Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals...

23
Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde © Grenzeloos Pagina 1 Inhoud Deze handleiding bevat de volgende onderdelen: 1- Topografie bij Grenzeloos 2- Opzet en onderdelen 3- Planning en toetsing 4- Toegang tot het materiaal 5- Didactische basis 6- Normering toetsen 1. Topografie bij Grenzeloos De topografie bij Grenzeloos heeft als doel om topografie beter te laten beklijven, relevant te laten zijn voor kinderen en goed aan te laten sluiten bij de kerndoelen. Meer achtergrond hierover is te vinden bij onderdeel 3 van deze lesvoorbereiding. Bovenstaande doelstellingen betekenen het volgende voor het lesmateriaal: - Toponiemen worden aangeboden in een relevante context; zowel in tekst als in beeld. - Toponiemen worden zoveel mogelijk herhaald, zodat er meer kans is dat het beklijft. - Leerlingen moeten de belangrijkste toponiemen kunnen plaatsen en een beeld hierbij hebben. Van de minder belangrijke toponiemen is het voldoende dat ze kunnen aangeven in welke regio ze liggen. Het doel is niet ‘stippen op een kaart kunnen zetten’, maar een ‘relevant geografisch wereldbeeld ontwikkelen’. Grenzeloos vertaalt deze criteria voor het lesmateriaal in de volgende twee onderdelen van de methode: 1. Binnen de thema’s van Grenzeloos: in context Binnen de thema’s van de methode komen de belangrijkste 100 toponiemen (zoals bepaald door het Cito en verdeeld over Nederland, Europa en de wereld) in context terug. Dat betekent dat binnen een thema over ‘waar komt je eten vandaan’ in de paragraaf over visserij zowel Japan als Noorwegen aan bod komt. Of in een paragraaf over landbouw zowel Afrika als Nederland. Op deze manier gaan de toponiemen voor leerlingen meer leven en dragen ze bij aan het geografische wereldbeeld. 2. Topografie oefenen: TopoMaster De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game die is ontwikkeld in samenwerking met het team van National Geographic Junior. In TopoMaster worden de toponiemen in context aangeboden, voorzien van 1.000 prachtige beelden en 500 aansprekende weetjes. Dit zorgt voor beleving en motivatie. En het geeft de kinderen meer ‘haakjes’ dan alleen een stip op een kaart. De gameplay (het behalen van status, sterren, levels en het vrijspelen van onderdelen) zorgt voor de juiste mate van herhaling. TopoMaster is opgebouwd uit drie onderdelen: Nederland, Europa en de wereld. Leerlingen spelen TopoMaster zelfstandig, zowel op tablet, laptop als op pc - en is zowel op school als thuis toegankelijk. In de volgende paragrafen vind je meer informatie over TopoMaster.

Transcript of Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals...

Page 1: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 1

Inhoud Deze handleiding bevat de volgende onderdelen: 1- Topografie bij Grenzeloos 2- Opzet en onderdelen 3- Planning en toetsing 4- Toegang tot het materiaal 5- Didactische basis 6- Normering toetsen 1. Topografie bij Grenzeloos De topografie bij Grenzeloos heeft als doel om topografie beter te laten beklijven, relevant te laten zijn voor kinderen en goed aan te laten sluiten bij de kerndoelen. Meer achtergrond hierover is te vinden bij onderdeel 3 van deze lesvoorbereiding. Bovenstaande doelstellingen betekenen het volgende voor het lesmateriaal: - Toponiemen worden aangeboden in een relevante context; zowel in tekst als in beeld. - Toponiemen worden zoveel mogelijk herhaald, zodat er meer kans is dat het beklijft. - Leerlingen moeten de belangrijkste toponiemen kunnen plaatsen en een beeld hierbij hebben. Van

de minder belangrijke toponiemen is het voldoende dat ze kunnen aangeven in welke regio ze liggen. Het doel is niet ‘stippen op een kaart kunnen zetten’, maar een ‘relevant geografisch wereldbeeld ontwikkelen’.

