In dit nummerzonnestroomproducenten.com/wp-content/uploads/2018/... · 2 Van de redactie Colofon...

In dit nummer:Keurmerk Zonnepanelen: hard nodig!PV-diefstalSubsidies 2016

Uitgave van de zonnestroom producenten vereniging Jaargang 13 • nummer 1 • juni 2016www.zonnestroomproducenten.org

Jaargang 13 • nummer 1 • juni 2016

2

Van de redactie

ColofonPower to the people is een uitgave van de ZPV.Ledenaantal: 824Opgesteld vermorgen: ca 2.750 kWpEnergiebesparing: 2.350 MWh/jaarCo2 besparing: 1.410 ton/jaar uit kolencentrale

MedewerkersVoorzitter: Remco de GraaffPenningmeester: Doeko HekstraSecretaris: Willem WellingaWebmaster Harry Schreeven

VormgevingGijs de Reus (GdR Design)

Hoofdredacteur: Floris Wouterlood

Redactieteam:[email protected]

Oplage: 900 ex.

Begin april werd de Solar Solutions vakbeurs gehouden onder het Floriade-zonnedak in Vijfhuizen. Symbolischer kon haast niet. Het Floriadedak was met haar 2,2 MWp aan zonnepanelen 15 jaar lang de grootste verzameling zonnepanelen in ons land. Tot dit jaar. Rond de jaarwisseling is stilletjes het zonnepark Ameland in gebruik genomen. U leest in dit nummer over het “wonder van Ameland”. Vijftien jaar lang hebben in ons land supporters van duurzame energie in het algemeen en die van zonnestroom in het bijzonder, gezwoegd om het stempel “bijzonder”, “eigenaardig” en niet eens te spreken van “geitenwollensokkenjongens” te overwinnen. Vijftien jaar geleden was duurzaam zijn afwijkend, bijzonder. In 2016 is het afwijkend en bijzonder geworden om fossiel te zijn. Dat is een enorme omslag!

De Solar Solutions beurs stond helemaal bol van zonnepanelen, zonneboilers en zonne-energie opslagsystemen, al dan niet in combinatie met elektrische auto’s of andere vervoermiddelen. De beurs zinderde van optimisme over de toekomst. En de zon scheen die dag als een stralend wonder.

Het gaat op dit moment heel voorspoedig met zonnestroom in ons land. Er gaan geruchten dat de 1,5 gigawattpiek geïnstalleerd vermogen begin dit jaar is overschreden. Ook dat stemt tot optimisme.

De duurzame taak die ons gesteld is, is overigens van duizelingwekkende afmetingen. Na jarenlang getreuzel, voetenwerk en getouwtrek moeten we nu in 3 ½ jaar van 5% duurzaam opwekken van energie naar 14%. Dat zullen we merken, en het is al te merken dat er versnelling in zit. Aan ons de taak om de versnelling nog een paar tandjes hoger te zetten. Tempo, tempo, tempo, is het devies.

De redactie wenst u veel zon en veel leesplezier met dit nummer van Power to the People.


3

Inhoud

4 Van de voorzitter

5 Keurmerk Zonnepanelen: hard nodig!

6 Duitsland 33% hernieuwbare elektriciteit

7 PV-diefstal

8 Hoeveel decentrale opwekking kan het net hebben?

10 Subsidies 2016

11 Temperaturen monitoren met een Arduino

13 Opgesteld zonnestroomvermogen in de wereld

14 Vacature kraamcoordinator ZPV (V/M)

15 Wie (M/V) helpt mee de kraam van de ZPV te bemannen?

18 Getijdenenergie in de Oosterschelde

16 Solar Solutions 2016

18 Proeftuin Ameland zonnestroom


4

Welkom bij het eerste nummer van de Power To the People van 2016. Voor het bestuur betekent het begin van het nieuwe jaar altijd het begin van de voorbereiding van de Algemene Leden Vergadering (ALV) met het overzicht over het voorgaande vereningingsjaar. Daar zijn we hard mee bezig.

Noteert u alvast in uw agenda: de ALV wordt dit jaar gehouden op 25 juni in ‘s Graveland. Leden van de ZPV krijgen apart via e-mail een uitnodiging.

Momenteel bestaat het bestuur uit 3 leden. Dit is het minimale aantal bestuursleden dat nog mag volgens de statuten van de vereniging. We zijn dan ook op zoek naar een algemeen bestuurslid voor uitbreiding van het bestuur. Zie de vacature verderop in de Power To The People.

Van de voorzitter


5

Ingestuurde brief van Peter Lofström

Een recente uitzending van TrosRadar (9-11-2015) laat zien dat de Nederlandse markt voor zonnepanelen nog onvolwassen is. De kwaliteit van de panelen, service en garantie, maar ook de manier van verkopen laat te wensen over. Ook bestaat er geen keurmerk voor zonnepanelen. In deze brief wil ik een aanzet geven tot het komen van een keurmerk voor zonnepanelen.

Garanties: tot de deur?Zo liet de uitzending van Tros Radar bijvoorbeeld zien dat er weliswaar garantie werd geboden door het bedrijf waarvan de zonnepanelen werd gekocht, maar dat deze niet altijd werd nagekomen. Het bedrijf was of failliet of overgenomen, waardoor garantie niet werd overgenomen. Ook zou er sprake zijn van een waarborgfonds, maar dat zou slechts bestaan uit 6 bedrijven. De garantietermijnen blijken in relatie tot de verwachte levensduur aan de korte kant.

