insecten eten als oplossing voor de eiwitcrisis...en shakes. Deze drink is uitermate geschikt om op...
5
Het schaarser worden van eiwit door de toegenomen vraag naar vlees wordt ook wel de eiwitcrisis genoemd. Het eten van insecten is een oplossing. Wat weten we daarover? Entomofagie: insecten eten als oplossing voor de eiwitcrisis ONDERZOEK IN DE PRAKTIJK INLEIDING Naast de groeiende wereldbevolking is ook de stijgende welvaart in Azië een belangrijke oorzaak van de toenemende vraag naar vlees. En met de groeiende consumptie van vlees wordt ook de druk op de veehouderijen steeds groter. En dat terwijl de productie van broeikasgassen door vee een groot deel van het broeikasprobleem vormt. Het zoeken naar milieuvriendelijke alternatieve eiwitbronnen is daarom van groot belang. De productie van insecten is vele malen milieuvriendelijker dan die van vlees. Ook is de voedingswaarde van insectenvlees veelal beter dan die van vlees. In westerse landen is het eten van insecten echter nog niet geïntegreerd. WAAROM DIT ONDERZOEK? Diëtisten krijgen vragen over nieuwe voedingstrends. Entomofagie, het eten van insecten, is zo’n trend. Wetenschappelijke informatie over entomofagie en praktische handvatten voor het eten van insecten kunnen diëtisten houvast bieden bij het beantwoorden van vragen en het adviseren over dit onderwerp. METHODEN Er is literatuuronderzoek en kwalitatief onderzoek uitgevoerd. Het literatuuronder- zoek richtte zich op wat entomofagie inhoudt, waar ter wereld insecten worden geconsumeerd, wat de voedingswaarde van verschillende soorten insecten is en welke milieubelasting de productie van insecten geeſt in vergelijking tot vlees uit vee. Het kwalitatief onderzoek bestond uit het interviewen van acht diëtisten en acht consumenten over de acceptatie van entomofagie in Nederland. Ook is er een interview gehouden met een entomoloog. RESULTATEN Meerdere onderzoeken ondersteunen het feit dat de productie van insectenvlees vele malen milieuvriendelijker is dan de productie van vlees uit de veeteelt. 1 Gekeken naar de voedingswaarde zijn insecten bovendien een goed alternatief voor vlees. 2 In westerse landen wordt het eten van insecten veelal als primitief beschouwd, maar toch worden insecten steeds meer gezien als exclusief voedsel, een delicatesse die inmiddels wordt geëxporteerd naar wereldsteden als New York, Tokyo en Parijs. 3 De mindset voor het eten van insecten lijkt een grote rol te spelen in de acceptatie >> 13 NED TIJDSCHR VOOR VOEDING & DIËTETIEK - 2015;70(5)
Transcript of insecten eten als oplossing voor de eiwitcrisis...en shakes. Deze drink is uitermate geschikt om op...
Het schaarser worden van
eiwit door de toegenomen
vraag naar vlees wordt ook
wel de eiwitcrisis genoemd.
Het eten van insecten is een
oplossing. Wat weten we
daarover?
Entomofagie: insecten eten als oplossing voor de eiwitcrisis
ONDERZOEK IN DE PRAKTIJK
INLEIDINGNaast de groeiende wereldbevolking is ook de stijgende welvaart in Azië een belangrijke oorzaak van de toenemende vraag naar vlees. En met de groeiende consumptie van vlees wordt ook de druk op de veehouderijen steeds groter. En dat terwijl de productie van broeikasgassen door vee een groot deel van het broeikasprobleem vormt. Het zoeken naar milieuvriendelijke alternatieve eiwitbronnen is daarom van groot belang. De productie van insecten is vele malen milieuvriendelijker dan die van vlees. Ook is de voedingswaarde van insectenvlees veelal beter dan die van vlees. In westerse landen is het eten van insecten echter nog niet geïntegreerd.
WAAROM DIT ONDERZOEK?Diëtisten krijgen vragen over nieuwe voedingstrends. Entomofagie, het eten van insecten, is zo’n trend. Wetenschappelijke informatie over entomofagie en praktische handvatten voor het eten van insecten kunnen diëtisten houvast bieden bij het beantwoorden van vragen en het adviseren over dit onderwerp.
METHODENEr is literatuuronderzoek en kwalitatief onderzoek uitgevoerd. Het literatuuronder-zoek richtte zich op wat entomofagie inhoudt, waar ter wereld insecten worden geconsumeerd, wat de voedingswaarde van verschillende soorten insecten is en welke milieubelasting de productie van insecten geeft in vergelijking tot vlees uit vee. Het kwalitatief onderzoek bestond uit het interviewen van acht diëtisten en acht consumenten over de acceptatie van entomofagie in Nederland. Ook is er een interview gehouden met een entomoloog.