Grenzeloos vertaalt deze criteria voor het lesmateriaal in de volgende twee onderdelen van de methode: 1. Binnen de thema’s van Grenzeloos: in context Binnen de thema’s van de methode komen de belangrijkste 100 toponiemen (zoals bepaald door het Cito en verdeeld over Nederland, Europa en de wereld) in context terug. Dat betekent dat binnen een thema over ‘waar komt je eten vandaan’ in de paragraaf over visserij zowel Japan als Noorwegen aan bod komt. Of in een paragraaf over landbouw zowel Afrika als Nederland. Op deze manier gaan de toponiemen voor leerlingen meer leven en dragen ze bij aan het geografische wereldbeeld. 2. Topografie oefenen: TopoMaster De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game die is ontwikkeld in samenwerking met het team van National Geographic Junior. In TopoMaster worden de toponiemen in context aangeboden, voorzien van 1.000 prachtige beelden en 500 aansprekende weetjes. Dit zorgt voor beleving en motivatie. En het geeft de kinderen meer ‘haakjes’ dan alleen een stip op een kaart. De gameplay (het behalen van status, sterren, levels en het vrijspelen van onderdelen) zorgt voor de juiste mate van herhaling. TopoMaster is opgebouwd uit drie onderdelen: Nederland, Europa en de wereld. Leerlingen spelen TopoMaster zelfstandig, zowel op tablet, laptop als op pc - en is zowel op school als thuis toegankelijk. In de volgende paragrafen vind je meer informatie over TopoMaster.

Page 2: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 2

2. Opzet en onderdelen In TopoMaster beantwoorden kinderen vragen over de 300 belangrijkste toponiemen. Met iedere vraag verdienen ze punten. Na de weetjesvraag (de quizvraag) is de vervolg-opdracht het toponiem te plaatsen op de kaart (de locatievraag). Hieronder worden de verschillende onderdelen van TopoMaster toegelicht.

Page 3: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 3

Toponiemen In TopoMaster zijn de 300 door Cito aanbevolen toponiemen vertegenwoordigd: 100 uit Nederland, 100 uit Europa, 100 van de wereld. Bovendien wordt er extra nadruk gelegd op de 100 belangrijkste toponiemen binnen deze 300. Deze komen drie keer zoveel terug als de overige toponiemen. Dit gebeurt in de levels zelf, maar ook in de Masterquiz.

Page 4: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 4

Levels Elk onderdeel bestaat uit ongeveer 15 levels. Zo bevat het onderdeel Nederland bijvoorbeeld de levels Provincies, Hoofdsteden en Wateren. De onderdelen Europa en de wereld bevatten bovendien een herhalingslevel om de leerling nogmaals met de toponiemen uit het vorig onderdeel te laten oefenen. Elk level bestaat uit quizvragen, locatievragen en bonusvragen.

Page 5: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 5

Quizvragen De quizvragen gaan altijd samen met een bijzonder weetje over een toponiem. Hierbij kan de leerling een hint gebruiken. De vragen worden ondersteund met beeld en soms ook met audio. Na het beantwoorden van de vraag, wordt gevraagd waar het toponiem ligt op de landkaart.

Page 6: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 6

Locatievragen Bij het aanwijzen op de kaart kan de leerling zelf kiezen uit verschillende moeilijkheidsgraden: makkelijk (laten zien waar het ligt), gemiddeld (kiezen uit drie plaatsen) en moeilijk (zelf aanwijzen). Het aantal punten wordt bepaald door de moeilijkheidsgraad: 20, 40 of 60 punten.

Bonusvragen Bonusvragen zijn vragen die in sommige levels voorkomen en waarmee extra punten verdiend kunnen worden. Het betreft quizvragen met ‘rare weetjes’ over een plaats die bedoeld zijn als fun; hier is geen locatievraag aan gekoppeld.

Page 7: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 7

Herhaling en gameplay Door het beantwoorden van de vragen verdient de leerling punten. Hiermee kan hij per level maximaal 3 sterren behalen. Gebruikt de leerling een hint, dan kost dat punten. De leerling zal na het spelen van een level worden aangespoord om het level nogmaals te spelen om zijn score te verbeteren. Als een level op een bepaald niveau is uitgespeeld (minimaal twee sterren), opent zich het volgende level. Met de punten die de leerling behaalt, kan hij een steeds hogere status behalen. De leerling begint als TopoGroentje en klimt – via TopoTalent, TopoTopper en TopoProf - uiteindelijk op naar de hoogst mogelijke status: TopoMaster!