De markt: prijsgestuurdWat ook duidelijk werd uit de uitzending is, dat de meeste Nederlanders eigenlijk weinig geld over hebben voor zonnepanelen en dat men van alles verwacht voor een minimale prijs. De meeste zonnepanelen worden alleen maar met subsidie aangeschaft. De markt is met name op prijs gestuurd. Zo zouden Amerikanen bijna het dubbele betalen voor een PV-installatie, ook al omdat er meer regelgeving is. Men heeft in Nederland ogenschijnlijk niets over voor kwaliteit. De vraag is of dit wel zo blijft als er veel slechte ervaringen zijn. Je zou verwachten dat men dan, wijzer geworden, naar meer kwaliteit zonnepanelen gaat omzien.

Verkoop: vooral veel mooie beloftes en onduidelijke keurmerkenTijdens de uitzending van Tros Radar werden 3 bedrijven benaderd voor de koop van zonnepanelen. De verkopers gaven nogal uiteenlopende verkoop argumenten, zoals garantietermijnen die nergens op zijn gebaseerd. Lange termijn noemen, maar

feitelijk gebaseerd op lucht. Ook werd over de kwaliteit van zonnepanelen gesproken alsof ze allemaal getest zijn door TüV. Maar of dat daadwerkelijk zo was bleef in het midden. Zelfs de verkoper wist het niet. Kortom, alom onduidelijkheid omtrent keurmerken en kwaliteit van zonnepanelen. Niemand die de TüV-sticker controleert op echtheid en daadwerkelijke keuring.

Keurmerk Zonnepanelen? Kwaliteitsbewustzijn verhogen.Gelet op alle voorgaande punten, en ongetwijfeld nog vele andere punten, zou volgens mij de invoer van een keurmerk voor zonnepanelen moeten worden overwogen. Een keurmerk voor zonnepanelen zou zich met name moeten richten op het garanderen van de juiste kwaliteits-certificaten waaraan een zonnepaneel moet voldoen, garantietermijnen van het paneel zelf, waarborgen leveranciers bij faillissement en overnames, kwaliteit van geboden service, waaronder vervanging van panelen, converters, alsmede bedrading, voldoen van installatiebedrijven aan kwaliteitkenmerken, levertermijnen, voldoende kennis en transparantie van bedrijven die zonnepanelen verkopen. Met een dergelijk keurmerk zouden consumenten en bedrijven er vanuit kunnen gaan dat er geen onverwachte zaken gebeuren met de aangeschafte zonnepanelen en dat ze gedurende de levensduur werken zoals gespecificeerd. Een keurmerk zou bijdragen aan het kwaliteitsimago van zonnepanelen, waardoor meer mensen ze gaan toepassen en daarmee de markt volwassener zou kunnen maken.

ZPV Keurmerk?Wellicht is het een idee om een ZPV keurmerk uit te geven. Of, dat de ZPV de ontwikkeling van een dergelijk keurmerk initieert, stimuleert of op zijn minst een bijdrage hieraan levert. De knuppel in het hoenderhok! Dit zou niet alleen de vereniging goed kunnen doen, maar ook de zonnepanelenmarkt volwassener kunnen maken en bijdragen aan een groenere toekomst zonder fossiele energie. Dat laatste willen we toch allemaal?

Keurmerk Zonnepanelen: hard nodig!


6

Duitsland 33% hernieuwbareelektriciteit

Op 13 januari j.l haalde Cleantechnica een aantal getallen aan over productie van hernieuwbare energie in Duitsland. De onderzoeker in kwestie, Volker Quaschning, had uitgerekend dat er in 2015 bij onze oosterburen 194 TWh aan duurzame elektriciteit was opgewekt. Dit getal representeert 32,5% van de Duitse elektriciteitsconsumptie in dat jaar (geschat op 587 TWh). De meeste duurzame elektriciteit werd geproduceerd door windturbines, biomassa en zonnepanelen. Onderverdeeld:

• Wind-op-land: 77,9 TWh• Biomassa: 49,9 TWh• Zonnestroom: 38,5TWh• waterkracht 19,5 TWh• Wind-op-zee: 8,1 Twh

Toch moet volgens de Duitse onderzoekers deze energieproductie nog sterk omhoog om het doel van niet meer dan 1,5 graad

wereldwijde temperatuurstijging te halen. De temperatuurstijging wordt veroorzaakt door uitstoot van CO2 door fossiele opwekking. Om de emissiebeperkings doelstelling te halen moet in 2050 in Duitsland alle energie CO2-emissievrij, dus duurzaam worden opgewekt. Om dit te bereiken moeten volgens de onderzoekers de inspanningen met een factor 4 omhoog.

Nederland kan overigens een puntje zuigen aan de Duitse getallen met z’n magere 4,5% duurzaam opgewekte energie in 2015.

Vertaling: Floris WouterloodBron: bericht op www.cleantechnica.com, 13 januari 2016


Afgelopen maart zijn van twee woningen in Zundert en Rijsbergen in totaal 66 zonnepanelen gestolen. De dieven gebruikten een nogal brutale manier om de panelen buit te maken. Ze schakelden eenvoudig de straatverlichting uit, klommen op de daken, haalden de panelen weg, laadden ze in een vrachtauto en waren foetsjie. In Zundert werden op deze manier 36 panelen ontvreemd, in Rijsbergen 30 panelen. In beide gevallen ging het om panden buiten de bebouwde kom.

