9e Jaargang. N. 1. Januari 1905.

L...444\

^ 1..,/ I :ill R. LANDIA

ORGAAN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND.

Advertentien 25 ct. per regel. Verschijnt Maandelijks. Voor Belgie Postabonnement.

Van dien onmiskenbaren wensch naar hechtere In een nieuw pak. aansluiting bij Nederlanders en stamverwanten,

moet zooveel mogelijk partij worden getrokken

ten bate van handel en nijverheid. Meer dan

Welke jongen heeft af en toe niet een vroeger moeten Nederlanders elkaar zoeken, wijder pak noodig? Dat is de gezonde niet bij aanmerkelijk verschil van prijs en groei. Zoo heeft het A. N. V. af en hoedanigheid der waren dat zou belachelijk toe behoefte aan nieuwe statuten, zijn maar om, voor men nieuwe betrekkingen omdat het uitzet en anders in de knel raakt. aanknoopt, te overwegen of men niet even goed Dat is een teeken dat het geen dood ele- bij landgenooten in moederland en Kolonien, ment is. en verder bij stamverwanten, te markt kan. Onze De nieuwste statuten zijn enkel om duidelijker Parijsche Kolonie b.v. is overtuigd dat bij krachtigen ondernemingsgeest onzer landgenooten, dan te voren de bedoeling te doen uitkomen, onze handelsbetrekkingen met Frankrijk tienvoud dat het Verbond behalve de geestelijke ook de kunnen worden uitgebreid, en stelt zich beschik- stoffelijke belangen van den Nederlandschen baar om waar het kan met raad en daad te stam wenscht te behartigen. Hoe grooter zijn dienen. Elders is het evenzoo. En indien Neer- ledental wordt, des te meer kans is er dat in landia aan zijn lang gekoesterden wensch kan deze richting iets kan worden gedaan. Het telt voldoen, dan hoopt het van bevoegde hand voor thans bijna zesduizend, een kleine duizend meer dan dit en soortgelijke onderwerpen op den duur in het begin van 1904, en wint dus aan kracht en bijdragen te ontvangen. invloed. Dat is noodig, in steeds klimmende mate, want hoe meer aanhangers het Verbond telt, des te grooter worden de kansen op slagen Neerlandia noodigt verder alien uit, die bij andere vrij hopelooze pogingen. Bijvoorbeeld talent en opgewektheid bezitten, om uit eigen voortdurende uitbreiding van ons beroeps- omgeving, liefst met foto's, geschikt voor den consulaatwezen, hechte aansluiting van Neder- tekst, stukjes Nederlandsch leven in te zenden. landers in den vreemde, oprichting van Kamers Bij plaatsing zullen zij desverlangd behoorlijk van Koophandel en van Inlichtingskantoren, worden betaald. Van welken aard de inzendingen buiten ons land, van onderwijs in onze taal in moeten zijn, is moeilijk te zeggen : het leven den vreemde ; verder, om een belang van versche zelf is zoo veelzijdig en overal zoo belangrijk, heugenis te noemen, de aansluiting aan de dat het alleen ligt aan den waarnemer en uit- Berner Conventie, het verschaffen van beurzen beelder of het in den smaak valt van de lezers of toelagen voor Nederlandsche onderdanen in van Neerlandia. De bedoeling moet altijd zijn onze Kolonien aan onderwijsinrichtingen in het het Nederlandsche leven, waar op aarde het moederland, en wat verder altijd door zich zich kenmerkend voordoet, te laten zien en opdoet als behartigingswaard. Het lijdt geen daarbijgelden evenzeer voor den Nederlander twijfel of sinds zijn nog zoo kort bestaan',is de buitenons land en Vlaanderen stukjes van bier belangstelling in ons yolks- en stainleven veel uit, als omgekeerd. Het zou daarbij het Hoofd- grooter geworden. Plotseling bewijst dat . een bestuuf ook welkom zijn, als door het stellen enkel feit, dat vijf jaren geleden nog onmogelijk van vragen of aangeven van gewenschte onder- zou zijn geacht, dat namelijk een Nederlandsche werpen, de lezers van Neerlandia wilden vrouw voor ', Nederlandsche stamdoeleinden bij meewerken tot de doelmatigheid van het tijd- uitersten wiL'een som vermaakt aan het Alg. schrift.

Ned. Verbond. 2 NEERL ANDIA.

leden op die uitvoeringen het recht van vrijen toegang.

En indien hare middelen het vergunnen, zal de

NEDERLAND Vereeniging bovendien hare leden om de twee

maanden een of meer oude Liederen in pianobe-

werking ten geschenke zenden, opdat men zie dat

zij ernstig, degelijk, nuttig werkt en omdat het

billijk is, dat in de eerste plaats de leden de Vereeniging Het Nederlandsch Lied". vruchten plukken van hare werkzaamheden. Hoe

meer de leden zullen kunnen ontvangen, hoe beter.

Er is nog veel, ontzaglijk veel te doen. Wij

verhelen het ons niet. Dringend noodzakelijk is het D eze Vereeniging, waarvan in het vorig nummer dan ook dat er krachtig worde opgetreden door doel en bestuur werd vermeld heeft een om- velen in samenwerking, zonder versplintering van zendbrief verspreid, waarin gezegd wordt : krachten, maar den in willen, omdat den belang Onze Volksliederen de uiting van het yolks- ons bindt : het Nederlandsch belang. We mogen leven der Nederlandsche natie in het verleden en onverschillig noch flauwhartig noch koel-nalatig in het heden, schoon in hunne echtheid en juist zijn, maar moeten vol hartelijke liefde en geestdrift daardoor de zuivere spiegel van volksliefde, yolks- met elkaar samenwerken voor het geluk, voor de leed, moed, geloof en vaderlandsliefde, zijn grootheid van ons Volk. waard, luide gezongen te worden en te klinken Een eerste vereischte is het daarom dat onze door het gansche land, om den ouden cooed te Vereeniging vele leden telle. Van Uw steun zal het herwekken, het oude karakter te doen herleven, de afhangen, of zij zal kunnen beantwoorden aan de volksziel bij de herkenning van eigen schoonheid verwachting harer oprichters. Groote medewerking en waarde opnieuw te doen ontwaken. is noodzakelijk, zal onze Vereeniging slagen in de Onze volksliederen moeten worden ontrukt aan taak, die zij op zich nam en die, naar zij meent, de vergetelheid, hergeven aan de natie en bereik- eigenlijk op alle Nederlanders behoort te rusten. baar gesteld voor ieder, die beseft van hoeveel Vast zijn wij er van overtuigd, dat waar gespro- belang het is dat ons kernachtig, gezond Lied weer ken wordt in het belang van ons Volk, wij mogen leve onder het yolk. rekenen op Uwe belangstelling, op Uwe liefde en De Vereeniging : Het Nederlandsche Lied" medewerking ; en op lien grond wordt de schrif- heeft het veelomvattende doel, nieuw leven in te telijke kennisgeving van Uwe toetreding *) tot de blazen aan de oude wijzen en gedichten ver- Vereeniging : Het Nederlandsche Lied" vol ver- scholen tusschen papieren van bibliotheken, besloten trouwen ingewacht. binnen den te engen kring der wetenschappelijke Oprichters zijn : uitgaven en verdwenen uit het volksbewustzijn, dat Prof. Dr. J. Te Winkel, Amsterdam ; Mej. Marie zijn Nederlandsch karakter gedeeltelijk verloor onder Berdenis van Berlekom, Middelburg ; Jhr. Mr. A. de machtige invloeden van uitheemsche stroomingen. E. van Boelens van Eijsinga, Leeuwarden ; Mr. Door die liederen moet het Volk zich weer zijner G. H. van Bolhuis, Voorzitter van het Hoog Mi- roemrijke historie bewust worden, moet het waar- litair Gerechtshof, Lid van de Provinciale Staten, diger worden de bewoners te zijn van onzen vader- Utrecht ; Jhr. H. de Brauw, 's-Gravenhage ; F. R. landschen bodem, moet het zich weer aansluiten Coers Fzn., Utrecht ; Prof. Dr. Max. Conrat, Am- bij de kracht en oorspronkelijkheid van zijn verleden. sterdam ; Mej. Cateau Esser, Directrice van de Onze zang en muziek terugkeerende tot de Vereeniging tot beoefening van Vocale en Drama- ware echt-Nederlandsche levensuiting in toon en tische Kunst, Amsterdam ; B. L. Gompertz, Bankier, taal, vinde hier opnieuw den bodem voor verdere Amsterdam ; Mr. J. Hamburger A.Dzn., Utrecht ; ontwikkeling en hooger bloei, . . . en door de taal, Wouter Hutschenruijter W.Jzn., Utrecht ; Prof. Dr. de meest onmiddellijke rifting van het denkend H. Kern, Utrecht ; Dr. W. J. Leyds, Oud-Gezant leven, en wanneer het zich kleedt in den bevalligen van de Z.-A. Republiek, Utrecht ; Dr. Hendrik P. vorm van poezie en zich tooit met rijkdom van N. Muller, Oud-Consul-Generaal van den Oranje-Vrij- geluid, de meest innige tolk van het volksgemoed, staat, s-Gravenhage; Prof. Mr. J. C. Naber, I e Secreta- worde weer invloed geoefend op het inwendige ris, Utrecht ; Prof. Mr. N. G. Pierson, Oud-Minister, leven, zoodat de natie kan opwaken en, de len- 's-Gravenhage ; J. E. N. Baron Schimmelpenninck denen omgord met kracht, mee haar deel kan heb- van der Oye van Hoevelak en, Voorzitter van de ben aan den grooten arbeid der volkeren. Eerste Kamer der Staten-Generaal, Hoevelaken ; De Vereeniging : ;,Het Nederlandsche Lied" heeft Prof. Dr. B. Symons, Groningen ; Prof. Dr. J. het voornernen in samenwerking met het Algemeen Verdam, Leiden ; H. B. Ver Loren van Themaat, Nederlandsch Verbond d. i. door zijne Hoofd-, Utrecht ; M. J. Waller, Amsterdam ; Prof. Jhr. Dr. zijne Groepsbesturen en zijne Afdeelingen, door B. H. C. K. van der Wijck, Utrecht. heel ons Land uitvoeringen van het eigen Lied te

doen plaats hebben. *) Artikel 5 der Statuten van de Vereeniging: Het

Het Coers' Liederkoor onder leiding van Corn. Nederlandsche Lied" luidt: A. Galesloot, dat uit goede krachten bestaat en het Gewone leden zijn zij die f 5 - jaarlijks off 5o. in eens bij- dragen. Beschermende leden, die f 7.5o tot f 25.-- jaarlijks of eigen Lied reeds menig triomf deed vieren, is Koor der f 75. tot f 250.-- in eens bijdragen. Begunstigende leden die

