Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging januari 2013

www.rozenvereniging.nl

Ingrid Verdegem over

‘haar’ oude rozen

Interview met

Yvonne Bennis

Rozen in kleine tuinen en

potten op terras en balkon

Knock Out roos

Rampjaar voor rozen

in Srebrenica

ALV 16 maart 2013

in Vught

Zesdaagse Rozenreis naar

Yorkshire 2013

www.worldrose.org

R. Open Arms (‘CHEwpixcel’), patio klimmer van Chris Warner foto: Jan Spek Rozen

jaargang 45 nummer 162

2

Spelarosa®: Quality Only in stamrozen, klimrozen, patiorozen, mini klimrozen, heesterrozen,

bodembedekkende rozen, grootbloemige rozen, special en floribunda rozen!

w w w. s p e l a r o s a . n l

Spelarosa®: Pure Liefde

voor Rozen

Servaplant B.V. Gildeweg 12 2632 BA Nootdorp 015-2579251 service@servaplant.nl www.servaplant.nl

rootgrow voor rozen en tegen rozenmoeheid

Speciale wortelschimmels (Mycorrhiza’s)stimuleren en beschermen uw rozen op natuurlijke wijze.Eénmalig toegevoegd bij het aanplanten of verplanten groeien de schimmels met de wortels mee en vormen een uitbreiding en bescherming van het wortelstelsel. Met rootgrow kunt u rozen planten in een bestaand rozenperk.

tuinieren met mycorrhiza-schimmels

een groot succes in Groot-Brittannië

nu ook verkrijgbaar in Nederland

rootgrowsterke wortels voor vitale planten

tuinieren met mycorrhiza-schimmels

een groot succes in Groot-Brittannië

nu ook verkrijgbaar in Nederland

®

De kwaliteitsrozen van Rozenkwekerij De Wilde zijn bij verschillende groen- en tuincentra inNederland en België verkrijgbaar.

Het hoofdverkooppunt is gevestigd op Hoveniersweg 12, Zutphen. Openingstijden zijn vanmaandag t/m zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur.Alle verkooppunten met adressen en telefoonnummers kunt u opvragen bij ons informatie-nummer: 035-6916511 of kijk op onze website: www.dewilde.nl

DE ROZENSPECIALIST SINDS 1921

3

Periodieke uitgave van de NederlandseRozenvereniging. Verschijnt 4x per jaar,ISSN 1381-9933, KvK 40411460www.rozenvereniging.nl

Bestuur:Voorzitter:Henk (H.C.) Verschuur,Hoekenburgplein 4, 4023 AS RIJSWIJK(Gld) Tel. 0345 558465E-mail: hcverschuur@hotmail.nl

Vice-voorzitter:Henk (W.H.F.C.) Eschbach,Langeweg 4, 3235 CL ROCKANJETel. 0181 403045E-mail: w.eschbach@upcmail.nl

Secretaris en ledenadministratie:Lianne (C.C.A.) Nouwens,Prins Frederikplein 1263071 KS ROTTERDAMTel. 0651223374E-mail: lianne.nouwens@xs4all.nl

PenningmeesterJacques (J.E.M.) Mees, Meanderlaan 178,4691 LJ THOLEN Tel. 0166 604271E-mail: financerose@zeelandnet.nl

Bestuurslid:Ien (E.A.M.) Hempenius, LangbroekerdijkA 41, 3947 BD LANGBROEKTel. 034 3562533E-mail: A.Hempenius@inter.NL.net

Bestuurslid:Sikko de Graaf, Dorpsdijk 28, 3161 KGRHOON Tel. 010 7141655E-mail: sikko@de-graaf.nl

Webmasters:Leonard Marchal & Sikko de GraafE-mail: webmaster@rozenvereniging.nl

Excursiecommissie buitenland:Netty Verdouw Tel. 0152566568E-mail: nettyverdouw@live.nl

Excursiecommissie binnenland:Koosje van de Giessen Tel. 0183630354Alie Grevelink Tel. 0384539363Ada van der Gaag Tel. 0332589038Rita Sommer Tel. 0183630434

PR commissie:Marga Verwer, Tel. 0164 613407E-mail: marga.verwer@ziggo.nl

Redactiecommissie Rozenbulletin:Mariette Edelman: zie eindredactieIen Hempenius: zie bestuurMaria van Zonneveld: zonnevel@xs4all.nl

Fotobewerking: Els de Krijger

Eindredactie en Vraagbaak:Mariette Edelman, Kanaalweg 5, 2584 CD DEN HAAG, Tel. 070 3553812, edelrose@ziggo.nl

Lidmaatschap: a 25.- per jaar. Buitenland: a 30.- per jaar.ING Bank: 13.45.245 ofRabobank: 34.36.72.014 t.n.v.Nederlandse Rozenvereniging, THOLEN.BIC (SWIFT-code): RABO NL2UIBAN: NL06RABO0343672014

Opzeg gen kan alleen schriftelijk vóór 1december, waarna het per 1 januari daar-opvolgend ingaat.

Bijdragen voor het Rozenbulletin 163, dat in april 2013 verschijnt, graag in zen-den voor 1 maart aan de eindredactie. Bij voorkeur in Word per e-mail of op Cd-rom. Foto’s digitaal met foto onderschriften voor 15 februari naar:elsdekrijger@hotmail.nl

Een bekende conferencier zei ieder jaarweer: “Waar gaan we in het nieuwejaar naar toe” en ik vroeg me danaltijd af waarom hij dat eigenlijk zouwillen weten. Goede berichten wil jealtijd wel horen, maar slecht nieuwskun je maar beter ervaren op hetmoment dat het bekend wordt. Zo ishet ook met onze rozen. Het zag er zogoed uit in januari - iedereen blij - tot-dat een venijnige en langdurige vorstonze rozenstruiken ruïneerde. Somberegezichten bij onze bestuursvergaderingin februari, je weet maar nooit of hetbestuur van de Rozenvereniging daarweer niet de schuld van krijgt. En ziet,we kregen toch nog een mooi rozen-seizoen, zij het met wat vertraging.Ook in mijn eigen tuin bloeien er nunog (eind november) verscheidenerozen waarvan sommige nog lichtgeuren. Kortom een prachtig nasei-zoen. Terwijl ik dit schrijf, realiseer ikmij dat dit de laatste keer is dat ik alsvoorzitter een stukje voor hetRozenbulletin tot stand breng. Ik kijkmet voldoening terug op de afgelopentwaalf jaar, waarin de NRV van eenclubje een echte vereniging is gewor-den. Dit is vooral te danken aan mijnmedebestuurders. Toen ik aantrad,werd er in de wandelgangen gesprokenvan een interimvoorzitter, maar daartrok ik mij niets van aan, want datben je altijd. Ik dacht dat het voor vierjaar was, maar wijlen Charles vanOppen waarschuwde mij al, tijdens de

nieuwjaarsbijeenkomst van 2001 inpaleis het Loo in Apeldoorn, dat zulksnog wel eens tegen kon vallen. Ik benook dankbaar voor de jarenlange inzetvan onze PR-commissie en deExcursiecommissie en niet te vergetenonze voortreffelijke Redactiecommissiedie iedere keer weer een geweldigRozenbulletin produceert. Ondertussenis ook de toenemende digitaliseringniet aan onze vereniging voorbijge-gaan. Het pionierswerk voor onzewebsite is verricht door Han van derWurff en op uitstekende wijze voort-gezet door Leon Marchal en Sikko deGraaf. Het bestuur draagt Sikko deGraaf op de komende Algemene LedenVergadering voor als mijn opvolger enik heb het volste vertrouwen dat hijdeze taak met enthousiasme zal ver-vullen. De buitenlandse reis naar Italiëin 2012 was voor mij de mooiste reis

Van de voorzitter

Groenling op de bottels van Rosa rugosa

Lees verder op pagina 17

Inhoud nummer 162, januari 2013:4 Over de ‘Learning Curve’, of wat daar bij oude rozen

voor moet doorgaan

7 Interview met Yvonne Bennis

8 Rozen in kleine tuinen en potten op terras en balkon

16 William Radler, de man van de Knock Out roos

18 Een roos zonder geur is geen roos

19 Rampjaar voor rozen in Srebrenica

22 - Robert Harkness overleden- Den Haag vraagt twee nieuwe snuffelaars- Rectificatie reis Oost-Groningen

23 - Snoeidemonstraties- ALV 2013

25 Zesdaagse rozenreis naar Yorkshire 2013

27 Oproep open tuinen van leden

4

Redouté. Jammer dat het er zo weinigzijn, en jammer dat hij vaak ging voorzeer tijdelijke hybriden die nu helaas allang verdwenen zijn. De afbeeldingendie we nog wel kunnen gebruiken zijnechter zo levensecht dat het tot van-daag mogelijk is om ze met de noglevende roos te vergelijken als er pro-blemen van identificatie zijn, zoals bij-voorbeeld zo mooi gedaan werd doorRoger Phillips met zijn foto’s van‘Slater’s Crimson China’ in The Questfor the Rose. Elke onderzoeker van ouderozen slaapt dus met een exemplaarvan Redouté onder het kussen. Deze inelk geval wel. Toch loert het gevaardat men een mysterieuze oude roosmeteen wil toeschrijven aan eenafbeelding, en dat, het zij gezegd, ismeestal niets meer dan een wens-droom.

En zo gebeurde het dat op een dag, ineen botanische tuin achter wat toennog zo mooi ‘het IJzeren Gordijn’heette, we op een roos stuitten die onsabsoluut de adem afsneed. Een fonteinvan schitterende roze rozen (in mei)torende hoog boven de afsluiting uit.En ze waren absoluut anders dan alleroze rozen die we tot dan gezien had-den. Om te beginnen hadden de tak-ken, paarsig aan de bovenkant engroen aan de van de zon afgewendekant, geen stekels. Of bijna geen.Alleen de onderste tien procent van de

Over de ‘Learning Curve’, of wat daarbij oude rozen voor moet doorgaan…

Maintenant je sais qu’on sait jamais. Jean Gabin.

door Ingrid Verdegem

Met oude rozen is het net zoals met derest van het Universum: het meesteweten we niet. En we weten niet of wehet ooit zullen weten… Rozennamenvan oude rozen bijvoorbeeld zijn eenabsoluut kluwen, en wie hoopte tekunnen afgaan op de beschrijvingen inde oude catalogi moet al snel de hoopopgeven op een kant-en-klaar ant-woord. Het is namelijk niet ongewoonom totaal verschillende beschrijvingente vinden achter identieke rozenna-men, net zo goed als dezelfde rozenverschijnen onder verschillendenamen. De kleurappreciatie is natuur-lijk verschillend van mens tot mens,maar een oude roos verschilt ook vanbodem tot bodem en soms zelfs vanmicroklimaat tot microklimaat. En hetgaat nog verder: ook de beschrijvingenvan de stekels en de bladeren verschil-len van auteur tot auteur, net zoalshet toewijzen van de roos aan één ofandere groep. Om kort te gaan: de katvindt er haar jongen niet meer in.

Onder deze omstandigheden zijn weblij met oude afbeeldingen, vooropge-steld dat de prent ook de naam van deroos in kwestie vermeldt, en dat dedetails door de tekenaar naar denatuur zijn weergegeven. Natuurlijkzijn er geen betere afbeeldingen te vin-den van oude rozen dan die van

takken was bewapend met wat noghet meest op de stekels van eenPimpinellifolia leek. Mysterie. Ergensvan heel diep, begraven onder een bergmin of meer nuttige rozenweetjespiepte een stemmetje ‘Inermis’. Redoutéheeft inderdaad een roze roos afgebeeldonder de naam ‘Inermis’. Het betekentzoiets als ‘ongewapend’ vrij vertaald.De bloemvorm was dezelfde, de blade-ren waren dezelfde, de bladkleur ook.En zoals dat dan gaat als je jong bent,bij het vinden van een roos die je nognooit hebt gezien: dit moest vast weleen wereldontdekking zijn. Jammerdat de roos overgroeid was met watduidelijk de Canina onderstam was, ofeen Canina zaailing, wie zal het zeg-gen? De roos had overigens een bui-tengewoon merkwaardige geur, ietsterpentijn-achtigs, later nooit meerergens waargenomen. In elk geval heelver verwijderd van de beroemd-beruchte ‘Myrrh’ van Graham StuartThomas. (Vraag het niet...)

Dus moest ik die roos hebben. Moeten,moeten, moeten. Als je kond wil doenvan een wereldontdekking is het nodigom de zaak toch eerst eens grondig tebestuderen, en heen-en-weer reizentussen de roos en de thuisbasis wasweliswaar aantrekkelijk, maar geenoptie. Neen, de roos moest in de eigentuin komen, liefst zo ver mogelijk wegvan de nieuwsgierige ogen vanbevriende rozenliefhebbers (wereldont-dekking oblige, natuurlijk). Gelukkigzaten er onder die vrienden ook enkeledie wilden helpen met het propagerenvan de kostbare roos, en dus werd erte gepasten tijde naar de botanischetuin in kwestie geschreven om ocula-tiehout. Overigens, ze kenden ginderde naam van de schoonheid ook nietmeer, en bovendien was de Hortulanusop studiebezoek, en sprak de tuiniergeen Engels... maar het hout arriveer-de per post, de onderstammen werdengeoculeerd en dan werd het wachten,en de dode tijd opvullen met het verza-melen van zoveel mogelijk gegevensover stekelloze rozen.Het werd al gauw duidelijk datRedouté niet de enige plek was waarover stekelloze rozen gepraat werd.Tabernaemontanus bijvoorbeeld ver-meldt al in zijn Neu Kreuter Buch(1588) ‘Rosa sine spinis’, en zegt datze erg op ‘Provintz’ rozen lijken. ‘Bleekroze met een lieflijke geur’. Maar er iseen probleempje. Hij zegt ook dat debloemen groeien op een tak die ‘glatt’is, maar dat de bloem zich vormt aanhet eind van een ‘lange rauhe stiel’. Debloemsteel van de beschreven roos kanklieren gehad hebben, waardoor dieruw aanvoelde. Helaas is Tabernae-montanus niet bekend voor zijn obser-

Rosa cinnamomea uit Bilder ur Nordens Floravan Carl Axel Magnus Lindman

Rosa Turbinata, Redouté

5

vatie in de natuur, en blijven we dusverder op onze honger over de waregedaante van zijn Rosa Inermis.

In de loop der eeuwen duikt de onbe-stekelde roos, of tenminste de bena-ming Inermis of ‘Sine Spinis’, nog eenpaar keer op. Ze wordt afwisselendgebruikt om te verwijzen naarGallicas, Centifolias, en zelfs Chineserozen. Het lijkt erop dat de benamingeerder beschrijvend werd gebruikt(zoals overigens ook de benaming‘Centifolia’ opduikt voorBourbonrozen) voor rozen met weinigof geen stekels, dan dat ze naar eenspecifieke categorie verwees. BijChristoph Jacob Trew in zijn HortusNitidissimus duikt een Rosa sine spinismajore rubberimo op. Maar bij naderinzien gaat het daar om een Rosa cin-namomea. Interessant voor de determi-natie van onze mysterieroos is wel datvoornoemde roos ook een dichterebestekeling heeft op het onderstegedeelte van de steel, en schaarse ofgeen stekels op de rest ervan. Eengoede afbeelding is die van Carl AxelMagnus Lindman in Bilder ur NordensFlora.

Aan het begin van de negentiendeeeuw stuiten weop een volledige groeponbestekelde rozen, de Boursaults.Deze weinig bekende groep (geef toe,hoevelen van ons hebben Boursaultsin de collectie?) werd genoemd naarHenri Boursault die rond 1820 ergensaan de rue Pigalle de ‘grootste rozen-collectie van Parijs’ (dixit Loubert)bezat. Jawel, dat kon toen nog, Parijswas nog erg landelijk, en de MoulinRouge en de gerelateerde industriedateert pas van 1889, het jaar van deEiffeltoren en de Exposition Universelle(de Wereldtentoonstelling). Kwestievan de toeristen alle kanten van delichtstad te tonen. Pigalle ligt aan devoet van de Butte Montmartre, aanhet begin van de negentiende eeuwnog vol boerderijen, wijnvelden enmolens, plaats genoeg dus voor eenrozentuin. De Boursaults werden langbeschouwd als afstammelingen van deRosa pendulina of de Alpenroos,omwille van de identieke bestekeling,of afwezigheid ervan. Recent genetischonderzoek zou echter Rosa blanda (de‘Labradorroos’ of the ‘Hudsonroos’)als één van de ouders aangewezenhebben, wat er nog maar eens op wijstdat men zich niet echt op uiterlijkekenmerken mag verlaten bij het bepa-len van de afstamming van een min ofmeer complexe hybride. Het werkt zoniet. De ‘Hudson Bay Rose’ was al inFrankrijk aanwezig van voor de FranseRevolutie, dus dat er een groep hybri-den ontstaan was aan het begin van

de negentiende eeuw is mogelijk. Volgensgegevens gevonden bij Loubert warenBoursault rozen eerder ook bekend alsRosa l’héritieranea (ook door Redoutéafgebeeld). Thory beweert dat dezeroos ‘duidelijk afstamde van Rosa pen-dulina en Rosa Indica’ omdat Vilmorinze uit zaad van deze laatste gekweekthad. En zo ging dat ook: men kendemeestal alleen de moederplant en liethet bestuiven aan de bijen over. Diekenden hun rozen duidelijk niet zogoed als de botanici, die dan moestenraden wie de vader was geweest, eensport ook bij hedendaagse rozenlief-hebbers niet onbekend. In elk geval,we vonden ‘Boursault’ een voldoendeinteressante richting om te zoekennaar de identiteit van mysterieroosomwille van de afwezigheid van ste-kels (meestal), paarse stengel, en vroe-ge bloei.

De andere kandidate, de ‘Rosa Inermis’van Redouté (geen Boursault), heeftals Franse naam ‘Rose Turbiné sansépines’. En dat plaatst haar dan weerferm bij de Turbinata’s, verwantenvan de ‘Rosa Turbinata’-‘Rosier deFrancfort’-‘Rosa Rapa’, die ook zeerschaars bestekeld zijn. In Thory’sbeschrijving van ‘Rosa Inermis’-‘RoseTurbiné sans épines’ herkennen wevooral de vroege bloei van onze mys-terieroos. Als er al een verband is tus-sen de roos vermeld door Tabernae-montanus en een stekelloze roos bijRedouté ligt dat hier, en natuurlijk nietbij de Boursaults. In beide gevallenwas een definitieve uitspraak nietmogelijk omdat te veel gegevens ont-braken, en observatie van de roos invivo werd als maar dringender.

Ondertussen waren winter en lentevoorbij en werden we gesommeerd omnaar het resultaat van de oculeerarbeidte komen kijken. Met de ongerusteopmerking dat de nieuwe groei welerg op de onderstam leek en de ocula-tie waarschijnlijk niet gelukt was... Bij gedetailleerde inspectie bleek hetonvoorstelbare waar: de botanischetuin had weliswaar oculatiehoutgesneden van de juiste struik, maarwas erin geslaagd om dat te doen vande opgeschoten Canina onderstam. Hetgevoel ‘ga direct naar de gevangenis, uontvangt geen geld’ beschrijft zoongeveer wat door ons heen ging,maar dan duizend keer erger. Hetduurde tot we enkele jaren later rond-dartelden in Sangerhausen (daar ston-den pas rozen die we nog nooit gezienhadden!) voor we een roos zagen diebijna helemaal of toch zeker wel mis-schien de gezochte en gefaalde rooswas. Ze droeg de heerlijke naam ‘MmeSancy de Parabère’, een bekendeBoursault. Alleen was de struik bijlan-ge na niet groot genoeg. Voor het ove-rige leek ze er wel heel erg op. Dus...?Natuurlijk: verder onderzoek wees uitdat er minstens twee kleurslagenonder dezelfde naam op de markt zijn.Wat is hier The real Macoy, de bleke ofde donkere? Of zullen we, in navol-ging van de bekende Nymphe een twee-de naam verzinnen die refereert naarhet al dan niet opgewonden zijn vandeze ongetwijfeld verder eerzamedame, ooit hofdame van KeizerinEugénie?

De rozenontdekkingreizen werdennaarstig voortgezet, en in Quebec, bijde resten van een pionierswoning,

R. ‘Madame Sancy de Parabère’

6

troffen we een fantastische roos aandie qua kleur en bloemvorm leek op deeerste Inermis (die van de botanischetuin), maar toch stekels had, en welop een zeer karakteristieke manier: tel-kens twee roze stekels naast elkaaronder de bladaanzet. Bovendien weeshet vruchtbeginsel zeer duidelijk in derichting van de Turbinata’s. Mogelijkhebben we hier te doen met een spon-tane hybride tussen een door Fransepioniers ingevoerde roos en de plaat-selijk overvloedig aanwezige R. hudso-niana, waarbij de paarsgewijze stekelssoms ook waargenomen worden. Hierstond een waarschijnlijk spontanehybride die zonder meer opgenomenkan worden in de Boursaultgroep(aangenomen dat die inderdaad eengroep van R. hudsoniana hybriden is),en ook erg leek op zowel ‘Mme Sancyde Parabère’ als op de mysterieroos uitde botanische tuin zonder ons ookmaar ergens dichter bij een definitievedeterminatie te brengen. Of was heteen bona fide Boursault, een fransehybride, die de reis in omgekeerderichting had gemaakt? Moeilijk te zeg-gen, in de hoop hout vol handgesmedenagels die nog over was van het pio-niershuis werden geen rozendocumen-ten aangetroffen...

En dan volgde de dag dat er op ampereen paar honderd meter van ons eigenhuis een oude roos werd gevonden ineen haag. De roos was volkomen,jawel, stekelloos, maar had verder allekenmerken van de Centifolia. Zelfdebloemen wat kleur en vorm betreft,zelfde enigszins ruwe blad, zelfdegroeiwijze, vergelijkbare stengels.Zeker geen Boursault. Bij navraag ble-ken de eigenaars deze roos ook op eenandere plaats in de tuin geplant tehebben, en daar had ze plots wel ste-

kels. Vooral en vrijdicht (een beetje tedicht voor eenCentifolia) op hetonderste gedeelte vande stengels, bijna nietsop het bovenste gedeel-te. We zijn zekergeneigd om deze roosbij de vage groep vande Centifoliarozen in tedelen, hoewel die opz’n zachtst gezegd heelweke funderingenheeft. In ons groepjemysteries zonder ste-kels wordt het wel ergdruk intussen...

Een besluit? 1) Rozen zonder stekels,oud en nieuw, behoren genetisch niettot éénzelfde groep, zowel R. hudsonia-na (en andere namen voor dezelfderoos) R. cinnamomea als vroege (spon-tane?) hybriden van onduidelijke oor-sprong komen in aanmerking alsouders. 2) Veel erger: Ergens in een botanischetuin in het vroegere Oostblok staat(misschien nog) een heerlijke roosmysterieus te wezen, en ze heeft nogsteeds geen naam...

Belle Epoque RozenkwekerijVoor nieuwe, ouderwetse en zeldzame rozen

Meer dan 1500 soorten rozen leverbaar! Zoekt u een speciale roos, laat het ons weten. Grote kans dat deze leverbaar is, of wij kunnen een passende vervanger leveren.

Bestellen kan het gehele jaar via www.belle-epoque.nlLevering uit de volle grond van november tot en met april. Postorder levering mogelijk. Afhalen uitsluitend op bestelling.De assortimentstuinen van Belle Epoque zijn in de maanden mei, juni, juli, augustus en september dagelijks geopend.Op ons containerveld hebben wij een ruime sortering rozen in pot voor u klaar staan. Verkoop van rozen in container van: maandag t/m vrijdag van 8.00 uur tot en met 16.00 uur. In het weekend gesloten.

Oosteinderweg 489, 1432 BJ Aalsmeer Tel 0297-342546 Fax 0297-340597 e-mail: info@belle-epoque.nl

Canadese vondeling foto: Ingrid Verdegem

7

grasveld vervangen door verspringen-de borders.Stond bij je plannen al een beeld voorogen, hoe de tuin eruit zou moeten gaanzien?Ja, het grasveld beviel ons niet enleverde geen verrassingen op. Met ver-springende borders zou je meer span-ning in de tuin krijgen. Een tuin is nooit ‘af ’ en een tuinier is alseen beeldhouwer: steeds iets veranderenzodat het beeld steeds meer aan zijneigen ideeën beantwoordt. Hoe verliep hetherinrichtingsproces verder?Ik ben steeds bezig geweest met hetexperimenteren met planten. Daardoorben ik steeds ‘wijzer’ geworden. Erzijn steeds meer rozen bijgekomen.Tussen allerlei andere interessante plan-ten heb je als het ware met rozen‘gestrooid’. Kun je eens wat voorbeeldennoemen van combinaties die je gemaakthebt?In de achtertuin in het rozenperk: R. ‘St. Cecilia’, R.’ L.D. Braithwaite’, R. ‘Brother Cadfael’, R. ‘Lilian Austin’,R. ‘Jayne Austin’, en R. ‘Honeymilk’.Erg mooi is de opeenvolging van deklimrozen R. ‘Westerland’ en R. ’Alchy-mist’.

