Vindplaats van geloof, hoop en liefde

Juli/Augustus 2020

inspiratie, informatie en opinie

Hoe je kerk wilt zijn, krijgt in een crisissituatie gezicht

In het geloofsgesprek kunnen verschillen op tafel komen

Weer gewoon van start in september?

Reflecteren. Met dit woord valt deze edi-tie van woord&weg goed samen te vatten. Het woord past bij de zomer. Het kerkenwerk ligt stil, we hebben va-kantie. De corona-crisis heeft het leven veel eerder en veel langer dan normaal stilgezet. Ons gemeente-zijn is aardig op de proef gesteld doordat we niet naar de kerk konden. Gemeenten bleken echter creatief in het vinden van manieren om betekenisvol te blijven (pag. 4-7).

In het dilemma (pag. 18-19) verwoorden vier predikanten hun gedachten - tussen hoop en vrees - over het nieuwe kerkenwerkseizoen. De blijvende impact van de coronacrisis op ons kerk-zijn is nog lastig te bepalen, zegt Marten van der Meulen (pag. 16). Dat de kerk een ba-ken van rust en hoop kan zijn in bange tijden - Houd moed, heb lief - liet de Protestantse Gemeente Heerenveen zien door een vlag (zie de cover) die inmiddels op veel plekken in Nederland wappert.

Terug naar het reflecteren. Martine Oldhoff schreef, op verzoek van de generale synode,

een boekje over de ziel. Niet het meest eenvou-dige onderwerp. Ze zegt erover (pag. 21): “Ik hoop dat het mensen kan hel-pen bij het nadenken over wie zij zijn voor God, over hun eigen innerlijk. Hoe gaat het met je eigen ziel? En op welke manier is de gemeente een plek waar de ziel opademt?” Het boekje heeft ge-spreksvragen zodat het niet blijft bij nadenken alleen.

Is uw ziel gevoed door het online aanbod van uw gemeente de afge-lopen maanden of mist u, net als ik, de fysieke kerkgang? Ik wens u deze zomer hoe dan ook een goede reflecterende tijd toe. En onthoud: ‘Houd moed, heb lief.’

Jurjen de Grootdirecteur dienstenorganisatie

4terug naar de kern

Heerenveen, Goor en Woerden over kerk-zijn in coronatijd

vraag van de maand

Wat leert de coronacrisis ons over de kern van kerk-zijn?

een goed gesprek

Maarten Wisse: “In het geloofsgesprek de Bijbel als uitgangspunt nemen”

inhouddeze maand

woord & weg • Juli/Augustus 20202

10

16

Kerk-zijn in coronatijd

8 Kerk&Zo14 De Kerkstraat in Werkendam15 Column ds. René de Reuver18 Dilemma: Weer gewoon van start,

of niet?20 Actueel: We zouden in de kerk meer

over de ziel moeten spreken23 Vacatures24 Het profiel van Theo Pieter de Jong

zinnig

3

Beeld: SolStock

KYRIE EN GLORIA

Ontferm u over ons in kwade dagen

als wij de zware last zo wankel dragen,

gebrandmerkt en gekrenkt tot op het bot,

ontferm u God.

Ontferm u over ons in stille uren

als wij de schaduw van de dood verduren,

onwetend van het ons beschoren lot,

ontferm u God.

Gij die ons nooit ontbreekt, zolang wij leven

zolang zult gij ons met uw licht omgeven

en met uw liefde – wonderbare macht,

gij geeft ons kracht.

Wij mogen in de avond, in de morgen,

ons veilig bij u weten en geborgen

tot in het diepe zwijgen van de nacht, o stille wacht.

René van Loenen, liedtekst bij ‘Goede machten’

van Dietrich Bonhoeffer

melodie: Liedboek 101

uit Bonhoeffer 75, Gedichten en gebeden in

gevangenschap, werkschrift 2019-2020

uitgave De Roos van Culemborg

terug naar de kern

Heerenveen, Goor en Woerden over kerk-zijn in coronatijd

“ Hoe je kerk wilt zijn, krijgt in een crisissituatie gezicht”

4 woord & weg • Juli/Augustus2020

Hoe kun je als kerk van betekenis

blijven als het gebouw gesloten

moet blijven en je elkaar niet

kunt opzoeken? Voor die vraag

zag elke gemeente zich de

afgelopen maanden gesteld. In

Heerenveen, Goor en Woerden

boorde het veel creativiteit aan.

In de Protestantse Gemeente Heeren-veen borrelden direct allerlei ideeën op om als kerk op afstand nabij te zijn. Een voor de gelegenheid ingestelde projectgroep kwam met vijf actiepun-ten.

Het onderhouden van het contact met de gemeenteleden was actiepunt nummer 1. Het resulteerde in de belactie ‘Geef me er 5!’ Ge-meenteleden konden aangeven dat ze met vijf personen, met name ouderen, telefonisch con-tact willen onderhouden. Velen gaven daaraan gehoor. “Omzien naar elkaar werd luisteren naar elkaar”, zegt ds. Anne-Meta Kobes, predi-kant in de Protestantse Gemeente.

Meer in het oog springend is de actie met vlaggen, posters en kaarten met de tekst ‘Houd moed. Heb lief ’, als antwoord op de vraag hoe de kerk een zichtbaar baken van rust en hoop

5

Tekst: Janet van Dijk Beeld: Sandra Haverman en PG Heerenveen

kerk ‘s ochtends nog open. Ook men-sen van buiten de gemeente kwamen daarop af, om een kaarsje op te steken. “Van een aantal van hen hebben we het telefoonnummer genoteerd om contact te blijven houden.”

Ook in Goor gaat het contact via de telefoon. De pastoraal medewerkers hebben de adressen van ouderen en kwetsbare mensen onderling verdeeld. De Jong: “Gewoon om te vragen hoe het gaat, of er behoefte is aan contact, bood-schappen of iets anders. We hebben veel mensen in het zicht. Zelf bel ik elke dag met mensen in een kwetsbare positie.”

Zichtbaar zijnDe Hofkerk heeft zichtbaar zijn

in de stad de afgelopen jaren tot een speerpunt gemaakt. Ze maakt deel uit van verschillende netwerken in de stad, en organiseert jaarlijks de ‘Dag van de dialoog’ en ‘Kleurrijk in de Hof ’, bedoeld om culturen te verbinden. Nieuw is dat Wim de Jong sinds begin april een van de vijf presentatoren is van het radioprogram-ma ‘Hofstreek verbindt’, in het leven geroepen vanwege de coronacrisis. “Mensen kunnen bellen in de uitzending. Ze hebben mij bena-derd omdat ik me blijkbaar heb laten zien als iemand die goed kan luisteren.”

Wat de afgelopen jaren gezaaid is, kan nu geoogst worden, ervaart De Jong. “Inzetten op zichtbaarheid, op netwerken, we plukken er nu de vruchten van. De kern van kerk-zijn is presentie. Hoe je kerk wilt zijn, krijgt in een crisissituatie als deze voluit gezicht. Mensen weten ons te vinden.”

