innoveer! nr2 2010

› › › 1innoveer!

Exotische koeien in Hollandse grasweide

Innovatie in de praktijk › nr 02 2010

Rick Engelkes aan de innovatielat › Infrarood in de polder › Schoon ondergoed › Frits Barend De redding van de agri › 16 pagina’s CO-CREATIE › Het grote Philips als MKB-denktank

‹

INN02-DEF.indd 1 12-08-10 09:02

Time-to-market versnellen? Process efficiency ver-beteren? Moeilijke operationele problemen oplos-sen? Philips Applied Technologies helpt marktleiders, snel groeiende bedrijven en start-ups met integrale oplossingen, consultancy en specialistische services.

Doe je voordeel met onze 750 in-house experts, 60 competenties en ruim 40 jaar innovatie ervaring

en neem een voorsprong op de concurrentie op elk punt van het innovatie proces, van idee tot markt introductie.

Ervaar snelle resultaten met onze mix van techno-logieën, specialisten en partners om tot creatieve en praktische oplossingen te komen. Dit noemen we innovation by combination.

Bringing ideas to life

Voor meer informatie: Ga naar www.apptech.philips.comof BEL BEN: +31 40 27 48883

Philips Applied Technologies

INN02-DEF.indd 2 10-08-10 14:46 INN02-DEF.indd 3 10-08-10 19:23

VOORWOORD

et de huidige crisis kraakt ons maat-

schappelijke, economische, politieke en

sociale systeem in al zijn voegen. Wij bevinden

ons in een enorm transformatieproces, iets wat

sinds 1986 niet meer op een dergelijke wijze is

vertoond. Op dit moment hebben we te maken

met een politieke aardverschuiving, jongeren

zijn niet meer in de hand te houden, klanten

blijken niet zo trouw als we dachten dat ze wa-

ren, marktposities staan onder druk, reputaties

sneuvelen, veel bedrijven gaan over de kop en

opnieuw is er een hausse aan echtscheidingen.

Mensen die zich afhankelijk maakten van het

oude systeem missen nu de boot, verliezen hun

markt, hun klanten of hun baan. Megalomane

projecten, absurde schaalvergroting, ongebrei-

delde markten geldhonger, het wordt gaande-

weg allemaal afgestraft.

elukkig is er ook een keerzijde: op tal van

fronten breken mensen uit het krakende

systeem en zoeken hun eigen weg. Mensen die

niet langer afhankelijk willen zijn van hen die

voor de crisis de wijsheid in pacht hadden en de

macht in handen hielden. En eigenlijk werd dat

ook wel tijd. Zij die zich autonoom voelen gaan

een frisse, nieuwe relatie aan met hun omge-

ving, ze zoeken anderen om samen mee uit te

breken, ze kiezen voor ongewone partnerships

om nieuwe dynamiek te creëren, ze zoeken

vrije creatieve geesten om hun producten een

nieuwe impuls en dimensie te geven. Wie denkt

het alleen te kunnen rooien, heeft het mis.

Niemand kan het alleen! Dát leert de crisis ons.

ie niet uitbreekt blijft ontgoocheld achter.

Vrienden zoeken nieuwe vrienden,

ideeën zoeken nieuwe dragers, winst zoekt

nieuwe winst, concurrentie taant of loopt dood.

Vernieuwing komt boven drijven. Noem het co-

creatie, sociale innovatie, ’t zijn maar woorden.

Waar het echt om gaat is een schone lei, frisse

lucht, spannende ruimte en bovenal nieuwe

perspectieven. Eén ding mag duidelijk zijn: wat

niet moet gebeuren zijn de nieuwe kleren van

de keizer, geen nieuwe wijn in oude zakken. Je

gaat er geheel voor en niet een beetje! Je meent

het oprecht, of je laat het liggen.

Bert Terpstra is autoriteit in vernieuwing ‘van bin-

nenuit’ (www.thehumanacademy.nl). Wat drijft men-

sen vanuit zichzelf en houdt hen in beweging? Wat

bezielt ondernemers, bestuurders en management

duurzaam en geeft hen zin? Hij ontdoet co-creatie en

sociale innovatie van hun franje en jargon. Niet zacht,

wel zinnig, is zijn motto. Dagelijks co-creëert hij met

zijn klanten, op zoek naar hun ruimte.

innoveer! brengt innovatie

in de praktijk. innoveer! verschijnt één keer

per kwartaal en wordt

gratis verspreid onder

ondernemers.

Uitgever

Syntens

Concept en realisatie

Scripta Media bv

Redactie

Jan Bakker, René Bastiaans,

Bas van den Broek, Ursula

van Kooij, Kasper Marinus,

Houk Nolten, Herman Poos,

Sabine Schlooz-van Wijlick,

Jan Henk Verburg, Peter van

Vuuren, Robin van Wakeren,

Viola Wijnands, Debby van

Wijngaarden

Art direction

Marjolein Rams

Coverfoto

Lars van den Brink

Beeld

Ivo van der Bent, Arjan van

den Berg, Lars van den

Brink, Jan Dirk van der

Burg, Martin Dijkstra, Erik

Franssen, Shootmedia

Traffi c

Jacqueline Konermann

Met medewerking van

Marleen Bakker, Irma

Dorenstouter, Jacqueline

Kuijpers, Willem van

Leeuwen, Janneke Staats,

Paula Vos

Aanmeldingen,

adres wijzigingen en

opzeggingen

www.innoveermagazine.nl

Lithografi e

Grafi media Amsterdam

Drukwerk

Senefelder Misset

Advertentieverkoop

Bureau Van Vliet

023-5714745

Dankzij de crisis

FOTOGRAFIE ARJAN VAN DEN BERG

M

G

W

COLOFON › 3

INN02-DEF.indd 3 10-08-10 19:23

Energie Onderzoeksubsidie Dé snelle route naar energie-innovatie voor de MKB-er met een goed idee.www.agentschapnl.nl/eosT +3 1 (0) 88 602 92 00


INHOUD› › 5innoveer! gebiedende wijs van: innoveren (innoveerde) 1 (overg.; h. geïnnoveerd) als nieuwigheid

invoeren 2 (onoverg.; is geïnnoveerd) zich vernieuwen • (1512) ‹ Fr. innover

3 VOORWOORD Bert Terpstra, oprichter van The Human Academy

6 INNOVATIELAT De BN’er als ondernemer. Hoe innovatief is Rick Engelkes?

8 OUTLOOK Infrarood: hét nieuwe wapen tegen energieverspilling

13 MIJN TROTS 04 De W van wonen en werken

14 SCHAKELS Eindelijk schoon ondergoed!

16 STELLING ‘Als je aan klanten vraagt wat ze willen, kom je nooit tot innovatie’

17 MIJN TROTS 05 Beestjes bestrijden met… beestjes!

18 LEERMOMENT Volhoudbaarheid, 49 staaltjes duurzaam ondernemen

20 AGENDA Snel resultaat met de Design Pressure Cooker en andere workshops

SPECIAL: CO-CREATIE24 MIJN VISIE Philips-man Ben Broers pleit voor verrassende samenwerkingen

29 UPDATE Nieuws en inspirerende tips

32 DOSSIER 1 + 1 = 3. Co-creatie in de praktijk

37 MIJN TROTS 06 Lantaarnpaal als kapstok

38 COLUMN Frits Barend

13 24 32

CoverQuick Response-

codes scant u met een

smartphone of webcam,

waarna u terechtkomt

bij aanvullende online

toepassingen. Via

bovenstaande QR-code

kunt u meer lezen over

de Kamelka-bonbon.

Elders in het magazine

staan andere QR-codes.

Mocht uw computer of

mobiel niet standaard zijn

uitgerust met een QR-

reader: er zijn meerdere

gratis QR-readers te

downloaden via internet.

INN02-DEF.indd 5 12-08-10 09:02

TEKST MARLEEN BAKKER

FOTOGRAFIE JAN DIRK VAN DER BURG

RICK ENGELKES, vooral bekend als acteur in GTST, was eerder modeontwerper en fotomodel. Engelkes is wars van hokjesdenken. Tegenwoordig legt hij zich vooral toe op produceren.

INNOVATIELAT› 6 › ›

Geen hokjes


› › 7RICK ENGELKES › 1990-1994 Simon Dekker in Goede Tijden Slechte Tijden › 2002 Rick

Engelkes Producties opgericht (maakt producties vanaf 1996) › 2010 Oranje Boven ontvangt

nominatie voor Avro Toneel Publieksprijs › 2010 21 november première van Kruimeltje in

Efteling (eerste musical van Rick Engelkes Producties) › 2011 Blind Vertrouwen

CV ›

Puzzel‘AL HEEL SNEL ontdekte ik dat

mijn producties anders zijn dan die

van anderen. Dat zag ik vroeger

nooit in, dat realiseerde ik me

pas achteraf. Nu sta ik er bewust

bij stil, zit het zelfs opgesloten in

onze fi losofi e. Bij Rick Engelkes

Producties denken we namelijk

vanuit doelgroepen: dat is op

zich al vernieuwend. De meeste

theatermakers maken wat ze zelf

willen en zien wel wie erop afkomt.

Bij een doelgroep zoek ik een pas-

send stuk, de juiste regisseur en

het juiste creatieve team. Zo maak

ik de puzzel af.’

Samenwerken‘IK GELOOF HEEL ERG in samen-

werken. Jonge mensen om mij

heen inspireren mij. Bovendien

heeft iedereen een eigen talent, zo

kan ik bijvoorbeeld ideeën beden-

ken, iemand anders kan ze weer

uitschrijven. Bij een scriptschool

hebben we laatst vier thema’s

neergelegd. Ik ben verrast door de

verhaalwendingen, leuke vondsten

en verbanden.’

Kanalen‘KRUIMELTJE brengen we via

verschillende kanalen op de markt,

dat is ook zeker een bepaalde

vorm van innovatie. De musical

verschijnt voor november in

Het Efteling Theater, op tv is de

zoektocht naar de hoofdrolspeler

te zien geweest in Wie wordt Kruimeltje?, en we produceren

de dramaserie De Avonturen van Kruimeltje.’

Krampachtig ‘WE MAKEN DRAMA voor theater-

stukken, tv-programma’s en

fi lmproducties. Maar we willen ons

niet te krampachtig vasthouden

aan één genre. Behalve toneel

doen we ook musical. Het voordeel

is dat als je iets niet volledig vol-

gens de regels doet, je vaak nieuwe

dingen ontdekt.’

Inspiratie ‘ALS JE JE OGEN MAAR OPEN

HEBT en je laat verrassen, komen

nieuwe ideeën vaak vanzelf. Als ik

heel druk ben dan schieten er vaak

meerdere plannen door mijn hoofd.

In een rustige periode ga ik daar op

broeden. Ik heb een kast vol ideeën

die soms lang blijven liggen. Het

toneelstuk Extreem! (2009) lag al

tien jaar te wachten. Tot uiteindelijk

alle puzzelstukjes van doelgroep,

thema tot regisseur op zijn plek

vielen.’

INN02-DEF.indd 7 10-08-10 19:31

OUTLOOK

Infrarood:geen

Hollywood, maar

polderglorie

› 8 › ›

Nog niet zo lang geleden riep infraroodfotografi e vooral associaties op met nachtelijke acties van militairen of

met rondspiedende beveiligingscamera’s. Tegenwoordig is thermografi e, fotograferen met infrarood, hét nieuwe

wapen in de strijd tegen warmteverlies in gebouwen.