Boy’ en R. ‘Ilse Krohn’.Wat zijn je ervaringen met de door jougenoemde rozen?Bij mij zijn heel sterk R. ‘Honeymilk’,R. ‘Westerland’, R. ‘Leonardo da Vinci’,R. ‘Ilse Kroon’, R. ‘Buff Beauty’, R. ‘Bonica’ en R. ‘New Dawn’. DeAustin-rozen bloeien elk jaar metgrote bloemen, maar niet zo uitbundigals de hiervoor genoemde.Wat doe je aan het onderhoud van jouwrozen?Eerst eigenlijk nooit zo heel veel. Zededen het toch wel. Echter, alles eniedereen moet ‘eten’. Met die overtui-ging geef ik nu DCM-rozenmest encompost. Als een oppepper nodig is,geeft Rootgrow uitkomst. Tot slot: wat is je lievelingsroos en waar-om?

Interview met Yvonne Bennis

Het leek de redactie een aardig idee omook andere leden van deRozenvereniging eens aan het woord telaten. In dat kader treft u hieronder alsstart een kort interview aan van mijmet mijn zus, Yvonne Bennis, overhaar ervaringen met haar tuin, waar-bij natuurlijk ook haar rozen bespro-ken worden.Yvonne, in 1969 ben je naar jullie huidi-ge woning verhuisd. Wat ik mij kan her-inneren was dat de achtertuin een nogaltraditioneel karakter had. Kun je nogenigszins beschrijven, hoe die tuin er toenuit zag? In de tuin van 10 x 15 meter stond inhet gazon een Metasequoia. Aan drie

Yvonne Bennis met Daantje

R. L.D. Braithwaite (‘AUScrim’)

Clematis ‘The President’ R. Brother Cadfael (‘AUSglobe’)

kanten waren heesterborders met ach-terin een kronkelwilg en rechts eenpopulier en een driestammige berk.Links voorin was in het gazon eenklein rozenperk met 2 x 5 rozen.Als ik mij niet vergis, stonden er wel wat(klim)rozen tegen de muur langs het ter-ras. Weet je nog welke dat waren?Stonden er elders ook nog rozen? Ik herinner mij geen klimrozen, maarzoals gezegd, was er wel een kleinrozenperk in het gazon.Inmiddels ziet de tuin er totaal andersuit. Wanneer ben je begonnen met de her-inrichting en wat waren je eerste acties?Midden zeventiger jaren hebben we het

Nu, eind november, bloeit nog steedsR. ’Leonardo da Vinci’, een topper.Verdere toppers in de tuin zijn R.‘Bonica’, R. ‘New Dawn’ en R. ‘GoldenShowers’. Voor ons gouden huwelijks-feest kregen we R. ‘GoldenCelebration’, heel toepasselijk en eenfantastische kleur geel, echt goud.Ook de voortuin heeft sinds jullie intrekin dit huis een metamorfose ondergaan enook daar heb je rozen aangeplant. Welkesoorten zijn dat en waarmee zijn diegecombineerd?In de voortuin ben ik heel tevredenover de combinatie R. ‘Buff Beauty’,Clematis ‘The President’, Clematis ‘Blue

Rosa ‘Bonica’. Zo betrouwbaar, langbloeiend en een schattige kleur. Maaral die andere zijn ook prachtig.

Yvonne, dank je wel voor je tijd. Wateen rozenpracht! Je bent ongetwijfeldnieuwsgierig naar een tuin van eenander lid. Ik nodig je daarom uit omvoor ons volgende bulletin een anderlid van onze vereniging te interviewen.

Maria van Zonneveld

8

steeds van toepassing: ‘Het is verba-zingwekkend hoe armzalig en karigveel tuinen er uit zien, terwijl deschoonheid van de roos hen veel char-me zou kunnen verlenen … De roosmoet terug in de bloementuin, naar deplaats waar ze werkelijk hoort. Nietalleen omwille van de roos zelf, maarom de tuin tegen lelijkheid en verstar-ring te beschermen en er geur en

Welke rozen zijn geschikt voor dekleine tuin?Op de vraag welke rozen het meestgeschikt zijn voor kleine tuinen en inpotten, gaf Eilike Vemmer aan dat ditbij uitstek de moderne gezonde endoorbloeiende lage heesterrozen zijn.Thomas Proll wijdde zelfs zijn gehelepresentatie aan deze groep. Ook delagere moschatahybriden (type R.Ballerina) kunnen mooi zijn in eenkleinere tuin. Met ondersteuning kun-nen verschillende lage heesterrozenook als lage klimrozen groeien, maar

Rozen kunnen kleine tuin charmegevenTegenwoordig zijn de meeste tuinenklein, vooral in nieuwe wijken, al ishet alleen maar omdat de grondprijzenzo hoog zijn geworden. Binnen debebouwde kom mag men steeds vaker‘inbreiden’ dat wil zeggen dat menseneen of zelfs meerdere delen van huntuin als bouwperceel mogen verkopen.

Rozen in kleine tuinen en potten, op terras en balkon

door Ien Hempenius

Rozenliefhebbers vinden natuurlijk dat in elke tuin rozen ‘kunnen’,sommigen zeggen zelfs ‘moeten’. Dat geldt ook voor kleine tuinen enzelfs op balkons kan men van rozen genieten, in potten. Juist in eenkleine tuin is het belangrijk dat goede keuzes worden gemaakt enmooie combinaties omdat missers in een kleine tuin het hele beeld ver-storen en meteen opvallen. Het is de Duitse Eilike Vemmer al jaren eendoorn in het oog dat in kleine tuinen nogal eens rozen staan die daarvolstrekt niet thuishoren, zoals de woest groeiende rambler R. ‘BobbyJames’ bij een klein elegant rozenboogje. Een goed gekozen, geurenderoos kan echter de kleinste tuin meer charme geven en de show stelenop een balkon. Daarom koos mevrouw Vemmer voor het 25e KasslerRundgespräch, een rozenseminar in Duitsland dat in 2012 inStuttgart werd gehouden, voor het thema Rozen in kleine tuinen enpotten, op terras en balkon.

R. ‘Burgundy Rambler’, John Scarmanfoto: Belle Epoque

Rozen in grote pottenfoto: Belle Epoque

Een kleine tuin is niet erg als mensenniet veel tijd willen of kunnen bestedenaan het onderhoud van hun tuin ofals ze geen kennis van planten hebbenof geen fantasie om een tuin in terichten. Zijn dat de ware redenen dattuinen met veel steen en een beetjegroen, niet zelden zonder bloemen,mode zijn geworden? Een uitspraakvan de Engelse groenschrijver WilliamRobinson (1838–1935) is echter nog

grootsheid in blad en bloemen aan teschenken.’ Toch is hier enige voorzich-tigheid geboden. Voorkomen moetworden dat mensen lukraak een roosin een pot kopen, die er op het eerstegezicht leuk uitziet, zonder de uitein-delijke hoogte en de verdere eigen-schappen te kennen. Wat een teleur-stelling als de roos in kwestie na enke-le jaren de hele tuin in beslag neemt ofdoodziek wordt.

R. Escimo (‘KORmifari’) foto: Kordes Rosen

R. Innocensia (‘KORstarnow’)foto: Kordes Rosen

R. Solero (‘KORgeleflo’) foto: Kordes Rosen

er bestaat al een groeiende groep vanfijnere en lage klimrozen die geschiktzijn voor de kleine tuin of zelfs vooreen pot. Grootbloemige rozen hebbenweliswaar prachtige bloemen, maarniet zo veel en tussen de eerste en vol-gende bloei zijn vaak lange pauzes.Bovendien is de vorm van deze strui-ken in het algemeen minder mooi.Beide aspecten maken ze wat mindergeslaagd in de kleine tuin. Niet al tehoge stamrozen kunnen in een kleinetuin een verrijking zijn. Vemmer ging

9

mooie structuur, herfstkleur, bessen ofbottels. Een tijdlang was een wittetuin populair en tegenwoordig is dateen tuin die helemaal in groentintengehouden is. Als onderdeel van eengrote tuin kan zo’n monochroomtuindeel interessant zijn, vindtmevrouw Elbern-Nguyen, maar zewees erop dat het op den duur saaikan zijn als dat kleine stukje tuin opzo’n manier is ingericht. Het is nieteen vaste regel dat in een kleine tuinaltijd kleine of kleinbloemige plantenmoeten staan. Grotere bloemvormenkunnen mooie contrasten vormen. Ineen kleine tuin acht zij het beter oméén thema of één stijl na te streven enzoiets mooi uit te voeren. Kiezen dus,want als in een kleine tuin in de enehoek een oriëntaalse tuin wordtgesuggereerd, in de andere een buxus-parterre wordt aangelegd met rozenbij obelisken in alle vakjes, in nog eenander stukje een grassentuin en ergensdaartussen nog een boog of een mini-vijver en ook nog een paar kunstwer-ken of een waterput, is het doel voor-bijgeschoten. U kent misschien welzo’n tuin. Eén proportioneel goedgekozen tuinbeeld kan prachtig zijn,zet u er vier of meer in een kleine tuin,dan doet dat snel potsierlijk aan.

Begeleidende vaste planten, heestersen eenjarigen Tegenwoordig ziet men minder vaakperken met alleen maar rozen, zoalsdie tot in de zeventiger jaren van de20e eeuw vaak werden aangelegd. Nu worden rozen vaker gecombineerdmet vaste planten, grassen en eenjari-gen en ook wel met heesters. Zulkebeplantingen kunnen een harmonischen natuurlijk beeld geven en biedendaarnaast ook ecologische voordelen,omdat ze altijd gezonder zijn danmonoculturen. Juist onder de vasteplanten zijn er veel die nuttige insectenals zweefvliegen aantrekken.Gevuldbloemige rozen die gecombi-neerd worden met de tere, fijne bloe-metjes en aren van sommige vasteplanten en grassen kunnen wonder-mooie beelden geven. Wat fijn voorrozenliefhebbers dat rozen behoren tot

in haar eigen presentatie in op histori-sche rozen die geschikt zijn voor dekleine tuin. Over deze rozen zal ik ineen volgend bulletin berichten. Eengeliefde uitspraak van Eilike Vemmeris dat ‘… de koningin der bloemen inde tuin niet alleen moet zijn, maar eenhofhouding nodig heeft.’ Daarmeebedoelt zij dat een roos het mooist uit-komt in combinatie met bijpassendeheesters, vaste planten en eenjarigen.Over rozen en begeleidende plantensprak Ingrid Behnke. Hoe vorm enkleur bijdragen aan de schoonheid vaneen tuin behandelde Bettina Elbern-Nguyen terwijl Heiko Hübscher depraktische toepassing van steunele-menten als bogen, obelisken etc. voorzijn rekening nam en tussendoor zijngewaardeerde verzorgingstips gaf. Vanhaar ervaringen met rozen in pottendeed Karla Wagner verslag. Karla enhaar man Roland hadden dit jaar deorganisatie op zich genomen en diewas prima.

De beperkingen van een kleine tuinEen kleine tuin kan geheel of gedeelte-lijk in de schaduw liggen door bomenin de naastliggende tuinen of de naast-liggende huizen zelf, terwijl ook eenhoge muur, schutting of dichte haagde zon kan tegenhouden. Omdat demeeste rozen nu eenmaal het bestgedijen op een zonnige standplaats,kan dit een groot probleem zijn.Verder zal het duidelijk zijn dat hetgeen goed idee is om een wilde roos alsRosa californica plena van 3-4 m hoogen breed in een piepkleine tuin te zet-ten, hoe mooi en interessant deze roosook is. Het is dus belangrijk dat uweet wat voor roos u aanschaft. Inhet geval van een daktuin of dakterraszijn er juist geen schuttingen ofmuren die de zon hinderen en meestalook geen gebouwen. Hier kan hetprettig zijn als de ruimte wat wordtingeraamd bijv. door een paar trellis-rekken. En … in een kleine tuin zult umoeten kiezen. Wilt u toch wat afwis-seling, zet dan een paar rozen in eenpot en zet deze van tijd tot tijd op eenandere plaats of ruil af en toe met eenrozenvriend(in).

Vorm en kleur in de kleine tuinIn een kleine tuin is het huis of zijnandere huizen in de omgeving meestaldominant aanwezig. Om zo’n tuin inbalans te krijgen met de omgeving kanmen volgens Bettina Elbern-Nguyenbijna niet zonder klimplanten en invorm gesnoeide, altijd groene, houtigegewassen als taxus of buxus. De pro-porties moeten in een kleine tuin zorg-vuldig in de gaten worden gehouden.De planten moeten volgens haar eensoort tegenwicht voor het huis vor-men, de tuin moet een eigen aantrek-kingskracht hebben en mag in Elbern’szienswijze niet een soort garneringvan het huis zijn. Er zullen hoofdrol-spelers in de tuin moeten wordengekozen en achtergrondplanten. Zijn

R. Pepita (‘KORtufee’) foto: Kordes Rosen R. Lupo (‘KORdwarul’) foto: Kordes Rosen R. Coco (‘KORcoeinf ’) foto: Kordes Rosen

R. Knirps (‘KORverlandus’) foto: Kordes Rosen

deze qua kleur met elkaar in contrastdan zal het resultaat levendig, zelfsspannend en vurig kunnen zijn.Worden ze gekozen in een ton-sur-tonopstelling, dan ontstaat een meer har-monische compositie. Bloeitijd en leng-te van de bloeiperiode(n) moeten inacht genomen worden, maar het isvan belang om te weten of een plantook buiten de bloeiperiode het aanzienwaard is. D.w.z. mooi blad heeft, een

10

de langstbloeiende, winterhardegewassen, want de duur van de bloeiis voor kleine tuinen belangrijk. Voorde rozenbloei kan men in maart, aprilen mei al kleur brengen in de kleinetuin met bolgewassen en lagekruipplantjes. In mei komen daar al de(lage) geraniums bij en voor u hetweet is de eerste roos in bloei.Bloeiende vaste planten begeleiden derozen niet alleen, maar overbruggenook de bloeipauzes van uw rozen. Erzijn er zo veel en tuinliefhebbers heb-ben niet allemaal dezelfde smaak,zodat ik u de keus laat bij de kwekersof het tuincentrum. Eventueel kunt ude lijst van de planten die IngridBehnke noemde, bij mij opvragen1).Kijk ook eens in de online catalogussen

als de meest gezonde clematis 2) aan-geduid. Afwisseling in hoogte moetook een rol spelen in de kleine tuin.Een niet al te hoge stamroos kan eengeweldige blikvanger zijn.

Wie bij wiePas op: u moet niet zomaar planten bijelkaar zetten omdat het plaatje in eencatalogus of tuintijdschrift zo mooi is.Thomas Proll verklapte dat zulkefoto’s soms worden gemaakt metplanten die voor dat doel even bijelkaar gezet zijn, maar die in werke-lijkheid niet bij elkaar passen. Bij hetcombineren met rozen moet u eraandenken dat de begeleidende plantengeschikt zijn voor dezelfde bodemsoorten lichthoeveelheid. Planten die net alsrozen een voedselrijke grond prefererendie goed doorlatend is en het beste opeen zonnige standplaats gedijen, zijngeschikt. Veel rozenliefhebbers combi-neren rozen graag met de grijsbladigeplanten en halfheesters uit hetMiddellandsezeegebied. Die hebbenweliswaar ook een doorlatende bodemnodig, maar veel minder voeding. Toch

afsteken en verwijderen. Zo niet, danleiden uw rozen een miezerig bestaan,vooral als u de buxus ook nog te hooglaat worden, want dan komt er nietgenoeg lucht en wind bij uw rozen enworden ze gevoeliger voor schimmel-ziekten. Planten die woekeren, zijneigenlijk niet geschikt voor een kleinetuin. Van planten die zich sterk uit-zaaien, kan men voor de zaadvormingde net uitgebloeide bloemen afknippen.Proll vertelde dat de firma Kordes voorhaar showtuin in Sparrieshoop (tenWesten van Hamburg) tot voor eenpaar jaar geleden altijd vastgehoudenheeft aan het idee ‘alleen rozen in deshowtuin’ maar dat men de rozendaar nu ook succesvol combineert metvaste planten.

Wat zijn lage heesterrozen? De aanduiding ‘lage heesterrozen’bestaat nog niet zo lang in de rozen-wereld, maar voordat men bepaalderozen zo noemde, bestonden er in feiteal heel wat van dit type. Denkt u eensaan de beroemde kleine moschata-hybride van voor de Tweede

R. Gärtnerfreude (‘KORstesgli’)foto: Kordes Rosen

op de websites van kwekers. Maakgebruik van de verschillende vormen:er zijn vaste planten met ijle stengelsen kleine bloemetjes, er zijn er metzware aren, met bloemschermen, metbolvormige bloemen enz. enz. Hoemooi ook achterin een tuin en hoegeliefd, grote delphiniums zou ikzelfafraden in een kleine tuin, omdat er nade eerste bloei zeker twee maanden eenenorm gat in de beplanting is. Grassenbrengen lichtheid en beweging in detuin; niet alleen met kleur in de zomeren de herfst maar ook nog als ze bruinzijn in de winter. Een berijpt gras iseen sieraad voor de wintertuin. Wilt ueen minder losse beplanting en wilt umeer structuur dan kunt u uw rozeninperken met bijv. buxus. Dahlia’s eneenjarigen kunnen gaten vullen ennaar believen in een volgend jaar afge-wisseld worden. Laten we vooral nietvergeten ergens een clematis te plan-ten. Die uit de rankende viticellagroepen de struikvormen van de integrifolia-groep werden door mevrouw Behnke

R. Schneeflocke (‘NOAschnee’) foto: Noack Rosen

R. ‘Lichtblick’, Noack foto: Noack Rosen

zou het jammer zijn om van dezepopulaire groep af te zien, omdat hunkleuren zo mooi harmoniëren met veelrozen. Daarom het advies ze niet tedicht bij de rozen te planten, de grondvoor hun plantgat met zand en pot-grond te mengen en ze bij de bemes-ting over te slaan of apart te behande-len. In ieder geval moet de grondonder deze groep heel goed afwateren.Daarbij kan wat grind of grof zandonder in het plantgat helpen. Ook alsvoor vaste planten of heesters de zelf-de eisen aan de grond worden gesteldals bij de rozen, moet men er aan den-ken dat de roos – zowel boven- alsondergronds - niet in het nauw komt:houd afstand! Als er te dicht op elkaarwordt geplant, worden de rozenblade-ren na een bui niet droog en wordende rozen vatbaarder voor schimmel-ziekten. Denk er aan dat een haag(je)ook wortels maakt. Buxuswortelsspreiden zich horizontaal ver in uwperk, zodat u minstens eens per tweejaar met de spa deze wortels moet

Wereldoorlog, de roze R. ‘The Fairy’(Bentall 1932) waarvan inmiddels ver-schillende sporten en nakomelingen opde markt zijn met ook zulke goedeeigenschappen. Nadat ze tientallenjaren als een doornroosje uit het zichtis geweest, beleefde deze roos in dezeventiger jaren van de 20e eeuw eengeweldige renaissance, die ongeveerparallel liep met de opkomst van eennieuwe groep lage rozen van hetFranse rozenhuis Meilland: deMeidilandrozen. Om in die tijd de con-currentie met bodembedekkers alscotoneaster, pachysandra etc. aan tekunnen gaan - de markt van hetopenbaar groen lonkte - kwam debenaming ‘bodembedekkende rozen’ inzwang. Een onbedoeld gevolg hiervanwas dat tuinliefhebbers deze ‘gemeen-terozen’ links lieten liggen. Hoe onte-recht, want wat genoot ik jarenlangvan de vele rozen langs de wegen inGeldermalsen als ik naar en van deredactievergaderingen bij Els de Krijgerreed. Hoe dapper en rijk bloeien ze

11

ondanks alle uitlaatgassen die ze overzich krijgen. Kwekers hebben niet stil-gezeten en hebben deze rozengroepverfijnd, proberen er (meer) geur in tekweken en hebben nog gezondereselecties gemaakt. Het verbeteren vande gezondheid is topprioriteit omdatsteeds minder chemische middelen zijntoegestaan om de bekende rozenschim-melziekten te bestrijden. Op dat aspectgeven de beheerders van het openbaargroen het goede voorbeeld. Een moder-ne heesterroos is vrijwel altijd eendoorbloeiende, belangrijk dus voor eenkleine tuin. Lage heesterrozen zijn ermomenteel in alle mogelijke rozen-kleuren en er komen er steeds meermet geur. Het zijn ook niet allemaaltypische bodembedekkers meer, wanter zijn inmiddels ook meer opgaandeen overbuigende . Door de vele vertak-kingen zijn ze als solitair mooier danvele traditionele trosrozen die in per-ken staan. Lage heesterrozen kunnenin een groot aantal een kleurig, laagvlak in een grotere tuin of in een parkvormen, maar zijn juist heel geschiktom als kleine groep of als solitair een

dat zij op hun balkon of terras ookvan rozen kunnen genieten. In princi-pe kunt u alle rozen in een pot hou-den, als die pot maar groot genoeg is,maar in de praktijk zal meestal eenlaag blijvende worden gekozen. Vooruzelf is het belangrijk dat u de potkunt hanteren en (laten) verplaatsenen dat het balkon robuust genoeg is.Soms hoort u klaagzangen dat rozenin een pot het toch niet zo goed doenen het op den duur laten afweten. Bijeen goede behandeling is dat niet nodig.Volgens Thomas Proll is het aan teraden elke twee jaar de grond van eenpotroos te vernieuwen. Dat kan dantegelijk met het snoeien gebeuren. Zonodig is dit ook het moment om deroos een grotere pot te geven. Kies eenpot met rechtopgaande wanden of eendie onder smaller is dan boven en geenbolvormige pot want daar kunt u deroos na een paar jaar niet meer onge-schonden uithalen. De nieuwe rozen-grond of potgrond zal in de regel mestbevatten voor de eerste vier tot zesweken. De roos zal u dankbaar zijn enweer mooi uitlopen en rijk bloeien. Er

let goed op dat uw rozen en anderepotplanten voldoende water krijgen,vooral als ze in de middagzon staan enbij grote hitte. Probeer ook bij een roosin een pot niet de plant nat te maken,maar water te geven op de aarde omte voorkomen dat het blad te lang natblijft en daarmee gevoelig wordt voorschimmelaantastingen.

Snoeien van potrozenEen potroos wordt gesnoeid zoals eendergelijke roos zou worden gesnoeidals deze in de tuin zou staan.Misschien ten overvloede: heeft u vooruw pot gekozen voor een moderne,doorbloeiende lage heesterroos, dankunt u die vanaf half maart als hetniet meer vriest, snoeien tot op eenderde van de hoogte van het vorigeseizoen. Gedurende het hele bloeisei-zoen kunt u de uitgebloeide bloemetjesmet de vingers ‘nijpen’ (wijs- en mid-delvinger onder of naast het bloem-steeltje houden en met de duim er tus-sendoor het bloemetje eraf drukken).Als de hele tros bijna uitgebloeid is,kunt u deze wegknippen. Op dezemanier bekort u de pauzes tussen debloeiperioden. Wilt u in de nazomerbottels, dan moet u van de eerste tros-sen een aantal ongemoeid laten. Rozenin potten zijn gevoeliger voor vorstdan rozen in de volle grond. U kunt deroos enigszins beschermen door debinnenzijkanten van de pot te voerenmet noppenfolie voordat u de grond inde pot doet. Door deze voering droogtde potgrond ook nog minder snel uit.Let wel op dat het water er uit kanlopen, want langdurig natte voetenhebben kan een gevaar voor de rozenzijn. De potten moeten in de zomerniet te dicht tegen een muur staan,omdat die erg heet kan worden.Omdat de afkoelende werking van degrond ontbreekt, zullen bij een roos opeen balkon in de zon ook de onderzij-den van de blaadjes warm worden.Naar de mening van Karla Wagner ishet daarom aan te raden voor die situ-aties rozen met kleine, sterke blaadjeste kiezen. Zorg vervolgens dat de pot-ten in het winterseizoen niet in devolle zon staan, want dan drogen zesnel uit, maar zet ze dan zo mogelijkin de schaduw. Kies in de winter ookliever niet een plaats waar ze in devolle Oosten- of Noordenwind staan.U kunt om de potten met de rozenook rietmatjes doen. Die zijn de laatstejaren weer volop te koop in de tuin-centra. Verder kunt u de rozen zonodig nog afdekken met dennengroen.Als er gelegenheid voor is, zoudt u depotten ook met roos en al in de tuin inkunnen graven en ze zo nodig nogaanheuvelen of bovenop beschermenmet dennengroen.

kleine tuin op te fleuren. Natuurlijkkunt u er ook een rand van planten.Een aantal is ook als – niet al te hoge -stamroos te koop. Vemmer en Prollpleiten bij stamrozen voor de rassenmet overbuigende takken met kleinebloemetjes, al dan niet in trossen,omdat deze veel rijker bloeien en veelvlotter doorbloeien dan grootbloemigerozen op stam. Bovendien zijn de bloe-men bij overhangende takken beter tezien en te beruiken dan bij opgaandegrootbloemige rozen als die op stamstaan. Beide rozenexperts verwonderenzich al jaren over de populariteit vanhoge stamrozen met grootbloemigerozen. De groeiende groep van heelkleine of fijne roosjes wordt betiteld alsminiatuurrozen of patiorozen.

