1

Is er een rol weggelegd voor de coöperatieve vennootschap

in de zorgsector?En zo ja, onder welke voorwaarden?

7/6/2011De Factory, Schaarbeek

Eric Spiessens, Groep ARCO

2

Van waar deze vraag?

Vergrijzing en toenemende zorgbehoeften

Rol en financiële mogelijkheden van de overheid

Rol van het privaat initiatief, de concurrentie en de marktwerking in de zorg

Betrokkenheid van het individu, de families, de sociale organisaties bij financiering, organisatie en beheer van de zorgvoorzieningen

3

Vb: Uitdagingen ouderenzorg

Meer aangepaste huisvesting voor senioren Rusthuizen, serviceflatsaangepaste (sociale) (huur-)woningen in combinatie met nabijheid van zorg en diensten Aangepaste eigen woningen (individueel, collectief)

Meer aangepaste zorgen en hulpmiddelenzorg op maat (thuisvepleging, gezinszorg, oppas, boodschappen, vervoer …)Tussenformules residentiële en ambulante zorg Aangepaste hulpmiddelen ifv autonomie (personenalarm, domotica, mobiliteit, zelfzorgmiddelen…)

4

Uitdagingen ouderenzorg (II)

Betaalbaar voor ouderen en overheidsbudgetEigen middelen, eigen bijdrageInvesteringssubsidies, subsidies voor diensten of prestaties

Autonomie, Eigen keuze, zelfredzaamheid, onderlinge hulp relatie met mantelzorg en vrijwilligers (thuisomgeving)

Organiseerbaarheid Nabijheid, schaalvoordeel, multi-dienstenaanbod, planning, efficiëntie… Samenwerking dienst- en zorgverleners, medebewoners, familie, woningbeheerders

5

“Marktevoluties” in de zorgsector

Rol van de overheidTerugtrekkende overheid, onvoldoende middelen mobiliseerbaar

Commercialisering/privatisering van de zorg ‘VZW ziekenhuis & Vrije beroepen’, Commerciële rusthuizen, ‘BVBA’ thuisverpleging, ‘NV’ dienstenchequebedrijf

Concurrentiebevorderende en concurrentiële initiatievenEuropese commissie en subsidieregelingen, situatie in buurlanden (vb. Nederland, Frankrijk)

Cliënt centraal (ifv. autonomie, keuzevrijheid, beheerder van financiële tussenkomst)

Þ ‘99 – ‘08: privatiseren, vermarkten ifv. kostenefficiëntieÞ ’09 - …: betrekken van privé ifv. financierbaarheid

6

Positie individu versus dienstverleners

Individu versus dienstverlenende instantie

Overheids-instelling

Commerciëelbedrijf

VZW

Individu

Familie

Sociale omgeving

7

Coöperatie als 3de weg

Tussen dienstverlenenden (aanbod) en individu (vraag)

Coöperatieve als:• Samenwerkingsverband, organisatievorm• Plaats voor medeverantwoordelijkheid, medezeggenschap• Financiële betrokkenheid

Dienstverleners Personeel

Cliënten Gebruikers

Families

Sociale organisaties

Lokale overheden

Diensten-vzw’sCoöperatie

8

Coöperatie als 3de weg

Tussen organisaties en dienstverleners onderling

ClientCoöperatieve als:

• Samenwerkingsverband tussen dienstverleners en derden• Delen investeringskost, kostendeling, verhoogde efficiëntie, samenaankoop• Optimalisering aanbod

Dienstverlener A Sociale organisaties

Dienstverlener B

Coöperatie

9

Coöperatie als 3de weg

Tussen publieke/non-profit sector en private commerciële sector

Coöperatieve vennootschap:Aanvullend op overheids- en VZW-sectorAlternatief voor commerciële sectorVennootschap efficiënter dan VZW?? (eerder ideologisch debat)

Overheidsinstelling VZW CVBA BVBA NV

Non-profit Profit

Vennootschappen

10

VZW – Not for profitHandelsactiviteiten = sporadisch

Eigen bijdageInrichters‘Eigen’ vermogen =Beginvermogen, bestemde fondsenReserves, overgedragen resultaat

Kapitaals- en werkingssubsidiesGiftenLeningen, overheidswaarborgPositief resultaatGeen venn. BelastingToevoeging aan reservesReserves van VZW

Vennootschap – For profitHandelsactiviteiten = regel

Kostprijs + BTWInvesteerders/aandeelhoudersEigen vermogen =Kapitaal, Reserves, Overgedragen resultaat

Geen recurrente subsidiesGeen giftenLening als financiële hefboomWinstWel venn. BelastingDeels dividend deels reserveringReserves van aandeelhouders

Coöperatie als 3de weg

11

Coöperatief ondernemen is ondernemen

Nood aan (sociale) ondernemersBusiness plan uitwerken (inkomsten en uitgaven, liquiditeit en solvabiliteit, groeiperspectieven… ) Financiering rond krijgen (coöperateurs zijn investeerders)Risico’s nemen en risico’s beheren (geld is van AH’s en banken) Governance-structuur uitwerken (management, RVB, AV)Vennootschapsbelasting (belastingen, notionele intrestaftrek, maar ook fiscale hefboom van schuld)BTW (BTW-plicht, recuperatie van BTW)

12

Businessmodel noodzakelijk Inkomsten

• Bijdragen gebruikers (werkelijke kostprijs? marge?)• Tussenkomst van overheid via gebruiker (dienstencheques?, PAB?)• Tussenkomst via derde betaler (Vlaamse OH?, OCMW?, CM?...)• Per prestatie obv. reglementering?