De politie van Breda waarschuwt zonnepaneelbezitters “Probeer uw terrein of woning zo goed mogelijk te beveiligen. De panelen zitten geschroefd maar de schroeven zijn misschien (voor een deel) te vervangen door antidiefstal schroeven. Een bewegingsalarm kan ook helpen en goede verlichting die niet makkelijk onklaar te maken is.”

U bent gewaarschuwd. Kijk ook uw verzekering eens na wat er precies is verzekerd, en in wat voor categorie. In het algemeen vallen panelen die nagelvast zijn bevestigd tot de dakconstructie van het onroerende goed en dan vallen ze onder de opstalverzekering. Panelen op losse frames en/of bakken worden beschouwd als roerend goed en vallen dan onder de inboedelverzekering.

Bericht 18 maart op http://groenecourant.nl/zonne-energie/politie-breda-waarschuwt-zonnepanelen-dieven/

Auteur: Floris Wouterlood

7

PV-diefstal


8

Met de steeds verder doorgaande penetratie van zonnestroom komt in ons land het moment van de waarheid dichterbij, namelijk het moment dat er meer stroom opgewekt wordt dan dat er geconsumeerd wordt. Althans, dat willen sommige lieden ons graag laten geloven. Wat gebeurt er op zo’n moment en wat kan de netbeheerder er aan doen?

Allereerst de balans tussen opwekking en consumptie van elektriciteit. Stelt u het elektriciteitsnet voor als een heel groot zwembad. Onderin het zwembad is een afvoerleiding gemonteerd die het water naar uw kraan brengt. In het midden van het zwembad staat een peilstok met een streep. Die streep is het gewenste niveau: in elektriciteitsjargon de juiste spanning en frequentie. Het waterniveau in het zwembad moet precies overeenkomen met die streep. Zakt ze onder het niveau dan gaat de waterdruk omlaag, er is tekort (in een stroomnetwerk: de spanning gaat omlaag) en er komt minder water uit de kraan (in elektrische termen: lampjes gaan uit, apparaten stoppen met werken, er zijn blackouts). Staat het water te hoog dan is er gerede kans dat de boel letterlijk uit de hand loopt (de spanning in het elektriciteitsnetwerk wordt te hoog en apparaten gaan stuk, wellicht breekt er brand uit). In voorbije tijden toen alle elektriciteit nog uit grote centrales kwam, had de netwerkbeheerder prima overzicht over alle generatoren in zijn netwerk en kon hij op basis daarvan beslissen om generatoren af of bij te schakelen indien spanningspieken- en dalen in zijn netwerk

dat nodig maakte. De taak van het onder alle omstandigheden stabiel houden van spanning en frequentie noemt men ‘balanceren’. Met de komst van de eerste decentrale opwekkers (b.v. warmtekrachtkoppeling bij kastuinders) (WKK) werd balanceren minder eenvoudig. Toch had de operator overzicht omdat hij precies wist welke tuinders of bedrijven een WKK hadden en hoeveel vermogen elke WKK kon leveren. Ook met windenergie is balanceren nog wel te doen omdat de aantallen en de technische gegevens van windturbines bekend zijn en omdat wind redelijk goed te voorspellen is. Is er teveel aan opwekking, bijvoorbeeld als het heel hard waait, dan kan de operator in geval van nood de kraan openzetten: exporteren tegen dumpprijzen of zelfs negatieve prijzen naar het buitenland. In Duitsland weten ze daar alles van; Nederland, inclusief de kleine consument, profiteert de laatste jaren behoorlijk van Duitse dumpingsacties. Complete chaos loert voor de netbeheerder aan de horizon doordat eerst huishoudens en nu ook het midden- en kleinbedrijf massaal zonnepanelen op hun daken zijn gaan leggen. Veel van die decentrale opwekking is niet geregistreerd, dus de netbeheerder heeft geen flauw idee hoeveel kleine generatortjes spanning toevoegen aan zijn kostbare netwerk. Niet-geregistreerde decentrale opwekking is zijn ‘dode hoek’. Voorstanders van grote centrale stroomopwekking laten niet na angst te zaaien voor stroomuitval veroorzaakt door spanningsfluctuaties van zonnestroominstallaties. Hel en verdoemenis, die lastige particuliertjes.

Hoeveel decentrale opwekking kan het net hebben?


9

Hoe dan ook: eens komt een dag van de waarheid. De vraag is: wanneer; hoeveel decentrale invoeding kan een netwerk aan en wanneer wordt het instabiel. Conservatieve inschattingen rond het jaar 2000 hielden het op 5% decentrale invoeding. Modernere inzichten gaan een heel stuk verder. Zo schatte het Planbureau voor de Leefomgeving in 2014 dat het Nederlandse elektriciteitsnet 16 GWp aan PV aan kan voordat er echt grote aanpassingen in netwerken moeten optreden*

Intussen is er veel onderzoek gedaan en, wat heel belangrijk is, praktijkervaring verkregen met massale hoeveelheden zonnestroomopwekkers, met name in Duitsland en Australië. De directie van de firma 50 Hertz (netbeheerder in noorden oost Duitsland) schat dat 70% decentrale invoeding van zonne- en windenergie kan worden bereikt zonder dat het netwerk onbeheersbaar wordt. Op sommige plaatsen in het netwerkgebied van 50 Hertz wordt op dit moment al 50% van de output gegenereerd door windturbines en zonnecellen. Een mooi voorbeeld van balancering was de zonsverduistering vorig jaar die voor een productie ‘dipje’ in de stroomvoorziening in Duitsland zorgde die zonder enige problemen werd opgevangen. Men heeft in het gebied van 50 Hertz overigens minder last van stroomstoringen dan in Nederland met zijn 0,1% zonne-energie en 2% windenergie. Balancering kan worden bereikt door windturbines en/of zonnestroominstallaties uit of bij te schakelen, maar ook bijvoorbeeld door buffer-opslag van stroom in gigantische accusystemen of snel opstartbare op aardgas draaiende generatoren.