Rozen in potten of de flexibele tuinHebben rozenvrienden een tuin nodigvoor hun liefhebberij? Welnee, zeiKarla Wagner in Stuttgart. Op voor-lichtingsdagen overtuigen wij mensendie in een appartement wonen ervan

R. ‘Golf ’, IVT foto: Belle Epoque

R. Jean Stephenne (‘VELgrav’)foto: Lens rozen

zijn rozenvrienden die succesvol rozenin potten hebben en langere tijd niet degrond vervangen, maar de bovenstelaag vervangen door compost enhumus. Anderen gebruiken ook inpotten een bodemverbeteraar metmicro-organismen en zijn daar heeltevreden over. In zodanig verzorgdepotten werden zelfs regenwormenaangetroffen. In mei, voor de eerstebloei, is het tijd voor de eerstvolgendebemesting. Naar uw voorkeur kandeze organisch zijn of mineraal(kunstmest). Beide vormen zijn metlangdurige werking te koop. Let eropdat voedingsstoffen door het velewater geven van de potten soms snel-ler uitspoelen dan in de tuin zelf,zodat u misschien af en toe wat moetbijmesten. Dat kan ook in vloeibarevorm. Ook voor potrozen geldt dat zeniet na half juli bemest moeten wor-den om zich in de herfst voor te berei-den op de winterrust. De grond in eenpot droogt, zeker als de pot poreus is,eerder uit dan de grond in de tuin, dus

12

Welke rozen zijn geschikt?Ik kan binnen het bestek van dit arti-kel niet alle, honderden rozen voorkleine tuinen en potten noemen, maarraad u aan eens rustig te kijken incatalogi van kwekers en op hun web-sites. Zie daarvoor ook de advertentiesin dit bulletin. Om ze bij alle soortencliënten onder de aandacht te brengen,zijn de lage rozen vaak in meerdererubrieken te vinden. Let u daarbij opde woorden potrozen, babyrozen, little, lage heesterrozen, Kleinstrauch-rosen, flower carpet roses, patiorozen,minirozen, miniclimbers, lilliputrozen,bodembedekkers, Bodendeckerrosen,dwergrozen, Zwergrosen, rozennamen

maak u dan geen illusies. Staat ergensgeen foto bij, dan kunt u vaak eenfoto van het ras bekijken opwww.helpmefind.com/roses. Kijk vooreen overzicht van de moschatahybri-den bij www.lens-roses.be. In hetbloeiseizoen kunt u een kijkje nemenin het Westbroekpark in Den Haag ofeen van de andere keuringsparken inons land en natuurlijk in Lottum.Sommige kwekers hebben ook eenshowtuin.

Van de gezonde, goed doorbloeiendelage heesterrozen die Thomas Proll inzijn presentatie toonde, wil ik u eersteen aantal geurende noemen: de witte,enkelbloemige R. Escimo (‘KORmifari’)60 cm hoog; de witte, halfgevulde R. Innocencia (‘KORstarnow’) 50 cm;de licht citroengele, gevuldbloemige R. Solero (‘KORgeleflo’) 70 cm hoog;de citroengele, halfgevulde R.Stuttgardia (‘KORbalogo’) 80 cm 3); detamelijk gevulde, paarsroze R. Pepita(‘KORtufee’) 50 cm; de enkele, paars-rode met wit hart R. Lupo (‘KOR-dwarul’) 50 cm; de enkele, dieppaarsemet wit hart R. Juanita (‘KORalbeid’)80 cm en de halfgevulde purperrode R. Purple Rain (‘KORpurlig’) die 40-50cm hoog wordt, maar veel breder enzeer rijke trossen draagt. Vindt u geurminder belangrijk dan heeft Kordesnog veel meer andere lage roosjes zoalsde oranjeroze R. Coco (‘KORcoeinf ’)met enkele bloemen of R. Flirt 2011(‘KORchakon‘) met half gevulde licht-roze met witte bloemetjes. De kleinepaarsroze R. Knirps (‘KORverlandus’)was een van de eerste supergezonderoosjes en is zeer regenbestendig, echteen roosje om ergens over te latenhangen. De purperroze R. Roxy(‘KORsineo’) heeft ouderwets gevuldebloemen’; de eveneens paarsroze R. Gärtnerfreude (‘KORstesgli’) is bijvoorbeeld een aardige stamroos en depaarsrode, enkelbloemige R. Sommer-abend (‘KORmarec’) kan mooi als lageklimroos gebruikt worden en als obe-liskroos.

Nog veel meer rozen voor kleine tuinenNa dit bericht over de inhoud van hetsymposium in Stuttgart wil ik hiernanog aandacht vragen voor een aantalandere interessante moderne rozenvoor kleine tuinen en potten. Op elkrozenconcours in het Westbroekparkin Den Haag worden ook lage heester-rozen gekeurd en patioroosjes. Erstaan er inmiddels heel wat en het isde moeite waard u daar in het bloeisei-zoen te oriënteren op deze interessantegroep. Al in 1995 werd de nog altijdpopulaire witte, enkele patioroos R. Schneeflocke (‘NOAschnee’) van

Noack Gouden Roos van Den Haag. Inhet vorige Rozenbulletin (161 vannovember 2012) staan mooie patio-roosjes genoemd en afgebeeld die in deprijzen vielen op het laatste rozencon-cours van Den Haag. De roze R.Sunblaze (‘MEImilarn’) van Meillandmet haar bolle, roze bloemetjes kreeghet certificaat goud. Een goudenmedaille kreeg de halfgevulde, vuurro-de R. ‘Little Champion’ van Travers(Frankrijk).Voorts had hovenier Marco Braun vanhet Westbroekpark bij de keuringen inLe Roelx, België, succes met zijn patio-roosje R. ‘Moppie’ en zijn lage heester-roos R. ‘Tidy’. Ook in nummer 161wordt in het artikel Een eeuw Fryer’sRoses op pag. 25 het patioroosje R.Sweet Dream (‘FRYminicot’) genoemden afgebeeld, dat de meest succesvollein Groot-Brittannië veredelde roos ooitis. Het Instituut voor de Veredelingvan Tuinbouwgewassen IVT inWageningen won een aantal lagerozen die namen van sporten kregen.Heel aardig om de gezonde, witte,enkelbloemige R. ‘Golf ’ in een lage bakte zetten, waar ze in de breedte over-heen valt.

Klimrozen in de kleine tuin en op hetbalkonAl heeft u nog zo’n kleine tuin, vooreen klimroos is altijd een plaatsje tevinden, al is het maar tegen de voor-gevel van uw huis in een uitsparingvan het trottoir. Er waren al langer degrootbloemige klimrozen die meestalklimmende vormen zijn van lage,grootbloemige rozen. In hun naamstaat vaak ‘Cl’ of ‘Clg.’ van Climbingoftewel klimmend. Die worden in hetalgemeen niet zo erg hoog: 2–2 ½meter. Meer en meer worden door ver-

R. Jasmina (‘KORcentex’) foto: Kordes Rosen

R. Alibaba (‘CHEwalibaba’)

met het woord Haze erin van Tantau,met het woord Ovation in de naamvan De Ruiter Innovations BV, met hetwoord Meidiland van Meilland etc. Hetis ook de moeite waard eens te kijkenbij de ADR-rozen op www.ADR-rose.de welke lage rozen zo’n Duitseerkenning kregen en snuffel even bij deNederlandse Toprozen, waarvan eenoverzicht op de website van onze ver-eniging staat. In de meeste catalogi enop de meeste websites van kwekersstaan er foto’s bij en een uitgebreidebeschrijving. Let wel: wordt er nietover geur gesproken,

R. Rambling Rosie (‘HORjasper’)foto: Jan Spek Rozen

13

schillende veredelaars zeer gezonde,lage klimrozen gepresenteerd metramblerkarakter die doorbloeien. Eeninmiddels beroemde vertegenwoordigervan dit type is R. Guirlande d’ Amour(‘LENalbi’) van Louis Lens die al in1993 uitkwam. Ze wordt 180 tot 300cm hoog. Deze witte, sterk geurenderoos, die in trossen bloeit, heeft in2012 zelfs het Duitse ADR-predicaatontvangen. Verschillende anderemoschatahybriden kunnen - als zijgesteund worden - tot zeer bruikbareen mooie lage klimrozen uitgroeien,bijv. de paarsroze R. Dinky (‘Lenheav’)van Ann Velle uit 2002, haar lichtrozeR. Jean Stephenne (‘Velgrav’) en deeveneens witte R. Hedi Grimm(‘LENsec’) van Louis Lens. De deelne-mers aan de rozenreis 2012 naar Italiëdroegen eraan bij dat deze roos tot debeste roos van het rozenconcours inLa Tacita bij Rome werd uitgeroepen.De lilaroze R. Lavender Dream(‘INTerlav’) zag ik in een tuin op puurzand als mooie klimroos van zo’n driemeter hoog.

De paarsroze, doorbloeiende klimroosR. Laguna (‘KORadigel’) die ongeveer200 cm hoog wordt en tamelijk gevul-de bloemen heeft, verwierf de geurprijsvan het rozenconcours in Den Haag in2012. De lichtroze, eveneens door-bloeiende en geurende lage klimroos R. Jasmina (‘KORcentex‘) is met haarrijkgevulde, middelgrote komvormigebloemen hard op weg een publiekslie-veling te worden, evenals de lage klim-roos R. Hella (‘KORditwol’) met haartamelijk gevulde mooie witte bloemen. Alle drie deze klimrozen van Kordeshebben het begeerde ADR-predicaatwaarbij bladgezondheid zo’n grote rolspeelt.

Bottels van R. Rambling Rosie(‘HORjasper’) foto: Jan Spek Rozen

Stuttgardia

In 1905 bouwde de stad Stuttgart op de plaats van het oude, deels uit delate Middeleeuwen stammende stadhuis een nieuw Rathaus. De beeld-houwer Heinz Fritz uit Keulen kreeg de opdracht een beeld te scheppendat een gepersonifieerde weergave van de stad zelf moest zijn. Dat beeldwerd boven de hoofdingang tegen de voorgevel van het nieuwe stadhuisgeplaatst en kreeg de naam ‘Stuttgardia.’ Tijdens de Tweede Wereldoorlogwerd het raadhuis grotendeels verwoest, maar het beeld bleef ongedeerd.Het werd in 1953 uit de ruïnes tevoorschijn getoverd en voorlopig in hetarcheologisch museum ondergebracht. In 1956 werd het huidige stad-huis gebouwd, maar pas in 1968 werd besloten Stuttgardia daar ookweer een plaats te geven. Dat werd deze keer aan een zijgevel.

Voor Stuttgardiastond een jongeJoodse vrouw uitStuttgart model,Else Weil. Zijvluchtte op tijdvoor de nazi’s naarde USA, maar is inStuttgart begraven.Het bronzen beeld is241 cm hoog enweegt 120 kg. Hetis bedoeld alsschutspatrones voorde stad, maarStuttgardia moetdaarnaast ook allebewoners van

Stuttgart vertegenwoordigen.Zoiets was in de Middeleeuwenheel gebruikelijk, maar is daarnain onbruik geraakt. De vrou-wenfiguur draagt in de linker-hand een verkleind model vanhet raadhuis uit 1905 en in derechterhand een eikentak, dietraditioneel als symbool voorDuitsland geldt.

In de zomer van 2012 werd inhet stadspark ‘HöhenparkKillesberg’ de roos R. Stuttgardia(‘KORbalogo’) een Kordesroos,gedoopt door de Oberbürger-meister. Ze is een aardige, lageheesterroos met echt gele, mid-delgrote bloemen.

R. Stuttgardia (‘KORbalogo’) foto: Ien Hempenius

Stuttgardia foto: Ien Hempenius

14 25

Rozenmest NPK 7-5-12 + 4 MgO

Xardin Rozenmest is een organische meststof speciaal voor rozenen stimuleert daarbij het bodemleven. Hierdoor verbetert de structuuren komt er meer zuurstof in de bodem. Verder bevat rozenmest kalivoor steviger blad en magnesium voor meer kleur. Voor het besteresultaat gebruiken in combinatie met Xardin Bodemactief. Met hetgebruik van Xardin Rozenmest ontstaat een stevige, gedegen groeiende en rijk bloeiende roos. Dankzij de duurwerking van dezeorganische meststof hoeft u deze slechts 2 x per jaar te strooien.

Gebruiksaanwijzing:Strooi 6 tot 8 kg per 100 m2 in april/mei en in juli. In potten:4 gram per 1 liter onbemeste potgrond.

Xardin is een merk van Innogreen VOF Hulsenboschstraat 6B | 4251 LR Werkendam (NL) Tel. +31 (0)183 509796 | Fax +31 (0)183 509795|M. 06 10597243 | info@innogreen.nlwww.innogreen.nl | www.xardin.nl

Bodemactief®Unieke bodemverbeteraar met micro-organismen. In de bodemkomen van nature diverse organismen voor. Deze organismen houdende gezonde bodemstructuur in stand. Ze veroorzaken holten en zorgenvoor de afbraak van dood organisch materiaal. Daarnaast beschermenze wortels tegen bodemziekten. BodemActief® bestaat uit micro-organismen en tevens voedingsstoffen voor deze micro-organismeno.a. bacteriën, schimmels, Mycorrhizae zeewier en gisten. De uniekesamenstelling verrijkt het bodemleven waardoor de bodemstructuuren de beworteling verbeteren. Toe te passen bij aan- en verplant, bijslecht groeiende beplantingen en bij slecht drainerende bodem.

Gebruiksaanwijzing:Strooi 10 kg per 100 m2 bij aan- of verplant en bij slechte bodem.Strooi 5 kg per 100 m2 jaarlijks bij een slechte structuur.

De rozentuinen van Demengebruiken de producten van Xardin

Makkelijk online bestellen, snel geleverd krijgen èn tegen een goede prijs! Bezoek onze online rozenwinkel Honderden goede rozenfoto’s met raskenmerken snel te bekijken! Open: iedere zaterdag van 9-17 uur In de periode van mei tot oktober Rosarium iedere dag geopend staan de rozen in pot en zijn ze alleen Adres: Kapelweg 2A, 4861CH Chaam maar af te halen mààr te combineren met Tel: 0161-492277 een kijkje in ons bijzondere rosarium. Mobiel: 06-38527699

15

Obeliskrozen en boogrozen?Eilike Vemmer zou graag de termenobeliskrozen willen invoeren voor defijne, lage patioklimmers en ‘rozenvoor bogen’ of misschien liever ‘boog-rozen’ voor de iets hogere types. Alsdeze namen in de rozencatalogi zou-den worden gebruikt, zou dat voor derozenkopers een belangrijk hulpmiddelzijn. Immers, veel traditionele klimro-zen zijn niet geschikt voor een klein,elegant boogje of een lage obelisk, ter-wijl voor dat doel vaak rozen wordengezocht. De Engelse Chris Warner woneen aantal zeer goede, doorbloeiende,geurende miniklimrozen of patioclim-bers, die alom waardering oogsten. Deeerste die ik ooit zag, was de zachtzalmroze R. Open Arms (‘CHEwpixcel’)met enkele bloemetjes en dit roosje stalonmiddellijk mijn hart (zie coverfoto).Zijn gevulde, eveneens zalmroze, R. Ali Baba (‘CHEwalibaba’) is ook eenplaatje, evenals zijn witte R. Taffeta(‘CHEwcrest’) die gevulde, gekwartier-de bloemen heeft als een ouderwetseroos. En een heel andere kleur heeftzijn R. Gloriana (‘CHEwpope’) met

haar paarsroze, tamelijk gevulde bloe-metjes. Een totaal andere sfeer wordtopgeroepen met de rode, bijna vlam-mende R. ‘Rambling Rosie’ van ColinHorner die halfdubbele bloemetjesheeft en licht geurt. De roos kreeg eencertificaat goud in Den Haag in 2011.Het huis Meilland bracht de R. MiniEden Rose (‘MEIbigboni’) uit, een lief-lijke teerroze patioklimmer, met kom-vormige bloemetjes, die je ook eenobeliskroos zou kunnen noemen.Terwijl de echte moschatahybride R.‘Ballerina’ ook wel wil klimmen als zijhet naar haar zin heeft, kweekte JohnScarman met de patioclimber R.‘Dancing Girl’ een roosje dat daar heelveel van weg heeft. Denkt u eraan ookeen kleine obelisk of boog goed te ver-ankeren?

Weet u, toen ik zo geconfronteerdwerd met al deze leuke lage rozen,bedacht ik opeens dat ik een kleinetuin in mijn grote zou kunnen makenen ook wat rozen in potten bij het ter-ras zou kunnen zetten. Misschien alsvoorbereiding op later?

1) U kunt de lijst van vaste planten,grassen, lage heesters, clematis enandere klimplanten die IngridBehnke in haar voordracht bij hetKassler Rundgespräch 2012 inStuttgart noemde, per email bij mijopvragen:a.hempenius@inter.nl.net. De lijstgeeft de Latijnse namen en deDuitse.

2) Zie evt. www.clematisinfo.nl Ukunt hier bovendien voor slechts a 5,- een schitterend overzichts-werk aanschaffen met afbeeldingenvan de gangbare clematisrassen inNederland en beschrijvingen metplant- en snoeiadviezen voor deverschillende groepen. Op de sitevindt u ook verkoopadressen voorparticulieren.

3) Zie in het aparte kader het beeldStuttgardia en de roos met die naam.R. Mini Eden Rose (‘MEIbigbonie’)

R. ‘Dancing Girl’, John Scarman foto: Belle Epoque

16

In den beginneIn een tijd waarin kinderen er welwaren, maar zich vooral koest moes-ten houden, bestreed William de ver-veling in het huis van zijn grootoudersmet het doorbladeren van rozencatalo-gi. Bladzij na bladzij werd hij steedsmeer gegrepen door de verschillendevormen, groottes en kleuren vanrozen. Op negenjarige leeftijd kocht hijvan zijn zakgeld bij de plaatselijkeleverancier zijn eerste roos voor 49

hobby en zo’n karig budget moestWilliam op jacht gaan naar rozenkoopjes en leerde hij al snel het stekkenen enten. Om meer ervaring op tedoen werd hij op zeventienjarige leef-tijd lid van de Milwaukee’s NorthShore Rose Society (Wisconsin) enmeteen bij de eerste show won hij dehoofdprijs. William ‘verbouwde’ deachtertuin van zijn ouders tot eenshowtuin voor rozen, maar kwam eral snel achter dat het een heidens werkwas om ze goed te verzorgen. In destrijd tegen schimmels en plagenbehandelde hij zijn ca. 200 rozen een-maal per week met bestrijdingsmidde-len waarvan hij ongeveer 18 verschil-lende middelen op de plank had staan.

Een egoïstisch motief“Ik wilde rozen gaan kruisen en wel,ik wilde al het extreme onderhoud uitde rozen kruisen”. Hij vond het jaar-lijks terugkerende gedoe om de rozenwinterklaar te maken met aanheuve-len enz., om vervolgens in het voor-

Naar zijn mening worden er nogsteeds te veel rozen veredeld in gebie-den met een mild klimaat. Verder zegthij: “Een andere ellendige klus is hetwekelijks sprayen met bestrijdings-middelen om te voorkomen dat jerozen er kaal en lamlendig bijstaan.Dit moet dus veranderen; ten eersteomdat het slecht is voor het milieu,ten tweede omdat het handenvol geldkost en ten derde omdat het zonde vande tijd is, die je beter kunt bestedenaan het genieten van je rozen”.

Hoe maak je een nieuwe roosDit vereist kennis, vaardigheid, door-zettingsvermogen, maar vooral eengroot incasseringsvermogen om deveelvuldige mislukkingen te kunnenaccepteren. Het principe lijkt eenvou-dig: je neemt stuifmeel van de beoogdevader en brengt dat over op de beoog-de moeder. Met veel geluk zit er éénzaailing bij die de nodige resistentie enwinterhardheid vertoont. Het enthou-siasme is groot; je gaat er verder meekruisen, maar dan blijkt dat deze nieuwe moederplant helemaal geenzaad zet; dat is dan het einde van dezeveelbelovende kruisingslijn.

De werkwijze van William RadlerNa het maken van de kruisingen enhet rijpen van de bottels begintWilliam in september het zaad te oog-sten. Het schoongemaakte zaad wordtgelegd in een gevouwen vochtigpapiertje en in een gelabeld plasticboterhamzakje met rits gestopt. Deze

William Radler, veredelaar uit de USAen de man van de Knock Out roos

William Radler

“Ondanks het grote gevaar van een mislukking, het moeizame werk enhet gebrek aan glamour, groeide mijn hobby uit tot een echte passie. Enzelfs na wat succesjes duurde het voor mij niet lang om erachter tekomen dat het kweken van rozen veel leuker zou zijn wanneer het watminder werk met zich mee zou brengen”

William Radler

R. Knock Out (‘RADrazz’) R. Double Knock Out (‘RADtko’), 2004

cent. Zijn ouders voorspelden dat deroos de winter niet zou overleven; hijkon zijn geluk niet op toen in hetvoorjaar de eerste bloem openging endie bloem geurde ook nog. Hij kochtnieuwe rozen om de kleuren en geurente bestuderen die hem door de catalo-gus beloofd werden. Met zo’n kostbare

jaar alles weer te egaliseren en deeventueel gesneuvelde rozen te verwij-deren en te vervangen, een totale ver-spilling van energie. In de streek waarhij woont, kan het kwik dalen totongeveer 20 en zelfs 30 graden ondernul aan de grond, zeker wanneer ergeen beschermend sneeuwdek op ligt.

zakjes worden minstens zes wekenbewaard bij een temperatuur van 4,4 ° C totdat het zaad begint te kie-men. Alle gekiemde zaadjes wordengeplant in aparte potjes en vervolgensgeplaatst onder daglicht tl-buizen omvast te wennen aan het buitenlicht.Eenmaal buiten worden zij rigoureus

17

door William op de proef gesteld; hijcreëert een optimale leefomgevingvoor de schimmels. Daartoe verzamelthij al vroeg in het seizoen de doorschimmels aangetaste blaadjes en legtdie vervolgens op krantenpapier tedrogen. De droge blaadjes gaan dekeukenmachine in om verpulverd teworden tot poeder. De rozen wordenvan bovenaf nat gemaakt en met poe-der bestrooid. Na zo’n twee wekenverschijnen de eerste tekenen van aan-tasting en nog wat later is het eenravage in de rozen; dit maakt het voorhem eenvoudig om de paar niet aan-getaste rassen te ontdekken. Meer dande helft van de rassen wordt directgerooid; de rest blijft staan om debesmettingsdruk op de paar nog

uiterst resistente en winterharde roosgebracht: R. Knock Out (‘RADrazz’)

R. Knock Out (‘RADrazz’)De uit kruisingen verkregen enbeoogde moeder bleek geen zaad tezetten maar had wel goed stuif-meel, dus dat moest dan maar devader worden. De kruisingen zagener als volgt uit:♀: ‘Carefree Beauty’ ×{[ ‘Tampico’× ‘Applejack’] × ‘Playboy’}.♂: ‘Razzle Dazzle’ × { ‘Deep Purple’× [ ‘Fabergé’ × ‘Eddie’s Crimson’]}.Uiteindelijk bleek dat deze moederook slecht zaad zette. Normaalbevat een bottel zeker 30 zaden. Totzijn stomme verbazing kiemde hetenige zaadje dat hij had weten tevinden direct. Omdat het al laatwas in het seizoen, was de zaailingeen ondermaats roosje en had heteigenlijk gerooid moeten worden,maar het ding werd simpelweg overhet hoofd gezien en dit roosje werddus de ‘Knock Out’ roos. De moedervan deze roos heeft witte halfdub-bele bloemen met roze knopjes eneen lage spreidende groei; een zeergoede winterhardheid en een redelij-ke sterroetdauw resistentie. Devader van ‘Knock Out’ is een sterkesteil groeiende plant met rode bloe-men die verbranden in de zon, maarde schimmelresistentie is enorm,terwijl de winterhardheid matig is.‘Knock Out’ zelf is een goed vertak-kende heesterroos met een hoogtevan 60-120 cm. Het blad is glan-zend donkergroen. De bloemen zijnenkel tot halfgevuld en staan introssen; de kleur is helder kersrood

en de geur is licht kruidig; de roosheeft een uitstekende sterroet resisten-tie en goede winterhardheid.Bijgedragen aan deze laatste tweeeigenschappen hebben volgens Radlervooral R. ‘Applejack’ (Buck, USA), R. ‘Carefree Beauty’ (Buck, USA) en R. ‘Eddie’s Crimson’ (Eddie, Canada).‘Knock Out’ werd in 1992 naar deConard-Pyle Company gestuurd om

verder uitgetest te worden. In 2000kreeg deze roos het AARS (AllAmerican Rose Selection) predicaat enin 2002 werd hij opgenomen in deDuitse ADR lijst. Ondertussen zijn eral wat broertjes, zusjes, sporten enkinderen van ‘Knock Out’ op de marktgekomen.