Uitgaven

• Aankopen van goederen en diensten• Personeelskost (incl. overhead, administratie, boekhouding…)• kosten voor energie, mobiliteit, communicatie, werkplek

• Personeelssubsidie (enkel voor doelgroepwerknemers?)• Investeringssteun (voor zorginfrastructuren?)

• Investeringen in materieel vast actief (afschrijvingskost)• Financiële kosten

13

Kapitaal als financieringsbron en vergoeding ervan

Sociaal kapitaal van cliënten, hun families, van sociale organisaties, evt. lokale overheden

• Particulieren: bv. Max. 10 aandelen aan 250 EUR = 2.500 EUR• Koopkrachtige personen: bv. 10.000 à 25.000 EUR• Sociale investeerders: bv. 10.000 à 250.000 EUR

Beperkte doch correcte vergoeding van het kapitaal• minimum bv. 2% (inflatie) - maximum 6% (KB)• Korte termijn (2% - 4%) vs langere termijn (4 – 6%) • Dividendafstand mogelijk (specifieke aandelencategorie of naar zuster-VZW)

• Dividendkapitalisatie mogelijk (div. omzetten in nieuwe aandelen)

Niet duurder dan bankfinanciering; vergelijkbaar met korte- of lange termijnbelegging

Financiële knelpunten

14

Kapitaal, doch geen speculatie of maximalisering winst

Statutaire bepalingen rond coöperatieve aandelen:• Nominale waarde als referentie• (Deel van de) reserves blijven van vennootschap• Enkel uittreding mogelijk, geen verkoop aan derden (tenzij vennoot)• Toetreding nieuwe vennoten onder controle Raad van Bestuur

Aandeelhoudersovereenkomst• Afspraken over vergoeding van kapitaal/aandelencategorieën• Welke stakeholders worden betrokken in kapitaal • Afspraken over businessmodel & financieel plan• Afspraken over governancemodel (bv. samenstelling Raad van

bestuur)

Financiële knelpunten

15

Financiële knelpuntenGiften niet evident

Mogelijke oplossing: • Giften verzamelen via VZW • VZW neemt deel van kapitaal van vennootschap, evt. in

aandelencategorie zonder of met beperkt dividend• VZW neemt bepaalde taken van CVBA over

Subsidies niet evident

Decretale basis nodig:• Erkenningsvoorwaarden (vgl. erkende coöperatieve) • Tussenkomst van de Vlaamse overheid in kostprijs zorgverlening (via

bvb. derde betalersregeling, assistentiebudget, kapitaalssubsidies bij vastgoed)

Financiële knelpunten

16

Fiscaliteit, bijzondere aandacht

Vennootschapsbelasting: 34 % op winstRoerende Voorheffing: 15 % op dividenden, 15 % op intresten

Doch:

Dividenden aan particulieren van erkende coöperatieve: • Dividend tot 180 EUR pp geen RV, geen personenbelasting• aftrekbaar van belastbare basis in vennootschapsbelasting• Andere dividenden 15 % RV (na evt. winstbelasting)

Werken met aandeelhoudersleningen: • aftrekbare financiële kosten (indien marktconform) in venn.bel. • 15 % RV voor ontvanger van intresten

Notionele intrestaftrek • Fictieve rente voor risicokapitaal aftrekbaar van belastbare basis

Financiële knelpunten

17

Structuur eigen vermogen

Kapitaal

Beperkt startkapitaal mogelijk (min 18.500 EUR) (beperking financiële risico’s)Deel vast kapitaal – deel variabel kapitaal (voor vennoten die wensen uit te treden)Steeds kapitaalsverhogingen mogelijk ifv. groei (bijstorting of nieuwe vennoten) Vennoten kunnen jaarlijks of na x- jaar uittreden (Statuten!) ≠ categorieën, nominale waardes en evt. minimum of maximumbedragen mogelijk

• kleine aandeelhouders - grote aandeelhouders• langetermijnaandeelhouders – kortetermijnaandeelhouders (statuten!)

Vb: cat A particulieren max. 2.500 EUR 3% jaarlijks uitreden cat B sociale organisaties min. 25.000 EUR 5% 7 jaar blijven

Overgedragen winst/reservesVennoten hebben ofwel geen recht hebben op reserves (nominale waarde Ofwel (een beperkt) recht op reserves (ingehouden winst) ifv. beoogd langetermijnrendement voor structurele aandeelhouders (statuten!)

18

Coöperatie: maatschappelijk en financieel draagvlak voor meer en betere zorg

Diverse stakeholders betrekken bij coöperatie via diverse categorieën van coöperatieve aandelen: coöperateurs investeren mee

Cliënten/zorgbehoevenden en hun families

Personeel

Lokale overheden, sociale organisaties, omwonenden

Grote aantallen aandeelhouders (brede lagen van bevolking)

Diverse financiële engagementen mogelijkGrote bedragen, kleine (gelimiteerde) bedragen

Kortetermijnengagement – en langetermijnengagement

Verschillende (financiële) rechten mogelijk (dividenden, uitstapmogelijkheden)

Betrokkenheid bij beleid: coöperateurs beslissen meeAlle aandeelhouders hebben stemrecht op Algemene Vergadering

Grotere en ‘initiatiefnemende’ aandeelhouders leveren bestuurder(s) in Raad van Bestuur

Stemrecht van grote aandeelhouders op AV wordt begrensd