VoorbladRisicoanalyse en Legionellabeheersplan koeltoreninstallatie

Klant naam:

Adres koeltorenlocatie:

blz. 1 van 55

Foto: luchtfoto koeltoren met cirkel rond de koeltoren en pijl.

Risicoanalyse beheersplan en logboek koeltoreninstallatie

Opdrachtgever:Naam:Adres: Woonplaats:

Contactpersoon:Naam:Functie:E-mail

Projectnummer/-benaming:xxxxx

Bezoekadres:Naam locatie:Adres: Postcode: Woonplaats:

Datum uitvoering risicoanalyse:………………

Opdrachtnemer:Bedrijf:Adres:Email:Telefoon:

Projectverantwoordelijke:Naam:Email:

Begeleider opdrachtgever:Naam:Functie:

Bewaarplaats compleet document:…………………………………………..

Met deze versie vervallen alle versies met een lager versienummer dan dit document heeft.

We benadrukken dat alleen de koeltoreninstallatie van bovenstaand adres met alle toebehorende faciliteiten wordt beoordeeld en beschreven in deze Risicoanalyse en beheersplan.

Dit document bevat vertrouwelijke informatie. Het is verboden deze informatie zonder schriftelijke toestemming van of namens xxxxxxxxxx aan derden te verstrekken. Dit geldt ook voor kopieën van (delen van) het document.

blz. 2 van 55

Verklaring Arbodienst

Deze Risico Inventarisatie en Evaluatie moet getoetst worden door een gecertificeerde Arbodienst (artikel 14 van de Arbowet).

Deze Risico Inventarisatie en Evaluatie inclusief beheersplan, logboek en calamiteitenplan is slechts geldig indien deze is ondertekend door een bevoegd persoon van de betreffende (gecertificeerde) Arbodienst.

Naam : …………………………..

Functie : …………………………..

Arbodienst : …………………………..

Datum : …………………………..

Handtekening : …………………………..

Akkoordverklaring verantwoordelijke manager

Gezien en akkoord verantwoordelijk managerDatum documentVersie document:Functie:Naam:Handtekening voor akkoord:

Datum ondertekening

blz. 3 van 55

1 InhoudsopgaveVerklaring Arbodienst....................................................................................................................................... 31 Inhoudsopgave.......................................................................................................................................... 42 Managementsamenvatting........................................................................................................................ 53 Opbouw van de legionella Risicoanalyse en Beheersplan........................................................................64 Gegevens van de koeltoreninstallatie........................................................................................................7

4.1 Algemeen/ locatie............................................................................................................................... 74.2 Technische gegevens koeltoreninstallatie..........................................................................................9

4.2.1 Gegevens van de onderdelen.....................................................................................................94.2.2 Regeling, beveiliging en signalering koeltoreninstallatie...........................................................104.2.3 Tekeningen............................................................................................................................... 114.2.4 Organisatieschema................................................................................................................... 124.2.5 Contactgegevens van betrokken partijen..................................................................................13

5 Risicoanalyse en maatregelen legionellapreventie..................................................................................205.1 Gevolgde werkwijze......................................................................................................................... 205.2 Indeling in risicocategorie................................................................................................................. 21

5.2.1 Fotorapportage.......................................................................................................................... 215.3 Risicoanalyse en bepaling maatregelen...........................................................................................22

6 Beheersplan............................................................................................................................................ 346.1 Controlelijst installatieaanpassingen / beheersmaatergelen.............................................................356.2 Beheers-/onderhoudsmaatregelen...................................................................................................36

7 Logboek................................................................................................................................................... 397.1 Registratie werkzaamheden m.b.t. de koeltoreninstallatie...............................................................40

8 Bijlagen (protocollen)............................................................................................................................... 418.1 Protocol in- en uit bedrijf nemen totale koeltoreninstallatie..............................................................428.2 Protocol monstername en analyse...................................................................................................438.3 Aanpak bij te hoge concentratie legionella.......................................................................................448.4 Communicatie na ontvangst uitslag monstername...........................................................................458.5 Protocol bij calamiteit....................................................................................................................... 468.6 Protocol desinfecteren...................................................................................................................... 488.7 Protocol ontkalken............................................................................................................................ 518.8 Protocol reinigen.............................................................................................................................. 528.9 Protocol veilig werken aan koeltoreninstallaties...............................................................................538.10 Tekeningen, onderhouds- en bedieningsvoorschriften.................................................................54

blz. 4 van 55

2 ManagementsamenvattingAanleidingDeze risicoanalyse en beheersplan zijn opgesteld n.a.v. de verplichting in de Wet milieubeheer en de Arbowet.

Overzicht Wetgeving en richtlijnen Legionellapreventie natte koeltorens geldend op de datum van het opstellen van de risicoanalyse en het beheersplan:

Risico voor: Werknemers OmgevingVerantwoordelijkheid

Werkgever Exploitant (Drijver van de inrichting)

Wetgever SZW I&M (Infrastructuur en Milieu)Wetgeving Arbowet, art. 5 (2011)

Arbobesluit, art. 4.85 en 4.87a (2013)Wet milieubeheer (2013)Activiteitenbesluit, art. 3.16a (2010)

Richtlijnen ISSO 55.3 (2014)AI32 (2013)

ISSO 55.3 (2014)AI32 (2013)

Toezichthouder / handhaver

Inspectie SZW Gemeente (Provincie)

Stand van zakenZie hoofdstuk 5 Risicoanalyse en maatregelen legionellapreventie.

Belangrijkste knelpunten1. .2. .3. .4. .5. .

Belangrijkste aanbevelingen1. .2. .3. .4. .5. .

Normoverschrijdingen en CalamiteitenVoor normoverschrijdingen zie het protocol: “Aanpak bij te hoge concentratie legionella” (bijlage 8.3.).Voor calamiteiten zie: “Protocol bij calamiteit” (bijlage 8.5).

Bewaartermijn, bewaarplaats en gebruikDe risicoanalyse en het beheersplan en bijbehorend logboek dienen op locatie beschikbaar te zijn. Deze documenten moeten bovendien voor de toezichthouder beschikbaar zijn. De ingevulde logboekgegevens dienen 3 jaar bewaard te worden. Logboeken mogen digitaal worden bijgehouden. Het personeel dat werkzaamheden uit de plannen uitvoert moet het meest recente logboek kunnen vinden bij de bevochtigingsinstallatie of een verwijzing naar de bewaarplaats. Voor mensen die werken aan de installatie moet duidelijk zijn welke activiteiten van hen worden verwacht en welke eventuele voorzorgsmaatregelen zij in acht moeten nemen.

blz. 5 van 55

3 Opbouw van de legionella Risicoanalyse en BeheersplanDe opbouw van de legionella Risicoanalyse en Beheersplan is als volgt:

In hoofdstuk 4 staan gegevens over de uitvoering van de koeltoreninstallatie en de organisatie rondom het beheer ervan.

Hoofdstuk 5 bevat de risicoanalyse en de daaruit volgende installatie- en beheersmaatregelen.Als eerste wordt de risico-indeling van de koeltoreninstallatie volgens BREF-koeling bepaald. Daarna is in één overzicht per risicocomponent gegeven:o de risicoanalyse;o de beheersmaatregelen;o de benodigde installatieaanpassingen;o de beheersmaatregelen na installatieaanpassing.

De risicoanalyse is onderdeel van het legionella-beheersplan.

Hoofdstuk 6 bevat het beheersplan met een controlelijst van de geadviseerde installatieaanpassingen.

Hoofdstuk 7 bevat het logboek waarin het beheer en onderhoud wordt gemonitord.

Hoofdstuk 8 bevat een aantal bijlagen, zoals protocollen en procedures die moeten worden gevolgd in bepaalde situaties.

blz. 6 van 55

4 Gegevens van de koeltoreninstallatie

4.1 Algemeen/ locatie

Bedrijf / gebouw / instelling:

Bezoekadres:

Postcode & Plaats:

Gebouwfunctie:

Eigendom van:

Formeel eindverantwoordelijke partij (drijver van de inrichting):

Bedrijf: Functie:

Aanmelding koeltoreninstallatie op grond van Wet milieubeheer */**

Datum: Door:

* via de Activiteitenbesluit Internet Module http://aim.vrom.nl** Meld de koeltoren aan bij de handhaver/toezichthouder milieubeheer voor opname in de atlasleefomgeving www.atlasleefomgeving.nl/home

blz. 7 van 55

Korte beschrijving van de installatie

…………………..…………………….

Overige gegevens

Functie van de koeltoreninstallatie:Aantal koeltorens/ cellen in de koeltoreninstallatie:Soort koeltoren:

Soort suppletiewater:

Type waterbehandeling:Bedrijfsperiode:

Situering van de koeltoren-installatie t.o.v. omgeving:

Benoem hier tevens de risicocategorie waarin de koeltoren is ingedeeld

Situatie koeltoren t.o.v. de directe omgeving

blz. 8 van 55

Locatiefoto koeltoren met directe omgeving

4.2 Technische gegevens koeltoreninstallatie

4.2.1 Gegevens van de onderdelenKoeltoren(s) Koeltoren 1 Koeltoren 2Fabrikaat:Type:Bouwjaar:Codering in processchema:Materiaal koeltoren:

o Omkasting:o Verzamelbak:o Leidingen:o Druppelvangers:o Koelpakket:

Ontwerp-gegevens:o Koelvermogen [kW]o Waterinhoud totale systeem [m3]:o Volumestroom koelwater [m3/h]:o Gemiddelde halfwaardetijd T50

Circulatieleidingeno Materiaal buis:o Materiaal appendages:o Materiaal pompen:o Materiaal Warmtewisselaar

Suppletiewatero Waterleverancier:o Hardheid: [oD]:o Zuurgraad [pH]:o Geleidbaarheid (S/cm):

Soort watervoorbehandeling (evt.)Waterbehandeling

o Fabrikaat / type / bouwjaar:o Sidestream- / mainstream:o Plaats apparatuur/ chemicaliën:o Automatische signalering uitval:o Details waterbehandelingsplan te

vinden in:Spuivoorziening

o Loost op:o Soort regeling:o Automatische signalering uitval:

blz. 9 van 55

4.2.2 Regeling, beveiliging en signalering koeltoreninstallatieHierna zijn opgenomen de functionele beschrijvingen opgenomen van de regeling, beveiliging en signalering van de koeltoreninstallatie m.b.t. de koelvraag, de water(voor)behandeling, en de spui. Ook de automatische signaleringen (op afstand) bij disfunctioneren van essentiële apparatuur m.b.t. legionellapreventie (storingsmeldingen) zijn hier beschreven.