Bron: www.conard-pyle.com

Vertaling en bewerking:Els de Krijger

Waar deze roos in Nederland te koopis…al sla je me dood, ik weet het niet.

gezonde rassen flink op te voerenzodat zij zich vast kunnen voorberei-den op de schimmeldouche van hetjaar erop. Een vriend van Williamnoemt dit procedé ‘een goedaardigevorm van totale verwaarlozing’. Tochheeft deze methode, na tien jaar testenop verschillende locaties, hem een

R. Pink Double Knock Out (‘RADkopink’), 2006

R. Rainbow Knock Out (‘RADkor’), 2007

die ik ooit in NRV-verband heb meege-maakt. Ook voor dit jaar zijn mijnverwachtingen weer hooggespannen.Ik dank ook mijn medebestuursledenvoor hun geweldige inspanningen vande afgelopen jaren. Veel heb ik de afge-lopen jaren geleerd van onze leden,zowel over rozen als over anderezaken. Mijn vrouw en ik hebben onste midden van jullie altijd bijzonderprettig gevoeld en dat zal, naar ikhoop, ook in de toekomst zo blijven.Uiteindelijk is het toch de bedoelingdat mensen die van rozen houden ookvan elkaar beginnen te houden. Naastalle techniek en plantkunde hebbenrozen ook een emotionele waarde. Dedonkerrode roos geeft liefde aan enhartstocht, dapperheid, moed en res-pect. De witte roos staat voor zuiver-heid, het verborgen geheim, onschuld,jeugdigheid en nederigheid. De rozeroos betekent dankbaarheid en waar-dering. De oranje roos geeft verlangenaan en enthousiasme. De gele roossymboliseert vreugde, blijheid, vriend-schap en … een belofte voor eennieuw begin. Ik wens U allen een goeden vriendschappelijk nieuw rozenjaartoe.

Henk Verschuur

R. SunnyKnock Out(‘RADsunny’),2006

Vervolg van pagina 3

18

Zomaar wat reacties die ik hoorde tij-dens mijn verblijf in het paviljoen vande Raad van de Boomteelt op deFloriade.De jaarlijkse keuring voor potrozenvond hier dit jaar plaats en deNederlandse Rozenvereniging had er insamenwerking met het RozenfestivalLottum een mooie presentatie vangemaakt. Beide organisaties deden bij-zonder hun best om belangstellendenuitleg te geven en de koningin derbloemen in het zonnetje te zetten.Bezoekers wandelden vol belangstel-ling langs de eregalerij met rozen enhielden steeds in bij één van hun favo-rieten. Meestal gedreven, alsof men dit najaar nog een rozenperk wildeaanleggen. Telkens werd van iederefavoriete roos de steel ter hand geno-men, de bloem bekeken om vervolgensde geur in zich op te nemen. Maar dan... de gezichten. De meeste selectiesstelden teleur, zoals R. ‘PG Woodhouse’... “riecht nicht”; R. ‘Compassion’ “noscent”; R. ‘La Grande Parade’ “pas deparfum”; R. ‘Leonardo da Vinci’“amper”.“Zoekt u misschien een roos diegeurt?”, probeerde ik vaak behulp-

zaam te zijn, als ik zag, dat mensenbegonnen af te haken. “Dit zijn tochtoprozen, waarom geuren ze danniet?” kreeg ik dan te horen. “Ja maar,bij toprozen gaat het om sterroet- enmeeldauw; u zult hier geen geel blaad-je zien.” Aan de gezichten zag ik, datmijn antwoord niet tot tevredenheidstemde en bood aan enkele geurenderozen op te zoeken. Achterin stond R. ‘Postillon’ en opzij R. ‘ClaireRenaissance’ en met hun Duft en scentkon ik de rozenliefhebbers weer dewaardering laten ervaren die bij eenroos hoort. Want een roos is een roos,is een roos, is een roos en ... geenindustrieel product. Displays vol rozenop de catwalk voor de toprozen keu-ring, maar weinig Grand Cru’s. Hetmeest essentiële, dat wat een roos totroos maakt, is haar ontnomen. Zij isals een liefdesdrank zonder liefde, eenmorgenstemming zonder stemming,een vijver zonder water, een vruchtzonder zijn smaak. Ze staan te wach-ten als vermoeide modellen op de keu-ring van de jury. “Toprozen zouden per definitie beho-

ren te geuren”, spraken mijn gasten opwijze toon. “Daar zouden ze opgekeurd moeten worden.” “Ja maar”,zei ik, “denk eens aan het onderhoudvan al die moeilijke rozen; gemeentenhebben daar geen tijd en geld meervoor.” “Dan maar geen rozen meer, meneer,want aan zo’n groen perk valt weinigte beleven.”

Een roos, is een roos, is een roos, is een roos,

“Riecht nicht”

“No scent”

“Kein Duft”

“Pas de parfum”

“Ja, het zal die kant wel uitgaan”, zeiik. “Het ziet er naar uit, dat we straksmisschien helemaal geen bloeiende per-ken meer hebben, misschien alleen nogLonicera in worteldoek, want er gaatgesnoeid worden in de openbare ruim-te”. “U maakt grapjes, meneer, hoebedoelt u dat?” “Er zullen binnenkortonvoldoende financiën zijn voor open-baar groen.”“U wilt zeggen, dat het dan hetzelfdegaat als met de rozen.”“Ja, bij ons zal over enige tijd in hetopenbare groen de fleur er ook af zijn,net als bij de rozen.” Misschien moetenwe daarvoor dan naar Frankrijk, metzijn Villes Fleuries of op safari doorZuid Afrika. Of hebt u wel eens op eenmooie zomerdag door de duinengefietst, terwijl de duinroosjes bloeidenof Rosa rugosa, of een bezoek gebrachtaan de rozentuin van kasteel Hex.Kijk, dan praten we over rozengeur.Hier lieten schrijvers, componisten enmenig geliefde zich in het verledendoor inspireren. Eeuwenlang is de rooseen symbool geweest van passie endevotie, van aardse en hemelse liefde.In de Roman van de Roos is de minnaarop zoek naar zijn eeuwige geliefde. Op festivals voor oude muziek klinktvaak O, Rosa Bella van Dunstable. Enhoe ontroerend mooi zingt MariaKeohane Lascia La Spina.En als ik kijk naar Botticelli’s Geboortevan Venus, dan zie ik op dat schilderijallemaal ronddwarrelende rozenblaad-jes. Rozen werden met Venus verbon-den vanwege haar schoonheid en...geur. Een prachtig schilderij waarinrozen de uitstraling hebben die zijbehoren te hebben. En ik denk, ... dathet hier helaas geen Toprozen zijn.

Laten we toch ophoudenmet die toprozen keurin-gen.* Laten we weerrozen maken zoals zebehoren te zijn, rozenvan uit het hart.

André Zwinkels

* Inmiddels is bekendgeworden dat de huidigeToproos keuringen zijn gestaakt. Er zijn plannenin de maak om iets nieuwste organiseren. Om dat tekunnen realiseren vergttijd en geld. Ik benbenieuwd wat er gaatgebeuren.(redactie ME)

Botticelli’s Geboorte van Venus

19

gegroeid, en hebben tot aan de 11ejuli, de datum waarop de val vanSrebrenica jaarlijks wordt herdacht,goed geproduceerd.Vanaf dat moment is het 10 wekenlang, tot half september bloedheetgeweest, met wekenlang temperaturenboven de 40 graden, terwijl er ook inal die tijd geen druppel regen is geval-len. Mens, dier en plant hebben hetécht heel moeilijk gehad, met misoog-sten tot gevolg; drinkwater was nietof nauwelijks voorhanden. Men vreestdat er voor de komende winter te wei-nig voedsel is voor mens en dier,waardoor de prijzen extreem hoogzullen worden.Tijdens ons bezoek was de tempera-tuur weer normaal, ongeveer 30 gra-den in de middag terwijl het ’s nachtsslechts 2 graden was. Gelukkig heefthet een week voordat wij kwamenweer een paar dagen flink geregendzodat mens en de natuur weer eenbeetje op adem konden komen!

Rozen areaal en opbrengstEr zijn nu acht vrouwen die eenrozenveldje hebben waarvan twee inplastic tunnelkassen; samen hebben zenu na 6 jaar 8000 planten, die ze zelfhebben opgekweekt en vermeerderd.Verder hebben ze in totaal 2000 wilde

zaailingen aangeplant om komend jaarals onderstam te gebruiken bij hetoculeren. In 2011 hebben deze vrou-wen 3000 rozen verkocht aan tweebloemenwinkels in Tuzla, een grotestad met 180.000 inwoners, op ander-half uur rijden van Srebrenica. Ook inde kiosk bij het Memorial Centre inPotocari worden zelf gekweekte rozenverkocht. De opbrengst is gemiddeld a 0,50 per roos. In dit rampjaar zijn er in totaal slechts1000 rozen verkocht. Er zijn drienieuwe deelneemsters voor het rozen-project; zij hebben elk 200 wilde zaai-lingen opgeplant om volgend jaar teoculeren. In 2014 zullen deze planten voor heteerst bloemen leveren.

Sneeuw, regen en droogteAan het eind van de winter is er zoveel sneeuw gevallen, dat 25 plastictunnelkassen onder de zware last zijnbezweken. Tunnelkassen waarinhoofdzakelijk groente wordt gekweekt,maar waarvan er twee jaar geleden opmijn advies ook enkele met rozen zijnaangeplant.Eind april heeft het vijf dagen zodaniggeregend dat het water uit de bergenvia de beek die langs één van de rozen-veldjes loopt, ver buiten zijn oevers isgetreden. Door de wilde stroming is

Rampjaar voor rozen in Srebrenicadoor Antoine van Schaik, adviseur van sTos voor het Bloemenproject in Bosnië

Zojuist terug gekomen van vier heel bijzondere dagen in Srebrenicarealiseer ik me des te meer dat ons klimaat, hoewel we er vaak opmopperen, helemaal nog niet zo gek is.Voor de negende keer was ik voor de begeleiding van het in 2007begonnen rozenproject namens de gemeente Oldambt in Bosnië. Ditproject maakt deel uit van het veel grotere bloemenproject van sTos(Stichting Toekomst Overlevenden Srebrenica) waar ik als rozenspecia-list adviseur voor ben. Voor de derde keer werd ik vergezeld door mijndochter Anique; ze is een ervaren bloembindster en heeft workshopsgegeven voor de vrouwen met door hen zelf gekweekte bloemen.Natuurlijk waren we voor ons bezoek al op de hoogte van de meestextreme hete en droge zomer in de Balkan sinds 120 jaar, maar er wasmeer aan de hand.

De vrouwen van Snaga Zene (sterke vrouw)

Anique bij de bloemenwinkel in Tuzla

Ondanks de droogte staat dit veld er rede-lijk bij

Deze kas heeft nog water gekregen uit eenkelder onderaan de berg

een groot aantal rozenstruiken met destroom meegevoerd. Zelfs een woningdie dicht bij de beek stond is totaalvernield. Daarna is het in mei en juninormaal weer geweest. De overigerozen zijn in deze periode goed

Enkele vrouwen gedemotiveerdTijdens ons bezoek aan de vrouwenmet rozenveldjes, werd duidelijk datenkelen van hen, door het extreme jaarhet vertrouwen zijn kwijtgeraakt endermate zijn gedemotiveerd, dat zewillen stoppen met het kweken vansnijrozen; dit was ook duidelijk te zienaan de staat van onderhoud van dezeveldjes. Ze waren totaal overgroeidmet gras en kruiden, waardoor derozen er slecht bijstonden. Op zich isdit niet goed want rozenkweken kunje niet half doen; het is een ingewik-kelde teelt met veel werk, waarbij menhet hele jaar alert moet zijn op allerleizaken en dat is niet iedereen gegeven.

Rozen zijn taaie rakkersNadat we alle rozenveldjes haddenbezocht en ter plekke adviezen opmaat hebben kunnen geven, kondenwe de balans opmaken voor de toe-komst. Hoewel de productie van snijrozenvanaf juli minimaal is geweest, levende planten gelukkig nog wel. Ik verwacht dat ze na de winterrust,komend voorjaar na de snoei en eengoede bemesting, weer zullen gaanproduceren. Hopelijk zal het dan weer een normalezomer zijn, met voldoende vocht en

20

redelijker temperaturen voor mens,dier en plant.

Lavendel, goudsbloemen en echina-ceaSinds drie jaar worden in Srebrenicadoor de vrouwen ook geneeskrachtigekruiden gekweekt. Deze teelten zijn eenvoudiger dan hetkweken van rozen en dus voor meer-dere mensen een mogelijkheid om watextra’s te verdienen. Hierdoor wordthun economische situatie verbeterd.Bovendien leidt het kweken van medi-sche kruiden, door de specifieke kleu-ren en geuren van deze gewassen, netals bij de rozenkweek tot psychischherstel van de desbetreffende persoon.De producten worden gedroogd ver-kocht aan de farmaceutische industriedie er allerlei producten van maakt.Locaal en wereldwijd is er veel vraagnaar deze kruiden. Een deel gebruiktmen zelf voor medicinale thee, terwijlook een deel hiervoor in zakjes op demarkt door de vrouwen wordt ver-kocht onder de naam “Medicinalekruiden uit Srebrenica”.

Mogelijk is er een sponsor te vindenvoor de aanschaf van plantmateriaal.

WorkshopsOp zondagochtend om 10.00 uurkwamen zeventien vrouwen uit hetgebied naar het huis van BidaSmajlovic, waar wij logeerden. Voorhet huis, lekker in het zonnetje, had-den we twee grote tafels neergezet metallerlei, voor de workshops van doorde bloemenveiling in Eelde, gesponsor-de materialen. Tevens hebben we eenaantal kleurige en instructieve boekjesgemaakt om achter te laten. Hierinstaan foto’s met voorbeelden van deonderwerpen van de workshop en vande presentatie van snijbloemen zoalswij dat in Nederland doen.De workshop bestond uit twee onder-delen. Er was behoefte aan instructieom eenvoudige stukjes te maken vande minste sortering van de snijrozen incombinatie met eenvoudig materiaal.Voorts was er behoefte aan voorbeel-den om van één enkele roos een attrac-tief ingepakt cadeautje te maken.Aanvankelijk keken de vrouwen wat

groepsfoto gemaakt waarop duidelijkhet plezier van de gezichten is af telezen.’s-Middags kwam er nog eenkleine groep die net zo heeft genotenals de ochtendgroep.

De koe met kalf van Avdo en FikretaAvdo is een van de weinige mannendie de ‘Val van Srebrenica’ heeft over-leeft. Hij is hartpatiënt en tijdens degenocide was hij in het ziekenhuis inTuzla. Avdo is een ijverige man, die devrouwen in de buurt behulpzaam ismet allerlei zware klussen.Hij had één van de eerste rozenveldjesin 2007, heeft écht groene vingers enkweekt al jaren rozen met groot suc-ces. Verder heeft hij bijenkasten voorhoning en kweekt ook goudsbloemen,echinacea en lavendel. In één van detwee plastic tunnelkassen wordenpaprika’s en tomaten verbouwd, ter-wijl in de andere sinds twee jaar rozenstaan die uitstekend produceren. Zelfsin dit rampjaar konden we via Avdowat bloemen voor de workshops krij-gen. Van de raadsleden van degemeenten Heumen en Oldambt heb-

R. ‘Red Berlin’

Antoine inspecteert de nieuwe rassen

Ecologische producten uit Srebrenica

Anique geeft de workshop boeketjes maken

Aan de slag

De deelnemers zijn trots op hun boeketjes

Uitbreiding lavendelTijdens onze rondgang langs de veldenviel op, dat vooral de lavendel erondanks het extreme jaar nog goedbijstond. Bij navraag bleek dat de pro-ductie ook nog redelijk is geweest.Ik heb het management van de hulp-organisatie “Snaga Zene” (sterkevrouw) die deze teelten begeleiden,geadviseerd om deze teelt komend jaarfors uit te breiden, zodat in eventuelekomende hete zomers hier tochopbrengst van te verwachten valt.

schuchter naar wat hen te wachtenstond, maar nadat Anique in een paarminuten iets leuks had gemaakt vaneen paar simpele bloemen, was het ijsgebroken en werd iedereen enthou-siast.Het werd een ochtend waarbij devrouwen zichtbaar genoten en dank-baar waren voor wat ze haddengeleerd. Trots met de zelf gemaakte‘kunstwerkjes’ wilden ze individueelop de foto. Aan het eind van de tweeuur durende workshop heb ik nog een

ben Avdo en Fikreta een koe met kalfgekregen, die we nu in levenden lijvegingen bekijken. Ze stonden allebei inde ruime stal die er netjes en schoonuitzag. Normaliter lopen ze overdag inde wei. Ook de dieren zagen er schoonen blakend van gezondheid uit. Hetkalf was in een jaar ook al uit de klui-ten gewassen en de koe is inmiddelshoogdrachtig en moet over zevendagen een kalf krijgen. De dieren zijnzo tam, dat Avdo zijn gezicht wordtafgelikt als hij bij ze staat, zodat het

21

lijkt alsof ze hun baasje en kusjegeven. Het is overduidelijk dat hij dedieren goed verzorgt en de raadsledenvan de twee gemeenten nog steeds ergdankbaar is. Voor de komende winterheeft hij voldoende hooi verzameld ende stal is groot genoeg om binnenkortdrie dieren te huisvesten. De melk ver-koopt hij in de buurt terwijl Fikretavan een deel soms ook verse kaasmaakt.

laten staan, dan groeien er snellerweer nieuwe scheuten aan.Geadviseerd om grondonderzoek telaten doen naar de voedingstoestandmet een bemestingsadvies voor hetkomende voorjaar.In het jaar van oculatie de planten aanhet eind van het jaar oprooien en die-per planten, wat een sterkere plantgeeft met een hogere productie. Geadviseerd wordt om de teelt vanLavendel in 2013 fors uit te breiden.

Het lijkt mij goed en verstandig om deteelt van snijrozen vanuit de gemeenteOldambt voorlopig nog te blijvenbegeleiden. Het komende jaar is voorde vrouwen van Srebrenica eenbelangrijk en essentieel jaar, om weervertrouwen te krijgen in de teelt.

Reis Srebrenica van 20 t/m 24 septem-ber 2012Tekst en foto’s: Antoine en Anique vanSchaik

Deel 2 van de workshop: één roos feestelijkinpakken

Avdo krijgt een zoen van zijn ‘Groningse’ koe

Adviezen en conclusies voor de toe-komstTijdens dit werkbezoek werd weer eensduidelijk, dat niet alles gaat zoals jevan te voren had bedacht. De resulta-ten zijn ook iedere keer weer anders ensommige dingen lukken gewoonwegniet. Toch durven we te stellen dat erin zes jaar tijd grote vorderingen zijngemaakt voor deze getraumatiseerdemensen, in een land met een totaalandere cultuur en klimaat dan inNederland, en dat is hoopvol voor dekomende jaren. Het zelf oculeren enopkweken van nieuwe rozenstruikenheeft men nu goed onder de knie. Het is niet iedereen gegeven om metsucces rozen te kweken.De afzet van snijrozen is inmiddelsgoed geregeld.Het afgelopen jaar mag niet als eengemiddeld jaar worden gezien.Uitbreiding en intensivering van rozenin kassen is aan te bevelen. (meer rijenen dichter planten) Bij het oogsten van rozen de plantenniet te kort knippen, minimaal 30 cm

De Stichting Toekomst Overlevenden Srebrenica (www.sTos.nl). sTos ondersteunt projecten in Bosnië die overlevenden van de valvan Srebrenica kansen bieden om een nieuwe toekomst op te bou-wen. sTos werkt nauw samen met de Bosnische hulporganisatieSnaga Zene (vrouwenkracht) die medische en psychosociale hulpbiedt in Srebrenica en in vluchtelingencentra rond Tuzla. Debelangrijkste taak van sTos is om geld in te zamelen en fondsen tewerven om projecten te financieren, waarvan het ‘Bloemenproject’het grootste project is. Daarnaast blijft de stichting (politieke) aan-dacht vragen voor de slachtoffers van Srebrenica. ‘HetBloemenproject’ is gestart in 2005. Vanuit therapeutische praat-groepen voor de vrouwen die in 1995 hun mannen en zonen heb-ben verloren, kwam de wens naar voren om bloemen te kweken.Een manier om het grote verdriet te verwerken. De vrouwen vanSrebrenica en Potocari zijn zeer gecharmeerd van de roos. Een vande moslimvrouwen, Fasila, betrapte zichzelf er op dat bij het zienvan het in bloei raken van de eerste roos in haar tuin zij spontaaneen kinderliedje ging zingen. Dat verhaal inspireerde haar lotgeno-ten om ook bloemen te gaan kweken.

Trotse Remzija met haar creatie

22

RectificatieIn het vorige bulletin deed ik verslag van de tweedaagse reis naarOost-Groningen. Helaas is door een verwisseling van mijn notitieseen stuk tekst bij de verkeerde beschrijving terecht gekomen,waarvoor ik mijn oprechte verontschuldigingen aanbied aan deheer en mevrouw Rijlaarsdam. Onderstaande dient ter aanvullingop de korte beschrijving van hun tuin in mijn verslag.

Landjuweel RijlaarsdamNa de lunch was het weer droog en wachtte een ouderwetsestadsbus om ons naar de prachtige tuin bij de statige herenboer-derij uit 1894 (Rijksmonument) van onze leden Ada en PietRijlaarsdam te brengen.Deze boerderij met erf en tuinen was in 2006 genomineerd alsmooiste boerderij van Groningen. Ook hier waren de rozen noglang niet op hun top, maar dat kon ook niet anders; het voorjaaris nu eenmaal erg koud geweest.Maar de aanleg van de tuin is erg mooi en er zijn verschillende verborgen hoekjes en zitplekjes van waar de bezoeker eenheerlijk uitzicht over het weidse land heeft.

Op de binnenhof in de landschapstuin is een rozentuin ingericht omsloten door een oude esdoornhaag van ooit. In dezeheg langs een gracht is een verstopt poortje waarachter een hele oude bolle beuk met aan weerszijden een perk gele rozen,Rosa ‘Yellow Fleurette’ en bij de inrit naar het voorhuis staat aan beide kanten van de poort Rosa ‘Goldfinch’.

Maria van Zonneveld

Landjuweel Rijlaarsdam

Robert Harkness, lid van een fameus Engels

rozengeslacht overleden

Half november 2012 is na een ernsti-ge ziekte Robert Harkness op 61-jarigeleeftijd overleden. Robert werkte enleefde de laatste jaren met zijn vrouwEdda Charbonnier, in Zuid-Frankrijk.Nadat de familie het schitterende tuin-centrum in Hitchin verkocht hadopende Robert een vestiging inFrankrijk om zich uitsluitend te kun-nen richten op het ontwikkelen vannieuwe rozenrassen. Robert en zijnbroer Phillip zijn de vierde generatierozenveredelaars en kwekers van het

befaamde huis Harkness. De kwekerij Harkness is gestartmet het kweken van toprozen in 1879 in Yorkshire. Zijzijn in 1899 begonnen met het winnen van nieuwe ras-sen en dat ging maar zo door.In 1962 is de vader vanRobert, Jack Harkness,begonnen met zijn verede-lingsproject. Zijn eerste succeswas R. ‘Escapade’ in 1967gevolgd door beroemde varië-teiten zoals de klimroos R.‘Compassion’. De zonen vanJack en Betty Harkness, debroers Robert en Phillip zijner in geslaagd de talentvolleveredelingsactiviteiten van hun vader voort te zetten. De variëteiten van Harkness worden over de hele wereldgekweekt. Robert was een graag geziene gast op hetHaagse Concours. Ik heb hem diverse malen daar ont-moet. Wij herinneren hem als een zeer aimabele, vrolijkeen uiterst enthousiaste rozenman.

Mariette Edelman

R. Easy Does it (‘HAR-pageant’), AARS roos 2010

Robert Harknessontvangt het AARSpredicaat in 2010

Den Haag vraagt tweenieuwe snuffelaars

Sinds jaar en dag ‘levert’ de NederlandseRozenvereniging twee juryleden voor de Commissievoor de Geur van het Haagse Rozenconcours in hetWestbroekpark. Afgelopen drie bloeiseizoenen heb-ben Maria van Zonneveld en Bea Ruys-van Dorpgeweldig werk verricht. Na drie jaar is het wisselenvan de wacht. Dit is ingesteld door onze verenigingom telkens weer andere leden de gelegenheid tegeven deel te nemen aan de diverse keuringen.Maria en Bea heel veel dank voor jullie inspannin-gen.

