1

2

Inhoudsopgave

Voorwoord Raad van Bestuur 3

1. Profiel van de organisatie en enkele kerngegevens 5

Algemene identificatiegegevens 5

Kernprestaties 6

Structuur van het concern 7

Organisatiestructuur 8

2. De patiëntenzorg 10

Onze visie en missie 10

Speerpunten in het beleid van Altrecht 11

Ontwikkelingen in 2016 13

Kwaliteit en Veiligheid 15

GGZ voor jeugd 21

Wetenschappelijk onderzoek 23

Maatschappelijk verantwoord ondernemen 25

3. De medewerkers 27

4. Bestuur, toezicht en medezeggenschap 29

Governance code 29

Klokkenluidersregeling 29

Raad van Toezicht 29

Raad van Bestuur 32

Medezeggenschap 33

5. Financiën 34

Bijlagen

Bijlage 1: Hoofd- en nevenfuncties Raad van Bestuur

Bijlage 2: Hoofd- en nevenfuncties Raad van Toezicht

3

Voorwoord Raad van Bestuur

“It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent that survives. It is the one that is

the most adaptable to change” - Charles Darwin

Het streven van Altrecht is er onverminderd op gericht om hoogwaardige specialistische patiëntenzorg te

blijven bieden, maar wel op een andere, meer eigentijdse manier die voldoet aan de wensen van de patiënt,

diens naasten, de standaarden, nieuwe ontwikkelingen en aan de wensen van alle andere stakeholders,

zoals netwerkpartners, verzekeraars, politiek en financiers. Dat kan alleen met doorlopende en ingrijpende

veranderingen, want het gehele zorglandschap lijkt wel vloeibaar: de wens van de patiënt als het gaat om

herstelondersteunende en gemakkelijk toegankelijke zorg wordt sterker en zichtbaarder. Wet- en

regelgeving nemen toe, het aantal financiers neemt toe, de positionering en segmentering van de ggz

verandert. Er is niet één passend antwoord op al deze veranderingen; wel is duidelijk dat de ggz-

organisaties zich hiertoe willen verhouden. Altrecht heeft daarom in 2016 ingezet op doorontwikkeling van de

zorg en de organisatie. Niemand heeft al een duidelijk ‘eindplaatje’ van de ggz en dus ook niet van Altrecht.

Wel is duidelijk dat de zorg meer gericht moet zijn op herstelondersteuning, dichter bij de patiënt moet zijn,

met meer eigen regie voor de patiënt en specialistisch alleen daar waar nodig.

Het is evident dat bestaande organisatievormen hierin volgend moeten zijn en niet meer ‘in beton gegoten’.

Een succesvolle transitie, in de richting zoals hierboven beschreven, vereist een hoge mate van

aanpassingsvermogen. En om die reden is in 2016 op meerdere momenten met leidinggevenden en

medewerkers bovengenoemde uitspraak van Darwin gedeeld.

Altrecht dichterbij de patiënt en collega-hulpverleners

In 2015 zijn de plannen, gemaakt in het kader van Duurzaam Altrecht, ook daadwerkelijk in de praktijk

gebracht en vormgegeven. In 2016 heeft de doorontwikkeling hiervan plaatsgevonden, waarbij veel

aandacht is uitgegaan naar zorginhoudelijke ontwikkelingen die passen bij een duurzame ggz: de zorg

dichtbij de patiënt en de voor hem of haar belangrijke netwerken. De eerste proeve van deze ontwikkeling is

gedaan samen met patiënten- en familieorganisaties, Kwintes, Lister, Victas (inmiddels Jellinek),

zorgverzekeraar Zilveren Kruis (voorheen Achmea), gemeente Utrecht en andere gemeenten.

Naast het feit dat wij de hoogspecialistische zorg blijven borgen, vraagt het meer wijk- en netwerkgericht

vormgeven van de zorg, waarbij de zorgvraag van de patiënt leidend is, veel van het vermogen van

zorgaanbieders en gemeentelijke partijen om goed samen te werken. Het vraagt om erkennen en inzetten

van een ieders expertise, goede samenwerkingsafspraken, loslaten van bestaande en gevestigde

structuren, innovatief omgaan met regelgeving, en dergelijke. Grote veranderingen dus voor de ggz en zeker

ook voor Altrecht. Het vereist van medewerkers een instelling die past bij pionierswerk. Gezien de impact en

de omvang van de ontwikkelingen is het goed voorstelbaar dat medewerkers vragen hebben en kampen met

steeds meer onzekerheden. Als Raad van Bestuur zetten wij ons in om steeds bereikbaar te zijn en hier

goed oor voor te hebben. In alle gesprekken met medewerkers inspireert het ons steeds weer met hoeveel

inzet en passie onze medewerkers zich inzetten voor de patiënt en Altrecht. Een dankwoord is daarvoor op

zijn plaats.

4

Wij zijn ervan overtuigd dat de ontwikkeling van meer wijkgericht werken de zorg voor onze kwetsbare

patiënten ten goede komt en ook bijdraagt aan meer eigen regie voor de patiënt. Ook zullen de

bereikbaarheid en toegankelijkheid van Altrecht voor verwijzers, waaronder huisartsen, naar verwachting

hiermee aanzienlijk verbeteren.

Transitie jeugd

De transitie van de jeugdzorg naar de gemeenten heeft verder vorm gekregen. In 2016 heeft Altrecht een

organisatiestructuur ontwikkeld waarmee we in 2017 van op stoornis gerichte teams naar een meer

gebiedsgericht aanbod in specialistische teams gaan. Daarnaast blijft Altrecht ook bovenregionaal

hoogspecialistische behandeling bieden (groepen, deeltijd), juist voor die stoornissen waarvoor andere jeugd

ggz-instellingen geen aanbod hebben. Deze ontwikkeling heeft plaatsgevonden in overleg met de

verschillende regio’s waar Altrecht een contract mee heeft, zodat ons aanbod zo goed mogelijk aan zal

sluiten bij de regionale en lokale omstandigheden. Meer hierover leest u op pagina 21.

Wisseling van bestuurder en toezichthouders

In het voorjaar van 2016 nam Richard Janssen afscheid van Altrecht als lid Raad van Bestuur. Hij is 6 jaar

bestuurslid geweest van Altrecht. Altrecht is hem veel dank verschuldigd voor zijn inzet, innovatieve ideeën

en toewijding. In september 2016 is Richard Janssen opgevolgd door Lex de Grunt.

In de Raad van Toezicht van Altrecht heeft zich in 2016 eveneens een wisseling voorgedaan. De heer

Wim Moerman heeft zijn functie als toezichthouder in het voorjaar van 2016 vanwege persoonlijke redenen

moeten neerleggen. Altrecht betreurt zijn vertrek en dankt hem voor zijn inspanningen en betrokkenheid.

Per november 2016 zijn 2 nieuwe leden toegetreden met ieder een eigen aandachts- en expertisegebied.

Dit zijn mevrouw Ditri Zandstra en de heer Hein Abeln. Mevrouw Zandstra treedt toe als lid Raad van

Toezicht en lid van de financiële commissie. De heer Abeln is naast lid Raad van Toezicht ook lid van de

commissie kwaliteit en veiligheid en lid van de personele commissie.

Incident De Kijvelanden

Het afschuwelijke incident dat begin dit jaar in De Kijvelanden gebeurde, heeft ons wederom zeer

nadrukkelijk geconfronteerd met de risicovolle omstandigheden waarin veel van onze medewerkers dagelijks

moeten werken. Een uiterst zware opgave die duidelijk maakt dat wij ons allemaal moeten blijven inzetten

voor een veilige ggz. Een goede risico-inschatting en de veiligheid van medewerkers blijven topprioriteit in

de ggz.

Roxanne Vernimmen en Lex de Grunt, Raad van Bestuur Altrecht

5

1. Profiel van de organisatie

Algemene identificatiegegevens

Naam verslagleggende rechtspersoon Stichting Altrecht

Adres Lange Nieuwstraat 119

Postcode 3512 PG

Plaats Utrecht

Telefoonnummer 030-230 8585

Identificatienummer Kamer van Koophandel 30161681

E-mailadres communicatie@altrecht.nl

Internetpagina www.altrecht.nl

Rechtsvorm Stichting

Altrecht is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg waar mensen met complexe psychiatrische

hulpvragen terecht kunnen voor specialistische behandeling. Wij behandelen zowel jeugdigen, volwassenen

en ouderen met ADHD, angststoornissen, autisme, bipolaire stemmingsstoornissen, depressie, dwang-

stoornissen, eetstoornissen, gedragsstoornissen bij kinderen en jongeren, niet aangeboren hersenletsel,

onverklaarde lichamelijke klachten, persoonlijkheidsstoornissen, psychose en schizofrenie, trauma-

gerelateerde stoornissen en verslaving. Ook biedt Altrecht consultatie aan collega-professionals, zoals

huisartsen en andere instellingen op het gebied van de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg.

Werkgebied

Altrecht werkt voornamelijk in de regio Midden Westelijk Utrecht, met uitzondering van de 4 TOPGGz-

afdelingen die landelijk opereren, te weten Altrecht academisch angstcentrum, Altrecht bipolair, Altrecht

psychosomatiek Eikenboom en Altrecht eetstoornissen Rintveld.

2016 in beeld

Een beknopte weergave van onze missie en visie, speerpunten en gebeurtenissen in 2016, vindt u in onze

uitgave ‘Altrecht in beeld 2016’: https://www.altrecht.nl/over-ons/jaardocumenten/.

6

Kernprestaties Altrecht 2016

Patiënten

Aantal patiënten in zorg per 31 december 2016 12.207

Capaciteit regulier

Aantal beschikbare bedden/plaatsen voor verblijfszorg per

31 december 2016 (ZVW, WLZ en Justitie)

593

Productie

Zorgverzekeringswet

Aantal in 2016 geopende DBC's 16.212

Aantal in 2016 gesloten DBC's 16.438

Aantal dagen met verblijfszorg in 2016 101.943

Jeugdwet

Aantal in 2016 geopende DBC's 2.775

Aantal in 2016 gesloten DBC's 2.072

WLZ

Aantal zzp-dagen met verblijfszorg in 2016 65.511

Justitie

Aantal in 2016 geopende DBBC's 537

Aantal in 2016 gesloten DBBC's 533

Aantal dagen met verblijfszorg Justitie in 2016 (incl. tender) 31.024

Personeel

Aantal fte personeelsleden in loondienst op 31 december 2016 1.454

Bedrijfsopbrengsten

Totaal bedrijfsopbrengsten geconsolideerd in 2016 184.837.000

Financiers

Gezien de grote diversiteit aan financiers van Altrecht in 2016 treft u hieronder een overzicht aan van de

verschillende financiers van de zorg:

Verzekeraars: zorg vallend onder de Zorgverzekeringswet en de langdurige zorg (LGGZ)

- Zilveren Kruis

- VGZ

- CZ

- Menzis (eveneens uitvoerder van de Regeling Zorg Asielzoekers)

- DSW

- Multizorg

Zorgkantoor als uitvoerder van de Wet Langdurige zorg (WLZ):

- Zorgkantoor Utrecht

Gemeenten: zorg op basis van de Jeugdwet

- Utrecht Stad

- Utrecht Zuidoost

o Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede, Zeist

- Utrecht West

o De Ronde Venen, Montfoort, Oudewater, Stichtse Vecht, Weesp, Wijdemeren, Woerden

- Lekstroom

o Houten, IJsselstein, Lopik, Nieuwegein, Vianen

- Gooi en Vechtstreek

o Blaricum, Gooise Meren (Bussum / Naarden / Muiden), Hilversum, Huizen, Laren

7

- FoodValley

o Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal

- Rivierenland

o Buren, Culemborg, Geldermalsen, Lingewaal, Maasdriel, Neder-Betuwe, Neerijnen, Tiel &

West Maas en Waal

- Eemland

o Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Soest, Woudenberg

- Landelijk contract eetstoornissen

o Rintveld kliniek

Justitie: zorg voor patiënten met een strafrechtelijke titel

Verder heeft Altrecht nog kleine contracten voor WMO (Utrecht stad), illegalen en onverzekerden en een

subsidieregeling van het Zorginstituut Nederland.