Met andere woorden: we kunnen op ‘s Neêrlands daken nog enorme aantallen zonnepanelen kwijt voordat de stroomspanning in het netwerk al te wild gaat schommelen. Op dit moment ligt er slechts 1.500 MWp. Dat wil niet zeggen dat netbeheerders niet oplettend

moeten zijn en maatregelen moeten treffen die voorkomen dat over niet al te lange tijd de balancering van hun netwerk problemen gaat opleveren. Vandaar hun verwoede poging om zonnepaneelbezitters over te halen hun paneeltjes te laten registreren en de even verwoede poging om de slimme meter massaal uit te rollen. Dat laatste is dus niet alleen om een hebzuchtige minister van Economische Zaken aan meer controle over energiebelasting inkomsten te helpen.

Artikel door: Floris Wouterlood naar aanleiding van een interview op www.Reneweconomy.com.au met Boris Schucht, directielid van 50 Hertz

* Het potentieel van zonnestroom in de gebouwde omgeving van Nederland - publicatie van het Plandbureau voor de Leefomgeving - Rapport nr. 14-1932; te downloaden vanaf www.pbl.nl


10

Subsidies 2016

Sinds 1 januari van dit jaar geeft de Rijksoverheid aan particulieren en aan “deelnemers aan de zakelijke markt” subsidie voor de volgende duurzame investeringen in hun (eigen) woning:

• zonneboilers en zonneboiler-combi’s

en voor ruimteverwarming:

• houtpelletkachels• biomassaketels• warmtepompen

Er zijn een heleboel voorwaarden, eigenlijk teveel om hier op te noemen. Sommige voorwaarden doen een beetje lachwekkend aan. Voorbeeld: bij een zonneboilercombinatie is een bindende voorwaarde dat er een etiket op zit geplakt. Belangrijker is dat het potje dat beschikbaar is, begrensd is. Op = op. Gelukkig zit er heel veel geld in het potje, en mocht de pot in een bepaald jaar leeg raken, dan mag de aanvrager-pechvogel het jaar erop opnieuw subsidie aanvragen.

Zonne (combi) boilers mogen een collector-oppervlak hebben van hoogstens 200 vierkante meter. Voor een particulier is dat wel erg veel, dus men kan stellen dat alle zonneboilers voor klassiek gebruik (verwarming van tapwater) onder de regeling vallen. Toch is een groot collector-oppervlak interessant voor met name mensen die een combiboiler willen inzetten voor ondersteuning van ruimteverwarming.

Het thermische vermogen van subsidiabele houtpelletkachels moet tussen de 5 en 500 kW zijn. Nu is de gemiddelde warmtevraag van een gewone doorzonwoning niet meer dan 20 kW, dus ook hier is er veel ruimte. Het warmterendement moet minimaal 85% zijn.

Voor biomassaketels geldt ongeveer hetzelfde als voor houtpelletkachels. Om te voorkomen dat mensen allesbranders gaan installeren onder het mom van ‘biomassaketel’ worden er strenge eisen gesteld aan de kwaliteit van de verbrandingsgassen.

Warmtepompen: diverse categorieën worden genoemd als subsidiabel: lucht-water warmtepompen, hybride warmtepompen, warmtepompboilers. Let op dat lucht-lucht warmtepompen niet subsidiabel zijn.

De regeling geldt tot 1 januari 2021, maar voorlopig kunt u alleen tot en met 31 december 2016 subsidie aanvragen. Voor heel 2016 zit er 80 miljoen euro in het subsidiepotje.

Meer informatie over deze regeling (de ISDE regeling voor subsidie kleinschalige installaties voor de productie van duurzame energie) is te vinden op de website www.RVO.nl/ISDE. Hier vindt u ook een lijst van installaties die in aanmerking komen voor subsidie. Aanvragen voor subsidie gaan geheel via een e-loket van RVO.nl.

Uit nieuwsgierigheid is de redactie van de PttP even een kijkje gaan nemen op www.rvo.nl/ISDE en jawel, de hele regeling wordt hier netjes gepresenteerd. Wilt u de complete regeling in juridisch jargon lezen, dan kunt u via de RVO site de publicatie over de regeling in de Staatscourant downloaden.