Nieuwe geurkeurdersDe geurkeuringen vinden in 2013 plaats opmaandag 8 juli en tijdens deeindkeuringen van hetInternationaleRozenconcours in hetWestbroekpark opdonderdag 11juli. Er staan geenreiskosten tegen-over maar wel veel genoegen en plezier. Leden dieal zitting gehad hebben in het Geurcomité komenniet voor een volgende termijn in aanmerking.Wie zin heeft deel te nemen kan zich aanmelden(voor 15 februari 2013) bij:Mariette Edelman, Kanaalweg 5, 2584 CD DenHaag, tel: 070 3553812, of liefst per e-mail: edelrose@ziggo.nlMochten er veel aanmeldingen komen gaan weloten.

Mariette Edelman

23

Lawrance, Piñhas and Redouté, wor-den gelegd. Ook zal er dieper op eenaantal van de afgebeelde rozen, en opde druktechnieken die deze auteurs terbeschikking stonden, worden inge-gaan. Op die manier wordt weer eenbeetje meer licht geschenen over dewereld van de vroegste oude rozen. Ingrid Verdegem is een boeiende spre-ker en deze lezing mag u dan ook nietmissen.

13.30 uurKoffietafel

Met genoegen nodigt het bestuur u uitvoor de Algemene Ledenvergadering2013 die op 16 maart 2013 plaats-vindt in het Van der Valk Hotel ’s-Hertogenbosch Vught in Vught.

Programma10.15–11.00 uur Aankomst en ontvangst met koffie ofthee en een Bossche bol.11.00–12.00 uur Algemene Ledenvergadering.

De voorzitter, de heer Henk Verschuur,is na een bestuursperiode van twaalfjaren aftredend en statutair niet meerherkiesbaar. Voor de ontstane vacaturestelt het bestuur de heer Sikko deGraaf voor als kandidaat voor defunctie van voorzitter.De heer Dick Schenk, uit Wieringer-werf, is bereid zitting te nemen in hetbestuur. Hij is agrarisch makelaar enlandbouwer en heeft veel bestuurlijkeervaring in zowel beleidsmatige zake-lijke besturen als sociale maatschap-pelijke besturen. Tijdens de ALV zal hijzich verder aan u voorstellen.Volgens artikel 9 van de statuten kun-nen tot aanvang van de AlgemeneLedenvergadering door zowel hetbestuur alsook door tenminste 10leden schriftelijk kandidaten wordenvoorgesteld.

12.15–13.30 uur LezingIngrid Verdegem staat internationaalbekend als een van de specialisten ophet gebied van oude rozen en is onderandere (mede) auteur van Zoektochtnaar de zwarte roos en Oeillet flamand –De verleiding van de oude roos.Aansluitend aan de ALV zal zij een lezing over C.G. Rössig houden.Verbazing is iets wat iedereen die metoude rozen werkt wel eens overkomt.Je kent de rozen in je eigen tuin, maarvanaf het moment dat je reist, zie jedat alleen heel karakteristieke rozen,zoals ‘Charles de Mills’ hetzelfde zijnin verschillende tuinen maar er zijnveel verschillende Albarozen die alle-maal ‘Maxima’ heten. Oude catalogikunnen ons helpen, maar het besteinstrument bij identificatie zijn tochafbeeldingen. Bijvoorbeeld die in hetrozenboek, ‘Die Rosen’, van CarlGottlob Rössig. Er zal worden inge-gaan op wie hij was, welke rozen hijbesprak en wat hij erover te zeggenhad. Zijn werk zal ook naast dat vanzijn tijdgenoten, zoals Andrews,

Algemene Ledenvergadering 2013met aansluitend een boeiende lezing

door Ingrid Verdegem

Rosa canina uit het boek van Carl GottlobRössig

Kosten en aanmeldingDe kosten voor de AlgemeneLedenvergadering zijn voor rekeningvan de Nederlandse Rozenvereniging.De kosten voor de lunch bedragen a 17,50 p.p. Betaling via de penning-meester t.n.v. NederlandseRozenvereniging te Tholen opbankrekeningnummer ING. 13.45.245of Rabobank 34.36.72.014 onder ver-melding ‘Algemene Ledenvergadering2013’ en lidnummer. Aanmelding, ookals u alleen aan de AlgemeneLedenvergadering en niet aan de lunchwilt deelnemen, graag uiterlijk 7maart 2013 bij Lianne Nouwens per e-mail lianne.nouwens@xs4all.nl,telefonisch 06-51223374 of via dewebsite www.rozenvereniging.nl

StukkenDe volgende stukken zijn vanaf 10.15uur in de vergaderzaal beschikbaar:• Notulen Algemene Ledenvergadering

2012• Jaarverslag 2012• Financiële stukken 2012/2013

Rozensnoeidagenvoorjaar 2013

Rozenkwekerij De Wilde2,9,16,23 en 30 maartDoorlopende demonstraties van10 tot 15 uur (laatste)Hoveniersweg 127205 DA ZutphenTel.0575-546810www.dewilde.nl

Rozenkwekerij Zeeuwse Rozentuin Kats23 februari , 2 en 9 maart10 en 14 uurAanmelden, kosten a 17.50Incl. hapje, drankjeTel: 0113-600361www.zeeuwswrozentuin.nl

Belle Epoque Rozenkwekerij16 maart9.30-12 en 13.30-16 uurAanmelden, kosten a 15,-Incl. koffie/thee en roosOosteinderweg 4891432 BJ AalsmeerTel: 0297-342546www.belle-epoque.nl

Tuincentrum Lottum9 maart10 en 14 uurAanmelden niet nodigDeelname gratisGrubbenvorsterweg 265973 NB LottumTel: 077-4631674www.tuincentrumlottum.nl

Biologische Rozenkwekerij De Bierkreek23 maart 10, 13 en 15 uur24 maart 13 en 15 uurSnoeien, snoeischaaronderhoud enbemestenAanmelden, kosten a 10,- incl. koffie en koekZevenhofstedenstraat 94515 RK IJzendijkeTel: 06-12905085www.bierkreek.nl

Algemeen:Neem zelf handschoenen en eengoede snoeischaar mee!

24

Vanaf 1 maart zijn deze stukken viade website beschikbaar of aan te vra-gen bij de secretaris per e-maillianne.nouwens@xs4all.nl of tele-fonisch 06-51223374.

Locatie en routebeschrijvingVan der Valk Hotel ’s-HertogenboschVughtBosscheweg 25261 AA Vught073-8080141

Per autoKomende vanuit Utrecht/Den Haag (A2): Ring ’s-Hertogenbosch richtingVught/Tilburg A-65. Neem de afslagVught Centrum (afrit 1) en aan heteinde van de afslag bij de stoplichtenlinksaf richting ‘s-Hertogenbosch-West/Centrum; u passeert het hoteldan aan uw linkerhand. Vervolgens bijhet eerste stoplicht linksaf en op derotonde de derde afslag. Het hotel ligtna circa 20 meter links.Komende vanuit Eindhoven/het Zuiden:Ring ’s-Hertogenbosch West/Centrum/Tilburg (afrit 23). Deze ring aanhou-den en na twee stoplichten en circa500 meter passeert u het hotel aan uwlinkerhand. Vervolgens bij het eerstestoplicht linksaf en op de rotonde de

derde afslag. Het hotel ligt na circa 20meter links.Komende vanuit Waalwijk:Richting ’s-Hertogenbosch en afslag’s-Hertogenbosch West/(afrit 45)nemen. De randweg richtingVught/Eindhoven volgen. Bij de stop-lichten van afslag Vught rechtsaf enop de rotonde de derde afslag. Hethotel ligt na circa 20 meter links.Komende vanuit Tilburg:Richting ’s-Hertogenbosch en afslag’s-Hertogenbosch Centrum/Eindhoven(afrit 1) nemen. Bij de stoplichtenrechtsaf ’s-Hertogenbosch centrumaanhouden; u passeert het hotel aanuw linkerhand. Vervolgens bij het eer-ste stoplicht linksaf en op de rotondede derde afslag. Het hotel ligt na circa20 meter links.

Openbaar vervoerPer trein naar ’s-Hertogenbosch cen-traal station. De buslijnen 68, 69 en140 (ieder kwartier) stoppen vrijwelvoor het hotel.

Agenda1. Opening2. Mededelingen en ingekomen stukken3. Notulen van de Algemene leden-

vergadering van 10 maart 2012

4. Jaarverslag 20125. Financieel jaarverslag 20126. Verslag kascommissie7. Benoeming nieuwe kascommissie8. Begroting 2013 en vaststellen

contributie 20149. Bestuursverkiezing

a. Afscheid van de huidige voor-zitter de heer Henk Verschuur

b. Verkiezing voorzitter. Hetbestuur draagt voor dezefunctie de heer Sikko de Graafvoor.

c. Verkiezing nieuw algemeenbestuurslid. Het bestuur draagtvoor deze functie de heer DickSchenk voor.

10. Redactiecommissie11. Excursiecommissie

a. Binnenlandse excursies 2013b. Buitenlandse reis 2013c. Afscheid van mevrouw Rita

Sommer als lid van de excur-siecommissie

12. PR13. Website14. Rondvraag15. Sluiting

Voor de goede orde: Alleen leden van deRozenvereniging hebben stemrecht.

18

in het najaar doen de bomen dit methun schitterende herfstkleuren. Om tekunnen genieten van de mooie door-kijkjes en de heerlijke geur van derozen zijn door de hele tuin vele zitge-legenheden geplaatst. Bezoekers kun-nen in de sfeervol aangeklede ont-vangstruimte ‘De Rozerie’ genietenvan koffie of thee, al dan niet met eenlekker stuk vlaai erbij.Openingstijden Parkhof Swalmen in2011:April: zondag 24 en maandag 25 (1een 2e Paasdag) van 13.00-17.00 uur. Mei: zondag 15 van 13.00-17.00 uur.Juni: zondag 12 en maandag 13 (1een 2e Pinksterdag) van 10.00-17.00 uur.Rozendagen Juli: Zaterdag 09 van19.00-22.00 uur. Zondag 10 van 10.00-17.00 uur.Augustus: zaterdag 06 van 19.00-22.00 uur. Zondag 07 van 10.00-17.00 uur.September: zondag 04 van 10.00-17.00 uur. Oktober: zondag 02-10 van 10.00-17.00 uur.Verder elke woensdagmiddag vanaf 11mei t/m 13 juli van 13.00-17.00 uur.

Å Zevenhofstedenstraat 9 4515 RK IJzendijke 3 06 - 129 050 85u info@bierkreek.nl U www.bierkreek.nl

Keuze uit ruim 1.400soorten 100% biologischgeteelde rozenVerzending door heel Nederlandop pot en kale wortel

NIEUW

Mestop maat

Voor elke grondsoort en

elk jaargetij een eigen

mest. Ook voor úw

rozen hebben wij de

juiste oplossing!

Groei & Bloei Tuinenfietstocht DoornGenieten van een prachtige fietstochten bijzondere tuinen? Dat kan en welop zaterdag 18 juni 2011. Groei &Bloei Doorn e.o. heeft een route uitge-zet van ongeveer 25 km langs de uit-gestrekte landerijen en kastelen vanDoorn en omgeving. Onderweg zijn diverse bijzondere tui-nen te bezoeken variërend van echteliefhebberstuinen tot bijzondere land-schapstuinen. Enthousiaste tuineige-naren delen graag hun tuinpassie. Ookde historische moestuin van Bartiméusis open. Daar is van alles te zien en tedoen voor jong en oud. De tuin heeftonder andere een prachtig Rosarium,leifruit, akkers en diverse kassen. Ookin de gezellige Theeschenkerij van demoestuin is het goed toeven. Bezoekersworden er hartelijk ontvangen met eenkopje thee of koffie en lekkers uit eigenbakkerij.

Meer informatie:De Tuinenfietstocht wordt gehoudenop zaterdag 18 juni van 10.00 tot17.00 uur. Toegang a 10,- inclusiefroutebeschrijving, lunch en toegang

tot de tuinen. Kinderen tot 12 jaargratis. Alle opbrengsten van de fiets-tocht zijn bestemd voor aangepastefietsen voor de meervoudig beperktebewoners van Bartiméus in Doorn.Voor meer informatie en toegangsbe-wijzen: www.steunbartimeus.nl/tui-nenfietstocht of belt u met MarianneKoppenol 06-254 750 12.

‘De nieuwe weg’ in Doorn

25

Donderdag 27 juni’s Middags vertrek met de touringcarvanaf de opstapplaatsen Amersfoorten Utrecht naar Rotterdam-Europoort(tevens laatste opstapplaats), waarvandaan onze boot van P&O Ferriesom 21.00 uur vertrekt naar Hull.Overtocht is incl. diner- en ontbijtbuf-fet aan boord en accommodatie inhutten met douche en toilet.

Vrijdag 28 juniAankomst Hull ca. 8.00 uur. Vertreknaar Castle Howard in Malton,bezoek aan House & Gardens op eigengelegenheid, waar u ook kunt koffie-drinken en lunchen. Castle Howard is

van Evelyn Waugh en bovendien film-locatie van diverse films. Er zijn ver-schillende vooral formele tuinen tebezoeken naast het prachtige Engelselandschapspark waarin het huis ligt.In de ommuurde tuin bevindt zich eenmooie collectie oude en wilde rozen. Erzijn tevens oude rozenrassen van kwe-ker Trevor White uit Norwich te koopbij het bijbehorende tuincentrum. Viawww.oldroses.co.uk kunt u dezeeventueel van tevoren online of pertelefoon bestellen en laten klaarzetten,zodat u er zeker van bent dat de roosdie u zoekt ook beschikbaar is(www.castlehoward.co.uk).

Zaterdag 29 juni Het weekend starten we met eenbezoek aan de bijzondere historischestad York, waar we beginnen met een

is opgesplitst in een serie tuinkamersmet verschillende thema’s, ontworpenin contrasterende stijlen en begrensddoor taxus- of beukenhagen. Mooievaste plantenborders, strakke vorm-snoei, een kruidentuin, rozen en cle-matissen maar ook grassen vinden wehier (www.perennial.org.uk/york_gate information).Vertrek naar het 4* Marriott HollinsHotel in Bradford voor diner en over-nachting (www.marriott.co.uk)

6-daagse Rozenreis naar Yorkshire van donderdag 27 juni t/m dinsdag 2 juli 2013

De Nederlandse Rozenvereniging organiseert in samenwerking metGarden Tours, een exclusieve touringcar/bootreis naar Yorkshire inNoord-Engeland. Bezoek aan de ‘wereld van James Herriot’ met diversebijzondere landhuizen en tuinen, een rondleiding in de mooie histori-sche stad York en een sfeervolle lunch in de oudste pub van Engelandstaan op het programma.

Programma is onder voorbehoud.

Castle Howard

De ‘crimson dining room’ in Castle Howard

De rozentuin bij Castle Howard

Marriott Hollins hotel in Bradford

York Gate; foto uit 1991 van Mrs. SybilSpencer

Vormsnoei (topiary) in York Gate

één van de grootste privé-residentiesvan Engeland en al 300 jaar in deHoward familie. Het enorme Engelsecountry house werd gebouwd aan hetbegin van de 18e eeuw naar een ont-werp van Sir John Vanbrugh. CastleHoward is ook bekend als ‘Brideshead’in de serie Brideshead Revisited vanbegin tachtiger jaren naar het boek

Na de middag brengen we een bezoekmet koffie of thee aan York GateGarden van de Perennial Society inAdel. Deze tuin is in Engeland vooralbekend als prachtig voorbeeld van een20e eeuws tuinontwerp, ontwikkeldtussen 1951 en 1994 door de Spencerfamilie. Tegenwoordig is de tuin eigen-dom van de Perennial Society. De tuin

rondleiding langs de belangrijkste toe-ristische punten zoals York Minster enthe Shambles. York kent een langegeschiedenis wat in de vele beziens-waardigheden is terug te zien. Na derondleiding is er gelegenheid om zelfnog wat rond te kijken en de lunch tegebruiken (ter vrije besteding). Na demiddag vertrekken we naar Breezy

De stad York

26

Knees Gardens & Nursery in Warthill.We worden ontvangen met koffie encake. In deze tuin van ruim 5 ha.speelt beplanting de hoofdrol. Ditwordt gedemonstreerd in de verschil-lende soorten tuinen, die hier tebezichtigen zijn zoals the Rock Garden,the Cottage Garden, the Fragrant RoseGarden, the Annual Meadow enz. Intotaal zijn er meer dan 6.000 verschil-lende soorten vaste planten, heestersen bomen in de tuinen geplant, waar-van een groot deel in de kwekerij isterug te vinden. Bent u op zoek naardie ene speciale bijzondere vaste plant?Grote kans dat u hem hier vindt!(www.breezyknees.co.uk). Na dezeinspirerende dag gaan we terug naar

het hotel voor het diner en de over-nachting.

Zondag 30 juniNa het ontbijt brengen we een bezoekaan Parcevall Hall Gardens inSkyreholme, vlakbij het pittoreskeplaatsje Appletreewick. Deze beroemdehistorische plantentuin ligt als eenverborgen schat in een smalle vallei inhet oostelijk deel van het YorkshireDales National Park. Gelegen tegen deheuvels geeft de tuin naar alle kanteneen schitterend uitzicht over deYorkshire Dales. Sir William Milnerstartte in 1927 met de restauratie vande 17e eeuwse Parcevall Hall, waar hijvervolgens zelf 30 jaar in woonde. Na

de restauratie van het huis begon hijmet het ontwerpen van de tuin enverzamelde hij planten en bomen vanover de hele wereld, met name uitWest China en het Himalaya-gebergte.Bij het kiezen van de beplanting werdheel goed rekening gehouden met degesteldheid van de bodem, die op dehogere delen beduidend anders wasdan in de lagere delen. Er is veel tezien, van een interessante collectieoude appelrassen, een grote variëteitaan alpine- en bosplanten, tot bijzon-dere vaste planten en een mooie rozen-tuin. Het bezoek is incl. koffie of theemet cake.(www.parcevallhallgardens.co.uk).Rond de middag vertrekken we naar

9

Uiteindelijk gaat dit profijt opleverenvoor iedereen binnen het bloemenpro-ject; een eerste stap naar eigen verant-woordelijkheid en economisch denken.Wij hopen dat men binnen een paardagen met ons voorstel zal instemmenen dat de aanplant nog kan plaatsvin-den, voordat de grond hard is door deinvallende winter.

Hoog gespannen verwachtingenKomend jaar zal blijken of onze aanbe-velingen en adviezen hun vruchtenzullen gaan afwerpen. Ik ben ervanovertuigd dat de teelt van snijrozen ende tulpentrek tot een economischeimpuls kunnen gaan leiden. Een wel-kome en noodzakelijke aanvulling ophet weduwepensioen voor de vrouwenvan Srebrenica. Wellicht wordtSrebrenica over een paar jaar hetrozencentrum van Bosnië!

Antoine van Schaik, adviseur van sTosvoor het Bloemenproject in Bosnië; van1974 tot 2007 beleidsmedewerkergroenvoorziening bij de gemeenteWinschoten en jurylid Toprooskeuringvoor de Stichting VKC in het Rosariumvan Winschoten. Foto’s auteur

je’ in Srebrenica aanwezig om zo vaakals dat nodig is te bekijken.De teelt van de oorspronkelijk gebruikterode roos wordt nu voor een gedeelteals proef voortgezet in plastic tunnel-kassen, waarbij de planten tevens opeen andere manier worden geplantzodat ze zich beter kunnen ontwikke-len en meer zullen produceren. Ik benuitermate benieuwd naar de resultatenvan deze veranderingen in het komen-de productiejaar. In totaal zijn er nu 3kassen van elk 100 m² hiermee aange-plant. Voor de buitencultuur zijn erdoor de fa. Belle Epoque uit Aalsmeer250 nieuwe planten geleverd in ver-schillende rassen die wel geschikt zijnvoor de buitenrozen cultuur. Dezeplanten worden in juli komend jaargebruikt voor de productie van nieuwestruiken in de volle grond.

Alle vrouwen bezochtDe dagen daarna hebben we allerozenplantages bij de vrouwen bezochten ter plekke passende adviezen gege-ven voor de verdere behandeling vande struiken. Vooral de diepte van deaanplant, de bemesting die veelal ach-terwege blijft en de snoei gedurendehet productieproces heeft veel aan-dacht gekregen. Om te weten welkevoedingsbestanddelen er in de overi-gens uitstekende grond ontbreken,moet een onderzoek plaatsvinden. Methet analyse rapport in de hand kan devoedingstoestand dan weer op peilworden gebracht, waardoor een grote-re productie te verwachten is.

Samenwerken, zelfstandigheid eneconomisch denkenDoor de KAVB ( Koninklijke AlgemeeneVereeniging voor Bloembollencultuur)zijn onlangs i.v.m. het 150 jarigbestaan van de vereniging 15.000 tul-penbollen aan de vrouwen vanSrebrenica geschonken. Al enkele jarenhebben de vrouwen ervaring met hetin bloei trekken van tulpen. Ze wordennet als de snijrozen allemaal vanuiteen kraampje op de markt in Tuzlaverkocht. Deze gratis partij is een plot-selinge verrassing waar men niet ophad gerekend. Daags nadat wij zijnvertrokken arriveerde de vrachtwagenmet de tulpen in Bosnië.Inmiddels heeft men vanuit Bosnië aanons gevraagd om een voorstel temaken voor de verdeling van de tulpenonder de vrouwen. Frans en ik hebben bedacht dat dit dékans is om met de opbrengst van deverkoop van de bloemen, een fonds tevormen voor een op te richten coöpe-ratie, waarin alle vrouwen participe-ren. Het idee is om de tulpen onder 5vrouwen te verdelen die de meesteervaring hebben met deze teelt, maardat ze door de grote groep hierbij wor-den geholpen (samenwerken). Om deoogst te spreiden hebben we voorge-steld om 50% binnen en 50% buiten teplanten. Door de hele opbrengst tereserveren is het mogelijk voor devrouwen om in het komende voorjaareen financiële basis op te bouwen vanrond de a 7000,- en dat is voorBosnische begrippen erg veel geld.

Rozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum LOTTUMGrubbenvorsterweg 26 • 5973 NB Lottum • Tel. 077 - 4631674 • Fax 077 - 4632971

info@tuincentrumlottum.nl • www.tuincentrumlottum.nl

TUINCENTRUM

LOTTUMRozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum Lottum:

Rozencentrum in Rozendorp Lottum, Klimrozen, ramblers, Engelse rozen, moderne rozen, ouderwetse rozen, minirozen, bodembedekkende rozen etc.

Ruim 950 soorten volle grond (okt. - april), vanaf mei ruim 450 soorten in pot.Assortimentslijst op aanvraag. Ook andere tuinplanten in groot assortiment.

Beslist de moeite waard.

Teeltadvies in de tunnelkas aan Mirsidadoor Frans

Frans bespreekt de problemen in de buiten-cultuur met Remzija

Doelstelling sTos De in 2005 opgerichte StichtingToekomst Overlevenden Srebrenica (sToszie ook www.sTos.nl en www.stos-foundation.com) ondersteunt projectenin Bosnië die overlevenden van de valvan Srebrenica kansen bieden om eennieuwe toekomst op te bouwen. sTos werkt nauw samen met deBosnische hulporganisatie Snaga Zene(vrouwenkracht) die medische en psy-chosociale hulp biedt in Srebrenica en invluchtelingencentra rond Tuzla. Debelangrijkste taak van sTos is om geldin te zamelen en fondsen te werven omprojecten te financieren, waarvan hetBloemenproject een van de grootste ensuccesvolste projecten is. Daarnaastblijft de stichting (politieke) aandachtvragen voor de slachtoffers vanSrebrenica.

York Minster‘The Shambles’ in York

Breezy KneesParcevall Hall

Uitzicht vanaf Parcevall Hall

William Milner, de man die Parcevall Hall& Gardens maakte tot wat het nu is

27

Skelton-on-Ure voor een bezoek aanNewby Hall House & Gardens. Hetrestaurant biedt heerlijke lunches en‘teas’ aan, die u op eigen gelegenheidkunt gebruiken. Het huis is één vanEngeland’s beroemdste ‘Adam-houses’en ingericht met prachtige 18e eeuwseChippendale meubelen, gobelin tapijtenen klassieke beelden. Het landgoed iszeer uitgestrekt en bestaat uit verschil-lende interessante tuinen. Een prachti-ge watertuin en een dubbele vasteplanten border van 140 m lang ommaar eens wat te noemen. In de voor-oorlogse rozentuin vindt u vooraloude rozenrassen zoals gallica’s,damaceners, alba’s, centifolia’s enmosrozen vergezeld van geurendeonderbeplanting. Ook de Nationale

geheel van coniferen, heesters en vasteplanten, waar onlangs nog een mooizomerverblijf aan is toegevoegd(www.hillbark.co.uk). De tuin ligtvlakbij het historische centrum vanhet charmante dorpje Bardsey engrenst aan een prachtig kerkje van deAngelsaksische architectuur van WestYorkshire. Uiteraard kunt u hier ookeven een kijkje in nemen. Daarnawandelen we door naar de pub ‘theBingley Arms’, de oudste pub vanEngeland volgens het Guinness Book ofRecords. In de sfeervolle setting vanweleer gebruiken we gezamenlijk delunch (www.bingleyarms.co.uk). Nade middag vertrekken we per touring-car naar Stillingfleet voor een bezoek,met koffie en biscuits, aan Stillingfleet

zoals bijen, vlinders en allerlei soortenvrolijk kakelend pluimvee. Tevens delaatste mogelijkheid om nog een aan-tal bijzondere planten aan te schaffenop de kwekerij. (www.stillingfleetlod-genurseries.co.uk). Vertrek naar de boot in Hull voor deterugreis met diner aan boord.

