50 Maart '16

Wat hebben schaakcomputers en voetbalrobots te maken met instal-leren? Heel wat, volgens de sprekers op het Jong Professional Event met

als thema 'Building Futures', begin februari dit jaar. De bijeenkomst werd georganiseerd door UNETO-VNI, Bouwend Nederland, beroepsvereniging voor facilitymanagement FMN, onderhoudsvereniging NVDO, vereniging voor facilitair management in de gezondheidszorg NVTG en TVVL, kenniscentrum voor gebouwgebonden installaties en voorzieningen. De dag stond geheel in het teken van de manier waarop ondernemers kunnen en vooral moeten inspelen op de toekomst.

'Adapt or die'Ruim honderdvijftig jonge deelnemers kwamen erop af in de hoop een antwoord te vinden op de hamvraag van spreker Jan-Henk Bouman, toekomst-verkenner bij Fountainheads: hoe voorkom je je eigen Kodak-moment? 'Kodak kwam als eerste op de markt met een analoge camera, maar bleef te lang vasthou-den aan de analoge fotorolletjes. Dat heeft tot hun faillissement geleid.'Bouman draagt een shirt met de tekst 'Adapt or die' en schetst een toekomstige wereld van exponentiële groei, aangejaagd door voortdurende technolo-

gische vernieuwingen. Hij gelooft dat mensen en machines vanaf 2040 één geheel worden en er een totaal andere maatschappij ontstaat. 'Science �ction wordt science faction: de brillen uit Star Trek zijn nu Google Glass en kinderen kunnen dankzij Microsofts Hololens een walvis in hun gymlokaal zien plonzen. Dat gaat het onderwijs radicaal veranderen.'Die veranderingen bieden kansen aan ondernemers, vindt Bouman. 'Ondernemende mensen veranderen zelf hun omgeving en blijven leren. Zo ontdekken ze vandaag de wereld van morgen. Bij DSM hebben ze zichzelf als doel gesteld om elk jaar 20 procent omzet te halen uit nieuwe producten. Daarvoor hebben ze nauwe contacten opgebouwd met jonge start-upbe-drijven. Dat zouden installateurs ook moeten doen.'

SchrikreactieEen probleem is dat mensen die snelle technolo-gische veranderingen vaak niet kunnen bijbenen. Zet een mens in een zelfrijdende auto die over een circuit rijdt en je ziet die persoon om de haverklap

Schaakcomputer Deep Blue versloeg grootmeester Garri Kasparov in 1997. De jongens en meisjes van Tech United Eindhoven hopen dat hun voetbalrobots in 2050 kunnen winnen van menselijke Fifa World Cup-kampioenen. Die kans is redelijk groot, want een aantal jeugdige installateurs had tijdens het recente Jong Professional Event 'Building Futures' behoorlijk wat moeite om het doel te verdedigen tegen de voetbalrobot. Ruim honderdvijftig ondernemers kwamen bij dit event kijken en luisteren naar wat de nieuwste ict-tech-nieken hen te bieden hebben. Ook interessant voor oudere installateurs.

Tekst: Mathilde van Hulzen Fotogra�e: Studio Oostrum

Installateur vergaapt zich aan nieuwste ict-technieken

De jongens en meisjes van Tech United Eindhoven hopen dat hun voetbalrobots in 2050 kunnen winnen van menselijke Fifa World Cup-kampioenen.

KS03 50-52.indd 50 29-02-16 15:58

Maart '16 51

Markt en maatschappij

schrikken omdat de auto zo ontzettend hard de bochten neemt. Ook voor organisaties is het moeilijk ontwikkelingen bij te houden en actief in te spelen op technologische vernieuwingen. 'Installateurs, voorkom dat je zit te slapen', waarschuwt Bouman. 'Geen kansen missen houdt in dat je improviseert en experimenteert, met als doel anderen te inspireren. Kijk bijvoorbeeld naar het wegdek met sensoren dat zelf kan aangeven of het glad is. Begin met slimme netwerken en je ziet vanzelf welke businessmodellen daaruit voortkomen. Waar je rekening mee moet hou-den, is dat we in de nieuwe wereld niet meer centraal maar decentraal gaan werken. Software en robotise-ring eten daarnaast de banen in het middensegment op, we gaan van 'hands on' naar 'brains on'. Dat vereist andere functies en andere vaardigheden. Als bedrijf doe je er goed aan buiten je branche te stap-pen. Ga naar rondetafelgesprekken met ondernemers uit andere markten. Stel jezelf op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen.'