Vereeniging Het Nederlandsche Lied" en geeft den meer dan f 25.-- jaarlijks off 250 -- en meer in eens bijdragen. NEERLANDIA. 3

Misschien heeft Ou-Pa nog verder gedacht, dat

Engeland meegewerkt heeft om den bliksem af

ZUID-AFRIKA te leiden. Alsof de Engelsche regeering en het

Engelsche yolk den grooten staatsman niet schier

tot het laatst toe gekleineerd hebben, zijn bedoe-

lingen verdacht gemaakt, hem gehoond en gesrnaad

Een Bliksemafleider. hebben, was het nu, op het wachtwoord van bovenaf

gegeven, een en al waardeering voor den dooden

vijand. Waren de Transvalers niet zoo flink geweest

het af te wijzen, Paul Kruger ware met militaire Wat denkt Ou-Pa van die plechtige begrafenis van Oom Paul ? 1k beskou die as 'n bliksem afleier. eer begraven. Toch hebben over zijn geopend Maar nou verstaat ik Ou-Pa niet. graf nog was 't niet een bespotting? de 21

Dat hoef ook niet. Die het vatten kan vatte het. kanonschoten gedreund, die op koning Eduards

verlangen Kruger eer moesten bewijzen. Zoo lezen wij in de Stem, dat kloeke Afri- Zoo heeft de Engelsche regeering getracht, den kaander Blad van Burgerdorp in de Kaap- stoot, welke ongetwijfeld in de betooging bij de kolonie. Wat kan Ou-Pa bedoelen ? Lou het begrafenis van Paul Kruger Engeland werd toege- dit zijn ? dacht, af te weren, den bliksem af te leiden. Er is wrok in de harten van de Afrikaanders Maar de wolken blijven kruien boven Zuid-Afrika. tegenover Engeland. De oorlog dat is een wond

aan het hart van hen alien, zei generaal Kritzinger t3g onlangs op een zijner lezingen ; daarom spreken

zij er liefst niet van, het doet te veel pijn. Wat

die oorlog voor de burgers in de twee republieken Afrikaansch tegen Hollandsch.

beduidt, begrijpt ieder. Maar ook de Kaapsche

Afrikaanders heeft hij groote ellende aangedaan.

Dan, wat er op den oorlog gevolgd is. In de en weet, er zijn Afrikaanders die het Afrikaansch, Kaapkolonie het niet herstellen van het onrecht ; hun spreektaal, ook als schrijftaal willen aan

de brutale kieswet, die de Afrikaansche meerder- nemen, nu reeds. Anderen zijn er, die den tijd

heid er onder gebracht heeft, de stelselmatige daartoe nog niet gekomen achten. De taal is nog in onderdrukking van het Hollandsch, dat toch bij wording, zeggen deze ; laat ons voorloopig nog het de wet gelijke rechten met het Engelsch bezit. In Hollandsch als onze schrijftaal behouden, 't zij dan de oude republieken de schending van den geest vereenvoudigd of het Hollandsch van de Vries en der vredesvoorwaarden ; Engelands .geldelijke ver- te Winkel. Voorts zijn er Afrikaanders, die het plichtingen, die niet nagekomen worden ; de geld- Hollandsch als de beschaafde taal willen handhaven, verspilling, terwijl het oude yolk verarmd is en in terwijl het Afrikaansch gesproken en zelfs geschre- nood verkeert ; het schoolstelsel, dat de ouders ven kan worden als gewestelijke taal, zooals dat het toezicht onthoudt waarop zij aanspraak maken b.v. in Noord- en Zuid-Nederland met verschillende en het Hollandsch verwaarloost ; het beloofde zelf- tongvallen gebeurt. bestuur, dat uitblijft. Dat zijn de grieven in het Wij bier in Nederland slaan dien strijd belang- algemeen. En hoe scherp die gevoeld worden is stellend gade, zouden, sommigen deze, anderen gene nog weer te Brandfort gebleken. partij het willen zien winnen, maar begrijpen, dat Maar die wrok tegen Engeland kan zich niet wij slechts toeschouwers kunnen zijn. In Zuid- openlijk uiten : het Afrikaander yolk is nog te zeer Afrika zelf moet de spraakmakende gemeente, door in de macht van den overheerscher. En nu geeft haar leidslieden voorgelicht, de zaak beslissen. het gevoel zich lucht in de hulde aan de nage- Tot de partij, die het Hollandsch wil blijven dachtenis van Paul Kruger. Dat was de groote beoefenen, maar dan als vreemde taal, en bet Afrikaander. Dat was de groote vijand van Enge- Afrikaansch tot de eenige eigen taal van den Afri- land. Hij was de drager van de idealen van het kaander maken, behoort de redactie van de Trans- Afrikaander yolk. Hem te eeren, zijn werk te valer, een weekblad dat te Johannesburg verschijnt. prijzen, rouw te betoonen over zijn heengaan, dat Er is voor dat standpunt zeker wel wat te zeggen, is een protest tegen al wat Engeland in Zuid-Afrika en begrijpelijk, dat het blad met alle macht voor gedaan heeft en nog doet. Het overkropte gemoed het Afrikaansch strijdt. Het doet dat echter niet heeft zich bij zijn begrafenis gelucht. Het broeide altijd op verstandige of zelfs kiesche manier. Zoo over Zuid-Afrika, de bliksem is afgeleid. schreef het onlangs (Kaas is de gebruikelijke scheld- Verder mag de vergelijking niet doorgetrokken naam voor den Hollander .) worden. De Stem kan niet meenen, dat het nu kalmer is in het gemoed van den Afrikaander, dat Di Kaas zij taal is darrem mos 'n mooi taal as jij horn reg beschou. Lees bietje hier : de wrok weg is, dat hij in den toestand berust. 't Was rillerig vocht windweer, overal grauw en grijs Eer het tegendeel, nu de Afrikaander zich sterker waar je zag, met enkel vegen van wit hier en daar : gevoeld heeft in de eendracht, die zich bij Kruger's 't witte warrelschuim, schichtig uitwiggend op de spoe- lende golven, 't witte buiswater voor de kleine, razende begrafenis heeft getoond. Maar voor het oogenblik stoomertjes uit, de wild verwaaiende witte pluimen uit heeft de begrafenis als bliksemafleider dienst de pijpen, en vluchten van witte meeuwen, gedreven gedaan. naar stad door 't woeste gevlaag over zee. En op 't 4 NEERLANDIA.

woelige water lag alles te deinen en te slingeren en te te kiezen, en heeft den heer A. J. L. HAHN, een woelen, je zag de masten langzaam zwaaien, al heen en Afrikaander en Bachelor of Arts, iemand dus met weer, kris en kras langs elkaar met 't spartelen der vlaggetjes of ze weg wilden waaien ; 'n enkele tjalk een Britschen universiteitstitel, tot leeraar in het Hol- lag dwars over zij, en de sleepertjes wiegden, en de landsch aangesteld. Tenminste een Afrikaander, uit vletten dansten en doken of 't hobbelpaarden waren, Stellenbosch nog wel, is reeds naar Dublin vertrokken. en de lage bakken daar hoosde 't over. De bruinge- En Trinity College is niet Iersch van geest, maar worden boompjes aan den kant woeien op eens heele- maal kaal, en de dorre bladeren zwermden overal road. door en door Engelsch en Anglikaansch, en zoo sterk imperialistisch als maar kan. Al-vast lijkt ons dit voorbeeld, ook om het gegeven, de rivier met haar stoffage, den Afrikaner onbekend,

niet snugger gekozen. Gemakkelijk had de Transvaler, met wat kennis van onze nieuwe letterkunde, een stuk kunnen vin- WEST-INDIE den, dat lezers, die aan het Hollandsch van de beweging van 1880 niet gewend zijn en dat zijn de Afrikaanders uit den aard der zaak niet

heel vreemd moest toeschijnen. Ofschoon 't dan Iets over Suriname. toch onjuist zou blijven, den bizonderen stij1 van

een schrijver voor di Kaas zij taal" uit te geven. Nu is er echter aan de taal van het aangehaalde stuk niets dat van het gewone Hollandsch afwijkt, \ ' ieuws uit Suriname schittert in Neeriandia en het geheel is een levendige beschrijving uit ,.. meest door afwezigheid. Toch is er nog wel

een stuk van den heer M. J. Brusse over het leven iets mede te deelen aan de lezers en leven,

op de Maas die elk Nederlander met eenig dat niet onmiddellijk de taal nadert, maar toch taalgevoel gemakkelijk begrijpt en, dunkt ons, ook ons herinnert aan en verplaatst in vervlogen waardeert, en er is geen twijfel aan, dat er ook tijden, dagen van Neerlands glorie, waarin dat onder Afrikaanders genoeg menschen van ontwik- kleine geestkrachtige yolk zijn naarn vestigde in en

keling zijn, die dit goede Hollandsch verstaan en zijn stempel drukte op kolonien, haast over den op prijs kunnen stellen. ganschen aardbodem.