TEKST JANNEKE STAATS


maar liefst 40 procent van het totale

energieverbruik in Europa gaat naar ver-

warming en koeling van gebouwen. Het

verbeteren van de isolatie van gebouwen

kan dus een enorme energiebesparing

opleveren. Goede warmte-isolatie kan in

een woning zelfs tot een vermindering

van twee derde van de energiekosten

voor verwarming leiden.

Een techniek die bij het toetsen van

isolatie van gebouwen sterk in opmars

is, is infraroodthermografi e. Met deze

meettechniek kan op afstand de tempe-

ratuur van een object worden bepaald.

Op een warmtebeeld zijn de verschillen

in temperatuur zeer nauwkeurig te zien.

Infraroodbeelden van een gevel maken

bijvoorbeeld zichtbaar waar warmtever-

lies optreedt of waar koudebruggen of

luchtlekken aanwezig zijn. De afstand

waarop gemeten wordt, kan vrij groot

zijn – er kunnen bijvoorbeeld vanuit een

vliegtuig scans worden gemaakt van

woningdaken – maar het is ook mogelijk

om van dichtbij de temperatuurverschil-

len tot in detail te meten.

Thermografi e is niet nieuw. Het wordt

al jaren gebruikt, onder andere voor

militaire toepassing en voor beveiliging

en bewaking. De brandweer gebruikt

thermografi e om in dichte rook mensen

te kunnen opsporen en brandhaarden te

lokaliseren. In 2009 tijdens de grieppan-

demie werden op luchthavens infra-

roodcamera’s gebruikt om mensen met

koorts te detecteren. En bijvoorbeeld

in de paardensport wordt thermografi e

gebruikt om ontstekingen in het lichaam

op te sporen.

Infrarood in de bouw

Op dit moment is er vanuit de bouw

grote interesse voor de mogelijkheden

van infraroodfotografi e. ‘De techniek is

bereikbaar geworden voor het midden-

en kleinbedrijf’, vertelt Syntens-adviseur

Marcel Huismans. ‘Enkele jaren geleden

moest je voor een infraroodwarmteca-

mera nog honderdduizend euro neerleg-

gen. Tegenwoordig kun je een camera

aanschaffen voor minder dan vijfduizend

euro. Dat biedt kansen.’ Om bedrijven te

stimuleren die kansen te benutten riep

Syntens in de drie noordelijke provin-

cies een Infrarood Cluster in het leven

waar twaalf MKB-ondernemers uit de

bouwsector deel van uitmaakten. In de

bijeenkomsten van dit cluster deelden

TNO en Hanzehogeschool Groningen de

vergaarde kennis op het gebied van ther-

SC

IEN

CE

PH

OT

O L

IBR

AR

Y/A

NP

› ›9THERMOGRAFIEMet thermografi e wordt gekeken waar gebouwen warmte verliezen. De diverse

kleuren geven temperatuurverschillen aan. Waar het op de foto wit is, is het het

warmst. Daarna volgen geel, oranje, rood, paars en blauw (van warm naar koud).

Op de foto is goed te zien, dat de meeste warmte verloren gaat door de ramen en

dat het dak goed geïsoleerd is. De motor van de geparkeerde auto rechtsonder

loopt waarschijnlijk of heeft net gelopen.

INN02-DEF.indd 9 10-08-10 19:34

OUTLOOK› 10 ›OP DE TRIBUNESupportersgedrag is in enige mate voorspel-

baar bij voetbalwedstrijden. Dat was de uit-

komst van een proef met een infrarood warm-

tecamera van TNO bij een voetbalwedstrijd in

stadion De Kuip van Feyenoord. In opdracht van

de KNVB werd gekeken naar het energieverlies

en dat gaf inzichten naar hoe betrokken sup-

porters bij de wedstrijd (kunnen) zijn. Dergelijk

onderzoek is voor de voetbalbond waardevol

om het proces van eventuele escalatie beter in

kaart te brengen.

›

›

mografi e en luchtdichtheidsmetingen

met de ondernemers. Jan de Wit, lector

bij de Hanzehogeschool en werkzaam

voor TNO, verzorgde het theoretische

deel. De deelnemende bedrijven orga-

niseerden zelf het praktijkgedeelte door

gebouwen aan te leveren die gezamen-

lijk op locatie met de infraroodcamera

konden worden onderzocht.

Marcel Huismans organiseerde de

bijeenkomsten samen met zijn collega

Nynke Leistra: ‘Het is heel eenvoudig

geworden om een infraroodcamera aan

te schaffen, maar daarmee ben je er

nog niet. Als mij één ding duidelijk is

geworden tijdens de bijeenkomsten is

het wel dat kennis onontbeerlijk is. Op

dit moment heerst bij sommigen het

idee dat met infrarood alles mogelijk

is, maar dat is niet waar. Vergelijk het

met een koortsthermometer. Je kunt

vaststellen dat een patiënt koorts heeft,

maar je weet niet of het door griep komt

of door een infectie. Daarvoor heb je

aanvullend onderzoek nodig en vooral

ook kennis van zaken.’

Aanvullende techniek

Rob Jacobs, Energie Prestatie Adviseur

met ruim achttien jaar ervaring in

energiebesparing, was een van de

deelnemers. Hij past thermografi e toe in

zijn werk, maar heeft nog geen camera

aangeschaft: ‘Ik had zeer hoge verwach-

tingen van infraroodthermografi e. Ik

heb bevestigd gekregen dat het een zeer

goede techniek is, die ik kan gebruiken

als ondersteuning. Maar tegelijkertijd

is het me ook duidelijk dat het vooral

een aanvulling is. Of je gaat eerst zelf

kijken wat het probleem is en doet

daarna een controle met infrarood, óf je

kijkt eerst met de infraroodcamera en

gaat dan zelf controleren wat er precies

aan de hand is. Het betekent niet dat

‘In de paardensport sporen ze er ontstekingen mee op’

CANNACHOPPERHet nieuwste hightech wapen tegen illegale

marihuanateelt is de cannachopper. Sinds

april speurt de Nederlandse politie met deze

onbemande minihelikopter naar wietplan-

tages. Naast een gewone camera, heeft de

helikopter ook een zogenaamde cannasniffer

aan boord en een infraroodcamera. De sniffer

zuigt lucht uit schoorstenen en afvoerpijpen

en herkent eventueel aanwezige wietgeur, de

infraroodcamera verraadt hete warmtelampen

onder het dak.

PIM

RA

S/H

H

MA

RC

EL

VA

N D

EN

BE

RG

H/H

H


› › p11

“Dankzij die borgstelling konden we het merk meteen krachtig in de markt zetten”

Ondernemen dankzij een borgstellingskrediet

De opvallende opmars van SapphDress to impress: met grote, spraakmakende billboards werd in 2007 het lingeriemerk Sapph in de markt gezet. Sindsdien verovert Sapph de Nederlandse en Belgische markt. In drie jaar groeide de omzet naar 10,7 miljoen.En het businessplan gaat uit van 33 miljoen omzet in 2013.

Nederland en België worden voor Sapph dan ook te klein; het bedrijf kiest voor internationale expansie. Duitsland en Zwitserland zijn als eerste aan de beurt. Het merk heeft alles in zich om, in navolging van bekende Nederlandse merken als G-Star en Mexx, de wereld te veroveren.

Voor de introductie van Sapph was veel geld nodig. Oprichter Cor van Schoonhoven legde samen met enkele investeerders 2,6 miljoen euro op tafel. Dat bedrag werd het eerste jaar met name besteed aan reclame en marketing. Daarnaast werd er in 2009 een kredietfaciliteit verstrekt van 2 miljoen euro door Van Lanschot Bankiers; voor de helft daarvan staat de overheid borg. Van Schoonhoven: ‘Dankzij die borgstelling konden we het merk meteen krachtig in de markt zetten, dat was ons anders niet gelukt.’

Wilt u als ondernemer ook investeren? Raadpleeg www.agentschapnl.nl om te zien hoe het ministerie van Economische Zaken u kan ondersteunen bij ondernemingsfinanciering.

www.agentschapnl.nl/ondernemingsfinanciering

INN02-DEF.indd 11 10-08-10 14:47

0M

AR

CO

AN

SA

LO

NI/H

H

je bepaalde stappen kunt overslaan of

opeens veel sneller kunt werken. Ik doe

vaak endoscopisch onderzoek, dan ga

ik met een kijkertje in de spouwmuur.

Dan kan ik zien of een muur goed of niet

goed is geïsoleerd. En ik kan zien dat

daar waar het 100 procent gevuld moet

zijn, nog maar 70 procent vulling is. Met

de infraroodcamera zie je sneller dat de

isolatie niet goed is. Nadeel is alleen wel

dat de omstandigheden voor infrarood-

thermografi e ideaal moeten zijn. De

buitentemperatuur moet laag zijn en de

buitenmuur mag niet vochtig zijn, want

dat beïnvloedt de temperatuur. Als ik

bij een klus thermografi sch onderzoek

wil toepassen, leen ik een camera of

schakel iemand uit mijn netwerk in.

Waarschijnlijk schaf ik op termijn ook

zelf een camera aan, maar voorlopig heb

ik ook zonder camera veel meer werk

dan ik aankan. De vraag naar energiead-

vies is tegenwoordig enorm groot!’

In elk busje een camera

Een andere deelnemer aan het Infrarood

Cluster, Roelof Kok, eigenaar van Kok

Voegwerken in Delfzijl, vertelt dat hij in

zijn bedrijf de infraroodcamera inmid-

dels vrijwel dagelijks gebruikt. ‘We

onderzoeken luchtlekken die tocht en

warmteverlies veroorzaken, door in een

ruimte boven- of onderdruk te creëren

en vervolgens de luchtstroom te fi lmen.

Dat kan het hele jaar door. Het gaat

erom dat er een verschil is in tempera-

tuur. We werken veel in opdracht van

woningcorporaties. De infraroodcamera

is een zeer praktisch hulpmiddel bij het

onderzoeken van bewonersklachten.

Waarom ontstaat schimmel op een

bepaalde plek? Waar komt tocht van-

daan? Als we langskomen, nemen we

eerst een kijkje met de camera, dat is de

nulmeting. Daarna gebruiken we andere

hulpmiddelen, zoals vochtmeters, een

endoscoop, rookstaafjes of een rookge-

nerator om uit te zoeken wat precies het

probleem is. Nadat er maatregelen zijn

genomen door ons of door de aanne-

mer, maken we een nieuwe meting. De

warmtebeelden maken voor onszelf en

voor onze klanten aantoonbaar dat de

situatie is verbeterd.’

Kok vertelt dat thermografi sche metin-

gen in combinatie met luchtdichtheids-

meting in landen als Duitsland en België

vrijwel standaard worden gedaan bij de

oplevering van nieuwbouw. ‘Ik denk dat

dat bij ons ook snel gebruikelijk zal zijn.

Het is een zeer doeltreffende manier om

bouwfouten te ontdekken bij de ople-

vering van een gebouw. Als je met de

camera door het gebouw loopt, zie je dat

stopcontacten lucht lekken, dat isolatie

niet goed is aangebracht of dat vloerver-

warming niet werkt. Ik verwacht dan ook

dat het gebruik van infraroodcamera’s

de komende jaren sterk zal toenemen.

