UITGAVE VAN TRIODOS BANK - NO 127 - ZOMER 2014 - WWW.TRIODOS.NL

IN DIT NUMMER: GROEI IS MEER DAN EEN CIJFER VREDE ALS WERKWOORD BRUGGEN VAN VREDE KOM KIJKEN, PROEVEN EN BELEVEN! AFRIKAANSE WIND WELVAART ZONDER GROEI CULTUREEL MEKKA

05Alles wat je aandacht geeft groeit

20Metaal Kathedraal krijgt nieuwe culturele functie

06Het is een open deur, iedereen wil vrede. Wat kun je zelf doen?

08Vrede versterkt evenwicht en verbinding

VREDEVERSTERKTVERSTERKTEVENWICHTEVENWICHT

ENVERBINDINGVERBINDING

DEKLEURKLEUR

VANVANGELDGELD

inhoud

05GROEI IS MEER DAN EEN CIJFERAlles wat je aandacht geeft groeit. En dat maakt groei tot veel meer dan een cijfer. Triodos Bank maakte een film hierover.

06VREDE ALS WERKWOORDMet muziek, kunst, sport, media en dialoog zet MasterPeace zich in voor vrede.

08BRUGGEN VAN VREDEVrede gaat over bruggen bouwen, verbinden en het vermogen om verschillen te overwinnen.

12KOM KIJKEN, PROEVEN EN BELEVEN!Kom op zaterdag 28 juni naar de Hart-Hoofddag van Triodos bank. Ondernemers door het hele land zetten hun deuren speciaal voor klanten van de bank open.

14AFRIKAANSE WINDOver een paar jaar staat bij Lake Turkana in Noord-Kenia een van de grootste windmolenparken ter wereld.

16WELVAART ZONDER GROEITim Jackson is ervan overtuigd dat we de groei-economie kunnen loslaten.

18BIJENPARADIJSOp zaterdag 21 juni wordt op landgoed Roggebotstaete een waar bijenparadijs geopend.

20CULTUREEL MEKKADe Metaal Kathedraal in Utrecht iscultureel podium, buurthuis en broed plaats tegelijk.

beeld cover RYANJLANE

De Kleur van Geld informeert over de activiteiten van Triodos Bank en Triodos beleggingsfondsen. Het wordt gratis toegezonden aan klanten en relaties.

4COLUMNMATTHIJS BIERMAN

NIEUWS

VERANDER

KRACHT

Op 28 juni organiseert Triodos Bank de jaarlijkse Hart-Hoofddag. Een dag waarop ondernemers hun deuren open zetten voor klanten van de bank. Het is een prachtige gelegenheid om de onder-nemers te ontmoeten die we financieren en om zelf te zien hoe uw geld verschil maakt. Wij nodigen u van harte uit voor deze inspirerende dag. U vindt het volledige programma op onze website. De ondernemers die meedoen aan de Hart-Hoofddag dragen allemaal bij aan een duurzame economie en aan even-wichtige ontwikkeling in Nederland. Dat is uiteraard net zo goed buiten ons land van belang, ook – of misschien juist – op plekken waar evenwicht soms ver te zoeken is. In dit nummer verkennen we hoe duurzame ontwikkeling een basis kan zijn voor meer stabiliteit en verdraagzaamheid. Verdraagzaam-heid ontstaat waar mensen elkaar ontmoeten. “Élke ontmoeting is een kans. Die moet je niet voorbij laten gaan,” zegt Rabbijn Soetendorp. Die opvatting past bij het gedachtegoed van Triodos Bank. Want geld heeft veran-derkracht. Wij willen die kracht benut-ten en op die manier een menswaardige samenleving stimuleren.

We wensen u veel leesplezier.

Matthijs BiermanDirecteur Triodos Bank NederlandMATTHIJS.BIERMAN@TRIODOS.NL

Tien jaar geleden kocht Yt van der Ploeg met een financiering van Triodos Bank een oude melkveeboerderij in het Friese Appelscha. Ze bouwde het om tot her-berg Het Volle Leven. Een unieke locatie aan de rand van nationaal Park Het Drents Friese Wold. Gasten kunnen tot rust komen in de binnentuin en genieten van een bourgondisch biologisch diner. De eigenaresse kookt zelf en gebruikt hiervoor producten uit eigen moestuin. Van der Ploeg is trots op deze ecologische bedrijfsvoering van haar onderneming die ook tot uiting komt in de thema-avonden met proeverijen.