Wat bewijst de Transvaler met dat voorbeeld Van die vele kolonien en bezittingen is Suriname dan anders, dan dat het de redactie aan de noo- nog een, ofschoon verwaarloosd en vrijwel onbe- dige kennis van de Nederlandsche taal ontbreekt, kend, stuk Nederland.

en zij er dus eigenlijk niet over mee kan praten ? Er is nog genoeg dat ons herinnert aan de

Ware 't dat zij alleen den stijl van den schrijver nederzettingen en het vroeger verblijf van Ne- niet fraai vond of de beschrijving niet geslaagd, derlanders in West-Indie, maar te betreuren valt 't zou wat anders wezen. Smaken verschillen. Maar het dat de lust tot verzamelen van gegevens en

't is om de dwaasheid of de leelijkheid of wat? het te boek stellen ervan zoo gering is. In jiff.

van de taal van het stukje, van de taal van den L. C. van Panhuijs, die op het Americanisten- Hollander, aan te toonen, dat de redactie het congres in 1902 in New-York eenige voordrachten stukje aanhaalt. En dat is 't waardoor zij zich be- hield en die als bijdrage in het Tijdschrift voor lachelijk maakt. Het is alleen onwetendheid, die Geschiedenis, Land- en Volkenkunde" plaatste met een vreemde taal als raar spot. evenals in de Bijdragen tot de Taal-, Land- en Generaal de Wet heeft te Brandfort weer op het Volkenkunde van Ned.-Indie", welke vanwege het aambeeld van onderwijs en opvoeding voor het Ministerie van Kolonien werden overgedrukt, werd Afrikaansche yolk gehamerd. En zoo doen telkens een ware belangstellende gevonden, wiens pogingen de voormannen. Blijkbaar hebben er niet alleen hopen wij tot navolging mogen leiden. de ganschelijk ongeleerden onderwijs noodig, maar Het zijn waarschijnlijk de overmatige warmte, ontbreekt het ook hoogerop bij sommigen aan de de weinige medewerking, de kosten en moeilijk- noodige ontwikkeling. heden uit plaatselijke omstandigheden voortvloeiende,

Welke met de bekende onverschilligheid waartoe zoovelen vervallen en afwezigheid van belangstelling Afrikaander Studenten. in de geschiedenis van den Nederlandschen stam, de oorzaak zijn van het hierbovengenoemde gebrek aan nieuws over oude nederzettingen. Nog altijd geen hoogleeraar in het Romeinsch- Een ander tot mijn spijt te vermelden oorzaak Hollandsche recht te Leiden. Dr. Leyds, Melius de is wellicht hierin gelegen, dat de Koloniale biblio- Villiers, Hertzog zijn aangezocht, maar hebben be- theek en het Koloniaal Museum in zulk een dankt. Mocht er spoedig een kundig man bereid primitieven toestand verkeeren en bestaan buiten worden gevonden ! Want de stroom van Afrikaansche eenige belangstelling van het publiek. Hun bestaan studenten naar het buitenland houdt aan. Laatstelijk is zelfs aan vele Nederlanders (Hollanders en begint Trinity College, de hoogeschool van Dublin, Surinamers) onbekend, en ik heb ze]den een in ze te trekken. Het heeft beurzen voor Afrikaansche Suriname geborene aangetroffen die beide instel- studenten beschikbaar gesteld, geeft hun de vrijheid lingen ook maar eens bezocht had of had trachten op eenige examens als moderne taal het Hollandsch te bezoeken. NEERLANDIA. 5

Wat de archieven des lands betreft, het heeft Opschriften, beeldhouwwerk en uithangborden mij meermalen treurig gestemd als ik deze kost- komen weinig voor. bare en eenige getuigen nit de geschiedenis der Buiten Paramaribo bestaan behalve het fort Nieuw kolonie en het grijs verleden aan den vernielenden Amsterdam en de andere militaire posten te Nicke- invloed des klimaats, en aan motten - en kakker- rie en Albina geen versterkte plaatsen meer en lakken - nieuwsgierigheid zag overgeleverd, tot alle posten, redouten, blokhuizen enz., zijn verlaten schande van onzen plicht tegenover het verleden. en voor een groot deel gesloopt en het hoot en Ik geef toe, dat in Surniname niet zoo bijster de steenen weggevoerd om, hetzij voor brandhout, veel is, wat ons aan de hederzettingen en bet leven hetzij voor aanbouw van publieke gebouwen elders der oude Nederlanders in West-Indie herinnert. In gebezigd te worden, zooals de officierswoning te dat opzicht staan wij bij Oost-Indi verre achter. post Gelderland, de gebouwen te Domburg enz.

Wat ons daartoe bijdragen zou kunnen ver- * schaffen zijn archieven, plantages, begraafplaatsen, openbare gebouwen, forte.n en kerken. Opschriften op grafzerken en huizen, plantagena- a. Op de Suikerplantage Rust en Werk aan men en hun oorsprong (een studie op zich zelf) de Commewijne, is in de galerij van het woon- en tevens de neger-Engelsche namen daarvan, huis een wapenbord (met een vers aan de achter- zouden ongetwijfeld al stof genoeg geven. zijde) van de familie Crommelin. Eerst wil ik de oorzaken nagaan, waarom er W. Crommelin, die gouverneur der Kolonie was zoo weinig is, alvorens over te gaan tot een (I 757-1768) was vroeger eigenaar (oude neger - beschrijving van wat ik weet dat er nog wordt Eng. naam is Granmangron d, Gouverneursgrond). aangetroffen. b. Op plantage Alkmaar aan de Commewijne In de eerste plaats dan door het materiaal, vindt men achter het woonhuis de graftombe van waaruit alle huizen op weinig uitzonderingen na, in C. Godefroy, vroeger eigenaar der plantage, over- Suriname zijn gebouwd. Ik meen dat er in Parama- leden 9 Juni 1773, waarop het familiewapen is ribo maar 12 steenen huizen zijn. De huizen zijn uitgebeiteld. (Oude neger - Eng. naam : Goedoe vrouw.) van planken opgesiagen, welke over elkaar vallen, c. Op plantage de Eendracht in de Perica treft en het plaatsen van versieringen en opschriften men voor de stoep van het woonhuis een gemet- niet hebben bevorderd. selden wit marmeren steen aan, voorstellende aan In de tweede plaats noem ik de groote branden het boveneinde een bergachtige streek met opko- van 1821 en I 83 2. Vergun mij aan te halen mende zon en van onderen een opschrift melden- wat M. D. Teenstra in zijn bock De landbouw dende den aanleg en de voltooiing der plantage in de Kolonie Suriname". (1835.) Ie deel blz. 63 De Dageraad. en 64 daarvan zegt : Deze steen lag vroeger op de sedert jaren ver- laten plantage De Dageraad in Boven Commewijne. Bij de eerste verbrandden 400 woon-, Boo pak- d. Op de Yoden Savanne, waar de Nederlandsch- huizen en bijgebouwen en werden behalve de in Portugeesche Israelieten zich gedurende een groot 18 r 1 gebouwde Koepelkerk, de R. C. Kerk, het tijdvak hadden gevestigd, zijn eenvoudige opschriften Hof van Politic, 's Lands Waag, de Weeskamer, in het Hebreeuwsch en Portugeesch te vinden. een Schouwburg, de Burgerwacht een prooi der Kunnen de rabbi's ons inlichten? vlammen. De geheele Waterkant, de Oranjetuin Van de eens zoo grootsche synagoge is nog een en vele straten het beste gedeelte der stad uitma- stukje muur over. kende zijn geheel verwoest en platgebrand. Het e. Aan de Marowijne was nabij Arming een post verlies is op 8 millioen Nederlandsch aan gebou- opgericht teneinde de kolonie te beveiligen tegen wen en even zooveel aan meubelen, gelden en marrons (weggeloopen negerslaven), welke thans papieren, goud, zilver enz., dus te zamen 16 mil- geheel verlaten is en waarvan nog een stuk muur lioen berekend geworden, waarbij tevens belangrijke door bosch omgeven en bedekt moet bestaan. Dit verzamelingen, handschriften enz., onherstelbaar zelfde is het geval op verloren zijn geraakt. I. het Stoelmanseiland nabij de samenvloeiing van de Lawa en de Tapanahony. (Zoo genoemd naar Zie ook Wolbers ,.Geschiedenis van Suriname kapitein' Stoelman.) Wie kan ons inlichten? blz. 612 en Flier Geschiedenis van Suriname g. Het plein rond de tegenwoordige Hervormde blz. 130/I. Kerk (die van vrij jongen datum is en geen Bij den brand in 1832 werd de geheele Luther- praalgraven of opschriften heeft) werd vroeger voor sche Kerk een prooi der vlammen. (Teenstra De begraafplaats gebruikt. Dat terrein was dan ook negerslaven in de Kolonie Suriname 1842, blz. 20, met grafsteenen bedekt, evenwel in zulk een slech- Wolbers blz. 66, Flier blz. 15 oh ). ten toestand, dat gouverneur Van Heerdt het noo- Door die branden zijn tal van graf- en andere dig oordeelde alles te laten opruimen en alleen elf monumenten vernield. zerken, die het minst geschonden waren, bewaren De Nieuwe Oranjetuin is in 1756 aangelegd. liet en terzijde van de kerk neerleggen. Hun op- Men zal er dus geen grafmonumenten van oudere schriften, die vrij duidelijk zijn, zullen in den loop dagteekening vinden. des tijds verslijten moeten, want er wordt over Van den Ouden Oranjetuin, waarop later de geloopen. Zij zijn niet bekend bij het Kerkbestuur. Hervormde Kerk is gebouwd, is weinig meer over. Ik was juist van plan met Ds. Buiskool te Para- 6 NEERLANDIA.

