Inleiding tot de communicatiewetenschap...Inleiding tot de Communicatiewetenschap 3 2.6.8. FEEDBACK...

www.quickprinter.be

R

Q

B07 7,80 €

1ste bach PSW

Slides en lesnotities

uickprinterKoningstraat 132000 Antwerpen

Inleiding tot de communicatiewetenschap

Online samenvattingen kopen via

www.quickprintershop.be

INLEIDINGTOTDECOMMUNICATIEWETENSCHAPPEN2017-2018SlidesennotitiesEstherKoshari

InleidingtotdeCommunicatiewetenschap

2

Inhoudsopgave

INHOUDSOPGAVE 2

0. WELKOM 9

0.1. DOCENT 9

0.2. LESAFSPRAKEN 9

0.3. HETOPLEIDINGSONDERDEEL 9

1. INLEIDING 10

1.1. DOELSTELLINGEN 10

1.2. INZICHTIN‘COMMUNICATIE’ISNUTTIGVOORIEDEREEN 10

2. HOOFDSTUKKEN1&2:INLEIDING,BASISCONCEPTENENMODELLEN 13

2.1. INLEIDING:STARBUCKS 13

2.2. COMMUNICATIEWETENSCHAP(PEN)ALSDISCIPLINE 13

2.2.1. ARISTOTELES:RETORIEK 13

2.3. WATISCOMMUNICATIE? 14

2.4. TWEEBELANGRIJKEPERSPECTIEVEN 15

2.4.1. PROCESSCHOOL 15

2.4.2. BETEKENISCREATIESCHOOL 16

2.4.3. PROCES-VS.BETEKENISCREATIESCHOOL 16

2.5. CONTROVERSENENBREEKPUNTEN 17

2.5.1. INTENTIONALITEIT 17

2.5.2. GESLAAGDHEIDALSCRITERIUM? 18

2.5.3. RICHTINGVANDECOMMUNICATIE? 19

2.5.4. OBSERVATIENIVEAU 19

2.6. ELEMENTENVANHETCOMMUNICATIEPROCES 20

2.6.1. BRON/ZENDER 20

2.6.2. ONTVANGER/BESTEMMELING 20

2.6.3. BOODSCHAP 21

2.6.4. SIGNAAL 22

2.6.5. KANAAL 22

2.6.6. MEDIUM 22

2.6.7. RUIS 24


3

2.6.8. FEEDBACK 25

2.7. COMMUNICATIEMODELLEN 25

2.7.1. COMMUNICATIEFORMULEVANLASSWELL(1948) 26

2.7.2. MATHEMATISCHMODELVANSHANNON&WEAVER 27

2.7.3. DEFLEURSUITWERKINGVANHETS&W-MODEL 28

2.7.4. CIRCULAIRRMODELVANOSGOOD&SCHRAMM 29

2.7.5. SPIRAALVANDANCE 30

2.7.6. GERBNERSALGEMEENMODEL 31

2.7.7. ABX-MODELVANNEWCOMB 32

2.7.8. CONCEPTUEELMODELVANWESTLEY&MACLEAN 34

2.7.9. MASSACOMMUNICATIEMODELVANMALETZKE 35

2.7.10. RITUELEMODELLEN 36

2.7.11. ATTENTIEMODELLENVANMCQUAIL 37

3. HOOFDSTUK3:VERBALECOMMUNICATIE 38

3.1. WATISTAAL? 38

3.1.1. VIERKENMERKENVANTAAL: 38

3.2. VORMENVANTAAL 40

3.3. STUDIEVANTAAL 41

3.3.1. SUBSYSTEMENVANTAAL:FONOLOGIE 41

3.3.2. SUBSYSTEMENVANTAAL:SEMANTIEK 42

3.3.3. SUBSYSTEMENVANTAAL:SYNTAXIS 42

3.4. SUBSYSTEMENVANTAAL:PRAGMATIEK 42

3.4.1. FUNCTIONELESTRUCTURALISMEVANJAKOBSON 43

3.4.2. DETAALHANDELINGSTHEORIE(SPEECHACTSTHEORY) 44

3.4.3. PRAGMATISCHESTIJLENENSTRUCTUREN 44

3.5. VORMENVANDISCOURS 45

3.5.1. INTERACTIEFDISCOURS:COHERENTIEENSTRUCTUUR(PRIVAAT) 45

3.5.2. SMALLTALK 47

3.6. TAALENSOCIALEIDENTITEIT 48

3.6.1. VRAGEN(ONDERZOEK) 48

3.7. TAALENCULTURELEVERSCHILLEN 50

4. HOOFDSTUK4:NON-VERBALECOMMUNICATIE 51

4.1. KENMERKENNON-VERBALECOMMUNICATIE(NVC) 51


4

4.2. WAAROMISNVCBELANGRIJK? 52

4.3. VERBALEVERSUSNON-VERBALECOMMUNICATIE 53

4.3.1. NON-VERBALECOMMUNICATIE 53

4.4. VERSCHILLENDECODES(DEELDOMEINEN) 53

4.4.1. KINESICS 54

4.4.2. PROXEMICS:TERRITORIALITEITENRUIMTEGEBRUIK 56

4.4.3. HAPTICS:AANRAKING 57

4.4.4. CHRONEMICS 58

4.4.5. FYSIEKEKENMERKEN 59

4.4.6. TAALVANOBJECTEN-OBJECTTAAL 60

4.4.7. VOCALICS:PARALINGUÏSTIEK 60

4.5. NON-VERBALECOMMUNICATIEINCMC 60

5. HOOFDSTUK5:INTERPERSOONLIJKEENGROEPSCOMMUNICATIE 61

5.1. TERUGKOPPELINGNAARDEEERSTELES 61