Pastorale hulplijnPresent zijn. Ook de

Protestantse Gemeen-te Woerden zet daar vol op in. Ds. Gertjan Robbemond: “We willen met elkaar verbonden blijven, hebben duidelijk de

“De intentie nu

is: met elkaar

verbonden

blijven”

kan zijn in een angstige tijd. De vlag wappert bij de twee kerk-gebouwen van de Protestantse Gemeente, net als in 60 andere gemeenten in het land die de vlag besteld hebben. De posters wer-den verspreid via het kerkblad, om voor het raam te hangen. De kaarten konden gratis afgehaald

worden in de voortuinen van enkele gemeen-teleden.

Veel energieNog een actiepunt: kerkdiensten in een an-

dere vorm. Kobes “Samen met diverse gemeen-teleden denken we als predikanten na over hoe we online kunnen vieren. Op zondagmorgen streamen we een meditatie met muziek, op

woensdag een ochtendgebed en op vrijdag een vlog voor jongeren. Zo proberen we

iedereen betrokken te houden. Leuk is dat we hiervoor nieuwe kwaliteiten hebben aangeboord in de gemeente.”

Ook van de voorganger vragen online diensten andere kwaliteiten, en

een andere gerichtheid. Kobes: “Ik ben me bewust dat iedereen de viering kan aan-

klikken. De spanningsboog van online kijkers is korter. En er zijn kijkers die geen kerkdienst gewend zijn. Ik geef meer uitleg, en maak een toegankelijker dienst.”

De coronacrisis boort ongekende krachten aan. “We hebben lang gedacht dat we als kerk aan het afkalven zijn, maar er is ongelofelijk veel energie naar boven gekomen. We hebben blijkbaar een enorme veerkracht.”

Telefonisch contactDe kerkdiensten van de Hofkerk in Goor

hebben ook een andere vorm gekregen en zijn korter geworden. Ze waren al online te volgen, op kerkdienstgemist.nl. “Daar hoefden we niets extra’s voor te doen”, zegt ds. Wim de Jong. “Maar we zijn mensen gaan wijzen op deze mogelijkheid, via de mail en via de plaatselijke pers.”

De eerste twee weken nadat bleek dat kerkdiensten niet meer mogelijk waren, was de

6 woord & weg • Juli/Augustus 20206

mogelijkheden daartoe gecommuniceerd naar de gemeenteleden. We doen dat waar mogelijk over de kerkgrenzen heen, bijvoorbeeld met de pastorale hulplijn.” Die hulplijn, Het Oor, is er voor alle Woerdenaren die hun verhaal kwijt willen. Dit in plaats van het wekelijkse inloopspreekuur van de Woerdense predikan-ten en pastores in het wijkcentrum. Natuurlijk heeft dat een handicap. “Ik zie niet wat het bij mensen teweegbrengt als ik voor hen bid. In crisissituaties ga ik dan ook op huisbezoek.”

Als gemeenteleden aangeven dat ze het fijn vinden om een gezicht te zien, wordt gebruik-gemaakt van beeldbellen. En veel communica-tie gaat via WhatsApp. “Ik word blij als ik zie hoe creatief en vasthoudend mensen zijn om het omzien naar elkaar gestalte te geven.”

Oprechte aandachtCollega ds. Joost Schelling: “Normaal

gesproken denken we vanuit mensen die je op een bepaald moment bij elkaar hebt.

Daarbuiten zijn ‘de anderen’. Dat onderscheid is nu weggevallen. Ik ben ertoe overgegaan om álle gemeenteleden rond hun ver-jaardag te bellen, ook kinderen en jongeren. Daar krijg ik leuke reacties op. We geven nu meer dan anders oprechte aandacht. De aandacht was er wel, maar als kerk denk je al snel in aantallen mensen en in betrokkenheid van mensen. Nu hebben we een andere intentie: met elkaar verbonden blijven in deze tijd.”

We vallen als gemeente terug op de kern, ziet hij. “Normaal gesproken zijn we bezig een kerkelijke bedrijf gaande te houden. Nu gaat het erom wat geloven in je dagelijks leven be-tekent en hoe je dat handen en voeten geeft. In je directe omgeving kun je gelovige zijn en dat laten zien. Dat kunnen we nu ook goed zonder kerkgebouw doen.”

7

ds. Wim de Jong (foto gemaakt voor de coronacrisis)

kerk&zo

Kaarten van schilderijen Bonhoeffer

In tijden van weinig directe contacten is het

schrijven van kaarten en brieven weer sterk toe-

genomen. Bonhoeffer75 maakte een kaartenset

van de schilderijen van Jeltje Hoogenkamp bij

vier gedichten van Bonhoeffer: ‘Goede machten’,

‘De Vriend’, ‘Tegel’ en ‘Op weg naar de vrijheid’.

De set kost 3,50 euro en is te bestellen via

bonhoeffer75@kpnmail.nl o.v.v. het aantal setjes,

naam en adres. De factuur wordt met de setjes

meegestuurd.

Actie vakantietasKinderen uit kwetsbare gezinnen in Nederland kunnen

meestal niet op vakantie. Met de actie Vakantietas van

Kerk in Actie kunt u hen als gemeente verrassen met

een rugzak vol verrassingen voor de zomervakantie.

De tassen zijn fairtrade geproduceerd in Sri Lanka en

gemaakt van 100% organisch katoen. De vakantietas

kost 1 euro per stuk. Meer informatie en bestellen via

kerkinactie.nl/vakantietas.

Noodfonds biedt hulp

Voor gemeenten die door het wegvallen van baten acuut in liquiditeitsproblemen raken, wil de Solidariteitskas een vangnet bieden. Er is een noodfonds opgericht dat snel liquiditeitssteun kan bieden door een lening te verstrekken. Als de aanvraag wordt gehonoreerd, gebeurt dit binnen drie weken. Kijk voor voorwaarden en werkwijze op protestantsekerk.nl/noodfondscorona.

Boekje

Petrus vakantieboekje

Ook als we niet op vakantie kunnen deze zomer biedt het vakantieboekje van Petrus een dagelijks moment van bezinning of ontspanning: 28 dagen lang Bijbelse inspiratie, gespreksvragen, puzzels, een lied, gedicht of tip. U kunt het boekje in A6-formaat gratis aanvra-gen via petrus.protestantsekerk.nl/vakantieboekje.

Materiaal bij jaarthema'Het goede leven' is het jaarthema dat begint bij Startzondag in de maand september. Op protes-

tantsekerk.nl/startzondag vindt u allerlei suggesties om het thema handen en voeten te geven, op Start-zondag zelf en in het nieuwe kerkenwerkseizoen.

woord & weg • Juli/Augustus 20208

31 oktoberLANDELIJKE

ONTMOETINGSDAG

Bonhoeffer75

Afsluitende dag van het

project Bonhoeffer75 met

een gevarieerd programma

met onder meer lezingen

en muziek. deroosvanculemborg.nl

kijk voor de actuele agenda opprotestantsekerk.nl/

agenda

(030) 880 18 80 info@protestantsekerk.nl

U kunt met elke vraag bij ons terechtOns uitgangspunt is dat

we u binnen 48 uur (op

werk dagen) van een

bruikbaar antwoord

voorzien. Bij vragen om

informatie geven we

die. Wilt u dat we met u

meedenken, dan doen

we dat. Bent u op zoek

naar andere gemeenten

met vergelijk bare vragen

(en oplossingen!), dan

brengen we u met hen

in contact. Wilt u dat

iemand u in uw gemeente

begeleidt om een

vraagstuk op te lossen,

dan doen we u daarvoor

een suggestie.

in ‘t kort

Heeft u ook een vraag?