Internet of ThingsZo'n trend is bijvoorbeeld Internet of Things, ofwel 'het internet der dingen'. Internet wordt daarbij gebruikt door semi-intelligente apparaten die zonder menselijke tussenkomst via het wereldwijde web met elkaar gegevens uitwisselen dankzij hun ingebedde informatie- en communicatietechnologie. Dat zou kunnen leiden tot e�ciëntere productieprocessen, goedkopere logistiek en opslag en maatwerk voor klanten. Ook kan IoT resulteren in betere zorg, meer (verkeers)veiligheid en diensten die het leven leuker en aangenamer maken.Het idee achter het Internet of Things is al meer dan twintig jaar oud en momenteel zijn al veel embedded systemen tijdelijk of permanent met internet verbon-den. Maar de toepassingen blijven vaak nog steken in gadgets, zegt Wienke Giezeman van TheThingNet-work. 'De slimme koelkast bestaat al jaren, maar nie-

mand gebruikt hem. Dankzij een nieuwe technologie kan dat snel veranderen.'

LoRaGiezeman doelt op het Long Range Low Power (LoRa-)netwerk, een energie-e�ciënt draadloos netwerk. Eén LoRa-gateway met een bereik van 10 km en een lage brandbreedte kan tienduizend apparaten verbinden.

TheThingsNetwork lanceerde in augustus 2015 een dergelijk netwerk in Amsterdam. 'Het is een opensource-project dus het is door iedereen vrij te kopiëren. Binnen twee weken gingen

mensen over de hele wereld ermee aan de slag, van Sydney tot Buenos Aires. Onze gateways kosten ongeveer 1.000 euro, maar in andere landen is dat soms te duur. Daarom hebben we een nieuw product ontwikkeld met een bereik van 5 km dat nog maar een paar honderd euro kost en makkelijk is te installeren. Die gateway draait op een Arduino-platform en heeft een sensor waarmee je kunt programmeren zonder daar verstand van te hebben.'Typisch Nederlandse toepassingen zijn een sms-alarmservice voor plezierbootjes die water maken en een dienst waarmee je je �ets kunt opsporen. Ook Havenbedrijf Amsterdam gebruikt het netwerk om via sensoren en detectors realtime management in-formatie te verkrijgen over het hele havengebied. De Nederlandse �rma QwikSense gebruikt het netwerk om het energiegebruik van gebouwen te analyseren en beïnvloeden en in Zimbabwe houden wildparkbe-heerders er stropers mee in de gaten.Volgens Giezeman is een nieuwe techniek, zoals het LoRa-netwerk, alleen succesvol als je er waarde mee kunt toevoegen aan een product of dienst. 'Het gaat niet om de techniek, het gaat om het oplossen van problemen. Ja dat is experimenteel en ja, het kan mislukken. Maar als een oplossing voor de hand ligt, ben je als ondernemer al te laat.'

Jan-Henk Bouman: 'Ik gelooft dat mensen en machines vanaf 2040 een geheel worden en er een totaal andere maatschappij ontstaat. Science fiction wordt science faction.'

ING ziet zeker kansen voor nieuwe technologieën in de bouw, zoals Internet of Things, computing power (chips/sensors), big data en robotica.

'Science fiction wordt

science faction'