Straks ligt in elke bus van een aanne-

mer zo’n apparaat.’

KUNSTONDERZOEKMet infraroodcamera’s zijn de

tekeningen en schilderingen

onder de waarneembare laag

van schilderijen te bekijken.

Op die manier krijgen kunst-

onderzoekers inzicht in het

schilderproces. Hoe verhouden

de eerste schetsen zich tot

het resultaat? Welke aspec-

ten hebben het proces niet

overleefd? Zo had Vermeer in

eerste instantie aan de muur

achter het melkmeisje nog een

schilderij geschilderd en stond

er een naaimand op de grond.

De uiteindelijk lege achtergrond

maakt de compositie echter

sterker.

‘Straks ligt in elke aannemersbus zo’n apparaat’

›OUTLOOK› 12

INN02-DEF.indd 12 10-08-10 19:45

0

INN02-DEF.indd 13 10-08-10 20:02

MIJN TROTS› › zorg › 13

JURGEN SCHOLTEN

oprichter van Adviesbureau

BeYondCare voor mens en

omgeving (Arnhem) › product

verbindt ideeën, mensen en

middelen uit landbouw en

zorg met elkaar › innovatie

anno 2016:’De Woonerij’ voor

1320 cliënten, 60 woon-zorg-

boerderijen in clusters van vijf

› verwachting 1-1-2012 eerste

cluster van ‘De Woonerij’

De W van wonen en werken

04

FOTOGRAFIE IVO VAN DER BENT

De zorg zit te springen

om kleinschalige woon-

ruimte voor cliënten met

dagbesteding. Aan de

andere kant houden elke

week zes boerenbedrijven

op te bestaan. Een en

een is twee: tover die

bedrijven om tot woon-

zorgboerderijen en je lost

twee problemen op.

De bestaande zorg kan

beter worden georga-

niseerd zonder extra

kosten. Mijn project is

daar een voorbeeld van.

Het is een samenwer-

king van twaalfmaal vijf

Woonerijen: zorgboer-

derijen waar maximaal

24 cliënten wonen in een

kleinschalige woonvorm.

Op elk vlak werken de

vijf Woonerijen samen,

waardoor we kosten

besparen.

Toch verklaart de bran-

che me voor gek. Een

zorgboer zei: ik heb al

genoeg problemen met

één wooninstelling, hoe

durf je het voor zestig?

Simpel: Syntens advi-

seerde me in de work-

shop Slimmer Werken

om het concept voor één

instelling uit te werken

en uit te rollen over de

andere instellingen. Een

schot in de roos!

INN02-DEF.indd 13 10-08-10 20:02

De ondernemer Eugène Randag (St. Basics) ‘Het idee voor St. Basics ontstond

twee jaar geleden. Ik had jaren gewerkt bij onder andere Vroom &

Dreesmann, waar ik aan de wieg stond van La Place, en ben lid van de

groepsdirectie van de Hema geweest. Het leek me heel leuk om nog

eens iets heel anders te doen en om een tastbaar product te maken.

Met de opkomst van e-commerce zag ik kansen voor schoon en goed

ondergoed. Van zeer goede kwaliteit, modieus, stijlvol en tegelijkertijd

duurzaam.

In de eerste plaats heb ik mijn eigen netwerk ingezet voor de ontwik-

keling van St. Basics. De innovatiescan van Syntens bevestigde dat

we op de goede weg waren. Innovatieadviseur Houk is kritisch, snel

en to the point. Conclusie uit de laatste meeting was dat St. Basics

nu op zoek moet gaan naar mogelijkheden om de afzet te vergroten,

bijvoorbeeld via de groothandel. Houk heeft me in contact gebracht

met bedrijven die eerder succesvol dezelfde fase hebben doorlopen.

Dat zijn inspirerende en leerzame ontmoetingen.’

De innovatieadviseurHouk Nolten (Syntens) ‘Op het gebied van duurzaamheid heeft St.

Basics het allerhoogste ambitieniveau. Het spreekt me enorm aan dat

ze hun missie zo centraal stellen. Een ander sterk punt is dat Eugène

een echte teamplayer is. Hij staat open voor meningen van anderen,

heeft een groot netwerk en heeft bijvoorbeeld ook een geweldig

contact met de producenten in India en Bangladesh.

St. Basics heeft een zeer goed inzicht in de productieketen. Op katoen

valt een enorme duurzaamheidswinst te behalen, want nergens in

de landbouw wordt zo veel pesticide gebruikt als in de katoenteelt.

Het verschil tussen een “gewone” boxer of een boxer van St. Basics is

dus echt groot als het gaat om het gebruik van bestrijdingsmiddelen,

gebruik van water en CO2-uitstoot. En ook wat betreft arbeidsomstan-

digheden, want heel veel gewone onderbroeken worden nog altijd

door kinderhanden gemaakt. Ik adviseer Eugène nu over de balans

tussen de drie p’s van people, planet en profi t. Met de p’s van people en

planet zit het helemaal goed, nu is het tijd voor de p van profi t.’

TEKST JANNEKE STAATS ILLUSTRATIE SHOOT MEDIA

p14 › ›


› › p15 SCHAKELS

Het product Eind 2009 opende de webwinkel www.saintbasics.nl. St. Basics

levert rechtstreeks van internet naar brievenbus. Doordat de tussen-

handel is weggelaten is de prijs concurrerend ten opzichte van ander

merkondergoed. Via de 1%CLUB vloeit een deel van het aankoopbe-

drag terug naar Bangladesh, waar lokale ontwikkelingsprojecten mee

worden gesteund. Het productieproces voldoet volledig aan de Global

Organic Textile Standard (GOTS).

St. Basics is een initiatief van Eugène Randag en marketingstrateeg

Peter van Akkeren, samen met Liesbeth van Berkel (design & styling)

en Rob Mooij (artwork).

Met onderbroeken een bijdrage leveren aan een betere wereld? Eugène Randag van St. Basics gelooft er heilig in. ‘Juist met heel gewone, dagelijkse dingen als boxers en shirts kun je iets veranderen.’ Door co-creatie in Nederland, India en Bangladesh ontwikkelde hij een nieuw, innovatief product: schoon en eerlijk herenondergoed!

Meer informatie op: www.saintbasics.nl

De kennispartnerKoen Schuurmans (communicatiebureau Schuttelaar & Partners) ‘St. Basics heeft bij Schuttelaar & Partners inmiddels een zeer

grote groep enthousiaste ambassadeurs rondlopen. Het is een mooi

product, met een goed verhaal. Wij hebben voor St. Basics onder

andere de katoenketen in kaart gebracht. De boxers en shirts van St.

Basics zijn gecertifi ceerd volgens de criteria van de Global Organic

Textile Standard. Per productiefase is een certifi cering nodig. Ook

voor de arbeidsomstandigheden bij het spinnen, het weven en de

fabricage. Nadat we de hele keten in kaart hadden gebracht, kwam

de vertaalslag naar de consument, de positionering van het product.

Waar staat St. Basics voor? Wat wil je vertellen? We hebben daarover

interessante discussies gevoerd. Het was zoeken naar de balans

tussen aan de ene kant het duurzaamheidsverhaal, en aan de andere

kant de positionering van het product als stijlvol en modieus. We wil-

len natuurlijk ook laten zien dat ze qua uitstraling niet onderdoen voor

de bekende merken.’

INN02-DEF.indd 15 10-08-10 14:47

STELLING› 16 ›

0

CHRISTOFFEL WIELDERSeigenaar Dutch Amfi bious

Transport Vehicles en

Splashtours (Rotterdam) › wat

ontwikkeling en exploitatie

amfi biebus › sinds 2007 › aantal

medewerkers 20

ls je aan mensen vraagt

wat ze willen, zal het

overgrote deel binnen de

gebaande paden blijven.

Je moet daarbuiten durven

treden om daadwerkelijk

tot innovatie te komen.

Maar tegelijkertijd heb je

als ondernemer wel het

vertrouwen van je klanten

nodig. Zonder klanten kom

je immers niet verder met je

vernieuwende ideeën, dan

blijf je een hobbyist. Je kunt

pas van innovatie spreken als

een idee ook werkelijk iets

oplevert. Als mensen er iets

mee willen doen. We bouwen

nu een nieuwe varende bus

voor Lovers in Amsterdam.

Het bedrijf wil die amfi biebus

het liefst zo snel mogelijk

hebben, maar ze weten ook

dat innovatie tijd kost. Mede

dankzij vertrouwen en fl exi-

biliteit van onze klant kunnen

wij een goed, innovatief

product leveren.’

JOOST DEKKERS directeur en oprichter

Battle of Concepts (Utrecht)

› wat online platform voor

crowd sourcing › sinds 2007 ›

aantal medewerkers 4

ns concept is geba-

seerd op het idee dat

bedrijven of organisaties in

de vorm van een “battle” aan

hun klanten en potentiële

klanten ideeën vragen om tot

innovatie te komen. Dus ik

ben het niet met deze stelling

eens. Cruciaal is wel dat de

opdrachtgever zijn vraag

goed formuleert. Wij bege-

leiden en adviseren hierbij.

Soms zijn meerdere gesprek-

ken nodig om de vraag helder

te krijgen. Per vraag komen

er zo’n vijftig tot honderd-

vijftig concepten binnen

die variëren van compleet

uitgewerkte 3D-modellen

tot eenvoudige teksten met

uitleg van het idee. Uit de

inzendingen zijn gemiddeld

drie à vier trends te destille-

ren. De opdrachtgever krijgt

zo inzicht in het vraagstuk, in

de behoeftes van klanten én

in de mogelijke oplossingen.’

DETLEF LA GRAND innovatieadviseur Syntens

ls je rechtstreeks vraagt

aan je klant wat hij wil,

kom je waarschijnlijk niet zo

ver. Veel belangrijker is de

vraag waar de consument

behoefte aan heeft. Die be-

hoefte kan zich vertalen naar

een nieuw product waarvan

de consument zelf niet eens

wist dat het bestond. Dat be-

tekent dus dat je goed moet

luisteren. Je moet kijken

waar mensen mee bezig zijn.

Waar ze last van hebben. En

dat proberen te doorbreken.

Een mooi voorbeeld is de

elektrische fi ets die nu aan

een gigantische opmars

bezig is. Het leek alsof

mensen de auto verkozen

boven de fi ets, maar wat ze

eigenlijk wilden was een

fi ets waarbij ze sneller van

A naar B gingen en minder

last hadden van tegenwind.

Het is een innovatie die niet

letterlijk gevraagd is door de

klant, maar de behoefte was

er wel degelijk.’

MAXIM SCHRAM

directeur RedesignMe

(Eind hoven) › wat co-creatie-

bureau › sinds 2007 › aantal

medewerkers 10

enry Ford zou gezegd

hebben: ‘If I’d asked people what they wanted, they would have asked for a better horse.’ Eerlijk gezegd geloof

ik niets van deze uitspraak.

Ik denk niet dat mensen dat

werkelijk geantwoord zouden

hebben. Maar uiteraard is

het waar dat de gemiddelde

consument niet innovatief

is en het bovendien moeilijk

vindt te formuleren waar hij

behoefte aan heeft. Slechts

een klein deel van de klanten,

de “innovators”, staan zonder

oogkleppen meteen open

voor interessante nieuwe

ontwikkelingen. Wij helpen

bedrijven te innoveren door

vragen neer te leggen bij een

mix van mensen: “gewone”

klanten, medewerkers van

het bedrijf zelf en echte

innovators. Door de dialoog

die dan ontstaat, kom je

tot bruikbare, innovatieve

ideeën.’