Page 8: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 8

Puntentelling per level en aantal sterren De punten in de reguliere levels zijn als volgt te verdienen: - Gewone vraag goed: 40 punten - Locatievraag moeilijk: 60 punten - Locatievraag gemiddeld: 40 punten - Locatievraag makkelijk: 5 punten - Bonusvraag: 60 punten - Hint: -/- 20 punten Op basis een inschatting van wat een leerling redelijkerwijs per vraag aan punten kan halen, is vastgesteld wat de beste ‘motivatie-grens’ is voor het behalen van twee sterren. Immers, met twee sterren mag je pas door naar het volgende level. Dat punt mag niet al te makkelijk bereikt worden, maar het mag ook niet zo moeilijk zijn dat een leerling erdoor ontmoedigd raakt. Hieronder een voorbeeldberekening om duidelijk te maken hoe het werkt. In een level van tien vragen zou een leerling redelijkerwijs zo’n 400 punten moeten kunnen halen. Het maximum aantal punten ligt veel hoger als je alle vragen goed beantwoordt en alle locatievragen met ‘moeilijk’ beantwoordt, maar het is niet te verwachten dat veel leerlingen dit meteen zullen halen. Vervolgens is de vertaling naar sterren als volgt gemaakt: - Met 33% van de score van 400 (dus in dit geval 132 punten) behaalt een leerling een ster. Het level

zal nog een keer gespeeld moeten worden om door te kunnen naar het volgende level. - Om binnen een level twee sterren te halen moet een leerling in ieder geval 75% van die 400 punten

scoren; dus in dit geval 300 punten. - De drie sterren worden behaald door zo’n 20% te scoren boven die 400 punten; in dit geval 480

punten.

Page 9: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 9

Masterquiz Als de leerling alle levels op een bepaald niveau heeft uitgespeeld (gemiddeld minimaal twee sterren), opent zich de Master Quiz. In deze quiz draait het om het zo snel mogelijk aanwijzen van de belangrijkste toponiemen op de kaart. Hoe sneller de leerling de toponiemen aanwijst, hoe hoger de uiteindelijke score. Het doel van de quiz is je score opkrikken en zo hoog mogelijk in de highscorelijst terecht komen. De quiz kan oneindig worden gespeeld, waarbij de aanwijsvragen op wisselende niveaus terugkomen.

Page 10: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 10

3. Planning en toetsing Inzet in groepen 5 tot en met 8 Je kunt als school of leerkracht zelf kiezen in welke leerjaren je TopoMaster inzet. Zo kun je in groep 6 starten met Nederland, in groep 7 Europa doen en in groep 8 de wereld. Je kunt ook in groep 5 starten met Nederland. Of zelfs leerlingen helemaal vrij laten wanneer ze wat gaan spelen. Binnen het schooljaar zijn er ook meerdere opties: - vanaf het begin van het schooljaar kinderen vrij laten spelen - kiezen voor een bepaald moment in het jaar waarop de gehele klas in een afgebakende periode

gaat spelen, bijvoorbeeld gedurende een maand of twee maanden aan het einde van het schooljaar. - het spelen van TopoMaster faseren over het jaar, door aan te geven wanneer kinderen in ieder geval

bij een bepaald level moeten zijn. Zie voor een voorbeeld het kopje Jaarplanning verderop in deze paragraaf.

Tijdsduur Ieder onderdeel (dus Nederland, Europa en de wereld) bevat zo’n 15 levels – exclusief de herhalingslevels. Per level zullen de kinderen ongeveer 15 tot 30 minuten aan het spelen zijn. Dat betekent een totale speeltijd van ongeveer 6 á 7 uur per onderdeel, gerekend zonder het opnieuw spelen van de levels om meer punten te kunnen halen of het volgende level open te kunnen spelen. Per leerling zal de totale speeltijd natuurlijk verschillend zijn. Zelfstandig en klassikaal TopoMaster is ontwikkeld voor leerlingen om zelfstandig te kunnen spelen, zowel thuis als op school, zowel op tablet als op een computer. Daarnaast is het mogelijk om per onderdeel van TopoMaster (dus voor Nederland, Europa en de wereld) kort een klassikale introductie te doen op het digibord. Deze introductie bevat – vergelijkbaar met de lessen van Grenzeloos – de volgende onderdelen: - een openingsbeeld (om de kinderen nieuwsgierig te maken) - de doelen van het oefenen met TopoMaster (wat gaan de kinderen doen, wat gaan ze leren) - een kort intro-filmpje dat een indruk geeft van wat er in de game aan bod komt - een overzichtskaart van het betreffende onderdeel, waar je als leerkracht eventueel al wat vragen

