Inzicht in de vernieuwing “Passend onderwijs”” op Veenoord ... · Web viewInzicht in de...

Inzicht in de vernieuwing

“Passend onderwijs” op

Veenoord-vmbo

1.

N a a m : M a r c e l B o e r

S t u d e n t n u m m e r : 0 7 3 2 7 0 5

I n l e v e r m o m e n t : 1 5 d e c e m b e r 2 0 1 4

H e r k a n s i n g : N e e

Leerarrangement 3:Begeleiden en initiëren van vernieuwingen

http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.veenoord.info/&ei=BldKVOalHo7garfPgOgN&bvm=bv.77880786,d.d2s&psig=AFQjCNEFkxQ32rpQ736wHyin8ns45mX-cw&ust=1414244485784503

InhoudInleiding.................................................................................................................................................. 2

1 De vernieuwing “Passend Onderwijs”..................................................................................................3

1.1 Internationale onderwijsontwikkelingen “Passend Onderwijs””.....................................................3

1.2 Nationale onderwijsontwikkelingen “Passend Onderwijs..............................................................4

1.3 Effectiviteit van de vernieuwing....................................................................................................5

1.3.1 klassengrootte.......................................................................................................................5

1.3.2 Relatie tussen leerling en leraar............................................................................................5

1.3.3 Betrokkenheid ouders............................................................................................................5

1.3.4 Differentiatie........................................................................................................................... 5

1.3.5 Orde verstorend gedrag.........................................................................................................6

1.3.6 Coöperatief leren...................................................................................................................6

1.3.7 Klassenmanagement en docentvaardigheden.......................................................................7

1.3.8 Huiswerk................................................................................................................................ 7

2 Geschiedenis en Krachtenveld Analyse..............................................................................................8

2.1 De geschiedenis van “Passend Onderwijs” op Veenoord-vmbo...................................................8

2.2 Krachtenveldanalyse Passend Onderwijs.....................................................................................9

Conclusie op basis van de krachtenveldanalyse..................................................................................12

3 Kritische analyse volgens het systeemmodel....................................................................................13

3.1 Menselijk kapitaal....................................................................................................................... 13

3.2 Sociaalkapitaal........................................................................................................................... 14

3.3 Besluitvormingskapitaal..............................................................................................................14

3.4 Conclusie.................................................................................................................................... 15

4 Advisering.......................................................................................................................................... 17

Bibliografie............................................................................................................................................ 19

Bijlage 1 Ringen van Invloed................................................................................................................22

Bijlage 2 CBAM vragenlijst................................................................................................................... 23

Tabellen van de resultaten van de vragen uit de CBAM-vragenlijst.....................................................24

1

InleidingSinds 1 augustus 2014 moet het Voortgezet Onderwijs “Passend Onderwijs” aanbieden aan alle leerlingen. Tijdens het lezen van dit rapport wordt duidelijk wat Passend Onderwijs is. Tevens wordt inzichtelijk gemaakt wat Veenoord-vmbo heeft gedaan om Passend Onderwijs mogelijk te maken. Passend Onderwijs op Veenoord-vmbo wordt volgens het systeemmodel van Hargreaves en Fullan (2012) in kaart gebracht. Het Systeemmodel gaat uit van de volgende drie pijlers: menselijk kapitaal, sociaal kapitaal en beslissingskapitaal. Dit wordt in hoofdstuk drie uitvoerig besproken. Er is voor dit model gekozen omdat het bij deze vernieuwing belangrijk is om kennis en vaardigheden te hebben om Passend Onderwijs aan te bieden. Deze vernieuwing wordt schoolbreed ingevoerd, er zal daarom goed moeten worden samengewerkt om de vernieuwing te laten slagen en te borgen. Verder zal door samenwerking, het hebben van kennis en vaardigheden betere beslissingen genomen kunnen worden.

Veenoord-vmbo is een school die bestaat uit 80% basisleerlingen en 20% kaderleerlingen. De basisleerlingen hebben veelal grote achterstanden op het gebied van begrijpend lezen en rekenen. Verder zitten leerlingen die gedragsproblemen of andere leerproblemen hebben op Veenoord-vmbo. De Kaderleerlingen in de bovenbouw komen veelal van scholen die moeite hadden met de gedragingen van leerlingen of konden het niveau op die school niet aan. Daar Veenoord-vmbo bekend staat om het geven van kansen, komen veel van deze leerlingen op Veenoord-vmbo terecht.

In hoofdstuk 1 worden internationale- en nationale-ontwikkelingen in kaart gebracht. Tevens worden er diverse onderzoeken gekoppeld aan Passend Onderwijs.

In hoofdstuk 2 komt op basis van een tijdslijn de geschiedenis betreffende Passend Onderwijs op Veenoord-vmbo aan bod. In paragraaf 2 wordt een krachtenveldanalyse weergegeven. Hier worden diverse docenten en onderwijsleiders beschreven hoe zij op dit moment tegen de vernieuwing kijken.

In hoofdstuk 3 wordt er een kritische-analyse gemaakt met behulp van een vragenlijst. In hoofdstuk 4 worden er aanbevelingen gegeven op basis van de krachtenveldanalyse en de kritische-analyse. Deze aanbevelingen kunnen gebruikt worden bij een volgende vernieuwing en kunnen tevens worden gebruikt om de vernieuwing meer vorm te geven.

2

1 De vernieuwing “Passend Onderwijs”In dit hoofdstuk wordt in paragraaf 1.1 internationale ontwikkelingen beschreven over “Passend Onderwijs”. In paragraaf 1.2 worden de nationale ontwikkelingen beschreven over “Passend Onderwijs”. In paragraaf 1.3 worden verschillende onderzoeken gekoppeld aan “Passend Onderwijs”.

1.1 Internationale onderwijsontwikkelingen “Passend Onderwijs””In 1994 hebben veel landen tijdens het Salamanca Statement (Unesco, 1994) een akkoord ondertekend waarbij leerlingen met speciale onderwijsbehoeften toegang hebben tot regulieronderwijs.

In de Verenigde Staten van Amerika is in 2002 “No Child Left Behind Act” van start gegaan. Het doel van deze wet was om de basisvaardigheden van elke leerling in het basis- en voortgezet onderwijs te verbeteren (Verbiest E. , 2014; Waslander, 2007). Tevens was het doel om zowel kinderen met een handicap als leerlingen met een leerprobleem gelijke kansen aan te bieden. Het verwachtte basisniveau wordt getoetst door strenge, gestandaardiseerde toetsen (Verbiest, 2014). Ze stellen hoge eisen aan de leerlingen, omdat uit wetenschappelijk onderzoek is aangetoond dat leerresultaten daardoor verbeteren (Waslander, 2007). Docenten in de Verenigde Staten van Amerika moeten minimaal een opleiding op bachelor niveau hebben afgerond. Als een school niet goed presteert dan worden er maatregelen getroffen. Scholen kunnen een beroep doen op extra ondersteuning. Docenten kunnen worden vervangen als de school zwak blijft (Waslander, 2007; Johnson, 2012). Het opsporen en ontdekken van handicaps en leerproblemen wordt gedaan door een Child Study team. Dit team bestaat uit een spraaktaalpatholoog, gedragsdeskundige en een remedial teacher. Zij bepalen wat het kind nodig heeft om goed te kunnen functioneren (Bruins, 2006). Volgens Waslander (2007) is een comprehensive1 aanpak geen garantie voor het verbeteren van het onderwijs. In 2012 heeft Johnson (2012) geconstateerd dat in de laatste 20 jaar de leerresultaten beetje bij beetje zijn verbeterd. No Child Left Behind Act heeft niet een aanzienlijke verbetering teweeggebracht. Het doel om alle kinderen ondersteuning te bieden die dat nodig hebben is gedeeltelijk gehaald. Scholen zijn gewend aan de standaard testen en aan het rapporteren van resultaten. In een interview in de Washington Post zegt Diane Ravitch dat het programma gefaald heeft (Strauss, 2012). Zij was nauw betrokken met de oprichting van “No Child Left Behind Act” en ze stond volkomen achter het programma. Volgens Verbiest 2012 is de prestatie kloof niet minder geworden tussen verschillende etnische groepen in de Verenigde Staten van Amerika. Er werd meer tijd besteed aan de vakken die getoetst werden, waardoor ander vakken minder aanbod kwamen. Daar scholen en leraren werden afgerekend op de resultaten van hun leerlingen, werkte dit fraude in de hand. Zo werden alleen maar zaken getraind die in de toets voorkwamen.

Aangezien passenonderwijs veel weg heeft van “No Child Left Behind Act” kan het onderwijs in Nederland en dus ook op Veenoord-vmbo (Greven, 2007) hier lering uit trekken. Dit zal in hoofdstuk 4 aan bod komen. Volgens Greven (2007) lopen landen zoals: Denemarken, Engeland, Noorwegen en Oostenrijk voor met het aanbieden van onderwijs op maat in vergelijking met Nederland.

In 2012 heeft het European Agency for Development in Special Needs Educations een competentieprofiel opgesteld voor docenten in inclusieve-onderwijsinstellingen2. Hier hebben 55 landen aan deelgenomen waaronder Nederland. Er zijn in dit document vier kernwaarden beschreven waaraan een docent moet voldoen. Deze zijn:

1. Docenten moeten de verschillen tussen leerlingen als een bron en toegevoegde waarde voor het onderwijs zien.

2. Docenten moeten alle leerlingen ondersteunen en hoge verwachtingen hebben van de prestaties van de leerlingen.

3. Samenwerking met andere docenten, ouders, families en andere onderwijsprofessionals is belangrijk.

4. Docenten zijn professionals en moeten hun leven lang leren en zich ontwikkelen (Commission, 2012).

1 No Child Left Behind Act is hier een voorbeeld van.

2 Soort Passend Onderwijs

3

Zoals eerder is beschreven loopt Denemarken voor op Nederland betreffende “Passend Onderwijs”. Pedagogen, psychologen, schoolmaatschappelijk werk en jeugdhulpverlening zijn in Denemarken in de school aanwezig, hierdoor kunnen leerlingen snel geholpen worden. Docenten zijn zeer betrokken bij hun leerlingen en ze hebben veel contact met ouders. De ouders zijn over het algemeen heel betrokken bij het onderwijs. Er wordt goed samengewerkt door de verschillende instanties, docenten en ouders. Het doel is zoveel mogelijk leerlingen in het regulier onderwijs te onderwijzen (Steunpunt Passend Onderwijs VO, 2013). Het is opvallend dat in Denemarken veel gewerkt wordt met iPads. Zij beweren dat er daardoor meer differentiatie mogelijk is. Verder stellen zij vast dat leerlingen zich beter kunnen concentreren door de iPad en dat er daardoor minder gedragsincidenten zijn. In Denemarken wordt er ingezet op preventieve interventies zoals: het definiëren van verwachtingen en gewenst gedrag van leerlingen, het positief benaderen van leerlingen en het goed managen van een klas (Steunpunt Passend Onderwijs VO, 2013).

1.2 Nationale onderwijsontwikkelingen “Passend OnderwijsIn 2005 signaleerde de toenmalige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen een aantal knelpunten. Deze knelpunten waren:

kinderen die thuis zaten; wachtlijsten voor het speciaal onderwijs; bureaucratie bij indicatiestelling voor speciale hulp; onvoldoende aansluiting en samenwerking met jeugdzorg; onvoldoende verantwoordelijkheid; onvoldoende kwaliteit (Bekkers, Noordegraaf, Waslander, & de Wit, 2011).