‘A ‘O ‘A ‘H

‘Als je aan je klanten vraagt wat ze willen hebben, kom je

nooit tot innovatie’

INN02-DEF.indd 16 12-08-10 09:04

0INN02-DEF.indd 17 10-08-10 20:18

› › › 17MIJN TROTS› › landbouw › 17

Beestjes bestrijden met

andere beestjes. Dat is

simpel gezegd wat er

gebeurt. Vier jaar zijn

we met de ontwikkeling

van deze roofmijt bezig

geweest. Dutchy’s, zoals

wij ze noemen, zijn een

natuurlijke bestrijder van

parasieten bij pluimvee,

volièrevogels en rep-

tielen. Bloedmijt is zo’n

parasiet die onder meer

de eierlegproductie van

kippen remt en ze soms

zelfs doodt. Chemische

mogelijkheden zijn er

bijna niet: verboden door

Europese regelgeving.

Voor elke honderd kippen

heb je een uitzetpunt

nodig dat elke zes tot acht

weken ververst moet wor-

den. Dat is veel werk. Wij

hebben een patroon voor

roofmijten ontwikkeld dat

biologisch afbreekbaar

is. Verwisselen is een

kwestie van nieuwe erin

duwen, het oude patroon

valt eruit. Onze tweede

innovatie is een machine

die volautomatisch patro-

nen vult: wekelijks 10.000

stuks.

Een pluimveehouder

waarschuwde me: “Besef

je wel dat als dit werkt, je

een enorme afzetmarkt

hebt?” Ik kan me slech-

tere waarschuwingen

indenken.

Beestjes bestrijden met... beestjes!

05JOHN EVERS directeur-eigenaar Refona (Westerbork) › product roofmijten, ter

bestrijding van parasieten bij pluimvee, volièrevogels en reptielen › innovatie

uitzetsysteem Refona Mite Booster › verkoop dit jaar nog 20 tot 30 stallen, 2011:

150 tot 250 stallen › successen meest innovatieve product van Drenthe 2009, IAD,

octrooi aangevraagd


INN02-DEF.indd 17 10-08-10 20:18

LEERMOMENT› 18 › ›

Workshopleider Quirien Verbakel-Veldman

‘Duurzaamheid is in het Zuid-Afrikaans volhoud-

baarheid. Die term vormt een mooie richtlijn voor

duurzaam ondernemen. Het gaat om de vraag of

en hoe we onze economie kunnen volhouden bij

een groeiende wereldbevolking en een afnemen-

de beschikbaarheid van energie en grondstoffen.

Er zijn twee soorten bedrijven: duurzame bedrij-

ven en bedrijven die het uiteindelijk niet volhou-

den. Het gaat hier om een echte verandering, het

is geen hype.

En voor wie in staat is om kansen te pakken zit

er ook goede business in. Niet alleen door te

besparen op materiaal- en energiekosten, maar

ondernemers kunnen met duurzaamheid ook hun

concurrentiepositie verbeteren.’

FOTOGRAFIE ARJAN VAN DEN BERG

›

Michel Middendorp, lid van de Vereniging

Straatmeubilair (organisator van de workshop)

‘Duurzaamheid is iets wat je stap voor stap moet

opbouwen. Je bent er nooit klaar mee, dat heb ik

vandaag weer van dichtbij mogen meemaken. Je

kunt als ondernemer wel zeggen dat je honderd

procent duurzaam werkt, maar morgen is het

weer anders. Daarbij moet je de continuïteit van

het bedrijf niet uit het oog verliezen. Duurzaam

ondernemen is noodzakelijk, maar geld verdienen

ook. In de workshop leer je hoe je zaken snel en

praktisch kunt oppakken en combineren. Iets

waar mijn branchegenoten ook hun voordeel mee

kunnen doen!’

Volhoudbaarheid

Zie pagina 5 voor

informatie over

deze QR-code

naar online dossier


› › › 19›

In de workshop 49 staaltjes duurzaam ondernemen komen voorbeelden langs van bedrijven die op een duurzame manier succesvol zijn. Ook relevante acties voor in het eigen bedrijf komen aan bod.

Ton van Klooster van VelopA: ‘In

de workshop werd een voorbeeld

aangehaald van een meeverend

straatpaaltje. Bij een botsing raakt

zowel de paal als de auto minder

beschadigd, waardoor er minder

vervangen hoeft te worden. Door

dit voorbeeld kwam ik op het idee

om een van onze minder goed

lopende producten met een verge-

lijkbare redenering te vermarkten

als een duurzamer product.’

Franz Friesacher van Falco ‘Wij

waren al langer van plan om met

ISO 14001 aan de slag te gaan.

Deze workshop heeft me laten

inzien dat een gestructureerde

duurzaamheidsaanpak noodzake-

lijk is en heeft voor mij nogmaals

benadrukt om nu echt met die

ISO-norm aan de slag te gaan.’

John van Vilsteren van Samson

Urban Elements ‘Duurzaamheid

omvat enorm veel aspecten en

vandaag heb ik gezien dat we al

heel veel doen. Maar ik ben me er

bewuster van geworden dat we dat

ook beter aan de markt moeten

overbrengen: we moeten duur-

zaamheid in de etalage zetten.’

Meer informatie op:

www.syntens.nl/duurzaamondernemen

INN02-DEF.indd 19 10-08-10 20:21

AGENDA› 20 › ›

MET DE DESIGN PRESSURE COOKER®-aanpak komen MKB’ers samen met

ontwerpers snel en tegen geringe kosten tot veelbelovende resultaten. Binnen

de thema’s Vrij, Gezond en Groen komen diverse ontwerpvragen aan bod op

het gebied van verpakking, productontwikkeling, marketing en communicatie,

processen, machines en apparaten. Tijdens de DPC® ligt de focus op korte-

termijnresultaten. Voor een goede match met een ontwerpbureau stelt Syntens

onder nemers persoonlijk voor aan een aantal ontwerpers met relevante kennis

en vaardigheden. Aan het eind van de dag ligt er een concreet voorstel voor een

product. Dit kan zijn in de vorm van prototypen of schetsen en tekeningen.

BREDA >13 oktober > DPC Vrij

HELMOND > 21 oktober > DPC Gezond

BERGEIJK > 23 november > DPC Groen

› Een aantal workshops en evenementen uitgelicht van de ruim 1000 die Syntens jaarlijks organiseert.

Kijk voor alle workshops en evenementen in uw regio op www.innoveermagazine.nl.

Wie baas is, bakt koekIn een grensverleggende workshop leert

u om uw eigen mensen zo te sturen dat

er daadwerkelijk gebeurt wat u wilt dat

er gebeurt.

BOSCH EN DUIN > 16 september

Meer informatie op

www.designpressurecooker.nl

www.mkbdesignbrabant.nl

Packaging network event

Resultaat in één dag

ONTMOET TIEN FAST MOVING CONSUMER GOODS (FMCG)-MERKEN en hun

verpakkingsuitdaging voor de nabije toekomst. FMCG-merken opereren in een

turbulente wereld die meer dan ooit vraagt om aanpassingen aan omstandig-

heden. Het instrument hiervoor is innovatie. Deze innovatie wordt niet altijd

alleen bij de grote partijen gevonden, maar meer en meer bij kleine gespecia-

liseerde partijen en de praktische en slagvaardige samenwerkingsverbanden

waarin zij opereren. De dag is geslaagd wanneer er nieuwe contacten zijn

opgedaan en er clusters van bedrijven zijn ontstaan die gericht aan oplossingen

kunnen gaan werken.

UTRECHT > 10 september


ILLUSTRATIE SHOOTMEDIA

Ontwikkel uw paarse koeEen van de belangrijkste zaken in marketing is

onderscheidend vermogen. In deze workshop

leert u buiten de lijntjes te denken en hoe uw bedrijf

zich kan onderscheiden van uw concurrenten.

ROTTERDAM > 24 september

SIAL ParijsVan 17 t/m 19 oktober met Syntens naar

SIAL 2010 in Parijs? Meer informatie en aanmelden

op www.syntens.nl/sial

Zelf zoeken in octrooidatabankenWeten wat de concurrent maakt? Technische

problemen oplossen? Gebruik daarvoor de octrooien

van anderen. Stap voor stap leert u gericht te zoeken

in meer dan zestig miljoen octrooipublicaties in een

vrij toegankelijke internetdatabank.

LELYSTAD > 6 oktober

ENSCHEDE > 20 oktober

Haal meer uit octrooienBent u bezig met een nieuw product? Laat een ander

er niet mee vandoor gaan! Bescherm uw nieuwe

product of productieproces. Een goede bescherming

van een goede vinding verdient zichzelf dubbel en

dwars terug.

AMSTERDAM > 4 november

EINDHOVEN > 11 november

Creative company conference 2010Op 14 september wordt de Philharmonie in Haarlem

omgetoverd tot een zinderende smeltkroes van

creativiteit, innovatie en ondernemerschap met

internationale topsprekers en interactieve workshops.

HAARLEM > 14 september

Sociale netwerkenTwitter, blogs, forums, beeld en geluid delen via

internet: deze ontwikkelingen kunt u als mkb-

ondernemer niet langer negeren. Hoe kunt u deze

toepassingen slim laten werken voor uw bedrijf?

MAASTRICHT > 17 november

Slimmer fi nancierenOm nieuwe producten, processen of diensten in

de markt zetten, hebt u fi nanciering nodig. In deze

workshop stapt u met collega-ondernemers in een

virtuele helikopter om het fi nanciële landschap te

verkennen.

VENLO > 14 september

ROERMOND > 22 november

› › › 21

INN02-DEF.indd 21 12-08-10 09:06

Vergroot je succes. Kies voor een topper uit het HBO of universiteit!

www.kennisbruggen.nl Dit project is mede

gefinancierd met steun van

het Europees Fonds voor

Regionale Ontwikkeling van

de Europese Commissie


SPECIALinnoveer!p24 › Mijn visie / De term co-creatie werd in 2000 geïntroduceerd door C. K. Prahalad en Venkat Ramaswamy in een artikel in Harvard Business Review / p29 › Update / In 1991 startte Linus Torvalds met het programmeren van besturingssysteem Linux. Via internet werd het al snel getest en verbeterd door programmeurs wereldwijd. Co-creatie avant lalettre / p32 › Dossier / Co-creatie kan leiden tot imagoverbetering, tijdsbesparing en lagerekosten / p37 › Mijn Trots / Crowdsourcing is het gebruikmaken van een grote groep mensen voor consultancy, innovatie, beleidsvorming en onderzoek. Internet met al zijn forums en sociale netwerken is hiervoor het middel bij uitstek / p38 › Column / De term

CO-C

REAT

IE

INN02-DEF.indd 23 10-08-10 14:48

MIJN VISIE› 24 › ›

‘Co-creatie is grenzeloos’

Philips Applied Technologies levert innovatieservices, ook voor MKB-bedrijven die je niet direct met de Eindhovense multinational zou associëren. Een interview over co-creatie met ‘Philipsman’ in hart en nieren Ben Broers: ‘Via social media kom je erachter wat mensen drijft.’

