iq.;{ks= pkaxnso egkjkt lek/kh LFkG] iq.krkacs

डॉ. महेश सुभाष एडके ओटावा, कॅनडा.

पत्ता: महेश सभुाष एडके ओटावा, ओन्तरिओ, कॅनडा भ्रमणध्वनी: +१ ६१३ ८२५ ३९८५ ई पत्ता : maheshedake1@gmail.com

mailto:maheshedake1@gmail.com

लेखक डॉ. महेश सभुाष एडके हे कार्बनी िसायन शास्त्रामध्ये एम. एस्त्सी, पी.एच.डी असनू सध्या याच ववषयामध्ये ओटावा, कॅनडा येथे संशोधन कित आहे. लेखकाच े मळुगाव नेवासे असनू पणुतांरे् येथे त्यांच े नातेवाईक िाहतात. लेखक सध्या संतज्ञानेश्वि यांच्या आयषु्यावि संशोधनकिीत असनू माउलीचं्या जन्मगाव – आपगेाव तेआळंदी हा पवूीचा मागब शोधण्याचा प्रयत्न कित आहे. या दिम्यान लेखक ववववध गावांना भेट देत २-३ ददवस त्या गावी िाहून प्रवास वणबनरूपी ललखाण कित आहे. यातून महािाष्राला अनोळखी अश्या तीथबके्षर असणाऱ्या गावांची आणण इततहासाची ओळख करून द्यायचा लेखकाचा प्रयत्न आहे.

समपबण

माझ ेगुरु प्रो. श्रीतनवास सामंत, माटंुगा, मुरं्ई आणण ज्ञानेश्वि माउलींच्या चिणी अपबण.

या पुस्त्तकातील लेखनाचे सवब हक्क लेखकाकड ेसुिक्षक्षत असून पुस्त्तकाचे ककंवा त्यातील अंशाचे पुनमुबद्रण व नाट्य , चरपट ककंवा

इति रुपांति किण्यासाप लेखकाची लेखी पिवानगी ेणे आवश्यक आहे .तसे न के यास कायदेशीि कािवाई हो शकते .

प्रकाशक :- ई सादहत्य प्रततष्पान www.esahity.com

esahity@gmail.com

प्रकाशन :- माचब २०१७

ववनामू य ववतिणासाप उपलब्ध आपले वाचून झा यावि आपण फॉिवडब करू शकता

हे पुस्त्तक वेर्साईट वि पेवण्यापूवी ककंवा वाचना व्याततरिक्त कोणताही वापि किण्यापूवी ई सादहत्य प्रततष्पानची लेखी पिवानगी आवश्यक आहे.

http://www.esahity.com/mailto:esahity@gmail.com

6

7

iq.krkacs gs vgenuxj ftYg;krhy] jkgkrk rkyqD;krhy ,d NksVs xko] nf{k.k xaxk

letY;k tk.kk&;k xksnkojh unhdkBh olysys vkgs- ;k xkokl /kkfeZd] ikSjkf.kd o

,sfrgkfld okjlk ykHkysyk vkgs- vusd _”khequh] lar egar ;k xkoh ri’p;ZsZlkBh okLro

d:u gksrs- iq.;’yksd vfgY;kckbZ gksGdj ;kapsgh dkgh dkG ;sFks okLrO; gksrs- v’kk ;k xkoh

HksV nsÅu rsFkhy eafnjkrhy iqtkjh o xkokrhy o;Ld vuqHkoh yksd ;kaP;k’kh ckrphr

dsY;kuarj T;k dkgh xks”Vh ok bfrgkl ekÖ;k y{kkr vkyk rks eh izLrqr ys[kk}kjs ekaMr vkgs-

iq.krkacs xko nkSaM & euekM ;k jsYosekxkZojhy jsYos LVs’ku vkgs- iq.ks &nkSaM ekxsZ

f’kMhZyk tk.kk&;k jsYos iq.krkacs ekxsZ tkrkr- jLrkekxsZ ukf’kd o vgenuxj iklwu varj