Structuur van het concern

Algemeen

Altrecht is een organisatie met een lange historie. Wat begon als ‘dolhuis’ aan de Lange Nieuwstraat te

Utrecht in 1461, is met de jaren uitgegroeid tot een professionele, innovatieve en (maatschappelijk)

betrokken organisatie. Altrecht is in 2000 ontstaan uit een samengaan van de toenmalige H.C. Rümke

Groep met de beide RIAGG-vestigingen in Utrecht (RIAGG Stad Utrecht en RIAGG Westelijk Utrecht).

Met ingang van 1 januari 2011 heeft Altrecht haar generalistische zorg ondergebracht in AZmn (Ambulante

Zorggroep Midden Nederland). Per 12 juni 2015 is AZmn gefuseerd met GGZ Centraal tot Indigo Midden

Nederland. Dit onderdeel richt zich op de basis GGZ die per 2014 een wettelijke basis heeft gekregen.

Samenwerking in Fivoor

De drie zorglijnen van Aventurijn (forensische psychiatrie, Wier/SGLVG¹ en ACT² Jeugd) zijn een vergaande

samenwerking aangegaan met De Kijvelanden en Palier Forensische Psychiatrie (onderdeel van de

Parnassia Groep) in de nieuwe organisatie Fivoor. Partijen zijn in 2016 een bestuurlijke fusie aangegaan.

Door samen te werken, kunnen aan een grotere groep patiënten betere trajecten en perspectief geboden

worden. Bovendien kunnen wetenschappelijke activiteiten gebundeld worden en kan gezamenlijk gebouwd

worden aan top-specialistische zorg. Streven van partijen is een juridische fusie uiterlijk per 1 januari 2018.

Juridische structuur

De activiteiten van de stichting Altrecht bestaan voornamelijk uit outreachende ambulante behandeling en

klinische behandeling van mensen met psychiatrische stoornissen.

¹ SGLVG = sterk gedragsgestoorde licht verstandelijk gehandicapte.

² ACT = Assertive Community Treatment

8

Per 1 januari 2014 is Altrecht Participaties BV ingericht waar alle participaties van Altrecht zijn

ondergebracht.

Altrecht Participaties BV 100% belang

Fivoor BV (Altrecht Aventurijn BV) 27% aandelenbelang

Indigo Midden Nederland BV, Utrecht 75% aandelenbelang

Al Service BV, Den Dolder 100% aandelenbelang

Al Schoon BV, Den Dolder 51% aandelenbelang

Stichting Centrum voor Arbeid en Gezondheid

Midden Nederland (A&G), Zeist

100%

Stichtingen waarmee Altrecht een relatie heeft (de genoemde stichtingen zijn als steunstichtingen te

beschouwen):

Stichting Cliënten-Steunfonds Altrecht, Zeist

Stichting Beheer Cliëntengelden

Stichting Het Vijfde Seizoen, Zeist

Stichting Kunstenaarsverblijf, Zeist

Organisatorische structuur

Altrecht heeft een organisatiestructuur met zorgeenheden en ondersteunende eenheden die rechtstreeks

onder de Raad van Bestuur vallen.

9

Altrecht heeft 16 zorgeenheden:

Acute psychiatrie: Snel hulp in een crisissituatie

F-ACT: Rehabilitatie, crisiszorg, behandeling en hulp bij herstel door één team

Eetstoornissen Rintveld: Behandeling van eetstoornissen

Psychosomatiek Eikenboom: Behandeling van somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijk

klachten

Kinder-, jeugd- en jongvolwassenenpsychiatrie: Behandeling voor kinderen en jongeren van 0

tot 18 jaar en van jongvolwassenen van 18 tot 24 jaar

Vroege psychose ABC: Voor jongeren en jongvolwassenen met een kwetsbaarheid voor psychose

Psychiatrie en verslaving: Hulpverlening voor mensen met een psychiatrische ziekte en

verslavingsproblemen

Persoonlijkheidsstoornissen: Hulp voor mensen met een ernstige persoonlijkheidsstoornis

Trauma TRTC: Voor volwassenen met een vroegkinderlijk chronisch trauma

Stemmingsstoornissen: Hulp bij ernstige en lang durende depressie

Voortgezette klinische behandeling: Geïntegreerde behandeling, ondersteuning en activering

vanuit een veilige omgeving

Neuropsychiatrie Vesalius: Voor mensen met psychiatrische problemen door niet aangeboren

hersenletsel

Autisme: Voor (zeer jonge) kinderen, jongeren en volwassenen

Academisch angstcentrum: Behandeling van ernstige angst- en dwangstoornissen

Bipolair: Behandeling van bipolaire stoornissen

Ouderenpsychiatrie: Voor ouderen met psychiatrische problemen en levensfaseproblematiek

Altrecht Aventurijn (onderdeel van Fivoor): specialistische behandeling op het gebied van

orthopsychiatrie, forensische psychiatrie, verslavingszorg en de zorg voor patiënten met een

verstandelijke beperking in combinatie met een psychiatrische en/of gedragsstoornis.

TOPGGz

Altrecht beschikt over het TOPGGz-keurmerk voor de doelgroepen Bipolaire Stoornissen, Eetstoornissen,

Psychosomatiek en Angststoornissen. Meer informatie op www.topggz.nl.

Entree

Altrecht Entree bestaat uit een team van specialisten, waaronder sociaal psychiatrisch verpleegkundigen en

(GZ-)psychologen, dat de eerste screening van alle reguliere aanmeldingen verzorgt. De medewerkers

hebben een brede beroepsachtergrond en overzien het complete zorgaanbod van Altrecht.

10

2. Patiëntenzorg

Mensen met een psychiatrische ziekte kunnen bij Altrecht terecht voor specialistische geestelijke

gezondheidszorg. Geestelijke gezondheidszorg wordt ook verleend door de huisarts of de basis ggz.

Pas als deze hulp niet voldoende is, kunnen mensen bij Altrecht (verder) behandeld worden. Altrecht is er

dus voor de ingewikkelde aandoeningen en problemen die meestal invloed hebben op verschillende

levensgebieden van de mens, zoals wonen, werken, leren en sociale contacten. Tevens is bij onze patiënten

vaak sprake van comorbiditeit¹. Jaarlijks komen zo’n 23.000 mensen bij Altrecht in behandeling. Een

verwijzing naar Altrecht gaat altijd via de huisarts en in sommige gevallen via de medisch specialist of de

wijk- en buurtteams.

Visie en missie

Onze visie

Bij Altrecht gaan we uit van de eigen kracht van mensen. Met specialistische diagnostiek en behandeling

helpen we kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen met een psychiatrische aandoening de regie over

hun leven te behouden en hun rol in de samenleving weer op te pakken. Samen werken we aan ontwikkeling

en herstel in al zijn facetten, ook als dat soms ingewikkeld of zelfs onmogelijk lijkt.

Onze missie: Samen werken aan ontwikkeling en herstel

Het herstel van de patiënt met een psychiatrische aandoening staat bij Altrecht centraal. Onze professionals

sluiten hier met specialistische diagnostiek en herstelondersteunende behandeling zo goed mogelijk bij aan,

waarbij we vooral naar mogelijkheden kijken in plaats van beperkingen. Dat doen we samen met de patiënt,

naastbetrokkenen en ketenpartners. Ervaringsdeskundigheid is daarbij belangrijk: niemand kan immers

beter vertellen over de mogelijkheden om het leven weer op te pakken dan degene die het zelf heeft

meegemaakt.

¹ Comorbiditeit = is het tegelijkertijd voorkomen van twee of meer stoornissen of aandoeningen.

11

Vernieuwing, onderzoek en opleiding

We hebben de ambitie om vernieuwend te zijn en de zorg steeds te verbeteren. We blijven ons ontwikkelen

door behandelingen samen met patiënten te evalueren, door op de praktijk gericht wetenschappelijk

onderzoek te doen en mensen op te leiden.

Speerpunten in het beleid van Altrecht

Altrecht probeert voortdurend haar zorgaanbod te verbeteren en te vernieuwen. Daarbij vinden wij het

volgende belangrijk:

Kracht door verbinding

Met haar beleid wil Altrecht naar een nieuwe werkelijkheid waarin de patiënt en zijn naasten veel meer

kunnen meepraten en meebepalen. Een werkelijkheid waarin wij als ggz-organisatie een belangrijke bijdrage

leveren aan het herstel van de patiënt. En waarbij de patiënt steeds meebeslist over zijn of haar

behandeling; het principe van shared decision making.

We stellen ons steeds kritisch de vraag of bij datgene wat we doen, de patiënt wel echt baat heeft. Moeten

we blijven behandelen of kan de patiënt meer zelf en wat kan beter door een andere instantie geboden

worden? Alleen kunnen we het in elk geval niet, verbinding is van groot belang. Verbinding met patiënten,

diens naasten, onze samenwerkingspartners, met alle andere belanghebbenden en tussen onze eigen

professionals.

Complexe problemen

Altrecht kiest als instelling in de specialistische en TOPGGz voor de behandeling van complexe

psychiatrische stoornissen. Met de lichtere problemen kunnen mensen vaak terecht bij hun huisarts of in de

basis ggz bij een organisatie als Indigo (www.indigo.nl). Bij ernstige psychiatrische ziekten die een sterke,

negatieve invloed hebben op één of meerdere levensgebieden, zoals wonen, werk en inkomen en sociale

relaties, zal de huisarts voor behandeling doorverwijzen naar Altrecht, evenals bij comorbiditeit. Altrecht

biedt vervolgens in samenwerking met de huisarts en andere gezondheidszorginstellingen de meest juiste

behandeling waarvan bewezen is dat die resultaat heeft.

Belangrijk uitgangspunt van Altrecht is dat de zorg zo nodig snel geïntensiveerd kan worden, maar ook snel

afgeschaald. Dat wil zeggen: niet meer zorg dan nodig.

Herstel

Bij alles wat Altrecht doet, wordt de vraag gesteld: ‘Wat heeft de patiënt hieraan en draagt dit bij aan zijn

herstel?’ Met andere woorden: Altrecht stelt de patiënt en zijn of haar herstel centraal. Onder herstel

verstaan we dat de patiënt weer meer grip heeft op zijn leven en als burger optimaal deelneemt aan de

samenleving, hetgeen niet perse betekent dat alle klachten niet meer voorkomen. We stellen de patiënt in

staat persoonlijke doelen te realiseren en te blijven geloven in herstelmogelijkheden en veerkracht. In

samenspraak tussen patiënt, behandelaar en familie wordt een herstelplan opgesteld dat bestaat uit die

zaken die bijdragen aan het herstel van de patiënt.

12

Ervaringsdeskundigheid

Eén van de dingen die Altrecht doet, is het in dienst nemen van ervaringsdeskundigen, medewerkers met

een speciale opleiding die zelf patiënt in de geestelijke gezondheidszorg zijn geweest. Het streven is dat op

termijn zo’n 5% van de medewerkers van Altrecht ervaringsdeskundige is. Ervaringsdeskundigen zijn

belangrijk, omdat:

ervaringsdeskundigen een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de hulpverlening. Zij kunnen zich

inleven in en contact maken met patiënten en zo aangeven hoe een behandeling beter kan; de inzet

van ervaringsdeskundigen helpt de communicatie tussen patiënten en hulpverleners verbeteren;

we ex-patiënten de mogelijkheid willen bieden om met hun ervaring model te staan voor optimale

behandeling en daarmee opnieuw trots te kunnen zijn op zichzelf en zelfvertrouwen te kunnen

winnen;

ervaringsdeskundigen die als medewerker in dienst treden, een belangrijke bijdrage leveren aan de

destigmatisering van de psychiatrie.

Ambulante behandeling, tenzij…

Omdat de patiënt centraal staat, kiest Altrecht voor het uitgangspunt van ambulante behandeling, tenzij

gevaar dreigt voor de patiënt en/of zijn omgeving, een therapeutisch leermilieu nodig is en in het geval van

een terugval. In die gevallen biedt Altrecht hoogwaardige klinische zorg.

Van 2008 tot heden heeft Altrecht het aantal klinische bedden afgebouwd met ruim 50%.

E-health

Altrecht investeert veel in e-health: dat is hulpverlening via internet. In alle gevallen gaat het daarbij om een

combinatie van face-to-face-contact en online-contact. Voor veel patiënten is e-health een effectieve

aanvulling op de ‘gewone’ behandeling en het is ook nog eens goedkoper.