maribo van den inhoud dier opschriften, afschrift rechterlijk college in ouden tijd met meer macht

te ma,ken, toen ziekte mij gebood, de kolonie met in politieke en administratieve zaken bekleed) zullen

verlof te verlaten. Wil inmiddels iemand anders nog veel stof bevatten, waaruit we voor de kennis

mijn voornemen ten uitvoer brengen? Ik zal hem van het vroeger leven der kolonisten kunnen putten.

dankbaar zijn. Hebben vele Nederlandsche namen in Britsch

Ten slotte wil ik nog vermelden dat in 1885 Guyana ook geen geschiedenis?

een zekere J. Seibel te Coronie, Duitscher van ge- Komaan dan lezers in Suriname, helpt mede

boorte, terwijl hij zich in de Coppename ophield, gegevens zamelen, gij weet waar en in welke

van een ouden Indiaan vernomen moet hebben, richting ze te vinden. Zendt ze aan het Algemeen

dat deze een plaats wist, hem als kleine jongen Nederlandsch Verbond dat ze ongetwijfeld dank-

door zijn vader gewezen, alwaar een paar oude baar zal ontvangen en alles zal bijeenvoegen tot een

kanonnen lagen. Dit bericht moet Seibel, die sol geheel, als bijdrage tot de kennis van Suriname en

daat is geweest, in verband gebracht hebben met de kolonisten in vroegere eeuwen. Fotografeert een

een advertentie, een 20 tal jaren vroeger (1865) oude stoep, een antiek geveltje met loof en snij-

geplaatst waarbij Paus Pius IX, kennis gaf, dat werk, hetwelk u aan dat van oude Amsterdamsche

iemand op zijn sterfbed beleden had, dat hem huizen doet denken, of een oude steenen poort,

een plaats bekend was (de geographische lengte die soms bier en daar nog als getuigen van glo-

en breedte werden daarbij opgegeven en kwamen rierijke dagen oprijzen.

met die van Coronies kust overeen) waar in een FRED. OUDSCHANS DENTZ oude schuilplaats schatten waren verborgen.

Seibel heeft daarop den Indiaan gevraagd of hij West-Ind. ambtenaar met verlof.

genegen was, hem die kanonnen te wijzen en daar Londen, 16 December 1904.

deze geen bezwaar had, moeten zij in een corjaal 31 Holborn Viaduct E. C.

de Abroyakreek (vermoedelijk de Peruvia kreek) in

zijn gevaren en na twee dagen varens aan wal zijn

gestapt, alwaar een schulprits bleek te zijn, lien

zij gedurende twee dagen in westelijke richting heb- Ingezonden ben gevolgd.

Zij moeten toen een plek bereikt hebben, waar

Seibel werkelijk twee kanonnen vond van half uit-

gewischte opschriften voorzien, welke zeer oud ble- Nog eens : Het gebruik van vreemde woorden. ken te zijn.

Deze plaats moet volgens Seibel ongeveer ten

zuiden van den tegenwoordigen post Coronie liggen, k geloof, dat de heer C. W. van der Pot gelijk heeft alleen te bereiken langs den door den Indiaan 1 als hij waarschuwt tegen overdijving en eenzijdigheid bij gevolgden weg. de bestrijding van het gebruik van vreemde woorden.

Of Seibel nog leeft weet ik niet. Kan de Katho- Het komt mij voor, dat het gevaar meer schuilt in het

lieke missie ons misschien inlichtingen verschaffen in onbruik raken van goede Nederlandsche woorden dan in het binnenhalen van vreemde. omtrent een en ander? Het eerste gaat dikwerf met het tweede samen. Maar

* toch niet altijd. Behouden wij naast het vreemde woord het

Nederlandsche, dan mogen wij niet over taalverarming klagen.

Ook zonder dat wij vreemdelingen binnenhalen zetten wij Wat er nog meer is? soms landgenooten over de grens.

Lezers in Suriname, er zijn op tal van plantages Mijnenthalve is een goed Nederlandsch woord, wel te onderscheiden van mijnentwege. of verlaten plantages nog oude tentbooten, gebouwd Waarom wordt het dan bijna niet meer gebruikt ? in tijden van grooten bloei en welvaart. Op neger- Indertjd is een woord wctarop niets te zeggen valt ; waarom

grondjes zijn die misschien ook te vinden op Groot wordt het haast altijd vervangen door destjds; terwijl ieder

Chatillon bij ander half-vergaan hout opgeborgen. toch weet, dat destjds op een bepaalden, indertjd op een onbepaalden tijd betrekking heeft ? Op enkele landingsplaatsen en op vele stoepen Zoo verarmt men onze moedertaal. worden nog beelden aangetroffen uit den ouden tijd. Meer woorden zijn er die men in onbruik ziet raken :

Eeveneens op sommige erven in de stad als in de schrander, schranderheid worden veel minder gebezigd dan

Keizerstraat. Velen zijn ook overgebracht van plan- vroeger. Ik weet niet, of onze taal er wel zoo heel veel onder tages naar den tuin der Buitensocieteit het Park". lijdt, als een kleermaker zich tailleur of tailor, een kapper Terzijde van de landing, bijna geheel onder de zich coiffeur, een kok zich cuisinier gelieft te noemen. Die

aarde bedolven, liggen hier en daar nog kanonnetjes heeren vinden, dat het gekleed staat ; het bewijst, huns

(b.v. op Groot Chatillon). inziens, dat zij eene deftige clienteele" (ook al een heel verkeerd gebezigd woord) hebben ; maar het publiek stoort Er zijn nog opschriften op plantage-gebou- er zich niet aan. En niemand (of 't moest een onuitstaanbaren wen te vinden, er is nog oud glas en aarde- fat wezen) zal zeggen : ik ga naar mijn tailleur om een jas

.werk, terwijl er eveneens oude schilderijen of teeke- te bestellen ; of mijn tailor woont in Londen ; of ik kom

ningen bestaan (b. v. op plantage Yagtlust, de daar juist van mijn coiffeur; of ik heb bij mijn cuisinier een diner besteld voor zes personen- branden van 1821 en 1832 voorstellende) en Dringt een vreemd woord op die wijze in de taal binnen ; geschenken aan societeiten of maatschappijen (zooals dan bestaat er dikwijls juist behoefte aan.

de kroon ter verlichting van 't gebouw Thalia" Dat is b.v. het geval met het woord caf. Letterlijk

en de oude archieves van het hof van justitie (een beteekent het koffiehuis. Maar men bedoelt er iets anders NEERLANDIA. 7

mede ; eigenlijk een bierhuis, maar toch ook een tapper?), toch zeker zorgen, dat in haar bladzij den de hand worde een wijnhuis, zooals men vroeger zeide. Welnu, dat wijnhuis gehouden aan een zuiver gebruik van onze taal ! is veranderd, tapperij klinkt te deftig en kroeg al te gemeen. Hoogachtend, Een tapperij of kroeg met damesbediening dat gaat, dunkt mij, heelemaal niet. En een koffiehuis met damesbediening, neen, M. VAN DOORNINCK, daar is het begrip kojiehuis te tatsoenlijk voor. Bierhuis Cand. Ind. Ambt. ware het beste, maar als er meer jenever wordt gedronken dan bier, toch ook al niet het rechte 1 In vredesnaam dan maar caf, zegt men. Van de bovenstaande stukjes, mij door de redactie wel- Ik eindig met den raad waarmede ik begon: men zij willend ter inzage toegezonden, geeft dat van mr. Bake na- niet al te kieskeurig bij het toelaten van vreemdelingen en tuurlijk het minst aanleiding tot eenig verweer. Slechts zou zette ze niet over de grenzen met al te groote strengheid ; ik tegenover zijn betoog nog even op het gevaar willen wij- maar men drage zorg, dat zij onze landgenooten niet ver- zen om vreemde woorden opzettelijk in te halen, ook al dringen en wake zorgvuldig tegen verarming van onze zet men het overeenkomstige Nederlandsche woord niet rijke moedertaal. over de grens in aanmerking genomen de neiging die Mr. C. BAKE. zich in zoo'n geval voor den vreemdeling bij een groot deel 's-Gravenhage 26 Nov. 1904. van ons yolk pleegt te openbaren. Terecht wijst m. i. de beer Elring op de zucht om taal- zuiverheid door onmogelijk lange en ongebruikelijke verta- Geachte Redactid lingen belachelijk voor te stellen, men denke aan ijzeren- baan-stilstandplaats e.d. Echter moet ik er tegen opkomen Ten zeerste het streven van de heer Van der Pot waardee- dat vervanging van acteur" door tooneelspeler" dit zelfde rende, zou ik toch gaarne een opmerking waken naar aan- verwijt zou treffen. Het Nederlandsche woord is noch onge- leiding van zijn betoog in het Novembernummar. Hij zegt : woon noch m.i. bovenmatig lang en speler" zonder meer Wie bijv.: de acteur vond een dankbaar publiek" botweg zal men alleen dan kunnen gebruiken, wanneer uit het vervangen wil door: de tooneelspeler vond een dankbare zinsverband blijkt welk spelen bedoeld wordt. Geheel op menigte" doet door zijn purisme aan veel hoogere taaleischen zichzelf staande zal het woord wel het eerst aan hasard- te kort". Tooneelspeler voor acteur is een lang woord; ik speler doen denken. heb bemerkt, dat, wanneer men het onmogelijke wil aantoonen Wat ten slotte de beer v. Doorninck betreft, die het eens van het vervangen van zeker vreemd woord, men bij voorkeur was met de strekking van mijn artikeltje, doch zich aan de Nederlandsche ellenlang neemt, hetgeen deze natuurlijk verschillende daarin voorkomende uitdrukkingen heeft ge- niet ten goede komt. Zegt men eenvoudig de speler vond ergerd, tegenover hem kan ik slechts aanvoeren dat hij zich een dankbaar publiek" (het woord publiek is in andere ondanks zijne instemming toch juist op het door mij be- gevallen door het meer karakteristiek gehoor" te vervangen), streden standpunt stelt. Dat de beer v. D. geen onderscheid dan weet ik niet, wat we in dien zin zouden missen ; immers voelt tusschen air" en schijn", tusschen distinctie" en hij staat zeker niet alleen, zoodat de bijvoeging tooneel" onderscheiding" kan ik niet helpen; dit omstandiger aan aan het woord speler overbodig is. te toonen, dan met de zinnen, waarin ik die woorden reeds Men denke ook niet met woorden van vreemden oorsprong heb gebruikt, schijnt mij overbodig en ik meen dat vele steeds scherpe onderscheidingen te zullen bezitten. Wat anderen met mij de eerstgenoemde woorden wel niet zullen beteekent, om een enkel voorbeeld te noemen, het ingeburgerde willen missen. Menu" en spijskaart" zijn natuurlijk geheel artikel" al niet : het kan beteekenen een handelsartikel, gelijk van beteekenis, maar op een menu" zal men eerder het artikel van een wet, een voorschrift, een verdrag, dan dan op een spijskaart" de gewraakte Fransche namen aan- een stuk in dagblad of tijdschrift, ja zelfs gebruikt men het treffen, kortheidshalve kon dit dus evenals invitatiekaart voor lidwoord". Dit laatste zouden we wenschen, dat niet gebruikt worden. meer voorkwam, het woord heeft reeds genoeg beteekenissen. En ook kleineering" zou niet geoorloofd zijn ? Ik laat U dankzeggend voor de verleende plaatsruimte, de juistheid van de bewering in het midden dat alle woorden VAN ELRING. met uitgang eeren als gallicismen moeten bestreden worden. s-Hage, 24 Slachtmaand '04. Maar ik meende in elk geval dat kleineeree bij leden van het Alg. Ned Verbond wel burgerrecht zou verkregen hebben na het schoone lied van Frans de Corti dat tot titel Aan den heer C. W. van der Pot. heeft. . . . Mijne Moedertaal."