Koelregeling

Watervoorbehandeling (eventueel)

Waterbehandeling

Spuivoorziening

Niveauregeling opvangbakken

blz. 10 van 55

4.2.3 Tekeningen In de tabel zijn de actuele proces- en instrumentatieschema(s) van de gehele koeltoreninstallatie vermeld, inclusief de watervoorbehandeling (evt.) en de waterbehandeling. Daarnaast zijn relevante leiding- en opstellingstekeningen opgenomen.

De tekeningen zelf zijn toegevoegd in bijlage 8.10.

Tekeningen

Tekeningnummer Titel Datum

blz. 11 van 55

4.2.4 OrganisatieschemaHierna is in het organogram weergegeven met de partijen die betrokken zijn bij het beheer van de koeltoreninstallatie.

In de hiernavolgende paragraven zijn de volgende zaken gedetailleerd weergegeven: o Contactgegevens van partijen die betrokken zijn bij het legionellaveilig beheren van de

koeltoreninstallatie;o Verantwoordelijkheden per partij bij het legionellaveilig beheren van de koeltoreninstallatie ;o Communicatie m.b.t. het beheer van de koeltoreninstallatie.

blz. 12 van 55

Neem hier een organisatieschema op dat een actuele weergave is van het koeltorenbeheer. Een voorbeeld van een schema is opgenomen in de toelichting.

Nummer de betrokken partijen in overeenstemming met de nummering in paragraaf 4.2.5

4.2.5 Contactgegevens van betrokken partijenGeldig vanaf datum: xx-xx-xx bijwerken op: xx-xx-xx

Betrokken partij Contactgegevens1 Drijver van de inrichting

(exploitant gebouw)Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

2 Werkgever van medewerkers die blootgesteld kunnen worden aan Legionella afkomstig van de koeltoreninstallatie

Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

3 Portfolio Manager(gedelegeerd verantwoordelijke m.b.t. Legionellaveiligheidkoeltoreninstallatie)

Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

4 Manager Gebouwbeheer Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

5 Preventiemedewerker Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

6 Beheerder koelinstallatieen koeltoren

Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

7 Installateur koelinstallatieen koeltoren

Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

8 Beheerder waterbehandelings-installatie

Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

blz. 13 van 55

Betrokken partij Contactgegevens9 Reinigingsbedrijf koeltoren Naam:

Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

10 Mechanisch onderhoudsbedrijf Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

11 MonsternameLegionellaonderzoek

Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

11a LaboratoriumLegionellaonderzoek (analyse)

Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

12 Wateradviesbureau Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

13 Toezichthouder Wm Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

14 Toezichthouder Arbo (Inspectie SZW)

Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

15 GGD Naam:Contactpersoon:Adres:Telefoon:E-mail:Opmerkingen:

blz. 14 van 55

Deze tabel dient jaarlijks te worden gecontroleerd op juistheid en actualiteit en aangepast indien nodig

4.2.6 Overzicht verantwoordelijkheden beheer koeltoreninstallatie

Bij het toekennen van verantwoordelijkheden is de RACI-Matrix gebruikt. Het RACI-model is een matrix die gehanteerd wordt om de rollen en verantwoordelijkheden van de personen die bij een project of lijnwerkzaamheden betrokken zijn weer te geven.

Bij iedere combinatie van een naam en resultaat/proces/taak staat een letter, de R, A, C of I. Deze letters staan voor de volgende termen:

R (Responsible, NL: Verantwoordelijk)Degene die verantwoordelijk is voor de uitvoering. Verantwoording wordt afgelegd aan de persoon die accountable is.

A (Accountable, NL: Eindverantwoordelijk)Degene die (eind)verantwoordelijk, bevoegd is en goedkeuring geeft aan het resultaat. Als het erom gaat, moet hij/zij het eindoordeel kunnen vellen, vetorecht hebben. Er is slechts 1 persoon Accountable.

C (Consulted, NL: Raadplegen)Deze persoon geeft (mede) richting aan het resultaat. Hij/zij wordt voorafgaand aan beslissingen of acties (verplicht)geraadpleegd. Dit is tweerichtingscommunicatie.

I (Informed, NL: Informeren)Iemand die geïnformeerd wordt over de beslissingen, over de voortgang, bereikte resultaten enz. Dit is eenrichtingscommunicatie.

blz. 15 van 55

Zie ook het organogram in paragraaf 3.3.1.

Drij

ver

Wer

kgev

er

Por

tfolio

Man

ager

Man

ager

Geb

ouw

behe

er

Pre

vent

ie M

edew

erke

r

Beh

eerd

er k

limaa

tinst

Inst

alla

teur

Beh

eerd

er w

ater

beh.

Rei

nigi

ngsb

edrij

f

Mec

h. o

nder

houd

bedr

ijf

Mon

ster

nam

e Le

gion

ella

Labo

rato

rium

Leg

ione

lla

Wat

erad

vies

bure

au

Toez

icht

houd

er W

m.

Toez

icht

houd

er A

rbo

GG

D

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 11a

12 13 14 15

Financiën en contractenregelen contracten aannemersregelen contracten onderaannemersbetaling aannemersbetaling onderaannemersWerking systeemklimaatinstallatie van het gebouwkoeltoreninstallatiewaterbehandelingControles, melden tekortkomingenvervuiling, aantasting, schade e.d.ingestelde waardenvoorraad chemicaliënwerking waterbehandelingwerking spuiMonstername en analysewaterkwaliteittotaal aerooblegionellaOnderhoudmeerJarenplanning koeltoreninstallatiejaarplanning koeltoreninstallatiegroot onderhoud koeltoreninstallatieklein onderhoud koeltoreninst. (vervanging, reparatie, storingen)opvolgen meldingen tekortkomingenIn- en uit bedrijf nemenuitvoeren protocol in/uit bedrijf nemen (8.1)Desinfecteren, ontkalken, reinigenonline desinfecteren koeltoreninstallatie (8.6)offline desinfecteren koeltoreninstallatie (8.6)ontkalken koeltoreninstallatie (8.7)reinigen koeltoren (8.8)reinigen leidingen warmtewisselaars (8.8)

blz. 16 van 55

Drij

ver

Wer

kgev

er

Por

tfolio

Man

ager

Man

ager

Geb

ouw

behe

er

Pre

vent

ie M

edew

erke

r

Beh

eerd

er k

limaa

tinst

Inst

alla

teur

Beh

eerd

er w

ater

beh.

Rei

nigi

ngsb

edrij

f

Mec

h. o

nder

houd

bedr

ijf

Mon

ster

nam

e Le

gion

ella

Labo

rato

rium

Leg

ione

lla

Wat

erad

vies

bure

au

Toez

icht

houd

er W

m.

Toez

icht

houd

er A

rbo

GG

D

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 11a

12 13 14 15

Legionellabeheersplanuitvoeren installatieaanpassingenuitvoeren beheersmaatregelenopstellen legionella-beheersplanactualiseren legionella-beheersplanbijhouden van het logboekverslagen vergaderingen opstellencontrole op:

o bijhouden logboeko uitvoeren installatieaanpassingen

naleving beheersplano actualiseren beheersplan

Tekeningen en technische gegevens (8.10)leveren technische tekeningen Wbijhouden technische tekeningen Wleveren technische tekeningen Ebijhouden technische tekeningen Eleveren technische tekeningen M&Rbijhouden technische tekeningen M&Rregelen dat deze worden geleverdregelen dat deze worden bijgehoudenNormoverschrijding legionellabeoordelen uitslag analysecoördineren acties bij positieve uitslag(zie verder 8.4)het doen stopzetten/vrijgeven inst.adviseren toezichthouderuitvoeren bron- en contactonderzoekVeiligheidhandhaven veiligheidsmaatregelenuitgifte en beheer veiligheidsmiddelenopslag, behandeling chemicaliënKwaliteitsborgingregelen auditsregelen opleidingen / cursussen legionellaWettelijk toezichtcontrole aanwezigheid beheersplancontrole kwaliteit beheersplancontrole uitvoering beheersplan

blz. 17 van 55

Drij

ver

Wer

kgev

er

Por

tfolio

Man

ager

Man

ager

Geb

ouw

behe

er

Pre

vent

ie M

edew

erke

r

Beh

eerd

er k

limaa

tinst

Inst

alla

teur

Beh

eerd

er w

ater

beh.

Rei

nigi

ngsb

edrij

f

Mec

h. o

nder

houd

bedr

ijf

Mon

ster

nam

e Le

gion

ella

Labo

rato

rium

Leg

ione

lla

Wat

erad

vies

bure

au

Toez

icht

houd

er W

m.

Toez

icht

houd

er A

rbo

GG

D

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 11a 12 13 14 15Overlegregulier directie-overlegregulier coördinatie-overlegoverleg bij controlebezoek toezichthoudende instantieverslagleggingMeldingen tekortkomingenontoelaatbare afwijking meetwaarden aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)tekort chemicaliën aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)disfunctioneren waterbehandeling aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)disfunctioneren spui-inrichting aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)achterstallig onderhoud aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)normoverschrijding Legionella intern aan: zie 8.4Gereed meldingenstoring verholpen aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)chemicaliën bijgevuld aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)reparatie waterbehandeling aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)reparatie spui-inrichting aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)verricht onderhoud aan: 4 (Manager Gebouwbeheer)acties normoverschrijding Legionella aan: 4 (Manager Gebouwbeheer) 4 vervolgens aan 14 (Toezichthouder Arbo) en 15 (GGD)

Deze tabel jaarlijks nakijken en aanpassen indien nodig.

blz. 18 van 55

4.2.7 Communicatie bij het legionellabeheer van de koeltoreninstallatie

Toelichting bij par. 4.2.4

Regulier directieoverlegDit is het overleg dat in het algemeen gevoerd wordt gevoerd tussen de directie van de drijver van de inrichting (exploitant), de gedelegeerd hoofdverantwoordelijke m.b.t. legionellapreventie (Portfoliomanager) en de manager gebouwbeheer. Het directieoverleg wordt geïnitieerd door de Portfolio-m anager.