TEKST WILLEM VAN LEEUWEN

FOTOGRAFIE ERIK FRANSSEN


› 25

CO-CREATIE

INN02-DEF.indd 25 10-08-10 20:26

› 26 › ›

hilips Applied Technologies

wordt omschreven als het

contractinnovatiecentrum

van Philips. Waar komen

jullie vandaan? ‘Philips

bouwde zijn eigen fabrieken

en ontwikkelde daarvoor veel

kennis. Die is het gaan samenbren-

gen in Philips Applied Technologies.

We bundelden dus niet alleen kennis en

ervaring om producten te maken, maar

ook om ze te ontwikkelen. Aanvankelijk

werkten we alleen voor aan Philips geli-

eerde bedrijven, aan specifi eke Philips-

projecten, maar door onze competenties

op het gebied van mechatronica, het

inpakken van technologie in steeds klei-

nere producten, van standaardisatie van

software en architectuur, groeide ook de

interesse buiten de onderneming voor

onze knowhow. Enkele jaren geleden

zijn we daarom aan de slag gegaan met

klanten buiten Philips. Wat wij doen is

het ondersteunen van een proces dat

begint bij een idee en dat eindigt bij een

markt, waarbij we niet alleen onze ken-

nis en ervaring inzetten, maar waarbij

we in samenwerking met onze klanten

en partners zelf ook nieuwe kennis op-

doen om een goed idee zo snel mogelijk

op de markt te krijgen.’

Begrippen als open innovatie, co-cre-

atie en co-design worden nogal eens

door elkaar gebruikt en de defi nities

zijn ook vrij variabel. Philips Applied

Technologies combineert open innova-

tie met co-creatie, zo lijkt het. ‘Ik denk

dat je dat wel zo mag stellen. Open in-

novatie betekent voor mij dat je verschil-

lende organisaties bij elkaar brengt,

waarbij je uiteenlopende kwaliteiten aan

elkaar toevoegt om een idee te ontwik-

kelen: een plus een is drie. Co-creatie

begint bij de eindgebruiker. Hij is ons

uitgangspunt. Wat zoekt hij? Waar zit

hij op te wachten? Die wens vertalen

we naar een idee dat anderen nog niet

hebben. Verder is het essentieel bij co-

creatie dat je je bij het invullen van de

wensen van die eindgebruiker niet laat

beperken tot de technologie die je zelf in

huis hebt. Er is veel meer mogelijk met

co-creatie als je toestaat om expertise

buiten je gebruikelijke Umfeld binnen

te brengen. Co-creatie is voor mij dus

niet alleen iets wat je samen met de

eindgebruiker doet, maar juist ook met

verrassende partners, die de kennis

hebben die je zelf niet bezit. De eindge-

bruiker is een belangrijke schakel in het

proces, want je wilt heel nauwkeurig van

hem weten wat zijn wensen zijn. Maar

er zijn ook momenten in de ontwikkeling

van een product waar de eindgebruiker

minder of niet bij betrokken is, bijvoor-

beeld als het ontwerp technisch wordt

vormgegeven.’

Is co-creatie nu wel zo nieuw? ‘Laat ik

het bij Philips houden. Vroeger stelde

Philips de technologie centraal. We zijn

altijd uitgegaan van ons eigen kunnen.

Wij hebben iets geweldigs ontwikkeld,

zeiden we dan, en dat gaan we aan

de klant verkopen. Een goed product

verkoopt zichzelf, was het uitgangspunt.

Soms werd het een geweldig succes,

neem de introductie van de cd. Soms

echter zaten we er fl ink naast, bijvoor-

beeld bij het Video 2000-systeem in de

jaren zeventig van de vorige eeuw. Het

was het beste product in de markt, maar

het voldeed op dat moment niet aan

de vraag uit de markt. Nu denken we

eerst: wat wil de klant precies? Neem

het Senseo-apparaat, dat is helemaal

volgens de klantwens ontwikkeld. De

laatste jaren groeit overal het inzicht dat

de klant zoveel mogelijk op zijn per-

soonlijke wensen moet worden bediend.

Daarbij komt ook dat we nu de wensen

van de klant optimaal kunnen onderzoe-

ken. Bijvoorbeeld via panels, onderzoek

op locatie en nu ook via internet en dan

specifi ek met behulp van de social media

p


MIJN VISIE› › › 27

kom je er goed achter wat mensen drijft.

Vervolgens kun je met behulp van idea-tionsessies de beste ideeën uit je eigen

mensen halen om de behoefte van de

eindgebruiker te vervullen. Ideeën kun-

nen heel goed via Facebook of YouTube

worden getest.’

Noem eens een voorbeeld van fabel-

achtige co-creatie? ‘Schiphol is zeer

gericht op innovatie en altijd bezig met

klantenonderzoek. Op de luchthaven is

zojuist een test gate geopend, waaraan

we hebben meegewerkt. Een gate is

doorgaans niet erg spannend. Ben je net

die geweldig gezellige Schiphollounges

met zijn winkels en restaurants gepas-

seerd en dan moet je vervolgens in een

saaie wachtruimte plaatsnemen. Zelf

had Schiphol al zogenaamde labgates

ingericht, maar ze waren daarover nog

niet tevreden. De luchthaven kwam bij

ons terecht, nadat ze had ontdekt dat

ze een nieuw concept nodig had, waarin

technologie op het gebied van licht,

beeld en geluid een rol moest spelen.

We hebben samen met Schiphol en Phi-

lips Design een geheel nieuw gatecon-

cept ontwikkeld met nieuw meubilair,

andere routing, opvallende vluchtinfor-

matievoorziening, intrigerende ver-

lichting, noem maar op. Een compleet

nieuwe experience op basis van wensen

van de reizigers die moeten wachten tot

ze aan boord gaan.’

BEN BROERS (49) ís Philips. Hij begon er ruim 25 jaar geleden als vakantiekracht en is er niet

meer weggegaan. Op dit moment is hij director Customer Relations Management bij Philips

Applied Technologies, op de High Tech Campus in Eindhoven. Een divisie waar achthonderd

mensen bedrijven helpen innovatieve producten en diensten op de markt te brengen.

›

‘Laat je niet beperken tot de technologie die je zelf in huis hebt’

CO-CREATIE

CV ›

INN02-DEF.indd 27 10-08-10 20:28

Wanneer je bereid bent veel verder te gaan in het vervullen van je klant-wensen dan gebruikelijk en je bindt je daarvoor aan volstrekt onverwachte partijen, hoe houd je je onderneming dan nog beheersbaar? Wat zijn de grenzen? ‘Co-creatie is in principe

grenzeloos. Stel dat een modehuis de

wensen van zijn klanten onderzoekt en

daaruit blijkt dat ze elektronica in kle-

ding verwerkt willen zien. Of verlichting.

Dan is het de vraag of ze die enorme

stap naar een partij die dergelijke

elektronica of verlichting levert, willen,

kunnen of durven te maken. Technisch

is alles mogelijk. De kunst is om op het

moment dat je de wildste ideeën krijgt

naar aanleiding van je klantenonder-

zoek, binnen je eigen omgeving en je

partneromgeving, alles te combineren

tot je dat product hebt waar de eind-

gebruiker op zit te wachten.’

Jullie richten je juist niet alleen op innovatieve grootbedrijven, maar ook op het mkb. Ik kan me voorstellen dat kleinere bedrijven schroom hebben om het grote, logge, vast dure Philips om raad te vragen. ‘Ja, dat is soms zeker

het geval, terwijl we echt niet log en

duur zijn. Wij richten ons nadrukkelijk

ook op MKB-ondernemers. Vooral daar

zie je dat ze vaak geweldige ideeën op

de plank hebben liggen, maar dat ze niet

de knowhow en de middelen hebben

om deze om te zetten in een te ver-

markten eindproduct. Onlangs kwamen

we geheel toevallig in contact met een

‘Vooral MKB’ers hebben vaak geweldige ideeën op de plank liggen’

CO-CREATIE, EEN PROCES IN VIER STAPPEN

Ben Broers: ‘De eerste stap betreft het verkrijgen van ge-bruikersinzicht: erachter komen wat de eind gebruiker wil. Een voorbeeld. Een kantoormeubel-

fabrikant wil weten hoe de werkplek van de toekomst eruitziet. Ze zoeken contact met ons, een partij die uit een heel andere hoek komt, maar op het gebied van technologische ontwikkelingen veel expertise in huis heeft. Wij ondervragen de gebruikers van hun producten heel nauwkeurig: we laten ze op verschillende werkplekken werken, met uiteenlopende ap-paratuur, in heel uiteenlopende omgevingen. We laten ze zelfs dagboeken bijhouden.’

Al die gegevens leveren een schat aan informatie op, waarmee de tweede stap van conceptcreatie kan worden gezet. Broers: ‘Dit is een brainstormfase, waarin

mensen meedoen die de gebruikers zeer goed kennen. Daar kunnen ook eindgebruikers bij zitten. Hier worden zo veel mogelijk ideeën gegenereerd. De beste ideeën worden dan gevisualiseerd in een schets of een computer-tekening. Daarmee kun je al terug naar de eindgebruiker met de vraag: zou dit iets voor je kunnen zijn?’

‘In de derde fase wordt een werkend prototype gemaakt: een model van iets wat je het begin van een product zou kunnen noemen. Op dit moment wordt er

nog steeds nauwelijks geld uitgegeven. Met dit prototype gaan we terug naar de eindgebruiker die het dan kan gaan testen.’

De gebruikerstest. Broers pakt een horloge van grote afmetingen: ‘Dit is een prototype van een beeldhorloge, bestemd voor verstandelijk gehandicapten. Met

behulp van icoontjes op het horloge worden ze herinnerd aan de dingen die ze gedurende de dag moeten doen. Gebruikers testen zijn essentieel, in het geval van dit horloge wees bijvoorbeeld de test uit dat het bandje moest worden aangepast, omdat de doelgroep het anders niet om de pols kreeg.’

1

2

34

Meer informatie: www.apptech.philips.com/mkb

ondernemer die in eigen beheer een

product had ontwikkeld. Alleen kleefde

aan dit product een stralingsprobleem

waardoor het niet vrijgegeven kon

worden. Die ondernemer wist niet hoe

dit probleem op te lossen. Hij had niet

eens aan ons gedacht, zei hij later, want

Philips, dat was toch die grote multinati-

onal? We hebben wat metingen verricht,

daarna hebben we hem geadviseerd, hij

maakte wat aanpassingen en vervolgens

kwam zijn product probleemloos door

alle tests. ’t Was in twee uur verholpen.

Hadden we elkaar niet ontmoet dan

was zijn geweldige vinding op de plank

blijven liggen.

We moeten nog meer het vertrouwen

zien te winnen van het MKB, de drem-

pel moet lager. Sinds kort hebben we

op onze Philips Applied Technologies-

site een aparte pagina voor het MKB.

Eenmaal daar wordt men gestimuleerd

om contact op te nemen met mij: “Bel

Ben”. Het is absoluut niet zo dat wij

kleine bedrijven die een mooi idee heb-

ben, pushen om dat “wel effe” voor ze

te ontwikkelen en te vermarkten. De

samenwerking begint met luisteren.

Wij helpen ondernemers heel praktisch

met de vraag die ze hebben. Is er een

vervolgvraag, dan komt er een vervolg-

gesprek.’