11

Afgelopen herfst werd de vloer in mijn woonkamer gerenoveerd waarbij vloerverwarming werd geïnstalleerd. Vloerverwarming is lage-temperatuurverwarming pur sang, passend bij het streven naar een zo energiezuinig mogelijke woning. Het systeem werkt in mijn huis als volgt. In de woonkamervloer liggen vier kunststof leidingen: lus 1 in het erkergedeelte, lus 2 in de voorkamer, lus 3 in de achterkamer en lus 4 in de serre. De CV aanvoerleiding is aangesloten op een verdeelunit. Hierin wordt een klein beetje aangevoerd, heet CV water gemengd met uit de vloer terugkomend, afgekoeld water. Het mengsel passeert een thermostaat en wordt de lussen in gepompt. De thermostaat op de verdeelunit zorgt ervoor dat de vloer nooit warmer wordt dan 22 graden. In totaal zijn er dus 10 punten waar het interessant is om temperaturen te meten: CV aanvoer en CV retour van de verdeelunit, en onder de unit de aanvoer- en retourpunten van de vier lussen. De meetgegevens dienen om de verwarming zo energie-efficiënt mogelijk af te regelen en om te monitoren.Meten van temperaturen: Ik besloot het project aan te pakken met hobbyelektronica: een temperatuursensor op elk meetpunt, een microprocessor om de data te verwerken en een display om de gegevens te presenteren. Vanwege kosten en baten viel de keuze op een Arduino platform.Temperatuursensoren: Hiervoor is de Maxim Dallas DS18B20 sensor zeer geschikt. De ‘Dallas’ is een klein digitaal sensortje dat op een lus kan worden geplakt. Elke sensor heeft drie aansluitingen: voeding (5V DC), data en aarde (GND) (figuur 1). Het interessante van de DS18B20 is dat meerdere sensoren op één data draad kunnen worden aangesloten (het z.g. ‘one-wire bus’ concept). Dit heeft als enorm voordeel dat vanaf één montagedoosje bij de verdeelunit slechts drie draden naar de microprocessor gaan: voeding, aarde en een datadraad. In het montagedoosje worden alle 10 sensoren ‘ingeprikt’ (zie schema). Tussen de datadraad en de voedingsdraad bevindt zich in het montagedoosje een 4700 ohm ‘pull up’ weerstand. Op de microprocessor is maar

1 aansluiting (‘pin’) nodig voor de data; de overige beschikbare pinnen kunnen worden gebruikt voor iets anders, b.v. het aansturen van een LCD-display. De DS18B20 heeft een nauwkeurigheid van ±0.5 graad.

figuur 1: links: temperatuursensor, rechts Arduino Nano

Microprocessor: Hiervoor gebruikte ik een Arduino Nano, een boardje dat lid is van de Arduino familie. Arduino’s worden vanuit een PC via een USB kabeltje geprogrammeerd in een C+ dialect. De Nano heeft als enorme voordeel dat hij klein is en samen met een display kan worden gemonteerd in een piepklein doosje (in mijn geval een overgebleven cassetteband-doosje). Arduino is open-source en is wereldwijd populair bij duizenden hobbyisten.Display: Keuze bestaat keuze tussen LCD schermpjes en TFT schermpjes. LCD is goedkoper en veel eenvoudiger te programmeren dan TFT. De standaard LCD display heeft witte letters en cijfers op een blauwe achtergrond. TFT is sjieker want men heeft meer pixels ter beschikking (bijvoorbeeld 320x480) en er zijn 16.000 kleuren beschikbaar. Voor dit doel vond ik een LCD display voldoende en ik selecteerde een display met 4 regels met elk 20 karakters.

Temperaturen monitoren met een Arduino


12

figuur 2: Eindproduct. A, voorzijde, B, achterzijde

Uitvoering: De temperatuur-sensoren werden met tape tegen de kunststof buizen van de vier lussen geplakt op de plaatsen waar deze buizen in de vloer verdwijnen en terugkomen. Om de buizen werd isolatiemateriaal geplaatst. Hiernaast werd een sensor geplakt op de aanvoerleiding van de verdeelunit en op de plek waar de retourleiding de verdeelunit verlaat.Achter de verdeelunit monteerde ik een zelfgemaakt verzameldoosje voor alle sensordraden. Aan het eind van elke sensorkabel bevinden zich drie draden: 5V (rood), data (wit) en GND (zwart). In het verzameldoosje komen alle rode, witte en zwarte draden samen, en uit het doosje loopt een drieaderig kabeltje naar de Arduino Nano. Van dit kabeltje is de rode draad gesoldeerd op de pin ‘5V’, de zwarte draad op de pin ‘GND’, en de witte draad is gesoldeerd op pin 8. Dit is vanwege het gegeven dat de LCD display beslag legt op pinnen 2, 3, 4, 5, 11 en 12.Software: in Arduino jargon heet de verzameling instructies voor een Arduino een ‘sketch’. In de sketch moet het device adress van elke sensor worden aangegeven. Dit adres bestaat uit 8 bytes en is uniek voor iedere sensor. Het adres van een van mijn sensoren is bijvoorbeeld 0x28, 0xFF, 0x0A, 0x75, 0xA3, 0x15, 0x04, 0xBC. In het one-wire concept detecteert de sketch eerst hoeveel unieke adressen ‘op de bus’ zitten, en vervolgens vraagt het programma aan elk unieke adres de waarde van de temperatuur die de bijbehorende sensor registreert.Kunst is erachter te komen wat de device addressen zijn. Met een aparte sketch (DS18B20 address finder) kan men de unieke adressen van elke sensor achterhalen.