Altrecht maakt gebruik van het platform ‘Karify’. In de volgende grafieken de gebruikscijfers over het

verslagjaar 2016:

2011 2012 2013 2014 2015 2016

30

270

390 380

559

713

AANTAL BEHANDELAARS MET TOEGANG TOT E-HEALTH

2011 2012 2013 2014 2015 2016

150

1300

2275 2150 2370

3102

AANTAL PATIËNTEN DAT GEBRUIKMAAKT VAN E-HEALTH

13

Familiebeleid

Als iemand een psychiatrische ziekte heeft, is dat ook voor de familie en andere naastbetrokkenen een

ingrijpende gebeurtenis. Altrecht betrekt daarom ook de familie en andere naasten bij de

behandeling via een uitgebreid familiebeleid.

In 2016:

spraken familieleden, leidinggevenden en familieambassadeurs van de zorgeenheden met elkaar

om het familiebeleid verder te verbeteren;

werden familieleden en patiënten steeds meer betrokken bij kwaliteitsaudits;

kwam een e-healthmodule voor familieleden beschikbaar;

bestond de Familieraad van Altrecht 10 jaar en vierde dat in de traditionele ‘Maand van de Familie’

met workshops en een vertoning van de documentaire ‘Ver van Daan’;

besteedde de pers aandacht aan Familiecoaching, het hulpaanbod dat we beschikbaar hebben

speciaal voor familieleden en andere naasten van de patiënt.

Professionals en teams in de lead

De patiëntenzorg vindt plaats in de behandelteams. Om snel te kunnen inspelen op de wensen van

patiënten en de eisen die vanuit de samenleving aan ons worden gesteld, kent Altrecht een hoge mate van

autonomie toe aan de behandelteams en professionals, binnen het kader van het professioneel reglement.

Dit gebeurt onder meer door het vergroten van de ‘regelruimte’ voor teams en professionals, waarbij

aandacht is voor het duidelijk beleggen van het eigenaarschap van zaken bij professionals.

Ontwikkelingen in 2016

Centraal in 2016 stond de doorontwikkeling van de plannen gemaakt in het kader van het project ‘Duurzaam

Altrecht’. De eerste proeve van deze ontwikkeling is gedaan samen met patiënten- en familieorganisaties, de

gemeente Utrecht en andere gemeenten, Kwintes, Lister, Jellinek en zorgverzekeraar Zilveren Kruis

(voorheen Achmea). Zij hebben de handen ineen geslagen en zich verenigd in de Task-Force EPA (Ernstige

Psychiatrische Aandoeningen). Deze Taskforce heeft zich ten doel gesteld om na te gaan op welke wijze

zorg aan de doelgroep EPA zo kan worden geboden dat zij gericht is op ′Herstellen doe je in de

samenleving′. In het rapport ‘Volwaardig burgerschap en psychiatrie’, dat medio 2015 verscheen, worden de

nieuwe ontwikkelingen binnen de psychiatrie en de zorg beschreven en wordt de ambitie geformuleerd om

'proeftuinen' te creëren: lokale ggz-teams in de wijken die passende hulp bieden aan mensen met ernstige

psychiatrische problematiek. De zorg die de 'proeftuinen' leveren, is aanvullend aan de zorg van het Sociaal

Domein. Bijvoorbeeld de buurtteams in het Sociaal Domein van Utrecht kunnen bij complexe zorgvragen de

zorg tijdelijk overdragen aan een lokaal ggz-team. Deze ontwikkeling tot proeftuinen is onder project-

leiderschap van Altrecht eind 2015 in gang gezet. In 2016 waren er 4 proeftuinen actief: 2 in Utrecht, één in

Zeist en één in Woerden.

2012 2013 2014 2015 2016

3600

17000 19000 22415

34376

AANTAL BERICHTEN VIA E-HEALTH

14

Hierbij is inmiddels duidelijk dat deze proeftuinen niet alleen ingezet worden voor de EPA-doelgroep, maar

op termijn ook voor de overige ggz-doelgroepen. Het zoeken van meer aansluiting bij huisartsen, basis ggz

en het sociale domein is in dit kader een ontwikkeling die zeer relevant is en waar Altrecht in 2016 verder op

heeft ingezet. Doel is in 2018 in ons hele verzorgingsgebied op deze wijze te werken.

Ook onze jeugdzorg maakt een dergelijke transitie door. Over de ontwikkeling van een gebiedsgerichte

jeugd-ggz leest u meer vanaf pagina 20.

Kansen en risico’s

Door alle transities in de ggz en de ontwikkelingen waar ook Altrecht zich in bevindt, is het monitoren van

strategische en ook operationele risico’s op het gebied van kwaliteit van zorg en bedrijfsvoering van

essentieel belang. De monitoring van risico’s en beheersmaatregelen op alle niveaus in de organisatie

vinden plaats via de reguliere planning- en controlcyclus, maar eveneens door vooraf bij majeure

ontwikkelingen de risico’s in kaart te brengen en te volgen. De audits die zowel intern als extern uitgevoerd

worden, dragen ook bij aan het voeren van een risicomanagementbeleid. Geconstateerde risico’s in deze

audits zijn zowel op eenheidsniveau als op instellingsniveau opgenomen in een integrale verbetercyclus.

Zoals aangegeven vindt de monitoring van risico’s plaats via de reguliere planning- en controlcyclus. De in

2016 ingezette transitie van Altrecht naar wijk- en gebiedsgericht werken, is echter een ontwikkeling die

meer dan alleen monitoring via de planning- en controlcyclus vereist. Het betreft hier een strategische

ontwikkeling, waarvan de contouren en de denkrichting zijn bepaald; de dagelijkse invulling moet nog vorm

krijgen. In deze invulling zitten veel kansen evenals risico’s. Zowel de kansen als de risico’s worden

nauwlettend gevolgd door deze te bespreken in verschillende werkgroepen rondom het thema wijk- en

gebiedsgericht werken, evenals het bespreken van de kansen en risico’s tijdens de strategiesessie met de

Raad van Toezicht.

Gebiedsvisie Willem Arntsz Hoeve Den Dolder Door de veranderingen in de zorg en de bekostiging hiervan, heeft Altrecht te veel vierkante meters zorg,

waardoor een groot deel van de gebouwen overbodig is geworden. Gefaseerd verdwijnen alle zorgfuncties

van Altrecht uit het gebied van de Willem Arntsz Hoeve in Den Dolder. Een deel van de gebouwen is direct

beschikbaar voor herontwikkeling en een ander deel pas over enkele jaren.

De gemeente Zeist heeft een gebiedsvisie Den Dolder Noord Oost opgesteld voor het hele gebied. Deze in

januari 2017 door de Gemeenteraad van Zeist goedgekeurde gebiedsvisie maakt het mogelijk dat de Willem

Arntsz Hoeve van zorgterrein ontwikkeld kan worden tot een levendig gebied met een mix van verschillende

soorten woningen, bewoners, zorg en ondernemers. Altrecht gaat op basis daarvan de noodzakelijke verkoop van panden en gronden verder invulling geven.

De komende jaren worden op delen van het terrein woningen gebouwd en worden in sommige leegstaande

monumentale panden andere functies gerealiseerd.

15

Kwaliteit en Veiligheid

Altrecht borgt de kwaliteit van zorg onder andere door de zorg te bieden volgens de laatste weten-

schappelijke inzichten en volgens de vastgestelde richtlijnen voor behandeling van de beroepsverenigingen

van psychiaters, psychologen en psychotherapeuten. We gebruiken ook de richtlijnen van bijvoorbeeld

kenniscentra en het Trimbos-instituut.

Ook in 2016 is het ingezette en aangescherpte beleid ten aanzien van specifieke zorginhoudelijke

onderwerpen, zoals medicatieveiligheid, suïcidepreventie en het terugdringen van separatie voortgezet.

In- en externe audits droegen bij aan het vaststellen van prioriteiten en verbeterpunten.

Altrecht beschikt over een geïntegreerd kwaliteit- en veiligheidsmanagementsysteem. Dit behelst onder

andere het beheer van documenten en informatie, de registratie en evaluatie van incidenten, de planning en

uitvoering van audits, evaluaties en verbetertrajecten.

Veiligheid

De veiligheid van patiënten en medewerkers staat in alle activiteiten centraal. In 2016 is gestart met het

doorontwikkelen van de BHV-opleidingen, trainingen en oefeningen en is BHV-beleid geactualiseerd.

Belangrijk uitgangspunt hierbij is maatwerk dat uitgaat van de omgeving waarin de patiënten leven en de

medewerkers werkzaam zijn. Parallel hieraan is gestart met het herijken van alle ontruimingsplannen.

In het kader van de doorontwikkeling van de crisisorganisatie is opleidingsbeleid vastgelegd en een

opleidings-, trainings- en oefenjaarplan vastgesteld.

In het kader van de aangescherpte Wet bescherming persoonsgegevens is een meldpunt datalekken

ingericht en is de Commissie datalekken ingesteld.

HKZ-certificering en externe audit HKZ/DEKRA

Het kwaliteitsmanagement van Altrecht is sinds 2007 HKZ-gecertificeerd. Altrecht beschikte in 2016 over

HKZ-certificaat nr. 2137824. Deze is geldig tot 15 september 2018. Dan moeten alle instellingen over op de

vernieuwde HKZ 2015-norm. Altrecht neemt deze overgang mee in de externe audit van 2017.

In 2016 is Altrecht voor de derde keer gehercertificeerd. De externe audit is afgerond zonder tekortkomingen

en de openstaande tekortkomingen uit 2015 zijn alle afgesloten. Dit is vrij uniek voor een grote instelling.

Altrecht heeft een duidelijke groei doorgemaakt met betrekking tot helderheid over de missie en visie,

cultuur en leidende principes en de verbeterprocessen aan de hand van de jaarplannen in een A3, de

viermaandelijkse rapportages en gesprekken hierover en de verbeterregisters die gehanteerd worden.

Dit geldt voor alle ‘lagen’ in de organisatie.

De 7 FACT- en ACT-teams van Altrecht zijn gecertificeerd door het CCAF (www.ccaf.nl).

Patiënttevredenheid

Altrecht evalueert doorlopend de kwaliteit van de zorg- en dienstverlening aan de hand van onderzoek naar

de tevredenheid en de ervaringen van patiënten. 2016 was het overgangsjaar van de oude CQ-index

ambulant naar de vernieuwde CQ-index voor ambulante zorg en CQ-index voor klinische zorg. Ook was

2016 het eerste jaar dat de tevredenheidsmeting op klinische afdelingen niet door een extern bureau

afgenomen hoefde te worden. De rapportages met de uitkomsten van de CQ- instrumenten zijn eind 2016

beschikbaar gekomen.

16

Onze patiënten gaven Altrecht de volgende gemiddelde waardering:

Instrument Respons Cijfer

CQ ambulant (oud) 633 7,3

CQ ambulant (nieuw) 283 7,5

CQ klinisch geen gegevens bekend door overgangsjaar naar andere methode

Uitkomsten tevredenheidsmetingen patiënten 2016

Naast het onderzoek onder patiënten, wordt ook de tevredenheid van familieleden en betrokkenen gemeten.

Ook hier was 2016 een overgangsjaar, van de papieren vragenlijst naar de digitale vragenlijst. In 2016 is

uitgewerkt hoe de betrokkenen-vragenlijst geautomatiseerd kan worden. Er moeten nog enkele besluiten

genomen worden om het proces te optimaliseren.

De uitkomsten van de onderzoeken worden met de Patiëntenraad en Familieraad en de betreffende

eenheden besproken. De resultaten van de tevredenheidmetingen worden enerzijds gebruikt voor interne

sturing en kwaliteitsverbetering en anderzijds voor de externe verantwoording (aan de hand van

vastgestelde prestatie-indicatoren).

ROM

Een belangrijk doel van ROM (Routine Outcome Monitoring; in Nederlands: regelmatig uitkomsten meten) is

de patiënt inzicht te geven in de resultaten van de behandeling en behandelaren een terugkoppeling te

geven over het effect van hun werk, zodat zij hun werkwijze, indien nodig, bij kunnen stellen. Altrecht levert

maandelijks gegevens aan de Stichting benchmark GGZ (SBG).