5.2. OMSCHRIJVINGENENKENMERKENVANINTERPERSOONLIJKECOMMUNICATIE 61

5.2.1. DEFINITIE 61

5.2.2. VANDYADISCHEINTERACTIENAARINTERPERSOONLIJKECOMMUNICATIE 61

5.2.3. BELANGVANINTERPERSOONLIJKECOMMUNICATIE 62

5.3. ONTWIKKELINGVAN(INTIEME)RELATIES:2X5FASEN 62

5.3.1. TOENADERINGSFASEN 62

5.3.2. VERWIJDERINGSFASEN 63

5.3.3. DEFILTERTHEORIE 64

5.3.4. ZELFONTHULLING 65

5.4. VERBETERINGVANRELATIONELEVAARDIGHEDEN 67

5.4.1. REAGERENOPZELFONTHULLINGENVANANDEREN 67

5.4.2. BEHEERSENVANINTERPERSOONLIJKECONFLICTEN 67

5.5. POTENTIËLEPROBLEEMASPECTENBINNENRELATIES 68

5.5.1. AFWEGENVANINTERPERSOONLIJKESPANNINGSVELDEN 68

5.5.2. OPLOSSINGVANINTERPERSOONLIJKESPANNINGSVELDEN 68

5.5.3. HOEOMGAANMETMACHT? 68

5.5.4. AFWIJZENDE/WEERLEGGENDECOMMUNICATIE/BEHEERVANINTERPERSOONLIJKECOMMUNICATIE 68

5.6. GROEPSCOMMUNICATIE 69

5.6.1. DEFINITIEVANGROEP 69

5.6.2. OMVANGVANDEGROEP 70


5

5.6.3. KENMERKENVANGROEPEN:SOORTEN 70

5.6.4. KENMERKENVANGROEPEN:STRUCTUUR 71

5.6.5. KENMERKENVANGROEPEN:LEIDERSCHAP 73

5.7. GROEPSPROCESSEN 74

5.7.1. GROEPSPROCESSEN:TOETREDENTOTBESTAANDEGROEP 75

5.7.2. GROEPSPROCESSEN:GROEPSONTWIKKELING 75

5.7.3. FASENVANPROBLEEMOPLOSSING(INTAAKGERICHTEGROEPEN) 76

5.7.4. GROEPSPROCESSEN:GROEPSNORMENENCONFORMISME 77

5.7.5. CONFORMISME:EXPERIMENTVANSHERIFF(1936):AUTOKINETISCHEFFECT 78

5.7.6. CONFORMISME:EXPERIMENTVANASH(1951):LIJNEN 79

6. HOOFDSTUK6:ORGANISATIECOMMUNICATIE 80

6.1. DEFINITIEVANORGANISATIE 80

6.2. SOORTENORGANISATIES 80

6.3. MISSIEENVISIE 81

6.4. SOORTENCOMMUNICATIEBIJORGANISATIES:ONDERSCHEID 82

6.5. INTERNECOMMUNICATIE 83

6.5.1. VERSCHILLENDESOORTENINFORMATIE 83

6.5.2. FORMEELVERSUSINFORMEEL 84

6.5.3. COMMUNICATIESTROMEN 85

6.5.4. SOCIALEMEDIAININTERNECOMMUNICATIE 86

6.5.5. INTERNECOMMUNICATIE:NETWERKEN 86

6.5.6. ORGANISATIESTRUCTUUR 88

6.5.7. INTERNEORGANISATIECULTUUR 91

6.5.8. STIJLVANLEIDINGGEVEN 92

6.6. CORPORATE(OF‘CONCERN’)COMMUNICATION 93

6.6.1. MARKTONDERZOEK 93

6.6.2. IMAGO 93

6.6.3. IMAGO-ENIMPRESSIEMANAGEMENT: 95

6.6.4. ONLINEREPUTATIEVANEENORGANISATIE 96

6.6.5. IDENTITEIT 96

6.6.6. RELATIETUSSENIMAGOENIDENTITEIT 96

6.6.7. CORPORATECOMMUNICATION 96

6.7. MARKETINGCOMMUNICATIE 97

6.7.1. RECLAME 98


6

6.7.2. PUBLICRELATIONS 98

6.7.3. PROMOTIES 99

6.7.4. DIRECTMARKETINGCOMMUNICATIE 99

6.7.5. WINKELCOMMUNICATIE 99

6.7.6. PERSOONLIJKEVERKOOP 100

7. HOOFDSTUK7:MASSACOMMUNICATIE:DEMEDIAORGANISATIE 101

7.1. INLEIDING:KENMERKENMASSACOMMUNICATIE 101

7.2. INTERNEENEXTERNEFACTOREN 101

7.3. ORGANISATIONELEBENADERINGVANNIEUWSPRODUCTIE(BOONE) 102

7.4. ORGANISATIE-INTERNEINVLOEDEN 103

7.4.1. INDIVIDUEELNIVEAUVANDEMEDIAWERKERS 103

7.4.2. MEDIAROUTINES 103

7.4.3. INVLOEDENOPHETNIVEAUVANDEORGANISATIE 106

7.5. ORGANISATIE-EXTERNEINVLOEDEN 106

7.6. NIEUWEVORMENVANJOURNALISTIEK 107

7.7. SOAPS 107

7.7.1. ORGANISATIONELEBENADERINGVANSOAPPRODUCTIE 107

7.7.2. TYPISCHEKENMERKEN 108

7.7.3. ORGANISATIE-INTERNEINVLOEDEN 109

7.7.4. ORGANISATIE-EXTERNEINVLOEDEN 110

8. HOOFDSTUK8:MASSACOMMUNICATIE:DEINHOUD 111

8.1. WAAROMMEDIA-INHOUDBESTUDEREN? 111

8.1.1. BESCHRIJVENENVERGELIJKENVANMEDIA-OUTPUT 111