over kunt stellen (wat weten ze al, voorkennis activeren) Daarna volgt de verwijzing naar TopoMaster en gaan de kinderen zelf aan de slag! Toetsing van topografie Doordat je als leerling speelt in levels om punten te halen en ook de Masterquiz gaat doen, speel je in principe tot je de toponiemen beheerst. Als leerkracht kun je in Blink Studio zien hoe ver leerlingen zijn en zie je welke leerlingen de topografie nog niet voldoende geoefend hebben of nog niet veel punten hebben gehaald; die kun je aansporen om verder te oefenen. Dit maakt het toetsen van topografie als middel om er achter te komen of leerlingen het beheersen in principe niet meer nodig. Omdat het voor kinderen wel motiverend kan zijn om een onderdeel af te sluiten met een toets of omdat je het als leerkracht prettig vindt om meer grip te houden op wat kinderen beheersen, zijn er bij ieder onderdeel context-toetsen ontwikkeld. Dat zijn toetsen waarin het gaat om het toepassen van topografie (dus in een context) en niet om het kunnen benoemen van stippen op een kaart. Dat kan bijvoorbeeld een vraag zijn als: Je ouders willen met het gezin op vakantie naar een Waddeneiland, en ze willen graag vanuit Noord Holland vertrekken en zo kort mogelijk op de boot zitten. Naar welk Waddeneiland kunnen ze het beste gaan? De toets kan zowel op papier als digitaal afgenomen worden.

Page 11: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 11

Er zijn twee soorten toetsen: - tussentoetsen die horen bij een aantal levels van een onderdeel (tussentoets A tot en met E, dus vijf

toetsen per onderdeel) - een eindtoets per onderdeel (waarin de belangrijkste toponiemen van dat onderdeel aan bod

komen, dus toponiemen uit alle levels) De toetsen zijn dus optioneel en kun je gebruiken als je het prettig vindt om op die manier grip te houden op de voortgang van de leerlingen. Hieronder bij ‘Jaarplanning’ zie je een mogelijke manier om die tussentoetsen te koppelen aan een fasering van de levels over het leerjaar. Jaarplanning Wanneer je kinderen niet de vrije hand wilt geven met TopoMaster en graag meer grip wilt houden, dan kun je ervoor kiezen om een fasering in te voeren. Hieronder vind je een mogelijke jaarplanning die je hiervoor kunt gebruiken. Er wordt een indicatie gegeven voor wanneer de kinderen bij welk level zouden moeten zijn. Na ieder blok kun je desgewenst de tussentoets inplannen. De leerling weet dan zelf wanneer hij of zij de toponiemen echt moet kennen. Mogelijke jaarplanning Nederland Blok A Level 1 Provincies September Level 2 Hoofdsteden September / Oktober Level 3 Wateren Oktober Tussentoets A = level 1 tm 3 Oktober Blok B Level 4 Friesland November Level 5 Groningen November / December Level 6 Drenthe December Tussentoets B = level 4 tm 6 December Blok C Level 7 Overijssel Januari Level 8 Flevoland Januari / Februari Level 9 Gelderland Februari Tussentoets C = level 7 tm 9 Februari Blok D Level 10 Utrecht Maart Level 11 Noord-Brabant Maart / April Level 12 Limburg April Tussentoets D = level 10 tm 12 April Blok E Level 13 Noord-Holland Mei Level 14 Zuid-Holland Mei / Juni Level 15 Zeeland Juni Tussentoets E = level 13 tm 15 Juni

Page 12: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 12

Mogelijke jaarplanning Europa Blok A Level 1 Landen September Level 2 Hoofdsteden September / Oktober Level 3 Wateren en gebergten Oktober Tussentoets A = level 1 tm 3 Oktober Blok B Level 4 Noord-Europa November Level 5 Verenigd Koninkrijk en Ierland November / December Level 6 Nederland en België December Tussentoets B = level 4 tm 6 December Blok C Level 7 Frankrijk en Luxemburg Januari Level 8 Duitsland Januari / Februari Level 9 Oostenrijk en Zwitserland Februari Tussentoets C = level 7 tm 9 Februari Blok D Level 10 Midden-Europa Maart Level 11 Portugal en Spanje Maart / April Level 12 Italië April Tussentoets D = level 10 tm 12 April Blok E Level 13 Oost-Europa Mei Level 14 Zuidoost-Europa Mei / Juni Tussentoets E = level 13 en 15 Juni

Page 13: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 13

Mogelijke jaarplanning de Wereld Blok A Level 1 Werelddelen September Level 2 Oceanen en Zeeën September / Oktober Level 3 Rivieren, woestijnen en gebergten Oktober Tussentoets A = level 1 tm 3 Oktober Blok B Level 4 Afrika: midden en zuid November Level 5 Afrika: noord November / December Tussentoets B = level 4 en 5 December Blok C Level 6 Zuid-Amerika: midden en zuid Januari Level 7 Zuid-Amerika: noord Februari Tussentoets C = level 6 en 7 Februari Blok D Level 8 Midden-Oosten Maart Level 9 Azië: zuid Maart / April Level 10 Azië: zuidoost en Oceanië April Tussentoets D = level 8 tm 10 April Blok E Level 11 Azië: oost Mei Level 12 Noord-Amerika Juni Tussentoets E = level 11 en 12 Juni