Uitvoering: De normale weg is om eerst een ruw prototype bouwen met een z.g. ‘breadboardje’ en een heleboel losse draadverbindingen en om daarna alle elektronica op een boardje te solderen. Zo gezegd zo gedaan. Het hele apparaatje dat bestaat uit boardje, microprocessor en display, past precies in een doosje van een cassettebandje (figuur 2).Extra: Er was nog plek in het eindproduct om luchtvochtigheidsensoren te monteren. De relatieve luchtvochtigheid bij vloerverwarming kan een belangrijk gegeven zijn voor uw plantjes, maar ook bijvoorbeeld als er een piano in de vloerverwarmde ruimte staat. Ik had nog twee DHT11 sensoren in een la liggen en monteerde die mee in het finale product. Het geheel wordt van stroom voorzien door een USB lader.Resultaat: Op de LCD display wordt in een cyclus getoond: temperatuur van CV aanvoer- en retourwater, relatieve luchtvochtigheid, en daarna de inlaat- en retourtemperaturen in elk van de vier lussen. Opmerkelijk is dat CV water naar de verdeelunit wordt aangevoerd ca 40 graden is, dat vanuit de verdeelunit water met ca 23 graden de vloer in verdwijnt en er als water van ca 22 graden weer uitkomt - en dat op een dag met buitentemperaturen rond het vriespunt.Stroomverbruik: De Arduino Nano draait op een USB-voeding waarbij het stroomverbruik lager is dan de meetgevoeligheid van mijn verbruiksmeter. Ik schat op zijn hoogst 0,5 Watt.Bedrijfszekerheid: Groot. Het apparaatje draait al drie maanden continu zonder problemen.Kostenindicatie: (www.miniinthebox.com) - dit is een Chinese site, reken op 4 weken levertijd, en pas op dat men BTW aan de douane moet betalen bij bestellingen boven 21 euro - oplossing: veel kleine bestellingen - geen portokosten).Dallas DS18B20 temperatuursensor: ca 5 euro per stuk.Arduino Nano: ca 10 euro (Funduino kloon).20x4 LCD display witte karakters op blauwe achtergrond: ca 10 euro.Potmetertje (regelt helderheid van de LCD display).USB lader en (mini-) USB kabeltje: ca 5 euro.

Door: Floris Wouterlood


13

Door: Floris Wouterlood

Zonnestroom groeit hard, heel hard. Overal ter wereld, maar in China het allerhardst. Per 1 januari 2015 stond er aan PV in de wereld naar schatting het volgende opgesteld (GWp, afgerond naar hele getallen) (diverse bronnen):

Duitsland: 38China: 28Japan: 23Italie: 18Verenigde Staten: 18Griekenland: 8Frankrijk: 6Spanje: 6Groot Brittannie: 5Australie: 4Belgie: 3Canada: 2Nederland: 1

Eind 2015 ziet het plaatje er spectaculair anders uit. Er is flink stuivertje gewisseld. China staat nu nummer 1. En er zijn nieuwkomers, zoals India, Chili en Zuid-Afrika.

China: 45Duitsland: 40Japan: 33Verenigde Staten: 23Italie: 19Griekenland: 8Groot Brittannie: 6Frankrijk: 6Spanje: 6Australie: 5India: 3Belgie: 3Canada: 3Chili: 1Zuid-Afrika: 1Nederland: 1

Opgesteld zonnestroomvermogen in de wereld


14

Vacature kraamcoordinator Zonnestroom Producenten Vereniging (V/M)De Zonnestroom Producenten Vereniging is in 2003 opgericht en is de grootste onafhankelijke landelijke vereniging van zonnepaneel bezitters. De vereniging heeft momenteel ruim 1100 leden en behartigt de belangen van zonnestroomproducenten in Nederland. De vereniging draait volledig op lidmaatschapsgelden van haar leden en bestaat uit vrijwilligers die zich inzetten voor haar doelstellingen. De ZPV bezit twee identieke sets van spullen om marktkramen in te richten. De spullen (zeilen en inventaris) zijn ontworpen voor een standaardmarktkraam van 4 meter breed. De ZPV is jaarlijks op een aantal markten aanwezig met deze sets om voorlichting te geven over zonnepanelen en de vereniging.

Sinds medio 2015 is er een vacature voor een kraam-coordinator.

Deze doet het volgende:- zoekt markten waarop de ZPV kan gaan staan- schrijft de ZPV in bij deze markten- zorgt dat de penningmeester tijdig de factuur

van de markt krijgt- zorgt in overleg met iemand van de

kraambemensing ervoor dat de kraaminhoud (per auto) wordt vervoerd van en naar de markt

- houdt rekening met de reis-afstand tussen de markt en de woonplaatsen van de leden van de kraambemensing

- zorgt in overleg met de kraambemensing ervoor dat iederaan vervoer heeft van en naar de kraam op de markt

- zorgt in overleg met de kraambemensing dat er voldoende mensen aanwezig zijn in de kraam op de markt

- zorgt ervoor dat tijdig aan de penningmeester wordt doorgegeven welke ZPV-leden er op welke markt hebben gestaan

- laat het bestuur tijdig en regelmatig weten op welke markten de ZPV gaat staan

De kraam-coordinator is niet verplicht om zelf in de kraam te gaan staan (Dat mag uiteraard wel). De kraam-coordinator krijgt een eigen ZPV-email adres om te emailen met de markten, de kraambemensing en het bestuur. Er is een handleiding waarin beschreven staat wat er moet gebeuren om met een kraam op een markt te kunnen staan.

Wij vragen• MBO/HBO werken denkniveau.• Bereidheid om (wekelijks) per email te

communiceren met de andere bestuursleden en leden.

