laura van Deelen, directeur vanaf 1-3-2012

Dhr. Herman ten Berge, directeur, directeur tot 1-3-2012

Dr. Nic van Son, adjunct-directeur

Drs. Annerike Gorter, stafmedewerker

Drs. Ilke Jellema, stafmedewerker

Drs. Kelly Coenen, medewerker preventie

Drs. Lisanne de Regt, medewerker preventie

Bureaumedewerkers

Preventie & voorlichting

Convenant Geluidsbeleid Muzieklocaties

Lancering Oorveilig

keurmerk voor dance-clubs

In samenwerking met Club Judge lanceerde de Nationale Hoor- stichting eind 2011 een keurmerk voor danceclubs en muziekpodia, ‘Oorveilig’. Met dit keurmerk wil de Nationale Hoorstichting het aantal jongeren dat gehoor-schade oploopt als gevolg van te harde muziek terugdringen. Ook hier is het uitgangspunt dat zowel de uitgaansgelegenheid als de bezoeker verantwoordelijk is voor de bescherming van het gehoor. Locaties die deelnemen aan het Oorveilig keurmerk committeren zich om: • Het geluidsniveau te beperken tot

103 dB(A) (gemeten over 15 minuten);• Het uitgaanspubliek te informeren over

het risico van gehoorschade; • Het uitgaanspubliek adequate gehoorbe-

scherming beschikbaar te stellen (SNR17), en • Medewerkers in te zetten om toe te zien

op deze maatregelen. Deze medewerkers worden getraind door de Nationale Hoorstichting.

In 2011 ging het keurmerk van start met een pilotgroep van 8 clubs. In de komende jaren zal het keurmerk worden geëvalueerd en uitge-breid. www.oorveilig.nl.

Uitbreiding mp3-check Te lang luisteren naar te harde muziek op een mp3-speler kan gehoorschade veroorzaken. Met de mp3-check op de jongerenwebsite www.oorcheck.nl kunnen jongeren testen of hun luistergedrag veilig is, en leren hoe zij het risico op gehoorschade kunnen beperken. De mp3-check werd in 2011 verder uitge-breid. Op dit moment staan 95 door de Consumentenbond geteste mp3-spelers op de site. De mp3-check is een populair instrument: in 2011 testten 14.000 bezoekers hun mp3-spelergebruik op deze site. www.mp3check.nl

Een belangrijk succes in 2011 was de totstandkoming van het Convenant Geluidsbeleid Muzieklocaties. Doel van dit convenant is het creëren van een veiliger gehoorklimaat voor bezoekers van muzieklo-caties. Uitgangspunt is dat bescherming van het gehoor zowel de verantwoordelijkheid is van de organisator als de bezoeker van een muziekevenement. In het convenant is afge-sproken dat brancheorganisaties VVEM (Vereniging Van EvenementenMakers) en VNPF (Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals) hun leden zullen stimuleren de volgende maatregelen te treffen:

• Het geluidsniveau te beperken tot 103 dB(A) (gemeten over 15 minuten);

• Het uitgaanspubliek te informeren over het risico van gehoorschade, en hoe gehoor-schade kan worden voorkomen;

• Het uitgaanspubliek adequate gehoorbe-scherming beschikbaar te stellen (minimum demping SNR17).

Op 4 juli werd het Convenant aan Minister Schippers aangeboden. Zij prees dit initiatief van de Nationale Hoorstichting als een voor-beeld van publiek-private samenwerking. In 2012 zal de samenwerking met de Convenantpartners verder worden verdiept.

100.000 hoortestenDe Nationale Hoorstichting heeft online hoortesten voor kinderen (de Kinderhoortest)jongeren (Oorcheck) en volwassenen (de Nationale Hoortest).Met deze hoortesten willen we onder een breed publiek bewustzijn creëren over het belang van een goed gehoor. Ook verschaffen de hoortesten belangrijke informatie hoe deelnemers de kwaliteit van het eigen gehoor inschatten.