De overheid verwacht door “Passend Onderwijs” in te voeren dat deze knelpunten afnemen en dat leerlingen met specifieke onderwijs- en zorgbehoeften beter tot hun recht komen. Leerlingen kunnen daardoor beter participeren in de maatschappij. Docenten moeten competenties en vaardigheden bezitten om met zorgleerlingen om te kunnen gaan (Bekkers, Noordegraaf, Waslander, & de Wit, 2011).

In 2009 was er een aanzienlijke groei van zorgleerlingen en de knelpunten waren nog steeds dezelfde. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen voerde aparte samenwerkingsverbanden in voor het primair-, voortgezet- en speciaal onderwijs. In 2009 werd duidelijk dat “Passend Onderwijs” de klaslokalen nog niet had bereikt (Bekkers, Noordegraaf, Waslander, & de Wit, 2011; Ledoux, 2012).

Het doel van “Passend Onderwijs” is het krijgen van een passende plek voor alle kinderen in het onderwijs. Passend Onderwijs daagt leerlingen uit en gaat uit van mogelijkheden van leerlingen en houdt rekening met beperkingen van leerlingen. In principe gaat elk kind naar het regulieronderwijs. Daar worden ze voorbereidt op een vervolgopleiding en op een plek in de Nederlandse samenleving. Kinderen die niet in staat zijn om regulieronderwijs te volgen zal worden doorverwezen naar het Speciaal Onderwijs (Passend Onderwijs, 2014).

Ouders zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. Alle leerlingen hebben recht op zorg en aandacht. Onderwijs en opvoeding zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Leerlingen hebben meer kans op een succesvolle schoolloopbaan als zij worden opgevoed in een veilige en gezonde omgeving. Hierbij is het belangrijk dat leerlingen goed onderwijs, passende zorg en ondersteuning krijgen. Als leerlingen Passend Onderwijs krijgen dan is de verwachting dat de onderstaande maatschappelijke resultaten zich voordoen:

de startkwalificatie wordt door meer jongeren behaald; meer jongeren verdienen een inkomen uit arbeid; meer jongeren participeren in de Nederlandse samenleving (PO-Raad, VO-Raad, AOC-Raad,

& MBO-Raad, 2013).

In augustus 2014 is in Nederland “Passend Onderwijs” ingegaan. Dit betekent dat scholen zorgplicht hebben en dat scholen voor elk kind een goede plek moet zien te vinden. Scholen moeten rekening houden met de voorkeuren van ouders en zij moeten rekening houden met de zorgbehoefte van de leerlingen. Scholen moeten bewust zijn van de verschillende mogelijkheden die er zijn om Passend Onderwijs aan te bieden (Bekkers, Noordegraaf, Waslander, & de Wit, 2011).

4

1.3 Effectiviteit van de vernieuwing In het kader van Passend Onderwijs worden de volgende onderwerpen behandeld: klassengrootte, relatie tussen leerling en leraar, betrokkenheid ouders, differentiatie, orde verstorend gedrag, coöperatief leren, klassenmanagement en docentvaardigheden en huiswerk.

1.3.1 klassengrootteIn het onderwijs wordt regelmatig gesproken over de grootte van klassen. Volgens Hattie (2009) hebben veel onderzoeken aangetoond dat kleine klassen nauwelijks meer leeropbrengsten generen dan grote klassen. Uit de meta-analyses blijkt dat een klas van 15 leerlingen in vergelijking met een klas van 25 leerlingen maar een gemiddeld effect grootte heeft van d=0.13. Daarin tegen stelt de PO-raad (2013) dat het goed is om kleine klassen in de basisschool te hebben. Leerlingen die in kleine klassen op de basisschool zitten, hebben daar als volwassenen nog voordeel van. Tevens ontwikkelen leerlingen in hun tiener jaren betere cognitieve en niet-cognitieve vaardigheden. De kans dat deze leerlingen hun opleiding afmaken en gaan studeren is groter in vergelijking met leerlingen die in grotere klassen hebben gezeten. Daarnaast verdienen ze over het algemeen ook meer geld. Volgens onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en Stockholm zijn leerlingen in kleinere klassen beter af dan leerlingen in grote klassen (PO-raad, 2013; Universiteit van Amsterdam, 2013).

Uit onderzoek van de Algemene Onderwijsbond (2013) is gebleken dat over het algemeen leraren en management het er met elkaar mee eens zijn dat leraren zich minder bekwaam voelen bij het aanbieden van hulp aan zorgleerlingen in grote klassen.

1.3.2 Relatie tussen leerling en leraarIn het kader van het aanbieden van “ Passend Onderwijs” is de relatie tussen leerling en leraar heel belangrijk. Kinderen uit een kansarm milieu hebben vaak negatieve ervaringen opgedaan met het aanleren van kennis van verschillende vakken. Kinderen zijn daardoor faalangstig, of hebben minder vertrouwen in mensen. Uit de meta-analyses van Hattie (2009) komt naar voren dat een goede relatie tussen docent en leerling een positief effect grootte heeft van d=0.72. De leerlingen hebben meer respect voor zich zelf en voor anderen, ze laten meer betrokkenheid zien en presenteren meer. Volgens Golly en Spraque (2012) is het positief benaderen van leerlingen erg belangrijk om een veilige sfeer in de school te krijgen, hierdoor zullen uiteindelijk de leerprestaties van leerlingen verbeteren. De meta-analyses van Hattie (2009) sluiten hierbij aan daar de effectgrootte van een positiefklimaat in de klas groot is (d=0,67), daarnaast is de effectgrootte van respect hebben voor leerlingen ook groot (d=0,61).

1.3.3 Betrokkenheid oudersEr wordt nu gekeken of betrokkenheid van ouders van invloed is op het gedrag van leerlingen en hun leerprestaties. Opvallend is dat er weinig verschil is in de leerprestaties van gescheiden ouders. Als dit wordt doorgetrokken tot de structuur van een familie blijkt dat er weinig effect is in leeropbrengsten als men kijkt naar de structuur van een familie d=0.17 (Hattie, 2009).

Ouders die zich bemoeien met hun kinderen betreffende onderwijs laten een positief effect zien op de leerprestaties van de leerling. Volgens Hatie (2009) is de effectgrootte d=0.51. Zowel Hatie als Marzano, Pickering en Pollock (2013) beweren dat er een negatief effect ontstaat als ouders volgens een surveillance benadering te werk gaan. Verder beweert Hattie (2009) dat er relatief gezien een laag effect optreedt als ouders zich bemoeien doormiddel van een vroege interventie. Hogere effecten worden bereikt als ouders hoge ambities en verwachtingen hebben van hun kind en als ouders een actievere rol spelen in het onderwijzen van hun kinderen.

1.3.4 DifferentiatieDifferentiatie in de les leidt tot het tegemoetkomen van verschillen tussen leerlingen, zoals: motivatie, prestatieniveau en leerstijlen. Docenten die differentiëren leveren een optimale bijdrage aan de leeropbrengsten van leerlingen. Ongeveer de helft van de docenten in het voortgezet onderwijs blijkt in 2012 te differentiëren. Er wordt dus voor een groot deel geen rekening gehouden met de verschillen in de klas. Dit komt doordat docenten het nut er niet van inzien doordat het examen voor iedereen gelijk is en het veel tijd kost. (KPC Groep, 2014).

Differentiëren is volgend de Inspectie van het Onderwijs (2014) heel belangrijk. Docenten die differentiëren zorgen ervoor dat hun lessen goed aansluiten op de verschillen van leerlingen vooral op niveau en tempo. Zij benutten de beschikbare lestijd zo efficiënt en effectief mogelijk. Verder stelt de

5

Inspectie van het Onderwijs dat niet alle leraren kunnen differentiëren, omdat dit onvoldoende aanbod is gekomen tijdens de lerarenopleiding. Verder lieten tijdens lesobservaties in 2013 slechts een derde van de docenten al de volgende didactische en differentiatievaardigheden zien: duidelijke uitleg, taakgerichte werksfeer, actieve betrokkenheid van leerlingen afstemming van instructie, verwerking en tijd.

Uit onderzoek van Bekerede en de Boer (2013) blijkt dat differentiatie in de les al na twaalf weken een positief rendement heeft op onderwijsrendement. Zij hebben vastgesteld dat het docenten veel tijd kost om lesmateriaal af te stemmen op de verschillende soorten leerlingen.

1.3.5 Orde verstorend gedragHet verminderen van ordestorend gedrag is in de klas leidt tot meer leeropbrengsten bij leerlingen. Het gemiddelde van “ Decreasing Disruptive Behavior” is d=0.34 (Hattie, 2009). Dit is op het eerste gezicht geen significante verbetering in de leeropbrengsten, maar het is wel een verbetering. Indien docenten minder gedragsproblemen hebben in de klas, kunnen zij zich immers meer met leerproblemen bezighouden. Volgens Hattie (2009) laten leerlingen met gedragsstoornissen minder verstorend gedrag zien in klassen die uitsluitend bestaan uit leerlingen met gedragsproblemen.

Programma’s die veel succes hebben in het verminderen van storend gedrag zijn: Sociale beloningen (d=1.38), samenwerken (d=1.05), gedragsconsultatie (d=1.09), cognitieve gedragsverandering (d=1.0) en in mindere mate sociale vaardigheidstraining (d=0.44) (Hattie, 2009).

Volgens Marzano, Marzano en Pickering (2010) zijn er vier strategieën die een positieve invloed hebben op het gedrag van leerlingen in de klas. Regels en routines, omgaan met orde verstorend gedrag, relatie leraar-leerlingen en de mentale instelling van de leraar. In tabel 1 wordt dit weergeven.

Tabel 1: Strategieën orde verstorend gedrag

Strategie Omschrijving Vermindering van storend gedrag in procenten

Regels & Routines Duidelijke regels en verwachtingen aan leerlingen kenbaar maken, overigens treedt het hoogste effect op als leerlingen betrokken zijn geweest bij die regels.

28%

Omgaan met orde verstorend gedrag

Positief reageren, belonen, mild straffen. Erkenning van de behoeften van leerlingen. Preventieve maatregelen nemen

32%

Relatie leraar-leerlingen Het streven naar wederzijds respect en een goed contact tussen docenten en leerlingen. De docent heeft een bepaalde dominantie maar heeft een coöperatieve instelling

31%

Mentale instelling leraar De docent houdt controle over zijn gevoelens en gedachten wanneer hij optreed bij verstorend gedrag. Alertheid is belangrijk zodat de docent steeds weet wat er speelt in de klas en daarop kan inspelen.

40%

(Marzano, Marzano, & Pickering, 2010)

1.3.6 Coöperatief lerenZoals in paragraaf 1.3.3 is gebleken laten leerlingen die samenwerken een vermindering van storend gedrag zien (d=1.05). Dit sluit aan op coöperatief leren. Bij coöperatief leren werken leerlingen samen, maar worden ze wel individueel verantwoordelijk gesteld (Kagan & Kagan, 2013; Slavin, 2006). Volgens de meta-analyses van Hattie (2009) leidt coöperatief leren tot meer leeropbrengsten.

coöperatief leren in vergelijking met heterogene klassen (d=0.41); coöperatief leren in vergelijking met individueel leren (d=0.59);

6

coöperatief leren in vergelijking met opbrengstgericht leren (d=0.54);

Uit deze meta-analyses kan afgeleid worden dat coöperatief leren een bijdrage levert aan de leeropbrengsten van leerlingen. Opvallend is dat de effectgrootte in het voortgezet onderwijs (d=0.43) groter is dan de effectgrootte in het basisonderwijs (d=0.28). Dus naarmate de leerlingen ouder worden wordt het effect groter. Verder blijkt dat samen leren met een klasgenoot goede leeropbrengsten genereert (d=0.60). Tevens worden grote leeropbrengsten getoond (d=0.62) bij het verwoorden en uitleggen welke stappen moeten worden genomen voor het oplossen van een probleem (Hattie, 2012). Dit wordt ondersteund door Sousa (2000) die stelt dat het meest wordt geleerd door het uitleggen aan anderen.