Hebt u zelf zin in een overnachting in Herberg Het Volle Leven? Om het tien jarige jubileum te vieren, biedt de eigenaresse een korting aan speciaal voor klanten van Triodos Bank. Kijk op de antwoordcoupon bij dit nummer.WWW.HETVOLLELEVEN.COM

Sinds dit jaar heeft de Amsterdamse RAI het grootste zonnedak van Amsterdam. De 1.632 panelen op het dak van hal 8 leveren jaarlijks energie voor zo’n 140 huishoudens. Dit zorgt voor een CO2- reductie van ongeveer 150 ton per jaar. Triodos Groenfonds financierde een groot deel van dit duurzame energie-project. Maarten van Poelgeest, Amsterdamse Wethouder van Klimaat en Milieu: “Ik ben blij dat een groot en beeldbepalend Amsterdams bedrijf als de RAI nu ook kiest voor grootschalige duurzame energieopwekking. Dit is een voorbeeld voor veel andere grote bedrijven in de stad.” De zonne-energie brengt de groene bedrijfsvoering van het beurs- en congrescentrum naar een hoger niveau. Van bijvoorbeeld Warmte- en Koudeopslag (WKO) en warmtekracht koppeling werd al gebruik gemaakt. De mogelijkheden om ook andere delen van het complex met zonne panelen uit te rusten, wordt onderzocht.WWW.TRIODOS.NL/GROENFONDS

GROOTSTE ZONNEDAK

VAN AMSTERDAM

5 NIEUWS

JUNI 2014Het online jaarver-slag 2013 van Triodos Bank is beschikbaar op onze website. Ook dit jaar vindt u korte filmpjes en interviews met de directie leden. U stelt zelf eenvoudig grafieken en rappor-tages samen met de voor u relevante re-sultaten van Triodos Bank in 2013. Bekijk het jaarverslag op onze website.VERSLAG.TRIODOS.NL

En dan zie je dat Nederland groeit als nooit tevoren. Met deze boodschap willen we graag veel meer mensen inspireren en bij ons betrekken. Vanaf juli is de film daarom weer te zien op televisie en op diverse websites. Bekijk hem alvast op www.triodos.nl/groei

GROEI IS MEER DAN EEN CIJFER Alles wat je aandacht geeft groeit. En dat maakt groei tot veel meer dan een cijfer. In onze jongste campagne hebben we mensen aan het denken gezet over groei. In een twee minuten durende film laten we zien dat je ook anders naar groei kunt kijken.

GROEI

Energiezuinig wonen als student? Dat kan sinds deze zomer in Leeuwarden. Hier is namelijk een duurzaam studenten-huis gerealiseerd met 70 studio’s en 39 kamers. Het pand heeft onder andere een energiedak waar water verwarmd wordt om mee te douchen. Daarnaast is het gebouw voorzien van Warmte- en Koude-opslag (WKO) en er zijn vacuüm toiletten die met minder water doorspoelen.

Hessel Jansen, directeur van Studenten-huisvesting Leeuwarden: “We willen met dit project studenten confronteren met hun energieverbruik. Meestal zijn studenten hier nog niet mee bezig, maar omdat ze in deze woningen zien wat ze verbruiken, willen we meer bewustwor-ding onder deze groep creëren. Hiervoor hebben we alle woningen van meters voorzien. Het grote voordeel voor de studenten: met de app die we hebben ontwikkeld, hebben zij inzicht in hun energieverbruik. En hoe minder energie de studenten verloren laten gaan, hoe lager hun energierekening.” Triodos Bank is als financier betrokken bij dit project.WWW.CAMPUSLEEUWARDEN.NL

ENERGIE-ZUINIG STUDEREN

Het is een open deur, iedereen wil vrede. Maar hoe zet je je hier nu voor in en welke beweging kun je in gang zet-ten? Ilco van der Linde (oprichter van de Bevrijdingsfestivals en dance4life) dacht het niet alleen, maar deed het ook. Hij richtte in 2011 MasterPeace op, samen met compagnon Mohamed Helmy uit Egypte. Inmiddels is het een wereldwijd vredesinitiatief dat duizen-den zogenaamde ‘peace builders’ mobi-liseert, want vrede is een werkwoord, het komt niet vanzelf.