In 2011 werd weer veelvuldig gebruik gemaakt van de hoortesten: in totaal werden ze meer dan 100.000 keer uitgevoerd. Uit deze hoortesten bleek dat ruim de helft tot twee derde van de deelnemers een goed gehoor heeft. Een derde van de deelnemers schat het eigen gehoor echter beter in dan het is. www.hoortest.nl; www.oorcheck.nl; www.kinderhoortest.nl

Preventie & voorlichting

Festivals: Love the music, love your ears

In 2011 stond de Nationale Hoorstichting op deze festivals: • BAM festival (Hengelo)• TMF Awards Festival (Amsterdam)• Festival Mundial (Tilburg)• Parkpop (Den Haag)• Stereo Sunday (Venlo)• Metropolis (Rotterdam)• Werfpop (Leiden)• Zomercarnaval (Rotterdam)• Skatejam (Delft)• Biton Open Air (introductieweek voor studenten in Utrecht) • Museumnacht Museon (Den Haag).

Voor het derde jaar stond de Nationale Hoorstichting met een stand op verschillen-de grote festivals. Met haar activiteiten op festivals wil de Nationale Hoorstichting jongeren bewustmaken van het belang van een goed gehoor, en de organisatoren van de

festivals aansporen bescherming van het gehoor als maatschappelijk verantwoord ondernemen te integreren in hun werk wijze. In de stand van de Nationale Hoorstichting was gehoorbescherming te verkrijgen. Ook werd onder de festivalbezoekers een enquête

gehouden, die belangrijke informatie geeft ove de perceptie van geluid op festivals en het gebruik van oorbeschermers.

Voor wat betreft de organisatoren van festi-vals beginnen de inspanningen van de afgelo-pen jaren vruchten af te werpen. Op festivals komt steeds meer draagvlak voor activitei-ten die gericht zijn op het voorkomen van gehoorschade. Verontrustend is echter dat een groot deel van de festival bezoekers zelf onvoldoende maatregelen neemt om het gehoor te beschermen. Zeer weinig jongeren dragen tijdens het uitgaan gehoorbescher-ming. De Hoorstichting zal in 2012 verder onderzoeken hoe het gebruik van oor-bescherming bij jongeren kan worden gestimuleerd.

Preventie & voorlichting

Deze uitgave is een initiatief van de Nationale Hoorstichting.

De Nationale Hoorstichting is de belangenbehartiger van

het horen en wil de samenleving bewust maken van het

grote belang van auditieve communicatie. Om dat te kunnen

realiseren organiseert en stimuleert de Hoorstichting

activiteiten op het gebied van voorlichting, preventie,

revalidatie en wetenschappelijk onderzoek. Bij veel van

haar activiteiten zoekt de Hoorstichting samenwerking met

belangen- en brancheorganisaties.

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door de

VriendenLoterij

Ongestoord horen lijkt de normaalste zaak van de wereld: genieten van

muziek, praten met vrienden, een toespraak van de koningin, het huilen van je

baby, allemaal vanzelfsprekend. Maar wanneer dit horen verstoord wordt door

hinderlijke geluiden, af en toe wegvalt, pijnlijk is of door een tumor bedreigd

wordt? Dan ga je snel op zoek naar oplossingen, behandelingen die je gehoor

weer op orde kunnen brengen. In dit boek gaan we op alle veelvoorkomende

problemen in en proberen we mogelijke oplossingen aan te dragen.

In heldere taal en kleurrijk geïllustreerd.

ISBN 978-90-215-5140-1

nur 860

Mede dankzij de volgende organisaties was het mogelijk om dit boek tot stand te laten komen.

NVVSDe NVVS is dé landelijke belangenvereniging voor mensen die hoorproblemen hebben: slechthorendheid, oorsuizen, overgevoeligheid voor geluid, de ziekte van Ménière. De kerntaken van de NVVS zijn: voorlichting, belangenbehartiging, contact bieden.

HoorprofsKoepelorganisatie voor onafhankelijke, zelfstandige vakaudiciens. De leden zijn deskundig, voeren een breed assortiment hoortoestellen, hebben veel aandacht voor de klant en verschaffen individuele oplossingen op maat.

WidexAls producent van moderne hooroplossingen zijn we voortdurend op zoek naar unieke en duidelijke oplossingen voor complexe vragen. En streven we ernaar om mensen met een gehoorverlies dezelfde mogelijkheden tot communicatie te bieden als mensen met een goed gehoor.