MIJN VISIE› 28 ›


UPDATE › 29

Vanaf 22 september 2010

kunnen nieuwe technieken

voor de zorg getest worden

in het volledig uitgeruste

Saxion Fieldlab in Enschede.

Het Fieldlab is opgericht

binnen het Saxion Ken-

niscentrum Gezondheid,

Welzijn & Technologie. In-

novatieve bedrijven krijgen

de mogelijkheid om hier hun

ontwikkelde technologie te

testen om deze vervolgens

in real-life omgevingen toe

te passen. Ook staat het

Fieldlab open voor praktijk-

gericht onderzoek, onder-

wijsprojecten, trainingen of

demonstratietoepassingen.

Het lab bestaat uit een

aantal ruimtes die virtueel

met elkaar in (netwerk)

verbinding staan: een gesi-

muleerde thuisomgeving,

een zorgcentrale en een

intramurale setting (zoals

een ziekenhuis of verzor-

gingshuis).

Op 22 september wordt

het Saxion Fieldlab of-

fi cieel geopend tijdens de

themamiddag ‘Technologie

dichter bij huis’ in Saxion

Enschede. Het programma

begint om 13.30 uur en er

is een bedrijvenmarkt voor

innovatieve technologie-

ondernemingen.

september: opening Saxion Fieldlab

22

Zo’n 1500 vormgevers uit binnen- en buitenland laten hun werk zien op het gebied

van industrieel ontwerp, conceptdesign, grafi sch ontwerp, textiel & mode, ruimtelijk

ontwerp, fooddesign en designmanagement & trends. Van proces tot product en

van industrieel ontwerp tot toegepaste kunst. Tijdens de Dutch Design Week wordt

een duurzame verbinding gelegd tussen publiek, bedrijven en ontwerpers door het

uitwisselen van kennis en informatie. Deelnemers zijn zowel gevestigde bureaus en

high-profi le ontwerpers als talentvolle nieuwkomers en net afgestudeerde desig-

ners.

Op bijna 60 verschillende locaties in en rond Eindhoven zijn honderden evenementen

te bezoeken: lezingen, workshops, openingen, productlanceringen, seminars en ex-

posities. Ook worden de Dutch Design Awards weer uitgereikt. Tenzij anders vermeld

zijn de tentoonstellingen gratis toegankelijk. Voor de meeste seminars, workshops,

lezingen en bedrijfsbezoeken is aanmelden verplicht.

Kijk voor meer informatie op www.dutchdesignweek.nl en www.syntens.nl/ddw

Dutch Design WeekEINDHOVEN > 23 t/m 31 oktober 2010

CO-C

REAT

IE

Innovatienieuws, -ontwikkelingen en handige workshops: de redactie van innoveer! zet ze voor u op een rijtje.

INN02-DEF.indd 29 12-08-10 09:07

UPDATE› 30 ›

Minder schaarse metalenTNO ZOEKT CONTACT met MKB-

ondernemers die zijn betrokken bij de

productie van schaarse metaalsoorten

en semiconductoren. Het doel hiervan

is te zoeken naar alternatieven, om de

afhankelijkheid van deze grondstoffen

te verminderen.

De vraag naar bepaalde schaarse

metalen zoals bijvoorbeeld neodymium,

terbium of dysprosium stijgt snel. Dit

heeft alles te maken met de opkomst van

moderne toepassingen in bijvoorbeeld

hybride auto’s, platte tv’s, brandstofcel-

len, led’s, chips, mobieltjes, spaarlam-

pen en zonnepanelen. Voor de fabricage

van dit soort producten is de Europese

industrie volledig afhankelijk van de

invoer van metalen uit China en een

aantal instabiele regio’s. De verwachting

is dat dit kan leiden tot grote tekorten.

De oplossing zoekt TNO in de vervanging

van de schaarse metalen door minder

schaarse soorten, elements of hope genoemd.

MKB-ondernemers betrokken bij de

productie van schaarse metaalsoorten

en semiconductoren kunnen voor meer

informatie contact opnemen met Boy

Kodde, manager MKB bij TNO.

1Eén loket voor kennisvragen

Dit jaar verenigden de slim-

meriken van Limburg zich in

‘United Brains Limburg’. Dit

netwerk van kennisinstel-

lingen helpt ondernemers

een partij te vinden die hun

kennisvraagstuk het best kan

oplossen. In Eindhoven is al

sinds 2005 een United Brains-

netwerk actief, met goede

resultaten.

United Brains adviseert

MKB’ers welke kennisinstel-

ling hun ingediende vraag

het best kan beantwoorden.

Deze partij neemt vervolgens

contact op om een offerte uit

te brengen. United Brains

bewaakt de voortgang en

zal u ook adviseren over de

mogelijkheid om innovatie-

vouchers in te zetten voor de

fi nanciering. In Eindhoven

groeide het aantal vragen in

vijf jaar tijd van 140 tot 800. In

Limburg ging United Brains

begin dit jaar van start en zijn

de eerste projecten opgestart.

Claudia van Oppen, initiatief-

nemer in Limburg: ‘Er is zo

veel kennis beschikbaar maar

ondernemers zien vaak door

de bomen het bos niet meer.

Met United Brains is er nu een

loket voor alle kennisvragen.

Zo kost het de ondernemer

minder tijd om de juiste partij

te vinden en het levert een

beter resultaat op.’


› › 31

IN LEEUWARDEN ZIJN GAMES het stadium van de gewone spelletjes ver

voorbij. Leeuwarden wil de gamehoofdstad van Nederland zijn en dat lukt

alleraardigst: zo houden veel marktpartijen in de regio zich bezig met

serious games, ofwel spellen met een sociaalmaatschappelijk doel. Een van

de partijen is Grendel Games. Oprichter Tim Laning: ‘Gametechnieken kun je

inzetten om de gezondheidszorg te verbeteren, om mensen te trainen of om

de waarde van cultuurhistorisch erfgoed onder de aandacht te brengen. Met

games leer je spelenderwijs. Bovendien is het veel goedkoper en leuker dan

bijvoorbeeld oefenen in een testlab.’ Een recent ontwikkeld spel dat chirur-

gen helpt om beter te opereren werd door Forbes uitgeroepen als een van de

top 10 games that change the world.

Naast vijf professionele gameontwikkelbedrijven in de regio speelt ook de

NHL Hogeschool een grote rol en houden veel ondernemers in de provincie

zich bezig met de serieuze simulaties. Sinds een klein jaar is aan deze par-

tijen Gameship toegevoegd: een locatie waar de beste apparatuur te vinden

is op het gebied van onder andere bewegingsregistratie, 3D-modellering

en hoge resolutie camera’s. Ontwikkelaars kunnen deze faciliteiten huren.

Daarnaast fungeert Gameship als een informatieloket voor bedrijven die

overwegen om games in te zetten en een goede partner zoeken.

IN LEEUWARDEN ZIJN GAMES het stadium van de gewone s

Serious gaming

VIA EEN ‘BATTLE OF CONCEPTS’ kunnen onder-

nemers studenten en young professionals uitnodigen

om mee te denken over vraagstukken in hun orga-

nisatie. Zo worden bijvoorbeeld nieuwe ideeën voor

een marketingcampagne of voor productontwikkeling

vergaard. De studenten kunnen hiermee prijzengeld

winnen, de ondernemer komt zo aan innovatieve

ideeën. Het totale prijzengeld kan per Battle variëren

van € 2500,- tot € 10.000,- en wordt verdeeld volgens

een standaardverdeelsleutel. Met 7000 ingeschreven

meedenkers is Battle of Concepts de grootste denk-

tank van Nederland.

Op de website www.battleofconcepts.nl staan talloze

succesvolle voorbeelden van co-creatie. Bijvoorbeeld

de Battle ‘Ontwerp een nieuwe verpakking voor Prins

Petfoods’. Met de ingezonden concepten heeft deze

producent een nieuwe verpakkingslijn voor honden- en

kattenvoer ontwikkeld. Het was vooral de combinatie

van concepten die tot de innovatie heeft geleid. Naast

vernieuwende afbeeldingen van verpakkingen waren

in de concepten duidelijke trends te herkennen die

Prins Petfoods heeft verwerkt in het nieuwe verpak-

kingsontwerp. Wil Mulder, commercieel directeur van

Prins Petfoods: ‘Met het behaalde resultaat zijn wij

zeer tevreden. Voor een kleinere organisatie is

een Battle een snelle en goedkope manier om

aan goede ideeën te komen. We gaan hier

zeker nog een keer gebruik van maken.’

Co-creatie met studenten

CO-C

REAT

IE

DA

VID

MC

NE

W/A

NP

INN02-DEF.indd 31 10-08-10 20:32

DOSSIER› 32 › RUBRIEK

‘Je ziet het pas als je het doorhebt.’

Als deze Cruijffi aanse wijsheid ergens

voor opgaat is het voor co-creatie. Zegt

Joris Craandijk, partner bij Innovative

Partners en bedenker van de

Beertender. ‘Een goede innovatie is een

evolutie voor de gebruiker, maar een

revolutie voor de fabrikant. Je moet ken-

nis delen, je openstellen voor ander-

mans oplossingen voor jouw problemen,

samenwerken, samen iets creëren. En

een lange adem hebben. Want alles

staat of valt met de juiste partners.

Begin daarom op tijd.’ Dat is een mooi

bruggetje naar de tuinbouw. Mede als

gevolg van de economische crisis staat

het water deze sector aan de lippen. Dat

vraagt een nieuwe kijk op het vak van

tuinder. Hoe kun je waarde toevoegen

aan je producten? Meer omzet gene-

reren? ‘Tuinders moeten out of the box

durven denken’, zegt Craandijk hierover.

‘Veel mensen zoeken alleen binnen hun

huidige afzetketen naar innovatiemoge-

lijkheden. Maar daar zijn de grenzen van

optimalisatie op een gegeven moment

echt bereikt. Daarom zeggen wij: zoek

het in asynchrone relaties, in niet voor

de hand liggende combinaties. Dan stuit

je op verrassende nieuwe inzichten. Dat

is het begin van co-creatie.’

Co-creatie:

1+1=3

›

Door samen met andere partijen nieuwe activiteiten te ontplooien creeër je meerwaarde naast je

bestaande business. ‘Nieuw’ staat hier voor ‘nieuw voor jou’. Deze co-creatie brengt je verder dan je

zelf ooit had kunnen komen. Ofwel: 1+1=3.TEKST JACQUELINE KUIJPERS

FOTOGRAFIE MARTIN DIJKSTRA


AAD JONKERmede-eigenaar van BiJo

Logische Groente. Runt het

bedrijf samen met zijn zoon

Arno en zijn dochter Elma ›

product biologische radijs,

slasoorten, tomaat, komkom-

mer, paprika, snijbonen ›

locatie ’s-Gravezande › aantal

medewerkers 35 (hoog-

seizoen)

Aad Jonker zit dit jaar op de

kop af 45 jaar in de tuinbouw.

In die tijd bouwde hij het be-

drijf van zijn schoonvader uit

van 5200 m2 tot ruim 160.000

m2. Een bedrijf waar inmid-

dels al twaalf jaar biologische

producten verbouwd worden.