Onderwerpen die onder meer aan de orde komen zijn:o MeerJaren-onderhoudsplanning o Contracteno Vervangingen en grote aanpassingen aan de koeltoren-installatieo Evaluatie beheer van de koeltoreninstallatieo Evaluatie van calamiteiten die hebben plaatsgevondeno Procedures VGM

Van dit overleg moet een verslag worden gemaakt dat wordt opgenomen in de map van het beheersplan.Dit overleg kan eventueel worden vervangen door “schriftelijke rapportage aan de directie”.

Regulier coördinatie-overlegDit is het overleg dat in het algemeen wordt gevoerd tussen een aantal belangrijke partijen die bij het legionellabeheer van de koeltoren betrokken zijn, zoals:o De gedelegeerd hoofdverantwoordelijke m.b.t. legionellapreventie (Portfolio Manager).o De Manager Gebouw Beheero Preventiemedewerker (Arbo)o De beheerder van de klimaatinstallatie en koeltoreninstallatieo De beheerder van de waterbehandelingsinstallatie

Onderwerpen die onder meer aan de orde komen zijn:o Ervaringeno Aanpassingen van de koeltoreninstallatie en/of waterbehandelingo Organisatie/communicatieo Procedures VGMo Beperking gebruik chemicaliën, water en energie en lozingen op rioolo Voorstellen aanpassen beheersplan

Van dit overleg moet een verslag worden gemaakt dat wordt opgenomen in de map van het beheersplan.

Overleg bij controlebezoek toezichthoudende instantieDit is het overleg dat in het algemeen wordt gevoerd bij een controlebezoek van een medewerker van de controlerende instantie (milieudienst / arbodienst) aan de koeltoreninstallatie. Daarbij moet minimaal de gedelegeerd hoofdverantwoordelijke m.b.t. legionellapreventie (Portfolio Manager) en de Manager Gebouw Beheer aanwezig zijn. Afhankelijk van hun betrokkenheid bij het dagelijks beheer kan het noodzakelijk zijn om ook andere partijen aan tafel te vragen, zoals:o Preventiemedewerker (Arbo)o De beheerder van de klimaatinstallatie en koeltoreninstallatieo De beheerder van de waterbehandelingsinstallatieDe rapportage en conclusies van dit overleg van de controlerende instantie dienen te worden opgenomen in de map van het beheersplan.

Communicatie bij normoverschrijdingVoor overleg en communicatie bij een calamiteit zie bijlage 8.4.

blz. 19 van 55

5 Risicoanalyse en maatregelen legionellapreventie5.1 Gevolgde werkwijze

1. De gegevens van de koeltoreninstallatie zijn vastgelegd in hoofdstuk 4.2. De koeltoreninstallatie is in par. 5.2 ingedeeld in een risicocategorie volgens BREF-koeling.3. Vervolgens zijn door een deskundige de risico’s geïnventariseerd volgens het stappenplan in fig. 4.1 van

ISSO-publicatie 55.3. 4. De koeltoren is hiertoe opgesplitst in zogenoemde risico-componenten, deze worden verder

componenten genoemd. 5. Deze zijn in de gegeven volgorde geplaatst, genummerd en benoemd zoals in fig. 4.2 van ISSO-

publicatie 55.3.6. Vervolgens is elk risico-component geanalyseerd op de grootte van het risico op legionella

vermeerdering en zijn de daarbij behorende beheersmaatregelen en gewenste installatieaanpassingen aangeven (zie par. 5.3)

Figuur xx De risicocomponenten van de koeltoreninstallatie

blz. 20 van 55

Neem hier een actuele tekening op met de risicocomponenten van het koeltorensysteem zie voorbeeld in de toelichting.

5.2 Indeling in risicocategorieDe risicocategorie waarin de koeltoreninstallatie is ingedeeld is afhankelijk van de nabijheid tot bebouwing en de gebruikers/bewoners (ziekenhuis, bejaardentehuis, hotel, of woningen).

De hoogte van de risicocategorie (1 is de hoogste) is van invloed op:o de frequentie van diverse acties (zie par. 5.3).o de frequentie van de monstername Legionella (zie bijlage ?)o de zwaarte van de maatregelen (aanpak) die gekozen moeten worden bij de verschillende gemeten

legionellaconcentraties (zie bijlage 8.3).o de lengte van de stilstandsperiode waarna desinfectie nodig is (zie bijlage 8.6)

Hierna is GRIJS gemarkeerd in welke risicocategorie de koeltoreninstallatie is ingedeeld.

Risicocategorie (conform BREF en AI 32 tabel 4.2)

Locatie koeltoren

1. (hoogste risico) Koeltoren in de nabijheid (< 200 m) van een ziekenhuis, verpleeghuis of andere (medisch georiënteerde) zorginstelling waar mensen met een verminderd immuunsysteem verblijven.

2. Koeltoren in de nabijheid (< 200 m) van bejaardentehuizen, hotels of andere gebouwen waarin zich veel mensen bevinden.

3. Koeltoren in de nabijheid (< 600 m) van een woonomgeving.4. (laagste risico) Koeltoren die op afstand (> 600 m) staat van een woonomgeving.

Toelichting op de indeling

5.2.1 FotorapportageHier zijn de actuele foto’s met toelichting opgenomen die van belang zijn voor het onderhoud en beheer van de koeltoreninstallatie. Verwijs in de toelichtingen naar de componenten in par. 5.3

Foto Foto

blz. 21 van 55

Geef hier een toelichting op de reden van de indeling verwijder de niet van toepassing zijnde categorieën om verwarring te voorkomen.

5.3 Risicoanalyse en bepaling maatregelen

COMPONENT 0: GRONDSTOFRisico’s StandaardmaatregelenWater is van onbekende en ongecontroleerde kwaliteit.

Zorg voor aanvaardbare en constante kwaliteit van suppletiewater.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelIs suppletiewater van drinkwaterkwaliteit?

Ja Geen risicoNee Risico Watersamenstelling controleren/bepalen Eventueel watervoorbehan-

deling en/of filtratie toepassenControle werking watervoorbehandeling… x per jaar

COMPONENT 1: LEIDINGWATER-INSTRisico’s StandaardmaatregelenLegionellavermeerdering als leidingwaterinstallatie niet legionellaveilig wordt beheerd.

Zorg voor regelmatige doorstroming en verversing van het leidingnet (minimaal wekelijks).

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing Beheersmaatregel Beheer conform ISSO 55.1 of 55.2?

Ja Gering risico nvt nvt Controle uitvoering beheer … x per jaar

Beheer conform ISSO 55.1 of 55.2?

Nee Risico Beheer conform ISSO 55.1 of 55.2 Vlgs. aanwijzingen ISSO 55.1 of ISSO 55.2*

Vlgs. aanwijzingen ISSO 55.1 of ISSO 55.2

, blz. 22 van 55

COMPONENT 2: AANSLUITLEIDINGRisico’s StandaardmaatregelenDode leidingen;Inhoud aansluitleiding;Verblijftijd;Temperatuur.

In de toevoerleiding van het suppletiewater is een watermeter opgenomen, zodat de suppletiewaarden kunnen worden gemeten en de juiste hoeveelheid behandelingschemicaliën kan worden toegevoegd.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelTerugstroombeveiliging direct aan begin aansluitleiding (< 5d)?

Ja Gering risico* nvt nvt Controle werking 1 x per jaarNee Risico* nvt Plaatsen beveiliging (op

< 5d)Controle werking 1 x per jaar

Dode leidingdelen (L > 5d) in aansluitleiding?

Nee Geen risico nvt nvt nvtJa Risico Verwijderen nvt

Wekelijks verbruik in leiding naar koeltoren?

Ja Geen risico nvt nvt nvtNee Risico Inhoud leiding naar koeltoren

minimaal wekelijks verversen.Veel gebruikt tappunt na aftakking aansluitleiding

Geen

Omgevingstemperatuur*** 25 oC Geen risico> 25 oC Risico Dagelijkse doorstroming Oorzaak wegnemen nvt

Verwarmingslint zonder temperatuurregeling aanwezig?

Nee Geen risicoJa Risico Dagelijkse doorstroming Regeling aanbrengen Controle instelling 1 x per jaar

Onderbrekingsreservoir in aansluitleiding***?

Nee Geen risico nvt nvt nvtJa Groot risico Wekelijkse doorstroming creëren Automatiseren wekelijks

doorstromingControle … x per jaarReinigen en desinfecteren … x per jaar

* Het gaat hier om risico voor terugstroming naar de leidingwaterinstallatie vanuit de aansluitleiding** Etmaalgemiddelde temperatuur gedurende een week*** Noodzakelijk als de onderbreking niet gerealiseerd kan worden in de koeltoren zelf.

, blz. 23 van 55

COMPONENT 3: WATERVOOR-BEHANDELING

Risico’s StandaardmaatregelenTemperatuur;Inhoud buffer;Verblijftijd, stilstand;Vervuiling;Watervoorbehandeling defect.

Er is rekening gehouden met bemonsterings-, injectie-, aftap- en afvoerpunten en met de integratie van doseer- en aftapapparatuur;Pleeg minimaal onderhoud volgens eisen fabrikant;Reinig en desinfecteer de ontharder periodiek.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelNeeJa

Signalering werking voorbehandeling aanwezig**?