lk/kkj.k 100 fd-eh- vkgs rlsp vgenuxj & jkgqjh & Jhjkeiwj o ukf’kd & flUuj &

f’kMhZQkVk ekxsZ iq.krkaC;kl jLrk vkgs-

;k xkokP;k if’pesdMwu unhpk izokg nf{k.kksRrj vlk okg.;kl lqjokr gksrs- T;k

fBdk.kh iwoZ & if’pe okfguh unh nf{k.kksRrj okgrs R;k LFkGkl iq.;{ks= letrkr-

xksnkojhpk vlysyk nf{k.kksRrj izokg gk frP;k izoklkr dsoG iq.krkacs ;sFksp vkkys vkgs- vfgY;kckbZ gksGdjkauh

xksnkojh rhjh vusd ?kkV cka/kys vlwu rhjkojhy eafnjkpk th.kksZ)kj dsysyk vkgs- ;k xkokr

vusd eafnjs vlwu xkokl eafnjkps xko vls Eg.krkr- iqjk.kdkGh ^^iq.;LRkaHk** o

^^rkachfyanukiwj** ukokus izfl) vl.kkjs xko Eg.ktsp l/;kps ^^iq.krkacs** gks;-

vxksnj mYys[k dsY;kizek.ks ;k xkokr vl.kk&;k vusd iqjkru eafnjkcn~ny vki.k

tk.kwu ?ksÅ;k-

iq.krkacs ;sFkhy iqjkru eafnjs %

1½ Jh pkaxnso egkjkt lek/kh eafnj &

e/;;qxkrhy larkP;k dkGkrhy ,d ;ksxh lar o T;kaP;klkBh Kkus’oj egkjktkauh

^^pkaxnso ikl”Vh** gk xazaFk fygqu R;kauk mins’k dsyk] v’kk vknh’kDrh eqDrkckbZps f’k”;

vlysys Jh pkaxnso egkjktkaph lathou lek/kh eafnj xksnkojh unhdkBh vkgs-

2½ lkses’oj eafnj&

Jh pkaxnso egkjktkaP;k lek/kh eafnjkleksj vlysys gs izkphu f’koeafnj vkgs]

pkaxnsokauk lek/kh ns.;klkBh vkysys izR;{k ikaMqjax] fuo`Rrh egkjkt] eqDrkckbZ] ukenso

8

egkjkt] xksjksck dkdk bR;knh lar ;kp eafnjkr okLrO;kl gksrs vlk Jhukenso egkjktkaP;k

vHkaxkr mYys[k vkkysyh nsoh ^^;kKlsuhps** gs iqjkru eafnj

6½ dk’kh fo’os’oj eafnj &

tuknZ’k Lokehauh th.kksZ)kj dsysys gs f’koeafnj] ;kf’kok; ckjkT;ksfrZfyax eafnj]

HkSjoukFk eafnj] ekekHkkps eafnj] izHkqjkepanz eafnj bR;knh vusd ygku eksBh] rlsp Kkr]

vKkr eafnjs xkoke/;s vki.kkal ikgo;kl feGrkr- xkokal 12 os’kh vlwu izR;sd os’khtoG

ek:rhph LFkkiuk d:u cka/kysyh o lqfLFkrhr vlysyh 12 ek:rhph eafnjs vkgsr-

Jhpkaxnso egkjkt lek/kh eafnj &

iq.krkacs xkokiklwu lk/kkj.k 1 fd-eh- varjkoj xksnkojh unhP;k dkBh fulxZjE;

fBdk.kh gs izkphu ifo= eafnj vkgs- izkIr ekfgrhuqlkj lOok’ks o”kkZiwohZ baxzt jktoVhr ;k

fBdk.kh jsYos :GkP;k cka/kdkekuarj th dkgh ykdMh lkeqxzh mysysyh gksrh frpk mi;ksx

d:u eafnjkP;k lHkkeaMikps cka/kdke iw.kZ >kys- eafnjkr izos’k dsY;koj leksjp foB~By