Van der Linde: “We winnen de laatste tijd diverse innovatieprijzen met onze vredesbeweging, maar Confucius zei al 2500 jaar geleden: Tell me and I will

forget, Show me and I may remember, Involve me and I will understand.”

45 LANDENMet muziek, kunst, sport, media en dialoog zet MasterPeace zich in voor internationale verbondenheid, ont-wapening en het terugdringen van (gewapende) conflicten. In 45 landen zijn er maar liefst 57 MasterPeace Clubs die zich in hun directe omgeving hard maken voor vreedzame oplossingen en die evenementen organiseren om aan-dacht voor vrede te vragen.

HOOGTEPUNTOp 21 september 2014, de VN Internationale Dag van de Vrede, orga-niseert MasterPeace verschillende vredesconcerten en evenementen in meer in dan 40 landen. Met als hoogte-punt één overkoepelend concert in Amsterdam. Artiesten uit verschillende conflictgebieden zullen hier samen op het podium staan onder begeleiding van het Metropole Orkest. Het concert is een beloning voor iedereen die zich actief heeft ingezet voor de vredes-projecten. Met de opbrengst van de kaartverkoop wordt het vredeswerk van MasterPeace gesteund.

Triodos Foundation is een van de founding partners van MasterPeace.

LEZERSAANBODAls klant van Triodos Bank kunt u het vredesconcert ook bijwonen. Kijk voor de speciale ‘Early Bird’ actie op de coupon bij dit nummer.

MEER INFORMATIE OVER MASTERPEACE VINDT U OP WWW.MASTERPEACE2014.NL

VREDE ALS WERKWOORD

VREDE ALS WERKWOORD

MIJN GELD GAAT GOED

Ilco van der Linde

“ Confucius zei al 2500 jaar geleden: Tell me and I will forget, Show me and I may remember, Involve me and I will understand.”

VREDE ALS WERKWOORD

BRUGGEN VAN VREDE “Vrede gaat over bruggen bouwen, verbinden en het vermogen om verschillen te overwinnen.” Dat zegt Ted van den Bergh, directeur van Stichting Triodos Foundation. “Een vreedzame samenleving is in staat om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden en aan nieuwe ontwikkelingen. Fricties worden opgevangen en omgezet in positieve verandering en evenwicht. Triodos Bank wil bijdragen aan initiatieven die evenwicht en verbinding in de samenleving versterken. Geld heeft verander kracht. Wij willen die kracht benutten.”

fotografie MASTERPEACE / DE BASIS tekst TOBIAS REIJNGOUD

9 KWARTAALDOSSIER

Freek Landmeter

“ Het is zaak stug door te gaan, durf te tonen en hoop te blijven koesteren. Uiteindelijk holt de druppel de steen uit.”

HoopVrede is een werkwoord, zegt Van den Bergh, die vanuit Triodos Foundation betrokken is bij verschillende initiatie-ven op het gebied van vrede en verdraag-zaamheid (zie kader). “Het versterken van evenwicht en verbinding in de samen leving vraagt voortdurende aan-dacht. Dat is ook voor Triodos Bank een belangrijk uitgangspunt. We financieren initiatieven en ondernemers die brug-gen slaan. Zoals levensbeschouwelijke instellingen die een open dialoog aan-gaan met de samenleving en met andere levensbeschouwelijke stromingen. En biologische boeren die een brug slaan met de reguliere landbouwsector, om zo van elkaar te leren.” De bank werkt ook samen met vredesorganisatie PAX. Beide organisaties zijn bijvoorbeeld betrokken bij MasterPeace, dat wereldwijd locale vredesinitiatieven stimuleert. “Ons werk bestaat uit bruggen bouwen,” zegt Freek Landmeter, directeur van PAX. “Wij doen dat bijvoorbeeld in Syrië en Zuid-Soedan, en in de vorm van acties tegen wapenhan-del. Maar bruggen bouwen is niet alleen van belang in ‘grote’ situaties van oorlog. Iedereen kan het doen, bijvoorbeeld in de eigen woonomgeving. Ook daar is het soms van belang om verdraagzaamheid te versterken. Bij buurtfeesten en wijk-concerten leren buurtbewoners elkaar kennen en ontstaan meer cohesie en be-trokkenheid. Wie vrede wil bevorderen,