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat coöperatief leren een positieve invloed heeft op de sociale en cognitieve ontwikkeling op kinderen. (Cohen, 1994; Johnson en Johnson, 1994; Slavin, 1995, 2006; Ebbens en Ettekoven, 2013; Kagan en Kagan, 2013). Door het werken in kleine groepen wordt er meer leeropbrengsten gegenereerd.(Oakley, Felder, Brent & Elhajj, 2004). Verder wordt de motivatie bevorderd door het toepassen van coöperatief leren in de les. (Vosse, 2000; Liu, Divaharan, Peer, Quek, & Wong, 2004; Slavin, 2006).

Er zijn ook kritische geluiden over coöperatief leren. Gregor en Cuskelly (1994) laten uit verschillende onderzoeken zien dat er negatieve resultaten zijn behaald met coöperatief leren. Uit onderzoeken van Kirschner et al. (2009) wordt er geen eenduidig resultaat getoond. Marzano, Pickering en Pollock (2013) stellen dat coöperatief leren zijn effectiviteit kan verliezen als het te vaak wordt toegepast in de les. Als leerlingen tijdens coöperatief leren geen goede gestructureerde opdrachten krijgen dan kan coöperatief leren mislukken (Anderson, Reder, & Simon, 1997).

1.3.7 Klassenmanagement en docentvaardighedenEen docent heeft veel invloed op de leeropbrengsten en gedrag van leerlingen (Hargreaves & Fullan, 2012). De docent biedt lesstof aan en heeft communicatie over en weer met leerlingen met als doel de leerlingen kennis en vaardigheden aan te leren.

Indien een docent een klas goed beheert dan leidt dit tot grote effecten. De gemiddelde effectgrootte in leerprestaties in goed gemanagde klassen is d=0.52. Om goed gemanagde klassen te houden hebben zich grote effecten opgedaan bij: disciplinaire maatregelen (d=0,91), het aanspreken van leerlingen op onacceptabel of acceptabel gedrag, zowel verbaal als non-verbaal (d=1.00), beloningen bij goed gedrag (d=0.82) en interventies die op een consequente en concrete manier plaatsvinden bij onacceptabel gedrag (d=0,57). Volgens Marzano, Marzano en Pickering (2010) laten verschillende onderzoeken zien dat regels en het toezien op de naleving van regels en routines heel belangrijk is voor de leerprestaties van leerlingen. Het is echter wel belangrijk dat het opstellen van regels en routines samengaat met het uitleggen van die regels en dat leerlingen een bijdrage leveren aan het opstellen van de regels. Het geven van feedback van docenten naar leerlingen heeft een hoog effect grootte van d=0,73 (Hattie, 2009). Hierbij is het belangrijk dat feedback corrigerend van aard moet zijn, feedback moet op tijd komen. Feedback moet gebaseerd zijn op criteria, met als doel de eigen prestaties van de leerling in beeld te krijgen (Marzano, Pickering, & Pollock, 2013).

1.3.8 HuiswerkVeenoord-vmbo is in principe een huiswerk vrije school. Volgens Hattie (2009) levert het geven van huiswerk aan leerlingen een effect grootte van d=0.29 op. Marzano, Pickering en Polluck (2013) baseren zich op gegevens van Harris Cooper (1989) wat een genuanceerder beeld laat zien. De effectgroottes zijn: Klassen 6-8 in het basisonderwijs (d=0.15), Klassen 1-3 in het voortgezet onderwijs (d=0.31) en Klassen 4-6 in het voortgezet onderwijs (d=0,64). Hieruit kunnen we vaststellen dat het geven van huiswerk een grote bijdrage levert aan de leeropbrengsten in klas vier. Marzano, Pickering en Polluck (2013) stellen dat elke klas huiswerk dient te krijgen. Verder stellen zij vast dat hoe meer tijd een leerling aan huiswerk besteedt hoe meer leeropbrengsten gegenereerd wordt. Om huiswerk effectief te laten zijn, zijn er een aantal factoren die belangrijk zijn: bemoeienis van ouders dient nihil te zijn, hiermee wordt bedoeld dat kinderen het huiswerk moeten maken en niet de ouders. Huiswerk moet worden nabesproken om een groot effect te krijgen. Indien het huiswerk voorzien wordt van commentaar heeft dat een effectgrootte van d=0,83. Indien het huiswerk met een cijfer wordt beoordeeld dan is dit d=0,78. Wanneer het huiswerk niet wordt nabesproken dan is de effectgrootte slechts d=0,28. Het is belangrijk dat leerlingen en ouders weten wat de doelstellingen van huiswerk zijn en hoeveel huiswerk er ongeveer wordt opgegeven. Verder is het belangrijk om aan te geven

7

welke rol ouders hierbij hebben en wat de gevolgen zijn als huiswerk niet wordt gemaakt. Het opstellen van een huiswerkprotocol is hierbij aan te bevelen. (Marzano, Pickering, & Pollock, 2013).

8

2 Geschiedenis en Krachtenveld AnalyseIn paragraaf 2.1 wordt de geschiedenis van Veenoord-Vmbo betreffende Passend Onderwijs op chronologische volgorde weergegeven. Hier wordt tevens verwezen naar het systeemmodel volgens Hargreaves en Fullan (2012), wat in hoofdstuk drie uitvoerig aan bod komt. In paragraaf 2.2 wordt een krachtenveldanalyse gemaakt. Op basis van de krachtenveldanalyse wordt in paragraaf 2.3 een conclusie weergegeven.

2.1 De geschiedenis van “Passend Onderwijs” op Veenoord-vmboEr zijn gesprekken gevoerd tussen de verschillende stakeholders op Veenoord-vmbo betreffende het “Passend Onderwijs” Er is gesproken met de directeur, de zorgcoördinator, een teamleider en zes docenten om een goed beeld te krijgen van de vernieuwing. Dit wordt verder uitgediept in de krachtenveldanalyse in paragraaf 2.2.

Door in gesprek te gaan met de zorgcoördinator en de teamleider die “Passend Onderwijs" begeleiden is er een tijdslijn ontstaan wat Veenoord-vmbo zoal heeft gedaan om “Passend Onderwijs" Vorm te geven. Voordat er gesproken werd van “Passend Onderwijs” probeerde Veenoord-vmbo al in 2002 leer- en gedragsproblemen in kaart te brengen van leerlingen. Hierbij werd een extern bureau (Micro Consult) ingeschakeld om doormiddel van een kwadrantmodel leerlingen goed in kaart te brengen. Het kwadrantmodel tabel 2 wordt hieronder afgebeeld.

TABEL 2 Schematische weergave van het kwadrantmodel

Leren GedragNietZichtbaar

1 Kunnen (capaciteiten)

Informatie opnemen Begrijpen Toepassen

3 Willen

Schoolvragenlijst Welbevinden Motivatie Zelfbeeld

Zichtbaar 2 Presteren

Leerprestaties

4 Doen

School/studiegedrag

(Kwadrantmodel, 2014)

De verwachting was dat docenten betere beslissingen kon nemen op het niveau van de verschillende leerlingen. Dit moest de leerprestaties van de leerling verhogen. Zoals in paragraaf 3.3 is te lezen is hier sprake van beslissingskapitaal van Hargreaves en Fullan (2012). Alle docenten kregen in 2002 een cursus in het kwadrant model. Hier is sprake van menselijk kapitaal volgens Hargreaves en Fullan (2012) In paragraaf 3.1 wordt dit verder uitgelegd. Voor elke leerling werd een kwadrantmodel gemaakt. Het grote voordeel hiervan was dat de mentor op een a4 kon zien met wat voor soort leerling hij te maken had. In 2006 kregen alle docenten mapjes met daarin kaarten hoe te handelen met adhd, dyslectie en andere stoornissen.

In 2009 werden handelingsplannen voor leerlingen gemaakt, die op gedrag of kennis niet voldoende functioneerden. Deze handelingsplannen werden besproken in het kernteam. Na ongeveer twee maanden werd het plan door het kernteam geëvalueerd. Hier is sprake van sociaal kapitaal volgens Hargreaves en Fullan (2012) In paragraaf 3.2 wordt dit verder uitgelegd. Vanaf 2009 worden faalangst- en art-trainingen3 gegeven aan leerlingen die dit nodig hebben. Dit wordt overigens gedaan als zowel leerlingen als ouders hiermee akkoord gaan. In 2012 heeft Veenoord-vmbo een schoolprofiel gemaakt. Dit schoolprofiel is nooit aan docenten kenbaar gemaakt. In school jaar 2013-2014 moest elke mentor een klassenscan maken van zijn mentorklas. Een klassenscan is een a4 met daarop lees- en rekenachterstanden, het IQ en eventuele stoornissen. Het doel van de klassenscan is dat men op een oogopslag ziet welke leerlingen welke problemen hebben. Hierop moet de docent dan

3 Agressie regulatie training

9

inspelen, zodat de leerlingen beter onderwijs krijgen. In juni 2014 is er een voorlichting gegeven aan de docenten van Veenoord-vmbo over Passend Onderwijs.

Op 1 augustus 2014 is daadwerkelijk het passend onderwijs ingegaan. In 2014 is men bezig het schoolprofiel aan te passen. Er is weer een klassenscan gemaakt door de mentoren. Deze klassenscan wordt dan in een gezamenlijke map geplaats op het intranet. Een docent kan dit opzoeken en gebruiken om effectiever met die klas om te gaan. Daarnaast is er in oktober 2014 een cursus OPP4 geweest en is er een extern begeleider aangesteld om docenten die dat nodig hebben te helpen met het maken van een OPP.

2.2 Krachtenveldanalyse Passend OnderwijsNaar aanleiding van de krachtenveldanalyse van Kessels en Smit worden de volgende acht personen in kaart gebracht ten aanzien van de vernieuwing “Passend Onderwijs” Deze personen zijn: de directeur, een teamleider van de onderbouw, een zorg coördinator, een clusterdocente van de onderbouw, een clusterdocent van de onderbouw, een clusterdocente van de bovenbouw, een docente Nederlands van de bovenbouw, een docent Engels van de bovenbouw en een docent economie, werkzaam bij de bovenbouw. Van deze actoren wordt in tabel 1 weergeven hoe zij ten op zichtte van de vernieuwing staan.

Tabel 1 Houding t.o.v. Passend Onderwijs

Functie en Basishouding ten opzichte van Passend Onderwijs

Mening over het huidige ontwikkelingsverloop

Directeur

De directeur is onvoldoende betrokken bij de onderwijsvernieuwing, de reden hiervan is dat hij drie dagen in de week werkt. In 2015 gaat hij met pensioen. Hij heeft de zorgcoördinator en de teamleider van de onderbouw aangesteld om Passend Onderwijs in te voeren binnen de school. Hij voelt zich heel betrokken met de populatie leerlingen in de school. Hij leidt de school op een verantwoorde routinematige manier.