:fDe.kh] Kkus’oj ekÅyh ;kaP;k ewrhZps n’kZu gksrs- ijarq vk’p;kZph xks”V Eg.kts pkaxnso

egkjktkaph ewrhZ o lek/kh LFkG eafnjkP;k ekxP;k cktwyk vkgs- ;k lek/khLFkGh leksj

foLrh.kZ vlk xksnkojh unhpk izokg fnlrks- R;kpcjkscj ;k unhojhy lOok’ks o”kkZiwohZ

fczVh’kkauh cka/kysyk jsYosiwy fnlrks- gk xksnkojh unhpk lqekjs 1 fd-eh- izokg vk’p;Zdkjd

fjR;k cnyqu nf{k.kksRrj >kyk vkgs-

lek/kh eafnj gs rhFkZ{ks= Eg.kwu izfl) vkgs- ijarq] ljdkjh iz;Ru deh vlY;kus

brj rhFkZ{ks=kizek.ks ;kpk fodkl >kysyk ukgh-

9

lek/kh eafnjkleksj ,d fiaiGo`{k vk

10

pkaxnsokaP;k tUekckcr xzaFkkr vlk mYys[k vkkyk- R;keqGs banzkP;k ‘kkikeqGs Hkwyksdh tUe ?;kok ykxyk- rsOgk e:n~x.kkus banzkdMs

{ke;kpuk dsyh rsOgk banzkus R;kyk m%’kki fnyk dh czãk] fo”.kw] egs’k o vkfnek;k Hkwrykoj

vorkj /kkj.k djrhy] R;kaP;kdMwu rq>k m)kj gksbZy o rsOgk rw banz njckjh ijr ;s’khy- iqns

e:n~x.kkus pkaxnso :ikus o nsorkauh Kkus’ojknh HkkoaMkP;k :ikus Hkwrykoj vorkj ?ksryk-

pkaxnso egkjktkauh vkiY;k thoudkGkr dBksj lk/kuk d:u] ozrLFk jkgwu ;ksxkpk iw.kZ

vH;kl dsyk o viwoZ ;ksx lkeF;Z izkIr d:u ?ksrys- pkj osn] miosn] ‘kkL=s] mi’kkL=s ;kapk

vH;kl dsyk- 18 iqjk.ks f’kdwu ?ksryh- 14 fo|k] 64 dyk voxr d:u ?ksrY;k- e`r

ekuokl lathouh ns.;kps lkeF;Z R;kaP;kr gksrs- vkiY;k viwoZ v’kk ;ksxlkeF;kZus R;kauh

dkGkojgh fot; feGowu 1400 o”kkZps izfn?kZ vk;q”; izkIr d:u ?ksrys- vls vlys rjh

R;kauk vkReKku >kysys uOgrs- ifj.kkeh ekÖ;k ,okyk gksrk] rlsp R;kapk f’k”;ifjokjgh Qkj eksBk gksrk-

pkaxnso egkjktkauh rkih iw.kkZ laxekoj eB LFkkiu dsysyk gksrk- ;sFksp rs lek/kh

ykowu clr- izR;sd ‘kaHkj o”kkZauh dkG U;k;yk vkyk dh lek/kh ykowu izk.k czãkaMkr usÅu

Bsor- lgk&lgk efgus lek/kh ykowu clr- R;keqGs dkG ;sÅu ijr tkr vls o lek/kh

mrjyh dh yxsp pkaxnso Lor%ps uko cnyr vlr- rh ukos v’kh ¼1½ pkaxnso pkaxk ¼2½

oVs’oj pkaxk ¼3½ pØik.kh pkaxk ¼4½ fl) pkaxk ¼5½ f’ko;ksxh pkaxk ¼6½ ef.kfl) pkaxk

¼7½ vudV pkaxk ¼8½ ukgek pkaxk ¼9½ ukxs’k pkaxk ¼10½ eq/ks’k pkaxk ¼11½ lRofl)

pkaxk ¼12½ fu’pGnkl pkaxk ¼13½ fpa/kknsoh pkaxk ¼14½ cqVh pkaxk-

pkaxnso egkjkt ;ksxlkeF;Z feGoY;kuarj Hkzearh djr] peRdkj djr] f’k”;

laiznk; okkyhp i.k rs dq=sgh ftoar >kys- ;k

dFksl fuGksckjk;kaP;k vHkaxkr izek.k vk

11

AA fuGk Eg.ks ftgh izsrs thofoyh A

ojns mitfoyh fL=;k ckGs AA

pkaxnso egkjktkauh Kkus’ojknh HkkoaMkaph fdrhZ ,sdyh- R;kapk mRd”kZ o fdrhZ lgu u

gksÅu R;kauh Kkus’ojkauk viekfur d:u ehp Js”B vkgs gs nk[ko.;klkBh i= fygwu HksV

ns.;kps Bjoys- ijarq Kkus’ojkauk fpjatho lacks/kkos rj R;kaP;k ukoykSdhdkl rs ‘kksHk.kkjs