Dinsdag 2 juliNa het ontbijt ca. 8.15 uur aankomstin Rotterdam-Europoort en vertrek pertouringcar naar de opstapplaatsenUtrecht en Amersfoort. Einde van dezeprachtige Yorkshire reis!

Tekst: Netty Verdouw

Reissom: a 750,- p.p. op basis van een2-pers. hut en 2-pers. kamer in hethotel, bij deelname van 36 personen.Toeslag 1-pers. hut a 55,- en toeslag1-pers. kamer: a 100,-.Inclusief: Vervoer per luxe toerbus,overtocht met P&O Ferries Rotterdam-Europoort naar Hull v.v. in buitenhut-ten met douche en toilet, diner- enontbijtbuffet op heen- en terugreis, 3 nachten verblijf in het 4* MarriottHollins Hotel (Bradford) in kamersmet privé badkamer, incl. ontbijt en 3-gangen diner, 1 lunch, entrees tuinenen genoemde huizen, koffie/thee waarvermeld, reisleiding, gidsen en pro-gramma boekje bij vertrek.

De reis is voorbereid door Henk Eschbachen wordt begeleid door ons lid en reisleid-ster van Garden Tours, Netty Verdouw.

Aanmelden is mogelijk vanaf maan-dag 21 januari tot uiterlijk zaterdag16 februari 2013; snel aanmeldenwordt aangeraden i.v.m. het aantalbeschikbare plaatsen. Inschrijvenen/of meer informatie: NettyVerdouw, Warmoesland 31, 2635 LBDen Hoorn (ZH), tel. 015-2566568.Bij voorkeur per e-mail: nettyverdouw@live.nl

De lange borders in Newby Hall Hillbark Garden

De rozentuin in Newby Hall De oudste pub van Engeland: de ‘Bingley Arms’

Collectie van de verschillende soortenCornus bevindt zich hier. Ongetwijfeldhebben we te weinig tijd om alles tekunnen bekijken (www.newbyhall.co.uk). Diner en overnachting in hethotel.

Maandag 1 juliDeze ochtend beginnen we met eenbezoek, met koffie en biscuits, aanHillbark Garden in Bardsey, dichtbijLeeds. Een echte ‘countrygarden’,waar de tuinmannen Tim Gittins enMalcolm Simm al ruim 25 jaar methart en ziel aan werken. De bedoelingwas dat het een tuin zou worden metweinig onderhoud, maar dat was hetplan voordat de tuinmannen met ‘hetplantenvirus’ besmet raakten.Inmiddels is de tuin een harmonisch

Lodge Garden & Nursery. We wordenwelkom geheten door Vanessa Cook,die ons het een en ander over de tuinzal vertellen. Deze tuin is één van debeste cottagetuinen die Engeland rijkis. Rond de 18e eeuwse boerderij zijndiverse tuinen aangelegd met gevari-

eerde bijzonderebeplanting, eennatuurlijke vij-ver, een bosge-deelte, een strakmoderne water-tuin en volopaandacht voordieren in de tuin

Oproep open tuinen

van leden zomer 2013

Heerlijk struinen in de tuin van eenander.Wie zin heeft zijn/haar tuin open testellen voor leden van deNederlandse Rozenvereniging wordtgevraagd gegevens in een Worddocument en apart een mooiescherp digitale foto in te sturen bijde eindredactie en wel vóór 1maart. Wij zullen de tuinen danpubliceren in ons a.s. aprilnummer.

De redactieMrs. Vanessa Cookvan de StillingfleetLodge

29

30

31

32

33

Rozen kunnen kleine tuin charmegevenTegenwoordig zijn de meeste tuinenklein, vooral in nieuwe wijken, al ishet alleen maar omdat de grondprijzenzo hoog zijn geworden. Binnen debebouwde kom mag men steeds vaker‘inbreiden’ dat wil zeggen dat menseneen of zelfs meerdere delen van huntuin als bouwperceel mogen verkopen.Een kleine tuin is niet erg als mensenniet veel tijd willen of kunnen bestedenaan het onderhoud van hun tuin ofals ze geen kennis van planten hebbenof geen fantasie om een tuin in terichten. Zijn dat de ware redenen dattuinen met veel steen en een beetjegroen, niet zelden zonder bloemen,mode zijn geworden? Een uitspraakvan de Engelse groenschrijver WilliamRobinson (1838–1935) is echter nogsteeds van toepassing: ‘Het is verba-zingwekkend hoe armzalig en karigveel tuinen er uit zien, terwijl deschoonheid van de roos hen veel char-me zou kunnen verlenen … De roosmoet terug in de bloementuin, naar deplaats waar ze werkelijk hoort. Nietalleen omwille van de roos zelf, maarom de tuin tegen lelijkheid en verstar-ring te beschermen en er geur engrootsheid in blad en bloemen aan teschenken.’ Toch is hier enige voorzich-tigheid geboden. Voorkomen moetworden dat mensen lukraak een roosin een pot kopen, die er op het eerstegezicht leuk uitziet, zonder de uitein-delijke hoogte en de verdere eigen-schappen te kennen. Wat een teleur-stelling als de roos in kwestie na enke-le jaren de hele tuin in beslag neemt ofdoodziek wordt.Welke rozen zijn geschikt voor dekleine tuin?Op de vraag welke rozen het meestgeschikt zijn voor kleine tuinen en inpotten, gaf Eilike Vemmer aan dat ditbij uitstek de moderne gezonde endoorbloeiende lage heesterrozen zijn.Thomas Proll wijdde zelfs zijn gehelepresentatie aan deze groep. Ook delagere moschatahybriden (type R.Ballerina) kunnen mooi zijn in eenkleinere tuin. Met ondersteuning kun-nen verschillende lage heesterrozenook als lage klimrozen groeien, maarer bestaat al een groeiende groep vanfijnere en lage klimrozen die geschiktzijn voor de kleine tuin of zelfs vooreen pot. Grootbloemige rozen hebbenweliswaar prachtige bloemen, maarniet zo veel en tussen de eerste en vol-gende bloei zijn vaak lange pauzes.Bovendien is de vorm van deze strui-ken in het algemeen minder mooi.Beide aspecten maken ze wat mindergeslaagd in de kleine tuin. Niet al tehoge stamrozen kunnen in een kleinetuin een verrijking zijn. Vemmer ging

in haar eigen presentatie in op histori-sche rozen die geschikt zijn voor dekleine tuin. Over deze rozen zal ik ineen volgend bulletin berichten. Eengeliefde uitspraak van Eilike Vemmeris dat ‘… de koningin der bloemen inde tuin niet alleen moet zijn, maar eenhofhouding nodig heeft.’ Daarmeebedoelt zij dat een roos het mooist uit-komt in combinatie met bijpassendeheesters, vaste planten en eenjarigen.Over rozen en begeleidende plantensprak Ingrid Behnke. Hoe vorm enkleur bijdragen aan de schoonheid vaneen tuin behandelde Bettina Elbern-Nguyen terwijl Heiko Hübscher depraktische toepassing van steunele-menten als bogen, obelisken etc. voorzijn rekening nam en tussendoor zijngewaardeerde verzorgingstips gaf. Vanhaar ervaringen met rozen in pottendeed Karla Wagner verslag. Karla enhaar man Roland hadden dit jaar deorganisatie op zich genomen en diewas prima.

De beperkingen van een kleine tuinEen kleine tuin kan geheel of gedeelte-lijk in de schaduw liggen door bomenin de naastliggende tuinen of de naast-liggende huizen zelf, terwijl ook eenhoge muur, schutting of dichte haagde zon kan tegenhouden. Omdat demeeste rozen nu eenmaal het bestgedijen op een zonnige standplaats,kan dit een groot probleem zijn.Verder zal het duidelijk zijn dat hetgeen goed idee is om een wilde roos alsRosa californica plena van 3-4 m hoogen breed in een piepkleine tuin te zet-ten, hoe mooi en interessant deze roosook is. Het is dus belangrijk dat uweet wat voor roos u aanschaft. Inhet geval van een daktuin of dakterraszijn er juist geen schuttingen ofmuren die de zon hinderen en meestalook geen gebouwen. Hier kan hetprettig zijn als de ruimte wat wordtingeraamd bijv. door een paar trellis-rekken. En … in een kleine tuin zult umoeten kiezen. Wilt u toch wat afwis-seling, zet dan een paar rozen in eenpot en zet deze van tijd tot tijd op eenandere plaats of ruil af en toe met eenrozenvriend(in). Vorm en kleur in de kleine tuinIn een kleine tuin is het huis of zijnandere huizen in de omgeving meestaldominant aanwezig. Om zo’n tuin inbalans te krijgen met de omgeving kanmen volgens Bettina Elbern-Nguyenbijna niet zonder klimplanten en invorm gesnoeide, altijd groene, houtigegewassen als taxus of buxus. De pro-porties moeten in een kleine tuin zorg-vuldig in de gaten worden gehouden.De planten moeten volgens haar eensoort tegenwicht voor het huis vor-men, de tuin moet een eigen aantrek-

kingskracht hebben en mag in Elbern’szienswijze niet een soort garneringvan het huis zijn. Er zullen hoofdrol-spelers in de tuin moeten wordengekozen en achtergrondplanten. Zijndeze qua kleur met elkaar in contrastdan zal het resultaat levendig, zelfsspannend en vurig kunnen zijn.Worden ze gekozen in een ton-sur-tonopstelling, dan ontstaat een meer har-monische compositie. Bloeitijd en leng-te van de bloeiperiode(n) moeten inacht genomen worden, maar het isvan belang om te weten of een plantook buiten de bloeiperiode het aanzienwaard is. D.w.z. mooi blad heeft, eenmooie structuur, herfstkleur, bessen ofbottels. Een tijdlang was een wittetuin populair en tegenwoordig is dateen tuin die helemaal in groentintengehouden is. Als onderdeel van eengrote tuin kan zo’n monochroomtuindeel interessant zijn, vindtmevrouw Elbern-Nguyen, maar zewees erop dat het op den duur saaikan zijn als dat kleine stukje tuin opzo’n manier is ingericht. Het is nieteen vaste regel dat in een kleine tuinaltijd kleine of kleinbloemige plantenmoeten staan. Grotere bloemvormenkunnen mooie contrasten vormen. Ineen kleine tuin acht zij het beter oméén thema of één stijl na te streven enzoiets mooi uit te voeren. Kiezen dus,want als in een kleine tuin in de enehoek een oriëntaalse tuin wordtgesuggereerd, in de andere een buxus-parterre wordt aangelegd met rozenbij obelisken in alle vakjes, in nog eenander stukje een grassentuin en ergensdaartussen nog een boog of een mini-vijver en ook nog een paar kunstwer-ken of een waterput, is het doel voor-bijgeschoten. U kent misschien welzo’n tuin. Eén proportioneel goedgekozen tuinbeeld kan prachtig zijn,zet u er vier of meer in een kleine tuin,dan doet dat snel potsierlijk aan.

Begeleidende vaste planten, heestersen eenjarigen Tegenwoordig ziet men minder vaakperken met alleen maar rozen, zoalsdie tot in de zeventiger jaren van de20e eeuw vaak werden aangelegd. Nu worden rozen vaker gecombineerdmet vaste planten, grassen en eenjari-gen en ook wel met heesters. Zulkebeplantingen kunnen een harmonischen natuurlijk beeld geven en biedendaarnaast ook ecologische voordelen,omdat ze altijd gezonder zijn danmonoculturen. Juist onder de vasteplanten zijn er veel die nuttige insectenals zweefvliegen aantrekken.Gevuldbloemige rozen die gecombi-neerd worden met de tere, fijne bloe-metjes en aren van sommige vasteplanten en grassen kunnen wonder-

34

mooie beelden geven. Wat fijn voorrozenliefhebbers dat rozen behoren totde langstbloeiende, winterhardegewassen, want de duur van de bloeiis voor kleine tuinen belangrijk. Voorde rozenbloei kan men in maart, aprilen mei al kleur brengen in de kleinetuin met bolgewassen en lagekruipplantjes. In mei komen daar al de(lage) geraniums bij en voor u hetweet is de eerste roos in bloei.Bloeiende vaste planten begeleiden derozen niet alleen, maar overbruggenook de bloeipauzes van uw rozen. Erzijn er zo veel en tuinliefhebbers heb-ben niet allemaal dezelfde smaak,zodat ik u de keus laat bij de kwekersof het tuincentrum. Eventueel kunt ude lijst van de planten die IngridBehnke noemde, bij mij opvragen1).Kijk ook eens in de online catalogussenop de websites van kwekers. Maakgebruik van de verschillende vormen:er zijn vaste planten met ijle stengelsen kleine bloemetjes, er zijn er metzware aren, met bloemschermen, metbolvormige bloemen enz. enz. Hoemooi ook achterin een tuin en hoegeliefd, grote delphiniums zou ikzelfafraden in een kleine tuin, omdat er nade eerste bloei zeker twee maanden eenenorm gat in de beplanting is. Grassenbrengen lichtheid en beweging in detuin; niet alleen met kleur in de zomeren de herfst maar ook nog als ze bruinzijn in de winter. Een berijpt gras iseen sieraad voor de wintertuin. Wilt ueen minder losse beplanting en wilt umeer structuur dan kunt u uw rozeninperken met bijv. buxus. Dahlia’s eneenjarigen kunnen gaten vullen ennaar believen in een volgend jaar afge-wisseld worden. Laten we vooral nietvergeten ergens een clematis te plan-ten. Die uit de rankende viticellagroepen de struikvormen van de integrifolia-groep werden door mevrouw Behnkeals de meest gezonde clematis 2) aan-geduid. Afwisseling in hoogte moetook een rol spelen in de kleine tuin.Een niet al te hoge stamroos kan eengeweldige blikvanger zijn.

Wie bij wiePas op: u moet niet zomaar planten bijelkaar zetten omdat het plaatje in eencatalogus of tuintijdschrift zo mooi is.Thomas Proll verklapte dat zulkefoto’s soms worden gemaakt metplanten die voor dat doel even bijelkaar gezet zijn, maar die in werke-lijkheid niet bij elkaar passen. Bij hetcombineren met rozen moet u eraandenken dat de begeleidende plantengeschikt zijn voor dezelfde bodemsoorten lichthoeveelheid. Planten die net alsrozen een voedselrijke grond prefererendie goed doorlatend is en het beste opeen zonnige standplaats gedijen, zijn

geschikt. Veel rozenliefhebbers combi-neren rozen graag met de grijsbladigeplanten en halfheesters uit hetMiddellandsezeegebied. Die hebbenweliswaar ook een doorlatende bodemnodig, maar veel minder voeding. Tochzou het jammer zijn om van dezepopulaire groep af te zien, omdat hunkleuren zo mooi harmoniëren met veelrozen. Daarom het advies ze niet tedicht bij de rozen te planten, de grondvoor hun plantgat met zand en pot-grond te mengen en ze bij de bemes-ting over te slaan of apart te behande-len. In ieder geval moet de grondonder deze groep heel goed afwateren.Daarbij kan wat grind of grof zandonder in het plantgat helpen. Ook alsvoor vaste planten of heesters de zelf-de eisen aan de grond worden gesteldals bij de rozen, moet men er aan den-ken dat de roos – zowel boven- alsondergronds - niet in het nauw komt:houd afstand! Als er te dicht op elkaarwordt geplant, worden de rozenblade-ren na een bui niet droog en wordende rozen vatbaarder voor schimmel-ziekten. Denk er aan dat een haag(je)ook wortels maakt. Buxuswortelsspreiden zich horizontaal ver in uwperk, zodat u minstens eens per tweejaar met de spa deze wortels moetafsteken en verwijderen. Zo niet, danleiden uw rozen een miezerig bestaan,vooral als u de buxus ook nog te hooglaat worden, want dan komt er nietgenoeg lucht en wind bij uw rozen enworden ze gevoeliger voor schimmel-ziekten. Planten die woekeren, zijneigenlijk niet geschikt voor een kleinetuin. Van planten die zich sterk uit-zaaien, kan men voor de zaadvormingde net uitgebloeide bloemen afknippen.Proll vertelde dat de firma Kordes voorhaar showtuin in Sparrieshoop (tenWesten van Hamburg) tot voor eenpaar jaar geleden altijd vastgehoudenheeft aan het idee ‘alleen rozen in deshowtuin’ maar dat men de rozendaar nu ook succesvol combineert metvaste planten.

Wat zijn lage heesterrozen? De aanduiding ‘lage heesterrozen’bestaat nog niet zo lang in de rozen-wereld, maar voordat men bepaalderozen zo noemde, bestonden er in feiteal heel wat van dit type. Denkt u eensaan de beroemde kleine moschata-hybride van voor de TweedeWereldoorlog, de roze R. ‘The Fairy’(Bentall 1932) waarvan inmiddels ver-schillende sporten en nakomelingen opde markt zijn met ook zulke goedeeigenschappen. Nadat ze tientallenjaren als een doornroosje uit het zichtis geweest, beleefde deze roos in dezeventiger jaren van de 20e eeuw eengeweldige renaissance, die ongeveer

35

parallel liep met de opkomst van eennieuwe groep lage rozen van hetFranse rozenhuis Meilland: deMeidilandrozen. Om in die tijd de con-currentie met bodembedekkers alscotoneaster, pachysandra etc. aan tekunnen gaan - de markt van hetopenbaar groen lonkte - kwam debenaming ‘bodembedekkende rozen’ inzwang. Een onbedoeld gevolg hiervanwas dat tuinliefhebbers deze ‘gemeen-terozen’ links lieten liggen. Hoe onte-recht, want wat genoot ik jarenlangvan de vele rozen langs de wegen inGeldermalsen als ik naar en van deredactievergaderingen bij Els de Krijgerreed. Hoe dapper en rijk bloeien zeondanks alle uitlaatgassen die ze overzich krijgen. Kwekers hebben niet stil-gezeten en hebben deze rozengroepverfijnd, proberen er (meer) geur in tekweken en hebben nog gezondereselecties gemaakt. Het verbeteren vande gezondheid is topprioriteit omdatsteeds minder chemische middelen zijntoegestaan om de bekende rozenschim-melziekten te bestrijden. Op dat aspectgeven de beheerders van het openbaargroen het goede voorbeeld. Een moder-ne heesterroos is vrijwel altijd eendoorbloeiende, belangrijk dus voor eenkleine tuin. Lage heesterrozen zijn ermomenteel in alle mogelijke rozen-kleuren en er komen er steeds meermet geur. Het zijn ook niet allemaaltypische bodembedekkers meer, wanter zijn inmiddels ook meer opgaandeen overbuigende . Door de vele vertak-kingen zijn ze als solitair mooier danvele traditionele trosrozen die in per-ken staan. Lage heesterrozen kunnenin een groot aantal een kleurig, laagvlak in een grotere tuin of in een parkvormen, maar zijn juist heel geschiktom als kleine groep of als solitair eenkleine tuin op te fleuren. Natuurlijkkunt u er ook een rand van planten.Een aantal is ook als – niet al te hoge -stamroos te koop. Vemmer en Prollpleiten bij stamrozen voor de rassenmet overbuigende takken met kleinebloemetjes, al dan niet in trossen,omdat deze veel rijker bloeien en veelvlotter doorbloeien dan grootbloemigerozen op stam. Bovendien zijn de bloe-men bij overhangende takken beter tezien en te beruiken dan bij opgaandegrootbloemige rozen als die op stamstaan. Beide rozenexperts verwonderenzich al jaren over de populariteit vanhoge stamrozen met grootbloemigerozen. De groeiende groep van heelkleine of fijne roosjes wordt betiteld alsminiatuurrozen of patiorozen.

Rozen in potten of de flexibele tuinHebben rozenvrienden een tuin nodigvoor hun liefhebberij? Welnee, zeiKarla Wagner in Stuttgart. Op voor-

lichtingsdagen overtuigen wij mensendie in een appartement wonen ervandat zij op hun balkon of terras ookvan rozen kunnen genieten. In princi-pe kunt u alle rozen in een pot hou-den, als die pot maar groot genoeg is,maar in de praktijk zal meestal eenlaag blijvende worden gekozen. Vooruzelf is het belangrijk dat u de potkunt hanteren en (laten) verplaatsenen dat het balkon robuust genoeg is.Soms hoort u klaagzangen dat rozenin een pot het toch niet zo goed doenen het op den duur laten afweten. Bijeen goede behandeling is dat niet nodig.Volgens Thomas Proll is het aan teraden elke twee jaar de grond van eenpotroos te vernieuwen. Dat kan dantegelijk met het snoeien gebeuren. Zonodig is dit ook het moment om deroos een grotere pot te geven. Kies eenpot met rechtopgaande wanden of eendie onder smaller is dan boven en geenbolvormige pot want daar kunt u deroos na een paar jaar niet meer onge-schonden uithalen. De nieuwe rozen-grond of potgrond zal in de regel mestbevatten voor de eerste vier tot zesweken. De roos zal u dankbaar zijn enweer mooi uitlopen en rijk bloeien. Erzijn rozenvrienden die succesvol rozenin potten hebben en langere tijd niet degrond vervangen, maar de bovenstelaag vervangen door compost enhumus. Anderen gebruiken ook inpotten een bodemverbeteraar metmicro-organismen en zijn daar heeltevreden over. In zodanig verzorgdepotten werden zelfs regenwormenaangetroffen. In mei, voor de eerstebloei, is het tijd voor de eerstvolgendebemesting. Naar uw voorkeur kandeze organisch zijn of mineraal(kunstmest). Beide vormen zijn metlangdurige werking te koop. Let eropdat voedingsstoffen door het velewater geven van de potten soms snel-ler uitspoelen dan in de tuin zelf,zodat u misschien af en toe wat moetbijmesten. Dat kan ook in vloeibarevorm. Ook voor potrozen geldt dat zeniet na half juli bemest moeten wor-den om zich in de herfst voor te berei-den op de winterrust. De grond in eenpot droogt, zeker als de pot poreus is,eerder uit dan de grond in de tuin, duslet goed op dat uw rozen en anderepotplanten voldoende water krijgen,vooral als ze in de middagzon staan enbij grote hitte. Probeer ook bij een roosin een pot niet de plant nat te maken,maar water te geven op de aarde omte voorkomen dat het blad te lang natblijft en daarmee gevoelig wordt voorschimmelaantastingen.