Ja Gering risico nvt nvt Controle systeem … x per jaarNee Risico nvt Controle werking en zuiverings-

graad vlgs fabrikant … x per jaar

Systeem met buffer, Nee Gering risico nvt Wekelijks verbruik realiseren bij T > 25 oC

Ja Risico Vervang de watervoor-behandeling eventueel door een systeem zonder buffer

Wekelijks verbruik realiseren. Bij T > 25 oC: Reinigen en desinfecteren 1 x per jaar en automatische controle van de zuiveringsgraad.

Dode leidingdelen (L > 5d) in aansluitleiding?

Nee Geen risico nvt nvt nvtJa Risico Verwijderen nvt

* Het gaat hier om het risico van het vermeerderen van legionella in de waterbehandelingsapparatuur. Als een ontharder in het toevoerwater goed wordt toegepast, dan wordt de kalkaanslag in de koeltoreninstallatie verminderd, waardoor legionellagroei minder kans krijgt en de onderhouds- en schoonmaakfrequentie kan worden verlaagd.

** Signalering op afstand wil zeggen monitoring van functioneren via bijv. GBS-systeem en melding op centraal controlepaneel, waar dagelijks toezicht is.

, blz. 24 van 55

COMPONENT 4a WATERVERDELING (met sproeiers)

Risico’s StandaardmaatregelenAerosolvorming;Vervuiling.CorrosieAfzettingen (bijv. hardheidszouten)

Toepassing van lagedruksproeiers (alleen bij pakketten);Tegengaan van ongewenste verspreiding aerosolen door:

Afscherming van de sproeiers naar buiten ; Goede afstemming toe- en afvoerluchthoeveelheid, luchtsnelheid en koelpakketten op de sproeiers.

Regelmatige inspectie sproeibeeld;Regelmatig reinigen sproeiers en verdeelleiding.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelRegelmatig sproeibeeld? Ja Gering risico nvt nvt Controle …. x per jaar

Reinigen …. x per jaar.Zo nodig vervangen

Nee Groot risico Direct reinigen sproeiers en verdeelleiding Indien nodig reinigingsfrequentie verhogen

Evt. ander soort sproeiers toepassen. (lage druk)

COMPONENT 4b: WATERVERDELING (met geperforeerde bak of verdeelbank)

Risico’s StandaardmaatregelenVervuiling;Algengroei door lichtinstraling.Afzettingen (bijv. hardheidszouten)Corrosie.

Afdekken van de reservoirs;Regelmatig reinigen van de reservoirs en verdeelleiding.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelAfdekking verdeelreservoirs aanwezig?

Ja Gering risico Controle 1 x per jaarNee Groot risico Reinigingsfrequentie 2x zo hoog Afdekking bak

aanbrengenReservoirs en waterverdeling schoon en vrij van aanslag, corrosie en biofilm?

Ja Gering risico Controle …. x per jaarReinigen …. x per jaarNee Groot risico Direct reinigen reservoirs en waterverdeling Eventueel aanpassen

waterbehandeling en/of waterontharder plaatsen

.

, blz. 25 van 55

Component 4a of 4b verwijderen indien niet van toepassing

COMPONENT 5a:Gesloten koeltoren

VERDAMPING(met interne warmtewisselaar)

Risico’s StandaardmaatregelenVervuiling (biofilmvorming);Corrosie;Afzettingen (bijv. hardheidszouten).

De natte delen van de koeltoren zijn toegankelijk voor inspectie en reiniging;Regelmatige inspectie;Regelmatig reinigen warmtewisselaar volgens aanwijzing fabrikant;Frequentie en reinigingsmethode aanpassen aan situatie.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelNatte delen vrij toegankelijk voor inspectie en reiniging?

Ja Geen risico nvtNee Groot risico nvt Toegankelijk maken nvt

Natte delen schoon en vrij van aanslag, corrosie en biofilm?

Ja Gering risico nvt nvt Controle …. x per jaarReinigen …. x per jaarNee Groot risico Direct reinigen natte delen warmtewisselaar

Controlefrequentie 2x zo hoogEventueel aanpassen waterbehandeling en/of waterontharder plaatsen

Omkasting beschadigd? Nee Gering risico Controle …. x per jaarJa Risico Herstellen nvt

Spatverliezen via zijkant Nee Gering risico Controle …. x per jaarJa Risico Oorzaak achterhalen Afhankelijk van oorzaak

, blz. 26 van 55

Component 5a of 5b verwijderen indien niet van toepassing

COMPONENT 5b:Open koeltoren

VERDAMPING(met pakket)

Risico’s StandaardmaatregelenVervuiling (biofilmvorming). Het koelpakket is toegankeleijk en kan makkelijk worden verwijderd en ontmanteld;

Regelmatige inspectie;Tijdig vervangen koelpakket;Frequentie en methode aanpassen aan situatie.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelNatte delen vrij toegankelijk voorinspectie en reiniging?

Ja Geen risico nvt nvt nvtnvtNee Groot risico nvt Toegankelijk maken

Natte delen, inclusief koelpakketten schoon, vrij van aanslag, corrosie en biofilm?

Ja Gering risico nvt nvt Controle …. x per jaarReinigen …. x per jaarSystematische vervanging 1x per … jaar

Nee Groot risico Direct reinigen natte delen en/of vervangen koelpakkettenControlefrequentie 2x zo hoog

Eventueel aanpassen waterbehandeling en/of waterontharder plaatsen

Omkasting beschadigd? Nee Gering risico Controle …. x per jaarJa Risico Herstellen

Spatverliezen via zijkant Nee Geen risico jaarJa Risico Oorzaak achterhalen Afhankelijk van oorzaak

.

, blz. 27 van 55

Component 5a of 5b verwijderen indien niet van toepassing

RISICOCOMPONENT 6: VERZAMELBAKRisico’s StandaardmaatregelenTemperatuur, zonlicht;Stagnatie;Vervuiling;Disfunctioneren waterbehandeling;

Het bassin heeft een vlakke bodem met een verdiept deel, waarop alle aansluitingen zijn aangebracht, waaronder een leegloop aftap;Op het laagste punt van het systeem is een aftapklep aanwezig, zodat het systeem inclusief alle leidingen en appendages gemakkelijk en volledig kan worden afgetapt;Bij kruisstroomtoepassingen contactpakketten op roestvrijstalen of kunststof vlonders plaatsen, zodat de ruimte onder het pakket kan worden gespoeld ten behoeve van reiniging;Regelmatig reinigen en desinfecteren van de waterbak. Let op daarbij persoonlijke beschermingsmaatregelen voor onderhoudspersoneel (PBM).

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelOppervlakken schoon en vrij van aanslag, corrosie en biofilm?

Ja Geen risico nvt nvt Controle …. x per jaarReinigen …. x per jaarNee Risico Direct reinigen delen met aanslag/sediment

Controlefrequentie 2x zo hoogEventueel aanpassen water(voor)behandeling

Plaatsen aanwezig waarin zich vuil verzameld?

Nee Geen risicoJa Risico Regelmatig controleren en periodiek reinigen Controle …. x per jaar

Ja Risico Dagelijkse doorstroming creëren Regeling aanbrengenZonlichttoetreding in verzamelbak?

Nee Geen risicoJa Risico Reinigingsfrequentie koeltoren 2x zo hoog Jaloezieën aanpassen nvt

Geluiddempende matten in verzamelbak waarop zich vuil en aanslag verzameld heeft?

Nee Geen risicoJa Risico Direct reinigen of vervangen delen met

aanslag/sedimentControlefrequentie 2x zo hoog

Controle op aanslag en biofilm … x per jaarIndien nodig reinigen of vervangen

, blz. 28 van 55

RISICOCOMPONENT 7: CIRCULATIESYSTEEM, INCLUSIEF WATERBEHANDELING

Risico’s StandaardmaatregelenTemperatuur van koelwater;Stagnatie in het hele of gedeelten van het systeem;Vervuiling;Leidingmateriaal;Disfunctioneren waterbehandeling;Aantasting en corrosie leidingmateriaal.Falen van de spuiafsluiter of falen van de geleidbaarheidsmeting die de spuiafsluiter aanstuurt.

Het watercircuit is zo eenvoudig mogelijk uitgevoerd, waarbij doodlopende leidingen en moeilijk af te tappen lussen en bochten zijn vermeden;Bij alle delen van het systeem dagelijkse doorstroom garanderen, met name vlak na een biocide doseringspunt;Het gehele systeem dagelijks even laten werken ook al is er geen koelvraag;Filter toepassen;Borging functioneren waterbehandeling door continue monitoring;Automatische spuiregeling, proportioneel geregeld op basis van de volumestroom of op basis van de meting van de geleiding van het koelwater;Storingsmelding bij het disfunctioneren van de waterbehandeling;Storingsmelding bij het disfunctioneren van de spuiregeling;Neem corrigerende maatregelen na storingsmelding.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelDraait de installatie automatisch dagelijks?

Ja Geen risico nvtNee Groot risico Circulatie dagelijks handmatig

inschakelenAutomatische inschakeling installatie met water-behandeling, minimaal 1x per dag gedurende een uur, ook bij geen koelvraag.

Controle werking … x per jaar

Circulatiesysteem blijft gevuld als waterbak wordt afgetapt in de winter i.v.m. vorst? (Bij hooggeplaatste koeltoren t.o.v. TSA.)

Nee Geen risicoJa Risico Systeem vullen met desinfectans en

corrosie-inhibitor. Desinfecteer het systeem voor in bedrijf stellen van de koeltoren

nvt Systeem vullen met desinfectans en corrosie-inhibitor. Desinfecteer het systeem voor in bedrijf stellen van de koeltoren

Dode leidingdelen in leidingsysteem?

Nee Geen risicoJa Risico Dosering extra biocide tot dode

leidingdelen zijn verwijderd.Dode leidingdelen verwijderen nvt

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing Beheersmaatregel

, blz. 29 van 55

Omloop- of koppelleidingen aanwezig?