uOgrs- rhFkZLo:Ik fygkos rj vkiY;k ukoykSdhdkl ‘kksHk.kkjs uOgrs] f’kok; Kkus’oj rj

o;kusgh ygku] ;k laHkzekr iMwu v[ksj R;kauh f’k”;kdjoh rksaMhp ueLdkj lkaxwu dksjk

dkxnp i= Eg.kwu Kkus’ojkadMs ikBoyk-

;k fBdk.kh dksjk dkxn i= Eg.kwu ikBo.;kekxs ,d xgu vFkZ vlkgh vkgs dh]

pkaxnsokauh fopkj dsyk eh 1400 o”ksZ ‘kjhj lkaHkkGwu Bsoysys vkgs rs QDr ;kph okV c?kr dh

dsOgk czãk] fo”.kq] egs’k o vkfnek;k Hkwrykoj vorkj ?ksrkr- dkj.k R;kaP;k }kjs ek>h eqDrh

gks.kkj vkgs- tj [kjap Kkus’ojknh HkkoaMs nsokaps vorkj vlrhy] rj ;k dks&;k dkxnkP;k

i=k}kjs lq)k rs ek>k Hkko letrhy o eyk v/;kfRed mins’k djrhy- gk xqIr gsrw

pkaxnsokapk gksrk] R;keqGsp v{kj:ih lq{e i= lkekU;tukauk fnlr uOgrs- tlk ijekRek

yiysyk vlrks rlap rs i=gh yiysy gksra-

Kkus’ojkauh tk.kys dh pkaxnso dksjk vkgs] ‘kq) vkgs] Kku xzg.k dj.;kl ;ksX; vkgs-

ex Kkus’oj egkjktkauh pkaxnso pkSl”V ¼64½ dyk f’kdys gksrs Eg.kwu iq

12

dqBoj Qlo.kkj \ ex loZ f’k”;kauk tk.;kph r;kjh dj.;kl lkafxrys R;koj loZ f’k”;

lkaxq ykxys dh vki.k oSHkoklfgr pkykos-

oSHkokyk fniqu fuo`Rrh] Kkunso] lksiku] eqDrkckbZ vkiY;kyk ‘kj.k ;srhy-

Kkus’ojkadMwu ikl”V vksO;kaP;k izlkn feGkY;koj lq)k R;kapk vgadkj mrjyk uOgrk-

HkDrkaP;k lkax.;ko:u pkaxnsokauh loZ ‘kDrh fu’kh Kkus’oj egkjktkauk HksV.;kl tk.;kps

Bjoys- gkrkr likZpk pkcqd ?ksÅu] ok?kkoj clqu loZ f’k”;kalg rs Kkus’oj HksVhl fu?kkys

R;kosGh loZ HkkoaMs vyadkiqjhr ¼vkGanh½ ,dk fHkarhoj clysyh gksrh- R;kosGh pkaxnsokal

lkeksjs tk.;klkBh] fuo`Rrh ukFkkP;k lkax.;ko:u Kkus’ojkauh fHkar pkyoyh- rs ikgwu

pkaxnsokpk vgadkj mrjyk- rsOgk pkaxnsokal ,dkRe Kku ns.;kl Kkuksckauh eqDrkckbZl

lkafxrys ;sFks vki.kkl 1400 o”kkZpk f’k”; o 14 o”kkZph xq: ikg.;kl feGrkr-

pkaxnso egkjktkaP;k ukos laLd`r Hkk”ksrhy ^rRolkj* ¼1036 vksO;k½ o

^;ksxsanzkfprke.kh* rlsp ejkBh Hkk”ksrhy ^mRrjiapfo’kh* gs xzaFk Kkr vkgsr- R;kpizek.ks R;kaps