Hij vindt dat er een duidelijke visie moet komen betreffende Passend Onderwijs. De huidige visie wordt op kort termijn aangepast. Relatief gezien hebben veel mensen binnen Veenoord-vmbo te maken met Passend Onderwijs. Hij vindt dat mensen die dat nodig hebben scholing moeten ondergaan en dat kennis gedeeld wordt in de school. Zo vindt hij bijvoorbeeld dat gedifferentieerd werken binnen de school onvoldoende wordt gedaan en dat hier een kans ligt om leerlingen beter te kunnen bedienen. Er is voldoende geld voor mensen die zich willen scholen. Hij vindt samenwerken tussen collega’s belangrijk. Momenteel zijn er kleine klassen, dit komt doordat er een lichte afname is in de aanwas van leerlingen. De kleine klassen zijn mogelijk doordat Veenoord-vmbo veel LWOO leerlingen heeft en daardoor extra geld krijgt van de overheid. Hij vindt dat in de onderbouw klassen tussen de 12 en 15 leerlingen groot moeten zijn en in de bovenbouw maximaal 18 leerlingen. Dit verschil komt doordat leerlingen in de bovenbouw een sector moeten kiezen. Om dit betaalbaar te houden is het noodzakelijk om iets grotere klassen te hebben. In principe is Veenoord-vmbo een huiswerk vrije school. Veenoord-vmbo is een huiswerk vrije school geworden omdat circa 15 jaar geleden docenten vonden dat er te veel tijd verloren ging in huiswerk controleren. Dit vonden ze niet praktisch. Sommige docenten geven wel huiswerk op en dit vond men ook prima. Hij vindt het nog steeds jammer dat de Onderwijsvernieuwing van circa vijf zes jaar geleden “Het Nieuwe Leren5” mislukt is daar hij van mening is dat juist voor deze populatie leerlingen Het Nieuwe Leren geschikt is. Hij vindt Positive Behavior Support (PBS) goed en uitermate geschikt voor de leerlingen van Veenoord-vmbo. Hij vindt het positief benaderen van leerlingen erg belangrijk en is van mening dat dit kan helpen om de sociale vaardigheden van leerlingen te verbeteren waardoor de prestaties omhoog zouden moeten gaan. PBS is op dit moment verwaarloosd en de stuurgroep zal hier nieuw leven in moeten blazen. Hij vindt het getuigen van weinig professionaliteit dat PBS niet beter met zijn allen gedragen wordt zeker daar bijna iedereen hier voorstander van was. Hij is wel van mening dat ook hij hier een betere rol in kon betekenen. Docenten hebben genoeg uren in de normjaartaak om zich te scholen, dit wordt te weinig gedaan. Er is een teamtakenlijst, maar wat hem betreft zou dit niet nodig hoeven te zijn. Docenten zouden uit eigen beweging taken op zich moeten nemen omdat ze dat belangrijk vinden om onze leerlingen het naar de zin te maken. Momenteel heeft de school een acht tot vier mentaliteit. Hij begrijpt dat docenten moe zijn aan het eind van de lessen,

4 Ontwikkelperspectief5 Dit was onderwijs geven aan de hand van prestaties en projecten

10

maar gelijker tijd kan men veel van elkaar leren als men na de lessen in overleg met elkaar gaan, waarvan de leerlingen uiteindelijk profijt van hebben. In het kader van professionalisering is de verwachting dat in de komende drie jaar alle docenten van LMC een tweedegraads bevoegdheid hebben. Er wordt ook gesproken van een LMC academie om docenten bij te scholen.

Zorgcoördinator

De zorgcoördinator is zeerBetrokken om passend onderwijs op Veenoord-vmbo mogelijk te maken

In het verleden werd er al geprobeerd om aan de leerbehoeften van de leerling te voldoen, zoals in de geschiedenis al aan de orde is gekomen. Ze vindt dat docenten zich meer moeten professionaliseren om de verschillende leerlingen goed te kunnen bedienen. Indien PBS goed van de grond komt dan is dit zeken een toegevoegde waarde, helaas is PBS momenteel weggezakt, bij zowel leerlingen als docenten. Momenteel wordt de visie betreffende Passend Onderwijs aangepast. Ze heeft onlangs een specialist ingeschakeld die docenten kan helpen bij het maken van een OPP.

Teamleider onderbouw

De teamleider is zeer betrokken om passend onderwijs op Veenoord-vmbo mogelijk te maken.

Veenoord-vmbo heeft sinds 2001 al geprobeerd om leerlingen doormiddel van het kwadrantmodel onderwijs op maat aan te bieden. Hij is tevreden over de huidige grootte van de klassen. Vanaf 2012 heeft Veenoord-vmbo een Passend Onderwijsprofiel. De teamleider is over het algemeen tevreden over de invoering van Passend Onderwijs. Hij is er van bewust dat er nog een aantal zaken gedaan moeten worden om Passend Onderwijs beter te maken. Hierbij denkt hij bijvoorbeeld aan scholing voor docenten. De leerling staat centraal staat en de leerling dient onderwijs op maat te krijgen. Respect, betrokkenheid, veiligheid en groei staat hoog in het vaandel. In 2011 is Veenoord-vmbo gestart met Positive Behavior Support (PBS) om hieraan actief te werken. Dit houdt in dat leerlingen positief worden benaderd om zo aan respect, betrokkenheid en veiligheid te werken met als doel dat leerlingen groeien in normen en waarden en dat leerprestaties verbeteren. Veenoord-vmbo kan een beperkt aantal leerlingen met een handicap bedienen. Hele zware gevallen kunnen niet of nauwelijks bij Veenoord –vmbo terecht. Er zijn veel LWOO6-leerlingen op Veenoord vmbo. De klassen zijn klein gehouden om zo de leerlingen beter te kunnen begeleiden. Er is geen gebruik gemaakt van een model om de vernieuwing in te voeren. De teamleider heeft voor zichzelf een stappenplan gemaakt, waarbij hij onderscheid maakt in leerlingen, docenten, lmc-bestuur, ouders en zorgmedewerkers. Aan de hand hiervan is er een zorgprofiel voor Veenoord-vmbo ontstaan. Deze is te vinden op www.koersvo.nl.

Clusterdocente onderbouw

Zij is betrokken bij het Vernieuwingsproces, zij is twee jaar geleden afgestudeerd als master sen. Zij vindt Passend Onderwijs dan ook heel interessant. Ze vindt het belangrijk dat leerlingen onderwijs op maat krijgen

Ze vond de introductie op Veenoord-vmbo over Passend Onderwijs wat aan de late kant. Dit werd net voor de zomervakantie in 2014 toegelicht, terwijl Passend Onderwijs in augustus 2014 werd ingevoerd. Een eigen visie Van Veenoord-vmbo betreffende Passend Onderwijs ontbreekt binnen de LMC-visie. Er is een Veenoord-vmbo profiel maar dit is niet specifiek genoeg. Zij is van mening dat het aanbieden van trainingen aan docenten over Passend Onderwijs verstandig is. Er zal dan wel geïnventariseerd moeten worden welke docenten een training willen ondergaan en wat voor training ze willen ondergaan. Er is een training geweest over het maken van een OPP7, maar dit is te weinig om goed Passend Onderwijs te kunnen geven. Ze is van mening dat de verschillen tussen onderbouw en bovenbouw minder is geworden. De ontwikkeling dat Veenoord-vmbo inzet op kleine klasse vindt zij goed. Het liefst heeft zij maximaal 12 leerlingen in de klas. De kanttekening die ze plaatst, is wel dat vele onderzoeken (Hattie, 2009) hebben aangetoond dat klassengrootte van weinig invloed is op de leeropbrengsten. Het ligt aan de leerlingen hoe groot de klas kan zijn. Zitten er veel leerlingen met gedrags- of leerproblemen in de klas dan dient de klas klein te zijn. Als de klas vol zit met leerlingen die een goede werken leerhouding laten zien, dan kan de klas groter zijn. Hierbij is klassenmanagement van groot belang. Veenoord is momenteel een huiswerkvrije school, maar wat haar betreft mag dit ter discussie worden gesteld. Volgens haar moet PBS nieuw leven worden ingeblazen. PBS kan volgens haar een bijdrage leveren aan Passend Onderwijs.

Clusterdocente bovenbouw Zij kent de visie van Veenoord-vmbo betreffende “Passend Onderwijs

6 Leerweg ondersteunend onderwijs7 Onderwijs Ontwikkelplan: een handelingsplan voor een leerling

11

Zij is betrokken bij de vernieuwing, zij volgt nu een cursus om beter om te gaan met leerlingen met gedragsproblemen. Zij staat open voor samenwerking, maar zij werkt echter voor het grootste deel samen met maar een collega. Dit komt omdat die collega in het zelfde lokaal lesgeeft en ook af en toe voor dezelfde groep staat.

niet. Het is voor haar nog voor een groot gedeelte onduidelijk wat het precies inhoud en wat het vergt van de docent. Zij zou graag meer trainingen betreffende het onderwerp “Passend Onderwijs” willen ondergaan en dan vooral gericht op diverse gedragsproblemen. Verder zou voor haar de schoolregels duidelijker en consequenter toegepast moeten worden. Ze heeft geen vertrouwen in PBS op Veenoord-vmbo. Samenwerken zou wat haar betreft meer mogen plaatsvinden. Dit zou volgens haar meer gefaciliteerd moeten worden.

Clusterdocent onderbouwDe docent staat open voor de vernieuwing “Passend Onderwijs”, maar wil eerst een duidelijke visie van de directie horen alvorens hij aan de slag gaat

Volgens hem is er een spanning tussen het onderbouw- en bovenbouw team, die een gezonde samenwerking in de weg staat. De regels worden niet eenduidig toegepast en dat is volgens hem van belang om aan de kinderen van Veenoord-vmbo goed les te kunnen geven. PBS is om deze redenen nooit goed van de grond gekomen. Verder geeft hij aan dat hij onvoldoende op de hoogte is gebracht om goed Passend Onderwijs te geven. Hij zou dan ook scholing willen krijgen om beter in staat te zijn om les te geven. De klassen grootte vindt hij goed.

Docente Nederlands bovenbouwZe staat neutraal tegenover Passend Onderwijs. Ze begrijpt dat elk school moet zorgen voor Passend Onderwijs. Ze maakt zicht zorgen hoeveel tijd het kost om Passend Onderwijs toe te passen

Ze is op de hoogte dat de leiding bezig is een visie te schrijven betreffende Passend Onderwijs. Ze is van mening dat de werkdruk toeneemt, omdat er meer gedifferentieerd moet worden lesgegeven om alle leerlingen goed te kunnen bedienen. Verder vindt ze dat niet de docenten OPP’s moeten maken. De zorgmensen zijn hiervoor opgeleid en zij is van mening dat de OPP’s beter worden als zij dit doen. Dit zal dan wel besproken moeten worden met de docenten. Ze vindt het vooral een administratieve rompslomp wat ten koste gaat om lessen goed voor te bereiden. Verder vindt ze de OPP’s te uitgebreid waardoor de OPP’s onoverzichtelijk worden. Ze vindt dat de zorgmensen meer begeleiding kunnen geven aan docenten, zeker hoe om te gaan met moeilijk gedrag van leerlingen. Ze vindt het dan ook nuttig om betreffende dit onderwerp een training te volgen, mits die nuttig is. Ze staat achter PBS, maar geeft aan dan het verwaterd is. Verder geeft ze aan dat ze zich niet geroepen voelt om hier het initiatief in te nemen. Ze vindt de huidige klassengrootte goed. Ze vindt dat de klassen maximaal 15 leerlingen groot moeten zijn. Klassen die groter zijn dan 15 leerlingen zijn moeilijker om gedifferentieerd les te geven. Zeker met de huidige populatie leerlingen. Wat haar betreft mag er schoolbreed meer structuur komen, daar zij de indruk heeft dat niet iedereen zich aan de schoolregels houdt. Zij is van mening dat juist deze populatie kinderen structuur en duidelijkheid nodig heeft om zich goed te kunnen ontwikkelen. Verder heeft ze de indruk dat mensen beweren de regels na te leven, maar dit in werkelijkheid niet doen. Ze heeft het gevoel dat het bovenbouw team elkaar onvoldoende ondersteunt, ze vindt niet alle mensen in dit team even eerlijk, wat samenwerking in de weg staat. Ze wil samenwerken met mensen die goede didactische en pedagogische vaardigheden bezitten en die ze kan vertrouwen. Zij vindt het voor haar vak prima dat kinderen geen maak huiswerk krijgen, maar ze vindt wel dat leerlingen thuis moeten leren voor een toets.