Uw artikel in het vorige nummer van Neerlandia, Nog* C. W. v. D. POT. maals het gebruik van vreemde woorden", heeft op mij een vreemden indruk gemaakt. Als ik het wel begrepen heb, was UNIT doel te bepleiten, dat het gebruik van vreemde woorden, die goed door Nederlandsche vervangen kunnen worden, afkeuring verdient ; daarentegen het gebruik dier ALLERLEI woorden, waarvan de vertaling geen juist begrip weergeeft van 't geen bedoeld wordt, minder wenschelijk moet geacht worden (bijv. openbaarheid voor publiciteit, het verschil tusschen acteur en tooneelspeler echter zie ik niet in 0 Dit ben ik geheel met u eens ; evenals het feit, dat dergelijke bedillerij en fitterij een slechten invloed heeft. Maar in uw Hoe een klein land groot kan zijn. stuk komen ettelijke woorden voor, die wel degelijk kunnen vervangen worden door goede Nederlandsche; wat ziet u Koning Leopold van Belgie heeft op Nieuw- voor verschil tusschen: jaarsdag de leden van den Senaat en die van de

I Menu en spijskaart, Kamer bij zich ontvangen en hun toegesproken. 2 invitatiekaart en uitnoodiging; Die twee toespraken hebben gerucht gemaakt. Het 3 distinctie en onderscheiding; was kloeke taal, bemoedigend voor het yolk, tot 4 air en schijn ; welks vertegenwoordigers ze gericht waren. Dat yolk 50 kwaliteit en hoedanigheid ; 6 nonchalance en onachtzaamheid ? behoort voor de meerderheid tot den Nederlandschen Verder is kleineering" m. i. een gallicisme : de uitgang stam. Daarom mogen er bier, in het orgaan van het eeren is geen Nederlandsch. Verkleining" is hier het goed Algemeen Nederlandsch Verbond, een paar aan- Nederlandsche woord. halingen uit die toespraken worden gedaan, vooral Het speet mij, dat in een hoofdartikel van Neerlandia, waar ook het eigenlijke Nederland er wijsheid uit met dergelijke strekking, zulke uitdrukkingen voorkwamen. Het orgaan van het Algemeen Nederlandsch Verbond mag kan putten. Is dat woord : een land is nooit klein, 8 NEERLANDIA.

wanneer het door de zee wordt begrensd" niet Onze Straatjeugd. ook voor Nederland gesproken?

Zoo zeide dan koning Leopold tot de heeren Over zijn Voordracht : Praatavond over Onze Straatjeugd, van den Senaat : schrijft de heer L. Simons zelf in Ons Huis o. m. :

Een land is nooit klein, wanneer het door de zee wordt Ik heb als inleider het verschijnsel der verwildering van begrensd. Dat al de bedrijvigheid, al het vernuft, die in onze straatjeugd vooral behandeld als een brokje nationale ons land opborrelen, hun dienst verrichten en van Belgie zielkunde. Ik deed in mijn toelichting dit nog nader uit- een grooter Belgie maken komen. Allereerst door het verschijnsel ietwat nauwkeurig Laat ons betrouwen stellen in ons zelven. Wij zijn, ik te omschrijven als: vernielzucht, 't bespotten, lastig maken herhaal het, een krachtig en sterk ras; wij zijn werkzaam van anderen, 't bevuilen van gebouwen, wegen, personen. en verstandig. Laat ons alien werken, met een gedachte; en Dit alles is een uiting van onhebbelijkheid, ongemanierdheid, welke onze belooning weze, laat ons alien werken voor zucht om te grieven. om te doen blijken van verzetlust elkander; want in een land mogen er enkel kinderen van en dus in den grond een geniis aan zedelijk zelfbedwang, een zelfde land wezen. aan welopgevoedheid, aan, wellevenskunst. Na vooral er op te hebben gewezen, dat het mij niet te doen was om uiterlijke En tot de heeren van de Kamer : tucht, van buiten naar binnen werkend door strafbedreigend gezag, oindat hierbij de eerbied voor den mindere zoo licht Wij treden het laatste kwart eeuw van ons onafhankelijk verloren gaat, begon ik het verschijnsel dat ons bezighield, bestaan in. Dat is een beslissend tijdperk. Wij hebben ge- nauwkeuriger als echt hollandsch te omschrijven. Er zit hier durende onze vijf en zeventig eerste jaren blijken gegeven een natuuraanleg in, versterkt door onze historie, en bij van een bewonderenswaardige krachtdadigheid en grcote andere voiken van anderen aanleg en geschiedkundige ont- dingen verricht. wikkeling doet dit bijzondere verschijnsel zich dan ook Het is in den loop van deze beginnende vijf en twintig oneindig minder voor. Wij, Nederlanders zijn bijzonder jaren, dat Belgie de voile maat van zijn verzameide krachten individualistisch aangelegd; kritisch-nuchter, kijkers naar en zal kunnen geven. opmerkers van 't kleine om ons heen, ineer dan zoekers Wat al groote dingen kan men doen in vijf en twintig van groote waarheden. In onze letterkunde is 't spottend- jaren ! Er bestaan, wat ik wonderen d:r vaderlandsliefde satirieke en realistische deel het best gelukte, en ook in zou heeten, mijneheeren. onze schilderkust vermijden we zelfs met opzet samenstelling, Ziet verre van u, naar het uiterste Oosten. In vroegere bouw, regeling, vasten lijnomtrek. Onze hoogste sehoonheid jaren heb ik die streken doorkruist. De zaken zijn thans bereiken we in de uitdrukking van zielleven in vormloos- sterk van voorkomen veranderd. Japan was toen een curiositeit. heid. En dit gemis aan vormen werd in ons volksleven ver- Ziet, wat het nu geworden is, tot werken rang het geklommen sterkt door de burgerlijkheid van ons heele nationale be- is, door zijne vaderlandsliefde, de inrichting en de tucht. staan ; door den ingeboren haat van den Nederlander voor Japan van heden bezit een bewonderenswaardig leger en goede vormen als niet echt en niet karaktervol (wie 't hart vloot. Dat alles, mijneheeren, werd verricht in vijf en twintig niet op de tong heeft ; er doekjes om windt ; niet vloekt jaar ! en niet drinkt was de ware broeder niet); door de verwij- Ziet dichter bij ons ; dat groote Duitsche rijk, bestierd dering tusschen de in de 17e eeuw zich rijk handelende door een verlichten keizer, erfgenaam van een doorluchtige burgerij en het eigenlijk gezegde yolk. Aan volksbeschaving dynastie, en gevormd door groote voorbeelden, heeft het de deed men niets of weinig. verovering ter zee ondernomen. Duitschland bezit thans En zoo bleef er te minder teel-aarde voor het groeien eene der eerste handelsvloten der wereld. En dat alles werd van het fijner gevoel van den innerlijken eerbied voor den verricht in vijf-en-twintig jaren. medeburger, wanneer die in zijn kleeding de beter gestelde Ziedaar, mijneheeren, wat ik zooeven wonderen der klasse verraden mocht. Wat later in het debat (ook door vaderlandsliefde noemde. tegenstanders) werd opgemerkt omtrent den steun, en toe- Ik geloof niet dat die wonderen der vaderlandsliefde het juiching die onze kwajongens bij hun streken van ons voorrecht zijn van de groote landen. Belgie, hoewel klein, volwassen publiek vinden, bevestigde m. i. de juistheid mijner mag hopen, die ook te zien verwezenlijken. opmerking, dat wij hier niet met de jeugd, maar met heel ons Het bezit nog altijd ongeschonden zijne grondwettelijke yolk te maken hebben. In het buitenland is van een dergelijk vrijheden en vooral de persoonlijke vrijheid, die eene zoo aanmoedigen van de bengelachtigheid, als die zich daar groote uitbreiding geeft aan den geest van initiatief; en de eens uit, zeker geen sprake. vrijheid van vereeniging, dank aan welke de pogingen verdubbeld worden. Dat nu deze nationale geaardheid zeer versterkt wordt Het huidige geslacht zal wellicht de viering van ons door ongunstige maatschappelijke omstandigheden, spreekt eeuwfeest niet zien ; maar het kan die voorbereiden. Het van zelf. Eer die maatschappelijke omstandigheden veranderd heeft groote plichten te vervullen. zijn en hun inlvoed op onze jeugd zich kan doen gelden, De administratieve en studievakken zijn overbezet. Niemand moet er nog heel wat tijd verloopen. De vraag was nu, wat beter dan de volksvertegenwoordigers weten hoe zeer het alvast kon gebeuren. Dankbaar werd door mij gewezen op minste ambt nagejaagd wordt. Men moest naar buiten zien. den machtigen invloed ten goede die uitgaat van het zelf- Waarom zouden de Belgen niet zoo wel als de vreemde- ontwaken onzer arbeiders en van het vakvereenigingsleven. lingen een wereldbaan kunnen volgen ? Is een jonge Belg Dat kweekt zelfrespect en verantwoordelijkheidsgevoel jegens dan minder waard dan een jonge Franschman, een jonge de mede-kameraden, en al komt er zelfoverschatting wel bij, Duitscher of een jonge Engelschman ? 't is een font aan den goeden kant. Om te s!agen is er wil, een doel en eerzucht noodig. Maar nu de vraag : Wat kan de school doen tegen die De wil alleen is niet voidoende. Die moet doelmatig zijn jeugdverwildering? Geef ze speelgelegenheid onder goede en de middelen tot verwezenlijking bezitten. tucht aan de school en ze behoeven niet op straat uit te De uitbreiding van onze werkzaamheid naar buiten ver- razen. De zedelijke invloed van de school hangt daarbij eischt opvoeding, of om het beter te zeggen, vorming. Gij vooral of van hetgeen de onderwijzer is. Vandaar dat betere kent, mijneheeren, de rol, die in het onderwijs de groote en hoogere opleiding van, en meer eerbied voor den klasse- voertalen vervullen, waarvan de onmisbaarste mij het Engelsch onderwijzer belangrijke factoren in de kwestie waren. schijnt, alsmede het Duitsch en het Spaansch, dat ons En dan meende ik dat door in de school onze jongeren te betrekkingen geeft met Zuid-Amerika. spreken over 't gemeenschapswerk voor hen en alien, door Gij ziet, mijneheeren, dat eene groote taak voor ons staat. hen eerbied in te prenten voor verstandig gezag, voor de Ik ben overtuigd, dat Belgie die zal weten te vervullen. 1k persoonlijkheid en 't werk van anderen, naast de beoefening deel uwe vaderlandsche gevoelens, en ik ben zeker, te van tuchtspelen wel iets te bereiken zou zijn. Want 't is beantwoorden aan uwe gevoelens, zoo wel als ik de mijne hollandsch om iets te doen als 't verboden is, maar ook uitdruk, wanneer ik zeg : Leve voor altijd, bet onafhankeliike hollandsch om iets te laten als men maar zelf begrijpt, ge- en voorspoedige Belgie voelt dat het moet. NEERLANDIA. 9