Snoeien van potrozenEen potroos wordt gesnoeid zoals een

dergelijke roos zou worden gesnoeidals deze in de tuin zou staan.Misschien ten overvloede: heeft u vooruw pot gekozen voor een moderne,doorbloeiende lage heesterroos, dankunt u die vanaf half maart als hetniet meer vriest, snoeien tot op eenderde van de hoogte van het vorigeseizoen. Gedurende het hele bloeisei-zoen kunt u de uitgebloeide bloemetjesmet de vingers ‘nijpen’ (wijs- en mid-delvinger onder of naast het bloem-steeltje houden en met de duim er tus-sendoor het bloemetje eraf drukken).Als de hele tros bijna uitgebloeid is,kunt u deze wegknippen. Op dezemanier bekort u de pauzes tussen debloeiperioden. Wilt u in de nazomerbottels, dan moet u van de eerste tros-sen een aantal ongemoeid laten. Rozenin potten zijn gevoeliger voor vorstdan rozen in de volle grond. U kunt deroos enigszins beschermen door debinnenzijkanten van de pot te voerenmet noppenfolie voordat u de grond inde pot doet. Door deze voering droogtde potgrond ook nog minder snel uit.Let wel op dat het water er uit kanlopen, want langdurig natte voetenhebben kan een gevaar voor de rozenzijn. De potten moeten in de zomerniet te dicht tegen een muur staan,omdat die erg heet kan worden.Omdat de afkoelende werking van degrond ontbreekt, zullen bij een roos opeen balkon in de zon ook de onderzij-den van de blaadjes warm worden.Naar de mening van Karla Wagner ishet daarom aan te raden voor die situ-aties rozen met kleine, sterke blaadjeste kiezen. Zorg vervolgens dat de pot-ten in het winterseizoen niet in devolle zon staan, want dan drogen zesnel uit, maar zet ze dan zo mogelijkin de schaduw. Kies in de winter ookliever niet een plaats waar ze in devolle Oosten- of Noordenwind staan.U kunt om de potten met de rozenook rietmatjes doen. Die zijn de laatstejaren weer volop te koop in de tuin-centra. Verder kunt u de rozen zonodig nog afdekken met dennengroen.Als er gelegenheid voor is, zoudt u depotten ook met roos en al in de tuin inkunnen graven en ze zo nodig nogaanheuvelen of bovenop beschermenmet dennengroen.Welke rozen zijn geschikt?Ik kan binnen het bestek van dit arti-kel niet alle, honderden rozen voorkleine tuinen en potten noemen, maarraad u aan eens rustig te kijken incatalogi van kwekers en op hun web-sites. Zie daarvoor ook de advertentiesin dit bulletin. Om ze bij alle soortencliënten onder de aandacht te brengen,zijn de lage rozen vaak in meerdererubrieken te vinden. Let u daarbij op

36

de woorden potrozen, babyrozen, little, lage heesterrozen, Kleinstrauch-rosen, flower carpet roses, patiorozen,minirozen, miniclimbers, lilliputrozen,bodembedekkers, Bodendeckerrosen,dwergrozen, Zwergrosen, rozennamenmet het woord Haze erin van Tantau,met het woord Ovation in de naamvan De Ruiter Innovations BV, met hetwoord Meidiland van Meilland etc. Hetis ook de moeite waard eens te kijkenbij de ADR-rozen op www.ADR-rose.de welke lage rozen zo’n Duitseerkenning kregen en snuffel even bij deNederlandse Toprozen, waarvan eenoverzicht op de website van onze ver-eniging staat. In de meeste catalogi enop de meeste websites van kwekersstaan er foto’s bij en een uitgebreidebeschrijving. Let wel: wordt er nietover geur gesproken,maak u dan geen illusies. Staat ergensgeen foto bij, dan kunt u vaak eenfoto van het ras bekijken opwww.helpmefind.com/roses. Kijk vooreen overzicht van de moschatahybri-den bij www.lens-roses.be. In hetbloeiseizoen kunt u een kijkje nemenin het Westbroekpark in Den Haag ofeen van de andere keuringsparken inons land en natuurlijk in Lottum.Sommige kwekers hebben ook eenshowtuin.

Van de gezonde, goed doorbloeiendelage heesterrozen die Thomas Proll inzijn presentatie toonde, wil ik u eersteen aantal geurende noemen: de witte,enkelbloemige R. Escimo (‘KORmifari’)60 cm hoog; de witte, halfgevulde R. Innocencia (‘KORstarnow’) 50 cm;de licht citroengele, gevuldbloemige R. Solero (‘KORgeleflo’) 70 cm hoog;de citroengele, halfgevulde R.Stuttgardia (‘KORbalogo’) 80 cm 3); detamelijk gevulde, paarsroze R. Pepita(‘KORtufee’) 50 cm; de enkele, paars-rode met wit hart R. Lupo (‘KOR-dwarul’) 50 cm; de enkele, dieppaarsemet wit hart R. Juanita (‘KORalbeid’)80 cm en de halfgevulde purperrode R. Purple Rain (‘KORpurlig’) die 40-50cm hoog wordt, maar veel breder enzeer rijke trossen draagt. Vindt u geurminder belangrijk dan heeft Kordesnog veel meer andere lage roosjes zoalsde oranjeroze R. Coco (‘KORcoeinf ’)met enkele bloemen of R. Flirt 2011(‘KORchakon‘) met half gevulde licht-roze met witte bloemetjes. De kleinepaarsroze R. Knirps (‘KORverlandus’)was een van de eerste supergezonderoosjes en is zeer regenbestendig, echteen roosje om ergens over te latenhangen. De purperroze R. Roxy(‘KORsineo’) heeft ouderwets gevuldebloemen’; de eveneens paarsroze R. Gärtnerfreude (‘KORstesgli’) is bij

voorbeeld een aardige stamroos en depaarsrode, enkelbloemige R. Sommer-abend (‘KORmarec’) kan mooi als lageklimroos gebruikt worden en als obe-liskroos.

Nog veel meer rozen voor kleine tuinenNa dit bericht over de inhoud van hetsymposium in Stuttgart wil ik hiernanog aandacht vragen voor een aantalandere interessante moderne rozenvoor kleine tuinen en potten. Op elkrozenconcours in het Westbroekparkin Den Haag worden ook lage heester-rozen gekeurd en patioroosjes. Erstaan er inmiddels heel wat en het isde moeite waard u daar in het bloeisei-zoen te oriënteren op deze interessantegroep. Al in 1995 werd de nog altijdpopulaire witte, enkele patioroos R. Schneeflocke (‘NOAschnee’) vanNoack Gouden Roos van Den Haag. Inhet vorige Rozenbulletin (161 vannovember 2012) staan mooie patio-roosjes genoemd en afgebeeld die in deprijzen vielen op het laatste rozencon-cours van Den Haag. De roze R.Sunblaze (‘MEImilarn’) van Meillandmet haar bolle, roze bloemetjes kreeghet certificaat goud. Een goudenmedaille kreeg de halfgevulde, vuurro-de R. ‘Little Champion’ van Travers(Frankrijk).Voorts had hovenier Marco Braun vanhet Westbroekpark bij de keuringen inLe Roelx, België, succes met zijn patio-roosje R. ‘Moppie’ en zijn lage heester-roos R. ‘Tidy’. Ook in nummer 161wordt in het artikel Een eeuw Fryer’sRoses op pag. 25 het patioroosje R.Sweet Dream (‘FRYminicot’) genoemden afgebeeld, dat de meest succesvollein Groot-Brittannië veredelde roos ooitis. Het Instituut voor de Veredelingvan Tuinbouwgewassen IVT inWageningen won een aantal lagerozen die namen van sporten kregen.Heel aardig om de gezonde, witte,enkelbloemige R. ‘Golf ’ in een lage bakte zetten, waar ze in de breedte over-heen valt.

Klimrozen in de kleine tuin en op hetbalkonAl heeft u nog zo’n kleine tuin, vooreen klimroos is altijd een plaatsje tevinden, al is het maar tegen de voor-gevel van uw huis in een uitsparingvan het trottoir. Er waren al langer degrootbloemige klimrozen die meestalklimmende vormen zijn van lage,grootbloemige rozen. In hun naamstaat vaak ‘Cl’ of ‘Clg.’ van Climbingoftewel klimmend. Die worden in hetalgemeen niet zo erg hoog: 2–2 ½meter. Meer en meer worden door ver-schillende veredelaars zeer gezonde,

37

lage klimrozen gepresenteerd metramblerkarakter die doorbloeien. Eeninmiddels beroemde vertegenwoordigervan dit type is R. Guirlande d’ Amour(‘LENalbi’) van Louis Lens die al in1993 uitkwam. Ze wordt 180 tot 300cm hoog. Deze witte, sterk geurenderoos, die in trossen bloeit, heeft in2012 zelfs het Duitse ADR-predicaatontvangen. Verschillende anderemoschatahybriden kunnen - als zijgesteund worden - tot zeer bruikbareen mooie lage klimrozen uitgroeien,bijv. de paarsroze R. Dinky (‘Lenheav’)van Ann Velle uit 2002, haar lichtrozeR. Jean Stephenne (‘Velgrav’) en deeveneens witte R. Hedi Grimm(‘LENsec’) van Louis Lens. De deelne-mers aan de rozenreis 2012 naar Italiëdroegen eraan bij dat deze roos tot debeste roos van het rozenconcours inLa Tacita bij Rome werd uitgeroepen.De lilaroze R. Lavender Dream(‘INTerlav’) zag ik in een tuin op puurzand als mooie klimroos van zo’n driemeter hoog.

De paarsroze, doorbloeiende klimroosR. Laguna (‘KORadigel’) die ongeveer200 cm hoog wordt en tamelijk gevul-de bloemen heeft, verwierf de geurprijsvan het rozenconcours in Den Haag in2012. De lichtroze, eveneens door-bloeiende en geurende lage klimroos R. Jasmina (‘KORcentex‘) is met haarrijkgevulde, middelgrote komvormigebloemen hard op weg een publiekslie-veling te worden, evenals de lage klim-roos R. Hella (‘KORditwol’) met haartamelijk gevulde mooie witte bloemen. Alle drie deze klimrozen van Kordeshebben het begeerde ADR-predicaatwaarbij bladgezondheid zo’n grote rolspeelt. Obeliskrozen en boogrozen?Eilike Vemmer zou graag de termenobeliskrozen willen invoeren voor defijne, lage patioklimmers en ‘rozenvoor bogen’ of misschien liever ‘boog-rozen’ voor de iets hogere types. Alsdeze namen in de rozencatalogi zou-den worden gebruikt, zou dat voor derozenkopers een belangrijk hulpmiddelzijn. Immers, veel traditionele klimro-zen zijn niet geschikt voor een klein,elegant boogje of een lage obelisk, ter-wijl voor dat doel vaak rozen wordengezocht. De Engelse Chris Warner woneen aantal zeer goede, doorbloeiende,geurende miniklimrozen of patioclim-bers, die alom waardering oogsten. Deeerste die ik ooit zag, was de zachtzalmroze R. Open Arms (‘CHEwpixcel’)met enkele bloemetjes en dit roosje stalonmiddellijk mijn hart (zie coverfoto).Zijn gevulde, eveneens zalmroze, R. Ali Baba (‘CHEwalibaba’) is ook eenplaatje, evenals zijn witte R. Taffeta(‘CHEwcrest’) die gevulde, gekwartier-

de bloemen heeft als een ouderwetseroos. En een heel andere kleur heeftzijn R. Gloriana (‘CHEwpope’) methaar paarsroze, tamelijk gevulde bloe-metjes. Een totaal andere sfeer wordtopgeroepen met de rode, bijna vlam-mende R. ‘Rambling Rosie’ van ColinHorner die halfdubbele bloemetjesheeft en licht geurt. De roos kreeg eencertificaat goud in Den Haag in 2011.Het huis Meilland bracht de R. MiniEden Rose (‘MEIbigboni’) uit, een lief-lijke teerroze patioklimmer, met kom-vormige bloemetjes, die je ook eenobeliskroos zou kunnen noemen.Terwijl de echte moschatahybride R.‘Ballerina’ ook wel wil klimmen als zijhet naar haar zin heeft, kweekte JohnScarman met de patioclimber R.‘Dancing Girl’ een roosje dat daar heelveel van weg heeft. Denkt u eraan ookeen kleine obelisk of boog goed te ver-ankeren?

Weet u, toen ik zo geconfronteerdwerd met al deze leuke lage rozen,bedacht ik opeens dat ik een kleinetuin in mijn grote zou kunnen makenen ook wat rozen in potten bij het ter-ras zou kunnen zetten. Misschien alsvoorbereiding op later? 1) U kunt de lijst van vaste planten,

grassen, lage heesters, clematis enandere klimplanten die IngridBehnke in haar voordracht bij hetKassler Rundgespräch 2012 inStuttgart noemde, per email bij mijopvragen:a.hempenius@inter.nl.net. De lijstgeeft de Latijnse namen en deDuitse.

2) Zie evt. www.clematisinfo.nl Ukunt hier bovendien voor slechts a 5,- een schitterend overzichts-werk aanschaffen met afbeeldingenvan de gangbare clematisrassen inNederland en beschrijvingen metplant- en snoeiadviezen voor deverschillende groepen. Op de sitevindt u ook verkoopadressen voorparticulieren.

3) Zie in het aparte kader het beeldStuttgardia en de roos met die naam.

38

39

40

die ik ooit in NRV-verband heb meege-maakt. Ook voor dit jaar zijn mijnverwachtingen weer hooggespannen.Ik dank ook mijn medebestuursledenvoor hun geweldige inspanningen vande afgelopen jaren. Veel heb ik de afge-lopen jaren geleerd van onze leden,zowel over rozen als over anderezaken. Mijn vrouw en ik hebben onste midden van jullie altijd bijzonderprettig gevoeld en dat zal, naar ikhoop, ook in de toekomst zo blijven.Uiteindelijk is het toch de bedoelingdat mensen die van rozen houden ookvan elkaar beginnen te houden. Naastalle techniek en plantkunde hebbenrozen ook een emotionele waarde. Dedonkerrode roos geeft liefde aan enhartstocht, dapperheid, moed en res-pect. De witte roos staat voor zuiver-heid, het verborgen geheim, onschuld,jeugdigheid en nederigheid. De rozeroos betekent dankbaarheid en waar-dering. De oranje roos geeft verlangen

Vervolg van pagina 3

Goudse Glazen, onthoofding Johannes deDoper

aan en enthousiasme. De gele roossymboliseert vreugde, blijheid, vriend-schap en … een belofte voor eennieuw begin. Ik wens U allen een goeden vriendschappelijk nieuw rozenjaartoe.

Henk Verschuur

Moreau-orgel in de Sint-Janskerk

41

De trosroos ‘Helma Goudsmits’ van deveredelaar Harkness uit Engeland heeftin afdeling B van het Haagse concours(een soort toelatingsexamen) een certi-ficaat van aanbeveling gehaald. Nadrie seizoenen keuren door de VasteKeurings Commissie (VKC) is deze roosgeselecteerd. Een rode trosroos die opvak 211 van het Westbroekpark afge-lopen zomers stond te stralen.Helma Goudsmits is een mevrouw uitEindhoven. Zij is dol op rode rozen.Haar dochter heeft geregeld dat er eenrode roos naar haar moeder vernoemdis. Zij heeft een brief geschreven naartelevisiepresentator Paul de Leeuw. Inhet programma ‘Mooi! Weer deLeeuw’ was het mogelijk een wens telaten vervullen. Paul de Leeuw zag erwel wat in. De programmaleidingzocht contact met Jan Spek Rozen uitBoskoop. Dit bedrijf had toen (2008)een aantal nog naamloze rassen vanHarkness op het erf staan. En zo is hetgekomen.De tuinroos is donkerrood met middel-grote gevulde bloemen met glanzend

gezond blad. De hoogte is rond de 60tot 70 centimeter met een plantafstandvan 40 centimeter. De roos is vanaf2009 exclusief bij Jan Spek Rozen inBoskoop te koop.

Alex Spek is voor het programma in2008 uitgenodigd om tijdens de‘Valentijns’ dag, in de tv studio inAlmere de roos te introduceren.

Dit is het geheim van een roos van eenEngelse veredelaar met een oer-Hollandse naam. Maar ook de naammaakt deel uit van de persoonlijkheidvan een plant. Zou de roos met dezenaam op de Nederlandse markt eensucces worden?

Mariette Edelman

Hoe komt een roos uit Engeland aan een oer-Hollandse naam?

Paul de Leeuw en Alex Spek Helma Goudsmits met haar roos

42

De trosroos ‘Midsummersnow’ is deGouden Roos van de stad ’s-Graven-hage geworden.Deze witte roos van veredelaar MartinVissers uit België is op 5 juli 2012 ophet Internationale Rozenconcours vanDen Haag uitverkoren als allerbeste(coverfoto). Vissers sleepte ook dePosthoorn Publieksprijs binnen.Bezoekers van het Westbroekpark, inde vroege zomerdagen, kozen zijntrosroos R. Sweet Blondie(‘VISswepat’) als mooiste. Dit ras is in

2010 in het Belgische Kortrijk alonderscheiden met goud. De veredelaarvan deze twee rassen, Martin Vissers,begon in 2000 uit het niets met rozenselecteren en veredelen. In vroegerjaren was hij bekend door het ontwik-kelen van een bijzondere lijmsoort. Degeurprijs ging naar de leiroos R.Laguna (‘KORadigel’). Dit ras is van deDuitse veredelaar Kordes.

Gouden RoosDe Gouden Roos wordt gekozen dooreen vakjury (VKC), die vijf keer perjaar de rozen keurt op eigenschappenals kleur, blad en gezondheid. Op dedag van het concours in Den Haag isdeze vakjury aangevuld met een grootaantal genodigden uit binnen- en bui-tenland. Vijftig procent van de puntenvan de vakjury blijven staan. Altijdweer spannend welk ras zal winnenvooral na zo’n afschuwelijke winteren voorjaar als in 2012. Vijf en veertigrassen hebben meegedongen. Hoewelaarzelend stond het rosarium beginjuli toch redelijk in bloei.Omdat in Den Haag ook inzendersmee mogen keuren komt de interna-tionale rozenwereld graag naar deeindkeuringen op de dag van het con-cours. De belangstelling van de buiten-landse vakjury viel dit jaar echter wattegen. Wij telden slechts 14 personenvan over de grens.Voorafgaand aan de keuring werd het

Toproos predicaat uitgereikt aan ChrisWarner voor zijn roos R. Symphonica(‘CHEwdaybell’). Meer informatiehierover: zie Bulletin 160.

Uitslagen afdeling CTrosrozenCertificaat GoudR. Midsummersnow (‘VISsnowit’)Vissers –BelgiëCertificaat ZilverR. Pretty Girl (‘MEIkiskou’) Meilland-FrankrijkCertificaat BronsR. Tickled Pink (‘FRYhunky’) Fryer –Engeland

Gouden Roos van Den Haag 2012: R. Midsummersnow (‘VISsnowit’)

Martin Vissers met de Gouden Roos

Uitreiking Toproos predicaat aan ChrisWarner

Publieksprijs R. Sweet Blondie (‘VISswepat’) foto: Martin Vissers Geurprijs R. Laguna (‘KORadigel’)

4343

44

Grootbloemige rozenCertificaat ZilverR. Beverly (‘KORpauvio’) Kordes-Duitsland(goud en brons zijn niet toegekend)

Park-/HeesterrozenCertificaat ZilverR. Schloss Eutin (‘KORbrespo’) Kordes-DuitslandCertificaat BronsR. Summer Memories (‘KORuteli’)Kordes-Duitsland(goud is niet toegekend)

PatiorozenCertificaat GoudR. Sunblaze (‘MEImilarn’) Meilland -FrankrijkCertificaat BronsR. Lupo (‘KORdwarul’) Kordes-Duitsland(zilver is niet toegekend)

LeirozenCertificaat GoudR. Gardeners Glory (‘CHEability’)Warner-EngelandCertificaat ZilverR. Laguna (‘KORadigel’) Kordes-DuitslandCertificaat BronsR. Moonlight (‘KORklemol’) Kordes-Duitsland.

Er was meer te keuren voor de vakjuryZoals op de meeste concoursen op dewereld wordt er ook in hetWestbroekpark op een speciaal veldanoniem gekeurd. Over het algemeenstaan daar rassen in kleine hoeveelhe-

Trosroos goud R. Midsummersnow(‘VISsnowit’)

Trosroos zilver R. Pretty Girl (‘MEIkiskou’)

Trosroos brons R. Tickled Pink (‘FRYhunky’)

Gareth Fryer neemt zijn prijs in ontvangst

Grootbloemige roos zilver R. Beverly(‘KORpauvio’)

Park/heesterroos zilver R. Schloss Eutin(‘KORbrespo’)

Park/heesterroos brons R. SummerMemories (‘KORuteli’)

Patioroos goud R. Sunblaze (‘MEImilarn’)

Patioroos brons R. Lupo (‘KORdwarul’)

Leiroos goud R. Gardeners Glory(‘CHEwability’)

4545

den die nog niet in de handel zijn.Prijswinners in deze afdeling (A) wor-den gestimuleerd het ras in de handelte brengen.

Uitslagen van afdeling A: TrosrozenGouden Medaille‘FRYsaxa’ Fryer-EngelandCertificaat 1ste klasse‘DORombe’ Dorieux-Frankrijk‘DICmascot’ Dickson-Noord-IerlandCertificaat 2e klasse‘01/1205-01’ Poulsen-Denemarken

Grootbloemige rozenGouden Medaille‘TAN 04341’ Tantau-DuitslandCertificaat 1ste klasse‘MEIlhyalfeu’ Meiland-FrankrijkCertificaat 2e klasse‘FRYtropic’ Fryer – Engeland

Park- / HeesterrozenGouden Medaille‘TAN 05244’ Tantau-Duitsland

Certificaat 1e klasse‘CHEwdelight’ Warner-Engeland‘TAN 06190’ Tantau-DuitslandCertificaat 2e klasse‘05-0129-002’ Boot & De Ruiter-Nederland‘06-0009-002’ Boot & De Ruiter-Nederland

Patio RozenGouden Medaille‘Little Champion’ TraversCertificaat 2e klasse‘PEAknave’ Limes-Engeland(certificaat 1ste klasse niet toegekend)

Leirozen Certificaat 2de klasse‘CHEwgrabity’ Warner-Engeland(gouden medaille en certificaat 1ste

klasse niet toegekend)

Chris Warner met goud voor zijn leiroos

Leiroos brons R. Moonlight (‘KORklemol’) Thomas Proll (Kordes Rosen) met al zijn prijswinnende rozen

foto: Marga Verwer

Afdeling A trosrozen, certificaat 1e klasseR. ‘DORombe’ Dorieux Roses

Afdeling A grootbloemige rozen, goudenmedaille R. ‘TAN04341’

De medewerkers van het Westbroek-park gaan binnenkort weer aan deslag met inzendingen voor volgendeconcoursen. Mariette EdelmanVoormalig uitvoerend secretaris van hetconcours

Afdeling A park/heesterrozen, certificaat2e klasse R. ’06-0009-02’; de prijs wordtin ontvangst genomen door Hans de Ruiteren Kees Jan Kraan

Afdeling A patiorozen, gouden medaille R. ‘Little Champion’

Afdeling A leirozen, certificaat 2e klasse R. ‘CHEgrabity’

46

In de zomer van 2005 is vanuit deafdeling Den Haag van de KMTP hetplan opgevat vrijwilligers te wervenvoor de nodige werkzaamheden in hetrosarium van het Westbroekpark. Eindoktober hadden zich al ruim tien per-sonen hiervoor aangemeld. Dit via devoorlichting vanuit de informatiekioskin de zomermaanden in het park enandere activiteiten van de KMTP, zoalsde groenochtenden op deStadskwekerij.Het geheel was een initiatief vanClaartje Vinkesteijn, destijds voorzittervan de Haagse afdeling. De gedachtewas om in het vroege voorjaar 2006te starten met de broodnodige werk-zaamheden.

OverlegIn overleg met Fanja Rekkers, groenbe-heerder van de Dienst Stadsbeheer in

Scheveningen en Ed Vreeken, ‘tuin-baas’ van het park is met de aange-melde werkers een eerste bijeenkomstbelegd. Afgesproken werd dat de werk-zaamheden op de eerste maandag inmaart zouden aanvangen en doorgaantot en met de laatste maandag in sep-tember. Een groepje op maandagoch-tend en een ander groepje in de mid-daguren.

VerloopHelaas kwam er al gauw enig verloopin de groep en viel het werken opmaandagmiddag af. Inmiddels zijn wein 2012 aanbeland en wordt er nogsteeds met veel enthousiasme gewerkt.Er hebben zich weer wat nieuwemedewerkers gemeld.

GenietenDe ploeg bestaat uit zo’n 10 vrijwilli-

gers, waaronder ook een paar ledenvan de Nederlandse Rozenvereniging.We genieten van het mooie park en debijzondere sfeer en rust die het parkuitstraalt als we er op maandagmor-gen om negen uur binnenkomen.

WerkzaamhedenIn het voorjaar beginnen we met hetsnoeien van de rozen, gevolgd doorwieden en schoffelen van de perken. In de nazomer volgt het uitknippenvan de uitgebloeide rozenstruiken.Het is heel prettig om met de vastehoveniers van het rosarium samen tewerken: kunnen we al onze eigentuinproblemen bespreken.Ieder jaar opnieuw is het een geweldi-ge beleving om na een natte, vrieskou-de winter- en voorjaar de rozenstrui-ken weer te zien ontluiken en het parkzich eind juni weer toont in al zijnkleur en schoonheid.

WaarderingWe zijn heel blij dat de gemeentebelangstelling heeft voor onze activi-teiten in het rosarium. Aan het eindevan het seizoen ontvangen wij een gulbedankje en in de zomer een officiëleuitnodiging om op het InternationaleRozenconcours van Den Haag aanwe-zig te zijn.