Docent Engels bovenbouw

De docent staat open voor de vernieuwing “Passend Onderwijs”, maar wil eerst een duidelijke visie van de directie horen alvorens hij fanatiek aan de slag gaat. Hij is wel betrokken bij PBS, wat ten goede kan zijn voor Passend Onderwijs. Hij staat open voor samenwerking met andere leerkrachten en dit doet hij ook al voor een groot deel.

De docent kent de visie van Veenoord-vmbo betreffende “Passend Onderwijs niet. De ontwikkeling dat Veenoord-vmbo inzet op kleine klasse vindt hij in principe goed. De kanttekening die hij plaatst, is als volgt. Het ligt aan de leerlingen hoe groot de klas kan zijn. Zitten er veel leerlingen met gedrags- of leerproblemen in de klas dan dient de klas klein te zijn. Als de klas vol zit met leerlingen die een goede werken leerhouding laten zien, dan kan de klas groter zijn. Veenoord is momenteel een huiswerkvrije school, maar wat hem betreft mag dit ter discussie worden gesteld. Verder zou hij graag trainingen willen ondergaan betreffende gedifferentieerd werken en coöperatief leren om leerlingen beter te kunnen bedienen. Verder is het zijn bedoeling om PBS nieuw leven in te blazen. Verder zou voor hem de schoolregels duidelijker en consequenter toegepast moeten worden, waarbij sommige regels aangepast kunnen worden. Verder zegt hij dat hij goed samenwerkt met mensen uit de onderbouw, maar betreffende Passend Onderwijs kan dit gerichter. Hij geeft als tip dat docenten meer relaxter met leerlingen om moet gaan en dat er meer complimenten mogen worden gegeven aan leerlingen.

12

Docent economieIk ben betrokken bij de vernieuwing “Passend Onderwijs”. Ik heb daarom voor dit onderwerp gekozen bij LA-3. Ik vindt het van belang om alle leerlingen op de juiste wijze te kunnen bedienen, zodat elke leerling zich positief kan ontwikkelen in kennis en gedrag en later kan participeren in de maatschappij.

Ik vind dat de informatievoorziening over Passend Onderwijs eerder had moeten plaatsvinden, waarbij gelijk geïnventariseerd had mogen worden welke behoeften docenten nodig hebben om zich te bekwamen in Passend Onderwijs. Momenteel vind ik mezelf onbekwaam om goed te kunnen differentiëren en om te gaan met de verschillende gedrags- en leerproblemen. Ik vind het goed dat de klassen klein zijn. Het is jammer dat er maximaal 18 leerlingen in een bovenbouwklas kunnen zitten, in dit jaar bestaat overigens de grootste klas uit 16 leerlingen. Uit onderzoek komt naar voren dat klassengrootte er zeker toe doet bij leerlingen in de beroepsgerichte leerwegen van het vmbo (Inspectie van het Onderwijs, 2014). De regels kunnen wat mij betreft worden herzien. De regels die er zijn moeten zo consequent mogelijk worden toegepast. Samenwerking tussen alle collega’s kan beter. Hierbij bedoel ik om samen in dialoog te gaan over Passend Onderwijs met als doel de kwaliteit van Passend Onderwijs te verbeteren. Hierbij is het van belang om regelmatig bij elkaar in de les te kijken en elkaar van feedback te voorzien om zo de lessen te verbeteren. PBS is in mijn ogen helemaal weggezakt, het is de moeite waard om hier nieuw leven in te blazen en dat men samen aan PBS werkt. Wat mij betreft is Veenoord-vmbo geen huiswerkvrije school meer, maar wordt er vanaf de eerste klas huiswerk opgegeven. Een opbouw in tijd van de eerste naar de vierde klas lijkt me hierin verstandig.

In bijlage 1 wordt een schematische weergave van de ringen van invloed weergegeven.

Conclusie op basis van de krachtenveldanalyseOp basis van de krachtenveldanalyse en ringen van invloed kan er een voorlopige conclusie worden getrokken. De directeur is onvoldoende betrokken bij de vernieuwing. Hij laat de vernieuwing zoveel mogelijk over aan de zorgcoördinator en aan de teamleider. De informatievoorziening naar de docenten toe is laat op gang gekomen. De visie over Passend Onderwijs is onvoldoende of niet bekend bij de docenten. Nu Passend Onderwijs is ingegaan worden concrete stappen gemaakt zoals begeleiding bij het maken van een OPP. Positive Behavior Support is weggezakt, momenteel wordt hier nauwelijks aandacht aan besteed. Over het algemeen staat men wel positief ten opzicht van PBS. Er is behoefte aan scholing om Passend Onderwijs goed te kunnen uitvoeren. De klassengrootte vindt men momenteel goed. Docenten vinden dat de klassen niet groter moeten worden dan 15 leerlingen. De meeste docenten vinden dat leerlingen huiswerk moeten krijgen. De indruk ontstaat dat samenwerking tussen de verschillende collega’s beter kan. Verder ontstaat de indruk dat de schoolregels niet consequent worden toegepast. Een aantal docenten geven aan dat de schoolregels aangepast dienen te worden. Verder valt uit de ringen van invloed op dat een belangrijk beïnvloeder van de onderbouw niet in verbinding staat met docenten van de bovenbouw. De twee beïnvloeders van de bovenbouw staan onvoldoende in verbinding met de onderbouw. Beslissingen in het kader van Passend Onderwijs wordt voornamelijk door de teamleider en de zorgcoördinator genomen. Uit de analyse komt naar voren dat de zorgcoördinator, teamleider, de clusterdocente onderbouw, clusterdocente bovenbouw en de docent economie medestanders zijn betreffende de vernieuwing. De docent Engels is van plan PBS nieuw leven in te blazen, in dat kader is hij betrokken bij de vernieuwing. Op dit moment wordt er onvoldoende samengewerkt om de vernieuwing goed van de grond te krijgen. De meeste docenten staan neutraal ten opzichte van de vernieuwing. De docente Nederlands zou een eventuele tegenstander kunnen worden als zij moet samenwerken met mensen waarin zij geen vertrouwen heeft en als zij geen toegevoegde waarde ziet in de administratie die ze moet verrichten.

13

3 Kritische analyse volgens het systeemmodelVolgens Hargreaves en Fullan (2012) hoeven docenten niet veel professioneel kapitaal te hebben als ze klassen drillen in basisvaardigheden. Maar als docenten meer ontwikkeling willen zien in hun leerlingen dan dient de docent professioneel kapitaal te hebben. Het is dan niet voldoende om een hart van goud te hebben. Deze docenten dienen veel kennis en vaardigheden te hebben om de belangrijkste behoeften van hun leerlingen te verbinden met die van hun cultuur, familie en gemeenschappen. Om dit goed te kunnen zal de docent moeten beschikken over menselijk-, sociaal- en besluitvormingskapitaal. Dit wordt ook wel aangeduid in de volgende formule PC=f(HC,SC,DC) of te wel: Professioneel kapitaal = menselijk kapitaal + sociaal kapitaal + besluitvormingskapitaal. (Hargreaves & Fullan, 2012).

Om inzicht te krijgen in hoeverre leerkrachten van Veenoord-vmbo tegenover de vernieuwing staan is een CBAM vragenlijst afgenomen. De CBAM vragenlijst is een goed hulpmiddel om inzicht te krijgen hoe betrokken de leerkrachten zijn tegenover de vernieuwing “Passend Onderwijs”. In bijlage 2 wordt de CBAM vragenlijst weergegeven.

3.1 Menselijk kapitaalMet menselijk kapitaal wordt bedoeld wat voor waardevolle kennis en vaardigheden iemand heeft. Dit kan worden ontwikkeld door het volgen van trainingen en cursussen. In het onderwijs is het van belang een docent te hebben die veel kennis en vaardigheden heeft om verschillende leerlingen goed te laten leren. Als de docent weet wie de leerlingen zijn, hoe ze leren, waar ze vandaan komen, hoe de gezinssituatie is en weet hoe hij ze effectief moet onderwijzen, dan zal waarschijnlijk de leeropbrengsten goed zijn (Hargreaves & Fullan, 2012).

De leerkracht is een belangrijke factor bij de onderwijsvernieuwing. Hij dient immers de onderwijsvernieuwing in de klas uit te voeren. De vernieuwing vindt pas plaats als de docenten daadwerkelijk de vernieuwing uitvoeren. Dit vergt een professionele houding van de docent (Van den Berg & Vandenberghe, 1981; Hall & Ford, 2006; Verbiest E. , 2012; Hargreaves & Fullan, 2012).

Het is dus belangrijk om te weten of docenten de onderwijs vernieuwing willen uitvoeren en of ze in staat zijn om deze onderwijsvernieuwing uit te voeren. In de vragenlijst stond de volgende vraag: “ Ik ben in staat te werken volgens de vereisten van de vernieuwing”. Opvallend is dat vier (16%) van de 25 docenten dit niet relevant achten. Zeven docenten (28%) geven aan dat zij niet in staat zijn om te werken volgens de onderwijsvernieuwing en zes docenten (24%) geven aan dat zij gedeeltelijk in staat zijn om volgens de vernieuwing te werken. Acht docenten (32%) geven aan dat zij in staat zijn om te werken volgens de onderwijsvernieuwing. Hieruit blijkt dat iets meer dan de helft (28%+24% = 52%) van de docenten niet of gedeeltelijk in staat zijn om volgens de vereisten van de vernieuwing te werken.

Uit de volgende vraag: “Ik zou willen weten hoe mijn wijze van lesgeven en mijn voorbereiding zal moeten veranderen om tegemoet te komen aan deze vernieuwing” blijkt dat twee (8%) van de 25 docenten dit niet relevant achten. Terwijl een docent (4%) aangeeft dat deze uitspraak in zeer sterke mate van toepassing is. Verder geven 5 docenten (20%) aan dat deze uitspraak gedeeltelijk van toepassing is, 5 docenten (20%) geven aan dat deze uitspraak van toepassing is en 5 (20%) docenten geven aan dat deze uitspraak in sterke mate van toepassing is. Hieruit kan er geconcludeerd worden dat 44% (20%+20%+4%) van de docenten behoefte heeft om meer aan te sluiten op de vernieuwing en 20% geeft aan dat dit gedeeltelijk van toepassing is.