Akademische Vereeniging Hollandia te Aken. Krachtiger leven ?

Den 4den Februari van het vorig jaar werd deze studenten- Er wordt zoo dikwijls -- en wij vreezen, dikwijls met vereeniging begunstigend lid van het A. N. V. Dit wordt reden geklaagd over het gebrek r an ondernemingsgeest vermeld in de kalender-aanteekeningen van den almanak bij den Nederlandschen handel, dat er wel kennis genomen voor 't vereenigingsjaar 1904--1905. Daar worden nog meer mag worden van een onverdacht getuigenis voor het tegen- bijzonderheden uit het 20-jarig bestaan dezer Vereeniging overgestelde. van Nederlanders in den vreemde vermeld als : De vereeniging In zijn verslag over 1903, onlangs verschenen, zegt Sir John wordt kapitalist, oprichting van den Oud-Heerenbond (19 Dec. Anderson, gouverneur van de Engelsche kolonie Straits 1897), Jaapie ontpopt zich, enz., in welke, meest geheim- Settlements, dat de handel van de kolonie eenigszins schijnt zinnige toespelingen we ons verder niet noodeloos zullen te verminderen. Dat schrijft hij ten deele toe aan den verdiepen, ofschoon het niet moeilijk zou vallen te onder- stijgenden ondernemingsgeest der Nederlandsche kooplui." zoeken wie Jaapie is, want een uitslaande plaat achter in De zaken, die er op de havens van Java gedaan worden, den Almanak geeft een grappige stamboom bestaande uit toch al gering, namen in 1904 nog af, en de handel met 85 kleine, in cirkeltjes gevatte portretten, dat van den Nederlandsch Borneo vertoont teekenen van meer en meer eersten secretaris in top, terwijl achter elken naam den in de handen van kooplui op Java over te gaan." onmisbaren bijnaam staat, een staalkaart van kenschetsingen. Maar niet daarover wilden we iets in het midden brengen. Nederlandsch in Belgic. Uit het jaarverslag 1903-1904 blijkt, dat Hollandia voor de te Aken studeerende Nederlanders een groot gevaar Uit Brussel wordt ons geschreven : heeft afgewend : De heer Esser klaagt terecht over de verwording, verhoog- Door den Pruisischen Minister van onderwijs te Berlijn duitsching onzer taal in Noord-Nederland. Wat zou hij zeggen was n.l. bepaald, dat in het vervolg door Nederlanders met over hare verfransching in Zuid-Nederland? eindexamen H. B. S. 5 geen examens meer mochten Onze dagbladschrijvers bijzonder kunnen geen Vlaamsch worden afgelegd. Door ons bestuur, daarbij krachtig onder- (De schr. bedoelt natuurlijk : onze dagbladschrijvers in 't bij- steund door een spoedig comite van verweer" bestaande zonder kennen geen Vlaamsch, Red.). Hier is een bloem- uit de lieeren Rexhauser en Salm, werd dadelijk met alle lezing uit de besten hunner: macht tegen dezen maatregel te velde getrokken en uitvoerige In Wallonie onderwijst het Waalsch zich niet meer. requesten ingediend bij den Minister van Buitenlandsche Een priester die zich op den trein beyond kon hem nog zaken in den Haag, H. M. gezant to Berlijn en den Minister de biecht hooren. van Onderwijs te Berlijn, terwijl bovendien de hulp werd inge- Wij bevonden ons liggend, zittend, rechtstaande. roepen van Rector en Senaat en Prof. v. 't Hof. Van alle kanten De Japanners vechten met bijval. werd ons de meest bereidwillige steun verleend, zoodat wij Het vuur gebeurt aan zijn beddegoed. spoedig eene uitvoerige vergelijking tusschen ons onderwijs De Russen maakten eene verkenning, daarna maakten zij een aan eene H. B. S. en eene Duitsche Oberrealschule konden uitval en maakten vele gevangenen. doen volgen. Men verliet zich in gissingen. In 't begin van januari konden wij het genoegen smaken Die twee vrienden hebben gebroken. onze pogingen met goed succes bekroond te zien : het Man en vrouw hebben zich gescheiden. ministerieele besluit ingetrokken, zooda Nederlanders weer De schrijver had er nog bij kunnen voegen de vertaling evenals vroeger als Studierende" worden opgenomen. Toch van het volgende Bericht (Avis) aan verzenders van goederen. heeft deze quaestie onze vereeniging nadeel gedaan, doordat De koopwaren met ijzeren weg of boden verzonden zul- enkele jongelui die van plan waren hier te komen studeeren len moeten op den oogenblik hunner ontvangst, in tegen- nu elders zijn heengegaan en een lid de heer Bonemeyer woordigheid van den bediende met hunne bestelling gelast, door den onzekeren toestand afgeschrikt, het veiliger achtte gewegen worden. in Delft zijne studies voort te zetten." Indien hun gewicht niet gelijk gevonden wordt met dit Het bestuur der Vereeniging bestaat thans uit de heeren op den vrachtbrief aangeduid, zal eene aanklacht moeten, J. E. Loth, Voorzitter, J. M. H. Hermans, Ondervoorzitter- aan het bestuur met hunne verzending belast ingediend worden. Secretaris, P. H. J. Helder, Penningmeester. Bij gebrek van hiervan te volkomen zal de bestemmeling De onderscheidingsteekenen van de Hollandia-leden zijn : zonder toevlucht tot den afzender blijven. fluweelen baret (zwart groen met gouden leeuw) bij officieel e gelegenheden, anders rood-wit-blauw. Kunnen de Vlamingen niet eens nieuwe pogingen doen Moge elke andere Ned. Vereeniging in het buitenland voor 't verkrijgen van goede vertalers o. a. bij de spoor- zich evenals deze bij het Alg. Ned. Verbond aansluiten. wegmaatschappijen ? Geen beter middel om zich in den vreemde deel te blijven voelen van den Ned. Stam. Een van 't oude ras!