9

dienstencentrum

ma. t/m do.

9.00-21.00vr. 09.00-16.00

Als de dokter somber kijkt - Over leven, kanker en geloven Je bent dominee, geeft cursussen rouwverwerking en krijgt te horen dat je uitgezaaide kanker hebt. Het overkwam Wouter Schraven (1962), predikant van de Brugkerk in Lopik. Troostend en getroost schrijft hij over zijn leven in de schaduw van de dood, waarin hij ervaart dat schaduw niet ontstaat zonder licht.Uitgeverij Anderszins, € 17,50.

ISBN 9789492994127

Religieus leiderschap in post-christelijk NederlandDe kerk is in de marge terechtgekomen en blijft krimpen. Hoe moeten leiders van kerken anticiperen op deze post-christelijke samenleving? In dit boek buigt een groep theologen zich over nieuwe vormen van pionierend leider-schap. Ze laten de uitdagingen zien, de consequenties van nieuwe vormen van leiderschap en hoe bestuurskunde kan helpen te begrijpen wat er gebeurt.KokBoekencentrum, € 29,99.

ISBN 9789043532624

Gratis e-book voor tienerleidersWat is er mogelijk qua online jongerenwerk in deze coronatijd? Jong Protestant schreef samen met de HGJB en Youth for Christ het e-book ‘Eerste hulp bij quarantaine voor tienerleiders in de kerk’. Gratis te downloaden: jongprotestant.protestantsekerk.nl/ebook.

Leestips

Vraag van deze maand:

Wat leert de

coronacrisis ons

over de kern

van kerk-zijn?

Kijk voor inspiratie

op pagina 16

9

een goed gesprek

Maarten Wisse schreef

‘De Bijbel in het midden’

“In het geloofsgesprek kunnen verschillen op tafel komen”

10 woord & weg • Juli/Augustus 2020

Hoe meer we leren over diepgaande thema’s met

elkaar te spreken, des te relevanter wordt de kerk voor

ons leven. Voor het voeren van dit geloofsgesprek zou

Maarten Wisse de Bijbel als uitgangspunt willen nemen.

Maarten Wisse, hoogleraar Dog-matiek aan de Protestantse Theologi-sche Universiteit, schreef in opdracht van de synode De Bijbel in het midden, een pleidooi voor het voeren van een geloofsgesprek te midden van de ver-schillen die de kerk kent.

We spreken elkaar per tele­foon. De coronacrisis verhindert een fysieke ontmoeting en zal vooralsnog ook het geloofsge­sprek belemmeren.

Wisse: “Afgelopen zondag werd in mijn kerk de tekst uit Deuteronomium 8 gelezen: ‘Houd je aan alle geboden die ik jullie bied, dan zul je blijven le-ven.’ Als je zo’n zin hoort in deze tijd, dan denk je aan het coronavirus. Alsof de voorganger de RIVM-voorschriften wil bevestigen via Deuteronomium 8. Je zou er een goed geloofsgesprek over kunnen voeren. Wij moderne mensen hebben moeite om zo wettisch te den-ken als Deuteronomium doet. Maar in sommige situaties kan het onvermij-delijk zijn: anderhalve meter afstand houden, handen wassen, niezen in je elleboog. Daarna gaan we het wel

hebben over wat we van de regels vonden.”

Waarom zouden we een geloofsge­sprek willen voeren?

“Omdat je daardoor ontdekt wat de diepte, breedte en hoogte zijn van het geheim van Christus. Dat kan alleen

samen met ‘alle heiligen’, zoals de Bijbel zegt. Dat zijn je broers en zussen in de gemeente, mensen met wie je verbonden bent en van wie je kunt leren. En dan niet alleen degenen die hetzelfde denken als jij. Ik pleit ervoor om in het geloofsgesprek de Bijbel als uitgangspunt te nemen. Andere bijbellezers helpen jou om in de Bijbel te vinden waar je zelf nooit toe zou komen.”

De Bijbel zorgt ook voor menings­verschillen.

“Dat is nooit anders geweest. De eerste christenen leefden vanuit de ervaring van de op-standing van Christus. Zij vertelden de verhalen daarover op hun eigen manier aan elkaar door. In het Nieuwe Testament leggen de evangelis-ten hun accenten, Paulus doet dat ook.

Bij al die verscheidenheid is er eenheid in Christus, maar de invulling daarvan verschilt. Er waren gemeenten met vooral joodse gelovigen, of met vooral heidenen, of met van alles door elkaar. Al die verschillen balanceerden tussen oud en nieuw, traditie en vernieuwing.

Hou de Bijbel in het midden, zodat deze bij niemand op schoot of in handen terechtkomt. Hij wordt niet helemaal van jou. Zo blijft ook Christus in ons midden. Dat creëert bij iedereen het bewustzijn dat zijn of haar opvatting niet per se de opvatting van Christus is. Dat maakt je open om te luisteren naar andere mensen, met andere opvattingen.”

Binnen de Protestantse Kerk zijn iden­titeitsgemeenten, waarbinnen mensen het doorgaans met elkaar eens zullen zijn.

“Is dat wel zo? Elke gemeente draagt een flinke diversiteit in zich, om te beginnen in dorpskerken. In andere gemeenten kan het zijn dat een bepaalde groep de dominante identiteit

Tekst: Kees Posthumus Beeld: Sandra Haverman

”Iemands

opvatting is

niet per se de

opvatting van

Christus”

11

gijzelt en daarmee anderen, bewust of onbewust, het spreken verhindert. Ook binnen gemeenten die een duidelijke kleur lijken te hebben is er altijd di-versiteit en noodzaak tot gesprek. Het is de kunst dat onder ogen durven te zien. De Bijbel helpt daarbij, als gemeenschappelijk referentiepunt.

Het geloofsgesprek kent twee polen: de veilig-heid onder elkaar en de uitdaging van het verschil. Het liefst wil je je diepste zieleroerselen op tafel hebben. Dat kan alleen in wederzijds vertrouwen. Dan kunnen ook grote verschillen ter tafel komen.

Tijdens deze coronacrisis dringt zich de vraag op: hoe zie jij God? Als iemand die niets met het kwaad te maken wil hebben? Of heb je Hem nodig om af en toe eens flink aan zijn mouw te schudden: wat heb jij hiermee te maken, kun je ons misschien een beetje helpen? Hoe meer we leren over deze diepgaande thema’s met elkaar te spreken, des

te relevanter de kerk wordt voor ons leven.”

Met welk bijbelgedeelte moe­ten we niet beginnen?