Uit de vraag: “Ik ben zo in beslag genomen door andere zaken, dat ik weinig aandacht kan besteden aan deze vernieuwing.” Blijkt dat 11 docenten (44%) van de 25 docenten hier sprake van is. 6 docenten (24%) geeft aan dat dit gedeeltelijk van toepassing is. 24% geeft aan dat dit niet of nauwelijks van toepassing is.

Uit de volgende vraag blijkt: “Ik zou meer informatie willen hebben over hoeveel tijd en inspanning deze vernieuwing van mij vereist.” dat 15 van de 25 docenten (60%) van de docenten hier meer informatie over zouden willen hebben, waarbij 5 docenten (20%) aangeeft dat dit gedeeltelijk voor hen van toepassing is.

Uit de vraag: “ik ben bezorgd over de invloed van de vernieuwing op de leerlingen,” blijkt dat 13 (52%) van de 25 docenten hier bezorgd over te zijn.

14

Menselijk kapitaal begint eerst bij de individuele leraar, maar volgens Hargreaves en Fullan (2012) is dit niet genoeg. Om betere resultaten te krijgen in het onderwijs zal er moeten worden samengewerkt met anderen in de school, maar ook buiten de school. Er zal samengewerkt moeten worden met andere scholen om zo met elkaar en van elkaar te leren. Dit wordt sociaal kapitaal genoemd. Dit wordt verder uitgelegd in paragraaf 3.2

3.2 SociaalkapitaalSociaal kapitaal ontstaat doordat mensen een groep gaan vormen die met elkaar gaan samenwerken en die elkaar vertrouwen. Groepen die in vertrouwen met elkaar samenwerken, leren meer en worden beter in hun werk (Hargreaves & Fullan, 2012).

Hargreaves & Fullan (2012) stellen dat de mate waarin een school sociaal kapitaal heeft, bepaald of een innovatie een succes wordt of niet. Als een school een cultuur heeft waar het sociaal kapitaal zwak is dan is alles gedoemd te mislukken.

Uit de vraag: “Ik zou andere leerkrachten willen helpen bij het toepassen van deze vernieuwing.” Blijkt dat 10 docenten van de 25 (40%) andere docenten willen helpen bij de vernieuwing. Vijf docenten (20%) geven aan dat dit gedeeltelijk voor hen van toepassing is. Negen docenten (36%) geven aan dat dit niet voor hen hoeft.

Uit de vraag: “Ik zou naar aanleiding van deze vernieuwing willen samenwerken met andere leerkrachten binnen en buiten de school, die deze vernieuwing gebruiken.” Blijkt dat 10 docenten van de 25 (40%) hiervoor open staan en dat 8 docenten (32%) hier gedeeltelijk voor open staan.

Uit de vraag: “Ik zou willen weten wat andere leerkrachten doen op dit gebied.” Blijkt dat 14 van de 25 docenten (56%) willen weten wat andere leerkrachten doen op het gebied van Passend Onderwijs. Vier van deze docenten (16%) geven aan dat dit in zeer sterke mate op hun van toepassing is. Zes docenten (24%) geeft aan dat dit gedeeltelijk op hun van toepassing is. Vier docenten (16%) geven aan niet echt te willen weten wat andere docenten doen betreffende Passend Onderwijs.

Uit de vraag: “Ik zou collega's willen inlichten over de vooruitgang die gemaakt is naar aanleiding van deze vernieuwing.” Blijkt dat vijf van de 25 docenten ( 20%) daadwerkelijk collega’s willen inlichten over de vooruitgang die is gemaakt betreffende Passend onderwijs. Twee docenten (8%) geven aan dat dit gedeeltelijk voor hen van toepassing is. Het is opmerkelijk dat 16 docenten (64%) aangeven dit niet echt te willen doen, terwijl bij de vraag: “Ik zou willen weten wat andere leerkrachten” doen op dit gebied 14 docenten (56%) aangeven dat dit voor hen van toepassing is.

Het is interessant om te zien in hoeverre tijd een rol speelt om samen te werken. In de vragenlijst staat de vraag: “De coördinatie tussen opdrachten en mensen neemt te veel van mijn tijd in beslag.” Drie docenten (12%) van de 25 geven aan dat dit voor hen niet relevant is. 8 docenten 32% geven aan dat dit niet echt van toepassing is. Zes docenten (24%) geven aan dat de coördinatie tussen opdrachten en mensen te veel tijd in beslag neemt. Acht docenten (32%) geven aan dat dit gedeeltelijk waar is.

3.3 BesluitvormingskapitaalNaast menselijk kapitaal en sociaalkapitaal zal een school ook besluitvormingskapitaal moeten bezitten om als een professional te werk te gaan. Docenten moeten in staat zijn om de goede beslissingen te nemen voor een kind. Je bent volgens Hargreaves en Fullan (2012) geen goede docent als je niet in staat bent om te beslissen wat een kind nodig heeft.

Hargreaves en Fullan (2012) stellen dat een gemiddelde docent 10.000 uur voor de klas moet staan om een goede docent te zijn en de juiste beslissingen kan maken, mits ze de juiste feedback krijgen. Als docenten regelmatig overleggen met andere docenten zullen er ook betere beslissingen worden genomen beweren Hargreaves en Fullan.

Uit de vraag: “ik zou willen weten wie uiteindelijk de beslissingen zal nemen als we de vernieuwing invoeren,” blijkt 13 van de 25 docenten (52%) hier behoeften aan te hebben. Zes (24%)docenten geven hier gedeeltelijk behoefte aan te hebben. Hieruit kan er geconcludeerd worden dat 76% van de docenten (gedeeltelijke) behoefte heeft aan helderheid wie de beslissingen neemt of gaat nemen.

15

Uit de vraag” Ik zou reacties van leerlingen op deze vernieuwing willen gebruiken om de werkwijzen te veranderen,” blijkt dat 11 (44%) van de 25 docenten reacties van leerlingen te willen gebruiken. Zes docenten (24%) geven aan reacties van leerlingen gedeeltelijk te willen gebruiken. De rest van het docententeam (32%) geeft aan dat ze reacties van leerlingen niet of nauwelijks gaan gebruiken. Dit is een vrij hoog getal dus bijna 1/3 van het docententeam zouden reacties van leerlingen niet of nauwelijks te willen gebruiken. De vraag is dan: “hoe willen deze docenten dan Passend Onderwijs geven?” Uit de vraag: “Ik zou onze werkwijze binnen de vernieuwing willen aanpassen aan de hand van de ervaring van onze leerlingen,” geven zelfs 11 docenten (44%) van de 25 docenten aan hun werkwijze binnen de vernieuwing niet of nauwelijks te willen aanpassen of vinden dit niet relevant. Er zijn 12 docenten (48%) geeft aan hun werkwijze wel te willen aanpassen. Twee docenten (8%) geven aan dit gedeeltelijk te willen doen. Verder komt uit de vragenlijst naar voren dat 52% van de docenten hun leerlingen niet of nauwelijks gevoelig te willen maken voor hun inbreng in deze vernieuwing. Een docent (4%) geeft aan dit niet relevant te vinden.

Voordat er goede beslissingen genomen kunnen worden is het belangrijk om te weten of de docenten de vernieuwing kennen. Uit de volgende vraag blijkt: “Ik weet wel iets, maar eigenlijk nog zeer weinig over deze vernieuwing,” dat 10 docenten (40%) van de 25 docenten meer over de vernieuwing willen weten. Drie docenten (12%) geven aan dat dit gedeeltelijk voor hen van toepassing is. Hieruit kan er geconcludeerd worden dat 52% meer informatie over de vernieuwing Passend Onderwijs willen hebben.

Om goed Passend Onderwijs uit te kunnen voeren en de juiste beslissingen te kunnen maken is het van belang te weten als docent welke hulpmiddelen er zijn om te vernieuwing goed uit te voeren. Hierbij is de volgende vraag in de vragenlijst aan bod gekomen: “ik zou willen weten welke hulpmiddelen er beschikbaar zijn als we besluiten de vernieuwing te introduceren.” Opvallend is dat 19 docenten (76%) aangeven dat zij hier meer informatie over willen hebben. Vier docenten (16%) geven aan dat ze hier gedeeltelijk behoefte aan hebben. Totaal geven dus 23 docenten (92%) aan dat ze willen weten welke hulpmiddelen er zijn en gebruikt kunnen worden om Passend Onderwijs in te voeren.

Uit de vraag: ‘‘Ik zou willen weten wat de toepassing van deze vernieuwing vereist in de onmiddellijke toekomst,” blijkt dat 16 docenten (64%) te willen weten wat dit voor hen in de toekomst inhoudt. Zes docenten (24%) geven aan dat dit gedeeltelijk voor hen van toepassing is.

Uit de vraag: “Ik zou willen weten in welk opzicht deze vernieuwing beter is dan wat we nu doen,” blijkt dat 19 docenten (76%) van de 25 docenten aangeven te willen weten waarom deze vernieuwing beter is dan wat er al op Veenoord-vmbo gedaan werd.

3.4 ConclusieOm een school te laten floreren is het zaak om Professioneel kapitaal te hebben. Professioneel kapitaal bestaat uit menselijk kapitaal, sociaalkapitaal en besluitvormingskapitaal.

Menselijk kapitaal op Veenoord vmbo: In paragraaf 3.1 is beschreven dat een vernieuwing pas plaatsvindt als docenten de vernieuwing toepassen in hun lessen. Uit de vragenlijst is gekomen dat 52% van de docenten aangeven niet of nauwelijks in staat zijn volgens de vereisten van Passend Onderwijs te werken. Een groot deel 64% van de docenten geven aan dat zij (gedeeltelijk) willen weten hoe zij de wijze van lesgeven en voorbereiding kunnen doen wat aansluit op hun leerlingen. Een groot deel (68%) van de docenten geeft gebrek aan tijd aan als (gedeeltelijke) reden dat zij weinig aandacht geven aan de vernieuwing, daarbij geeft 80% van de docenten aan hier (gedeeltelijk) meer informatie over zouden willen hebben. Hieruit kan men opmaken dat een groot deel van het docententeam behoefte heeft aan informatie en scholing. De indruk is dat er een behoorlijke groei in menselijk kapitaal kan worden behaald, waardoor het onderwijs op Veenoord-vmbo beter kan worden. In paragraaf 4.1 zullen hier adviezen over worden gegeven.

Sociaal kapitaal op Veenoord vmbo: In paragraaf 3.2 is beschreven dat groepen die met elkaar samenwerken en die elkaar vertrouwen meer leren en beter in hun werk worden. Uit de vragen lijst kunnen we concluderen dat een groot deel van de docenten (36%) niet of nauwelijks met andere docenten willen samenwerken. Het is opmerkelijk dat 16 docenten (64%) collega’s niet of nauwelijks willen informeren over de vooruitgang die is gemaakt met Passend Onderwijs. Terwijl bij de vraag: “Ik zou willen weten wat andere

16

leerkrachten” doen op dit gebied 14 docenten (56%) aangeven dat dit voor hen van toepassing is. Hieruit kan men concluderen dat er nog veel winst valt te behalen met sociaal kapitaal op Veenoord-vmbo.