8.1.2. MEDIAVERGELIJKENMETSOCIALEREALITEIT,STUDIEVANMEDIA“BIAS” 112

8.1.3. MEDIA-INHOUDALSREFLECTIEVANSOCIALEENCULTURELEWAARDENENOVERTUIGINGEN 113

8.1.4. HYPOTHESENONTWIKKELENIVMFUNCTIESENEFFECTEN 113

8.1.5. MEDIAPERFORMANCEEVALUEREN(BV.OBJECTIVITEIT) 113

8.1.6. GENRE,TEKSTUELEENDISCOURSANALYSE,NARRATIEVEENANDEREFORMATS(CFR.INFRA) 114

8.2. MEDIATEKST 115

8.3. MOETENMEDIADEREALITEITPERFECTWEERSPIEGELEN? 116

8.3.1. VORMENVANREALISME(HALL) 117

8.4. MEDIAGENRES 117

8.4.1. OFGENREALSEENCOMPONENT? 119


7

9. HOOFDSTUK9:MASSACOMMUNICATIE:HETPUBLIEK 121

9.1. INDEZELES 121

9.2. HET“PUBLIEK” 121

9.3. PUBLIEKSCONCEPTEN 121

9.3.1. MASSAPUBLIEK(BLUMER,1939/46) 122

9.3.2. PUBLIEKALSGROEP 122

9.3.3. MARKT(EINDJAREN80) 122

9.3.4. ‘PROSUMERS’(VANDAAGACTUEEL) 123

9.4. DOELSTELLINGENVANPUBLIEKSONDERZOEK 123

9.4.1. MEDIAGECENTREERD 123

9.4.2. PUBLIEKSGECENTREERD 125

9.5. DRIEONDERZOEKSTRADITIES 126

9.5.1. STRUCTURELETRADITIEVANPUBLIEKSONDERZOEK 126

9.5.2. GEDRAGSTRADITIE:MEDIA-EFFECTENEN-GEBRUIK 127

9.5.3. CULTURELETRADITIEENRECEPTIE-ANALYSE 127

9.6. ONDERZOEKSMETHODOLOGIE 127

9.7. METHODOLOGISCHEPROBLEMEN 128

9.8. TOTSTANDKOMINGVANEEN(TV-)PUBLIEK 129

9.8.1. STRUCTURELEVERKLARINGENVOORTV-KIJKEN 129

9.8.2. U&G:MEDIAGEBRUIKALSDOELBEWUSTEBEHOEFTENBEVREDIGING 131

9.9. INTEGRATIEVANBEIDEPERSPECTIEVEN? 134

10. HOOFDSTUK10:MASSACOMMUNICATIE:EFFECTEN 135

10.1. ‘ALMACHTVANDEMEDIA’-PARADIGMA 135

10.1.1. ONDERZOEKNAARPROPAGANDA 136

10.1.2. PAYNEFUNDSTUDIES:EFFECTENVANFILMSOPKINDEREN 137

10.1.3. WAROFTHEWORLDS-HOORSPELOPCBS(1938)–ORSONWELLS 137

10.2. BEPERKTEFFECTEN-PARADIGMA 138

10.2.1. STUDIE:“THEPEOPLE’SCHOICE”–ERIECOUNTY(OHIO),LAZARSFELD,BERELSONANDGAUDET,1940 139

10.2.2. STUDIE:“THEIOWASTUDYOFHYBRIDSEEDCORN:THEADOPTIONOFINNOVATION”(1943,RYAN&

GROSS) 142

10.2.3. STUDIES:“EXPERIMENTSWITHFILM:PERSUADINGTHEAMERICANSOLDIERINWORLDWAR2”(TIJDENS

WOII)EN“COMMUNICATIONANDPERSUASION:THESEARCHFORTHEMAGICKEYS”(1946-1961)-CARLHOVLAND

143


8

10.2.4. OVERZICHTVANBEPERKTEEFFECTEN-PARADIGMA:KLAPPER(1960)-“EFFECTSOFMASS

COMMUNICATION” 145

10.2.5. BESLUIT 146

10.3. ACTIEVEPUBLIEK 146

10.4. LANGE-TERMIJNEFFECTEN 146

10.4.1. AGENDA-SETTING-THEORIE 146

10.4.2. AANVULLINGEN(2):NIVEAUSVANAGENDASETTING 147

10.4.3. AANVULLINGEN(3):PRIMING 147

10.4.4. AANVULLINGEN(4):FRAMING 147

10.4.5. ZWIJGSPIRAALTHEORIE 148

10.4.6. CULTIVATIETHEORIE 149

10.4.7. MEDIATHEORIE(CHANNELTHEORY,MEDIAFORMALISM) 150

11. HOOFDSTUK11:NIEUWEMEDIA 152

11.1. INLEIDING 152

11.1.1. TYPISCHEAFFORDANCESVAN‘SOCIALETECHNOLOGIEËN’ 153

11.2. KENMERKENVAN‘NIEUWE’MEDIA(ALGEMEEN) 155

11.2.1. DIGITALITY 155

11.2.2. INTERACTIVITY 155

11.2.3. DISPERSAL 156

11.2.4. VIRTUALITY 156

11.2.5. CONVERGENTIE 156

11.2.6. ‘GENETWERKT’:HETINTERNET 157

11.3. GESCHIEDENISVANHETINTERNET 158

11.3.1. NAARWEB2.0 158

11.4. RELATIETUSSEN‘NIEUWE’MEDIA&MAATSCHAPPIJ 159

11.4.1. UTOPIEËNENDYSTOPIEËN(ZWART-WIT) 159

11.4.2. 2VISIESOPRELATIETUSSENNIEUWEMEDIAENSAMENLEVING 159

11.5. SOCIALEPSYCHOLOGIEVANHETINTERNET(CMC) 160

11.5.1. SOCIALINFORMATIONPROCESSINGTHEORY(WALTHER) 160

11.6. (VIDEOGAMES) FOUT!BLADWIJZERNIETGEDEFINIEERD.