En waar eind juni minister

Verhoeven offi cieel de geslo-

ten kas opende die per jaar

2 miljoen m3 aardgas minder

verbruikt, en net zoveel CO2-

uitstoot bespaart als een mid-

denklasse auto die 727 keer

de wereld rond rijdt.

‘Wij wilden een duurzame

manier om onze groenten te

produceren en te verpakken’,

vertelt Jonker. ‘Met die vraag

zijn we naar Syntens gegaan,

die voor ons op zoek ging naar

mogelijke partners.’ Dat werd

ingenieursbureau Innogrow.

Ook haalde Jonker zijn vriend

Jan Moerdijk, bedrijfsvoorlich-

ter bij JMC Consultancy erbij.

Samen onderzochten zij de

mogelijkheden om alternatie-

ve energiebronnen in te zetten

voor duurzame glastuinbouw:

Jonker met zijn kennis van de

biologische teelt, het inmid-

dels failliete Innogrow met

zijn technische kennis en Jan

Moerdijk met zijn kennis van

het gebruik van warmtepom-

pen bij de Veiling Breda.

AARDWARMTEUitgangspunt was de techniek

die ook in de traditionele

tuinbouw in opmars is: het ge-

bruik van aardwarmte gecom-

bineerd met warmtepompen.

Grondwater wordt opgepompt

en zo verhit dat het ’s winters

gebruikt kan worden als

verwarming van de kassen,

waarna het weer de bodem

wordt ingepompt. In de zomer

kan het grondwater dienen als

koeling. Een prachtmethode,

die echter één praktisch

probleem opleverde: in de

traditionele glastuinbouw

worden de luchtslurven direct

onder de substraatmatten

met gewassen aangebracht.

Maar de biologische tuinbouw

werkt met aarde. ‘En daar

kunnen geen luchtslurven

onder’, zegt Jonker lachend.

Uiteindelijk bleken de slurven

in de gangen te passen tussen

de bedden met gewassen. ‘Zo

werd een nadeel een voordeel.

Want nu kunnen we de slurven

naar believen verleggen.’

VERRASSINGENBiJo heeft 24 bronputten

aangelegd: twaalf warme en

twaalf koude. De gewassen

varen er wel bij. ‘We heb-

ben nu nagenoeg dezelfde

opbrengst als de traditionele

tuinbouw. En dat is voor biolo-

gische teelt erg hoog. Boven-

dien is de kwaliteit van onze

producten uitmuntend, omdat

de teelt volledig gecontro-

leerd is.’ De nieuwe duurzame

techniek heeft verrassingen

opgeleverd: door het gebruik

van warmtepompen werd een

luchttemperatuur bereikt die

hoger is dan nodig voor sla.

Maar uitermate geschikt voor

tomaten, paprika en kom-

kommer. ‘Zo hebben we ons

assortiment verbreed. Wel zo

mooi voor onze klanten.’

Vijfenveertig jaar nadat Aad

Jonker de eerste radijsjes

oogstte, staat hij aan het

hoofd van een hypermodern

familiebedrijf dat bezoekers

uit binnen- en buitenland

trekt. ‘Investeren in innoveren

levert uiteindelijk alleen maar

winst op. Voor je eigen bedrijf,

je partners, je klanten, voor

de hele sector. Duurzaam

telen is een hot item. Met

dit soort ontwikkelin-

gen lopen we weer

voorop in de

wereld.’

›

‘Duurzaam telen is een hot item. Met dit soort ontwikkelingen lopen we weer voorop in de wereld’

CO-C

REAT

IE

INN02-DEF.indd 33 12-08-10 09:07

RUBRIEK

ALEWIJN VERBOONgeneral sales en marketing

manager bij Dutch Nut Group

(DNG) › product zuidvruch-

ten, cashewnoten, pinda’s,

krenten en rozijnen › locatie

Bergschenhoek › aantal

mede werkers 85

DNG koopt zijn producten

wereldwijd in bij de bron.

Vervolgens worden deze in

bulk naar Bergschenhoek

vervoerd, waar de producten

verwerkt en verpakt worden.

Tot slot worden ze naar de

supermarkt getransporteerd.

En dan belanden de nootjes en

pinda’s op de borreltafel van

de consument. De consument,

die – zo blijkt uit onderzoek

van DNG – het onhygiënisch

vindt dat iedereen met zijn

handen in dezelfde bak met

nootjes graait.

Die constatering zette DNG

aan het denken. ‘Je probeert

een behoefte te creëren bij de

consument of je ontwikkelt

een product bij de behoefte

van de consument’, zegt Ale-

wijn Verboon. ‘Juist als private

label moet je met innovaties

opboksen tegen de A-merken.

Maar dat kunnen wij niet al-

leen. Dat vraagt samenwer-

king. Je moet je doelgroep

kennen. Die consumentenin-

formatie ligt bij de retailer. Je

moet ook de ruimte kennen

om dingen uit te proberen. Dat

maakt een verbinding met een

retailer tot een logische stap.’

SCHUITJEGesteund door Syntens

onderzocht DNG met C1000

de mogelijkheden om de

verpakking aan te passen aan

de wensen van de consument.

Een doseerbakje dus, dat er

bovendien leuk uitziet, zodat

er ook geen afwas meer is.

SMAAKT NAAR MEERUiteindelijk werd er een

proto type van een schuitje

met doseermogelijkheden

ontworpen en uitgetest in

een aantal winkels. Een

verbeterde versie is in pro-

ductie genomen en staat nu

bij C1000 in het schap. Zoals

al direct afgesproken in deze

samenwerkingsvorm heeft

C1000 het alleenrecht op de

verkoop. De ontwikkelkosten

heeft DNG voor zijn rekening

genomen. ‘De omzet van

nootjes in dit segment is

dankzij de nieuwe verpakking

met 300 procent gestegen ten

opzichte van vorig jaar’, ver-

telt Verboon. ‘Deze co-creatie

smaakt naar meer...’

Sleutel tot succes van co-creatie is waarborgen dat alle schakels

in de keten (dus alle partners) er beter van worden, én het geheel.

En juist dat maakt het proces van co-creatie complex. Het is het

onbekende (en soms ongewenste) paard waar niemand op durft te

wedden, maar áls het als eerste over de fi nishlijn komt is het een

ongekend succes.

SLEUTEL TOT SUCCES

DOSSIER› 34 ›


› › 35Co-creëren vanuit een missie: gezonde groente als basis van gezond leven. ‘Wil je dingen veranderen dan móét je samenwerken’

›

Vonk

Zo’n staaltje out of the box-denken is

te vinden in het glastuinbouwgebied in

Gelderland. Het is het werkterrein van

Chris Willemsen, innovatieadviseur cre-

atieve industrie bij Syntens. ‘Hier is een

aantal hypermoderne kassencomplexen

gevestigd. Maar ondanks alle innovatie-

ve en energiebesparende maatregelen

moeten ook zij knokken voor een goede

omzet.’ Hij bracht een aantal tuinders

samen met een groep ontwerpers uit de

regio. De tuinders leidden de creatieven

rond op hun bedrijven en legden hun de

vraag voor welke toegevoegde waarde

zij konden bedenken. Niet gehinderd

door enige kennis van de tuinbouw kon-

den de ontwerpers hier volop hun crea-

tiviteit op loslaten. Zoals een innovatieve

verpakking die beter de passie van de

teler laat zien én het product langer vers

houdt. ‘Zonder creativiteit is innoveren

niet mogelijk’, zegt Willemsen. ‘Als je

de creatieve sector koppelt aan andere

sectoren ontstaan er vonken. Die vonken

moeten we laten overslaan.’

Vaagheden en visie

‘Innoveren hoort bij een bepaald type

mens’, zegt Joris Craandijk. ‘Het is een

proces met heel veel variabelen en heel

weinig vergelijkingen. Co-creatie past

niet op voorhand in een Excel-sheet. Je

moet kunnen omgaan met vaagheden,

je kunnen verplaatsen in een ander.

Alleen dan ontstaat het wederzijdse

vertrouwen waarop je een samenwer-

king kunt bouwen.’ Maar dat alleen is

niet voldoende. ‘Waar het om draait is

een gemeenschappelijke visie op de

toekomst. Als een van de partijen het

niet ziet, gaat het geheel niet vliegen.

Bovendien is het zaak om níét jouw

idee met een grote strik eromheen te

presenteren, maar echt van scratch af

aan met elkaar in conclaaf te gaan. Zo

voorkom je een ongelijkwaardige relatie.

En als het traject écht van start gaat is

het van belang dat een van de partijen

de regie voert. Zoals een dirigent zijn

musici tot één harmonieus geheel

smeedt, heb je hier een regisseur nodig

die zorgt voor een onderling goed afge-

stemd proces. Want “elkaar verrassen”

betekent de dood in de innovatiepot.’

Zie pagina 5 voor

informatie over

deze QR-code

naar online dossier

CO-C

REAT

IE

Het Nederlandse MKB staat de

komende jaren voor een aantal pittige

uitdagingen:

Lokale bedrijven krijgen in toene-

mende mate te maken met globale

concurrenten

Markten worden transparanter en

gefragmenteerder dan ooit tevoren

De lifecycle van producten en

diensten zal steeds sneller en com-

plexer verlopen

Gevolgen

Co-creatie zal leiden tot de volgende

veranderingen:

Passieve kopers worden actieve

ambassadeurs

Luisteren wordt dialoog

Consumenten kopen niet alleen,

maar gaan meedenken

Vertrouwen in experts wordt

vertrouwen op de collectieve kennis

WAAROM CO-CREATIE?

INN02-DEF.indd 35 12-08-10 09:08

Syntens beschouwt open innovatie als essenti-

eel voor de toekomst van het MKB. Co-creatie

is een open manier om innovatie binnen uw

bedrijf te organiseren. Wilt u weten hoe het de

tuinders en ontwerpers in Gelderland vergaat?

Of bent u geïnteresseerd in andere co-creatie-

projecten? Kijk dan eens op de website

www.syntens.nl/co-creatie

ROB BAAN

eigenaar van Koppert Cress ›

product cressen (zaailingen)

en minigroentes voor de

gastronomie › locatie Monster

› aantal medewerkers 90

Bij Rob Baan komen al zijn in-

novatieve ideeën voort uit een

persoonlijke missie: gezonde

groente als basis van gezond

leven. ‘Innovatie is mijn al-

les’, zegt hij zelf. Het begon

ermee dat hij persoonlijk zijn

compleet nieuwe producten

aan de topchefs van deze we-

reld ging presenteren. In de

tuinbouw was dat nieuw. Maar

voor Baan, die jarenlang de

wereld had doorkruist voor de

zaadhandel waar hij werkte,

was het niet meer dan logisch

om het zo aan te pakken. ‘Ik

wilde weten wat chefs van

mijn producten vonden. Zo

ontstond een wisselwerking:

zij vragen mij nu om bepaalde

smaken. Ik heb hier een plek

ingericht waar ze kunnen

komen koken, proeven. Dáár

ontstaat de chemie.’

OMARob Baan praat als Brugman.

Daar ligt zijn kracht, vertelt

hij. ‘Er kwam hier een inno-

vatieadviseur van Syntens om

een bedrijfsscan te doen. Die

man hoort mij zo aan en zegt:

“Je hebt een leuk verhaal en

je kunt het goed vertellen.