KS03 50-52.indd 51 29-02-16 15:58

52 Maart '16

Markt en maatschappij

Innovatie als aanjagerZo'n experiment is bijvoorbeeld de Hyperloop, een concept voor een transportsysteem in een luchtdruk-buis, vergelijkbaar met buizenpost alleen dan met een midden vacuüm in plaats van overdruk. Tijdens het event vertelde Walter Dresscher van De Natuur-lijke Stad over het vergelijkbare ET3 Tube Transport, waardoor steden geen bovengrondse infrastructuur meer nodig hebben en daardoor kunnen 'vergroe-nen'. Edwin Lustig van Robot Security Systems legde uit hoe zijn bedrijf autonome, mobiele beveiligingsro-bots inzet die via scanapparatuur potentieel gevaarlij-ke situaties kunnen herkennen in magazijnen. Datastrateeg Joost Plattel liet zien hoe hij Quanti�ed Workspaces heeft ontwikkeld, een softwareprogram-ma waarmee werknemers hun gezondheid en productiviteit in kaart kunnen brengen. Ook Len-nart Graa� van Dutch Windwheel kwam aan het woord. Hij bedacht in 2014 samen met collega's in de kroeg een windturbine waarin ook kan worden gewoond. Deze 'klimaatarchitectuur' moet gaan werken als een windenergieconvertor die elektriciteit genereert zonder draaiende delen. Daar-naast is het ook een attractie van waaruit bezoekers het havengebied kunnen ontdekken. 'Dit project is een motor om huidige duurzame ener-gietechnieken verder te ontwikkelen. Het gebouw moet permanent �exibel en update-baar worden, ook wat betreft de installaties. De bouw is nu gewend te werken volgens het stramien design, build, �nance, maintain en operate. Maar bij dit project bepaalt innovatie alle overige aspecten. Dit wordt de nieuwe manier van bouwen.'

'Zeker kansen'Volgens Maurice van Sante, sectoreconoom Bouw bij ING, loopt de bouwbranche nog steeds achter bij alle technologische ontwikkelingen en blijft de arbeids-productiviteit nagenoeg gelijk. 'De conservatieve cultuur binnen de bouwsector wordt vaak als oorzaak aangewezen, maar wij denken dat de structuur van de bouwkolom gewoon niet past bij de technologi-

sche ontwikkelingen tot nu toe. Dat komt omdat het in de bouw gaat om plaatsgebonden productie en een volatiele markt. Bovendien wordt er gebouwd wat iemand anders heeft bedacht. Stel je voor dat je met een tekening naar een autofabrikant zou gaan om daar je eigen auto te laten bouwen. Het autopro-ductieproces is daar totaal niet op afgestemd en de kosten van een dergelijk project zouden exorbitant zijn. Maar in de bouwsector is dit een normale gang van zaken. Daarom zijn mensen nog altijd e�ciënter dan machines in deze bedrijfstak.'Maar ING ziet zeker kansen voor nieuwe technologieën in de bouw, zoals robotica, het al genoemde Internet of Things, computing power (chips/sensors) en Big Data (het ontsluiten van grote hoeveelheden informa-tie via algoritmes). 'Wij verwachten dat ook de bouw een transitie gaat doormaken van éénstuksproductie naar massaproductie en massa-customization. Instal-lateurs moeten zich daardoor niet laten verrassen.'

VoorbeeldenJan-Henk Bouman van Fountainheads vraagt de toehoorders hoe zij hierover denken. Ze komen met voorbeelden uit de praktijk: het bedrijf dat waterstro-men in verzorgingshuizen in beeld brengt, zodat het management op basis van die gegevens personeel kan inplannen. Slimme meters om kleine huurders te helpen hun energiegebruik onder controle te krijgen. Een bezoeker heeft een NFC-chip in zijn hand laten implanteren waarmee hij onder andere zijn voordeur en de verlichting in zijn huis kan bedienen. 'Handig!', grapt Bouman. 'Kan die gehackt worden? Nee? En zouden anderen zich ook laten chippen?' De meningen daarover lopen uiteen. De meestal jonge installateurs op het event vertrokken na een leerzame ochtend geïnspireerd huiswaarts. <

Meer informatieEen aantal presentaties tijdens het 'Building Futures'-event zijn te bekij-ken op: http://www.jongprofessionalsverenigd.nl/terugblik/. Van ING is een rapport beschikbaar via www.bit.ly/INGtrendrapport.

Maurice van Sante, sectoreconoom Bouw bij ING: 'Bouwbranche loopt achter bij technologische ontwikkelingen en ook de arbeidsproductiviteit stijgt niet.'

Wienke Giezeman van TheThingNetwork

lanceerde in augustus 2015 een LoRa-netwerk,

een draadloos netwerk met een bereik van tien

kilometer en lage brand-breedte dat tienduizend

apparaten kan verbinden.

'Als een oplossing voor

de hand ligt, ben je als

ondernemer al te laat'

KS03 50-52.indd 52 29-02-16 15:58