• Zelfstandig kunnen functioneren.• Lid zijn van de Zonnestroom Producenten

Vereniging.

Voor meer informatie: Remco de Graaff, [email protected]


15

Wie (M/V) helpt mee de kraam van de ZPV te bemannen?De Zonnestroom Producenten Vereniging is in 2003 opgericht en is de grootste onafhankelijke landelijke vereniging van zonnepaneel bezitters. De vereniging behartigt de belangen van zonnestroomproducenten in Nederland. De vereniging draait volledig op lidmaatschapsgelden van haar leden en bestaat uit vrijwilligers die zich inzetten voor haar doelstellingen.

De ZPV bezit twee identieke sets van spullen om marktkramen in te richten. De spullen (zeilen (“banners”) en inventaris) zijn ontworpen voor een standaardmarktkraam van 4 meter breed. De ZPV is jaarlijks op een aantal markten aanwezig met deze sets om voorlichting te geven over zonnepanelen en de vereniging.

Sinds medio 2015 zijn er meerdere vacatures voor mensen die in de kraam op een markt willen staan en voorlichting over zonnepanelen en de vereniging willen geven.

Tijdens een dag in de kraam:- geef je voorlichting over wat zonnepanelen nu

eigenlijk doen en wat er voor nodig is- vertel je hoe saldering werkt- leg je het verschil uit tussen zonnepanelen op

een koophuis en een huurhuis- vertel je wat de vereniging voor haar leden

doet- help je antwoorden te vinden op vragen over

zonnepanelen die je nog nooit eerder hebt gehoord

De kraam-coordinator regelt op welke markten de ZPV gaat staan, en overlegt met jou op welke markten je in de kraam staat. Daarbij zal rekening worden gehouden met je woonplaats.

Wij vragen• MBO/HBO werken denkniveau.• Bereidheid om per email te communiceren met

de kraam-coordinator.• Zelfstandig kunnen functioneren.• Lid zijn van de Zonnestroom Producenten

Vereniging.

Voor meer informatie: Remco de Graaff, [email protected]


16

Op 25 november 2015 werd door Diederik Samsom hoogstpersoonlijk het lintje doorgeknipt voor het officieel ingebruikstellen van een wel heel speciaal project: getijdenturbines in de Oosterschelde. In de zomer van dat jaar was hard gewerkt aan het plaatsen en inregelen van onderwaterturbines in een van de openingen van de stormvloedkering in de Oosterschelde. Er zijn vijf generatoren die eruitzien als langzaam ronddraaiende onderwaterpropellers. De bladen van onderwaterturbines hoeven niet zo’n grote oppervlakte te beschrijven als de bladen van windturbines om hetzelfde vermogen op te wekken. Dit komt omdat water 800x dichter is dan lucht (lucht: 1,293 kg/m3) en per vierkante meter rotoroppervlak dus veel meer energie kan opwekken dan een windturbine. Bij elkaar wordt door de Tocardo’s 1,2 MW vermogen geproduceerd op het moment van de sterkste getijdenstroom. Aangezien getijden heel voorspelbaar, namelijk keurig twee maal per dag, optreden zijn er dus 4 piekmomenten in de stroomopwekking (load factor van 24%). Een echte up and down situatie, of zo u wilt een golfbeweging. Per jaar wordt een equivalent aan stroom opgewekt goed voor 1.000 huishoudens, dus ongeveer 3,5 MWh. Het aantrekkelijke van getijdenstroom is de voorspelbaarheid van dit type duurzame energie. Men kan als het ware de klok gelijk zetten op getijden en hun oorzaak, de maanstanden!

Het consortium dat de onderwaterturbines heeft gebouwd heeft grote verwachtingen van dit project dat voor hen geldt als een spectaculair visitekaartje in het wereldje van getijdenenergie. Men ziet grote kansen voor export. Immers, zo

heeft men berekend, wereldwijd ligt er meer dan 200 Gigawatt vermogen aan getijdenenergie voor het opscheppen.

Heeft het opwekken van stroom uit getijdenstromen effect op het milieu? Immers: de energie die uit stromend water wordt gehaald, zorgt ervoor dat de stroomsnelheid minder wordt (de consequentie van de wet van behoud van energie). Haalt men alle energie uit stromend water, dan stroomt het niet meer! Ecofys heeft al in 2000 uitgerekend dat het winnen van 10 MW energie uit de getijdenstromen in de Oosterschelde een effect heeft van 4 cm minder getijdenverschil achter de stormvloedkering (maximaal verschil tussen vloed en eb is 285 cm). Men kwam tot de conclusie dat kleinschalige energieopwekking in de Oosterschelde acceptabel is vanwege het minimale milieueffect.

In de wereld bestaan overigens al een paar getijdencentrales. De meest bekende en oudste is die in het estuarium van de rivier de Rance in Normandië, Frankrijk (24 turbines, bij elkaar 240 MW), gebouwd in 1966. Een spectaculair recent voorbeeld is te vinden in Zuid Korea; het Shiwa Lake Tidal Power Station (2011; 254 MW). In Groot Brittannië worden al heel lang plannen gesmeed om in het estuarium van de rivier de Severn (tussen Engeland en Wales) een enorm getijdenproject to starten. Deze Severn Barrage zou 3,6 GW vermogen kunnen opleveren. Plannen voor de aller-allergrootste getijdencentrale bestaan in Rusland: de Mezenskaya Tidal Power Plant ten noorden van Archangelsk (12 tot 18 GW).