“Dat zijn er heel veel! Ik zou geen geloofsgesprek organiseren op basis van een namenlijst uit Numeri of gedetail-leerde aanwijzingen voor het bouwen van de ark des verbonds. Of bijbelge-deelten waarvan je weet dat daarover de messen al geslepen zijn. Dat kan altijd nog.

Wil je gemakkelijker beginnen, dan adviseer ik het Johannesevangelie. Daarin staan heel diepe verhalen die je uit wel honderd perspectieven kunt bekijken. De betekenislagen stuiteren je recht in het gezicht. Ze doen een diep beroep op menselijk-heid en brengen dat in verband met God. Alleen al bij Johannes kun je met een kring maandenlang verblijven, op zoek naar de verschillende manieren waarop je er tegenaan kunt kijken.”

Wat is de rol van de predikant in het geloofsgesprek?

“Je moet als organisator genoeg context creë-ren om het gesprek goed te laten verlopen, maar niet te veel je eigen opvatting laten overheersen. Als predikant hoor je een veilige situatie te kunnen creëren, waarin ruimte is voor iedereen. Vertrouw erop dat er onder de deelnemers voldoende ver-schillende inzichten aanwezig zijn om samen dat

bijbelgedeelte te laten spreken. Als een predi-kant te veel programmeert of een eigen uitleg geeft, werkt het model van een geloofsgesprek niet. Als je de diversiteit in beeld wilt krijgen, moet de predikant een stapje terug doen.”

Er is ook nog zoiets als op de grond­tekst gebaseerde exegese.

“Bijbelwetenschappers zullen misschien zeggen: als je op deze manier de Bijbel gaat lezen, krijg je allerlei idiote uitkomsten. Wat ie-mand in een bijbeltekst ziet, hoeft helemaal niet te zijn wat de auteur daarmee bedoeld heeft. Het gaat om teksten van duizenden jaren oud.

De kans dat we de tekst verkeerd interpre-teren, is heel groot. Daarom moeten er in de kerk plaatsen blijven waar de professionele lezing van de Bijbel een rol heeft. Maar bij een geloofsgesprek tussen gemeenteleden kan een professionele lezing niet de hoofdrol hebben. Je loopt dan het risico dat deelnemers denken dat je er allemaal hetzelfde in moet zien.”

“In elke

gemeente is

diversiteit en

noodzaak tot

gesprek”

Bestel ‘De Bijbel in het midden’

gratis via

protestantsekerk.nl/webwinkel.

Diverse ideeën en materialen voor

bijbelstudie en gespreksgroepen

over de Bijbel vindt u op

protestantsekerk.nl/bijbelstudie.

woord & weg • Juli/Augustus 202012

Advertentie

13

Het kerkgebouw

Kerk door de week: Een vrouwenvereniging, een man-

nenvereniging, vrouwenochtenden,

bijbelstudiegroepen, allerlei clubs

voor de jeugd, catechisatie ... “Door

de week is er voor alle leeftijden van

alles te doen.”

De Dorpskerk is in 1952 herbouwd nadat ze was opge-

blazen door de Duitsers op 21 april 1945, vlak voor de

bevrijding. “Die vernietiging had een enorme impact. Er

was wel van tevoren gewaarschuwd omdat de Duit-

sers geen burgerslachtoffers wilden. Enkele specifieke

dingen van waarde zijn nog uit de kerk gehaald, zoals

de predikantenborden. Het huidige gebouw heeft een

gelaagde bouw en veel achthoeken, waaronder de toren

en het doopvont. Onder in de kerk, in het souterrain, zijn

vergaderzalen. De kerkenraad komt op zondag vanuit de

consistoriekamer via een trapje de kerkzaal in.”

Deze maand vertelt de Hervormde

Gemeente Werkendam (twee wijken,

twee kerkgebouwen, twee predikanten)

bij monde van Theo van Vuuren,

ouderling in wijk 2, over haar grootste

vreugde en haar grootste verdriet.

Werkendam

De Kerkstraat

de kerkstraat

Veel protestantse gemeenten hebben hun adres in de Kerkstraat. In deze

rubriek zoeken we ze op en vragen we naar het kerkelijk leven. Wat gaat er

goed en wat kan beter?

”Je kunt niet

geloven zonder

de kerk”

Grootste vreugde“De grootste vreugde is dat we elke week

samenkomen in de erediensten. Dat is ook het belangrijkste van kerk-zijn: het eren, loven en prijzen van God. Dat je er zelf wat aan hebt komt op de tweede plaats. ‘Wie de kerk niet als moeder heeft, kan God niet als Vader hebben’ luidt een uitspraak van Cyprianus. Je kunt niet geloven zonder de kerk. Die overtuiging leeft in de beide wijken. Beide zijn orthodox maar verschillend in de liturgie. In wijk 2 zingen we nog de psalmen uit 1773, op hele noten. Wijk 1 zingt uit Liedboek en Evangelische Liedbundel. Beide wijken hanteren de herziene Sta-tenvertaling.”

Grootste verdriet“Het grootste verdriet is dat het moeilijk

is om de oudere jeugd en jonge gezinnen bij de kerk te houden. Mensen die geen belang hechten aan Gods heil lopen gevaar het heil mis te lopen. Ontzettend triest om mensen te zien wegglijden. Het is telkens onderwerp van gesprek. Bij het beroepen van een nieuwe predikant bijvoorbeeld is aansprekend kunnen preken een voorwaarde. We willen dit tij graag keren.”

Theo van Vuuren

woord & weg • Juli/Augustus 202014

Tekst: Janet van Dijk Beeld: Hervormde Gemeente Werkendam

De Kerkstraat is

onderdeel van een

lange straat met

verschillende namen.

Het stukje Kerkstraat

is slechts 100 meter

lang. De Dorpskerk

staat op nummer 5, het

verenigingsgebouw De

Bron op nummer 3 en

de pastorie van wijk 1

op nummer 4.

column

15

Waarover spraken zij …

U kent vast nog wel dat kinderliedje over drie

kleine kleutertjes.

‘Waarover spraken zij, die drie daar op dat hek,

boven op dat hek?

Op een mooie warme dag in september.’

Het mooie van een goed kinderliedje is dat het

lang meegaat. Ook al past het beeld dat het

oproept misschien niet meer zo, we zingen die

liedjes nog graag. Niet zozeer uit nostalgie maar

omdat ze iets wezenlijks bezingen.

Zo vergaat dat mij althans met het liedje over

de kleine kleutertjes. Je ziet ze voor je, met

bungelende beentjes op een hek.

Druk pratend over wat ze zien,

hun eigen goede gesprekken

voerend.

Hoe waardevol is het om

naast iemand te zitten, of

om samen op te lopen en in

gesprek te raken. Om zonder

die ander in de ogen te hoeven

kijken, je hart voor elkaar te openen. In deze tijd

waarin we afstand van elkaar moeten houden,

is dit een pijnlijk gemis. Zeker, online kun je een

goed gesprek voeren. Maar het haalt het niet bij

zo’n gesprek als de drie kleine kleutertjes voerden

op dat hek. Hopelijk zijn komend seizoen zulke

dichtbij-gesprekken weer volop mogelijk!