hoeft zich niet blind te staren op interna-tionale vraagstukken. Stel jezelf de vraag: wat kan ík doen? En ga dan aan de slag.”

Bruggen bouwen is een kwestie van kleine stapjes, meent Landmeter. “Als je snel resultaat verwacht, raak je gedemoti-veerd. Het is zaak stug door te gaan, durf te tonen en hoop te blijven koesteren. Uiteindelijk holt de druppel de steen uit. Václav Havel schrijft: ‘Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet om-dat het kans van slagen heeft’. Voor PAX is dat een belangrijk uitgangspunt. Dat zie je in ons werk terug. Zo ondersteunt PAX met het project Ambassades van Vrede zo’n vijftig groepen in Nederland die ver-bindende activiteiten organiseren in hun eigen wijk. Denk aan debatten, wande-lingen door de wijk en sportwedstrijden. Daarmee verbeteren ze niet in één klap de leefbaarheid, maar als ze er een aan-tal jaren mee doorgaan, plukt de wijk er uiteindelijk de vruchten van.”

Duurzame vredeVrede is een voorwaarde voor duurzame, positieve ontwikkeling. “Neem de situatie in verschillende ontwikkelingslanden,” zegt Van den Bergh. “Zodra ergens oorlog uitbreekt, dreigt veel van wat is opgebouwd weer verloren te gaan. Investeringen in bijvoorbeeld onderwijs en gezond-heidszorg zijn kwetsbaar wanneer de vlam in de pan slaat.” Anderzijds zijn ze vaak juist het begin van stabiliteit. “Duurzame ontwikkeling kan ook een basis zijn voor vrede. En dus moet je er aan blijven werken,” meent Van den Bergh. “Zo draagt onderwijs bij aan de ontwikkeling van toekomstige gene-raties en is het een directe investering in een betere toekomst. En versterkt biologische landbouw de vruchtbaar-heid van de bodem, waardoor die ook later voor de voedselvoorziening kan blijven dienen. Dat is een basis voor de stabiliteit van de samenleving.”

BR

ON

: Uni

ted

Nat

ions

Dev

elop

men

t Pro

gram

me,

PA

X

STICHTING TRIODOS FOUNDATIONStichting Triodos Foundation onder-steunt verschillende initiatieven op het gebied van vrede. Bijvoorbeeld de Hope Flowers School in Bethlehem, waar kin-deren van verschil-lende bevolkings-groepen samen les krijgen. En Kreddha, een organisatie die bemiddelt in inter-nationale conflicten. Directeur Ted van den Bergh: “Vernieu-wende initiatieven kunnen vaak niet van de grond komen met de verplichtingen die aan een bancaire lening vastzitten. In die gevallen is een geldschenking op zijn plaats.” U kunt bijdra-gen aan het werk van de foundation door bijvoorbeeld een een-malige gift te doen, of door de jaarlijkse rente op een spaar-rekening bij Triodos Bank aan de stichting te schenken. TRIODOSFOUNDATION.NL

De Verenigde Naties gebruiken de Hu-man Development Index (HDI) om de ontwikkelingsgraad van landen uit te drukken. De index betrekt factoren als levensverwachting, scholingsgraad en bruto nationaal product per hoofd van de bevolking om te bepalen hoe een land er voor staat. Landen met de hoogste score (2012): 1.Noorwegen, 2.Australië, 3.Verenigde Staten, 4.Nederland en 5.Duitsland.

SEPTEMBER

21 september is in 1981 door de Verenigde Naties uitgeroepen als de Internationale Dag van de Vrede.