Nee Geen risicoJa Risico Zorg dagelijks voor doorstroming. Omloop- koppelleiding

verwijderen of maak bypass volgens “block and bleed” principe

Tap bypass af als deze niet wordt gebruikt. Controle … x per jaar

Parallelle circuits aanwezig?

Nee Geen risicoJa Risico Minimaal 1 x per 5 dagen handmatig

parallelle circuit(s) laten doorstromen met ingeschakelde waterbehandeling.

Automatiseren cyclisch doorstromen parallelle circuits

Controle werking … x per jaar

Filter aanwezig in koelwatercircuit?

Nee Geen risico*Ja Groot risico* Reinigen … x per maand Automatisch terugspoel-baar filter

toepassenControle werking … x per jaarReinigen: …… x per jaar

Signalering op afstand** van falen spuiregeling aanwezig**?

Ja Gering risico nvt nvt Controle werking … x per jaarNee Groot risico Dagelijkse inspectie Signalering op afstand

aanbrengen**Leidingen schoon en vrij van aanslag, corrosie en biofilm?

Ja Gering risico nvt nvt Controle …. x per jaarReinigen …. x per jaarNee Risico Direct reinigen

Controlefrequentie 2x zo hoogEventueel aanpassen waterbehandeling en/of waterontharder plaatsen

WaterbehandelingSituatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelFilter aanwezig in waterbehandelingscircuit?

Nee Geen risicoJa Groot risico Reinigen … x per maand Automatisch terugspoelbaar filter

toepassenControle werking … x per jaar

Signalering op afstand** van falen waterbehandeling aanwezig?

Ja Gering risico nvt nvt Controle werking … x per jaarNee Groot risico Dagelijkse inspectie

Signalering op afstand** van tekort chemicaliën aanwezig?

Ja Gering risico nvt nvt Controle werking …. x per jaarNee Risico Wekelijkse inspectie Signalering op afstand

aanbrengen

* Indien er geen filter aanwezig is in het koelwatercircuit is er geen risico m.b.t. tot het filter zelf, echter het koelwatercircuit zal sneller vervuilen.** Signalering op afstand wil zeggen monitoring van functioneren via bijv. GBS-systeem en melding op centraal controlepaneel, waar dagelijks toezicht is.

RISICOCOMPONENT 8a: TOEVOERLUCHT

, blz. 30 van 55

(bij koeltoren met afzuigventilator)

Risico’s StandaardmaatregelenDoor onregelmatige toestroom is ook aan de aanstroomzijde aerosolvorming mogelijk;Inwaaien van bladeren, zand of zwevend stof. Hiermee kan de ontwikkeling van biofilm worden versneld.Kruisbesmetting door andere natte koeltorens in de directe omgeving.

Koeltoren verhoogd opstellen;Toepassen van luchtinlaatlouvres voor een evenwichtige instroming van aangezogen lucht en het voorkomen van uitwaaien van koelwaterdruppels bij tegenstroom koeltorens;Zorgen voor een dusdanige grootte van het inlaatoppervlak dat de toevoerluchtsnelheid voldoende groot is om dwarsventilatie door de windaanval tegen te gaan (5 - 7 m/s);De ruimte boven het koeltorenbassin zo goed mogelijk afsluiten om waterverlies als gevolg van wind, opwarming door invallend zonlicht en verontreiniging te voorkomen of te verminderen.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelKoeltoren zuigt vervuilde lucht aan?

Nee Gering risico Controle verandering situatie1 x per jaarJa* Risico Opvoeren reinigingsfrequentie Vervuilingsbron evt. wegnemen

of verplaatsenKoeltoren in boomrijke omgeving, afstand < 50 m, of last van inwaaien?

Nee Gering risico Controle verandering situatie1 x per jaar

Ja Risico Opvoeren reinigingsfrequentie Bladvangers of gaas maaswijdte < 10 mm aanbrengen

Bladvangers reinigen …. x per jaar

Koeltoren op windgevoelige plaats

Nee Gering risico n.v.t. n.v.t. Controle verandering situatie1 x per jaarJa Risico n.v.t. Deflectors en windschotten

aanbrengen in overleg met fabrikant

Geluiddempers aanwezig die sterk vervuild zijn?

Nee Geen risicoJa Risico Direct reinigen delen met

aanslag/sediment of vervangen.nvt Controle op vervuiling … x per

jaar. Indien nodig reinigen of vervangen

Inlaatjalouzieën ontbreken, defect, vervuild?

Nee Gering risico Controle .. x per jaar. Indien nodig herstellen, reinigen.Ja Risico Herstellen en/of reinigen nvt

Staat er een andere koeltoreninstallatie in de directe omgeving (< 600 m)?

Nee Geen risicoJa Risico Contact leggen met beheerder andere

koeltoreninstallatienvt Regelmatig overleg met

exploitant van koeltoren-installatie en vice versa

* Bijvoorbeeld verontreinigd met zand, zwevend, stof, ventilatieafvoer grootkeuken/ fabriek. Deze stoffen bevorderen de biofilmvorming.

RISICOCOMPONENT 8b: TOEVOERLUCHT

, blz. 31 van 55

Risicocomponent 8a of 8b verwijderen indien niet van toepassing

(bij koeltoren met toevoerventilator)

Risico’s StandaardmaatregelenInwaaien van bladeren, zand of zwevend stof. Hiermee kan de ontwikkeling van biofilm worden versneld.Kruisbesmetting door andere natte koeltorens in de directe omgeving.

Koeltoren verhoogd opstellen

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelKoeltoren zuigt vervuilde lucht aan?

Nee Gering risico Controle verandering situatie1 x per jaar

Ja* Risico Opvoeren reinigingsfrequentie Vuilbron wegnemen of verplaatsen (als mogelijk).Eventueel filter plaatsen bij toevoerventilator

Indien filter aanwezig:Filter vervangen ….. x per jaar

Koeltoren in boomrijke omgeving, afstand < 50 m, of last van inwaaien?

Nee Gering risico Controle verandering situatie1 x per jaar

Ja Risico Opvoeren reinigingsfrequentie Bladvanger, gaas maas-wijdte<10mm aanbrengen

Bladvangers reinigen …. x per jaar

Staat er een andere koeltoreninstallatie in de directe omgeving (< 600 m)?

Nee Geen risicoJa Risico Contact leggen met beheerder andere

koeltoreninstallatienvt Regelmatig overleg met

exploitant van koeltoren-installatie en vice versa

* Bijvoorbeeld verontreinigd met zand, zwevend, stof, ventilatieafvoer grootkeuken/ fabriek. Deze stoffen bevorderen de biofilmvorming.

, blz. 32 van 55

Risicocomponent 8a of 8b verwijderen indien niet van toepassing

RISICOCOMPONENT 9: UITBLAASLUCHTRisico’s StandaardmaatregelenVerspreiding aerosolen,Aerosolen bereiken gebouwen in de omgeving.

Koeltorens zijn (zo ver als mogelijk is) verwijderd van inlaten van airconditioning- en ventilatiesystemen, opengaande ramen en bewoonde gebieden, waarbij rekening is gehouden met de windrichting en de stroming van de lucht over aangrenzende gebouwen;De druppelvanger is afgestemd op de afvoerluchtsnelheid, is op de juiste wijze gemonteerd en voldoet aan de effectiviteitseisen in EUROVENT RS/9/003;De druppelvanger is niet van hout vervaardigd.

Situatie Beoordeling Beheersmaatregel (tijdelijk) Installatieaanpassing BeheersmaatregelDruppelvanger aanwezig en op de juiste manier gemonteerd?

Ja Risico n.v.t. n.v.t. n.v.t.Nee Groot risico Dosering extra biocide Direct druppelvanger (op de

juiste manier) aanbrengen.Druppelvangers zijn schoon vrij van aangroei en andere vervuiling

Ja Gering risico n.v.t. n.v.t. Controle …. x per jaarReinigen …. x per jaarNee Risico Direct reinigen

Controlefrequentie 2x zo hoogn.v.t.

Uitblaassectie inwendig schoon en vrij van aanslag en corrosie?

Ja Gering risico Controle …. x per jaarReinigen …. x per jaarNee Risico Direct reinigen

Controlefrequentie 2x zo hoognvt

Ongunstige locatie koeltoren t.o.v. luchttoevoer luchtbehandelingskast

Nee Geen risicoJa Risico Dosering extra biocide Vergroot indien mogelijk de

afstand tussen inlaten ventilatiesysteem t.o.v. uitmonding koeltoren en/of verhoog de plaats van de uitmonding t.o.v. de plaats van ventilatieluchtinlaten.Verbeter de kwaliteit van de druppelvangers

n.v.t.

, blz. 33 van 55

6 BeheersplanIn dit beheersplan vindt u de maatregelen die getroffen dienen te worden om de mogelijke risico’s op groei en verspreiding van legionellabacteriën tegen te gaan en de koeltoreninstallatie op een doeltreffende (veilige) manier te kunnen beheren. De maatregelen zijn verdeeld in de volgende onderdelen:

§ 6.1 Installatieaanpassingen§ 6.2 Beheer-/onderhoudsmaatregelen

Uitgevoerde installatieaanpassingen dienen geregistreerd te worden. De installatieaanpassingen kunt u aftekenen in de controlelijst installatieaanpassingen (§ 6.1) . Voor het registreren van Beheer- /onderhoudsmaatregelen kan het logboekblad § 7.1 gebruikt worden.

De wijze waarop beheer-/onderhoudstaken uitgevoerd dienen te worden staat omschreven in de bijlagen (Protocollen H 8).