Sara de Cock

Extra handjes in het rosarium van hetWestbroekpark in Den Haag

De vrijwilligers in het Westbroekpark

4747

Het Rosarium in Winschoten In het Rosarium van Winschoten wer-den we in het Rozenpaviljoen ontvan-gen door de coördinator van hetRosarium Bert Reinders en zijn voor-ganger, Antoine van Schaik. Terwijlwij genoten van een kopje koffie metrozengebak vertelde Bert het een enander over het stadspark waar hetRosarium deel van uitmaakt. HetRosarium is gelegen in het oude deelvan het stadspark, dat veel en intensiefonderhoud vergt. Het nieuwe deel vanhet stadspark wordt onderhoudendoor mensen met een verstandelijkehandicap. Het Rosarium beslaat circa 1½ ha van het terrein. Helaas moestener vanwege de vorst van afgelopenwinter 25 vakken met rozen gerooidworden. Er staat inmiddels nieuweaanplant, maar die leverde nog geenspectaculair tafereel op. Er is een aan-vang gemaakt om alle rozen in driejaar tijd nagenoeg geheel biologisch tebehandelen. Daarvoor wordt eenmengsel van Vital met Algecogebruikt, vermengd met wat spuit-zwavel (toch nog een beetje chemisch).Hiermee wordt iedere negen dagengespoten om groei te bevorderen enziektes zo veel als mogelijk te voorko-men. Naast het Rosarium is er een

helaas niet de beste plek gebleken; destruiken hebben weliswaar mooigroen blad, maar de bloem wil maarniet echt tot volle glorie komen.Verplaatsen is geen optie, want danzijn de struiken vanuit hetRozenpaviljoen niet meer te zien. Danis er nog de R. ‘Blauwestad’ vanInterplant, vernoemd naar de in ont-wikkeling zijnde stad aan hetOldambtmeer. (Ook die stad komt nietecht tot bloei, maar dat terzijde.) Debloem is overigens bepaald niet blauw,maar verkleurt naar een onbestemdekleur rose. De heerlijk geurende,

Verslag Tweedaagse reis Oost-Groningen 22 en 23 juni

door Maria van Zonneveld met foto’s van Ada van der Gaag

De afstand Den Haag – Winschoten is voor iemand die beslist geenochtendmens is, een flink eind rijden en gezien het uur van samen-komst op 22 juni voor mij een goede reden om een dag eerder al af tereizen naar het Van der Valkhotel in Westerbroek. Een bijzonder plezie-rig hotel, waar ik bij aankomst al een aantal bekenden aantrof. Naeen gezellige avond en een goede nachtrust vertrokken we de volgendeochtend naar het Rosarium in Winschoten.

Rhododendron parkmet 300 verschil-lende rassen die vanmaart – mei/junibloeien. Na zijnexposé leidde Bertons rond door hetRosarium. Vanwegehet slechte voorjaarwaren er helaasweinig rozen inbloei. De Toproos-keuring was zelfseen week uitgesteld,omdat er nog zoweinig te keurenviel. Enkele rozenmet een bijzonderverhaal of kenmerkwil ik toch wel noe-men. Vanwege het40-jarig bestaanvan het Rosarium isin 2007 de donker-roze tot rode R.Winschoten(‘MEIfani’) vanMichelle MeillandRichardier aange-plant in het zichtvan het Rozen-paviljoen. Dit is

Rosarium Winschoten R. Gelber Engel (‘KORgosumo’), trosroos2002

Rosarium Winschoten R. Whiter Shade of Pale (‘PEAfanfare’) groot-bloemige roos

Rosarium Winschoten R. Manita (‘KORberuhig’) Cl

48

roomwitte floribundaroos R. ‘AndréBrichet’ - van de DVP Melle wordtalleen in Groningen R. ‘Imca Marina’genoemd, vanwege de Groningseafkomst van deze zangeres. Om denaam van een persoon te mogengebruiken is wel officieel toestemmingvan de betrokkene nodig. Niet ver vanhet Rozenpaviljoen staat de ‘Antoinevan Schaik-rozenboog’. Op een bordjestaat vermeld: “Antoine van Schaikheeft zich tijdens zijn dienstjaren bij deGemeente Winschoten (1974 tot 2005)enorm ingezet voor de ontwikkelingvan het Rosarium”. Een mooier eerbe-toon is nauwelijks denkbaar. De boogis ‘bekleed’ met een geweldig bloeiende(die wel!) witte, middelgrote roos,waarvan me de naam helaas ontscho-ten is. Tot slot is nog vermeldens-waard de halfvolle R. Rhapsody inBlue (‘FRAntasia’) van Colishaw; ookniet uitgesproken blauw, maar don-kerlila/paars. Niet bepaald mijn kleur.

BeeldenshowIn het park was tevens een beeldenex-positie van de kunstenaar Bastiaan deGroot te zien, die tot het eind van het

seizoen in het Rosarium zal blijven. Degemeente Oldambt zal een beeld aan-kopen en dit zal permanent in hetpark blijven. Tijdens de rondwandelinghielden we het niet helemaal droog,maar zodra wij terug waren in hetRozenpaviljoen barstte er een waarnoodweer met onweer los, waardoorzelfs even het licht uitviel. Na de lunchwas het weer droog en even buiten hetstadspark wachtte een ouderwetsestadsbus om ons naar de prachtigetuin bij de statige herenboerderij uit1864 van onze leden Ada en PietRijlaarsdam te brengen. Ook hierwaren de rozen nog lang niet op huntop, maar dat kon ook niet anders: hetvoorjaar is nu eenmaal erg koudgeweest. Maar de aanleg van de tuin iserg mooi en er zijn verschillende ver-borgen hoekjes en zitplekjes vanwaarde bezoeker een heerlijk uitzicht overhet weidse land heeft.

Historische tuin van de Mensinga’sDe laatste tuin, die we deze dagbezochten, was de tuin van mevrouwMensinga-Bruins. Tijdens een kopjekoffie/thee vertelde de heer Mensinga

het een en ander over de boerderij, dievanaf 1827 in de familie was. Tot zijnspijt zal er geen opvolging in hetakkerbouwbedrijf zijn, dat vroegerlangs de Dollard gesitueerd was, maarwaarvan de grens door diverse inpol-deringen vanaf 1590 steeds verderwerd verlegd. Tot en met 1925 kwamer iedere 50 jaar nieuw polderland bijen bij inpoldering kwam vergrotingvan de boerderijen tot stand tot aaneen ‘priel’, een nauwe doorgang in hetwaddengebied. Eigenaar van de grondis de lokale overheid; degene, die devolledige beschikking over de grondheeft (in dit geval de heer Mensinga) isde beklemde meier, een term die voor-namelijk in de provincie Groningenvoorkomt en vergelijkbaar is met deerfpachter. Hij mag niet zonder toe-stemming van de eigenaar een deelvan zijn boerderij verkopen.

De voorouders van de heer Mensingahebben wel wat te stellen gehad.Nadat in 1880 een landschapstuin eneen slingertuin waren aangelegd, waser in 1882 een grote brand waarbij hethuis in de as werd gelegd. In 1892

Rosarium Winschoten R. Pastella (‘TAN98130’)

Landjuweel Rijlaarsdam R. ‘Goldfinch’

Landjuweel Rijlaarsdam

Landjuweel Rijlaarsdam Taxodium

494949

Landjuweel RijlaarsdamTuin van mevrouw Mensinga-Bruins

Tuin van mevrouw Mensinga-Bruins

Jan Wilde een tuin

De Tuinerie

De Tuinerie

50

volgde brand in de schuur.Beide zijn opnieuw opge-bouwd, maar in 1970 werdeen deel van het huis afgebro-ken. Deze boerderij is genomi-neerd als mooiste boerderij vanGroningen. Nagenoeg alles water aan bomen in de tuin staat,is uit 1880. Op basis vanfoto’s uit 1932, aangetroffenbij het Ministerie van Oorlog,is de landschapstuin volgensorigineel ontwerp opnieuwingericht. En dat is voor hetovergrote deel te danken aanmevrouw Mensinga, die haarechtgenoot steeds om een stuk-je meer vroeg en dat ook vanhem kreeg. In 1980 kwamende eerste bezoekers de tuinbezichtigen. Op de binnenhofin de landschapstuin is eenrozentuin ingericht. In de oudehaag langs de oprit is een ver-stopt poortje met een heel oudebeuk en voorts is aan weerszij-den een perk goudgele rozen,R. Goldfinch. Dit is de historiein een heel klein notendopje.Persoonlijk had ik nog urennaar de verhalen van de heerMensinga kunnen luisteren,maar ja, de tijd was om. Devolgende ochtend werd eerst‘De Tuinerie’ in Kolhambezocht. Een tuin om vrolijkvan te worden; zoveel variatiein kleur en zoveel verrassingenmet aan het eind van de tuineen weids uitzicht. Een goedvoorbeeld hoe je van een rela-tief lange, smalle tuin ietsspannends kunt maken.

EnnemaborgVervolgens stond ons iets bij-zonders te wachten: eenbezoek aan de Ennemaborg inMidwolda, waar de kunstena-res Maya Wildevuur sinds1992 haar schilderkunst uit-leeft. En uitleven doet ze: er isgeen plekje, waar geen schilde-rij van haar hangt, tot op hettoilet aan toe. Je ziet door debomen het bos niet meer.Persoonlijk vind ik dat jammer,want er waren best wel mooieschilderijen bij, die door deveelheid absoluut niet tot hunrecht kwamen. De tegenstel-ling met het rustige bospadachter de borg had niet groterkunnen zijn. In boerderijHermans Dijkstra genoten wevan een heerlijke, maar welovervloedige lunch. Dezemonumentale boerderij is gele-gen in een tot oorspronkelijke

staat teruggebrachte Engelse land-schapstuin. Nu herbergt zij een kleinhotel met restaurant, voorzien van allecomfort die men maar wenst.

Wilde jan En toen ‘Wilde Jan een Tuin’! En dat isindrukwekkend geworden. Het terreinbeslaat ongeveer 8000 m², waarruimte is ingeruimd voor een bostuin,een elfentuin, een siertuin, een grotevijver, een moes- en kruidentuin. Inhet tuinhuis, maar ook verspreid overhet terrein, veel beeldende kunst, maaralles op een weldoordachte maniergeplaatst. Heel fascinerend, heel prach-tig, maar wat een werk!! Om te beko-men van deze overvloed werd de dagafgesloten met een boottocht over hetOldambtmeer. We voeren langs groteen kleine villa’s en andere optrekjes,maar het werd wel duidelijk, dat hetdoel wat men voor ogen had om doormiddel van wonen en recreatie ditgebied een flinke economische impulste geven, grotendeels mislukt is, ookdank zij de economische crisis. Ik hebtwee heerlijke dagen gehad en dankmet name Koosje van de Giessen-deGier voor de organisatie ervan.

De Ennemaborg

Jan wilde een tuin

De Blauwe Stad

De Ennemaborg met Maya Wildevuur ‘vantop tot teen’

51

Voor het derde jaar mocht ik weerdeelnemen aan de geurkeuring van hetInternationale Rozenconcours in DenHaag. Deze keuring vindt altijd in juliin twee sessies plaats: een ochtend- eneen middagkeuring. Dit jaar was deeerste keuring op 2 juli in de ochtend.Het weer was redelijk tot aangenaam;in de loop van de ochtend kwam zelfsde zon door. Veel van de te keurenrozen hadden geen tot nauwelijksgeur, maar in tegenstelling tot voor-

gaande jaren waren er toch wat meerrozen die wel geurden. Bij deze eerstekeuring was voor mij dan ook nogniet een uitgesproken winnaar aan tewijzen (vorig jaar was voor mij bij deeerste keuring al een duidelijke win-naar: R. Beverly (‘KORpauvio’) vanKordes, en bleef ook bij de tweede keu-ring mijn favoriet. Zij won dan ook,naar mijn mening volkomen terecht,de geurprijs). De tweede keuring vondplaats in de middag op 5 juli tijdenshet concours zelf, aansluitend aan de

lunch. Helaas moesten de paraplu’sop: het regende stevig, wat nogal vaninvloed bleek op de geur van de rozen:slechts één roos wist de nattigheid teweerstaan en geurde boven alles uit:R. Laguna (‘KORadigel’), opnieuw vanKordes: een volle donkerroze klimroos.Na de keuringen werd nog een bezoekgebracht aan het Gemeentemuseum,waar op dat moment een tentoonstel-ling was van kunststukken, die eigen-dom van verschillende grote bedrijvenzijn. Een sfeervol diner sloot dit bij-zondere evenement af.

Maria van Zonneveld

Rozen keuren op geur in hetWestbroekpark

Anno 2012 telt het rosarium West-broekpark 21 naambordjes in alle cate-gorieën met de naam daarop van ver-edelaar Braun. En daarbij staan er ookdiverse anonieme inzendingen op hetHaagse proefveld.

Marco Braun is al dertig jaar hovenierin het Haagse park. Hij is een ferventrozenliefhebber en is zo’n vijftien jaargeleden zelf in zijn woonplaats Alphenaan de Rijn aan het bestuiven en krui-sen gegaan.Ik heb destijds in het Rozenbulletinbeloofd Marco te volgen op zijn ver-edelingsresultaten. Zie hier.

Eervolle vermeldingen en medaillesMarco is aan het scoren en niet alleenin Den Haag.Hij won al eerder goud op het Haagseproefveld met de trosroos R. ‘Lots ofRed’ en zijn grootste succes in eigenland was de publieksprijs in Den Haagin 2009 voor de trosroos R. ‘Mira’.Maar er is ook in België veel belang-stelling voor Marco’s inzendingen.Op het Concours International deRoses Nouvelles de la Ville du Roeulxafgelopen september vielen de rozenvan Braun dik in de prijzen.Allereerst een certificaat van verdienstein de categorie bodembedekkers met R.‘Tidy’ en daarnaast een goudenmedaille voor de patio (miniatuur)roos R. ‘Moppie’ en een mooie onder-scheiding voor het nog naamloze ras:BR1483-106.

Marco is niet zo’n lezer maar tochmoet hij maar eens lid worden vanonze vereniging. Tot nog toe bracht ikhem een gratis exemplaar in het rosa-rium vlak bij mijn huis inScheveningen. Ik ben een oud collegaen een fan!

Mariette Edelman

Wie is toch die Braun uit Nederland, schreven wij een aantal jaren geleden

En maar snuiven

Zo werkt dat

De geurprijs was voor de ‘zilveren’ leiroosR. Laguna (‘KORadigel’)

Marco Braun met het certificaat van deMedaille d’Or van Le Roeulx

foto: Ed Vreeken

R. ‘Mira’ foto: Ed Vreeken

52

Rosa ‘Redsi’Op 7 juli 2012 heeft RedmondO’Hanlon, een roos gedoopt op Rozen-kwekerij de Bierkreek te IJzendijke,Nederland.

De roos kan als volgt wordenomschreven: Een roos met een maxi-mum hoogte van ca. 1 meter. Destruik groeit niet breed uit en is daar-om geschikt in bedden en borders. Zeis ook geschikt voor grotere potten.Het is een floribunda; de bloemenkomen soms alleenstaand, soms introssen en zijn ongeveer 12 centimeterin doorsnee. De bloemen blijven erglang mooi op de struik en zijn ook

geschikt als snijroos. De bladeren zijnglanzend donkergroen.De struik is tot nu toe resistent geble-ken tegen de gevreesde rozenziekten:sterroetdauw, meeldauw en roest. Ze is vorstbestendig (zone 5). Rosa ‘Redsi’ is een kruisingsproductvan de Canadese rozenveredelaar BradJalbert.Brad Jalbert blijft de geestelijke vadervan de roos. Rozenkwekerij deBierkreek vertegenwoordigt BradJalbert in Europa. De naam R. ‘Redsi’is voor deze roos vastgelegd.

Redmond O’HanlonRedmond O’Hanlon (Dorset 1947) iseen schrijver uit Groot-Brittannië, diezijn opleiding genoot aan het Marl-

borough en Merton College in Oxford.Hij behaalde zijn Masters ofPhilosophy en werd benoemd totwetenschappelijk medewerker in 1971.Zijn proefschrift, Changing ScientificConcepts of Nature in the English Novel,1850-1920, voltooide hij in 1977.Gedurende vijftien jaar was hij redac-teur van The Times Literary Supplementop het gebied van natuurlijke historie.In 2009 voer hij mee op het schip datde historische reis van Charles Darwinmet de Beagle herdacht door deze teherhalen.O’Hanlon is vooral bekend gewordendoor zijn fascinerende en humoristi-sche reisverslagen waarin hij zijnzoektochten beschrijft naar dieren engewoonten die al uitgestorven leken.

Bericht van Rozenkwekerij de Bierkreek: doop van een nieuwe roos

R. ‘Redsi’

4: Redmond O’HanlonMarga Verwer was voor de PR ook aanwe-zig bij de doop foto: Paul Zimmerman

De doop van de roos door Redmond O’Hanlon

Brad Jalbert

53

Bred jalbertDe Canadees Bred Jalbert werd in1965 geboren en is afgestudeerd in deTuinbouwkunde aan de universiteitvan Fraser Valley in Abbotsford inBritish Columbia in 1989. Het jaardaarop startte hij met het veredelenvan rozen bij de vrij kleine firma SelectRoses in Langley (BC). Ook schreef hijsamen met Laura Peters twee boekenover rozen: Roses for British Columbiaen Roses for Washington and Oregon. Hij probeert winterharde rozen, gezienhet klimaat daar, op de markt te bren-gen, maar dat is zeker niet zijn hoofd-doel. Hij streeft er vooral naar omrozen met een bijzondere kleurschake-ring te creëren. Per jaar heeft hij onge-veer 3000 tot 5000 zaailingen, waarhij er zo’n honderd van over houdt.Na vijf jaar testen blijven er nog onge-veer drie over die op de marktgebracht worden, Hieronder volgendrie voorbeelden:

R. Annie Davidson (‘JALannie’), eengrootbloemige roos met een lichtedamascener geur. De kleur is roze metlila ondertonen.R. Elfi von Dassanowsky (‘JALelfi’),een trosroos met een milde citrus geur.De bloemkleur is roze met abrikoos engeel.R. Sandalwood (‘JALwood’), een

miniatuurroos met een wel heel bij-zondere bloemkleur: terracotta metwat mauve.

Els de Krijger

R. Annie Davidson (‘JALannie’) foto: Jalbert

R. Elfi von Dassanowski (‘JALelfi’) foto: JalbertR. Sandalwood (‘JALwood’) foto: Jalbert

54

In 1912 begon Arthur Fryer uitGroot-Brittannië op 22 jarige leeftijdmet het kweken van rozen. Hij had alop een kwekerij gewerkt, maar wildevoor zichzelf beginnen. In het beginwas het sprokkelen om aan stukjesland te komen, maar rond 1920 washet hem gelukt om ongeveer vier totvijf acres te bemachtigen langs dedrukke snelweg A 50 bij Knutsford.Rond 1928 kwamen daar nog eenstwintig acres bij. Het bedrijf floreerdegoed in de jaren dertig. Zijn zoonFrank kwam na de 2e WO op hetbedrijf werken en was verantwoorde-

lijk voor de postorder afdeling.Gareth Fryer, kleinzoon van de oprich-ter, kwam in 1966 bij het bedrijf ennam in 1980 de firma over. Hij verteltdat de periode 1950 tot eind 1960 een‘gouden tijd’ was voor de rozenkwe-kers. Iedereen wilde rozen om kleur tebrengen in de tuin. Rozen zijn makke-lijk te fotograferen en door de kleurrij-ke catalogi stroomden de orders bin-nen. Gareth herinnert zich dat ze in dezomer van 1966 in een caravan onge-veer veertig shows bezochten; het leekeen beetje op en reizend circus waarbijje week in week uit weer dezelfdemensen tegenkwam. Op een show,zoals in Southport waren wel zo’nvijfentwintig standhouders; de rivali-teit was vriendelijk hoewel iedereengraag wilde winnen. De vaste klantenkwamen ieder jaar om de nieuwe ras-sen te zien. Op dat moment bedroegbij Fryer’s rozen de jaarlijkse productieongeveer driekwart miljoen struiken.De rozen werden verkocht per postor-der en het was niet ongewoon dat erper dag een halve postzak orders bin-nenkwam, vaak met het geld er con-tant bij. In 1970 kwam er een eindaan de tijd dat ‘de rozen tot in dehemel’ groeiden. Door overproductieen de oliecrisis ontstond er een duide-lijke terugval in de vraag naar rozen.Ook de opkomst van tuincentra methun aanbod van andere planten wasdebet aan de dalende vraag naar rozen.Gareth beschouwt de rozenmarkttegenwoordig als een beetje een onder-geschoven kind, maar het blijft nog

steeds de moeite waard. Hij concen-treert zich nu alleen nog maar op deveredeling van rozen en heeft het tuin-centrum verkocht aan de BlueDiamand groep.Gareth Fryer begon met veredelendirect nadat hij bij de firma begon; zijneerste rozen die op de markt kwamenwaren R. ‘Cheshire Life’ en ‘BobbyCharlton’; ze zijn nog steeds verkrijg-baar. Zijn passie zijn de grootbloemigerozen en zijn voorkeur gaat uit naarabrikoos tinten. Hij beschouwt R.Warm Wishes (‘FRYxotic’) als zijnbeste roos; hiermee won hij vijftieninternationale prijzen, waaronder in1977 de Gouden Roos van Den Haag.Zijn patio R. Sweet Dream(‘FRYminicot’) is de meest succesvolle,in Groot-Brittannië veredelde roosooit; tot nu toe zijn er daar meer dan4,5 miljoen struiken van verkocht.Ook dit jaar viel hij weer in de prijzenbij het Internationale Concours in DenHaag met R. Tickled Pink (‘FRYhunky’).

Een eeuw Fryer’s Rosesdoor Els de Krijger

Vertaling en bewerking van een artikel verschenen in The Rose,najaar 2012

Frank Fryer

Gareth Fryer

R. Warm Wishes (‘FRYxotic’) R. Sweet Dream (‘FRYminicot’)

55

Boekbespreking

In november verschijnt bij Uitgeverij Atrium een nieuw en origineel tuinboek:

De Beleving van kleur in de tuinPlantkeuze – Toepassing – Verzorging

door Martje van den BoschFormaat 28 x 22 cm, gebondenBladzijden: 160Verkoopprijs: b 14.99ISBN: 978 90 5947 430 7

Een tuin is bij uitstek de plek om te genieten en rust te vinden, maar ook een plek die nieuwe energie geeft. Elkmens beleeft dat op zijn eigen manier. Hoe we een tuin waarderen en de kleuren erin ervaren, wordt mede bepaalddoor wat we mooi vinden. De beleving van kleur in de tuin helpt om je eigen beleving van kleur en je eigen kleur-voorkeur te begrijpen. Het is een heel praktisch boek, met veel aandacht voor beplanting. Niet alleen éénjarige en vaste planten, maar ookbollen, rozen en bomen komen aan bod. Behalve een beschrijving vind je handige tips voor verzorging die je opideeën brengen om in eigen tuin aan de slag te gaan. De prachtige foto’s zijn een unieke bron van inspiratie.

Martje van den Bosch studeerde filosofie en was lange tijd als docent werkzaam. Sinds 2006 is zij fulltime met tuinen bezig: zij schrijft erover, ont-werpt voor anderen en onderhoudt debezoekerstuin ‘De tuinen van Demen’,die zij samen met haar man heeft ont-worpen en aangelegd. De foto’s zijngemaakt in die tuinen, door BrechtMané.Martje van den Bosch is lid van deNederlandse Rozenvereniging.

Het boek is verkrijgbaar in de boek-handel of te bestellen via:www.detuinenindemen.nl

56

‘DailyPost’ Na80 jaarheront-dekt1: 2: 3: 4:(indienmogelijkleesbaarafdruk-

In herinnering Alexander Patrick Dickson

Op 8 september 2012 is op 86 jarige leeftijd overleden Alexander Patrick Dickson. Hij

was de 5e generatie rozenveredelaars van Dickson Roses in Newtownards in Noord-

Ierland, de oudste familie van rozenveredelaars ter wereld. Pat Dickson was een echte

levensgenieter, die na terugkeer uit WO II naar Engeland werd gestuurd om daar een

opleiding te volgen

in de rozenverede-

ling. Hij maakte daar

dankbaar gebruik

van om van zijn

vrijheid te genieten

en om de bloemetjes

eens flink buiten te

zetten. Zijn vader

Alexander III vond

het welletjes en stuurde hem naar de fa. Meilland

in Frankrijk om het vak te leren. In 1958 kwam

Pat terug naar Newtownards en werd hoofd ver-

edeling. In 1966 kwam zijn eerste grote succes

met R. ‘Grandpa Dickson’. Daarna volgden nog

vele successen, met als hoogtepunt in 1984 de

grootbloemige R. Elina (‘DICjana’), die in 2006 opgenomen werd in The Hall of Fame van de World Federation of

Rose Societies. Vanaf 1977 werkte zijn zoon Colin mee op het bedrijf en nam enige tijd later de leiding over. Pat was

een graag geziene gast bij het Internationale Rozenconcours in Den Haag. De laatste jaren ging Pat nog wel met

zijn zoon Colin mee naar Nederland, maar verscheen niet meer op het Concours. Hij ging regelrecht naar zijn grote

vriend Hette Spek in Boskoop. En ja, waarover spraken zij, en waarop toastten zij; dat zullen wij nooit weten;

maar ook daar kwam een eind aan. Zijn vrienden zullen zijn humor missen en de rozenwereld is veel dank ver-

schuldigd aan deze markante man voor al zijn prachtige creaties.

Els de Krijger

(Red.: voor meer informatie over de historie van Dickson Roses: zie bulletin nr. 158 jan. 2012)

R. ‘Grandpa Dickson’

Pat Dickson

R. Elina (‘DICjana’)

57

58

59

60