PAX ondersteunt met het project Ambassades van Vrede zo’n 50 groepen in Nederland die verbinden-de activiteiten organise-ren in hun eigen wijk.

10

Positieve veranderingVoor Triodos Bank is de vraag of een ondernemer bijdraagt aan een even wichtige en verdraagzame samenleving, een belang-rijk financieringscriterium. Van den Bergh: “Want geld kan positieve verandering stimuleren en levenskwaliteit, evenwicht en verbinding bevorderen.” Als het gaat om bijdragen aan levens kwaliteit, financiert de bank bijvoorbeeld kleinschalige en persoonlijke ouderenzorg. Ook is de bank betrokken bij kinderopvang waar kinderen met en zonder beperking samen spelen. Dat bevordert de onderlinge verbonden-heid en verrijkt de sociale ontwikkeling van de kinderen. De Basis in Doorn is een sprekend voorbeeld van een initiatief dat levenskwaliteit en verbinding versterkt. “Wij bieden psycho-sociale ondersteuning aan onder meer militairen, politiemensen en ambulancemedewerkers die te maken hebben gehad met trauma tische erva-ringen,” vertelt directeur Hugo van de Kamp. Triodos Bank financierde het on-langs geopende duurzame gebouw van de Basis. Van de Kamp: “Bruggen slaan staat centraal in ons werk. Veel cliënten hebben psychische klachten, bijvoorbeeld vanwege hun ervaringen als militair tijdens vredesmissies. Door hen te ondersteunen, proberen we ze te helpen aansluiting te vinden met hun omgeving. Zodat ze weer volwaardig kunnen deel nemen aan de samenleving.”

MasterPeace Triodos Bank is met Triodos Foundation een van de founding partners van MasterPeace, in 2011 mede opgericht door sociaal onder-nemer Ilco van der Linde. “We zijn een wereldwijde, kleinschalige vredes-beweging, actief in 45 landen,” vertelt Van der Linde. “Daar werken groepen burgers aan initiatieven rond vrede en verdraagzaamheid. Soms organiseren ze verbroederingsconcerten waar ze diverse bevolkingsgroepen bij betrek-ken. Op andere plekken organiseren ze voetbal wedstrijden met strijders van ver-

schillende partijen. Die wedstrijden zijn een kans op een vredige ontmoeting van mensen die elkaar soms letterlijk naar het leven staan.” Op 21 september 2014, de Internationale Dag van de Vrede, organiseert MasterPeace wereldwijd veertig vredesconcerten, waaronder een in Amsterdam. “Tijdens die concerten treden artiesten samen op met hun ‘tegenstanders’. Zo hebben we gezamenlijke optredens van Palestijnse en Israëlische musici.”

OntmoetenBruggen bouwen doe je vaak met kleine, persoonlijke gebaren, zegt emeritus rab-bijn Awraham Soetendorp. “Daarmee kun je anderen op een positieve manier raken. Aanraken. En zo kan een intieme band van betrokkenheid ontstaan. Opstaan, en met uitgestoken hand op de ander toelopen: daar komt het op aan. Dat kun je in je dage-lijks leven vorm geven. Als iemand je ergens onterecht van beschuldigt, heb je de keus: of je gaat je verdedigen, of je steekt je hand uit. Elke ontmoeting is een kans. Die moet je niet voorbij laten gaan. In de Talmoed en in de Koran staat: ‘Wie één leven redt, redt een hele wereld.’ Het is belangrijk om ener-gie te geven aan het hoopvolle in de wereld. Ik kom veel op scholen. In de ogen van kin-deren zie ik het licht van de hoop. Dat geeft kracht en vertrouwen.” Soetendorp was tij-dens de oorlog als jong kind ondergedoken, apart van zijn ouders. “Ik was een baby van drie maanden. Een verzetsman bracht me naar een onderduikadres. Hij klopte er op de deur, en die werd opengedaan door Ria en Bertus van der Kemp. In een paar secon-den moesten zij beslissen: doen we de deur weer dicht, of gaan we voor deze Joodse baby zorgen? Ze deden het laatste en werden mijn pleegouders. Ze redden mijn leven. Ik zie mezelf, onszelf, vaak in de schoenen van mijn pleeg ouders. De deur staat op een kier. Doen we hem open of dicht?”