ROM-responspercentages afgesloten DBC’s

2016 Voor- en

nameting

Alleen

voormeting

Alleen

nameting

Geen

meting

N=

Altrecht 54% 18% 10% 19% 10.970

Landelijk 47% 23% 8% 22% 476.310

De ROM-respons neemt toe binnen Altrecht, maar wat wij nog belangrijker vinden is dat de resultaten van

de ROM-metingen benut worden in het individuele behandelproces. De doelstelling voor 2017 is om de

delta T onderdeel te laten zijn van de besprekingen met de patiënt, waardoor inzicht ontstaat in de mate

waarin een behandeling effect heeft. Tevens kan dit inzicht bijdragen aan het leveren van doelmatige en

gepaste zorg.

17

Interne audits

De volgende interne audits zijn in 2016 uitgevoerd:

Separatienormen Inspectie voor de Gezondheidszorg

HACCP

Actualiteit documenten Informatisering en Zorgadministratie (IZA)

Overlegstructuur IZA

Somatische jaarscreening klinisch

Somatische screening na opname

CONO-registratie (CONO = Coördinerend Orgaan Nascholing en Opleiding in de ggz)

VRH-bekwaamheidsregistratie (VRH = Voorbehouden en Risicovolle Handelingen)

Zelfevaluatie medicatieveiligheid

Medicatie/parenterale geneesmiddelen

Controle medicatie/opiaten Psychiatrie en verslaving

HIC-audit (HIC = High en Intensive Care)

De verslagen worden verspreid onder de belanghebbenden. De opvolging van verbeterpunten wordt belegd

bij de verantwoordelijke(n) van de eenheid waar de uitkomsten betrekking op hebben.

De monitoring van de opvolging van verbeteracties uit audits is geborgd in het verbeterregister van de

T-rapportages. Hierin leggen de leidinggevenden verantwoording af aan de Raad van bestuur over wat er

met de uitkomsten en opvolging is gedaan.

Medicatieveiligheid

Ook in het verslagjaar is door de Geneesmiddelencommissie van Altrecht, in samenwerking met de

medicatiefunctionarissen van de zorgeenheden, gewerkt aan de medicatieveiligheid. Wat gebeurde onder

meer in 2016?

Er zijn 11 FTO’s (Farmaco Therapeutisch Overleg) georganiseerd.

Er vonden 2 x 3 (locatie) scholingsmomenten voor de medicatiefunctionarissen plaats met als

onderwerpen ‘resultaten quickscans’, ‘geactualiseerde handleiding medicatieproces’ en evaluatie

‘Medimo door toedieners’.

QuickScan ‘Opslag, bewaring en verantwoording OW (Opium Wet) geneesmiddelen’.

Tevens zijn de noodvoorraden medicatie ANW-hoofden in Utrecht en Den Dolder bezocht.

Medicatiereviews van patiënten die langdurig (langer dan 1 jaar aansluitend) opgenomen zijn.

De medicatie-reviews vonden plaats in 4 klinische eenheden van Altrecht.

Begin 2016 is besloten over te stappen naar een ander elektronisch voorschrijfsysteem.

Na een zorgvuldige selectieprocedure is in augustus gestart met de gefaseerde implementatie van

Medimo. Vanaf 15 december werken alle artsen (voorschrijvers) en toedieners van Altrecht en de

medewerkers van Brocacef Ziekenhuisfarmacie met deze applicatie.

In het eerste kwartaal van 2016 werd de geactualiseerde versie van de Handleiding Medicatieproces

Altrecht gepubliceerd. De implementatie van Medimo in het laatste kwartaal van 2016 heeft als

consequentie dat deze handleiding op verschillende thema’s opnieuw aangepast moet worden.

Dit zal plaatsvinden in het eerste kwartaal van 2017.

18

Separatiepreventie

Binnen Altrecht is veel aandacht voor het terugdringen van dwang- en drangmaatregelen, waaronder

separatie. Eind 2015 is de High en Intensive Care in Utrecht geopend. De meeste separaties vinden plaats

op deze afdeling (75% van het totaal). Na een moeizame opstartperiode (nieuwe teams die aan elkaar

moeten wennen, veel vacatures) lukte het aanvankelijk niet om minder te separeren. Daarbij willen we

opmerken dat de start van een High en Intensive Care overal in Nederland aanvankelijk moeizaam verloopt

met in het begin een terugval.

Afgelopen jaar is er geïnvesteerd in de samenwerking binnen de teams en in de samenwerking tussen de

HIC-teams onderling op de verschillende bouwlagen. Met elkaar zijn zij tot nieuwe werkafspraken en

interventie-afspraken gekomen. De resultaten daarvan werden de laatste maanden van 2016 ook zichtbaar.

De verwachting is dat de separeercijfers in 2017 beduidend lager zullen zijn.

12 grote ggz-instellingen, waaronder ook Altrecht, ondertekenden in juni 2016 een convenant waarin ze

aangeven in 2020 geen gebruik meer te zullen maken van de minimalistisch ingerichte separeercellen zoals

we die vandaag de dag kennen. In het convenant, het zogenaamde Dolhuys Manifest, wordt deze

doelstelling als volgt gemotiveerd: ‘Wij verklaren dat separeren geen zorg of hulp is: het wordt gebruikt uit

onmacht en ervaren als straf. Angsten, wanen en destructieve gedachten kunnen worden versterkt.

Separeren is ook belastend voor de hulpverleners: het ondermijnt een respectvolle relatie met de patiënt en

belemmert effectieve hulp en zorgverlening.’ Met de inzet van de kennis van ervaringsdeskundigen en

(ex-)patiënten en de inzet van humane alternatieven, kan adequaat hulp geboden worden aan patiënten die

in een crisissituatie verkeren en gebruik van de separeerruimte worden voorkomen.

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

Separatie totaalduur in uren

19

Suïcidepreventie

In 2016 was er sprake van een toename van het aantal suïcides: 35 tegenover 22 in 2015. Overigens is

deze stijging ook in het landelijke beeld te zien. Altrecht is in 2017 onderzoek gestart, dat kort voor de zomer

moet leiden tot de noodzakelijke verbeterpunten.

In 2016 is de suïcidecommissie 4 keer bij elkaar geweest. Eind 2015 heeft een extern deskundige een

onderzoek gedaan naar de implementatie van het suïcidepreventiebeleid in Altrecht. De conclusie was dat

Altrecht steeds meer vooruitgang boekt in haar suïcidepreventiebeleid. Maar er waren ook een aantal

aanbevelingen. Deze aanbevelingen zijn in 2016 verder uitgewerkt:

Ontwikkelen van een vervolgtraining op de basis training EHBS (Eerste Hulp Bij Suïcidepreventie).

Twee psychiaters hebben de training ‘Omgaan met chronische suïcidaliteit’ ontwikkeld. In 2017 zit

deze training in het scholingsprogramma.

Richtlijnen ontwikkelen wanneer een structuurdiagnose opgesteld moet worden. De suïcidecommissie

heeft hiervoor een richtlijn geschreven.

Ontwikkelen van een structuurdiagnose ‘light’ in het basisonderzoek bij de intake. De suïcidecommissie

heeft in het format basisonderzoek een aantal vaste items toegevoegd bij de uitvraag suïcidaliteit.

Begin 2017 zullen deze in het Elektronisch Patiëntendossier opgenomen zijn.

De voorzitter van de suïcidecommissie is actief in Supranet. Supranet is het lerend netwerk waaraan

14 ggz-instellingen deelnemen. Door uitwisseling van informatie over suïcides en voorbeelden van goede

preventieve zorg, zullen zij het aantal suïcides en pogingen onder hun patiënten fors terug dringen.

Klachtenbehandeling 2016

De Commissie Klachtenbehandeling Cliënten/Patiënten Altrecht (CKC/P) behandelde ook dit verslagjaar

zowel klachten op basis van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorginstellingen (WKCZ) als de Wet Bijzondere

Opneming Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ).

Op verzoek van de Raad van Bestuur behandelt de klachtencommissie ook klachten die door familie of

naastbetrokkenen zijn ingediend. Het betreft hier klachten van familie over de wijze waarop zijzelf worden

geïnformeerd of worden betrokken bij de behandeling van hun familielid.

De commissie bestaat uit een externe voorzitter, externe juristen en Altrechtmedewerkers uit verschillende

disciplines, waaronder psychiaters, psychologen en anderen en wordt ondersteund door een ambtelijk

secretaris. De commissie behandelt klachten op grond van het ‘Altrecht-klachtenreglement WKCZ/BOPZ’

(herzien in augustus 2015) en publiceert ieder jaar een eigen jaarverslag, waarmee wordt voldaan aan de

verplichting uit artikel 2, lid 7 van de WKCZ.

Op de website van Altrecht, www.altrecht.nl, is alle informatie over de klachtenbehandeling voor patiënten

beschikbaar, inclusief het Altrecht-klachtenreglement. Hier is ook een digitale folder beschikbaar. Een en

ander kan ook in papieren versie op aanvraag aan patiënten en andere belangstellenden worden

toegezonden.

20

Voorbereiding nieuwe wet Wkkgz

Aandacht is in dit verslagjaar besteed aan de ontwikkelingen in het kader van nieuwe wetgeving.

Met ingang van 1 januari 2016 is de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in werking getreden.

Tot 1 januari 2017 hadden organisaties de tijd om de uitvoering van deze wet te implementeren. Deze wet

beoogt ‘zowel de klachtopvang in de zorg als de afwikkeling van medische schadeclaims te verbeteren’,

onder andere door het verplicht stellen van een klachtenfunctionaris en een 'vereenvoudigde' afhandeling

van medische schadeclaims door een externe geschilleninstantie. De wet vervangt de WKCZ (Wet

klachtrecht cliënten zorgsector).

Altrecht heeft in dit verslagjaar voorbereidingen getroffen voor een nieuwe klachtregeling, aanpassing van

het klachtenreglement van de klachtencommissie en de invulling van de vacature van klachtenfunctionaris.

Altrecht heeft met ingang van 1 januari 2017 een klachtenfunctionaris aangesteld, die - laagdrempelig en

dicht bij de patiënten - klachten zoveel mogelijk zal opvangen en oplossen. Als dit ‘informele traject’ niet lukt,

dient de klachtenfunctionaris een klager alsnog door te verwijzen naar de klachtencommissie die de klacht in

een ‘formeel traject’ in behandeling neemt. Hoewel de nieuwe Wkkgz een klachtencommissie niet meer

verplicht stelt, heeft de Raad van Bestuur ervoor gekozen toch de huidige klachtencommissie te handhaven,

mede vanwege ‘het lerende effect van een eigen klachtencommissie’ en vanwege het feit dat - ook in de

toekomst - een klachtencommissie voor behandeling van BOPZ-klachten noodzakelijk blijft.

Onderstaande cijfers hebben betrekking op klachten die de Commissie Klachtenbehandeling

Cliënten/Patiënten Altrecht in behandeling heeft genomen voor Altrecht (zonder Aventurijn; voor zorgeenheid

Aventurijn is een afzonderlijk jaarverslag samengesteld, aangezien Aventurijn sinds januari 2016 formeel

verbonden is aan het nieuwe samenwerkingsverband Fivoor).

In 2016 heeft de CKC/P voor Altrecht in totaal 87 klachtmeldingen in behandeling genomen. Een

klachtmelding kan meerdere klachten bevatten; in totaal ging het in dit verslagjaar om 154 klachten.

Afhandeling van klachtmeldingen 2016

BOPZ WKCZ Familieklachten Totaal

Aantal klachtmeldingen 51 34 2 87

Aantal klachten 75 77 2 154

Hoorzittingen 32 15 0 47

- gegronde klachten 13 16 0 29

- ongegronde klachten 42 30 0 72

Bemiddelingsgesprekken 3 5 0 8

- geslaagd 2 8 0 10

- niet geslaagd 3 2 0 5

Anders* 15 21 2 38

* Anders (38):

BOPZ: Klacht ingetrokken nadat hoorzitting/bemiddeling al was georganiseerd (6); klacht ingetrokken na stop dwangbehandeling (1);

klacht ingetrokken na ontslag (3); klacht ingetrokken (3); klacht niet ontvankelijk (1); klacht intern opgelost (1).