Op Oudejaarsavond is te Nieuw-Rochelle in den staat Nieuw York een oud Nederlander overleden, die in de groote Het Vlaamsch in 't Belgisch leger. Amerikaansche repuiiiek naam gemaakt en zich een groot fortuin verworven heeft met zijn reusachtige toko's of waren- Uit Luik wordt aan een Vlaamsch blad geschreven: huizen, Folkert Harmensz Kuiper werd te Akkrum in Fries- land geboren. Maar in Amerika veranderde hij zijn naam Een groote opschudding is hier verwekt geworden onder in Cooper, -- vreemd, omdat uitheemsche namen onder het het officierenkorps van het 14e linieregiment, ten gevolge Amerikaansche yolk zoo algemeen zijn en in sommige krin- van een dienstbevel uitgaande van den brigade-generaal. gen een Nederlandsche naam zelfs als deftig geldt. Maar Ziehier van wat er sprake is. Eenigen tijd geleden werd Kuiper vergat zijn land niet ; Coopersburg de liefdadige in- aan het officierenkorps kond gedaan dat de legeroverheid er stelling die hij eenige jaren geleden te Akkrum gevestigd prijs op stelde al de officieren van 't regiment in staat te heefi. Js er het bewijs van. Ziedaar een Nederlander, waarin weten het onderricht aan Vlaamsche soldaten te geven in genoeg ondernemingsgeest stak hunne moedertaal, dus dat het gewenscht werd geacht alle niet-Vlaamsche officieren zich te zien toeleggen op de studie Vreemde woorden. dezer taal, ten einde de opgelegde zending te vervullen. Er werden officieren aangetroffen die deze aansporing in Iemand vroeg in een winkel waarvoor een partijtje onge- den wind sloegen en zich niet eens de moeite getroostten lijksoortige porseleinen kopjes en schoteltjes diende. de taal der soldaten aan te leeren. Voor de complimenteering van serviezen", was het ant- Dit kwam ter ooren van de overheid en nu is een nieuw woord. dienstbevel uitgevaardigd, waarbij wordt gezegd dat zij, die Dat komt er van als men vreemde woorden gebruikt binnen zeker tijdverloop niet in staat zijn Vlaamsch onder- waarvan men de beteekenis niet begrijpt. richt te geven, naar eene andere bezettingstad zullen gestuurd Het geval herinnert aan het boertje dat beweerde een worden en geene bevordering in 't leger meer bekomen. pendule met twee coupes te hebben gekocht. I0 NEERLA?NDIA.

Proeve van Amerikaansch-Hollandsch.

Uit een aankondiging in een Amerikaansch Had Kom hier en verneem wat de kleedermaker u dit Najaar dient te geven. Anderen zullen deze zelfde stijlen in het volgende Mededeelingen

jaar verkoopen, maar wij zullen bij dien tijd weder een jaar vooruit zijn. De laatste buitenlandsehe en binnenlandsche stoffen worden opgemaakt in deze nette tinten van bruin, in dubbel en enkele borst. Zie ons raam vertoon. Een jong man die werkelijk weet hoe te kleeden wil geen Nederlandsche graven op Spitsbergen. pak als door duizenden anderen gedragen. Hij wil onderscheiden Naar aanleiding van den brief van Mr. W. Thelen in het zijn. De meeste kleedingwinkels kunnen hem in zulke kleo- vorig nummer van Neerlandia, verscheen in de N. R. Ct. ding niet uitdossen. Dit is een winkel buiten de gewone Wij van I Jan. het volgend ingezonden stuk van Dr. J. J. Schel-

specialiseeren den jongen man door hem college kleeren te tema, oud-deelnemer der Willem Barents-expedities. geven, overvloed van patronen en juist een of twee pakken

van iedere soort, breede schouders, losse en Engelsche jassen, Toen de Willem Barents in 1878 het oude Smeerenburg breede peg" broeken. Meer waarde dan de prijs moet geven. op Amsterdam-eiland bezocht en er den gedenksteen plaatste,

waarvan mr. Thelen het opschrift vermeldt, werden de gra- Onze Taal en de Wetenschap. ven op het kerkhof aldaar tevens hersteld. Bij de opening zijner academische lessen als privaat-docent De kommandant dier expeditie, de beer A. de Bruijne, in de geschiedenis en ontwikkeling van de grondslagen der deelt in zijn verslag het volgende daaromtrent mede: De math. wetenschappen zeide Prof. dr. P. van Geer: kisten werden met de halfvergane deksels weder dichtge- Het schrijven der uitkomsten van een wetenschappelijk timmerd, de kruisen opnieuw opgericht en den volgenden onderzoek in een vreemde taal is af te keuren ; zijn zij van dag op het hoogste punt van den grafheuvel, te midden der genoegzaam belang, dan zullen zij haar weg wel vinden, in graven, een groote steenhoop gebouwd, waartegen met eenige welke taal ook geschreven ; zijn zij het niet, dan doet het helling de uit het vaderland meegebrachte steen werd ge- er al zeer weinig toe, in welke taal zij in het licht worden plaatst, waarop te lezen stond : (volgt het door mr. Thelen

gegeven. vermelde opschrift). Afdoende is die herbegrafenis echter niet geweest, zooals Duitsch" bij het ,,Duitsche" Spoorivegmaatschappijen. ook blijkt uit een fotografie, door een der deelnemers aan de

Geruimen tijd geleden kon men in dit blad de rechtmatige expeditie, den beer W. J. Grant, van het kerkhof genomen. klacht lezen over het indringen van het Fransch in onze Na dien tijd zullen waarschijnlijk de door honger gescherpte spoorwagens le en 2e klasse bij verschillende Spoorweg- speurzin der poolvossen die hyena's van het Noorden maatschappijen. 't Heeft niets uitgewerkt, integendeel, zelfs en de nieuwsgierigheid der toeristen die hyena's, die over in een D. wagen van de Maatschappij Keulen aan den Rijn de geheele wereld verspreid zijn er het hunne toe heb-

en hij scheen van het nieuwste model te zijn sprong mij ben bijgedragen, dien toestand nog te verergeren. in het oog: Pas onvrir avant P arret du train, fermez la porte, Hoe 't zij ten volle deel ik het gevoelen van mr. Thelen, zu, fermi, offen, ouvert . In Elzas-Lotharingsche wagens heb dat het onze plicht is, die graven in behoorlijken toestand ik dat vroeger ook niet opgemerkt, nu echter, als gevolg van een te brengen. 34-jarige verduitsching, prijkt ook daar het Fransche opschrift. Waar tegenwoordig bijna ieder jaar een of meer schepen

Deze Fransche overzetting mist alien grond. leder ont- Spitsbergen aandoen, kan de regeering m. i. daartoe wel wikkeld mensch kent tegenwoordig Duitsch en een Franschman andere maatregelen nemen dan er speciaal daarvoor een schip die le of 2e klasse reist heeft zeker .een hoogere school been te zenden, vooral indien ze zich in betrekking wil

bezocht en verstaat, wijl daar Duitsch een verplicht leervak stellen met onzen ijverigen consul te Hammerfest, den heer

is, ongetwijfeld die paar woorden. Robertsen. Maar wij Duitschers zijn nu eenmaal gewoon ons te plooien Misschien ligt het echter nog meer op den weg der

ten minste sedert Bismarck ons niet meer bestuurt. De niet Willem-Barents-vereeniging in deze het initiatief te nemen.

Duitschers stemt men door zulk eene ongewenschte tegemoet- koming toch niet vriendelijker voor de Duitschers en de De Nieuwe Courant herinnerde naar aanleiding van deze Duitschgezinden ontneemt men de vreugde van het weerzien kwestie aan een feuilleton, dat zij op 6 April 1904 aan die des va.derlands telkens wanneer zij uit den vreemde komen. zaak gewijd heeft: Daarom weg met Fransche opschriften in alle wagens. Uit een plaats in de bekende reisbeschrijving van prof. Hoe men ons daarentegen van andere zijde tegemoet komt Nansen In Nacht en IJs, leidde de schrijver van bedoeld toont het volgende: Van Aken loopt een lijn over Bleiberg feuilleton af, dat op het Amsterdam-eiland een zeer ergerlijke naar Verviers; sedert lang heeft men kunnen opmerken dat gravenschennis was gepleegd door een Hollander Bek en de in Aken dus op Duitsch grondgebied bedienende een Noorsch zeeman Hendrik Pedersen. Belgische conducteurs geen woord Duitsch wordt verstaan of- De schrijver van het feuilleton richtte zich destijds per schoon aan de Belgische grens veel Duitsch wordt gesproken; men brief tot prof. Nansen om dienaangaande nadere inlichtingen kan dus in ons eigen land niet eens meer overal door Spoor- te mogen ontvangen. De groote ontdekkingsreiziger en ge- beambten worden ingelicht. 't Is fraail Aan dezen misstand moet leerde liet door zijn secretaris antwoorden, dat z.i. de grie- een einde worden gemaakt. (Alldeutsche Elditer). zelige mededeelingen van Pedersen (een der opvarenden van

de Fram) niet au serieux mochten worden genomen, doch Chauffeur. moesten worden beschouwd als matrozenpraatjes. Met de automobielen heeft het woord chauffeur in En- Helaas schijnt uit de verklaringen van 's heeren Thelen's geland zijn intocht gedaan. Maar men slikt daar niet zoo zegsman te blijken, dat prof. Nansen's vermoeden onjuist is

goedmoedig vreemde woorden als bij ons, en dus doen velen geweest. er hun best om van dat barbarisme af te komen. Kon men De graven op Amsterdam-eiland, in 1878 door den 1e-