, blz. 34 van 55

6.1 Controlelijst installatieaanpassingen / beheersmaatergelen

Tabel aanpassingen installaties en registratie gereed (eenmalig)

Omschrijving installatieaanpassing datumgereed

paraaf toelichting

, blz. 35 van 55

6.2 Beheers-/onderhoudsmaatregelenOnder “norm” zijn de actieniveaus ingevuld die volgen uit de RI en het waterbehandelingsplan.Beheersmaatregel Norm Frequentie * registratie DoorAlgemeenControle uitvoering beheersplan Volledig Manager GebouwbeheerMonstername en analyse Legionella (zie protocol monstername en analyse 8.2)

Laboratorium

Registratie acties bij normoverschrijding Nvt Manager GebouwbeheerRegistratie verslagen van overleg met controlerende instanties Nvt Portfolio managerPreventief mechanisch onderhoud Werkend BeheerderCorrectie mechanisch onderhoud Werkend Beheerder/installateurInstallatie in gebruik nemen (zie protocol in en uit bedrijf 8.1) Schoon en werkend Beheerder/

Beheerder WaterbehandelingInstallatie uit gebruik nemen (zie protocol in en uit bedrijf 8.1) Schoon Beheerder/

Beheerder WaterbehandelingOpslag persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) Compleet en werkend Beheerder/

Preventie MedewerkerComponent 2 AansluitleidingControle juiste werking terugstroombeveiliging Werkend jaarlijks BeheerderComponent 3 WatervoorbehandelingControle werking signalering watervoorbehandeling Werkend BeheerderControle voorraad chemicaliën Voldoende voorraad Beheerder/

Beheerder WaterbehandelingAanpassen instellingen waterbehandeling Werkend Beheerder WaterbehandelingCorrectief onderhoud waterbehandeling Werkend Beheerder WaterbehandelingComponent 4a Waterverdeling (met sproeiers)Reinigen druppelvanger Schoon BeheerderControle sproeibeeld Regelmatig BeheerderReinigen sproeiers en verdeelleiding Schoon Beheerder/ReinigingsbedrijfTemperatuur controleren en vergelijken met opnemer In overeenstemming Beheerder

, blz. 36 van 55

Component 5b Verdamping (met pakket)Controle natte delen koelpakketten Schoon BeheerderReinigen en/of vervangen koelpakket Schoon Beheerder/ReinigingsbedrijfOmkasting controleren op beschadigingen Vrij van schade BeheerderControleren op spatverliezen Geen spatverliezen BeheerderComponent 6 VerzamelbakControle verzamelbak op aanslag, corrosie en biofilm Schoon BeheerderReinigen en desinfecteren verzamelbak Schoon Beheerder/ReinigingsbedrijfControle op vuilverzameling schoon BeheerderComponent 7 Circulatiesysteem, inclusief waterbehandelingCirculatiesysteem via omloopleiding circuleren Circulatie BeheerderControle dagelijks openen omloop- koppelleiding Werkend BeheerderControle cyclisch doorstromen parallelle circuits Werkend BeheerderControle werking terugspoelen filter Werkend BeheerderFilter koelwatercircuit reinigen Schoon BeheerderControle werking signalering spuiregeling Werkend BeheerderControle leidingen op aanslag, corrosie en biofilm Schoon BeheerderReinigen en desinfecteren leidingen Schoon Beheerder/ReinigingsbedrijfWaterbehandelingControle werking signalering waterbehandeling Werkend BeheerderControle signalering voorraad chemicaliën Werkend BeheerderControle voorraad chemicaliën Voldoende voorraad Beheerder/

Beheerder WaterbehandelingControle op functionaliteit opslag Functioneel Beheerder WaterbehandelingAanpassen instellingen waterbehandeling Werkend Beheerder WaterbehandelingCorrectief onderhoud waterbehandeling Werkend Beheerder WaterbehandelingComponent 8a Toevoerlucht (bij koeltoren met afzuigventilator)Inlaatjalouzieën controleren op ontbreken, defect en vervuiling Schoon en vrij van schade BeheerderHerstellen en/of reinigen inlaatjalouzieën Schoon en vrij van schade Beheerder/ReinigingsbedrijfRisicocomponent 9 UitblaasluchtControle uitblaassectie op inwendig schoon, aanslag en corrosie Schoon BeheerderReinigen uitblaassectie Schoon Beheerder/Reinigingsbedrijf

, blz. 37 van 55

* Afhankelijk van het resultaat van de beheersmaatregel moet de frequentie eventueel te worden aangepast.

, blz. 38 van 55

7 LogboekHet logboek is een integrale weergave van alle onderhoud service en beheeractiviteiten aan de koeltoreninstallatie.

Op de registratielijst 7.1 (Registratie werkzaamheden m.b.t. de Koeltoreninstallatie) zijn alle werkzaamheden en activiteiten die betrekking hebben op de koeltoreninstallatie geregistreerd.

Per activiteit is op de registratielijst tevens geregistreerd waar bijbehorende documenten zijn opgeslagen. Alle bijbehorende documenten (rapporten, werkbonnen etc.) zijn opgeslagen te worden in het logboek en/of digitaal gearchiveerd te worden.

, blz. 39 van 55

7.1 Registratie werkzaamheden m.b.t. de koeltoreninstallatie

Datum Naam Paraaf Omschrijving werkzaamheden/activiteiten

Locatie opslag bijbehorende documenten

Opmerkingen

, blz. 40 van 55

8 Bijlagen (protocollen)

De volgende bijlagen zijn opgenomen:

8.1 Protocol in- en uit bedrijf nemen totale koeltoreninstallatie

8.2 Protocol monstername en –analyse

8.3 Aanpak bij te hoge concentratie legionella

8.4 Communicatie na ontvangst uitslag monstername

8.5 Protocol bij calamiteit

8.6 Protocol desinfecteren

8.7 Protocol ontkalken

8.8 Protocol reinigen

8.9 Protocol veilig werken aan koeltoreninstallaties

8.10 Tekeningen, onderhouds- en bedieningsvoorschriften

, blz. 41 van 55

8.1 Protocol in- en uit bedrijf nemen totale koeltoreninstallatie

Dit protocol dient te worden uitgewerkt voor de onderhavige koeltoreninstallatie door een daartoe gespecialiseerd bedrijf. Hierna zijn enkele veel voorkomende acties gegeven.

In bedrijf nemen koeltoreninstallatie na langdurige stilstand (> 5 dagen)o Reinigen van de installatieo Vullen van de installatieo Desinfectie van de installatie door het toevoegen van desinfectans tijdens het vullen en te circuleren

zonder gebruik te maken van de ventilator en met gesloten spui.o Inschakelen waterbehandelingo Controleren van de instellingen van de waterbehandelingo Opstart van de installatie (M&R)o Monstername Legionella na 14 dagen

Uit bedrijf nemen koeltoreninstallatie na langdurige bedrijfsperiodeo Afschakelen M&Ro Waterbehandeling uitschakeleno Doorspoelen en verdunneno Desinfectie van de installatie door het toevoegen van desinfectans tijdens het vullen en te circuleren

zonder gebruik te maken van de ventilator en met gesloten spui.o Drainen installatie en koeltorenbako Controle en onderhoud van de koeltoreno Reinigen van de koeltoren

, blz. 42 van 55

8.2 Protocol monstername en analyse

Toegepaste methode:Monstername: NEN-EN-ISO 5667Analyse: NEN 6265-2007 / ISO 11731

Opmerking:Gebruik altijd dezelfde testmethode en hetzelfde monsterpunt om de analyseresultaten goed te kunnen vergelijken.

Frequentie:

Risico-categorie * Minimum frequentie

* Zie H5.2 voor de risico-categorie

Monsternamepunten:o Direct onder een sproeier (+ plaatsaanduiding)o Nieuw te realiseren monsterpunt in de retourleiding naar de koeltoren (zie aanbevelingen)

Tijdstip:o Momenten van monstername in het jaar:

………………………………………………………….o Minimaal enkele uren na opstart van het systeem.

Rapportage:o Noteer uitslagen in het logboek o Bewaar de analyserapporten in de mapo Bewaar deze minimaal drie jaaro Bij legionella-normoverschrijding Neem die acties volgens bijlage 8.4 en registreer deze acties in het

logboek

, blz. 43 van 55

8.3 Aanpak bij te hoge concentratie legionella

Als de koeltoreninstallatie besmet is met een te hoge concentratie legionellabacteriën moet actie worden ondernomen conform de aanpak die behoort bij de betreffende risicocategorie en concentratie. In onderstaande tabel staat het overzicht van de verschillende aanpakken (acties).

Grenswaarden legionella en bijbehorende aanpak

Risico-categorie 1/2 Plan van Aanpak

< 100 kve/l A100 – 1.000 kve/l B

1.000 – 10.000 kve/l C10.000 – 100.000 kve/l D, E

> 100.000 kve/l E, F

Risico-categorie 3/4 Plan van Aanpak

< 1.000 kve/l A1.000 – 10.000 kve/l B

10.000 – 100.000 kve/l C100.000 – 1.000.000

kve/lD, E

> 1.000.000 kve/l E, FTabel weghalen die niet van toepassing is

Onderstaande aanpakken zijn een voorbeeld overgenomen uit de richtlijn AI-32. Dit evt. aanpassen aan de onderhavige situatie in overleg met toezichthouder.

Overzicht van de verschillende aanpakken

A. Systeem is geheel onder controle; geen actie.B. Controleer via het behandelingsprogramma of alle doseringen in orde zijn; geen verdere

actie.C. Controleer behandelingsprogramma en geef extra dosering biocide.D. Onlinedesinfectie en -reiniging. Het systeem is matig vervuild en verdient onmiddellijk

bijzondereaandacht. Informeer het bevoegd gezag Wet milieubeheer en de plaatselijke GGD .

E. Controleer of werknemers/bezoekers mogelijk kunnen zijn blootgesteld aan aerosolen uit de besmettingsbron. Informeer het bevoegd gezag Wet milieubeheer en de plaatselijke GGD .

F. Offlinedesinfectie en -reiniging. Stop het systeem direct nadat de te koelen installatie is veiliggesteld.Zou dit te lang duren, dan moet de desinfectie alvast online worden uitgevoerd. Het systeemis ernstig vervuild en vereist onmiddellijk extra aandacht. Stel het bevoegd gezag Wet

milieubeheeren de plaatselijke GGD op de hoogte. Wanneer er gerede kans is op een besmetting van een medewerker/bezoeker kan ook een kerndeskundige worden ingeschakeld, bijvoorbeeld een arbeids hygiënist of veiligheidsdeskundige van een Aarbodienst.