WKCZ: Klager reageert niet meer op verzoeken klachtencommissie (3); klacht ingetrokken na schriftelijk verweer (5); klacht niet

ontvankelijk (1); klacht ingetrokken na ontslag (2); klacht ingetrokken (8); klacht verwezen naar Raad van Bestuur in verband met

schadeclaim (1); nog in behandeling (1). Familie: klacht ingetrokken na schriftelijk verweer (1); klacht ingetrokken (1).

21

Termijn afhandeling klachten 2016

BOPZ-klachten WKCZ-klachten

Binnen 2 weken behandeld (=

wettelijke termijn BOPZ voor

lopende dwang

Binnen 4 weken behandeld (=

wettelijke termijn BOPZ voor reeds

afgelopen dwang)

Binnen 6 weken behandeld

(= wettelijke termijn WKCZ)

2016 87% 96% 76%

2015 87% 98% 68%

2014 55% 85% 55%

GGZ voor Jeugd

Welke waren de belangrijkste algemene ontwikkelingen bij jeugd en welke transitie is doorgemaakt in 2016?

In 2016 is een organisatiestructuur ontwikkeld waarmee Altrecht als het gaat om de ggz voor jeugd in 2017

van op stoornis gerichte teams naar een meer gebiedsgericht aanbod in specialistische teams gaat.

Daarnaast blijft Altrecht ook bovenregionaal hoogspecialistische behandeling bieden (groepen, deeltijd) voor

de patiënten waarvoor andere jeugd ggz-instellingen geen aanbod hebben. Dit is gedaan in overleg met de

verschillende regio’s waar Altrecht een contract mee heeft, zodat ons aanbod zo goed mogelijk aansluit bij

de regionale en lokale omstandigheden.

Dit alles heeft geleid tot een blauwdruk van de gebiedsgerichte specialistische jeugd-ggz, zoals we die in de

regio’s willen bieden. Naast de beweging richting de wijk, is ook gekeken of het aanbod dat wij bieden past

bij de vraag uit de regio. Dit heeft ertoe geleid dat we, naast het poliklinisch aanbod, het aanbod van

outreachende hulp gaan uitbreiden, zodat we de zorg, indien nodig, ook in de directe omgeving van de

patiënt kunnen aanbieden. Ook is er dit jaar veel aandacht besteed aan het verbeteren van de samen-

werking met de buurt- en wijkteams en met de zorgaanbieders in de regio. Doel is om een bijdrage te

kunnen leveren aan een integraal aanbod van specialistische jeugdhulp in de directe omgeving van de

patiënt.

Contact met gemeenten

Altrecht heeft regelmatig overleg met de verschillende regio’s waar zij een contract mee heeft. In deze

contacten leren we elkaar beter kennen met als gevolg een verbetering van de afstemming en

samenwerking met de gemeenten. Nog niet alle knelpunten zijn opgelost, maar de verwachting is dat we

deze uiteindelijk samen gaan oplossen.

Ontwikkelingen in 2017 met betrekking tot de regio-indeling De voorbereidingen die in 2016 zijn getroffen in de beweging naar meer gebiedsgericht werken, zullen in

2017 geconcretiseerd worden. In maart 2017 is een regionaal pilotteam gestart in de regio Lekstroom. In alle

overige regio’s zijn kwartiermakers gestart die de voorbereidingen treffen voor de start van de regioteams

die eind 2017 operationeel worden. In totaal komen er 4 regioteams voor de regio’s Stad Utrecht, Lekstroom,

West-Utrecht en Gooi en Vechtstreek, Zuidoost-Utrecht, Rivierenland en Food Valley. Naast de regioteams

zal er nog een bovenregionaal aanbod zijn, zoals de polikliniek Het Jonge kind, de deeltijdbehandeling voor

Autisme, groepsbehandelingen (ADHD, agressie-regulatie, identiteitsontwikkeling) en het DGT-team dat zich

specifiek richt op patiënten met ernstige persoonlijkheidsstoornissen. Dit aanbod bieden we bovenregionaal

aan, omdat dit een aanbod is voor een hele specifieke doelgroep, waarvoor vanuit de verschillende regio’s

onvoldoende vraag is om dit regionaal aan te bieden.

22

Kwaliteit van zorg

De kwaliteit van zorg waarborgen wij onder andere door de zorg te bieden volgens de laatste

wetenschappelijke inzichten en volgens de vastgestelde richtlijnen voor behandeling van de

beroepsverenigingen van psychiaters, psychologen en psychotherapeuten. We gebruiken ook de Richtlijnen

van het Kenniscentrum Kinder- en jeugdpsychiatrie en het Trimbos Instituut. Dit doen we zowel voor de

groep van 0 tot 18 jaar als voor de doelgroep jongvolwassenen van 18 tot 24 jaar.

Wij behandelen alle voorkomende psychiatrische stoornissen. Bij een aantal stoornissen, zoals ADHD bij

jongvolwassenen, ernstige eetstoornissen, bipolaire stoornissen, complexe psychotische stoornissen,

somatoforme stoornissen en complexe persoonlijkheids- en angststoornissen, verwijzen wij patiënten door

naar de specialistische afdelingen binnen Altrecht.

Wanneer een patiënt wordt doorverwezen naar of in behandeling komt bij Altrecht, stellen wij regelmatig

samen met de patiënt en de familie vast of de doelen die zijn opgesteld zijn behaald en of er nog een

andere, aanvullende behandeling nodig is. Het kwaliteitsbeleid van Altrecht wordt verder vooral

vormgegeven door regelmatige effectmetingen met behulp van de Routine Outcome Monitoring (ROM).

Afhankelijk van de zorgeenheid en de behandelmodule vragen wij patiënt of ouders of de behandelaar om

onder andere vragenlijsten in te vullen over de uitkomsten van de zorg.

Naast de ROM-metingen wordt met regelmaat de patiënttevredenheid gemeten door middel van een

enquête, een meetinstrument dat landelijk is ontwikkeld en binnen veel ggz-instellingen wordt gebruikt.

Gevraagd wordt naar de tevredenheid van de patiënt over:

• de ontvangen informatie;

• de mate van inspraak bij de behandeling;

• de hulpverlener;

• het resultaat van de behandeling.

Daarnaast wordt aan de patiënt gevraagd een rapportcijfer te geven voor de totale behandeling en eventuele

aanvullende suggesties te doen. Gemiddeld gaven de patiënten een 6,5.

De uitkomst van deze metingen geeft ons informatie die ons kan helpen onze zorg en service aan onze

patiënten te verbeteren.

Klachtenbehandeling Jeugd In 2016 zijn er op de afdelingen waar jeugdigen tot 18 jaar onder behandeling zijn, geen officiële klachten

binnengekomen bij de Klachtencommissie. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat onze patiënten altijd tevreden

zijn over de zorg die zij ontvangen, maar in de praktijk wordt dit altijd goed opgepakt door de behandelaren.

In de behandelfase wordt met regelmaat de behandeling met de patiënt en de naastbetrokkenen, zoals

bijvoorbeeld de ouders en verzorgers, geëvalueerd en wordt, indien gewenst, op basis van deze evaluatie

het behandelplan aangepast. Zodoende proberen wij zo goed mogelijk aan te sluiten bij de vraag van onze

patiënten. Mocht een patiënt of ouder/verzorger een klacht hebben, dan gaan we als behandelaren in

gesprek, waarbij er desgewenst een leidinggevende, patiënten- of familievertrouwenspersoon aanwezig is.

We wijzen hen ook op de klachtenprocedure van Altrecht.

23

Wetenschappelijk onderzoek verslagjaar 2016

Het wetenschappelijk onderzoek dat bij Altrecht wordt uitgevoerd staat ten dienste van de kwaliteit van de

patiëntenzorg, kennisontwikkeling en de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden.

Maar een klein deel van onze medewerkers is enkel bezig met onderzoek. De meeste van onze ruim 100

onderzoekers zijn ook werkzaam als behandelaar. Daardoor is er een continue wisselwerking tussen het

onderzoek en de praktijk. Altrecht werkt hierin samen met universiteiten en hogescholen – onder andere

voor studenten die in het kader van hun opleiding wetenschappelijk onderzoek moeten doen -, andere

zorginstellingen en onderzoeksinstituten.

Onderzoekslijnen

Altrecht heeft vijf onderzoekslijnen die het merendeel van de wetenschappelijke onderzoeksprojecten

beslaan. Vanwege de vorming van het samenwerkingsverband Fivoor van Altrecht Aventurijn met Palier en

FPC De Kijvelanden is de onderzoekslijn Agressie en Gedrag geen Altrecht-onderzoekslijn meer. Wel blijven

de goede samenwerkingsrelaties met deze onderzoeksgroep in stand.

De onderzoekslijnen zijn:

Angst- en OCD spectrumstoornissen (Obsessieve Compulsieve Stoornissen);

Bipolaire Stoornissen;

Eetstoornissen;

Psychosomatiek;

Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) - Rehabilitatie, Behandeling en Zingeving.

Ook behandelaren van andere stoornissen zijn betrokken bij wetenschappelijk onderzoek. Zij werken dan

samen met (onderzoek binnen) een Altrecht onderzoekslijn of met onderzoek onder regie vanuit een andere

instelling, veelal een universiteit of universitair medisch centrum.

TOPGGz

De stichting Topklinische GGz wil de hoogspecialistische zorg binnen de geestelijke gezondheidszorg

bevorderen en faciliteren. Zij doet dit onder andere door het TOPGGz-keurmerk uit te reiken aan afdelingen

die voldoen aan strenge criteria. De vier eerstgenoemde onderzoekslijnen omvatten de vier TOPGGz-

afdelingen van Altrecht: Altrecht Academisch Angstcentrum, Altrecht Bipolair, Altrecht Eetstoornissen

Rintveld en Altrecht Psychosomatiek Eikenboom. Dit betekent dat deze afdelingen hooggespecialiseerde

patiëntenzorg bieden volgens de laatste wetenschappelijke inzichten, in combinatie met wetenschappelijk

onderzoek, innovatieve behandelingen en verspreiding van kennis door onder meer een scholingsaanbod

voor andere zorgprofessionals. TOPGGz-afdelingen richten zich op patiënten die vanwege ernstige,

complexe en/of zeldzame aandoeningen onvoldoende resultaat hebben van een behandeling in de

specialistische geestelijke gezondheidszorg. Het TOPGGz-keurmerk heeft een geldigheidsduur van vier jaar.

In het verslagjaar hebben geen hervisitaties plaatsgevonden voor prolongatie van het keurmerk; deze zullen

in 2017 voor drie van de vier TOPGGz-afdelingen plaatsvinden.

Altrecht hecht veel belang aan de continuïteit van de TOPGGz-afdelingen vanwege de toegevoegde waarde

van deze hoogspecialistische zorg aan het aanbod van Altrecht en de bijdrage van Altrecht aan

praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek en zorginnovatie.

24

Hoogleraren

Vanwege de samenwerking tussen Altrecht en de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit

Utrecht zijn er in samenwerking met de Universiteit Utrecht twee 'academiseringshoogleraren' bij Altrecht:

Prof. dr. Annemarie (A.A.) van Elburg, hoogleraar Klinische Psychopathologie in het bijzonder

Eetstoornissen, kinder- en jeugdpsychiater bij Altrecht Eetstoornissen Rintveld.

Tot 1 september 2016: prof. dr. Iris (I.M.) Engelhard, leerstoel Academisering van de GGZ, psycholoog

en cognitief gedragstherapeut.

Per 1 september 2016 is prof. Engelhard als academiseringshoogleraar opgevolgd door prof. dr. Marcel

(M.A.) van den Hout, hoogleraar Klinische psychologie in het bijzonder Experimentele Psychopathologie,

klinisch psycholoog en 2 dagen per week werkzaam bij het Altrecht Academisch Angstcentrum.

Met de benoeming van een derde academiseringshoogleraar per 1 oktober 2016 heeft de academisering

van Altrecht een verdere impuls gekregen:

Prof. dr. W. (Wiepke) Cahn, leerstoel Psychiatrie in het bijzonder Lichamelijke Gezondheid bij

Psychiatrische Aandoeningen, is vanuit het UCMU Hersencentrum voor 1 dag per week bij Altrecht

werkzaam.