Waarover spraken die drie daar eigenlijk op dat

hek? Over krekeltjes en korenbloemen blauw.

Gewoner kan het haast niet. In een goed gesprek

komt het hele leven aan de orde. Ook de

verwondering over de schepping. Gelukkig had

het coronavirus in de afgelopen maanden

geen vat op de ontluikende natuur.

Het liedje van de kleutertjes doet mij

verlangen naar mooie dichtbij-gesprekken

waarin het hele leven aan de orde komt.

Inclusief de bloemen die God om ons

heen laat bloeien.

Verlangen naar mooie

dichtbij-gesprekken

Wijk 1 voelt zich verbonden met de Confes-

sionele Vereniging, wijk 2 met de Gerefor-

meerde Bond. Het totale ledenaantal is een

kleine 4000. “Daar zitten veel papieren leden

bij.” De ochtenddiensten worden in beide

wijken goed bezocht, de avonddienst in wijk

2 ook, in wijk 1 minder. “We doen als wijken

veel apart maar gaan goed met elkaar om.

Eens per jaar vergaderen we als kerkenraden

gezamenlijk. En de diaconie en de kerkrent-

meesters trekken veel samen op.”

De straat (met zendingsmarkt) Ds. René de Reuver

scriba generale synode

De gemeente

15

16

De coronacrisis raakt ons in onze normale manier van kerk-zijn: kerkdiensten en andere ontmoetingen zijn maandenlang onmogelijk. Hoe gaan gemeenten hiermee om? En leert deze periode ons iets over de kern van kerk-zijn?

vraag van de maand

Alles is anders in deze coronatijd. Ook de

vragen die binnen gemeenten leven zijn van

een andere aard. Deze maand:

Dat de coronacrisis veel gevolgen voor de kerken heeft, is wel duidelijk. Maar de exacte en blijvende

impact is nog lastig te bepalen, denkt Marten van der Meulen, wetenschap-pelijk beleidsmedewerker Gemeente-opbouw bij de dienstenorganisatie en universitair docent aan de PThU. “Ik heb al meerdere keren de metafoor van ‘sneeuwstorm, winter en ijstijd’ voorbij zien komen. De vraag is: bevin-den we ons in een sneeuwstorm? Dan ga je even schuilen, en daarna ga je op hetzelfde pad verder. Of is het winter? In dat geval moet je je goed voorbe-reiden, voorraden aanleggen. Of is het een ijstijd? Dan moet je een totaal andere manier van leven ontwikke-

Wat leert de coronacrisis ons over de kern van kerk-zijn?

woord & weg • Juli/Augustus 202016

Neem even de tijdBespreek tijdens de eerste ‘normale’

kerkenraadsvergadering eens de volgende

vragen samen:

• Waar ben je verdrietig om?

• Wat heb je niet zo gemist?

• Welke nieuwe dingen heb je ontdekt?

• Wat ga je blijvend anders doen?

• Hoe heb je God, elkaar en de wereld

anders leren kennen?

Tekst: Jedidja Harthoorn Beeld: Studio Rebel

len.” Zelf denkt hij aan een van de laatste twee scenario’s. “Deze crisis verandert meer dan we denken. Maar hoeveel, dat moet nog blijken.”

Nieuwe ruimteGemeenten gaan verschillend met de crisis

om, ziet Van der Meulen. “Veel kerken hebben snel iets online opgezet. Pas in de loop van de tijd begonnen mensen zich te realise-ren dat een online kerkdienst om een heel andere aanpak vraagt.” In sommige gemeenten kwam veel creativiteit los, zoals in de gemeenten in Heer-enveen, Woerden en Goor (zie pag. 4-7). “Er is nieuwe ruimte ontstaan voor mensen die goed zijn in creatieve din-gen bedenken. Bijvoorbeeld als het gaat om het omzien naar elkaar. Of als het gaat om online vormen. Som-mige gemeenten hebben ontdekt: we kunnen online meer mensen bereiken, of juist kleinere groepen beter ondersteunen. Ik verwacht dat er na deze crisis verder geëxperimenteerd zal worden met hybride vormen van offline en online kerk-zijn.”

Tijd om te rouwenToch moeten we ons niet meteen afvragen

wat deze crisis ons kan leren, denkt Van der Meulen. “Het is belangrijk om straks eerst de tijd te nemen om te rouwen. Over wat we kwijtgeraakt zijn, over wat we gemist hebben. Veel gemeenten zijn leden verloren, we hebben elkaar een periode niet kunnen zien, er zijn misschien problemen in gezinnen ontstaan. Het is belangrijk om dat te benoemen: het is moeilijk geweest.” Tegelijkertijd bepaalt deze periode ons wél bij wat echt belangrijk is. “We worden teruggeworpen op ons gezin, op onze vrienden. De kerkdienst is nu even van minder betekenis. Maar de kerk hangt niet af van een kerkgebouw, van een kerkenraad, of van kerkdiensten. De kerk is daar waar Christus

is, en dat kan op heel veel verschillende plekken zijn. Ook in gezinnen, in vriendschappen, in kleine groepjes, in online groepen … Ik denk dat we dat nu herontdekken. Er blijkt veel te zijn dat leuk was, en goed, en belangrijk, maar toch niet tot de basis behoort. Het zijn de onderlinge relaties die de basis vormen: de relatie met God, met elkaar, met mensen van buiten.”

De kerk ‘gebeurt’Wat betekent die ‘herontdek-

king’ voor de toekomst? Van der Meulen: “Deze periode biedt gemeenten de kans om zich af te vragen: willen we straks weer terug naar hoe we het voorheen deden, nu we het een

tijd anders hebben moeten doen? Is er iets moois gegroeid dat we

kunnen versterken?” Dat hoeft niet overal op dezelfde manier, benadrukt hij.

“Niet elke gemeente hoeft te gaan vloggen. Ga uit van je eigen kracht.” Van der Meulen verlangt zelf inmiddels wel weer naar een ‘gewone’ kerkdienst. “Ik besef opnieuw hoe fijn de kerkdienst is, hoe goed het is om fysiek bij elkaar te kunnen zijn. En toch: deze crisis maakt duidelijk dat de kerk ‘gebeurt’, ook als de dingen wegvallen die eerder enorm belangrijk leken.”

“Neem ook

tijd om

te rouwen”

17

Kijk voor vergaderopeningen die speciaal

gaan over opstarten na de coronacrisis op

protestantsekerk.nl/ideeenbank.

het dilemma

Na de zomervakantie hopen we, net als andere jaren, gewoon weer te kunnen starten met het nieuwe kerkenwerkseizoen. Pakken we al gemaakte plannen gewoon uit de kast en gaan we op de oude voet door? Of is er iets ingrijpend veranderd? Dilemma: Weer gewoon van start, of niet?

Weer gewoon van

start, of niet?

18

Magda Hazeleger, predikant in de Protestantse Gemeente Beilen-Hijken-Hooghalen

“Vooruitkijken gaat

op dit moment bijna

niet. We zijn dan ook

terughoudend in onze plannen. We hebben in ieder

geval besloten met het thema ‘het goede leven’

door te gaan, dat waren we al van plan. Normaal

gesproken is veel aanbod gericht op onderlinge

contacten; we hebben veel gespreksgroepen.