WWW.PAXVOORVREDE.NL

WWW.MASTERPEACE2014.NL

WWW.TRIODOSFOUNDATION.NL

DE BASIS De Basis in Doorn is een sprekend voorbeeld van een initiatief dat levens-kwaliteit en ver-binding versterkt. Hieronder de her-denkingsplaats in Doorn.

1911TOBIAS ASSER

1979 MOEDER TERESA

1984 DESMOND TUTU

1993 NELSON MANDELA

2001VERENIGDE NATIES

2012EUROPESE UNIE

GRAFIEK > De Nobelprijs voor de Vrede wordt sinds 1901 uitgereikt. In oktober wordt de winnaar van 2014 bekend gemaakt.Hiernaast een over-zicht van een aantal eerdere winnaars verdeeld over de afgelopen decennia.

NOBELPRIJS-WINNAARS

1901HENRI DUNANT

1920LÉON BOURGEOIS

1937ROBERT CECIL

1946EMILY GREENE BALCH

1953GEORGE MARSHALL

1964MARTIN LUTHER KING

11

“Duurzame ontwikkeling kan een basis

zijn voor vrede.”

UW BIJDRAGE AAN VREDE Wilt u zelf een bijdra-ge leveren aan vrede, kijk dan op de coupon bij dit nummer van De Kleur van Geld. U kunt bijvoorbeeld een donatie doen aan de vredesinitiatieven die Stichting Triodos Foundation steunt. TRIODOSFOUNDATION.NL

MasterPeace organiseert op

21 september 2014 een hartverwarmend

concert met diverse artiesten onder meer

uit conflictgebieden en begeleid door het

Metropole Orkest.

Ilco van der Linde (rechts) tijdens de opname van de documentaire ‘MasterPeace Music above Fighting’.

Tijdens zijn reis voor MasterPeace in Congo

laat Van Velzen zien dat muziek verbroedert.

MasterPeace zet zich wereldwijd in voor vrede.

1

RAED

THU

YS G

ROEP

BEK

IJK

Ooi

t een

w

indm

olen

cabi

ne

van

bi

nnen

ge

zien

? D

it is

uw

kan

s!

WEL

EDA

ERVA

AR

wan

del

door

de

krui

dent

uin

en

krij

g ui

tleg

in

de a

poth

eek!