NSDSKDe NSDSK biedt aan kinderen en volwassenen een uitgebreid pakket van onderzoek, advies en begeleiding bij gehoorproblemen en bij ernstige spraak- en taalontwikkelingsmoeilijkheden. Ons audiologisch centrum helpt u bij problemen als slechthorendheid, oorsuizen en hyperacusis.

101 vragenover oorsuizen en andere hoorproblemen

over tinnitus, ménière, hyperacusis, otosclerose, brughoektumor

Nic van Son

over oorsuizen en andere hoorproblemen

101 vragen

101 vragenover oorsuizen en andere hoorproblemen Nic van Son

Nieuwe uitgave: ‘101 vragen over oorsuizen en andere

hoorproblemen’ In november 2011 verscheen het boekje ‘101 vragen over oorsuizen en andere hoorproblemen’. Dit boekje geeft antwoord op de meest gestelde vragen over verschillende gehooraandoeningen: tinnitus, Ménière, hyperacusis, otosclerose en brughoektumor. ‘101 vragen over oorsuizen en andere hoorproblemen’ werd geschreven door Nic van Son, adjunct-directeur van de Nationale Hoorstichting en kan worden besteld via www.hoorstichting.nl.

In 2010 verscheen al het boekje ‘101 vragen over horen’. Dit boekje geeft antwoord op de meest gestelde vragen over het gehoor en kan ook besteld worden via www.hoorstichting.nl.

Het thema van de Week van het Oor was ‘Een hoorprobleem heb je niet alleen’. Mensen in de omgeving van een slechtho-rende krijgen ook te maken met het hoorprobleem. Audicienbedrijven, audio-logische centra en patëntenorganisaties vroegen hier in deze week aandacht voor. De Week van het Oor is een initiatief van de Nationale Hoorstichting, in nauwe samenwerking met de NVVS, FOSS, Oorakel, Beter Horen, HoorProfs, Schoonenberg, NVAB, GAIN, UVIT, KNO-vereniging en FENAC.

Week van het Oor 2011

50+ BeursOok in 2011 was de Nationale Hoor- stichting samen met NVVS, FENAC, Oorakel en Pro Persona/GGMD met een stand aanwezig op de 50 Plus Beurs. Er was veel belangstelling voor het thema gehoor. Door ouderen werden veel aantal vragen gesteld over tinnitus.

Onderzoek

Gehoor in onderzoek 2011

Een overzicht van actueel

gehooronderzoek in Nederland

De Nationale Hoorstichting stimuleert de samenwerking van onderzoeksinstanties op het gebied van gehoor. Al in 2003 deed de Raad voor Gezondheidsonderzoek de aan-beveling samenwerking te zoeken binnen het gehooronderzoek en een gezamenlijk pro-gramma op te zetten rondom maatschappe-lijke thema’s. In het najaar van 2011 werden voorbereidingen getroffen voor de totstand-

Nationaal Programma Gehooronderzoek

Onderzoeksgids ‘Gehoor in

Onderzoek 2011’

In 2011 bracht de Nationale Hoorstichting de zesde editie van ‘Gehoor in onderzoek’ uit. Deze onderzoeks-gids geeft een overzicht van al het lopende gehooronderzoek in Nederland en bevat 160 projectbeschrij-

vingen. Opvallend is dat er veel onderzoek onder ‘bijzondere groe-pen’ bij is gekomen: mensen met een meer-voudige beperking en/of een erfelijk syn-droom. Ook het aantal onderzoeken naar effecten van revalidatie of lesmethoden is aanzienlijk toegenomen. Uitgebreide informa-tie en pdf-versie van de onderzoeksgids vindt u op www.hoorplatform.nl.

Scholierenonderzoek ESPAD

koming van een Nationaal Programma Gehooronderzoek (NPG). Het NPG bundelt de krachten van alle partijen die in Nederland betrokken zijn bij gehooronderzoek en stimu-leert de samenwerking tussen deze partijen. Vernieuwend aan dit project is dat de onder-zoeksvragen tot stand komen in samenspraak tussen patiënten/cliënten en onderzoekers. Eind 2012 zal de onderzoeksagenda gereed zijn.