Page 14: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 14

4. Toegang tot het materiaal Toegang tot TopoMaster Scholen die de methode Grenzeloos aanschaffen, krijgen automatisch toegang tot TopoMaster. Binnen Blink Studio verschijnt voor de leerkracht na aanschaf automatisch een button om de app te starten. De leerkracht kan met deze knop alle onderdelen van de game bekijken. Let op: om leerlingen toegang te kunnen geven, moet je als leerkracht binnen Blink Studio een groep met leerlingen aanmaken en TopoMaster inplannen. Op het openingsscherm van Blink Studio onder de knop ‘Handleiding’ rechtsboven de instructie over hoe dit werkt. Scholen die niet werken met Grenzeloos, kunnen TopoMaster apart aanschaffen. Zij krijgen dan eveneens toegang tot de game via een inlog in Blink Studio. Ook in dit geval verschijnt binnen Blink Studio voor de leerkracht een button om de app te starten en zijn met deze knop alle onderdelen van de app te bekijken. Onderdelen TopoMaster bestaat uit drie onderdelen: Nederland, Europa en de Wereld. Deze kan de leerkracht via Planning in Blink Studio afzonderlijk openstellen voor de leerling. Op het moment dat de leerkracht een onderdeel openstelt, verschijnt er binnen Blink Start voor de betreffende leerling automatisch een button waarmee TopoMaster gestart kan worden. Progressie leerling De voortgang is per leerling te volgen via Leerlingwerk in Blink Studio. Hier is te zien welke levels de leerling heeft gespeeld en hoeveel sterren en punten er verdiend zijn.

Page 15: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 15

5. Didactische basis TopoMaster 3.1 Topografie – meer context bieden, beter onthouden Topografie is een gevestigd onderdeel van het vak aardrijkskunde. Leerlingen leren de belangrijkste landen, plaatsen, zeeën, rivieren en gebergtes in Nederland, Europa en de wereld. Vervolgens toetsen leerkrachten de resultaten van het geleerde. Uit onderzoek van Cito blijkt echter dat er over het algemeen bij kinderen (te) weinig van de geleerde toponiemen blijft hangen. Kinderen leren de plaatsen voor een toets 1x goed uit hun hoofd, reproduceren het de volgende dag voor de toets en zijn het twee weken later vergeten. Op zoek naar oplossingen om topografie beter te laten beklijven spraken we met scholen (zowel leerkrachten als leerlingen), met het Cito en met Huib Tabbers, geheugenexpert van de Erasmus Universiteit Rotterdam. De volgende factoren blijken bepalend voor het goed kunnen onthouden van toponiemen: - doordat leerlingen de meeste plaatsen maar 1x uit hun hoofd leren voor een toets, slaan zij de plaats

alleen in het korte termijngeheugen op. Het ontbreken van herhaling maakt de kans dat een toponiem zich in het lange termijn geheugen nestelt bijna nul.

- doordat de plaatsen vaak alleen ‘een stip op een kaart’ zijn en niet in een context aangeboden worden, zijn er geen ‘haakjes’ om een toponiem aan op te hangen en dat maakt het lastig om te onthouden.

Uit gesprekken met kinderen blijkt dat ze de manier waarop topografie nu wordt geoefend saai vinden; de stippen op een kaart spreken niet echt tot de verbeelding. Kinderen zien echter wel het nut in van het weten waar plaatsen liggen, omdat je dan bijvoorbeeld het nieuws beter snapt, of het is handig voor vakanties. De kinderen wilden graag meer betekenis bij de plaatsen en wilden graag een andere manier om het te oefenen. De game-vorm van TopoMaster maakt het mogelijk om in te spelen op hoe kinderen willen leren en om de bovengenoemde factoren die het onthouden versterken in te bouwen. 3.2 Topografie – kerndoelen en Citolijst 300 toponiemen Naast het toevoegen van meer context en manieren om het beter te onthouden moet topografie aansluiten bij de kerndoelen van aardrijkskunde. Het gaat er niet om dat een leerling op een blinde kaart Belgrado of Assen kan aanwijzen. Het gaat er om dat kinderen naast het beheersen van de basistopografie – zie kerndoel 50 – een ‘eigentijds geografisch wereldbeeld ontwikkelen’. Dat beeld ontwikkelen ze allereerst door de reguliere thema’s en lessen in de methode, waarin ze een beeld krijgen van hoe de wereld er uit ziet en waarom de wereld er zo uit ziet. Op die manier maken ze al kennis met diverse plekken op de wereld. Een ‘eigentijds geografisch wereldbeeld’ helpt bij het kunnen volgen van actuele gebeurtenissen, van het nieuws. Wanneer je naar het journaal kijkt en hoort over bijvoorbeeld de TT van Assen, dan is het handig dat je deze plaats op de kaart van Nederland in de juiste hoek plaatst – in het Noorden. Dat je weet dat het in Drenthe ligt is mooi meegenomen. Weet je dan ook nog precies waar het ligt, dan is dat fantastisch, maar niet het belangrijkste. Kortom: het gaat vooral om het kunnen plaatsen van een toponiem en er een kloppend en relevant beeld bij hebben. Hierbij hanteren we voor de toponiemen de basislijst van 300 toponiemen zoals opgesteld door het Cito.