50 vHkax feGrkr- ,d ;ksxh Eg.kwu R;kaph ;ksX;rk Qkj eksBh gksrh- rFkkih

tulkekU;klkBh R;kauh HkfDrekxZp lk afxryk gs fo’ks”k-

lek/kh &

Kkus’ojkauh vkGanh ;sFks lek/kh ?ksrY;kuarj loZ lar lkloM xkoh xsys- rsFks ekxZ’kh”kZ

o| 13 ‘kds 1218 ;k fno’kh lksiku dkdkauh lek/kh ?ksryh- lkloM tkxkp dk fuoMyh

xsyh ;kekxs dkj.k vls vkgs dh czãnsokus iwohZ ;sFks ri’p;kZ dsyh gksrh- lksikunso gs R;kaps

vorkj vls ekuys tkrs- R;kuarj loZ lar izokl djr djr ikaMqjaxkleosr xksnkrhjh vkys-

Ikkfgyk dps’oj ikfgyh rh xksnk A vkyh izrhink ek?kekl~ A

ukek Eg.ks nsok tk.ks iq.;LraHkk A euksgj tkxk fl)s’oj AA

vlk iq.krkaC;kpk mYys[k ukensokauh dsysyk vkgs- iq.krkaC;kl vkY;koj

A usek vkrk LFkG lek/khlh A

vlk fu’p; pkaxnsokauh dsyk- ek?k o| 10 ‘kds 1218 ;k fno’kh loZt.k iq.krkaC;kl vkys o

lkses’ojkP;k eafnjkr Fkkacys- ,dkn’khyk fdrZukph xnhZ >kyh] }kn’khyk ikj.ks >kyh-

=;ksn’kh mtkMyh o fuo`Rrh] eqDrkbZ] ukenso] pks[kkesGk] ifjlk Hkkxor bR;knh vusd

larklghr ikaMqjax xfgojys- ^eqDrkckbZus pkaxnso ?ksryklh iksVk* vlk xq:pk vkf’kZokn

?ksÅu pkaxnso lek/kh foojkr mrjys- v’kk jhrhus ek?k o| 13 ‘kds 1218] egkf’kojk= ;k

ikou fnuh pkaxnso lek/khLr >kys- R;kaP;k lekf/kP;k osGhp

13

AA xsys ;ksxhjkt jkfgys Bk;h Bk;h Avkrk eqDrkbZ tkbZy dh AA

vls Hkfo”; orZo.;kr vkys- vk/kh f’k”;kph uarj xq:ph lek/kh vls pkaxnso & eqDrkbZ vkf.k

Kkus’oj & fuo`Rrh ;kaP;kckcr vykSfdd ?kMys-

R;kuarj b-l- 16 O;k ‘krdkr ukjk;.kMksg rk-ft- vgenuxj ;sFkhy :fDe.kh o eq/kksiar

e:n~x.k ¼dqyd.khZ½ ;k czkã.k nkaiR;kl vusd o”kkZauh iq= >kyk- R;kl pkaxnsokapk iqutZUe

let.;kr ;srs- R;kps ukogh pkaxnso Bso.;kr vkys- iakysY;k iRuhl R;kauh ftoar dsys gksrs- R;keqGs R;kaP;k lkax.;ko:u

ckn’kgkus ia

14

ई साहित्य प्रहिष्ठान

आता मिाप ई पुस्त्तकं तुम्ही www. esahity. com वरून डा नलोड किा. ककंवाesahity@gmail. com ला कळवून मेलने लमळवा. ककंवा4470810177हा नंर्ि सेव्ह करून या नंर्िला तुमचे नांव व गांवWhatsapp करून पुस्त्तके whatsapp मागे लमळवा. ककंवा ई सादहत्यचे app. https://play. google. com/store/apps/details?id=com. esahity. www.

esahitybooks या ललकंवि उपलब्ध आहे. ते download किा. हे सवब मोफ़त आहे.

आता पिवलंय. मिाप पुस्त्तकांनी अव ं ववश्व व्यापून टाकू. प्रत्येक मिाप सुलशक्षक्षताच्या मोर्ाईल मध्ये ककमान पन्नास मिाप पुस्त्तकं असलीच पादहजेत. प्रत्येक मिाप माणसाच्या! तुमची साथ असेल ति सहज शक्य आहे हे… कृपया जास्त्तीत जास्त्त लोकांना यात सालमल करून घ्या. आपले नम्र टीम ई सादहत्य

http://www.esahity.com/mailto:esahity@gmail.comhttps://play.google.com/store/apps/details?id=com.esahity.www.esahitybookshttps://play.google.com/store/apps/details?id=com.esahity.www.esahitybookshttps://play.google.com/store/apps/details?id=com.esahity.www.esahitybooks

15