In 2011 nam de Nationale Hoorstichting voor het eerst deel aan het ESPAD-onderzoek, een Europese studie onder vijftien- en zes-tienjarige scholieren in meer dan 40 Europese landen. In Nederland wordt het ESPAD onderzoek door het Trimbos-Instituut uitge-voerd onder ca. 4000 derde en vierdeklas-sers van het voortgezet onderwijs (VMBO,

HAVO en VWO). In het onderzoek worden tien vragen meegenomen over luistergedrag (zowel uitgaan als mp3-spelergebruik) en gehoorschade. De resultaten worden in de loop van 2012 bekend en zullen een belang-rijk inzicht geven in het risicogedrag van jon-geren ten aanzien van geluid.

Onderwijs

Vignet Gezonde School en het gehoor

Nieuw lesmateriaal voor het basisonderwijs

Begin 2011 werd het Vignet Gezonde School gelanceerd. Met dit vignet toont een basis-school dat ze structureel en integraal aan gezondheid werkt. Gezondheidsthema’s van

het vignet zijn naast het gehoor o.a. gezonde voeding, sport en bewegen, en veiligheid in en om de school. Opname van het gehoor in het Vignet Gezonde School betekent voor de

Vroege voorlichting speelt een belangrijke rol in het voorkomen van gehoorbeschadiging bij jongeren. In 2011 bracht de Nationale Hoorstichting een nieuw werkboekje uit voor groep 6, 7, en 8, Oorzaken. Dit werk-boek gaat op speelse wijze in op de werking van het oor, het belang van een goed gehoor en hoe je je oren kunt beschermen. Het werkboekje werd in het onderwijs veelvuldig gebruikt: binnen negen maanden werden door ruim 1000 scholen 60.000 exemplaren besteld.

In 2011 werd ook een online versie van de HoorToren uitgebracht: www.hoortoren.nl. De HoorToren is een lespakket voor het basisonderwijs over het gehoor. De online versie biedt leerkrachten de mogelijkheid om de HoorToren ook via het digitale school-bord te gebruiken. De HoorToren is opgenomen in de I-database van het Centrum Gezond Leven (RIVM), een landelijke database van interventies die aan bepaalde kwaliteitscriteria voldoen.

Nationale Hoorstichting een belangrijke stap vooruit in de bewustwording van scholen en leerkrachten van het belang van een goed gehoor. www.vignetgezondeschool.info.

OOROp bezoek bij dokter Burgersdijk:‘Na harde muziek hoor je vaak een piep, suis of brom’

Boordevol weetjes en leuke nieuwtjes: over sissende spinnenen oordoppen in de buurt van Justin Bieber!

Alles wat je wilt weten over het gehoor

Dit is een uitgAve vAn De nAtiOnAle HOOrsticHting’

in Dit nummer

DierengeluidenTeckel Sparky is doof en kent gebarentaal

interviewRory: ‘Met voetbal doe ik mijn hoorapparaat uit.’

Hoe werkt het?Bekijk de route van geluid en ontdek hoe je gehoor werkt.

DOe mee!Kijk op pag 16

Nieuwe projecten 2012

Integrale aanpak preventie gehoorschade

Feiten en cijfersIn 2012 zal de Nationale Hoorstichting onderzoek opzetten naar kerngegevens op het gebied van het gehoor. De bestaande feiten en cijfers over slecht-horendheid zijn gedateerd; om effec-tieve interventie mogelijk te maken moeten deze feiten en cijfers worden geactualiseerd en trends in kaart wor-den gebracht. Ook zal worden onder-zocht wat de economische impact is van (voorkombare) gehoorschade bij jonge-ren.

Samen met het Centrum Media & Gezondheid zal worden gewerkt aan een integrale aanpak voor de preventie van gehoorschade. De ‘lessons learned’ die de Nationale Hoorstichting de afgelopen jaren op het gebied van preventie heeft opgedaan

zullen worden gedeeld met partijen die een belangrijke rol kunnen spelen in de preven-tie van gehoorschade, zoals GGD’s en gemeenten. Doel is dat deze instanties de preventie van gehoorschade in hun beleid integreren.