Page 16: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 16

3.3 Toponiemen in levels De levels en toponiemen zijn als volgt ingedeeld. Toponiemen met een * zijn opgenomen als ‘belangrijk toponiem’ (dat zijn er 100 van de 300) in de Cito-basislijst. Soms staat er een getal achter een toponiem. Dat wil zeggen dat over dit toponiem meerdere vragen zijn opgenomen binnen een level. Dat is gedaan om de 100 belangrijkste toponiemen drie keer aan bod te laten komen.

Nederland Level 1 – Provincies Level 2 – Hoofdsteden Level 3 – Wateren Groningen (provincie)* Friesland * Drenthe* Overijssel* Gelderland* Flevoland* Utrecht (provincie)* Noord-Holland* Zuid-Holland* Noord-Brabant* Zeeland* Limburg*

Amsterdam* Groningen (stad)* Leeuwarden* Assen* Zwolle* Arnhem* Lelystad* Utrecht (stad)* Haarlem* Den Haag* ‘s-Hertogenbosch* Middelburg* Maastricht*

Afsluitdijk* Amsterdam-Rijnkanaal Biesbos Lek Maas* Markermeer Neder-Rijn Nieuwe Waterweg Noordzee Noordzeekanaal Oosterschelde IJssel* IJsselmeer* Waal Waddenzee* Westerschelde

Level 4 – Friesland Level 5 – Groningen Level 6 – Drenthe Friesland* (2) Leeuwarden* (2) Drachten Heerenveen Sneek Afsluitdijk* IJsselmeer Waddenzee* Vlieland Ameland Schiermonnikoog Terschelling

Groningen (provincie)* (2) Groningen (stad)* (2) Delfzijl Veendam Waddenzee*

Drenthe* (2) Assen* (2) Emmen Hoogeveen Meppel

Page 17: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 17

Nederland Level 7 – Overijssel Level 8 – Flevoland Level 9 – Gelderland Overijssel* (2) Zwolle* (2) Almelo Enschede Hengelo Deventer IJssel* Kampen Twente

Flevoland* (2) Lelystad* (2) Almere Emmeloord IJsselmeer*

Gelderland* (2) Arnhem* (2) Apeldoorn Doetinchem Nijmegen Veluwe Wageningen Zutphen IJssel

Level 10 – Utrecht Level 11 – Noord-Brabant Level 12 – Limburg Utrecht (provincie)* (2) Utrecht (stad)* (2) Amersfoort Randstad*

Noord-Brabant* (2) ‘s-Hertogenbosch* (2) Bergen op Zoom Breda Eindhoven* (3) Helmond Oss Roosendaal Tilburg Maas*

Limburg* (2) Maastricht* (2) Heerlen Roermond Vaalserberg Venlo

Level 13 – Noord-Holland Level 14 – Zuid-Holland Level 15 – Zeeland Noord-Holland* (2) Haarlem* (2) Alkmaar Den Helder Enkhuizen Afsluitdijk* Amstelveen Amsterdam* (2) Purmerend Schiphol* (3) Zaandam Hilversum Texel Randstad*

Zuid-Holland* (2) Den Haag* (2) Alphen aan den Rijn Delft Dordrecht Gouda Leiden Rotterdam* (3) Zoetermeer Maas* Rijnmond Randstad

Zeeland* (2) Middelburg* (2) Terneuzen Vlissingen Zeeuws-Vlaanderen

Page 18: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 18

Europa Level 1 – Landen Level 2 – Hoofdsteden Level 3 – Wateren en

gebergten Zweden* Verenigd Koninkrijk* Nederland* België* Luxemburg (land)* Frankrijk* Spanje* Italië* Duitsland* Polen* Zwitserland* Oostenrijk* Rusland*

Stockholm Londen* Amsterdam* Brussel* Luxemburg (stad) Parijs* Madrid* Rome* Berlijn* Warschau Bern Wenen* Moskou*

