Inspiratiesessie sociaal ondernemen

Organisatieontwikkeling

Wim Van OpstalAdviseur innovatie en ondernemerschap

Kapstok

• Hoe organiseer ik de onderneming rond mijn idee?

• Wie heeft controle en eigenaarschap over welke processen?

• Hoe gebruik ik alternatieve rechtsvormen in combinatie met een vzw?

Wat is een sociale onderneming?

• Sociale ondernemingen (SBI-definitie):

• streven primair een sociale doelstelling na

• door middel van een onderneming

• waarin ze dit sociale doel bestuurlijk verankeren

Wat is een sociale onderneming?

• Sociale dimensie

• Bestaansreden

• Winsten herinvesteren in deze doelstelling

• Sociale doel van primair belang ( bouw, textiel, …)

• Externe sociale doelen ( onderlinge sociale doelen)

Wat is een sociale onderneming?

• Ondernemende dimensie

• Economische activiteit op continue basis

• Overdracht van goederen of diensten aan derden

• Verkoop aan derden

• Klanten: gezinnen, bedrijven, overheden, … of een mix ervan

• Ondernemingsrisico

Wat is een sociale onderneming?

• Bestuurlijke dimensie

• Beperking op het uitkeren van winsten en activa

• Krachtig middel om de sociale focus te handhaven

• Transparantie als randvoorwaarde

• Verankering via statuten en/of rechtsvorm (vzw of vso)

• Vermogensklem als flankerende voorwaarde

• Bestuurlijke onafhankelijkheid

• Private sector

• Inclusieve besluitvorming

• Loskoppeling zeggenschap en kapitaalinbreng

• Verankering van sociale visie en missie via governance

Kennismaking

1. Wie ben je?

2. Welke rol neem je op binnen je organisatie?

3. Welk probleem pak(t) je (organisatie) aan?

4. Welke oplossing voorzie(t) je (organisatie)?

5. Wat heb je nodig om te groeien?

6. Wie zit in je team?

Menu

• Het team

• Stakeholders

• Organisatievormen

• Corporate Governance

• Rolpositie

Het team

1. Wie zit er in je team?

2. Wat zijn de ‘assets’ van dit team?

3. Wat is de draagkracht van dit team?

4. Wie heeft eigenaarschap over wat in dit team?

5. Wie mag welke beslissingen nemen (bv. stop/go, financieel)?

6. Welke bijkomende competenties en bronnen zijn nodig?

7. Over welk draagvlak beschikt dit team bij haar stakeholders?

8. Welke rol nemen de teamleden in de toekomst op?

9. Wie mag wat meenemen als het mislukt?

Stakeholders

• Wie zijn de belanghebbenden bij mijn onderneming?

• Tool: Stakeholder Personas

• Voor elk stakeholderprofiel

• Waarom is het een stakeholder?

• Welke impact heb je tegenover elkaar?

• Wat kan en wil je voor elkaar betekenen?

• Welke betrokkenheid en eigenaarschap kan je elkaar geven?

• Hoe exclusief ben je voor elkaar? (alternatieven, concurrenten)

• Wie neemt de beslissingen bij deze stakeholder?

Stakeholders

• Tool: Stakeholder map

invloed

inte

ress

e

Minst belangrijkAnticipeer op hun

noden

Key playersToon aandacht

Organisatievormen

• Aan welke organisatievorm had je gedacht?

• Eenmanszaak, in bijberoep

• Eenmanszaak, in hoofdberoep

• Feitelijke vereniging

• Vzw

• Maatschap

• BVBA

• CVBA

• CVBA-SO

• Andere?

Organisatievormen (2)

• De vzw (vereniging)• Rechtspersoon ( feitelijke vereniging)

• Sociaal doel

• Geen vermogensvoordeel

• Geen dividend

• Vermogensklem

• Fiscaal

• Rechtspersonenbelasting

• BTW

• Handelaar?

• Financiering (eigen vreemd vermogen)

• Personeel (vrijwilligers, facturatie)

• Toegang tot subsidies, erkenningen, ondersteuning, …

Organisatievormen (3)

• Vennootschappen• Rechtspersoon ( enkele uitzonderingen)

• Beperkte aansprakelijkheid ( enkele uitzonderingen)

• Vermogensvoordeel toegelaten

• Vennoten zijn investor-driven: dividend

• Vennoten zijn user-driven: ristorno

• Fiscaal

• Vennootschapsbelasting

• BTW

• Handelaar?