Nu moeten we daar andere vormen voor vinden.

Bijeenkomsten rond ‘kunst en kerk’ bijvoorbeeld die

we in de planning hebben, zouden in de vorm van

een college in de kerkzaal kunnen, of digitaal.

We weten ook niet hoe de geloofsgemeenschap

er straks uitziet. Wordt de gemeenschap digitaler?

We bedienen met onze internetkerkdiensten nu een

grotere groep mensen dan normaal, maar we weten

niet of nauwelijks wie dat zijn. De diensten zijn

korter geworden. Betekent dat dat de live kerkdienst

straks ook anders gaat worden? En vinden trouwe

kerkgangers het fijn als de diensten afwijkend zijn?

Kerk in het dorp zijn is ook lastig nu. Het aanwezig

zijn op markten, het openstellen van de kerk voor

concerten, de diensten in de verzorgingshuizen, het

kan nu allemaal niet. Het is natuurlijk een drama dat

de kerk niet open kan bij een crisissituatie

als deze. We zien onderlinge zorg en

openheid naar het dorp als kenmerk

van onze gemeente. We zullen

opnieuw moeten uitvinden hoe

we kerk-zijn zo vormgeven dat we

mensen bereiken.”

De Protestantse Kerk is een brede organisatie. De bron waaruit eenieder put is dezelfde, maar de onderlinge verscheidenheid in

meningen en overtuigingen is groot. Die diversiteit is de kracht van de Protestantse Kerk. Omdat je je eigen mening kunt scherpen

aan de mening van de ander, geven vier mensen die ieder een ander gezichtspunt vertegenwoordigen, een puntige reactie op het

onderwerp.

“Terughoudend in onze plannen”

Henk van Veldhuizen, predikant in de Protestantse Gemeente Hasselt

“We moeten loslaten wat achter ons ligt”

“Startzondag

vieren wij normaal

gesproken altijd

feestelijk en

uitbundig. Maar wat is er nog aan feestelijkheid over

na al onze verliezen? Corona trof onze stad en onze

gemeente hard. Daarnaast is er ook verlies als het

gaat om de vertrouwde vormen van contact, van

samenkomen. Hoe kunnen we elkaar vasthouden?

We zullen moeten accepteren dat we los moeten

laten wat achter ons ligt. Hoe geven we dan vorm en

inhoud aan geloof, hoop en liefde, aan kerk-zijn dat

een appel doet uitgaan naar de samenleving? En dat

zonder angst en de neiging deuren en ramen dicht

te houden? Het is moeilijk om daar nu over na te

denken. We kunnen nog niet goed overzien in welke

hoedanigheid we straks weer samen komen, en of

mensen dat durven.

De kerk in de traditionele vorm stond al onder druk,

maar dat is door de crisis versterkt. We moeten

met elkaar op zoek naar kansen en mogelijkheden

om het evangelie naar de mensen te brengen. De

mensen van nu en morgen. In de kern gaat het erom

in verbinding met elkaar de Bijbel open te leggen, en

daaruit te lezen, leren en geloven. En van

daaruit oog te hebben voor elkaar en de

mensen om ons heen. Het grote gebod

is nu van kracht: God liefhebben

boven alles en je naaste als jezelf.”

woord & weg • Juli/Augustus 202018

“De

omstandigheden

zijn anders,

onze roeping

is dezelfde”

19

Tekst: Janet van Dijk

Evelyn Quaak, predikant in de Protestantse Gemeente Prinsenbeek

“Deze tijd nodigt uit tot een andere betrokkenheid”

“Naast moeite en

verdriet - iedereen

hier kent wel

iemand die erg

ziek is geweest of

is overleden - brengt deze tijd ook veel moois. Op

de online vieringen stemmen naast kerkgangers

ook andere mensen af. Dat is al bijzonder, maar

meer nog wat dat doet met mensen. Ik begeleid

een kring van jonge vrouwen tussen 25 en 35 jaar.

Ze hebben een druk leven. Sommige komen nooit

in de kerk, andere nu en dan. Nu luisteren ze vaak

online naar de kerkdienst, bijvoorbeeld terwijl

ze wandelen. Een van hen zei: ‘Het geloof

is veel belangrijker voor me dan ik

dacht.’ Uit een andere kring meldde

een veertiger die nooit de dienst

bezoekt maar nu online luistert:

‘Zo fijn dat ik met geloof bezig

ben; het geeft me rust en inkeer.’

De meerderheid van de mensen

uit deze kringen wil doorgaan

met online luisteren. Dat heeft me

aangenaam verrast.

De drempel naar de fysieke kerkdienst

is hoog, naar online inschakelen niet. Het

nodigt uit tot een heel andere betrokkenheid;

een kans voor de kerk. We gaan ongetwijfeld

gewoon door met onze kerkdiensten en activiteiten,

maar we gaan ook wat anders doen. Vanuit de

ervaring met de online vieringen, met andersoortige

muziek en een andere dynamiek, moeten we na

gaan denken over de diensten. Dat geldt ook voor

online ontmoetingen. Je kunt mensen helpen in

hun geloofszoektocht terwijl ze thuis

zijn. Het is uitdagend om dat in te

zetten in ons programma van

verdieping en ontmoeting. We

moeten misschien twee sporen

gaan ontwikkelen. Dingen

uitproberen. Een boeiende

tijd.”

Pieter Versloot, predikant in de protestantse Martinikerk in Groningen

“We doen als

Martinikerk mee

met het IZB-

programma Focus

dat gemeenten

ondersteunt bij hun missionaire roeping. De

plannen voor dit jaar lagen al klaar tot en met

december. Dat traject gaan we nu anders invullen.

De vraag is nu: kunnen we wel gewoon verder?

Kunnen we straks alles weer doen? En wanneer is

straks? Het zou ook zomaar kunnen dat we met

een andere samenstelling van mensen doorgaan.

Wij hebben een enorm verloop, denk alleen al aan

de studenten die meestal maar een paar jaar

betrokken zijn. Daarnaast doet deze tijd

wat met de onderlinge verhoudingen.

Sommige mensen krijgen door

een nieuwe taak opeens meer

invloed. Misschien moeten we wel

opnieuw beginnen met elkaar.

Dat hoeft helemaal niet verkeerd

te zijn, als we dat maar koppelen

aan onze waarden: wat vinden we

als gemeente belangrijk? Ik zeg nu

ook steeds: de omstandigheden zijn

anders, maar onze roeping is dezelfde:

er zijn voor God, voor elkaar en voor de

samenleving. Dat moeten we vormgeven op een

passende manier in de situatie van het moment. Dat

geldt voor nu, dat geldt voor straks. Als voorganger

wil ik me zo goed mogelijk op de hoogte houden

om goed geïnformeerde voorstellen te doen en

beslissingen te nemen. Maar dan nog worden we

soms ingehaald door de actualiteit. Kijk vooruit,

maar niet te ver, en fundeer de

praktijk in de waarden van de

gemeente.”