Daarnaast zijn er enkele andere medewerkers van Altrecht die een (bijzondere) leerstoel bekleden en er zijn

externe hoogleraren die samenwerken met (meestal TOPGGz) afdelingen van Altrecht. Dergelijke

samenwerkingsverbanden stimuleren het wetenschappelijk onderzoek en het onderzoeksklimaat bij Altrecht.

Prof. dr. A.W. (Arjan) Braam, psychiater bij Altrecht Acute Psychiatrie en A-opleider Altrecht.

Bijzondere leerstoel Levensbeschouwing en Geestelijke Volksgezondheid, met bijzondere aandacht

voor de Psychiatrie, Universiteit voor Humanistiek.

Prof. dr. R.W. (Ralph) Kupka, psychiater bij Altrecht Bipolair en GGZ Ingeest.

Leerstoel Bipolaire stoornissen, VU Medisch Centrum.

Prof. dr. R.A.H. (Roger) Adan, leerstoel Moleculaire farmacologie, UMCU. Samenwerking met Altrecht

Eetstoornissen Rintveld.

Prof. dr. M.J.M. (Rinie) Geenen, bijzondere leerstoel Psychosociale aspecten van reumatische

aandoeningen, Universiteit Utrecht faculteit Sociale Wetenschappen. Samenwerking met Altrecht

Psychosomatiek Eikenboom.

Prof. dr. H. (Henk) Nijman, hoofdonderzoeker, Altrecht Aventurijn/Fivoor.

Bijzondere leerstoel Forensische psychologie, Radboud Universiteit Nijmegen.

Kwaliteit en beleid

Commissie Wetenschappelijk Onderzoek (CWO)

De CWO bewaakt de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek dat bij Altrecht wordt uitgevoerd en ziet

erop toe dat wordt voldaan aan de (wettelijke en interne) eisen en regels omtrent wetenschappelijk

onderzoek. Ook levert de CWO input voor het onderzoeksbeleid van Altrecht.

Alle onderzoeksactiviteiten waar patiënten van Altrecht bij betrokken zijn, binnen Altrecht of extern, moeten

door de CWO worden goedgekeurd voordat er kan worden gestart met een onderzoek. Het aantal

onderzoeken dat jaarlijks bij de CWO wordt ingediend ligt rond de 25 à 30.

In 2016 is de vernieuwde CWO-beoordelingsprocedure vastgesteld. Dit was enerzijds nodig vanwege de

nieuwe organisatiestructuur die in 2015 is doorgevoerd. Anderzijds maken strengere regels en

privacywetgeving het ook noodzakelijk dat de procedure regelmatig tegen het licht wordt gehouden.

25

Adviesraad Wetenschappelijk Onderzoek (AWO)

In 2016 is de AWO van start gegaan. Deze adviesraad heeft een tweeledige taak: hij adviseert de Raad van

Bestuur over het Altrechtbrede onderzoeksbeleid en de onderzoekslijnen kunnen adviezen krijgen van deze

raad. De onderwerpen en thema’s die bij de AWO ter tafel komen, sluiten dan ook nauw aan bij de praktijk

van de onderzoekslijnen. De AWO bestaat uit een vertegenwoordiger en een hoogleraar van elke Altrecht-

onderzoekslijn, de drie ‘academiseringshoogleraren’ en de voorzitter van de CWO.

Ter ondersteuning van de onderzoekers en het wetenschappelijk onderzoek bij Altrecht is er Altrecht

Science, bestaand uit een klein centraal bureau dat onder andere de ambtelijk secretariaten van de

Commissie Wetenschappelijk Onderzoek en de Adviesraad Wetenschappelijk Onderzoek voert.

In 2016 vond de HKZ-audit plaats van Altrecht Science, waarbij ook over de onderzoeksprocessen binnen

Altrecht is gesproken. Er zijn geen bijzonderheden of tekortkomingen naar voren gekomen.

Publicaties

In 2016 hebben veel Altrechtmedewerkers bijgedragen aan het uitdragen van de resultaten van

(wetenschappelijk) onderzoek en de implementatie ervan in het klinische proces. Dit komt ten goede aan de

kwaliteit van de behandeling en de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden. Er is gepubliceerd in

internationale en nationale wetenschappelijke tijdschriften, presentaties zijn gegeven bij (inter-)nationale

congressen of er is bijgedragen aan scholingen.

Onze medewerkers waren ook zichtbaar in de populaire media en op regionale en nationale televisie en

radio. Er zijn presentaties gehouden voor patiëntenverenigingen en er is gepubliceerd in tijdschriften van

patiëntenverenigingen. De publicatielijst 2016, die wij in juli op onze website www.altrecht.nl zullen plaatsen,

geeft een beeld van al deze publicatieactiviteiten.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Het inkoopbeleid van Stichting Altrecht heeft in 2015 een update gehad. Maatschappelijk verantwoord

ondernemen en duurzaamheid zijn aspecten die zijn toegevoegd aan het beleid. Voor inkooptrajecten >

€ 100.000,- aan inkoopomzet per jaar zal Altrecht altijd de eis stellen dat de leverancier 5% van de

inkoopomzet zal besteden aan Social Return.

In 2016 is Altrecht actief aan de slag gegaan met de wettelijke verplichtingen vanuit de Wet Milieubeheer en

de European Energy Directive (EED-audits). Voor onze instellingsterreinen in Utrecht en Zeist zijn de EED-

audits opgesteld en in overleg met het bevoegd gezag besproken. Voor 2017 staan energiebesparende

maatregelen vanuit deze EED-audits in de planning. Eén van de energiebesparende maatregelen is het

toepassen van zonne-energie. Hiervoor is eind 2016 vanuit de SDE+ subsidie, subsidie verkregen. In 2017

zullen haalbaarheidsonderzoeken plaatsvinden en de business cases voor realisatie worden uitgewerkt.

In de contracten voor drukwerk en koffieautomaten worden duurzaamheidsaspecten meegenomen, het

drukwerk van Altrecht voldoet aan het EU- Ecolabel en de koffiebekers in de automaten zijn van rietsuiker

gemaakt en hierdoor 100% herbruikbaar en/of composteerbaar. In 2016 heeft Altrecht ook deelgenomen aan

de aanbesteding Energie die door het inkoopcollectief van Intrakoop is uitgevoerd. Hiermee heeft Altrecht

per januari 2019 gerealiseerd dat zij 100% Nederlandse Windenergie en CO2 gecompenseerd aardgas

inkoopt. Dit is momenteel één van de hoogste standaarden van duurzame energie die voor Altrecht

realiseerbaar is.

In 2016 heeft Altrecht haar lidmaatschap van het Milieu Platform Zorg weer actief opgepakt en deelgenomen

aan een aantal ledenbijeenkomsten en werkgroepen rondom Afval en duurzame Inkoop. Dit heeft

geresulteerd in het feit dat Altrecht een vervolg heeft gegeven aan het convenant ‘Verduurzamen en energie

besparen in de Utrechtse Zorg’, door met de gemeente Utrecht, Milieu Platform Zorg en 8 andere Utrechtse

26

zorginstellingen de samenwerkingsovereenkomst ‘Werken aan een goede zorg voor een gezond milieu’ af te

sluiten. Het doel van dit samenwerkingsverband is dat de deelnemende partijen in 2018 door middel van het

behalen van het Bronzen certificaat van de Milieuthermometer Zorg laten zien dat ze hun bedrijfsvoering

duurzaam inrichten om hiermee de CO2-uitstoot te reduceren. Het doel op de korte termijn is om in 2020

30% minder CO2-uitstoot te hebben en 20% van de verbruikte energie zelf duurzaam op te wekken.

De ambitie is om in 2030 CO2-neutraal te zijn. Vanuit deze samenwerking hebben de aangesloten partijen

ook de Green Deal Zorginstellingen Nederland ondertekend. Hiermee sluiten wij ons aan bij een

kennisnetwerk in Nederland om duurzaam te ondernemen binnen de zorg.

27

3. De medewerkers

In de visie van Altrecht staan de patiënt en zijn/haar naasten voorop. Daarbij wordt uitgegaan van het

individuele proces van herstel en wordt de autonomie van de patiënt bevorderd. Om dit te bereiken zetten

onze medewerkers hun expertise ten volle in, stellen zich professioneel bescheiden, gelijkwaardig en

hoffelijk op, zowel in de relatie met de patiënt als in de relatie met ketenpartners. Wij vinden het van belang

dat de medewerkers zich ondersteund voelen, gewaardeerd en tevreden, waardoor zij met toewijding naast

de patiënt staan in zijn/haar herstelproces. Mede door onze opleidings- en onderzoeks-functie dragen de

medewerkers actief bij aan het evalueren, uitdragen en verder ontwikkelen van ggz-expertise, zowel intern

als aan ketenpartners door middel van consultatie en deskundigheidsbevordering. De zorg die geboden

wordt is gepast, waarbij de keuze van de interventie bepaald wordt door criteria als doelbewust, doelgericht

en doelmatig.

Visie HRM

Altrecht stelt de eigen kracht van mensen centraal. Altrecht staat voor een goede balans tussen

werkgeverschap en werknemerschap, door het beste uit de mensen te halen en door duurzame

inzetbaarheid, passend bij de ontwikkelingen die verankerd zijn binnen Duurzaam Altrecht en binnen

financieel gezonde kaders. De HRM-thema’s die daarbij horen zijn: - zelfregie;

- talentontwikkeling en opleiding;

- duurzame inzetbaarheid en vitaliteit;

- mobiliteit en flexibiliteit;

- plezier, bevlogenheid en betrokkenheid;

- verantwoordelijkheden en regelmogelijkheden zo dicht mogelijk bij het patiënt-proces;

- leiderschapsontwikkeling;

- organisatieontwikkeling (inrichting, besturing en cultuur).

HRM-thema’s in 2016

Altrecht heeft het fundament gelegd voor een adaptieve organisatie, die én in control is én voorbereid op de

ontwikkelingen in de ggz. In 2016 zijn hiertoe de HRM-thema’s nader uitgewerkt, door thema's uit te werken

in een visie/kader per thema (wat is de bedoeling, waarom doen we wat we doen, wat is nut en noodzaak),

ze vervolgens te verwerken tot een interventietoolbox per thema om leidinggevenden en medewerkers in

maatwerkvorm optimaal te faciliteren. Ten slotte hebben we gemonitord of we de gestelde doelen hiermee

ook daadwerkelijk hebben behaald (helpende hand en wakend oog).

In 2016 zijn stappen gezet om ook onze teamleiders intensief te betrekken bij de doorontwikkeling van

Altrecht als adaptieve organisatie. Door middel van dialoogtafels is inspiratie opgehaald en geluisterd naar

de dilemma’s en uitdagingen van de leidinggevenden bij Altrecht. Voor 2017 betekent dit een vervolg: we

gaan invulling geven aan de verdere doorontwikkeling van de groep teamleiders/teamcoördinatoren.

28

Duurzame inzetbaarheid

Eind 2016 is een voorzichtige start gemaakt om Duurzame Inzetbaarheid vorm te geven binnen Altrecht.

Initiatieven op dit gebied zijn de deelname aan de week van de werkstress en de borging van praktische

maatregelen in de RI&E. Ook is er een pilot gestart om de jaargesprekken in de vorm van 360-graden-

feedback vorm te geven.

Met betrekking tot het thema Arbeidsomstandigheden was het doel om het beleid te ontwikkelen en gereed

te maken voor implementatie. Dit is gereed en zal in 2017 vervolg krijgen in uitvoerende zin. Medio 2016 is

met de aanstelling van een projectleider preventie begonnen met het opstellen van een vernieuwd

Arbobeleidsplan. De belangrijkste thema’s in het beleidsplan zijn:

- een werkende Risico Inventarisatie & Evaluatie;

- kaders en een praktische basis bieden voor duurzame inzetbaarheid en medewerkersveiligheid;

- actuele en toegankelijk informatie organiseren met betrekking tot Arbo en veiligheid voor

medewerkers.

Altrecht heeft een relatief hoog ziekteverzuim. Doel was én is om het beleid rondom ziekteverzuim verder te

ontwikkelen zodat het verzuim structureel verlaagt en ontwikkelingen in verzuim beter beheersbaar worden.