12. EXAMENINLEIDINGTOTDECW 161

12.1. SOORTENVRAGEN 161


9

0. Welkom

0.1. Docent

Docent:KoenPanis

[email protected]

Twitter:@koenpanis

Hoorcollegesvan13:00tot16:00inM.001(behalveweek1)

0.2. Lesafspraken

Komoptijdnaardeles

Vragen?Steekgerustjehandop!

Verlaatdelesenkeltijdensdepauze(2x)

Houhetstil(zorgdatjemedestudentenkunnenopletten)

Gééngsm/smartphone-gebruiktijdensles

0.3. Hetopleidingsonderdeel

Studiemateriaal:

• Cursus Inleiding tot de Communicatiewetenschap van Heidi Vandebosch (verkrijgbaar bij

Universitas)

• Slides(inverkorteversieopBB)énjeeigennotities

• Erzijngéénvideo-opnamesvandecolleges

Schriftelijkexamen:10‘halve-pagina-antwoord’-vragen

• ZievoorbeeldexamenopBlackboard

• Leerstofkennen,kunnentoepassenénaanelkaarkunnenkoppelen


10

1. Inleiding

1.1. Doelstellingen

• Introductie diverse subdomeinen van de communicatiewetenschap(pen): theorieën, concepten,

(belangrijkste)auteurs

• Kénnen(maarookbegrijpen,toepassen,vergelijken)

Nadezecursus,zaljeondermeerweten:

• Waarommensenineenliftnietnaarelkaarkijken

• WaaromdesoapThuiszo’nsuccesis

• Waarom‘vrouwpletblikjesmethaarborsten’(DSonline,27/9/2010)‘nieuws’is

• WieLasswell,Gerbner,McQuail…zijn

1.2. Inzichtin‘communicatie’isnuttigvooriedereen

• Ziebv.Mediawijsheid:kenniseninzichtinwerkingvanoudeénnieuwemediaomgoedtekunnen

functionereninmaatschappij

• Interpersoonlijkecommunicatie:hoebrengenweverbaalennon-verbaalboodschappen,worden

wegoedbegrepen?

MassamediaVS interpersoonlijkecommunicatie (communicatiemetvrienden,komtmijnboodschap

juistaan?)àErzijnobservatieniveaus

Viamedianieuwsverzamelenhoeheteraantoegaatindewereld.Belangrijkdatwekritischomgaan

metwatmediaonslaatzien(hoeontstaatmiscommunicatie?)

Voor sociologen, politieke wetenschappers, sociaal-economische wetenschappers en

communicatiewetenschappersinhetbijzonder:


11

1. Mediazijnbv.eenbelangrijke‘socialisatiebron’,reflecterenmachtsverhoudingeninmaatschappij

(Socialisatiebron:heelveelinfodieweopnemen,komenuitdemedia)

Veranderdemaatschappelijkenormen…

Vroegerwashetbeeldvaneengezettevrouwhetbeeldvandebourgeoisie

Vandaagdedagwordenzezoslankmogelijkafgebeeldàideaalbeeld

Datiseenbeelddatonswordtopgedrongendoordemedia(videoclips,socialmedia,…)

…enderolvantraditionelemassamedia,socialemedia,enz.

Mediaisgevoeligergeworden

Tijdsgeestverandert

2. Media zijn vierde macht, beïnvloeden publieke opinie, politici moeten ‘overtuigen’ : Media

refelcteertwaterinonzemaatschappij,samenlevingleeftàgeefteenbeeldvanwatbelangrijkis

opdatmoment

Rechtelijke,uitvoerendeenwetgevendemacht(anderedriemachten)

Mediabepaalteendeelhoedatwedenkenoverbepaaldetopics(agendasettingeffectvandemedia)

- Invloed op de publieke opinie: kracht van een beeld à sinds dit beeld werd het topic

vluchtenlingencrisisineensveelheftiger.Kanverschillendepubliekenbeïnvloeden(politiek)

- Mediaalsagendasetter

- Celebrityendorsements:Bewustzijnvandemedialogica.Bepaaltwatwelofnietnieuwswordt


12

3. Communicatieisessentieelvoor(social)profitorganisaties

- Communicatie=essentieelvoororganisaties:Colaiseenvandebekendstedrankenter

wereldentochmakenzenogzoveelreclameà topofmindblijveneneenbepaald

beeld naar buiten brengen met hun campagnes (imago, beeld dat een consument

heeft).Meestaleenemotionelelinkmakenmethetmerk.

- Naamsbekendheid: communicatie is ook belangrijk voor organisaties om bekend te

worden.Nietalleenfinanciëleeffectmaarookeenpaarkeerinbeeldkomen,zorgtvoor

eenboostindenaamsbekendheidvoordeorganisaties

4. Verantwoordelijkheidalsmediaprofessionals+hoealscommunicatiemanageromgaanmet

‘pers’

- Journalistiekedeontologie:Hoevermagjealsjournalistgaanzonderdeveiligheid/…

vandepersooningedrangtebrengen?Moetallesopbeeldkomen?Moetallesinhet

nieuwskomen?