NAT

ION

AAL

MU

ZIEK

INST

RUM

ENTE

N F

ON

DS

RON

D D

E

400

mus

ici s

pele

n op

een

inst

rum

ent

van

het N

MF

GEN

IET

Kom

luis

tere

n na

ar e

en

conc

ert

en v

olg

de ro

ndle

idin

g

GEN

NEP

ER H

OEV

E

BIO

LOG

ISCH

E st

adsb

oerd

erij

m

et

educ

atie

f ka

rakt

er

BO

ERD

ERIJ

WIN

KEL

m

et b

reed

as

sort

imen

t aan

biol

ogis

che

prod

ucte

n

ON

TDEK

Proe

f de

smaa

k

van

b

oere

npro

duct

en

NIE

UW

E W

EME

PRO

EFM

aak

je

eig

en

biol

ogis

che

ijs

BO

ERD

ERIJ

waa

r naa

st

mel

k oo

k ijs

wor

dt

gepr

oduc

eerd

125

KOEI

EN

die

in e

en

mili

euvr

iend

elijk

e en

duur

zam

e st

al v

oor g

oede

m

est z

orge

n

FUN

FO

REST

AVO

NTU

UR

in

de

boom

topp

en

KLI

MPA

RCO

URS

EN

van

5 to

t 17

met

er h

oogt

e

ERVA

AR

Klim

ze

lf in

de

top

van

een

leve

nde

boom

WIN

DPA

RK

Old

ebro

eker

toch

t le

vert

gro

ene

stro

om a

an

7.200

hu

isho

uden

sRA

EDTH

UYS

G

roep

hee

ft

12

win

dmol

ens

in d

it pa

rk

WEL

EDA-

prod

ucte

n

wor

den

in

56

land

en

verk

ocht NAT

UU

RLIJ

KE

licha

amsv

erzo

rgin

g en

gen

eesm

idde

len

uit e

igen

krui

den

tuin

HO

OG

WAA

RDIG

E in

stru

men

ten

voor

ta

lent

volle

mus

ici

DE

BALI

E

ORG

ANIS

EERT

hond

erde

n

bije

enko

mst

en

per j

aar

GA

VOO

R A

LLE

28

ON

DER

NEM

ERS

D

IE M

EED

OEN

NAA

R

TRIO

DO

S.N

L/H

ART-

HO

OFD

DAG

STIC

HTI

NG

SK

YWAY

TRIL

VLO

EREN

arom

a dj

’s

en li

chte

ffec

ten

MU

ZIEK

pr

ikke

lt

de

zint

uige

n

2

KO

M N

AA

R D

E H

ART

-H

OO

FDD

AG V

AN

TR

IOD

OS

BAN

K. O

p za

terd

ag 28

juni

op

enen

mee

r dan

20 on

der n

emer

s ui

t het

hel

e lan

d sp

ecia

al h

un

deur

en vo

or u

. Bek

ijk h

et vo

lledi

ge

prog

ram

ma e

n m

eld

u aa

n op

w

ww.

trio

dos.n

l/har

t-hoo

fdda

g

De

Har

t-H

oofd

dag

is e

en u

itge

leze

n ka

ns o

m

te z

ien

en e

rvar

en w

at e

r daa

dwer

kelij

k m

et

uw g

eld

gebe

urt.

Mee

r dan

20

onde

rnem

ers

open

en o

p za

terd

ag 2

8 ju

ni s

peci

aal h

un

deur

en v

oor u

. Ond

erne

mer

s di

e on

dern

emen

m

et h

art é

n ho

ofd.

ON

TMO

ET

DE

ON

DER

NEM

ERS

ON

TMO

ET

TRIO

DO

S B

ANK

MEL

DU

AAN

Onz

e m

edew

erke

rs m

aken

sam

en m

et d

e on

dern

emer

s de

Har

t-H

oofd

dag

iede

r jaa

r w

eer t

ot e

en g

root

suc

ces.

Op

elke

loca

tie

staa

n zi

j kla

ar o

m u

te v

erw

elko

men

en

pers

oonl

ijk te

ont

moe

ten.

En

om m

et u

na

te

prat

en o

ver w

at u

die

dag

sam

en h

ebt b

elee

fd!

U v

indt

alle

info

rmat

ie o

ver d

e H

art-

Hoo

fdda

gpro

gram

ma’

s op

onz

e w

ebsi

te.

De

prog

ram

ma’

s ve

rsch

illen

per

loca

tie.

B

ekijk

de

prog

ram

ma’

s en

mel

d u

dire

ct

aan

voor

de

loca

tie

van

uw k

euze

. Er z

ijn

bepe

rkte

pla

atse

n en

vol

=vo

l, du

s be

slis

sn

el w

aar u

naa

rtoe

wilt

gaa

n.

ww

w.t

riod

os.n

l/ha

rt-h

oofd

dag

ZATE

RDAG

28

JUN

I

KOM

K

IJK

EN,

PRO

EVEN

EN

B

ELEV

EN

OP

BEK

IJK

Zie

de

film

en

gen

iet n

ader

hand

va

n ee

n ha

pje

en d

rank

je!

ORG

ANIS

EERT

hond

erde

n

bije

enko

mst

en

per j

aar

POD

IUM

vo

or d

ebat

ten,

lezi

ngen

en

film

s w

aar

dial

oog

en h

et v

rije

woo

rd

cent

raal

sta

an

BEK

IJK

HET

VO

LLED

IGE

PR

OG

RAM

MA

OP

TRIO

DO

S.N

L/H

ART-

H

OO

FDD

AG

BEL

EEF

Erva

ar z

elf h

oe

het i

s om

zon

der

geho

or

muz

iek

te b

elev

en

TRIL

VLO

EREN

arom

a dj

’s

en li

chte

ffec

ten

MU

ZIEK

pr

ikke

lt

de

zint

uige

n

14DUURZAAM INNOVEREN

fotografie ESTHER RIEKEN tekst MIRANDA FLORUSSEN

Het waait altijd hard bij Lake Turkana in Noord-Kenia. Op de weidse zandvlakte tussen twee bergketens in komt de wind steevast uit oostelijke richting. Het zijn de ideale omstandigheden om windenergie op te wekken. Over een paar jaar staat hier een van de grootste windmolenparken ter wereld. Het is het eerste windmolenpark van deze omvang in Afrika én de eerste financiering van Triodos Groenfonds in ontwikkelingslanden.