Auteur: Floris WouterloodPersbericht: Tocardo (www.tocardo.com)Rapport: Ercofys “Kansen voor energiewinning uit getijden in de Oosterschelde” – E 45074.1 (2000)meer informatie over getijdencentrales: wikipedia.org/wiki/List_of_tidal_power_stations

Getijdenenergie in de Oosterschelde


17

Op 16 en 17 maart werd in de Expo Haarlemmermeer in Vijfhuizen (onder het Floriade Zonnedak van Nuon) de vakbeurs Solar Solutions gehouden. De grote importeurs van zonnepanelen, omvormers, zonneboilers en randapparatuur waren aanwezig om hun nieuste snufjes te tonen, er was opvallend veel nieuws van makers van draagconstructies, en de ster van de tentoonstelling was wel een opstelling met een carport, Tesla Powerwall, laadpunt en, uiteraard, een glimmende Tesla model S elektrische auto.

De stemming onder de exposanten en de bezoekende installateurs was opperbest. De particuliere markt heeft zich in 2015 prima ontwikkeld en gaat in 2016 in crescendo verder. De subsidieregeling vanaf 1 januari voor zonneboilers voor partriculieren zal hier ongetwijfeld aan bijdragen. Naast de particuliere markt is in 2015 ook het midden-en kleinbedrijf in beweging gekomen. Met SDE+ subsidies worden op dit moment veel middelgrote PV-installaties gerealiseerd op hallen, schuren, en andere bedrijfsgebouwen. De mouwen zijn opgerold en de installateurs hebben handen vol werk.

Uw redactie spoedde zich op 17 maart naar Vijfhuizen en trof op deze stralend mooie prille voorjaarsdag buiten de hal een op een aanhangwagentje gemonteerde kleine windmolen van het vortextype aan (een ‘Blue Mill’ gemaakt door Wind Energy Holland), het enige windmolentje op de beurs. Eigenlijk naast de beurs, want Solar Solutions had verder weinig met windenergie van doen.

Eenmaal binnen zagen we veel integrale PV-oplossingen: PV-daken, PV-dakpannen, en verschillende importeurs van PVT systemen (PVT = combinatie van PV en thermische zonne-energie). Al jaren bekend op PVT gebied zijn zonnepanelen waarachter een vloeibaar koelmiddel stroomt dat via een spiraal in een opslagvat tapwater verwarmt. Nieuw was een Frans systeem met luchtgekoelde PV panelen. De zonnepanelen zijn gemonteerd op een platte kunststof doos waardoorheen langs de achterkant van het zonnepaneel lucht wordt gezogen. De lucht wordt door het paneel opgewarmd en kan dan in het huis als ‘grondstof’ dienen voor een warmtepomp, of kan gefilterd direct als ventilatielucht worden ingezet. Hierdoor vervalt het bezwaar dat er op zolder of op het dak met vloeistoffen wordt gewerkt, wat lekkagerisico met zich mee brengt. De zonnepanelen blijven net als in vloeistofgekoelde omgevingen koeler waardoor de omzettingsfficiency stabiel op een hoog niveau blijft.

Auteur: Floris Wouterlood

Solar Solutions 2016

Kijk voor de foto’s op de volgende

pagina!


18

Solar Solutions 2016


19

Op 11 maart j.l. werd via de media breed uitgemeten dat het zonnepark Ameland online is gekomen. Vanaf medio september van het afgelopen jaar werd er druk gegraven, palen (7.000 stuks!) en draagrails geplaatst, gesteld, gesleuteld en geïnstalleerd op een vrije-veldlocatie van circa 10 hectaren bij het vliegveldje Ballum op het waddeneiland. Er zijn op de locatie door de firma SolarCentury liefst 23.025 multikristallijne zonnepanelen geplaatst van ieder 260 Wp. Bij elkaar dus bijna 6 MWp aan zonnestroomvermogen, waarmee Ameland de eerste plaats in projectomvang heeft overgenomen van Zwolle (Wehkamp hoofdkantoor) (2,5 MWp). Eigenaren van het zonnepark zijn de gemeente Ameland, Eneco en de Amelander Energie Cooperatie. Er is een reeks stevige subsidies verstrekt door diverse partijen, o.a. het Waddenfonds.

Voor Ameland betekent dit zonnepark een mijlpaal in het streven naar energieneutraliteit in 2020. Het zonnepark zal op jaarbasis in 20% van de elektricteitsbehoefte van het eiland voorzien. Voor Eneco en voor de netbeheerder (Liander) betekent dit dat men heel veel ervaring kan opdoen met het balanceren van het net en het managen van grote hoeveelheden duurzaam opgewerkte stroom waarbij men rekening moet houden met een stevige fluctuatie van het afgeleverde vermogen van de generator Proeftuin Ameland dus in dit opzicht.

Meer informatie en nieuws op de website van het zonnepark: www.zonneparkameland.nl

Auteur: Floris WouterloodFoto: Kees van Veen

Proeftuin Ameland zonnestroom

In dit nummerzonnestroomproducenten.com/wp-content/uploads/2018/... · 2 Van de redactie Colofon...

Documents

Transcript of In dit nummerzonnestroomproducenten.com/wp-content/uploads/2018/... · 2 Van de redactie Colofon...