Een aantal maatregelen is gerealiseerd:

- eind 2016 is er een contract afgesloten met een nieuwe arbodienstverlener. Dit is één van de

stappen in het proces om ziekteverzuim structureel te verlagen door de toegankelijkheid en

slagkracht van de leidinggevenden en de bedrijfsarts te vergroten.

- daarnaast zijn in het najaar trainingen ‘oplossingsgericht verzuimmanagement’ aangeboden aan het

management. Deze trainingen zullen ook in 2017 aangeboden worden, evenals bijeenkomsten voor

de medewerkers.

Op dit moment daalt het verzuim. Ziekteverzuim blijft in 2017 een belangrijk onderdeel van de A3-cyclus van

HRM.

Professionalisering

De ontwikkelingen op het gebied van professionalisering en registratie van zorgprofessionals heeft ook in

2016 zijn vervolg gekregen. Dit proces is een onderstreping van de interne bewegingen op het gebied van

kwaliteitsverbetering en bekrachtiging van het proces van zelfregie. De essentie van dit proces is

bevordering en onderhoud van deskundige beroepsuitoefening en een bij de professie aansluitende

taaktoewijzing.

Participatie in besluitvorming en uitvoering

Altrecht hecht veel waarde aan de stem van de medewerker. Samen met de OR heeft zij een project

vormgegeven om medewerkers vroegtijdig te betrekken en een actieve rol te geven in besluitvorming en

uitvoering van deze besluiten. Dit doen we aan de hand van de Danthe-methodiek. Er is een toolbox

ontwikkeld om participatie handen en voeten te geven. Voor 2017 hebben we de ambitie uitgesproken om

elk project, elke ontwikkeling en elk thema participatief aan te vliegen.

Tenslotte stond 2016 in het teken van voorbereiding op een nieuw personeelsinformatiesysteem per 01-01-

2017. Veel effort is gestoken in het nog beter op orde krijgen van onze werkprocessen en digitale systemen.

29

4. Bestuur, toezicht en medezeggenschap

Governance code

Altrecht onderschrijft de normen met betrekking tot goed bestuur, goed toezicht en adequate

verantwoording, zoals die zijn neergelegd in de Zorgbrede Governance Code en past deze toe. Tevens zijn

eerste voorbereidingen in 2016 getroffen om de Governance code Zorg 2017 toe te gaan passen in 2017 en

verder.

Klokkenluidersregeling

Altrecht wil graag openheid en transparantie betrachten bij al haar activiteiten. Toch kunnen er zich situaties

voordoen waarbij openheid niet vanzelfsprekend is. Altrecht kent daarom een klokkenluidersregeling.

De klokkenluidersregeling maakt dat Altrecht aanspreekbaar is op te goeder trouw gedane meldingen van

redelijke vermoedens van onregelmatigheden respectievelijk van misstanden binnen de organisatie door

werknemers, zonder dat de melder daardoor wordt geschaad in zijn of haar positie. De klokkenluiders-

regeling bestaat naast de klachtenregeling medewerkers. Er is dan ook een verschil tussen een klacht en

een misstand. Een klacht betreft kritiek op - of grensoverschrijdend gedrag binnen - de organisatie

(waaronder ongewenste intimiteiten) die kunnen worden gemeld bij de leidinggevende en/of vertrouwens-

persoon en/of de klachtencommissie individuele medewerkers. Een misstand daarentegen is een

(vermoeden van) onregelmatigheden van ernstige aard buiten de reguliere werkprocessen, zoals strafbare

feiten als fraude en diefstal of ernstige gevaren voor de volksgezondheid, milieu of veiligheid. Een melding

hiervan kan worden gedaan bij de leidinggevende en/of Raad van Bestuur en/of bij een daartoe intern

aangewezen vertrouwenspersoon zijnde de bedrijfsmaatschappelijk werker van Altrecht of een melding bij

een externe vertrouwenspersoon.

In het verslagjaar hebben geen meldingen plaatsgevonden uit hoofde van de regeling.

Raad van Toezicht

Bestuur en toezicht

De taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en werkzaamheden van de Raad van Bestuur zijn statutair

en in het bestuursreglement vastgelegd. De Raad van Bestuur legt verantwoording af aan de Raad van

Toezicht. De Raad van Toezicht werkt volgens een reglement Raad van Toezicht. Beide documenten

dragen zorg voor een schriftelijke en inzichtelijke vastlegging van de verantwoordelijkheidsverdeling

(informatieprotocol) tussen beide organen. De leden van de Raad van Toezicht hebben geen directe

belangen bij de instelling. Jaarlijks voert de Raad van Toezicht evaluatie- en functioneringsgesprekken met

de Raad van Bestuur.

Samenstelling en onafhankelijkheid

De Raad van Toezicht bestond begin 2016 uit 5 personen en vanaf november 2016 uit 6 personen.

De leden van de Raad van Toezicht zijn onafhankelijk. De heer Büller is benoemd in de Raad van Toezicht

op voordracht van de Patiëntenraad. Bij de aanstellingsprocedure van de twee nieuwe leden in 2016 waren

de drie medezeggenschapsorganen betrokken.

De Raad van Toezicht voldoet qua deskundigheid in totaliteit aan het profiel dat gesteld is in de statuten van

Altrecht. Wijzigingen in nevenfuncties van Raad van Toezichtleden worden gedeeld in de vergadering van

de Raad van Toezicht. Daarmee worden mogelijke belangenverstrengelingen voorkomen.

30

Evaluatie Raad van Bestuur

De Raad van Toezicht ziet toe op het functioneren van het bestuur en beoordeelt in dat kader ook expliciet

het functioneren van beide leden van de Raad van Bestuur.

Overleg met medezeggenschapsorganen

Een delegatie van de Raad van Toezicht heeft tweemaal overlegd met de Ondernemingsraad (conform de

WOR) en een vergadering bijgewoond van de Patiëntenraad.

Informatievoorziening van leden Raad van Toezicht

Naast het deelnemen van een delegatie van de Raad van Toezicht aan overleggen met Patiëntenraad en

Ondernemingsraad, wordt de raad per vergadering voorzien van schriftelijke informatie vanuit de (zorg)-

eenheden van Altrecht. Hierin zijn de voornaamste ontwikkelingen, de voortgang van de ontwikkelingen en

eventuele strategische knelpunten benoemd vanuit de eenheden. Voorts is er 1 keer per jaar een

bijeenkomst waarin de leden van de Raad van Toezicht en de leidinggevenden elkaar ontmoeten en

spreken.

In 2016 heeft verder nog een strategiesessie plaatsgevonden waarin uitgebreid is stilgestaan bij het

strategisch beleid van Altrecht en haar positionering in de markt. Hierbij is de richting naar wijkgericht

werken met andere partners in samenhang met onze hoogspecialistische expertise uitgebreid aan bod

gekomen. Het bespreekbaar maken van keuzen daarin, risico’s, evenals de visie van de Raad van Toezicht

hierop zijn aan bod geweest. Het jaarlijks organiseren van een dergelijke sessie zonder aanvullende

agendapunten komt voort uit een zelfevaluatie van de Raad van Toezicht.

Het inhoudelijk informeren van Raad van Toezichtleden geschiedt tevens door nagenoeg iedere vergadering

te starten met een presentatie van een zorgeenheid of over een inhoudelijke ontwikkeling. Onderstaand treft

u een kort overzicht van thema’s die 1 of meerdere keren aan de orde zijn geweest in de Raad van

Toezichtvergaderingen:

- strategische voortgang (Fivoor, Jeugd, wijkgericht werken, en dergelijke).

- financiële en zorginhoudelijke thema’s (T-rapportage).

- bestuurscontract en de evaluatie van de voortgang van de afspraken.

- vastgoedontwikkelingen binnen Altrecht (waaronder gebiedsvisie terrein Den Dolder).

- werving van Raad van Bestuur- en Raad van Toezichtleden.

Ook vindt eenmaal per jaar dialoog en discussie plaats tussen Raad van toezicht, Raad van bestuur en alle

leidinggevenden en zijn er de uitgebreide overlegvergaderingen waaraan ook de

medezeggenschapsorganen deelnemen.

31

Rooster van aftreden en zittingstermijnen

Conform de Zorgbrede Governancecode staat in de statuten beschreven dat een lid van de Raad van

Toezicht voor een periode van vier jaar wordt benoemd, met de mogelijkheid tot herbenoeming van nog

eens vier jaar:

Naam Datum begin Datum (def.) aftreden Herbenoembaar

ja/nee

Drs. M.J.C. Heeremans 1 januari 2011 1 januari 2019 Nee

Dr. H.A. Büller

5 oktober 2010

5 oktober 2018 Nee

Mw. I. de Jong

9 oktober 2012 9 oktober 2020 Nee

Dhr. W. van Winden

9 oktober 2012 9 oktober 2020 Nee

Dhr. W. Moerman 22 september 2014 1 mei 2016 Nvt

Mw. S.D.T. Zandstra 1 november 2016 1 november 2020 Ja

Ir. H. Abeln 1 november 2016 1 november 2020 Ja

Verslagjaar 2016

De voltallige Raad van Toezicht is in het verslagjaar zes keer bijeen geweest, steeds in aanwezigheid van

de Raad van Bestuur. De Raad van Toezicht heeft overleg met de Raad van Bestuur over de strategie-

bepaling, de keuzen daarin en de risico’s die daaraan verbonden zijn voor de organisatie. Het perspectief

van de patiënt en de continuïteit van de zorgverlening zijn daarbij leidende perspectieven. Tevens is de

bedrijfsvoering en de sturing daarop iedere vergadering onderwerp van gesprek.

De Raad van Toezicht kent drie commissies:

de financiële commissie;

de personele commissie;

de commissie kwaliteit en veiligheid.

De financiële commissie bestaat uit de heer Van Winden (voorzitter), mevrouw De Jong en mevrouw

Zandstra. Deze commissie heeft in 2016 zeven keer vergaderd.

De personele commissie bestaat uit mevrouw Heeremans (voorzitter), de heer van Winden en de heer

Abeln. In het verslagjaar is deze commissie twee maal bijeen geweest.

De commissie kwaliteit en veiligheid bestaat uit de heer Büller (voorzitter), mevrouw de Jong en de heer

Abeln. Deze commissie is in 2016 twee keer bijeen geweest.

32

Raad van Bestuur

In het verslagjaar bestond de Raad van Bestuur uit twee personen, mevrouw R.H.M. Vernimmen (voorzitter)

en de heer R.T.J.M. Janssen (tot 1 mei 2016) en de heer A.C. de Grunt (vanaf 1 september 2016). De Raad

van Bestuur bestuurt op strategische, financiële, inhoudelijke en organisatorische aangelegenheden. De

Raad van Bestuur is collegiaal en integraal verantwoordelijk, maar beschikt wel over een verdeling van

aandachtsgebieden/portefeuilleverdeling. Deze is met de komst van het nieuwe lid herijkt.

De portefeuilleverdeling is als volgt:

R. Vernimmen (voorzitter) L. de Grunt

Raad van Toezicht Financiële commissie Raad van Toezicht

Commissie Kwaliteit en veiligheid Raad van Toezicht Bedrijfsvoering

Bestuursbureau/secretariaat Vastgoed en facilitair

Kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid Informatisering

Herstelondersteunende zorg Financiën, zorgcontractering en inkoop

Specialistische opleidingen (A,P,GGZ,VS) Ondernemingsraad

Patiëntenraad EPD

Familieraad Participatie: Indigo

Participatie: Fivoor HRM

Altrecht Science

Daarnaast dragen beide Raad van Bestuursleden gezamenlijk zorg voor een directe aansturing van de

zorgeenheden.

Ten aanzien van de besturing zijn de volgende uitgangspunten leidend:

verantwoordelijkheden zo dicht (als) mogelijk bij het primair proces.

horizontale naast verticale gerichtheid en gerichtheid op belanghebbenden: patiënt, familie,

medewerkers, verzekeraars, gemeenten, verwijzers, Inspectie, Raad van Toezicht.

gerichte samenwerking.

gebruik van de Danthe-methodiek.

De aansturing van de zorgeenheden wordt vormgegeven door iedere 4 maanden resultaatgesprekken

(T-gesprekken) te hebben met de leidinggevenden van de (zorg)eenheid over de resultaten van de eenheid.