Besluitvormingskapitaal op Veenoord vmbo: Als docenten regelmatig met elkaar overleggen, dan kunnen er betere beslissingen worden gemaakt. Een groot deel van de docenten (76%) hebben behoefte aan duidelijkheid wie beslissingen maakt in het kader van Passend Onderwijs. Een grote groep docenten (52%) geeft aan meer informatie over de vernieuwing te willen hebben en 76% wil weten wat deze vernieuwing beter maakt dan hetgeen wat al gedaan werd. Hieruit kan er geconcludeerd worden dat een grote groep meer informatie over de vernieuwing wenst te hebben en dat drie van de vier docenten behoefte heeft aan uitleg waarom Passend Onderwijs beter is. Bij het sociaal kapitaal is er geconstateerd dat een grote groep niet of nauwelijks samenwerkt, verder geeft iets meer dan de helft van de docenten aan meer informatie te willen hebben en een zeer grote groep ziet de toegevoegde waarde van Passend Onderwijs niet in, dus met andere woorden er kan een nog een grote slag worden gemaakt om het besluitvormingskapitaal te verbeteren op Veenoord-vmbo. In paragraaf 4.3 zal hier adviezen over worden gegeven.

17

4 AdviseringIn dit hoofdstuk worden aanbevelingen gegeven om een toekomstige vernieuwing in school beter in te voeren, tevens worden er aanbevelingen gedaan om de huidige stand van zaken te verbeteren. De aanbevelingen zijn tot stand gekomen door kritisch naar alle hoofdstukken te kijken. De aanbevelingen vinden plaats volgens het systeemmodel van Hargreaves en Fullan (2012).

Menselijk kapitaalUit zowel de krachtveldanalyse als de vragenlijsten is naar voren gekomen dat veel docenten behoeften hebben aan scholing. Om het menselijk kapitaal te bevorderen is het aan te bevelen dat docenten op Veenoord-vmbo cursussen volgen om zo beter in staat te zijn om Passend Onderwijs aan te bieden. Het is raadzaam te inventariseren welke docent welke cursus wenst te volgen. Het is ten slotte belangrijk dat de docent autonomie ervaart, zodat hij gemotiveerd wordt om daadwerkelijk de cursus te volgen en toe te passen in zijn les, immers als de docent het gevoel heeft een eigen keuze te hebben, voelt hij zich meer verantwoordelijk (Deci & Ryan, 2002). Als de docent competent is dan is hij beter in staat om zijn taak uit te voeren, waardoor hij meer voldoening krijgt in zijn taak (Deci & Ryan, 2002). In paragraaf 1.3 zijn een aantal effecten besproken die positief kunnen zijn in het kader van Passend Onderwijs. Cursussen die aangeboden kunnen worden zijn bijvoorbeeld:

omgaan met orde verstorend gedrag; coöperatief leren; gedifferentieerd werken; klasse management en docentvaardigheden.

De volgende cursussen kunnen ook worden aangeboden indien daar behoefte aan is: remedial teaching, discalculie, dyslectie, pdd-nos, adhd, autisme, faalangst enzovoorts.

Het is aan te bevelen om in kaart te brengen hoe de gezinssituatie van een leerling is, maar ook welke leerstijl de leerling heeft en wat zijn sterke en zwakke kanten zijn. Indien men beter op de hoogte is van de leerling kan men beter op de leerling inspelen. Dit zou in het OPP kunnen worden opgenomen zodat men een completer beeld krijgt van de leerling.

SociaalkapitaalHet is aan te bevelen om te investeren in het sociaalkapitaal, daar een school gebaat is bij goede samenwerking tussen collega’s, tegelijkertijd kan je samenwerking niet afdwingen. Het is zaak dat docenten gaan inzien dat door samenwerking betere resultaten worden gehaald. Dit zou gecreëerd kunnen worden door een Push en Pull strategie te hanteren. Dit houdt in dat de leiding elke keer weer het belang van samenwerking moet benadrukken maar dit zelf ook laat zien. De leiding zal dus ook (meer) lessen moeten bezoeken en moeten deelnemen aan verschillende werkgroepen. Tegelijkertijd zullen docenten die deelnemen aan cursussen en werkgroepen kenbaar moeten maken wat voor toegevoegde waarde het is om bij elkaar en met elkaar te kijken en te leren. Verder is het van belang om recente artikelen betreffend Passend Onderwijs en artikelen over samenwerken in de personeelskamer op te hangen of in een literatuurbak te plaatsen, zodat docenten wellicht getriggerd worden om samen te gaan werken. Bij het personeelsaanname beleid dient verteld te worden dat samenwerken met elkaar en eventueel met andere scholen op Veenoord-vmbo belangrijk is, mensen die dat niet zien zitten moeten dan ook niet worden aangenomen. Bij een toekomstige vernieuwing is het aan te bevelen om in een vroeg stadium collega´s te betrekken bij de vernieuwing. Zij dienen inspraak te hebben bij het vorm geven van de vernieuwing, dit zal de betrokkenheid van docenten positief beïnvloeden. Gelijker tijd zullen de overige docenten steeds op de hoogte moeten worden gehouden op de vernieuwing. Hierbij is het in dialoog gaan met elkaar belangrijk. Altijd op een respectvolle manier waarop mensen zich veilig voelen. Relatie is een belangrijke variabele in de motivatie theorie van Deci en Ryen (2002), zij gaan ervan uit dat als mensen zich verbonden voelen, men meer gemotiveerd wordt.

Na het in kaart brengen welke docenten welke cursussen gaan volgen kan men een samenwerkingsverband opzetten. In eerste instantie gaan docenten die de zelfde cursussen volgen elkaar observeren in de klas. Deze observaties worden met elkaar besproken aan de hand van vooraf gestelde feedback regels en een observatie formulier om zo het gesprek veilig en professioneel te houden. Het uitgangspunt dient altijd te zijn dat men van elkaar leert. Kritiek moet dus gezien worden als een mogelijk leerpunt. De leiding zal mogelijkheden moeten geven om bij elkaar te kijken. De

18

verschillend groepen moeten frequent (minimaal een keer per maand) bij elkaar komen om met elkaar te bespreken wat goed gaat en waar de verschillende docenten tegen aanlopen om zo elkaar te kunnen helpen.

Vervolgens kunnen docenten die een bepaalde cursus hebben gevolgd andere docenten helpen die de cursus niet hebben gevolg, maar daar wel behoefte aan hebben. Hierbij is het observeren bij elkaar en het voorzien van feedback belangrijk. Zoals in paragraaf 1.3 is beschreven geeft feedback een groot effect om iets te leren.

BesluitvormingskapitaalHet is aan te bevelen om een vernieuwing of verandering in een vroeg stadium kenbaar te maken. Het is dan belangrijk dat ook docenten in de stuurgroep gaan zitten en uiteraard andere stakeholders die met een vernieuwing te maken hebben. Het is dan belangrijk dat men ventileert binnen de school dat de stuurgroep de beslissingen neemt. De stuurgroep dient te worden gevormd op vrijwillige basis. Probeer allerlei verschillende mensen in de stuurgroep plaats te laten nemen, dit kan gerealiseerd worden doordat de stuurgroep daadwerkelijk beslissingen neemt. Het is belangrijk dat mensen met allerlei verschillende meningen in de stuurgroep plaatsvindt omdat uiteindelijk de vernieuwing door heel de school gedragen moet worden.

Het is gebleken uit zowel de stakeholdersanalyse als de vragenlijst dat veel docenten niet precies weten wat Passend Onderwijs is en wat het precies inhoudt. Het is dan ook aan te bevelen dat men eerlijke voorlichting geeft over wat dit nu precies betekent voor de docent. De voorlichting moet inzicht geven in de volgende aspecten:

welke leerlingen kunnen we verwachten op Veenoord-vmbo; wat is de visie betreffende passend onderwijs; wat is het schoolprofiel; welke competenties en vaardigheden dient een docent op Veenoord-vmbo te beheersen in

het kader van Passend Onderwijs; welke hulpmiddelen zijn er of komen er; hoe men samenwerking ziet in de organisatie; welke cursussen worden aangeboden; welke schoolregels belangrijk zijn.

Volgens Hargreaves en Fullan (2012) zijn er in samenwerkende culturen veel meningsverschillen, maar dat is niet erg omdat in een professionele organisatie de onderlinge relaties niet worden aantast. Het is belangrijk dat men met elkaar praat, plannen maakt en met elkaar samenwerkt, hierbij is het belangrijk dat men vertrouwen in elkaar hebt. Verder zijn in samenwerkende culturen fouten en onzekerheden niet erg. Sterker nog ze worden met elkaar gedeeld en er wordt hulp gegeven aan elkaar. Verder is het belangrijk om te kijken bij en te praten met andere scholen om zo betere beslissingen te kunnen nemen.

Doordat docenten op cursussen, gaan, bij elkaar gaan kijken, elkaar helpen en gaan samenwerken worden er betere beslissingen genomen (Hargreaves & Fullan, 2012).

Uiteindelijk wordt er geëindigd met de volgende formule. Goed onderwijs is:

PC=f(HC,SC,DC)

19

Bibliografie

(2014). Opgeroepen op oktober 23, 2014, van Passend Onderwijs: http://www.passendonderwijs.nl/

Algemene Onderwijsbond. (2013, oktober 30). Passend onderwijs vanuit de leraar bezien. Opgeroepen op november 10, 2014, van http://www.aob.nl/doc/Passend%20onderwijs%20vanuit%20de%20leraar%20bezien%2030%20oktober%202013.pdf

Anderson, J. R., Reder, L. M., & Simon, H. A. (1997). Applications and misapplications of cognitive psychology. Pittsburgh, PA: Carnegie Mellon University. Opgeroepen op maart 10, 2014, van http://act-r.psy.cmu.edu/papers/misapplied.html

Bekebrede, J., & de Boer , M. (2013). Differentieren met succes. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.

Bekkers, V., Noordegraaf, M., Waslander, S., & de Wit, B. (2011). Passend Onderwijs - Passend Beleid: Drie visies op beleidsvorming rondom Passend Onderwijs. Den Haag: ECPO.

Bruins, M. (2006, augustus). VHZ, 2.

Commission, D. E. (2012). Teacher Education for Inclusion Profile of Inclusive teachers. Opgeroepen op november 5, 2014, van http://www.european-agency.org/sites/default/files/Profile-of-Inclusive-Teachers.pdf

Deci, E., & Ryan, R. (2002). Overview of Self-Determination Theory: An Organismic Dialectical Perspective. Handbook of Self-Determination Research, 3-34, Rochester.

Golly, A., & Sprague, J. (2012). Positive Behavior Support. Meppel: Ten Brink.

Greven, L. (2007, april). Passend Onderwijs als uitdaging. Opgehaald van http://www.simea.nl/vhz/artikelen/2007/2007-2-artikel-1.pdf

Hall, G., & Ford, S. (2006). Implementing change: patterns, priciples and potholes. Boston: Pearson Education Inc.

Hargreaves, A., & Fullan, M. (2012). Professional Capital. Abingdon, Oxon: Routledge.

Hattie, A. C. (2009). Visible Learning. Abingdon, Oxon: Routledge.

Inspectie van het Onderwijs. (2014, november 17). De staat van het onderwijs. Opgeroepen op november 17, 2014, van http://www.onderwijsinspectie.nl/binaries/content/assets/Onderwijsverslagen/2014/onderwijsverslag-2012-2013.pdf

Johnson, F. (2012, januari 8). With help from education experts, NJ grades the landmark No Child Left Behind Act 10 years after its enactment. Opgeroepen op november 3, 2014, van http://www.nationaljournal.com/magazine/grading-no-child-left-behind-20111208

Kagan, S., & Kagan, M. (2013). Cooperatieve leerstrategien. Meppel: PrintSupport4U.