In bijlage 8.4 is aangegeven hoe de informatiestroom loopt als de uitslag van de analyse van de bacteriologische gesteldheid van het koeltorenwater bekend is.

OpmerkingAanbevelingen op basis van EUROVENT 9/7 2011 art 6.2.2)Als bij een reguliere test een te hoge concentratie legionellabacteriën > 1.000 kve/l (1 kve/ml) of aerobe bacteriën > 10.000.000 kve/l (10.000 kve/ml) wordt aangetroffen, worden frequenter tests verricht als onderdeel van de aanpassing van het systeem of als onderdeel van de risicobeoordeling, om vast te kunnen stellen wanNee r het systeem weer onder controle is. Daarbij wordt aanbevolen om bij waarden tussen 10.000 kve/ml en 100.000 kve/ml wekelijks te testen op aerobe bacteriën tot de waarde weer lager is dan 10.000 kve/ml bij blijvende hoge waarden op aerobe bacteriën wordt aanbevolen om aanvullend een analyse op legionella uit te voeren.Bij waarden hoger dan 100.000 kve/ml op aerobe bacteriën wordt aanbevolen om direct een reiniging en desinfectie uit te voeren gevolgd door een monstername en analyse.

, blz. 44 van 55

Uitslag per mail

MonsternameLaboratorium

Manager Gebouwbeheer

beoordeelt uitslag

Rapport met uitslag

L > 105 kve/l

104 < L < 105 kve/l

102 < L < 104 kve/l

opdracht aanpak D aan: waterbehandelingsfirma

voert zelf aanpak E uit

opdracht aanpak B of C aan:

waterbehandelingsfirma

opdracht aanpak F aan: beheerder

klimaatinstallatie/water-behandelingsfirma

En voer zelf aanpak E uit.

Zie protocol bijlage 8.5

Meld positieve uitslag door aan toezichthouder

evalueert risico-analyse en beheersplan met betrokken

partijen en initieert eventuele aanpassingen ter verbetering.

Nee

Ja

Ja

Nee

Ja

Nee

L < 102 kve/lSysteem is onder controle

als ook beheers-maatregelen van

beheersplan zijn uitgevoerd.

Ja

Nee

VOORBEELDRisico-categorie 2

8.4 Communicatie na ontvangst uitslag monstername

Hierna is in een stroomschema aangegeven hoe de informatiestroom loopt als de uitslag van de analyse van de bacteriologische gesteldheid van het koeltorenwater bekend is.

* De toezichthouder kan verzoeken om positieve uitslagen aan te melden ten behoeve van statistische verwerking.

, blz. 45 van 55

8.5 Protocol bij calamiteit

Voor een besmetting van de koeltorens geldt altijd, eerst het gevaar wegnemen of veiligstellen, daarna de opvolgende acties

Hierna is de procedure gegeven die moet worden gevolgd bij het optreden van een calamiteit. Er is sprake van een calamiteit bij een analyseresultaat waarbij de legionella-concentratie L> xxxxx kve/l optreedt in een van de koeltorens.

Deze calamiteitenprocedure moet opgenomen worden in het integrale Calamiteitenprotocol Legionella van opdrachtgever.

o De betreffende koeltoren wordt in principe direct afgeschakeld mits dit geen directe gevolgen heeft voor een veilige bedrijfsvoering.

o Bij in bedrijf laten van het systeem direct de ventilatoren afschakelen om aerosolverspreiding te minimaliseren.

o Formeer direct het actieteam. Als dit niet mogelijk is nemen tenminste twee leden uit het actieteam de benodigde maatregelen en informeren het calamiteitenteam en de eigenaar schriftelijk, mondeling of per mail.

1. Formeren actieteam bestaande uit : - Eigenaar- Manager Gebouwbeheer- Beheerder klimaatinstallatie- Waterbehandelingsfirma- Preventie instelling

2. Stel een checklist met actiepunten op

Voorbeeld: Checklist actiepunten

Actiepunt UitgevoerdJa /Nee

datum door motivatie

1 Wel/niet uit bedrijfstellen koeltoreninstallatie en wanneer.

2 Desinfectie- en reinigingsmaatregelen online3 Neem voorafgaand aan de desinfectie

controlemonsters voor legionella4 Bij stopzetten van een of meerdere systemen, laat de

systemen direct allen desinfecteren en chemisch reinigen door een gespecialiseerde firma.

5 Beschermingsmaatregelen personeel en derden6 Inlichten instanties

7 Inlichten personeel, bezoekers, omwonenden wanneer dit noodzakelijk is.

8 Eventueel inlichten pers na overleg met GGD9 Onderzoek oorzaak van de calamiteit10 Bepalen maatregelen ter eliminatie van de oorzaak11 Opstellen bemonsteringsplan ter controle effectiviteit

maatregelen

, blz. 46 van 55

12 Definieer tijdstip einde calamiteit

Toelichting bij checklist

1. Motiveer altijd waarom evt. niet. Schakel altijd direct de ventilatoren uit indien dit mogelijk is.2. In het geval dat doordraaien van de systemen noodzakelijks is, dan desinfectie en

reinigingsmaatregelen. Direct het systeem drainen, opnieuw vullen met water en tenminste 10 ppm chloor. Zonder ventilator gedurende 2 uur circuleren. Herhaal de procedure bij veel vrijkomend vuil en/of schuimvorming. Consulteer direct een deskundige.

3. Bij monstername, zet op kweek en laat een snelle PCR-analyse uitvoeren om binnen 24 uur een indicatie te verkrijgen.

5. Laat personen niet in de buurt van de koeltoren komen. Zet het gebied af en draag tenminste een halfgelaatsmasker bij werkzaamheden nabij de koeltoren.

6. Wie moet in dit stadium geïnformeerd worden. Zijn er zieken of gevallen die wijzen op een legionellabesmetting.o eigenaaro Handhaver WM gemeente / Milieudienst Regio of Provincieo GGDo Arbodienst / inspectie SZW

7. Deze maatregel altijd na overleg met GGD, eigenaar, complete calamiteitenteam aangevuld met een deskundige die de risico’s van de koeltoren kan inschatten en overzien.

3. Bepaal de taakverdeling.

4. Stel een rapport op over de calamiteit.

5. Pas het beheersplan aan.

, blz. 47 van 55

8.6 Protocol desinfecteren

Desinfecteren van de koeltoren is noodzakelijk als de koeltoreninstallatie langer dan X dagen niet in bedrijf is geweest, of als er sprake is van een verhoogde concentratie legionella (zie bijlage 7.3).

Hierna is de procedure beschreven die moet worden gevolgd bij het desinfecteren van een koeltoren bij een besmetting. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen online desinfecteren en offline desinfecteren.

In de procedure is opgenomen:

o Op welke wijze de besmetting van personen wordt voorkomen;o Hoe de verspreiding naar de omgeving wordt voorkomen;o Welke maatregelen worden genomen om besmetting van het koelwater ongedaan te maken;o Welke instanties van de besmetting op de hoogte worden gebracht.

Op het moment dat het laboratorium een besmet monster aantreft, wordt de opdrachtgever, de Manager Gebouwbeheer gewaarschuwd. Deze stelt de waterbehandelaaren de beheerder op de hoogte en in gezamenlijk overleg, worden afhankelijk van de hoogte van de normoverschrijding direct de volgende acties genomen.

Opmerkingen:Denk aan het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)

, blz. 48 van 55

Online desinfecteren Onder het online desinfecteren wordt verstaan het desinfecteren van de koeltoreninstallatie terwijl deze in bedrijf is.Online desinfectie

Algemeen:1. de omgeving van de besmettingshaard afzetten.

Indien in de nevel van besmette systemen gewerkt moet worden, is het preventief dragen van een persoonlijk adembeschermingsmiddel, een masker type P2SL, sterk aan te bevelen.

2. Spui verhogen. Bijvoorbeeld tot de geleidbaarheid van het koelwater met circa 5% gedaald is (zo nodig dosering conditioneringschemicaliën hierop aanpassen) of totdat 6-8 uur gedraaid kan worden met gesloten spui zonder boven de maximaal toelaatbare indikking te komen.

3. Eventueel gedeeltelijk of geheel uitschakelen ventilatoren indien mogelijk.

4. Spuiklep/afsluiter sluiten. Soms is volledig sluiten niet mogelijk, voornamelijk in grotere complexe systemen. In dit soort gevallen de spui minimaliseren.

5. Alle circulatiepompen dienen bij te staan en alle eventuele regelafsluiters voor warmtewisselaars/koelmachines moeten volledig open staan.

6. Conditionering van het koelwater met chemicaliën ter controle van corrosie en afzettingen wordt voortgezet.

Desinfectieprocedure:7. Neem hier de desinfectieprocedure van de waterbehandelaar op

8. Na een bepaalde contacttijd (min. 24 uur) de spuiklep/afsluiter openen en gedurende enkele dagen gecontroleerd spuien. De ventilatoren mogen na enkele uren circuleren weer worden bijgeschakeld.

9. Eventueel 2e desinfectie met bijvoorbeeld oxiderend biocide (chloorbleekloog) waarbij circa 5 mg/l vrij beschikbaar chloor gedurende 5 uur wordt aangehouden in het koelwater (koelwater terugvoer).

10. Zo nodig neutraliseren van het koelwater, zodat het koelwater milieuhygiënisch verantwoord op het riool kan worden geloosd. Of de vrij beschikbare chloorconcentratie op natuurlijke wijze laten dalen tot beneden de 0,5 ppm chloor en daarna spuien.

11. Na een bepaalde contacttijd de spuiklep/afsluiter openen en spui verhogen totdat de systeeminhoud enkele keren is ververst cq. het koelwater helder is.

12. Spui sluiten en desinfectieprocedure stap 7 t/m 11 herhalen of een aangepaste desinfectieprocedure uitvoeren.

Eindstappen en evaluatie:13. Spuiregime normaliseren.