• Financiering (eigen vreemd vermogen)

• Personeel (vrijwilligers, facturatie)

• Toegang tot subsidies, erkenningen, ondersteuning, …

Organisatievormen (4)

• De coöperatie• Specifieke kenmerken• 1. Vennootschap met veranderlijk kapitaal en veranderlijk aantal vennoten

Vast gedeelte

Variabel gedeelte

Organisatievormen (5)

• De coöperatie• Specifieke kenmerken• 2. Loskoppeling kapitaalinbreng en zeggenschap mogelijk

1 aandeel

=

1 stem

1 vennoot

=

1 stem

Niemand

>10% van de

stemmen

Organisatievormen (6)

• De coöperatie• Specifieke kenmerken• 3. Creatie van verschillende soorten aandelen

A-aandelen

(oprichters)

B-aandelen

(klanten)

C-aandelen

(externe investeerders)

D-aandelen

(werknemers)

AV RvB

STATUTEN

Organisatievormen (7)

• De erkenning voor de Nationale Raad voor de Coöperatie (NRC)• Voorwaarden

• Doel: in de behoeften van de vennoten voorzien

• Beperking dividend (6%)

• Beperking stemrecht

• Open lidmaatschap

• …

• Voordelen

• Vrijstelling roerende voorheffing

• Sociaal statuut bestuurders

• Soepelere prospectusplicht voor FSMA

Organisatievormen (8)

• De vennootschap met sociaal oogmerk (erkenning CV-SO)• Voordelen van een vennootschap…

• Commerciële activiteiten ondubbelzinnig toegestaan

• Aandelenkapitaal

• Vergoeding op kapitaal mogelijk

• … met kenmerken van de vzw

• Sociaal oogmerk verankeren

• Beperking van het rendement (max. 6% dividend)

• Vermogensklem

• Beperking stemrecht

• Nieuwe wetgeving:

• Beperkt tot de coöperatieve vennootschap

• Geen voorwaarde meer rond werknemersparticipatie

Organisatievormen (9)

• Enkele relevante parameters bij de keuze • Kapitaalbehoefte

• Commercieel karakter (hoofdzaak bijzaak)

• Controle en zeggenschap

• Fiscaliteit

• Erkenningen en subsidies

• Vrijwilligers

➔Misschien heb je meerdere rechtspersonen nodig?

Corporate Governance

1. Wie krijgt ultiem controle en eigenaarschap over welke processen en middelen?

2. Wie legt verantwoording en rekenschap af aan wie?

3. Wie houden we hier liefst buiten?

4. Wie heeft het laatste woord?

5. Hoe krijgen en houden we de neuzen in dezelfde richting?

Corporate Governance (2)

• Algemene Vergadering• Leden (vereniging) Eigenaars (vennootschap)

• Waarom zou iemand lid/eigenaar willen worden?

• Wie wil je zelf als lid/eigenaar?

• Wanneer mag iemand vertrekken?

• Welke controle wil je dat deze leden/eigenaars uitoefenen?

• Welke controle willen deze leden/eigenaars zelf uitoefenen?

• Welke risico’s lopen de leden/eigenaars?

• Ledenmanagement/vennotenmanagement doorheen de levenscyclus (werving, retentie, exit)

• Bij een vereniging: wat is de maatschappelijke legitimering van de samenstelling?

Corporate Governance (3)

• Raad van Bestuur• Aangeduid/goedgekeurd door de Algemene Vergadering

• Waarom zou iemand bestuurder willen worden?

• Wie wil je zelf als bestuurder?

• Welke controle wil je dat deze bestuurders uitoefenen?

• Welke controle willen deze bestuurders zelf uitoefenen?

• Welke risico’s lopen de bestuurders?

• Management van je bestuurders doorheen de levenscyclus (werving, retentie, exit)

• Opletten voor belangenconflicten

• Tool: www.goedbestuur.be

• Links: www.scwitch.be (FAQ) en www.toolbox.be

Rolpositie

• Even de cirkel rondmaken…• Wat zijn onze eigen ambities en dromen?

• Waarom doen we dit?

• In welke mate herkennen we ons nog in de structuur die hierin aan het voortvloeien is?

• Hoe verzoenen we persoonlijke ambities/drive met de organisatienoden van het project?

• Welke rol nemen we persoonlijk best op in de verschillende fases van de uitrol tussen projectidee en volwassen onderneming?

• Ken je de verwachtingen van elkaar in het team?

Meer weten

• wim.vanopstal@verso-net.be

• @WimVanOpstal

• 0479 88 39 53

• Helpdesk: www.verso-net.be