Daarbij ligt de focus op behaalde resultaten, maar zeker ook op het bereiken van nog te behalen resultaten

en de wijze waarop. Dit betreft zowel de (zorg)inhoudelijke als de financiële en bedrijfsvoeringsresultaten.

De ontwikkelingen binnen de eenheid worden besproken, evenals de knelpunten of dilemma’s die ervaren

worden. Daarnaast wordt specifiek aandacht besteedt aan de verbeteracties per (zorg)eenheid. Deze

verbeteracties kunnen voortkomen uit in- of externe audits, klachten of anderszins geconstateerde

verbeterpunten. Deze gesprekken zijn in aanwezigheid van een delegatie van de medezeggenschap.

Deze resultaatgesprekken zijn onderdeel van de planning- en controlcyclus en worden vormgegeven

conform de A3-managementgesprekken. De A3-managementgesprekken zijn onderdeel van de

A3-methodiek die in 2015 is omarmd door Altrecht. In 2016 is gestart met een A3 op Altrecht-niveau en

vervolgens zijn de eenheden aan de slag gegaan met het opstellen van een eigen A3. Deze A3, die gezien

kan worden als jaarplan, focust op de zaken die nog groeiende zijn. Het betreft die thema’s die nog in

ontwikkeling zijn of waar verbeteringen nodig zijn. De A3- methodiek gaat uit van 'Meer focus, meer sturing

en minder papier'. Het vertaalt de missie en visie van de organisatie/eenheid eenvoudig naar concrete

actieplannen en ondersteunt bij de realisatie daarvan. Per april 2016 was de afspraak dat alle

(zorg)eenheden over een eigen A3 zouden beschikken. Naast alle eenheden zijn er ook meerdere teams

33

binnen Altrecht die op basis van de eenheid-A3 een eigen team-A3 hebben opgesteld. De doelstelling voor

2017 is om het gebruik van de A3-methodiek verder door te ontwikkelen, waarbij de A3 digitaal mogelijk in

de vorm van rapportages kan faciliteren.

Belangenverstrengeling

Bij de benoeming van bestuurders beziet de Raad van Toezicht de nevenfunctie(s) van de kandidaat op

mogelijke belangenverstrengeling/verenigbaarheid met de bestuursfunctie. Voor nieuwe nevenfuncties geldt

dat vooraf toestemming gegeven moet zijn door de Raad van Toezicht. Zie voor een overzicht van hoofd- en

nevenfuncties van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht de bijlagen 1 en 2.

Beoordeling en bezoldiging Raad van Bestuur

De bezoldiging van de bestuurders is gebaseerd op de zogenaamde WNT-norm. De personele commissie

van de Raad van Toezicht bespreekt jaarlijks de aanpassingen in de remuneratie van beide bestuurders,

draagt er daarbij zorg voor dat in geen geval de grenzen van de in deze adviesregeling vermelde normen

(waaronder het Totaal Vast Inkomen) worden overschreden en informeert de Raad van Toezicht hierover.

In de jaarrekening is, conform de door de wet voorgeschreven informatie over de hoogte en de structuur van

de bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur, informatie opgenomen. Planning en control

De Raad van Bestuur vergadert wekelijks. De Raad van Bestuur overlegt periodiek, conform de planning- en

controlcyclus van Altrecht, iedere 4 maanden met alle leidinggevenden van de zorgeenheden. Indien sprake

is van speciale aandachtspunten bij een zorgeenheid, wordt hier maandelijks over gesproken met de Raad

van bestuur totdat de situatie verbeterd is. Iedere maand vindt er een leidinggevendendag plaats onder

leiding van de Raad van Bestuur, waarop actuele inhoudelijke thema’s en ontwikkelingen in gezamenlijkheid

worden besproken en om daar waar mogelijk gezamenlijke besluitvorming te bewerkstelligen. De agenda

wordt vanuit de groep van leidinggevenden voorbereid. Voorts bezoekt de Raad van Bestuur afdelingen en

houdt lunchbijeenkomsten, waaraan medewerkers uit alle geledingen kunnen deelnemen.

Medezeggenschap

Het jaar 2016 heeft vooral in het teken gestaan van de overgang van de tijdelijke Ondernemingsraad met

3 OR’en naar 1 OR. Deze structuur van medezeggenschap sluit goed aan bij de organisatiestructuur van

Altrecht. De nieuw gekozen OR bestaat uit 15 leden en 1 toegevoegd lid vanuit de OR Aventurijn. De OR

wordt ondersteund door 2 ambtelijk secretarissen van bureau medezeggenschap.

De OR heeft 2 commissies ingesteld om zich te verdiepen in een bepaald thema of onderwerp. Het gaat om

de commissie Sociaal Beleid en Veiligheid-Gezondheid-Welzijn-Milieu (commissie SB-VGWM) en de

commissie PR en communicatie, die zich bezighoudt met de communicatie naar de medewerkers toe.

De OR is gaan werken met aandachtsfunctionarissen, een tweetal personen uit de OR die contact houden

met een aantal (zorg)eenheden. Onderwerpen die spelen op een afdeling kunnen bij deze aandachts-

functionarissen onder de aandacht worden gebracht. Vanuit de (zorg)eenheden zijn er ambassadeurs die

contact hebben met de aandachtsfunctionarissen over wat er speelt op hun eigen afdeling. Voor de OR is

participatie een zeer belangrijk onderdeel in de bedrijfsvoering van Altrecht. De OR werkt daarom met de

‘Danthe-methode’, een dynamisch procesmodel voor besluitvorming en participatie in organisaties, waarvan

driehoekgesprekken tussen medewerkers, leidinggevende en OR een belangrijk onderdeel zijn.

De OR heeft de volgende kernvisie:

Een investering in de medewerker is een investering in de patiënt!

34

5 Financiën

Resultaatontwikkeling

Het resultaat over 2016 is uitgekomen op € 477.000. Dit resultaat ligt in lijn met het resultaat over 2015 van

€ 303.000. Omdat dit resultaat in relatie tot de totale opbrengst afwijkt van de interne doelstelling van 2%

vraagt het sturen op een hoger positief resultaat uit gewone bedrijfsvoering aandacht.

Onderstaande tabel laat de ontwikkeling van de opbrengsten, kosten en resultaten over de afgelopen vijf

jaar zien:

Bedragen in duizenden € 2016 2015 2014 2013 2012

Wettelijke budget 173.920 173.830 170.435 183.420 189.355

Overige opbrengsten 10.917 16.348 14.427 11.930 16.527

Totale opbrengsten 184.837 190.178 184.862 195.350 205.882

Kosten 184.679 190.275 185.804 188.892 199.657

Aandeel derden 319 400 36 -48 0

Resultaat 477 303 -906 6.410 6.225

% resultaat vs opbrengsten 0,3% 0,2% -0,5% 3,3% 3,0%

Belangrijke ontwikkelingen die de exploitatie en het resultaat, alsmede de opbouw van het resultaat over

2016 hebben beïnvloed, zijn het beheersen van de contract- en controlerisico’s op met name de

Zorgverzekeringswet en het verder implementeren en borgen van de decentralisatie van de jeugdzorg naar

de gemeenten die in 2015 is ingezet.

De contractrisico’s binnen de Zorgverzekeringswet zijn vanaf het jaar 2014 substantieel. Per verzekeraar

worden deze risico’s gedurende het jaar gevolgd. Waar relevant worden met verzekeraars nadere afspraken

gemaakt hoe eventuele contractoverschrijdingen naar aanleiding van volume en gemiddelde prijs worden

afgewikkeld. Dit zijn intensieve processen die nog niet met alle verzekeraars zijn afgewikkeld. Wel heeft dit

op onderdelen geleid tot het positief bijstellen van de reserveringen die ultimo 2015 reeds hiervoor in de

jaarrekening zijn opgenomen.

Betreffende de controlerisico’s is het zelfonderzoek over het schadelastjaar 2014 in 2017 afgewikkeld. De

hierbij behorende verplichting is op de balans per ultimo 2016 opgenomen. Op basis van het voor het

schadelastjaar 2015 vastgestelde controleplan is een inschatting gemaakt van het risico voor de jaren 2015

en 2016, die als reservering in de balans per ultimo 2016 is opgenomen.

35

Ontwikkeling solvabiliteit en liquiditeit

In onderstaande tabel wordt door middel van een aantal kengetallen de ontwikkeling van de solvabiliteit en

de liquiditeit over de afgelopen vijf jaren weergegeven.

Bedragen in duizenden € 2016 2015 2014 2013 2012

Geconsolideerd eigen

vermogen (EV)

41.624

41.147

40.879

41.942

35.470

Balanstotaal (BT) 146.545 157.151 153.660 190.960 189.315

Solvabiliteit (EV/BT) 28,4% 26,2% 26,6% 22,0% 18,7%

DSCR 1,41 1,25 1,26 2,20 2,39

De solvabiliteit is per ultimo 2016 verbeterd ten opzichte van 2015. Dit vooral door de afname van het

balanstotaal in relatie tot een beperkte toename van het eigen vermogen als gevolg van het resultaat over

2016. Overigens wordt ruim voldaan aan de norm van 15%, zoals de BNG deze voor 2016 in de

kredietovereenkomst heeft opgenomen.

De ‘debt service coverage ratio’ (DSCR) is over 2016 met 1,41 hoger dan in 2015. Bij het bepalen van de

DSCR mag het resultaat uit hoofde van verkoop van gebouwen niet worden meegenomen. In 2015 was in

het resultaat hiervoor een hoger bedrag verantwoord.

Met de DSCR van 1,41 wordt voldaan aan de norm van 1,4 zoals deze door de BNG in de

kredietovereenkomst is opgenomen.

De liquiditeit is per ultimo 2016 iets lager dan 2015 met name door hogere posities ‘nog te factureren’. De

kredietfaciliteit bij de BNG is ruim toereikend. Op basis van de liquiditeitsprognoses kan worden vastgesteld

dat deze ook voor 2017 en 2018 toereikend is.

Financiële instrumenten

Met betrekking tot het gebruik van financiële instrumenten hanteert Altrecht een risicomijdende strategie. In

2016 zijn geen nieuwe afgeleide financiële instrumenten ingezet. Voor 2017 is dat evenmin de planning.

Eventuele financiële instrumenten worden uitsluitend aangehouden indien sprake is van een effectieve

hedge met als doel renterisco’s op langlopende financiering te mitigeren. In het beleid is geen ruimte voor

financiële instrumenten die gericht zijn op het behalen van positieve rendementen op die instrumenten.

Toekomstige ontwikkelingen

Voor 2017 is, met de rendementseis van 2% als uitgangspunt, een begroting vastgesteld, waarin directe

kosten in lijn worden gebracht met de omzetontwikkeling en er aanvullende besparing plaatsvindt op de

indirecte kosten.

Om deze begroting daadwerkelijk te realiseren is een aantal maatregelen genomen zoals :

Strakker sturen op declarabiliteit van medewerkers.

Strakker sturen op beheersing loonkosten (inclusief de inzet van personeel niet in loondienst) en

bijbehorende disciplinemix.

Aandacht voor vitaliteit van medewerkers en beheersing van verzuim.

36

Het hoogfrequent monitoren van de werkelijke productie in relatie tot de gemaakte contractafspraken

ter voorkoming van contractoverschrijdingen. Bij dreigende overschrijding zal vooraf overleg met de

verzekeraar plaatsvinden.

Het verbeteren van de administratieve organisatie, zodat het risico op terugbetalingen uit hoofde van

rechtmatigheid naar aanleiding van zelfonderzoeken wordt beperkt.

Het uitfaseren van, ondanks een verantwoorde bedrijfsvoering, structureel verlieslatende productie

indien de financiers niet bereid zijn hiervoor een passend tarief te vergoeden.

Deze maatregelen worden gedurende het jaar kort-cyclisch gevolgd. Waar nodig worden gedurende het jaar

aanvullende maatregelen genomen indien niet aan de kaders voldaan wordt zoals deze in de begroting zijn

vastgelegd.

Op het gebied van vastgoed wordt, conform het strategisch plan vastgoed, het beleid voortgezet om het

gebruikte aantal vierkante meters zoveel mogelijk te beperken en de leegstand te beheersen. Op korte

termijn worden geen omvangrijke investeringen verwacht die vragen om aanvullende financiering.