- Brandmanagement:fotowaseigenlijkeenstuntvanSamsungàsuperveelgetweet.

UiteindelijkbleekElleneeniPhonetehebben

- Crisiscommunicatie: Zeer belangrijk geworden vandaag de dag. Wanneer er een

bepaaldevormvanonzekerheidis,verwachtenwedatzijgaancommuniceren

- Rolvandewoordvoerder


149

10.4.6. Cultivatietheorie

• Culturele indicatoren-project van George Gerbner (Annenberg School of Communications,

Pennsylvania)

• Uitgangspunten:

o Incidenteel leren:we lerenonbewustwat reëel is,watwaar isenhoedewereld in

elkaarzit

o Tvalsstoryteller,bronvansocialisatie

o TVschetsthomogeenbeeld,creëertschijnwerelddiezoveel invloedkanhebbendat

bepaaldekijkershuneigengedraglatenbeïnvloeden

o Kijkerszijnnietselectief(ritueel)

Drieonderzoeksluiken

1. InstitutionalProcessAnalysis(communicator)

a. Analyse die de meest voortkomende en stabiele patronen van televisie-inhouden

probeertteidentificerenenvastteleggen

b. Identificerenvaninvloedenopdemedia-inhoud

2. MessageSystemAnalysis(inhoud/boodschap)

a. Analysevandeboodschap

b. Culturele indicatoren: aandacht (hoe vaak komt het in de media), nadruk (wat is

belangrijk),tendens(welkwaardeoordeel),enstructuur(hoewordtdeboodschapin

verbandgebrachtmetandereverschijnselen)

c. Voornaamsteonderzoeksthema:hoeveelheidenaardvangeweldindemedia

d. Nadienookandereonderwerpen:bvseksualiteit,sekserollen,gezondheid,politiek…

e. Opbasisvaninhoudsanalyse:“TV-antwoord”versus“reëleantwoord”

3. CultivationAnalysis(effecten)

a. Firstandsecondordereffects

i. First:kwantitatieveopvattingenzoalsschattingaantalpolitie-agenten,aantal

zwaregeweldmisdrijven,…

ii. Second: algemente opvattingen, geloofdovertuigingen, zoals “Mean world

syndrome”: “Zorgen de meeste mensen enkel voor zichzelf?”; “Kan je niet

voorzichtig genoeg zijn in de omgang met anderen?, “Zouden de meeste

mensenmisbruikvanjemakenindienzedaartoedekanskregen?”

b. Mainstreaming: homogeniserend effect van tv-kijken: zware tv-kijkers verschillen

mindervanelkaardanlichtetv-kijkers


150

c. Resonanceofdoubledoseeffect:dubbeledosiswanneer realiteitenTV-realiteitop

elkaaraansluiten(congruent)

Resultaten

• Hoeveelgeweldoptelevisieovertreftdehoeveelheidgeweldinderealiteit

• Onjuisteopiniesovermisdaadenordehandhaving

Kritiekopdecultivatietheorie

• Operationaliseringvandevariabelen/vergelijkbaarheidvanderesultaten:verschiltussenlichte

enzwarekijkersisnietgenoeg

• Kleine,beperkte“effecten”(r=0.10–0.20)

• Causaliteit? (vaststellen van een correlatie wil niet zeggen dat er een causaal verband is,

misschienisheteenschijnverbandenspeeltereenderdevariabele)

• Homogene televisie-inhoud en blootstelling (onderzoekers hebben gepleit voor een meer

gedetailleerdemetingvanhetkijkgedrag)

• “Tellen”volstaatnietomdeboodschapvantelevisiezichtbaartemaken.

10.4.7. Mediatheorie(channeltheory,mediaformalism)

• McLuhan,“UnderstandingtheMedia”,1964

• Nadruk op de kenmerken van het medium zelf (ipv inhoud): “the medium is the

message/massage”

• Technologie heeft (positieve) invloed op individuen en samenleving (cfr. the global village:

nieuwevormvansocialeorganisatie,ontstaanwanneerelektronischemediadegehelewereld

geleidelijkinéénsociaalsysteemsamenbrengen)

• Anderepopulaireideeën:

o Indelinginhotversuscoolmedia

§ Hot: Spreekt één zintuig aan, zou ‘ou’ zijn, geeft veel informatie, weinig

invullingdoorontvangernodig.Bijvoorbeeldradio,krant

§ Cool: Spreekt meer zintuigen aan, wint aan populariteit, geeft weinig

informatie,veelinvullingdoorontvangernodig.bv.televisie

o The content of a newmedium is an old medium: een nieuwmedium wordt eerst

gebruiktopdezelfdemanieralshetmediumdathetopvolgtànieuwemogelijkheden

wordennietmeteengezienenbenut


151

àKritiekopMcLuhanwasnietmals,werdgebrandmerktalseentechnologischedeterminist.Hijleek

tevredenmetgewoonafwachtentotdetechnologieonstothetideaalvantheglobalvillageleidt.

Kritische‘culturalstudies’endemedia

• Jaren’60Europesetheoretici(neomarxisten)diezichconcentrerenopmassamediaenhunrol

bijhetpromotenvaneendominanteofhegemonischwereldbeeld

o Geloofdendatmediaervooralvoorzorgendatdedominantesocialeeliteshunmacht

kunnenbehouden

• “British Cultural Studies”: Ontdekking dat mensen vaak weerstand bieden aan dominante

gezichtspunten,alternatieveinterpretatiesnaarvoorschuiven(dusgeenrechtstreekseffect)


152

11. Hoofdstuk11:Nieuwemedia

11.1. Inleiding

• ‘Nieuwe’media?