Dus moet je ervoor zorgen

dat heel veel mensen het

horen.” Ik heb altijd geweten

dat ik aardig kan vertellen,

maar dat dit commercieel

zo veel waarde had was een

eyeopener.’ Want vertellen

kan hij. Over zijn oma die zei

dat hij spruitjes moest eten

als hij verkouden was. En over

de beschermende werking

van tomaten. ‘Weet je wat

de witste plek ter wereld is?

Een Engelse damesbil. Die

Engelse damesbillen hebben

wetenschappers blootgesteld

aan uv-licht. Wat bleek? Vrou-

wen die drie maanden een

dieet van tomaten aten bleken

35 procent minder verbran-

ding op te lopen dan voor ze

dat dieet hadden gevolgd.’

ECHT EERLIJKMet zijn passie weet Baan

mensen te enthousiasme-

ren en verbinden. Met de

oprichting van Best F3 (Best

of Fresh Functional Food) wil

Rob Baan de voedingswaarde

van voedsel wetenschappelijk

aantonen. Maar dat doet hij

niet alleen. En daarmee ko-

men we bij deel twee van zijn

missie: samenwerken. ‘Wil je

dingen veranderen dan móét

je samenwerken.’ Zo heeft

hij in Best F3 een kennisal-

liantie opgericht samen met

nationale en internationale

wetenschappers. Ook is hij de

initiator van Dutch Specials,

een samenwerkingsverband

van leveranciers van toppro-

ducten voor de gastronomie.

Met een lampenfabrikant

heeft hij een ledlamp ontwik-

keld voor de tuinbouw. En

met programmamaker House

of Television heeft hij het

concept 24-kitchen bedacht,

dat april 2011 de lucht ingaat.

‘Een kookprogramma waarin

écht gekookt wordt, zonder

pakjes en zakjes: echt eerlijk

over eten.’ Relativeren kan

Baan ook. ‘Natuurlijk lukt niet

alles. Innoveren is veel inves-

teren en hard duwen.’

‘Juist als private label moet je met innovaties opboksen tegen de A-merken. Maar dat kunnen wij niet alleen. Dat vraagt samenwerking’

Verbinden

De stichting Food Valley in Wageningen

slaat bruggen tussen kennis en onder-

nemerschap. Concreet: het bouwen van

consortia van partijen die sámen willen

werken aan innovaties in de agrifood.

Maar ook op kleinere schaal: vragen van

MKB’ers voorleggen aan kennisinstel-

lingen als de HAS of TNO. Dat leidt tot

verrassende nieuwe combinaties, vertelt

directeur Roger van Hoesel. ‘Ik denk aan

de missie van het ziekenhuis Gelderse

Vallei. Zij zien betere genezingskan-

sen voor goed gevoede patiënten.

Diepgaande kennis van voeding vonden

zij bij de Wageningen Universiteit.

Het ziekenhuis, de universiteit en de

voedingsmiddelenindustrie werken nu

samen om die missie te verwezenlijken.

Food Valley helpt de verbinding tussen

deze partijen te leggen.

Een ander mooi voorbeeld is het project

“Melk op Maat” waarin de relatie wordt

onderzocht tussen het ras van een

koe en de samenstelling van de melk.

Bijvoorbeeld om producten te kunnen

ontwikkelen met een hoge toegevoegde

waarde. In dit consortium werken melk-

veehouders samen met wetenschappers

en verschillende zuivelverwerkende be-

drijven. Ook concurrenten dus. Die open-

heid is kenmerkend voor Nederland, dat

zie je elders niet. Voor een deel zit dat in

onze cultuur, voor een deel wordt dat ge-

stimuleerd door innovatieprogramma’s

van de overheid. Hoe dan ook: dat geeft

ons zeker een voorsprong. En dat laten

wij, als stichting Food Valley, graag aan

de wereld zien.’

0

DOSSIER› 36 ›

INN02-DEF.indd 36 12-08-10 09:08

0INN02-DEF.indd 37 12-08-10 09:09

MIJN TROTS› › duurzaam › 37

JEROEN OP TEN BERG directeur van GBO DESIGN-ENGINEERING (Helmond en Antwerpen)

› product Kroonring (www.kroonring.nl) › Innovatie verzamelplek voor plastic inzameling ›

verkoop verwachte verkoop 50.000 en 250.000 stuks (tot en met 2011) in Nederland en België ›

successen nummer 25 in de MKB Innovatie Top 100 in 2010

Lantaarn-paal als kapstokPlastic wordt sinds een

jaar gescheiden ingeza-

meld in een groot deel van

Nederland. Het probleem

is dat volle verzamelzak-

ken zo licht zijn dat ze de

straat over waaien. De

Kroonring is dé oplossing:

een ophangpunt om de

zakken aan te bevestigen,

zodat plastic daadwerke-

lijk wordt ingezameld en

niet de natuur in waait.

Plastic inzamelen is

overigens een kwestie

van opvoeden. Mensen

moeten er een aantal keer

op gewezen worden voor

ze het doen. De Kroonring

heeft die attentiewaarde

en wijst er steeds op: hier

wordt plastic gescheiden

opgehaald.

De Kroonring staat dicht

bij de consument; we

hebben het in eigen regie

ontwikkeld met de exper-

tise van Van Gansewinkel.

Plastic Hero – de plastic-

inzamelaar – is ook

enthousiast.

Nog een handig voordeel

voor de ophalers: de

Kroonringen dienen als

kleine verzamelpuntjes

in de wijken. In plaats

van bij elk huis te moeten

stoppen, pakken de vuil-

nisophalers tegelijkertijd

meerdere zakken mee.

Tijdwinst.


06CO

-CRE

ATIE

INN02-DEF.indd 37 12-08-10 09:09

COLUMN› 38 ›

CO-C

REAT

IE

ert van Marwijk liep de spelerstunnel in, naast

scheidsrechter Howard Webb. De Brit had net in

zijn oortje van de vierde man gehoord dat hij die

twee Nederlanders, 6 en 8, rood had moeten geven.

‘Ik kan geen geel blijven geven’, lispelde Webb, tegen

alle regels in.

Het was de wake-up call voor Van Marwijk, die de

kritiek van zestien miljoen Hollandse bondscoa-

ches tot dusver naast zich neer had gelegd, maar

wel degelijk op een notitieblokje had opgeschre-

ven wat het publiek verlangde. Aanvallend spel.

‘Jongens, ga zitten. Ik wil dat de rest weggaat.

Sorry Kees, jij ook. Kom op, waar gaat het om? ’

Het was stil, zelfs Wesley zweeg.

Die ochtend meteen na het ontbijt was Van Marwijk

naar de kamer van Robin gegaan om hem eigenlijk

te zeggen dat Klaas-Jan op zijn plaats zou spelen.

‘Trainer, krijg je spijt van. Arjen trekt naar binnen, Dirk

trekt naar binnen, hoeveel voorzetten geven ze van de

achterlijn? Denk je dat Klaas-Jan ze wel krijgt? Durf

aanvallend te spelen.’ ‘Robin,’ zei Van Marwijk, ‘we

hebben met dit spel de fi nale gehaald, alleen jij voldoet

niet.’ ‘Trainer, bent u vergeten met hoeveel geluk we de

fi nale hebben gehaald? Een eigen goal van de Denen,

een blunder van de keeper van Japan, een eigen

doelpunt van Brazilië.’

Van Marwijk zwijgt de eerste drie minuten van de rust.

Dan ineens: ‘Twee wissels, Robin voor Klaas-Jan en

Rafael voor Nigel. Mannen, we hebben onze wortels

verloochend. We voetbalden Italiaans. Dat heeft ons zo-

ver gebracht. Maar we hebben gisterenavond Duitsland

gezien, dat kunnen wij beter.’

Het belletje gaat, de tweede helft wacht. ‘Blijf zit-

ten. Ik wil iedereen verrassen. Pas drie minuten

na de Spaanse spelers komen onder luid gefl uit de

Oranjemannen. Paniek bij de commentatoren. Van

Persie en Van der Vaart erin, maar wie zijn eruit? Del

Bosque schreeuwt naar Puyol, maar bereikt hem niet.

Spanje aarzelt met de aftrap, wie neemt wie? Kuyt

verovert de bal, Van der Vaart biedt zich aan, Van Persie

wijkt uit naar links, krijgt de bal, maakt een kap en zet

Sneijder alleen voor Casillas. Die twee kennen elkaar,

Sneijder was niet goed genoeg voor Real. Casillas

verwacht een uithaal, maar Sneijder ziet in zijn oog-

hoek Kuyt. Hij speelt af en Kuyt doet wat Casillas van

Sneijder verwachtte. Hij haalt uit, in de bovenhoek. De

tweede helft danst Oranje over het veld.

Een dag later schrijft Cruijff in zijn column dat hij zich

schaamde voor het harde Spaanse spel. Toch worden

de Spanjaarden dinsdag als helden in Madrid ontvan-

gen. Het was ook niet niks, de fi nale halen. ‘Ik ben trots

op het publiek dat ons al die weken heeft gesteund’,

zegt Xavi. ‘En ik ben er trots op Spanjaard te zijn’, zegt

Casillas. Van Marwijk denkt aan zijn blocnote en zestien

miljoen bondscoaches. Co-creatie van het zuiverste

water.

FRITS BAREND › Amsterdam, 17 februari 1947, is een televisie- en radiopresentator, columnist en

samen met zijn dochter Barbara hoofdredacteur van het driemaandelijkse glossy magazine Helden.

Hoe Nederland wereldkampioen

werd


INN02-DEF.indd 39 10-08-10 14:50

VOOROP › ›FRANK SMITS (links) eigenaar kamelenmelkerij Smits › BAS VERMEULEN (midden) eigenaar

bakkerij Vermeulen & Den Otter › DANIËLLA CORIJN-WITTE innovatieadviseur van Syntens

›

Exotische contextSYNTENS BRACHT ME IN CONTACT met een food-

designer. Tijdens een dagsessie hebben we samen de

voors en tegens afgewogen en een plan van aanpak

gemaakt. Ook qua marketing. Kamelenmelk is een

stuk gezonder dan koeienmelk, maar daar profi leren

we ons niet mee. We richten ons meer op de verras-

sende, exotische context. Behalve een fooddesigner

waren overigens ook onze klanten betrokken bij de

ontwikkeling van de bonbons en studenten van de

Hoge Agrarische School uit Den Bosch. Deze co-crea-

tie maakte het uiteindelijke product succesvoller.

Met Kamelka laten we zien dat je als modern bedrijf

ook in moeilijke tijden kunt innoveren. En met succes:

dit jaar nog brengen we brood van kamelenmelk op de

markt.’

Melkexperiment‘KAMELKA-BONBONS zijn gemaakt van

kamelenmelk. Ze zijn nergens anders

in Europa verkrijgbaar. Op weg van

mijn broodbakkerij in Vlijmen naar mijn

banketbakkerij in Vught kwam ik iedere

dag langs kamelenmelkerij Smits in

Cromvoirt. Toen ik een artikel las over

het gebruik van paardenmelk in de bak-

kersbranche, dacht ik: hoe zit dat met

kamelenmelk? Ik heb vervolgens bij

de boerderij aangeklopt en ik heb wat

melk meegenomen om mee te experi-

menteren.

Kamelenmelkbonbons

INN02-DEF.indd 40 10-08-10 20:48

innoveer! nr2 2010

Documents

Transcript of innoveer! nr2 2010