Kirschner, F., Paas, F., & Kirschner, P. A. (2009). A cognitive load approach to collaborative learning: united brains for complex tasks. Educational Psychology Review, 21, 31-42. doi:10.1007/s10648-008-9095-2.

20

KPC Groep. (2014). Opbrengstgericht werken en differentieren. Opgeroepen op november 17, 2014, van http://www.kpcgroep.nl/voortgezet-onderwijs/opbrengstgericht-werken-en-differentieren.aspx

Kwadrantmodel. (2014). Opgeroepen op oktober 2014, 2014, van MicroconsultKwadrantmodel: http://www.microconsult.nl/fileadmin/user_upload/Documenten/PDF/hoezo...begeleiden%20-%20herziene%20versie%20hpvdw.pdf

Ledoux, G. (2012). Ex-ante evaluatie Passend onderwijs. Den Haag: ECPO.

Liu, W. C., Divaharan, S., Peer, J., Quek, C. L., & Wong, F. L. (2004). Project-based learning and students' motivation: The Singapore context. In NA (Ed.) Proceedings of the Australian Association for Research in Education Conference.

Marzano, R. J., Marzano, J. S., & Pickering, D. J. (2010). Wat werkt: Pedagogisch handelen & klassenmanagement. Middelburg: Drukkerij Meulenberg.

Marzano, R., Pickering, D. J., & Pollock, J. E. (2013). Wat werkt in de klas: Didactische aanpak (4e druk ed.). Dorst: Print Solutions Holland.

PO-raad. (2013, augustus 14). Leerlingen in grotere klassen scoren slechter. Opgeroepen op november 10, 2014, van http://poraad.nl/content/leerlingen-grotere-klassen-scoren-slechter

PO-Raad, VO-Raad, AOC-Raad, & MBO-Raad. (2013, januari). Referentiekader Passend Onderwijs. Opgeroepen op december1 2014, van http://www.passendonderwijs.nl/wp-content/uploads/2012/02/Referentiekader-passend-onderwijs1.pdf

Slavin, R. E. (2006). Educational Psychology. United States of America: Pearson.

Steunpunt Passend Onderwijs VO. (2013, juni 6). Opgeroepen op november 5, 2014, van http://www.steunpuntpassendonderwijs-vo.nl/wp-content/uploads/2014/02/Praktijkvoorbeeld_Passend_onderwijs_in_Denemarken.pdf

Strauss, V. (2012, maart 1). Washington Post. Opgeroepen op november 3, 2014, van http://www.washingtonpost.com/blogs/answer-sheet/post/whose-children-have-been-left-behind-framing-the-2012-ed-debate/2012/01/02/gIQAz3nDXP_blog.html

Unesco. (1994). The Salamanca Statement. Salamanca, Spanje: Unesco. Opgeroepen op november 5, 2014, van http://www.unesco.org/education/pdf/SALAMA_E.PDF

Universiteit van Amsterdam. (2013, maart 13). Kleinere schoolklas leidt later tot hoger inkomen. Opgeroepen op november 10, 2014, van Universiteit van Amsterdam: http://www.uva.nl/over-de-uva/organisatie/faculteiten/content/faculteit-economie-en-bedrijfskunde/gedeelde-content/nieuws/2014/03/kleinere-schoolklassen.html

Valcke, M. (2010). Onderwijskunde als ontwerwetenschap. Gent: Academia press.

Van den Berg, R., & Vandenberghe, R. (1981). Onderwijsvernieuwing op een keerpunt. Tilburg: Zwijsen.

Verbiest, E. (2012). Worden varkens zwaarder door ze te wegen? Antwerpen. Opgeroepen op november 5, 2014, van http://www.samen-wijs.nl/docs/Verbiest%20-%20Worden%20varkens%20zwaarder%20door%20ze%20te%20wegen.pdf

Verbiest, E. (2014). Leren innoveren. Antwerpen - Apeldoorn: Garant-Uitgevers n.v.

21

Vosse, A. (2000). Tutorleren in perspectief. In J. Van der Linden, & E. Roelofs (Red.), Leren in dialoog (pp. 113-137). Groningen: Wolters-Noordhoff.

Waslander, S. (2007). Leren over innoveren. Utrecht: VO-project Innovatie.

Zhou, H. (2012). Enhancing non-english majors' EFL motivation through cooperative learning. Procedia Environmental Sciences,12 part B, 1317-1323.doi:101016/j.proenv.2012.01428.

22

Bijlage 1 Ringen van InvloedAan de hand van tabel1 is er een schematische weergave van de ringen van invloed gemaakt. Dit wordt in figuur 1 weergegeven. Indien het bolletje groen is dan is dit positief. Als het bolletjes blauw is, dan is men neutraal. Uit tabel 1 is naar voren gekomen dan niemand negatief tegenover Passend Onderwijs staat.

Figuur:1 Ringen schematische weergaven van Ringen van invloed.

23

GebruikersZorgcoördinatorTeamleiderClusterdocente onderbouwClusterdocent onderbouwClusterdocente bovenbouwDocente NederlandsDocent Engels

UitvoerdersClusterdocent onderbouwClusterdocente bovenbouwDocente NederlandsDocent EngelsIk

BeslissersDirecteurTeamleiderZorgcoördinator

BeinvloedersClusterdocente onderbouw

Ringen van invloed

Bijlage 2 CBAM vragenlijst

24

Tabellen van de resultaten van de vragen uit de CBAM-vragenlijstIk zou willen weten wat mijn leerlingen denken over de wijze van werken binnen deze vernieuwing.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid gezien mijn situatie, niet relevant voor

mij1 4,0 4,2 4,2

deze uitspraak is slechts in zeer geringe

mate van toepassing op mij.2 8,0 8,3 12,5

deze uitspraak is in geringe mate van

toepassing op mij.4 16,0 16,7 29,2

deze uitspraak is in minder geringe


deze uitspraak is gedeeltelijk van


deze uitspraak is van toepassing op mij. 3 12,0 12,5 70,8

deze uitspraak is in sterke mate van


deze uitspraak is in zeer sterke mate

van toepassing op mij.6 24,0 25,0 100,0

Total 24 96,0 100,0

Missing 9 1 4,0

Total 25 100,0

Ik ken nu andere werkwijzen die beter zijn dan in deze vernieuwing.


Valid deze uitspraak is slechts in zeer geringe




deze uitspraak is in minder geringe mate







deze uitspraak is in zeer sterke mate van


Total 25 100,0 100,0

25

Ik weet wat deze vernieuwing inhoudt


Valid gezien mijn situatie, niet relevant voor mij 2 8,0 8,0 8,0












Total 25 100,0 100,0

Ik vrees onvoldoende tijd te hebben om elke dag mijn werk te organiseren.
















Total 25 100,0 100,0

26

Ik zou andere leerkrachten willen helpen bij het toepassen van deze vernieuwing.
















Total 25 100,0 100,0

Ik weet wel iets, maar eigenlijk nog zeer weinig over deze vernieuwing.














Total 25 100,0 100,0

27

Ik vraag mij af wat deze vernieuwing betekent voor de status van de leerkracht.














Total 25 100,0 100,0

Ik vrees dat bij deze vernieuwing mijn persoonlijke belangen en mijn verantwoordelijkheden in conflict komen.












Total 25 100,0 100,0

28

Ik zou de concrete wijze waarop ik deze vernieuwing uitwerk, willen herzien.
















Total 25 100,0 100,0

Ik zou willen weten in welk opzicht deze vernieuwing beter is dan hetgeen wat we nu doen.














Total 25 100,0 100,0

29

Ik zou naar aanleiding van deze vernieuwing willen samenwerken met andere leerkrachten binnen en buiten de school, die deze

vernieuwing gebruiken.














Total 25 100,0 100,0

Ik ben bezorgd over de invloed van de vernieuwing op de leerlingen.












Total 25 100,0 100,0

30

Ik ben geïnteresseerd in deze vernieuwing.














Total 25 100,0 100,0

Ik zou willen weten wie uiteindelijk de beslissingen zal nemen als we de vernieuwing invoeren.














Total 25 100,0 100,0

31

Ik zou de mogelijkheid om de vernieuwing in te voeren willen bespreken.














Total 25 100,0 100,0

Ik zou willen weten welke hulpmiddelen er beschikbaar zijn als we besluiten de vernieuwing te introduceren.


Valid deze uitspraak is in minder geringe mate









Total 25 100,0 100,0

32

Ik ben in staat te werken volgens de vereisten van de vernieuwing.
















Total 25 100,0 100,0

Ik zou willen weten hoe mijn wijze van lesgeven en mijn voorbereiding zal moeten veranderen om tegemoet te komen aan deze

vernieuwing.














Total 25 100,0 100,0

33

Ik zou collega's willen inlichten over de vooruitgang die gemaakt is naar aanleiding van deze vernieuwing.
















Total 25 100,0 100,0

Ik zou de invloed van deze vernieuwing op mijn leerlingen willen evalueren.












Total 25 100,0 100,0

34

Ik zou de wijze van lesgeven binnen deze vernieuwing willen herzien.
















Total 25 100,0 100,0

Ik ben zo in beslag genomen door andere zaken, dat ik weinig aandacht kan besteden aan deze vernieuwing.














Total 25 100,0 100,0

35

Ik zou onze werkwijze binnen de vernieuwing willen aanpassen aan de hand van de ervaring van onze leerlingen.
















Total 25 100,0 100,0

Alhoewel ik niets afweet van deze vernieuwing, ben ik er wel in geïnteresseerd.
















Total 24 96,0 100,0

Missing 9 1 4,0

Total 25 100,0

36

Ik zou mijn leerlingen gevoelig willen maken voor hun inbreng in deze vernieuwing.















Total 25 100,0 100,0

Ik maak me zorgen over de tijd die je moet besteden aan het oplossen van praktische problemen in verband met deze vernieuwing.














Total 25 100,0 100,0

37

Ik zou willen weten wat de toepassing van deze vernieuwing vereist in de onmiddellijke toekomst.














Total 25 100,0 100,0

Ik zou met anderen willen samenwerken om de invloed van de vernieuwing zo groot mogelijk te maken.














Total 25 100,0 100,0

38

Ik zou meer informatie willen hebben over hoeveel tijd en inspanning deze vernieuwing van mij vereist.














Total 25 100,0 100,0

Ik zou willen weten wat andere leerkrachten doen op dit gebied.


Valid deze uitspraak is in geringe mate van











Total 25 100,0 100,0

39

Ik heb op dit moment interesse om iets te leren over deze vernieuwing.














Total 25 100,0 100,0

Ik zou willen vaststellen hoe je de vernieuwing kan aanvullen, of haar kan vervangen.














Total 25 100,0 100,0

40

Ik zou reacties van leerlingen op deze vernieuwing willen gebruiken om de werkwijzen te veranderen.
















Total 25 100,0 100,0

Ik zou willen weten welke wijzigingen optreden in mijn taak wanneer ik volgens de vernieuwing moet werken.














Total 24 96,0 100,0

Missing 9 1 4,0

Total 25 100,0

41

De coördinatie tussen opdrachten en mensen neemt te veel van mijn tijd in beslag.
















Total 25 100,0 100,0

42

Inzicht in de vernieuwing “Passend onderwijs”” op Veenoord ... · Web viewInzicht in de...

Documents

Transcript of Inzicht in de vernieuwing “Passend onderwijs”” op Veenoord ... · Web viewInzicht in de...