RESULTATENMeerdere onderzoeken ondersteunen het feit dat de productie van insectenvlees vele malen milieuvriendelijker is dan de productie van vlees uit de veeteelt.1 Gekeken naar de voedingswaarde zijn insecten bovendien een goed alternatief voor vlees.2 In westerse landen wordt het eten van insecten veelal als primitief beschouwd, maar toch worden insecten steeds meer gezien als exclusief voedsel, een delicatesse die inmiddels wordt geëxporteerd naar wereldsteden als New York, Tokyo en Parijs.3 De mindset voor het eten van insecten lijkt een grote rol te spelen in de acceptatie >>
13 NED TIJDSCHR VOOR VOEDING & DIËTETIEK - 2015;70(5)
Alpro sojadrink Mild: de eerste sojadrink met oneindig veel mogelijkheden
Heerlijk om te drinken uit een glas bij de boterham, lekker door ontbijtgranen, smoothies
en shakes. Deze drink is uitermate geschikt om op te schuimen in de ko� e en om te
gebruiken in warme gerechten, zoals aardappelpuree en sauzen. Een verrijking binnen
de voedingsadvisering.
Alpro Sojadrink Mild is 100% plantaardig, bevat hoge kwaliteit soja-eiwitten en is van
nature laag in verzadigd vet. De drink is licht verteerbaar, want van nature vrij van lactose.
Zo natuurlijk en zacht van smaak, dat het perfect is voor elk moment van de dag!
In een glas (200ml) zit
Energie...........272 kJ/66kcalVet.....................................3.6gwaarvan verzadigd.....0.6gKoolhydraten................1.6gwaarvan suikers........1.4gEiwitten.....................6.0g+ Bron van Calcium en vitamine B2, B12 en D
* Een gevarieerde en evenwichtige voeding en een gezonde levensstijl zijn belangrijk voor een goede gezondheid.
asn15020_adv_ntvd_210x297.indd 1 01-04-15 09:29
van entomofagie. Barrières voor het eten van insecten zijn onder andere gevoelens van walging en angst voor ziekten.4 Het promoten van entomofagie, het verstrekken van informatie over smaak, bereiding, gezondheidsrisico's, en het verwerken van insecten vlees in producten kan mensen laten wennen aan het idee van entomofagie.5 Diëtisten en consumenten staan over het algemeen onwennig maar positief tegen-over het eten van insecten. Zowel de consument als de diëtist denkt dat het eten van insecten met de tijd gangbaarder zal worden. De consument heeft praktische infor-matie nodig over hoe hij de insecten kan bereiden en wat de voordelen hiervan zijn.
CONSEQUENTIES VOOR DE PRAKTIJKDit onderzoek biedt diëtisten kennis over entomofagie en inzicht in de smaak van insecten (tabel 1), de voedingswaarde (tabel 2) en toepassingen in de wereldkeuken (zie Toegelicht op pag. 17).
auteurshettY korsten studentmYlana uitenbogaardt studentdr. hanna zijlstra docent (psYcholoog, diëtist en onderzoeker)allen verbonden aan de hogeschool van amsterdam, opleiding voeding en diëtetiek
literatuur1 Oonincx DGAB, Itterbeeck J, Heetkamp
MJW, et al. An exploration on greenhouse gas and ammonia production by insect species suitable for animal or human consumption. PLoS One 2010,5(12): e14445.
2 Santos Oliveira JF, Passos de Carvalho J, Bruno de Sousa RFX, et al. The nutritional value of four species of insects consumed in Angola. Ecology of Food and Nutrition 1976;5(2):91-7.
3 Ramos-Elorduy J. Creepy crawly cuisine - The Gourmet guide to edible insects. Vermont: Park Street Press; 1998.
Chapter 2, p.17.4 Looy H, Dunkel F, Wood J. How then shall
we eat? Insect-eating attitudes and sustainable foodways. Springer Science 2014;31(1):131-41.
5 Yen A. Edible insects – Traditional know-legde or western phobia? Entomological Research 2009;39(5):289-98.
Product (per 100 gram)
Insecten
Termiet
Vlinder
Mot
Kever
Vlees, kip, vis
Varkensvlees
Rundvlees
Kipfi let rauw
Vis
Energie(kcal)
613
376
371
562
158
205
110
101
Eiwit(gram)
38
26
76
18
21
19
23
18
Dit artikel is gebaseerd op een afstudeerscriptie.
Tabel 2. Vergelijking van het energie en eiwitgehalte van vier eetbare insecten en vier eiwitrijke producten uit de Nederlandse keuken.
Tabel 1. De smaak van insecten.
Insecten
Gele meelwormen
Boomwormen
Wespen
Witte agave-wormen
Rode agave-wormen
Termieten
Nopalwormen
Libellelarven en ongewervelde insectenlarven
Sprinkhanen en krekels
Mieren
Smaak
Volkorenbrood
Varkensvlees
Pijnboompitten
Uitgebakken spek
Pittig
Nootachtig
Gebakken aardappel
Vis
Mild, neemt de smaak van andere ingredienten over
Zoet, nootachtig
15 NED TIJDSCHR VOOR VOEDING & DIËTETIEK - 2015;70(5)
15 NED TIJDSCHR VOOR VOEDING & DIËTETIEK - 2015;70(5)
Arla Protino is ook beschikbaar voor thuisconsumptie. Kijk op www.arla.nl/protino voor de verkooppunten.