• Veleinvalshoekenomnieuwemediatebestuderen(eten,taxi’s,…)

o Nietenkeltechnologiealsdeterminerendkenmerk

o Iniederesectorisereendigitalerevolutie

o Voorbeeldonlinedatenàwekrijgendeindrukdaterheelveelsingleszijnendatkan

een reden zijn waarom we zo selectief zijn geworden als het gaat over de

partnereigenschappen(hierwordtveelonderzoeknaargedaan)

o Voorbeeldonlinesolliciteren

o Voorbeeldvideogames:dezeindustriewordtgroterengroter,kanzelfsgroterworden

dande filmindustrie (gaatenormveelgeldnaar)à onderzoeknaarwelkeffecthet

heeftoponzegezondheid(fitnessapps:doetonsdatechtbewusteromgaanmetonze

gezondheid?)

• Soorten“nieuwemedia”(McQuail):

o Interpersoonlijke communicatiemedia: gsm, e-mail (computer mediated

communication–digitaleequivalentvaninterpersooonlijkcommunicatie)

o Collectieve,participatorischemedia:bv.onlinecommunities

o Interactieve‘playmedia’:bv.digitalegames

o Informatiemedia:websites

• Media“affordances”:

o Gebruikers“actief”

o Cluediejekrijgtvaneenbepaaldvoorwerpdieaangeeftwaarvoorenhoejedatzou

gebruiken(voorbeeld:eenklinkaaneendeur)

o Digitalemediaheeftook(Twitter:beperktaantaltekens,GoogleMaps:gebruikjeom

jewegtezoeken)àelkeappheeftaffordances,geeftbepaaldeclues

o Kenmerkenvantechnologieëncreërenkader(“affordcertainuses”)


153

11.1.1. Typischeaffordancesvan‘socialetechnologieën’

• VanCleemput(2012):

o Timeandplacecontrollability

§ Wekunnentijdenplaatsheelgoedcontrolereninnieuwemedia

§ Wemoetennietmeeropdezelfdeplaatszijnomtecommuniceren

§ Communicatie verloopt asynchroon (niet meteen antwoord) of synchroon

(skype, instant messaging)à we hebben meer controle over wanneer we

antwoordgeven

o Messagecontrollabilityàwehebbenmeercontroleoverdeboodschap

o Audiencecontrollability:richtenopeenbepaaldpubliek,eenbepaaldsegmentvande

marktàwehebbenmeer‘controle’,jekanjebeterrichtenop,overhetdoelpubliek

o Opgelet:wehebbengeencontroleoverdenon-verbaletekstueleboodschap

Reminder:BordewijkenVanKaam(tijdenplaats)(pagina25ongeveer)

Kenmerken‘sociale’technologieën(VanCleemput,2012):timeandplace


154

Kenmerken‘sociale’technologieën(VanCleemput,2012):audience

Telenet is aan het experimenterenmet persoonlijke/ gerichte

reclame

Affordances kan je ook toepassen op bepaalde apps in het

bijzonder:

Concreetgebruik:bonding(socialemediagebruikenomeensterkebandoptebouwenmetmensendie

alkent),bridging(socialemediagebruikenomjenetwerkuittebreiden,contactleggenmetmensen

diejenognietkent),mediamultiplexicity(uitonderzoekisgeblekendatbijdevriendenwaarjeinhet

echteleveneenzeersterkebandmethebt,jedievriendenhebtopmeerderesocialemediaapplicaties)


155

11.2. Kenmerkenvan‘nieuwe’media(algemeen)

• Digitality

• Interactivity

• Dispersal

• Convergence

• Genetwerkt(internet!)+mobiel

11.2.1. Digitality

• Digitaalversusanaloog(jehebteenspecifiekespelernodig)

• Belangrijkegevolgenvandigitaliteit/data:

o Inhoudgescheidenvanfysiekevorm:eenfilmkanzowelopusbalsopdvdstaan

o Opslaginzeerkleinefysiekeruimtes

o Datamethogesnelhedenbekeken,opeenniet-lineairemanier

o Datagemakkelijkgemanipuleerd

o Delenenuitwisselenvandataoverenormeafstanden:e-mail,wetransfer,…

• Boyd(2011;2008):“digitalaffordances”:

o Persistence: als ooit iets online heeft gestaan, kan je hetmoeilijk terug verwijderen

(versus“therighttobeforgotten”)

o replicability(makkelijktekopiëren)

o scalability(unlimitedaudiencebereiken)

o andsearchabilityofdigitalcontent(isveelgemakkelijker)

• PapacharissiandGibson(2011):shareability

11.2.2. Interactivity

• =mogelijkheidomintegrijpenentemanipuleren

• Verschillendevormen:

1. Hypertekstualnavigation:wanneerjekandoorklikkenineentekst,eensoortnetwerk

vanteksten/informatiecreërenopbasisvanassociaties(Wikipedia)

2. Immersivenavigation:onderdompelen,(virtual)realitygames,geenoogmeervoorde

restwatergebeurd,jemaaktconstantkeuzesinhetspel,hetspelwordtbepaalddoor

diekeuzes


156

3. Registrationalinteractivity:wanneerwezelfinformatie/contentgeven(wanneerjeje

inschrijftvooriets,eenvlogmaken,ietsaanpassenopWikipedia)

4. Interactivecommunications:communicatietussenverschillendepersonen(WhatsApp,

Messenger,…)