Oostzee* Noordzee* Pyreneeën* Middellandse Zee* Rijn* Alpen* Donau* Volga*

Level 4 – Noord-Europa Level 5 – Verenigd Koninkrijk en Ierland

Level 6 – Nederland en België

Scandinavië Noorwegen Zweden* (2) Finland IJsland Denemarken Estland Letland Litouwen Kopenhagen Oslo Helsinki Oostzee* Noordzee*

Ierland Verenigd Koninkrijk* (2) Engeland Schotland Glasgow Het Kanaal Liverpool Londen* (2) Noordzee* Theems Dublin

Nederland* (2) België* (2) Brussel* (2) Antwerpen* (3) Vlaanderen* (3) Wallonië Ardennen Schelde

Level 7 – Frankrijk en Luxemburg

Level 8 – Duitsland Level 9 – Oostenrijk en Zwitserland

Luxemburg (land)* (2) Frankrijk* Parijs* (2) Bordeaux Lyon Marseille Seine Rhône Alpen* Rijn*

Duitsland* (2) Berlijn* (2) Hamburg Keulen München Ruhrgebied* (3) Rijn*

Zwitserland* (2) Oostenrijk* (2) Wenen* (2) Genève Alpen*

Page 19: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 19

Europa Level 10 – Midden-Europa Level 11 – Portugal en Spanje Level 12 – Italië Polen* (2) Tsjechië Slowakije Hongarije Slovenië Kroatië Praag Bratislava Budapest Donau*

Portugal Spanje* (2) Lissabon Barcelona Madrid* (2) Pyreneeën* (2) Straat van Gibraltar Middellandse Zee*

Italië* (2) Rome* (2) Sicilië Malta Milaan Po Middellandse Zee*

Level 13 – Oost-Europa Level 14 – Zuidoost-Europa Rusland* (2) Oekraïne Roemenië Moskou* (2) Sint Petersburg Ural (Oeral) Volga* (2) Kaukasus Kaspische zee Zwarte Zee Donau* Boekarest

Bulgarije Servië Bosnië-Hercegovina Griekenland Albanië Cyprus Belgrado Athene Istanbul* (3)

Page 20: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 20

Wereld Level 1 – Werelddelen Level 2 – Oceanen en Zeeën Level 3 – Rivieren, woestijnen

en gebergten Afrika* Noord-Amerika* Zuid-Amerika* Antarctica* Oceanië* Europa* Azië*

Atlantische Oceaan* Grote / Stille Oceaan* Indische Oceaan* Noordelijke IJszee* Caribische Zee Perzische Golf Rode Zee Afrika* Noord-Amerika* Zuid-Amerika* Antarctica* Oceanië* Europa* Azië*

Nijl* Sahara* Rocky Mountains* Amazone* Andes* Ganges* Himalaya* Afrika* Noord-Amerika* Zuid-Amerika* Antarctica* Oceanië* Europa* Azië*

Level 4 – Afrika: midden en zuid

Level 5 – Afrika: noord Level 6 – Zuid-Amerika: midden en zuid

Kongo (Democratische Republiek) Nigeria Sudan Zuid-Afrika Kaapstad Lagos Atlantische Oceaan* Indische Oceaan*

Egypte* (2) Ethiopië Marokko* (3) Sahara* (2) Cairo Casablanca Nijl* (2) Suezkanaal

Argentinië* (3) Chili Peru Brazilië* (3) Brasilia Buenos Aires Rio de Janeiro Santiago Amazone* (2) Andes*

Level 7 – Zuid-Amerika: noord

Level 8 – Midden-Oosten Level 9 – Azië: zuid

Colombia Curaçao Suriname* (3) Venezuela Paramaribo Grote / Stille Oceaan* Panamakanaal Andes*

Midden-Oosten* Egypte* Irak Iran Israël* (3) Turkije* (3) Midden-Oosten* Ankara Bagdad Jeruzalem Mekka Saudi-Arabië Teheran Midden-Oosten*

Afghanistan Bangladesh Delhi Ganges* (2) Himalaya* (2) India* (3) Kolkata (Calcutta) Mumbai (Bombay) Pakistan

Page 21: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 21

Wereld Level 10 – Azië: zuidoost en Oceanië

Level 11 – Azië: oost Level 12 – Noord-Amerika

Bangkok Filipijnen Indonesië* (3) Jakarta Java Molukken Thailand Singapore Vietnam Indische Oceaan* Australië* (3) Nieuw-Zeeland Sydney