't woord nog in spelling en uitspraak verengelschen, dan was luitenant de Bruijne op passende wijze in orde gebracht,

het nog iets, zegt men ; want in dit opzicht heeft men in waren in den zomer van '8o, bij het bezoek der Eira onder Engeland krachtiger taalgevoel : de vreemde woorden, die men Leigh Smith, nog ongeschonden. meent niet te kunnen missen, worden het nationaal stempel opgezet, in spelling en uitspraak. Dat deden onze voorouders Nog schreef Mr. J. T. Linthorst te Assen aan de Nieuwe ook. Waarom, vraagt een inzender in de Times, niet het Courant eenige door verrassend aantal noodeloos vreemde goede Engelsche woord driver" gebruikt, gelijk vele chauf- woorden ontsierde, bijzonderheden, waaronder deze: feurs" zich reeds noemen, als men geen ander heeft? Bovendien In 1898 was ik ter plaatse en vond toen aldaar den toe- chauffeur beteekent stoker, en de man die een motorwagen stand der bedoelde graven minder desolaat, dan die -thans bestuurt is geen stoker. Zoo zou in het Hollandsch ook blijkt te zijn ofschoon ook toen reeds schedels, beenderen bestuurder kunnen gebruikt worden, of anders waarom niet en brokstukken van primitief getimmerde doodkisten over Koetsier? Tegen den tijd, dat het paard voor alle voertuigen een goed deel van Smeerenburg waren verspreid. Enkele

verdwijnt, is dat woord dan meteen onder dak gebracht. N. R. doodkisten evenwel waren behalve dat de meeste deksels NEERLANDIA. II

waren losgeraakt nagenoeg intact, evenals de zich dwirin be- voorgeschreven, hebben vele Nederlanders bu-itenslands,buiten vindende geraamten. Destijds waren nog gedeelten van mut- hun wil en weten hun nationaliteit verloren. De Londensche sen en andere kleederen (welke laatste thans niet meer het Nederlanders dringen daarom ten sterkste aan op een wets. geval schijnt te zijn) op de geraamten aanwezig. wijziging waardoor het onrecht, den Nederlanders buitens- Het door u geciteerde antwoord van prof. Nansen is be- lands aangedaan, herstelbaar wordt." slist onjuist. Na 1898 toch of wellicht nog in den nazomer Afschriften van de motie zullen aan de ministers van van dat jaar heeft inderdaad ergerlijke graven-schennis op buitenlandsche zaken en justitie en aan de kamerleden in Smeerenburg plaats gehad, blijkens mededeeling van den Nederland worden toegezonden, sedert overleden Nordpohlfahrer Capt. Bade zu Rostock, die mij in het jaar 1899 schreef, dat sinds ons bezoek in 't vorige jaar, op widerwrtige" wijze onder die graven was 't December-nummer van 1904. huisgehouden : het waren, volgens de door hem ingewonnen berichten, Engelsche toeristen geweest, die, ten aandenken Hoewel de oplaag van het December-nummer 6000 ex. aan deze lugubere plaats in de arctische wateren, doods- bedroeg, kon niet aan alle aanvragen worden voldaan. hoofden, doodsbeenderen etc. hadden geroofd. 0. in. ontvangen daardoor de voor 1905 ingeschreven Niet alleen op Smeerenburg maar ook elders op Spitsbergen nieuwe leden der groep Belgie geen exemplaar van dit schijnen van onze voorzaten rustplaatsen te zijn die voor- nummer. Wel zijn nog eenige exemplaren beschikbaar. ziening tegen algeheelen ondergang behoeven. Maatregelen zijn genomen om voortaan aan alle aanvragen

te voldoen.

De Wet op 't Nederlanderschap.

In verband met het artikel over de Wet op 't Nederlan- Opgaaf van Nieuwe Leden.

derschap en Ingezetenschap door Mr. H. J. Boelen in het Decembernummer geschreven, vestigen wij de aandacht op Wie nieuwe leden opgeeft verzuime niet er bij te vermel- een ingezonden stuk van den heer F. C. Stoop te Londen den, welk bedrag ze jaarlijks wenschen te betalen en of in de N. R Ct. van 21 Dec., waarin o. m. wordt gezegd : op 't adres moet vermeld worden Mevr., Mej. of den Heer.

Sedert het ontstaan dezer Wet in 1893 heeft een aanmer- kelijk deel van de Nederlanders in den vreemde hunne na- tionaliteit verloren door verzuim van inschrijving en weder- Prijsvragen. inschrijving op het Consulaat. Dit getal neemt voortdurend en geheel automatisch toe, Op prijsvraag I, reclameplaat, zijn ingekomen tien nog niet en er zullen niet vele termijnen van 10 jaren voorbij gaan ontpakte ontwerpen. dat de Nederlanders in den vreemde als zoodanig zul- De beoordeelingsraad bestaat uit prof. HENRI EVERS, len uitgeroeid zijn." Delft; A. LE COMTE, Delft, en ALFR. VAN NESTE, Ant- Men moet, zooals ik, getuigen zijn van de verontwaar- werpen. diging van geboren Nederlanders, in den vreemde woon- achtig, die plotseling uitvinden dat zij, door het niet voldoen Op prijsvraag II, propaganda-boekje, kwamen elf ant- aan eene ellendige formaliteit, hun nationaal erfdeel verloren woorden in onder de volgende motto's: hebben, om te weten hoe door deze Wet dikwijls de beste Nederlanders, waar ge U ook ter wereld bevindt, blijft elementen van hun vaderland vervreemd worden. Nederlanders. Ik heb vd^Or mij een brief van een slachtoffer der Wet, In hart en nieren. Nederlandsch groothandelaar te Londen, lid van het bestuur Ermia. van de Nederlandsche Kamer van koophandel te Londen, Taal is geld. die, onder meer, zegt: dat hij het niet over zich verkrijgen Eendracht maakt macht. kan zijn geboorterecht terug te koopen, daargelaten Wie oude grootheid viert, kweekt jonge grootheid aan. of de prijs een gulden of duizend gulden is." Despereert nimmer. De Vereeniging het Buitenland" wordt door het Rijk Een van Stam, een van Ziel. gesubsidieerd om Nederlanders naar den vreemde te helpen Een taal, een yolk. tot uitbreiding van de handelsbetrekkingen van het moederland, Was ist zu wollen ? Was zu thun ? en de Wet op het Nederlandschap leidt, vroeg of laat, tot Door eendracht sterk. het automatisch verlies van nationaliteit van die gesubsidi- eerde onderdanen. De beoordeeling is aan het Hoofdbestuur. Voorwaar een parodie 1"

De heer Stoop noernt een vijftal voorbeelden, waarvan de Boeken voor Zuid-Afrika. volgende twee reeds welsprekend genoeg zijn : Voornoemde groothandelaar liet zich inschrijven vol- Op de samenkomst van Debatsvereenigingen te Middel- gens de Wet op 26 Juli 1893. burg (Kaapkolonie) kwam, blijkens een verslag in De Stem Op 23 Juni 1903 begaf hij zich naar het Consulaat ter van 18 November, het volgende voorstel van de Steyns-

herinschrijving en kreeg ten antwoord : het is te vroeg." burgsche D. V. ter sprake: In October 1903 begaf hij zich weder naar het Consulaat Deze conferentie stelle sub-comites aan in verschillende en kreeg ten antwoord : het is te laat". gedeelten van de Kaap-kolonie in samenwerking met het Hij heeft zijn Nederlanderschap verloren. Hoofd-comite te Steynsburg tot het gratis verkrijgen van 2. J. I., geboren Nederlander, drukker te Londen, liet boeken van het Algemeen Ned. Verbond in Nederland, voor- zich inschrijven op 15 Januari 1894. steller de beer 0. J. J. Oosthuizen, secondant de heer W. Hovy. Op II Augustus 1904 meldde hij zich op het Consulaat Bij de toelichting wezen de voorstellers op de prachtige tot wederinschrijving aan en kreeg ten antwoord dat het partij boeken, die de Steynsburgsche D V. uit Nederland te laat was, en dat hij zijn Nederlanderschap verloren had, heeft ontvangen welke kans voor alle Z.A.D.V. en biblio- en nu f I00 inOet betalen om het terug te krijgen. theken openstaat. Hij kan geen f Ioo missen. De beer Hovy, als secretaris van genoemd comite in Steynsburg heeft reeds meer dan 12 aanvragen naar Holland Inmiddels heeft de Nederlandsche Vereeniging te Londen gezonden, en is bereid verder zijne bemiddeling in deze be- alle daar woonachtige Nederlanders opgeroepen tot een langrijke zaak aan te bieden, welke een krachtig middel is protestvergadering, welke gehouden is Woensdag I I Januari ter bevordering van de Nederlandsche taal en geschiedenis. en waarop met algemeene stemmen (ongeveer 150) de vol- De vergadering betuigde haren dank aan den heer Hovy gende motie is aangenomen : voor zijne bemoeiingen in dezen, terwijl den afgevaardigden ,,Tengevolge van het verzuimen van de formaliteiten opgedragen werd deze zaak in hunne vereenigingen en ver- welke door de wet op het Nederlanderschap worden der in ruimer kring bekend te maken. 1 2 NEERLANDIA.

Wat doen wij voor onze taal in het buitenland? Verschenen

Wanneer men weet, dat Duitschland ter ondersteuning het Christe%h Schoolblad, orgaan van de Vereeniging van van Duitsche scholen in het buitenland (b. v. in Amsterdam onderwijzers en onderwijzeressen in Zuid-Afrika, onder redactie en Rott