àControleligtookbijdegebruikerzelf

11.2.3. Dispersal

• Hoehetverspreidwordt

• Vandaagdedageengroteraanbodooit

• Consumptie

o Vanuniformiteitnaardiversiteit,publiekwordtselectiever

• Productie

o ‘Oude’ media: gecentraliseerd, grote organisaties, gestandaardiseerd, duidelijk

onderscheidconsumentproducent.

o Nieuwemedia:grensconsumentenproducentvervaagt:‘prosumers’

§ Timekiestaltijdeenpersoonvanhetjaarà2006:YOU

§ Bloggers

11.2.4. Virtuality

• Verschillendesoortenervaringen:

o Virtualrealtity iseenvandevormenmaarwehebbenhetookovervirtualiteitals je

metiemandeenSkypegesprekvoert

o De(psychologische)plaatswaarjejebevindtwanneerjecommuniceert(cf.Telefoon,

Skype)àjevoeltjetochverbonden,opdezelfdeplaats

o Deervaringvan‘onderdompeling’ineendigitaalgeconstrueerdeomgeving

11.2.5. Convergentie

“Processen waarbij (voorheen) afzonderlijke mediavormen en mediapraktijken samenkomen en

gecombineerdwordenaandehandvandigitaletechnologie”

àMediagroeitmeerenmeernaarelkaartoe(vrtnieuws:zoweltekst,beeldalsspraak)


157

3belangrijkeprocessen:

1. Dezelfdeinhoudwordtlangsverschillendekanalendoorgegevenenopverschillendemanieren

bekeken/gelezen/gehoord(bv.nieuws)

2. Verschuivingenindepatronenvanmedia-eigendom,“multiplemediaindustries”.

3. Aan consumptiekant: gebruikers raadplegen verschillende soorten inhouden via eenzelfde

toestelencontrolerende‘flow’vanmediazelf.

Concreet:

• Vroeger:

o Verkochtenboekenuitgeversboeken

o Verkochtentv-maatschappijenTV-programma’s

o Verkochtenkrantenuitgeverskranten

o HaddenweTV-toestellenomTVtekijken

o Radiotoestellenomnaarderadioteluisteren

o Kranten,tijdschriftenenboekenomtelezen

o Telefoontoestellenomtebellen

o Enzovoort

• Nu (vooral na komst internet): zijn bedrijven actief op verschillende voorheen gescheiden

gebieden.Dus:diversificatievanactiviteiten

• “Inhoud”wordtopverschillendemanierengecommercialiseerd

• Nu:toestellenwaarmeewekunnentelefoneren,e-mailen,foto’smaken,rekenen,TV-beelden

bekijken,gamesspelen,enz.

11.2.6. ‘Genetwerkt’:hetInternet

• Netwerk vancomputers/netwerken: alle computers vandehelewereld kunnenmetelkaar

geconnecteerdzijn

• Integreert persoonlijke en massacommunicatietoepassingen – verschillende

informatiestromen

• Wijzigenderolvoorpubliek:(inter)actief!


158

11.3. Geschiedenisvanhetinternet

(Technischetermenmoetjenietkennen)

• ARPANET(1969):verbindingtussencomputercentravan4universiteitenbetrokkenbijmilitair

onderzoekvoorVS

• Missie:netwerkvancomputerssamenstellenopdatinformatiebijatoombomaanval/sabotage

gespaardblijft

• Jaren ’80: ook coöperatieve netwerken (gebruikers: online discussies en e-mail via

telefoonnetwerkbv.USENET)encommerciëlenetwerken

• Internet (1984) ontstaat als “netwerk van netwerken” door ontwikkeling van Transmission

ControlProtocol(TCP),betergekendalshetInternetProtocol(IP)(ontwikkeldin1972)

PopulariseringvanhetinternetdoorWWW(1989):

• Geheelvaninformatiedieaanelkaargeknooptisviahethypertextmechanisme,documenten

inHTML

• Adressering:URL

• Omopwebtekunnensurfen:noodaanbrowser,eerste=Mosaic(1993)

Verdereevolutie(belangrijketendensen)

• Broadbandverbindingen:ISDN,kabel

• Mobielinternet:3G/4G/5G(indemaak)

• Web2.0

• Vandaag de dag: IoT (interest of things: apparaten met internettechnologie en die

boodschappendoorgeven,bv.koelkast)

11.3.1. Naarweb2.0

• Term‘web2.0’:2003

• Typischeapplicaties:

o Wiki’s(nietenkelWikipedia):mensendieeigencontentaanleveren

o Folksonomies:taggen

o Mashups:openstellenvandata,bv.GoogleMapsenDeLijn

o Socialnetworksites


159

Kenmerkenvanweb2.0

• Softwarealsdienstennietalsproduct:watjevroegerkreegineendoosje,gaatnuallemaal

automatisch(updates)

• Uniekedatabronnenmetinbrengvanmensenbelangrijk(cf.Amazon)

• Gebruikersalsmede-ontwikkelaars(bv.applicatiesinAppleStore)

• Collectieveintelligentie(Wikipedia)

• Nichesbereikenmetklantenselfservice(Ebay)

• Applicatiesoververschillendetoestellenheen(onlineshop/Itunes/Ipod)