“Misschien moeten we opnieuw beginnen met elkaar”

19

actueel

Het fascineert theologe Martine Oldhoff al jarenlang: het feit dat columnisten, filosofen en tijdschriften als Happinez steeds gemakkelijker het

woord ‘ziel’ in de mond nemen. “In de theolo-gie is het begrip echter behoorlijk ondergestoft geraakt. En als gelovigen weten we vaak ook niet goed wat we met het woord ‘ziel’ aan moe-ten. Daarom heb ik in mijn promotieonderzoek de vraag gesteld: kunnen we nog van de ziel spreken en zo ja, hoe dan? In Kijk op de ziel

Buiten de kerk wordt het woord ‘ziel’ steeds

meer gebruikt, maar gelovigen zien het vaak

als een lastig begrip. Toch zouden we juist

in de kerk over de ziel moeten spreken, vindt

promovenda Martine Oldhoff (PThU). In haar

gespreks- en bezinningsboek ‘Kijk op de ziel’

reikt ze daarvoor handvatten aan.

Martine Oldhoff schreef ‘Kijk op de ziel’

“We zouden in de kerk meer over de ziel moeten spreken”

woord & weg • Juli/Augustus 202020

staat de betekenis van de ziel in het christelijk geloof centraal.”

De ziel in de BijbelGeeft de Bijbel eigenlijk wel aanleiding om

van ‘de ziel’ te spreken? Oldhoff: “Je kunt niet zozeer één woord in de Bijbel aanwijzen dat een-op-een ‘ziel’ betekent zoals wij het in onze taal gebruiken. Maar de Bijbel geeft wel rede-nen om van de ziel te spreken. Zo lezen we in de Bijbel dat we aangesproken kunnen worden door God en kunnen antwoorden, we kunnen een relatie met Hem aangaan. Dan moeten wij dus wel mensen zijn met een eigen beleving en een eigen verantwoordelijkheid: ‘een ik’. Ik zou de ziel definiëren als het ontvankelijke ‘ik’ dat in alle verandering toch steeds die ene persoon blijft: het ‘zelf ’ voor God.”

Dat maakt meteen duidelijk hoe het Bij-belse gebruik van het woord ‘ziel’ zich onder-scheidt van het culturele gebruik, vervolgt de theologe. “Je beeld van God heeft invloed op hoe je de mens ziet. Als je je God voorstelt als een kosmische kracht waar iedereen deel van uitmaakt, kun je de ziel zien als een soort goddelijke vonk. Ik denk echter dat er Bijbels gezien altijd een onderscheid blijft tussen mens en God. Dat de mens echt mens mag zijn, geschapen door God om in relatie met Hem te leven.”

Ziel en lichaamEr is nog een belangrijke reden om het

woord ‘ziel’ te gebruiken, zegt Oldhoff. “Hoe-wel ziel en lichaam in de Bijbel bij elkaar horen, vinden we daarin ook het geloof dat de mens na de dood nog in relatie met God kan leven.

Het kan

troostend zijn te

weten dat iemand

meer is dan zijn

lichaam

Tekst: Jedidja Harthoorn Beeld: Jan van de Lagemaat

Dat betekent dus dat ‘ik’ op de een of andere manier moet blijven bestaan na de lichamelijke dood. Dat ons mens-zijn bewaard blijft bij God. Daarom is het belangrijk om de ziel te kunnen onderscheiden van het lichaam.” Ook in het aardse bestaan hier en nu kan het troostend zijn te weten dat iemand meer is dan zijn lichaam, bijvoorbeeld als een naaste dementie heeft. “Ook als we lichamelijk aftakelen, als onze hersenen aftakelen, ziet God ons en weet Hij wie wij zijn. We kun-nen niet uitsluiten, gelukkig niet, dat God de ziel beroert van mensen met wie wij geen contact meer krijgen of die geen contact met anderen kunnen leggen.”

Met gespreksvragenHet boek Kijk op de ziel

gaat in op deze theologische aspecten van de ziel, maar wil de lezer niet alleen iets leren. Oldhoff: “Ik hoop dat het boekje mensen kan helpen bij het nadenken over wie zij zijn voor God, over hun eigen innerlijk. Daarvoor staan ook gespreks- en bezinningsvragen in het boekje. Hoe gaat het met je eigen ziel? En op welke manier is de gemeente een plek waar de ziel opademt?” Het onderwerp maakt veel los, merkt ze. “De voorbeelden in het boek komen uit het gewone leven en roepen herkenning op. En mensen ervaren denk ik ook dat ‘de ziel’ een wezenlijk onderwerp is. Juist in de kerk is het van belang om te spreken over wie wij zijn voor God.”

Het boekje ‘Kijk op de ziel’ bestellen? Dat kan

voor € 6,99 via KokBoekencentrum.nl.

21

Advertentie

Je komt als geroepen.Haal jij vooral energie uit ontmoetingen en gesprekken met mensen? En wil jij bijdragen aan de gemeente om vindplaats van geloof, hoop en liefde te zijn?

Kijk dan op de website van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. Wij zijn voor diverse gemeenten op zoek naar voorgangers

die jong én oud weten aan te spreken. Wil jij anderen inspireren? Je komt als geroepen. Kijk voor meer informatie en vacatures op werkvoordekerk.nl

“Als voorganger

wil ik mensen vooral

inspireren.”

TroostEen boekje met troostvolle bijbelteksten en gebeden/gedichten. Als steuntje in de rug.

Bestellen via protestantsekerk.nl/webwinkel of (030) 880 18 80.

AANTREKKELIJKE ZOMERKORTING

dagkalender ‘Deel je leven’Tafelkalender met ringband met voor alle dagen van het jaar een korte, inspirerende tekst en pakkende afbeelding.

Aan tafel! Koken voor groepen in de kerkVan kookdominee Han Wilmink: kookboek met 20 recepten

voor maaltijden voor grote groepen. Eenvoudige gerechten met uitleg, symboliek en verhalen.

Kortinggeldt tot

15 september 2020.

NU VOOR

€ 5,00

NU VOOR

€ 2,50

NU VOOR

€ 2,50

woord & weg • Juli/Augustus 202022

vooruitblik

Editie 9 verschijnt 28 augustus 2020

#9september 2020

De volledige vacatures vindt u op protestantsekerk.nl/vacatures. Wilt u uw

eigen vacature vermeld zien in het volgende nummer van woord&weg

(verschijningsdatum 28 augustus)? Stuur dan vóór 28 juli uw vacature in via

protestantsekerk.nl/aanleveren-vacatures.