BOORDEVOL SMAAK EN EIWITARLA PROTINO heerlijk frisse zuiveldrank
13,6GRAM EIWITPER FLESJEPER FLESJE
SLECHTS125 ML
WINNAAR van de FOODCARE INNOVATIETROFEE in de categorie Food & BeverageDe jury over Arla Protino: “Eindelijk ook een smaakvol product
dat nu eens geen nare nasmaak heeft. Is zeer goed in te zetten bij
ondervoeding/kans op ondervoeding. Past prima in een eiwitrijk dieet.”
FV5155 Protino adv A4_v2.indd 1 11-08-15 12:35
Driehonderd verschillende etnische groepen uit 113 verschillende landen consumeren samen meer dan 1500 verschillende eetbare insecten-soorten. Deze zogenoemde entomofagie is al zeer oud: ruïnes in China wijzen erop dat de mens 2000 tot 2500 jaar voor Christus al insecten at.
In chocolade gedipte mieren Voor stammen in het Amazonegebied zijn wormen uit bomen een bron van essentiële vetten. De wormen worden uit de schors van de boom gehaald, door de lengte gesneden en boven vuur gehangen. Het vet druipt uit de worm, wordt opgevangen en gebruikt als bakvet; de wormen zelf drogen uit en worden als krokante snack gegeten.In het Westen beschouwt men het eten van insecten doorgaans nog als primitief, maar in sommige westerse landen is het al lang een traditie. In Frankrijk en Sardinië worden sommige kazen en stukken vlees bereid met een vlieglarf; deze producten worden gezien als een delicatesse. Entomofagie krijgt meer en meer een exclusief karakter. Steeds vaker worden insecten geëxporteerd naar grote steden zoals Tokyo, Parijs en New York. Daar worden insecten in restaurants als luxe gerechten geserveerd. Op de kaart staan in chocolade gedipte mieren, bijen in siroop en gefrituurde sprinkhanen.
Insecten in pindakaas Insecten kunnen geschikt worden gemaakt voor consumptie via vriesdrogen, zondrogen of koken. De smaak verschilt per insectensoort. Ze kunnen in zijn geheel gegeten worden of verwerkt worden tot poeder of extract en toegevoegd
TOEGELICHT
Insecten: van primitief naar exclusief
Het eten van
insecten wordt
in het Westen
vaak nog gezien
als iets primi-
tiefs. Toch eten
wereldwijd
ongeveer twee
miljard mensen
insecten.
‘Entomofagie’ is
voor ons nu dus
nog exclusief,
maar gaat dat
veranderen?
worden aan gerechten als soep, salade, pasta en rijst. Ook als garnering op de pizza of als snack bij een drankje zijn ze geschikt.In Europa worden insecten nog niet op grote schaal voor menselijke consumptie geproduceerd. Alleen de cochenilleluis – een schildluis – wordt veelvuldig gebruikt als rode kleurstof karmijnzuur (E120). Deze kleurstof wordt gebruikt in roze koeken, vruchtenyoghurt en limonadesiroop. Toch worden naast de cochenilleluis in Europa ook andere insecten geconsumeerd. Dit komt doordat het niet mogelijk is om voedingsmiddelen tijdens de groei, oogst en verwerking geheel insectenvrij te krijgen. Zo bevat pindakaas gemiddeld 30 microscopische insectfragmenten per 100 gram en kerriepoeder 100 microscopische insectfragmenten per 25 gram.In Nederland zijn bij sommige (ecologische) supermarkten insecten te koop. Dit zijn gevriesdroogde meelwormen, buff alowormen en sprinkhanen.
Zie ook Onderzoek in de praktijk op pag. 13.
auteurshettY korsten studentmYlana uitenbogaardt studentdr. hanna zijlstra docent (psYcholoog, diëtist en onderzoeker)allen verbonden aan de hogeschool van amsterdam, opleiding voeding en diëtetiek
veranderen?
Arla Protino is ook beschikbaar voor thuisconsumptie. Kijk op www.arla.nl/protino voor de verkooppunten.
BOORDEVOL SMAAK EN EIWITARLA PROTINO heerlijk frisse zuiveldrank
13,6GRAM EIWITPER FLESJEPER FLESJE
SLECHTS125 ML
WINNAAR van de FOODCARE INNOVATIETROFEE in de categorie Food & BeverageDe jury over Arla Protino: “Eindelijk ook een smaakvol product
dat nu eens geen nare nasmaak heeft. Is zeer goed in te zetten bij
ondervoeding/kans op ondervoeding. Past prima in een eiwitrijk dieet.”
FV5155 Protino adv A4_v2.indd 1 11-08-15 12:35
17 NED TIJDSCHR VOOR VOEDING & DIËTETIEK - 2015;70(5)