Voorlichtingslessen basisscholenIn 2012 geeft de Nationale Hoorstichting op een aantal scholen voorlichtingsles-sen over het gehoor. De lessen worden ontwikkeld in het kader van vroege preventie van gehoorschade en zijn bedoeld voor groep 6, 7 en 8.Omdat nog weinig bekend is over het risico van gehoorschade veroorzaakt door mp3-luistergedrag van kinderen in de leeftijd van 9 tot 12 jaar, wordt tij-dens de les ook het risicogedrag van de leerlingen in kaart gebracht. Deze gege-vens zullen leidend zijn voor de inter-venties en produkten die de Nationale Hoorstichting de komende jaren voor deze doelgroep zal ontwikkelen.

Colofon

Tekst/ eindredactie:Mw. Drs. Annerike Gorter, stafmedewerker preventie

Vormgeving:Elan, Delft

Fotografie:Tom Jansen, DanspolitieNationale Hoorstichting

Druk:Quantes, Rijswijk

Informatie en contact

BestuurL.J.P.M. Frissen, voorzitterDr. E.A.M. Mylanus, vice-voorzitterDr.ir. J.A.P.M. de Laat, secretarisDrs. M.J. Steemers, penningmeesterMr. P.J. Biesheuvel, lidProf.dr.ir. W.A. Dreschler, lidDrs. R.J. Glaser, lidMr. H.C.V. Schrama, lidMw. J.H.A.M. de Wit-Fleer, lidIr. J.I.M. de Goeij, adviseur

ErevoorzitterProf.dr. J.J. Grote

BureauHerman ten Berge, directeur (tot 01-03-2012)Drs. Laura van Deelen, directeur (per 01-03-2012)Dr. Nic van Son, adjunct-directeurDrs. Annerike Gorter, stafmedewerker Drs. Ilke Jellema, stafmedewerker Drs. Kelly Coenen. medewerker preventie (per 01-10-2011)Drs. Lisanne de Regt, medewerker preventie (per 01-10-2011)

Informatie en contactPoortgebouw, Rijnsburgerweg 10, 2333 AA Leiden. Telefoon: 071-5234245. Fax: 071-5234243. E-mail: info@hoorstichting.nl Website: www.hoorstichting.nlKvK Den Haag: 41159502

Bezoek onze websites

www.hoorstichting.nlWebsite van de Nationale Hoorstichting

ProductserviceEen overzicht van de producten die door de Nationale Hoorstichting zijn uitgegeven vindt u op www.hoorstichting.nl. Een aantal producten kan via deze website gratis worden gedownload.

OndersteuningDe Nationale Hoorstichting dankt de over-heid, fondsen, ondernemingen en particulie-ren van harte voor hun financiële steun in 2011. Dankzij hun bijdragen was de Nationale Hoorstichting in staat nieuwe activiteiten te realiseren en belangrijke voortgang te boe-ken. Onze dank gaat in het bijzonder uit naar de VriendenLoterij, VWS, ZonMw en GAIN.

DonatiesDe activiteiten van de Hoorstichting worden mede mogelijk gemaakt door de bijdragen van donateurs en legaten. U kunt de activitei-ten van de Nationale Hoorstichting onder-steunen door donateur te worden, of een gift te storten op rekeningnummer 61.87.81.455. Wij zijn onze donateurs zeer dankbaar voor deze bijdragen. De Nationale Hoorstichting heeft de ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling). Dit houdt in dat geen belasting hoeft te wor-den betaald over giften of erfenissen.

Volg de Nationale Hoorstichting op Social Media

• Hyves: www.oorcheck.hyves.nl en www.geluidstuin.hyves.nl

• Facebook: www.facebook.com/oorcheck

Voor het onderwijs

De Nationale Hoorstichting ontwikkelt lesmateriaal voor het lager onderwijs. Dit lesmateriaal kan worden besteld via www.hoorstichting.nl. Bezoek ook onze websites voor het onderwijs:www.hoortoren.nlwww.vignetgezondeschool.infowww.oorcheck.nl/docenten

Activiteiten van de Nationale Hoorstichting worden mede mogelijk gemaakt door de

www.oorveilig.nlVeilig uitgaan

www.hoortest.nlTest uw gehoor

www.geluidstuin.nlWebsite voor kinderen van 9-12 jaar

www.mp3check.nlTest je mp3-luistergedrag

www.oorcheck.nlHoortest voor jongeren van 12-24 jaar