• Eenvoudigereprogrammeertaal:XML,RSS

11.4. Relatietussen‘nieuwe’media&maatschappij

11.4.1. Utopieënendystopieën(zwart-wit)

• Voorstanderszageninnieuwemediamogelijkhedentotnieuwerechtvaardigeremaatschappij

waarbestaande‘aardse’machtengeeninvloedmeerzoudenhebben

• Tegenstanderszageninnieuwemediaeenbedreigingvoordedemocratie,hetvervalvanonze

socialerelatieseneenoverheidin‘bigbrother’stijl

11.4.2. 2visiesoprelatietussennieuwemediaensamenleving

1. Technologischdeterminisme:technologischeveranderingenzijnonvermijdelijkennoodzaken

sociale veranderingenà technologie gaatbepalenhoedemaatschappij er gaatuit zienen

binnendemaatschappijdetechnologiegaanvolgen

2. Social shapingof technologies (SST): sociale, institutionele (hetnut vanhetproduct kunnen

zien), economische (niet altijd het geld om een duur nieuwproduct te kopen) en culturele

factorenbepalenmeehoetechnologieënontwikkelen,gaathetproductgekochtwordenofniet

àdemaatschappijbeslistzelfhoezemetdetechnologiegaanomgaan(voorbeeld:3Dtelevisie

(niet echt doorgebroken), Dvorak toetsenbord:mensenwaren al te gewoonmet azerty en

querty,Foursquare–Swarm:mensengebruiktendeappvooralvoorhetspelelementendaaruit

isSwarmvoortgekomen)


160

11.5. Socialepsychologievanhetinternet(CMC)

• ‘Computer-mediated communication’ (CMC): één van de meest bestudeerde aspecten van

nieuwemedia

• Interpersoonlijketoepassingenvaninternet

• Cues-filtered-outapproaches(dezecueszijnnietaanwezig)

o Socialpresencetheory

o Mediarichnesstheory(facetofaceisveelrijkeraaninformatie)

EffectenvanCMCvolgens‘cuesfilteredout’benaderingen

Uitexperimentenbleek:

• Communicatieviadecomputerisonpersoonlijk,koudenasociaal

• Emotionele uitdrukkingen in communicatie via de computer zijn vaker negatief en verhit

(disinhibitioneffect)àonlinebenjemindergeremdomnegatievezakentezeggen/tweeten/

postenoveranderenterwijljeoverjezelfvakerpositievezakengaatposten

• DeelnemersinCMCzijnmeertaakgeoriënteerd

• DeparticipatieinCMCgesprekkenisgelijker:mensenwachtennietop‘hogerestatus’actoren

omhunmeningtegeven(hiërarchiewordtafgezwakt)

Maar: dit beeld strookt niet met latere veldonderzoeken en met enorme populariteit van sociale

toepassingenvanhetinternet

Ooknietenkelnegatieveeffecten:‘disinhibitioneffect’werktin2richtingen

11.5.1. SocialInformationProcessingTheory(Walther)

• Gebruikerszijngemotiveerdomsocialerelatiesteontwikkelen

• VerschilmetCMC:bijcmcduurthetlangervoorjeeenbandhebtontwikkeld

• à Ze hebbenmeer tijd nodig om zich een beeld te vormen van anderen,maar komen er

uiteindelijkwel

• à Ze passen bestaande tekensystemen aan om sociale boodschappen beter te kunnen

(emoticons)

Vanaf‘SocialIdentityModelofDeindivuation’nietmeerkennen(p.274-283)


161

12. ExamenInleidingtotdeCW

• Examenduur:3uur(180minuten)

• Schriftelijk:10vragenvaneenhalvepaginaelk(2puntenpervraag)

• Leerstof:syllabus(t.e.m.p.275)

• Slides:gevenkernelementenweer,samenhangtussendelen

• Namennietkennen(tenzijgekoppeldaanbelangrijkmodel/theorie).

• Jaartallennietkennen

• TestjezelfopBlackboard!

12.1. Soortenvragen

Kennis:zoalshetuitleggenvaneentheorie/modelofhetgevenvandebelangrijkstekenmerkenvaneen

bepaaldthema(bv.“LeguitwatdeuitgangspuntenvandeUses-andGratifications-theorievanKatzet

al. zijn” of “leg de zes functies van taal volgens het structureel functionalisme uit”) (Voorbeeld:De

ontvangstvaneenboodschapkanbelemmerdwordendoor‘ruis’.Welkecategorieënvanruiskunnen

wehierbijonderscheiden?Legiederecategoriekortuit,engeeftelkensvoorbeeld.)

Toepassing:Jekrijgteenconcretecommunicatiesituatieenjemoetdanzelfdaardegepastetheorieop

kunnentoepassen,ofomgekeerdbijeenvraageeneigenvoorbeeldkunnenuitwerken.(Voorbeeld:Je

bentopstapmeteenvriendin.JijwilevenwatgaanetenindeMcDonalds,maarjevriendinweigert

meetegaan.ZeverteltjoudatzeMcDonaldsongezondenongezelligvindt,hoewelzenognooiteen

voetineenMcDonaldsheeftbinnengezet.VerklaarwaaromhaarbeeldoverdeorganisatieMcDonalds

verschiltvanhetjouwe(denkaanhoofdstukoverorganisatie–imago).

Inzichtoverdecursusheen,doorkennisvanuitverschillendehoofdstukkenaanelkaar te linken(bv.

“watzijndeverschillenendegelijkenissentussendecultivatie-endeagendasettingtheorie?”of“Alsje

aandebasiscomponentenvan‘communicatie’denkt,watishet‘internet’daneigenlijk?”)(Voorbeeld:

Boone(1982)steltdatnieuwswordtgekenmerktdooreen‘verschraling’opviervlakken.Leguitwat

dieviervormenvanverschalingzijn.Geefookaanwaar jealdannietparallellenzietmetbepaalde

nieuwswaardenvanGaltung&Ruge(1965).)

Inleiding tot de communicatiewetenschap...Inleiding tot de Communicatiewetenschap 3 2.6.8. FEEDBACK...

Documents

Transcript of Inleiding tot de communicatiewetenschap...Inleiding tot de Communicatiewetenschap 3 2.6.8. FEEDBACK...