TERUG NAAR DE KERN

Pastoraat in coronatijd

EEN GOED GESPREK

Geestelijk verzorger Simone Visser over nabij zijn in tijden van afstand moeten houden

DILEMMA

Online kerk-zijn, kunnen we nog zonder?

vacatures

Protestantse Gemeente Varik-Heesseltpredikant (28 - 32 uur per week)reageren uiterlijk 29 juni

Gereformeerde Kerk Nieuwendijkpredikant (1,0 fte)reageren uiterlijk 29 juni

Dienstenorganisatie Protestantse Kerk5 juristen Werkgroep Kerkelijke Rechtspraak (vrijwilligersfunctie)reageren uiterlijk 30 juni

Dienstenorganisatie Protestantse Kerkarts/psycholoog GCA (vrijwilligersfunctie)reageren uiterlijk 1 juli

Protestantse Gemeente Aaltenkerkelijk werker (0,6 fte)reageren uiterlijk 1 juli

Gereformeerde Kerk Andelpredikant (28 uur per week)reageren uiterlijk 14 juli

Protestantse Gemeente Leeuwarden, Huizum-Westpredikant (0,8 fte)reageren uiterlijk 14 juli

Reformierte Gemeinde Wuppertalpredikant/pastorreageren uiterlijk 15 juli

Protestantse Gemeente Zoutelandepredikant (1,0 fte)reageren uiterlijk 15 juli

Protestantse Gemeente Haarlemdiaconaal werker (26 uur per week)reageren uiterlijk 30 juli

Protestantse Gemeente Noordwijkpredikant (0,5 fte)reageren uiterlijk 21 augustus

Protestantse Gemeente Houtenpredikant (0,8 fte)reageren uiterlijk 24 augustus

Protestantse Gemeente Meppel predikant (0,8 - 1,0 fte)reageren uiterlijk 30 augustus

Protestantse Gemeente Amstelveen-Buitenveldert (wijkgemeente Kruiskerk)predikant (1,0 fte)reageren uiterlijk 31 augustus Protestantse Gemeente Amstelveen-Buitenveldert (wijkgemeente Paaskerk)predikant (1,0 fte)reageren uiterlijk 31 augustus

Inspiratiemagazine

van de Protestantse

Kerk in Nederland,

verschijnt 9 keer

per jaar.

juli/augustus 2020

hoofdredacteur: Marloes Nouwens-Keller eindredacteur: Janet van Dijk

redactie: Hugo Bulk, Jedidja Harthoorn

vormgeving: tinekewerkt.nl illustratie: Studio Rebel coverfoto: Rens Hooyenga

redactie-adres: wew@protestantsekerk.nl, protestantsekerk.nl/woordenweg

abonnement: Een (gratis) abonnement nemen of wijzigen:

abonnementen@protestantsekerk.nl, tel. (030) 880 18 80.

druk: Habo DaCosta, Vianen

ISSN 2543-3261

Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

Voor mensen met een leesbeperking is woord&weg verkrijgbaar in

braille, grootletter, digitale en gesproken vorm.

Gratis abonnement via: CBB, (0341) 56 54 77, klantenservice@cbb.nl.

colofon

23

het profiel

Het schaap met de vijf poten bestaat niet. De een heeft nou eenmaal meer met jeugdwerk dan met jodendom, de ander meer met pastoraat dan met diaconaat. Predikanten en kerkelijk werkers onder de loep.

Tekst: Theanne Boer Beeld: Niek Stam

Wat betekent het voor u dat het christendom joodse wortels heeft en wat doet u hiermee?

“Het betekent steeds meer voor me. Dat komt vooral omdat twee gemeentele-den van mij getrouwd zijn met een Joodse vrouw. Dat maakt dat ik me er bewuster van ben, ik vraag me af hoe zij de dienst beleven. Ik vind dat winst, het is een ver-dieping, een verrijking voor mij.

Nog niet zo lang gele-den maakte ik een dienst mee in de synagoge van Dieren. Heel ontroerend en indrukwekkend. Het is zo’n andere cultuur, maar het kwam door de vertrouwde bijbelteksten zo dichtbij. Toen ik zag hoe de aanwezigen om de tafel heen stonden en met elkaar in gesprek gingen over de tekst, werd ik zelfs een beetje jaloers: zo intensief met z’n allen met de Bijbel bezig zijn, daar kunnen wij nog wat van leren.”

Welke boeken of auteurs inspireren u tot belangstelling voor de joodse wortels van het christendom?

“Ik heb ooit les gehad van dr. Henk Vreekamp die zich inzette voor de ontmoeting jodendom - christendom. Ik vond het inspirerend van-

wege zijn kennis van het jodendom, maar ook

vanwege zijn onder-zoek naar ons eigen heidendom. Dat was voor mij een eyeope-ner: ik ben een hei-

den, een Germaan. Ik ben gegrepen door

wat ik via het Joodse volk ontvang en door wat

ik beleef in de Anglicaanse liturgie, maar heb ook die Germaan in mij. Wij zijn van een andere wortel, en toch is de Jood Jezus ook mijn Heer.”

Wat heeft Theo Pieter de Jong met het jodendom?

Theo Pieter

de Jong is

predikant van de

wijkgemeente

Beatrixkerk van

de Protestantse

Gemeente Ede

“De Jood Jezus is ook mijn Heer”

woord & weg • Juli/Augustus 2020

Het ProfielTekst: Theanne Boer Beeld: Niek Stam

”In mijn eentje aan

het Meer van Galilea ...”

Bent u wel eens in Israël geweest, en zo ja, wat maakte de meeste indruk op u?

“Ik ben er één keer geweest, ik was 19 en zat op de Bijbelschool. Ik vond het onvergetelijk, die smeltkroes van religies, de plaat-sen waar zo veel geschiedenis ligt, het bezoek aan een Pales-tijns-christelijk gezin. De meeste indruk maakte toch wel dat ik in de vroege ochtend in mijn een-tje aan het Meer van Galilea zat. Toen kon ik mij zomaar voor-stellen dat Jezus daar in een bootje gevaren heeft.”

Besteedt u aandacht aan de joodse kalender (feesten/gedenkdagen)?

“Vorig jaar, tijdens de viering in de paasnacht, greep het me ineens aan: tussen de negen lezin-gen door zongen we steeds een psalm en dat vormde met elkaar zo’n eenheid. Toen dacht ik: ons Pasen is eigenlijk zo’n joods feest. Wij

zingen met Israël en Christus mee. Ik heb ook wel gedacht om er met

Pinksteren aandacht aan te schenken. Met het ene jaar de

nadruk op de wetgeving, ver-volgens op het oogstfeest, en dan weer Handelingen 2.”

Welke film of welk boek over het Jodendom zou ie-

dereen gelezen of gezien moeten hebben?

“Naast de boeken van Henk Vreekamp is God ontmoeten in Paulus van Rowan Williams erg inspirerend. En heb je weleens iets gehoord of gezien van The Yeshiva Boys Choir? Als je dat intikt op YouTube krijg je een hele rij film-pjes te zien. Zingen en muziek maken is in de joodse gemeenschap in New York een hele levendige cultuur. Erg mooi!”

Het schaap met de vijf poten bestaat niet. De een heeft nou eenmaal meer met jeugdwerk dan met jodendom, de ander meer met pastoraat dan met diaconaat. Predikanten en kerkelijk werkers onder de loep.

Wat heeft Theo Pieter de Jong met het jodendom?

Theo Pieter

de Jong is

predikant van de

wijkgemeente

Beatrixkerk van

de Protestantse

Gemeente Ede

KERK & ISRAËL onderweg