Beijing (Peking)* (3) Chang Jiang (Jangtse) China* (3) Japan* (3) Seoul Shanghai Siberië Taiwan Tokyo Xianggang (Hongkong) Zuid-Korea Grote / Stille Oceaan*

Alaska Californië Canada Chicago Groenland Hawaii Mexico* (3) Mississippi Rocky Mountains* (2) Verenigde Staten* (2) Atlantische Oceaan* Noordelijke IJszee* (2) Verenigde Staten* Los Angeles Montréal New York* (3) Washington Mexico-Stad

Page 22: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 22

6. TopoMaster eindtoets en tussentoetsen en normering 6.1 Doel Het doel van de eindtoets en tussentoetsen bij TopoMaster is voor de kinderen om er achter te komen of ze de geoefende toponiemen van een aantal levels al kennen. Voor de leerkracht geven de toetsen een beeld hoe ver de leerlingen zijn. Daarnaast laten de tussentoetsen de kinderen wennen aan de manier van toetsen in de Eindtoets. De toetsen van TopoMaster zijn namelijk anders dan hoe de kinderen met toponiemen in de app hebben geoefend. In beide gevallen worden de toponiemen in context aangeboden en zijn het meer dan stippen op een kaart. De app is echter een ‘tool’ om te oefenen op een motiverende manier. In de toets wordt meer toepassingsgericht geoefend (zoals je het misschien in de ‘echte wereld’ tegen zou komen), maar komen wel deels dezelfde ‘weetjes’ uit de app terug. 6.2 De toets De tussentoets gaat over drie levels van TopoMaster. Een tussentoets bestaat uit twee of drie onderdelen, die de kinderen straks herkennen in de eindtoets. Er zijn een viertal type vragen waarmee de toponiemen worden afgevraagd: 1. Een gegeven land koppelen aan het juiste land op de kaart 2. Een gegeven stad koppelen aan de juiste stad op de kaart + eventueel het juiste land of de juiste

provincie erbij zetten. 3. Een gegeven berg/water (gekoppeld aan sport/recreatie) verbinden aan de juiste plek op de kaart 4. Gegeven steden/wateren koppelen aan de juiste plek op de kaart + de naam van het land of de

juiste provincie erbij zetten. Er is een digitale en een papieren versie van elke tussentoets en eindtoets. Qua vraagstelling zijn beide toetsen – digitaal en papier - zo veel mogelijk gelijk aan elkaar. Bij de werkbladversie werken de kinderen met en op twee kaarten. Deze kaarten zijn ook gebruikt bij de digitale versie met slechts één verschil: de kinderen kunnen niet in en op de kaart werken zoals dat wel bij de werkbladversie kan. In die gevallen is de vraag een beetje aangepast, maar zullen wel dezelfde toponiemen in dezelfde context worden afgevraagd.

Page 23: Inhoud - storage.googleapis.com...2. Topografie oefenen: TopoMaster . De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game

Handleiding TopoMaster groep 5 tot en met 8 Aardrijkskunde

© Grenzeloos Pagina 23

6.3. Normering De opbouw van de normering is bepaald per toets en afhankelijk van het aantal toponiemen dat aan bod komt: bij 12 toponiemen mogen kinderen minder fouten maken van bij 17 afgevraagde toponiemen. Bij de toetsen adviseren wij de volgende normering (op basis van de 70% goed norm): Onvoldoende = minder dan 70% goed Voldoende = 70% goed Goed = meer dan 75% goed Supergoed = meer dan 90% goed

Normering tussentoetsen onvoldoende level gehaald =

voldoende (70%) goed Supergoed (0 of

1 fout) 12 toponiemen 7 of minder 8 goede

antwoorden 9 of 10 11 of 12

13 toponiemen 8 of minder 9 goede antwoorden

10 of 11 12 of 13

14 toponiemen 9 of minder 10 goede antwoorden

11 of 12 13 of 14

15 toponiemen 10 of minder 11 goede antwoorden

12 of 13 14 of 15

16 toponiemen 10 of minder 11 goede antwoorden

12, 13 of 14 15 of 16

17 toponiemen 11 of minder 12 goede antwoorden

13, 14 of 15 16 of 17

Normering eindtoetsen onvoldoende level gehaald =

voldoende (70%) goed Supergoed

eindtoets Nederland 22 toponiemen

14 of minder 15 goede antwoorden

16, 17, 18 of 19 20, 21 of 22

eindtoets Europa 36 toponiemen

25 of minder 26 goede antwoorden

27, 28, 29, 30, 31 32 of meer goed

eindtoets Wereld 22 toponiemen

14 of minder 15 goede antwoorden

16, 17, 18 of 19 20, 21 of 22