14. Opstarten met een aangepast biocideprogramma dat goed functioneert ter voorkoming van legionellagroei.

15. Legionellagehalte of de afwezigheid van legionella aantonen door middel van herhalingsmonsters (5 tot 10 dagen na desinfectie).Advies: 2e herhalingsmonster 4 weken na het 1e herhalingsmonster.

, blz. 49 van 55

Offline desinfecteren en reinigenOnder het offline desinfecteren wordt verstaan het desinfecteren van de koeltoreninstallatie nadat deze is uitgeschakeld.

Offline desinfectie en reiniging

Algemeen:1. Ventilatoren van de koeltorens uit bedrijf stellen, circulatie stoppen of de besmettingshaard

rondom afzetten om het verspreiden van besmette aerosolen tegen te gaan. En/of de omgeving van de besmettingshaard afzetten.Indien in de nevel van besmette systemen gewerkt moet worden dan is het preventief dragen van een persoonlijk adembeschermingsmiddel, een masker type P2SL, sterk aan te bevelen.

2. Spui verhogen. Bijvoorbeeld tot de geleidbaarheid van het koelwater met circa 5% gedaald is (dosering conditioneringschemicaliën hierop aanpassen) of spuien tot 20% onder het normale setpunt van geleidbaarheid.

3. Spuiklep/afsluiter sluiten. Soms is volledig sluiten niet mogelijk, vooral in grotere complexe systemen. In dit soort gevallen de spui minimaliseren.

4. Alle circulatiepompen dienen bij te staan en alle eventuele regelafsluiters voor warmtewisselaars en koelmachines moeten volledig open staan. Conditionering van het koelwater met chemicaliën ter controle van corrosie en afzettingen wordt voortgezet.

Desinfectieprocedure:5. Neem hier de desinfectieprocedure van de waterbehandelaar op

6. Na een bepaalde contacttijd (min. 24 uur) de spuiklep openen en gedurende enkele dagen gecontroleerd afspuien.

7. Desinfecteer zo nodig nogmaals met bijvoorbeeld oxiderend biocide (chloorbleekloog) waarbij circa 5 mg/l vrij beschikbaar chloor gedurende 5 uur wordt aangehouden in het koelwater (koelwater terugvoer).

8. Zo nodig neutraliseren van het koelwater, zodat het koelwater milieuhygiënisch verantwoord op het riool kan worden geloosd. Of de vrij beschikbare chloorconcentratie op natuurlijke wijze laten dalen tot beneden de 0,2 ppm chloor en daarna spuien

Mechanische reiniging:9. Systeem uit bedrijf nemen en volledig leeg laten lopen. Denk er om de circulatiepomp van de

waterbehandeling uit te schakelen.10. Koeltoren grondig mechanisch laten reinigen (waterbak + pakket, sproeiers en alle andere

plaatsen in het systeem waar microbiologische afzetting aanwezig kan zijn).11. Systeem opnieuw vullen met water.

12. Koeltoren opnieuw in bedrijf nemen, conditioneringprogramma wordt opnieuw opgestart.

opm Voor sterk besmette koelwatersystemen kan een tweede chloreringsstap na mechanische reiniging noodzakelijk zijn.

Eindstappen en evaluatie:13. Spuiregime normaliseren.

14. Opstarten met een aangepast biocideprogramma wat goed functioneert ter voorkoming van legionellagroei.

15. Legionellagehalte of de afwezigheid van legionella aantonen door middel van herhalingsmonsters (5 tot 10 dagen na desinfectie).Advies: 2e herhalingsmonster 4 weken na het 1e herhalingsmonster.

, blz. 50 van 55

8.7 Protocol ontkalken

Hierna is de procedure beschreven die moet worden gevolgd bij het ontkalken van de koeltoreninstallatie.

Dit dient alleen te worden ingevuld indien het noodzakelijk blijkt de installatie te zuren. Dit kan nl. op diverse manieren en met verschillende zuren en corrosieremmers worden uitgevoerd, e.e.a. afhankelijk van de soort en mate van vervuiling en de toegepaste materialen ( staal, koperlegeringen, rubber, RVS ).

Over het algemeen zal een koeltoren worden gezuurd als er meer dan 2 mm kalk in het pakket zit. Vervanging van het totale pakket is dan ook een optie. Gezien de relatief hoge kosten van zo’n reiniging ( met milieuvriendelijk afvoeren van reinigingsoplossing ) wordt van te voren een prijsopgaaf gedaan, waarin staat aangegeven hoe het werk word uitgevoerd en hoeveel chemieverbruik er is begroot.Voor de koelmachine is het rendement bepalend of er een reiniging moet worden uitgevoerd. Er kan dan worden gekozen om alleen de condensor te reinigen en/ of het gehele systeem.

, blz. 51 van 55

8.8 Protocol reinigen

Hierna is de procedure beschreven die moet worden gevolgd bij het reinigen van de koeltorens.Onderstaande voorbeeldprocedure kunt u invoeren.

Procedure reinigen koeltorens.o Aanmelden bij de beheerder.o Installatie buiten bedrijf laten stellen, ook via de werkschakelaars ( ventilatoren! ).o Verwijder de inspectieluiken en de louvres.o Begin bovenin met de druppelvangers, vuil valt naar beneden! Haal de druva’s (druppelvangers)er af en

maak deze op de grond schoon en plaats ze weer terug.o Casing afspuiten en louvres schoonmaken.o Koeltorenbak aftappen en schoonmaken. Na het koelseizoen tevens de gehele installatie aftappen!o Met een trekker schoonmaken van de waterbak en uitspuiten.o Ga zo door totdat de gehele bodem is schoongemaakt.o Controleer en reinig de bakzeef, indien aanwezig.o Monteer de inspectieluiken en louvres terug.

Procedure inspectie druppelvangers – water verdeelsysteemo Controleer 2 maal per jaar de druppelvangers van de koeltoren op vervuiling met algen en mos, indien

nodig dienen deze eruit/af te worden gehaald en worden gereinigd met hoge druk spuit.o Controleer 2 keer per jaar de druppelvangers op beschadigingen. Tijdig vervangen.o Sproeiers nakijken op vervuiling en beschadiging, zo nodig vervangen.

Mechanisch onderhoud o Het mechanisch onderhoud impliceert de complete controle van de installatieo Het betreft hier de:

inspectie van de ventilator en lagers/smering/aandrijving controle op lekkages controle op werking van de circulatiepompen/filters/warmte wisselaars/condensors uitvoering reparaties/vervanging onderdelen

o Opruimen van de gebruikte materialen.o Installatie weer in bedrijf (laten)stelleno Afmelden bij de beheerder.

, blz. 52 van 55

8.9 Protocol veilig werken aan koeltoreninstallaties

A. AlgemeenHet verdient aanbeveling dat medewerkers die werkzaamheden verrichten aan koeltoreninstallaties in het bezit te zijn van een VCA - certificaat.Hun direct leidinggevende dient in het bezit te zijn van een VCA-VOL-certificaat.Bij aanvang of herstart werkzaamheden controleren of situatie nog steeds veilig is (LMRA uitvoeren).

B. Adembescherming

Situaties waarin adembescherming nodig is o Bij inwendige inspectie, monsterneming van werkende koeltoren;o Bij inspectie druppelvanger van werkende koeltoren;o Bij reinigen van koeltoren(onderdelen) met hogedrukreiniger;o Bij alle werkzaamheden rond koeltoren met gemeten legionellaconcentratie > 10.000 kve/l;o In situaties waarin de uitvoerder zich niet fit/gezond voelt.

Aanbeveling uitvoering adembeschermingo Minimaal filterkwaliteit P2SL

Omstandigheden Soort maskerVoor korte perioden mondkapje:Voor lange perioden halfgelaatsmaskerBij reinigen met (hogedruk)reiniger volgelaatsmasker

Opslag en beheer adembeschermingDe eigen adembeschermingsmiddelen voor personeel zijn opgeslagen bij de Facilitaire afdeling, kantoor technische beheerder klimaatinstallatie/koeltorenDe filters, indien relevant, dienen regelmatig volgens opgave fabrikant te worden ververst (bijhouden in hetlogboek). Leveranciers zorgen voor eigen adembeschermingsmiddelen.

C. Werken op hoogteo Er moet zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van vaste trappen en bordesseno De ladder als werkplek op hoogte moet zoveel mogelijk worden beperkt. o De minimumeisen voor ladders in Nederland zijn vastgelegd in het Besluit draagbaar klimmaterieel van

de Warenwet en NEN 2484.o De werknemer moet een instructie hebben gehad ontvangen over gebruik van de laddero De deugdelijkheid van de ladder moet elk jaar worden gecontroleerd.

D. Werken met chemicaliënBij de waterbehandeling en/of desinfectie en/of het zuren van de koeltoreninstallatie wordt gewerkt met chemicaliën en gelden de volgende verplichtingen volgens de Arbowet en/of de wet Milieubeheer:o Aanwezigheid van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RIE) waarin risico’s van het werken met

gevaarlijke stoffen zijn opgenomen;o Gescheiden opslag van chemicaliën;o Aanwezigheid van werkinstructies voor het veilig werken met chemicaliën;o Beschikbaarheid en juist gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen;o Aanwezigheid van ventilatie van werk- en opslagruimten voor chemicaliën;o Aanwezigheid van noodvoorzieningen zoals een oogdouche;o Etikettering en signalering van leidingen en opslagreservoirs;o De aanwezigheid van een noodprocedure in geval van calamiteiten;o MSDS-bladen zijn aanwezig bij de installatie.

De SDU-uitgave “Chemiekaarten-2010” beschrijft de eigenschappen van verschillende chemicaliën en de bijbehorende nood- en preventiemaatregelen.

, blz. 53 van 55

, blz. 54 van 55

8.10 Tekeningen, onderhouds- en bedieningsvoorschriften

Hierna zijn de installatietekeningen (W, E, M&R) en de onderhouds- en bedieningsvoorschriften opgenomen van de (onderdelen) van de koeltoreninstallatie.

, blz. 55 van 55