Het verhaal van dit project begint met Harry Wassenaar, een Nederlandse boer in Flevoland die net als veel andere boeren een windmolen op zijn land bouwde. Hij raakte zo geïnteresseerd in windenergie dat hij in 2000 zijn boerderij verkocht en besloot verder te gaan als project-ontwikkelaar in wind. Harry Wassenaar kwam vijf jaar later Kasper Paardekooper tegen die advocaat is bij een internatio-naal advocatenkantoor. De twee zagen de noodzaak en de commerciële kansen van windenergie en richtten samen KP&P op, de onderneming die nu voor iets meer dan 25% aandeelhouder is in Lake Turkana Wind Power. Paardekooper: “De rest is verdeeld over Britse, Noorse, Finse en Deense aandeelhouders, waaronder Vestas, de bouwer van de windturbines.”

Nederlandse agrariërsWassenaar vertelt hoe hij in Kenia terecht kwam: “Een oude kennis die al jaren in Kenia woonde, zocht contact met mij. Hij wist dat ik ‘in de windenergie’ zat en nodigde me uit naar Kenia te komen. Nu, na zeven jaar onderzoek met wind-

AFRIKAANSE WIND

15

Harry Wassenaar

“ We zorgen voor werkgelegenheid, organiseren onderwijs, gezondheidszorg en uiteraard duurzame energie.”

hierdoor minder afhankelijk van dure olie-import én het windpark levert de Keniaanse overheid veel CO2-rechten op. Een deel van de winst gaat bovendien naar armoede bestrijding, HIV-bestrijding en genderproblematiek in het land.”

Dubbel effectVoor Triodos Groenfonds is het een bij-zondere investering. Gerrit-Jan Brunink, senior investment manager Energy & Climate: “Het is voor het eerst dat Triodos Groenfonds investeert in een ontwikkelingsland. Dat doen we omdat dit project zowel duurzaamheid als eco-

nomische ontwikkeling bevordert. Er wordt schone energie geproduceerd voor een groot deel van de Keniaanse be-volking én de Keniaanse overheid bespaart zo’n 120 miljoen euro aan olie-import per jaar. Het milieu effect, gecombineerd met het economische effect voor het land maakt dit project uniek. Daarnaast is het bijzondere van dit project dat door de hoge windsnel heden op deze locatie de verwachte productie dermate hoog is dat het elektriciteit kan leveren tegen concur-rerende prijzen. Overheidssubsidies zijn daarom voor dit windpark niet nodig.”WWW.TRIODOS.NL/LAKETURKANA

meetmasten op meerdere locaties, weten we dat daar een constante oostelijke wind waait van 11,5 meter per seconde. Twee bergketens werken als een tunnel voor de wind die van een stabiel gebied met hoge luchtdruk naar een gebied met lage luchtdruk waait.” Het zijn omstan-digheden die een constante opbrengst van energie garanderen. Nederlandse agra-riërs die windturbines exploiteren zagen de grote verschillen met de Nederlandse weers omstandigheden. Inmiddels inves-teren zo’n 45 van hen in dit project.

Keniaanse energiebehoefteDe kleine nederzettingen in de directe omgeving hebben direct baat bij dit pro-ject. Wassenaar: “We zorgen voor werkge-legenheid, organiseren onderwijs, gezond-heidszorg en uiteraard duurzame energie.” Paardekooper vertelt hoe Kenia op allerlei manieren voordelen geniet van dit wind-molenpark: “We kunnen straks voorzien in 17% van de totale Keniaanse energie-behoefte. Lake Turkana Wind Power is na de waterkrachtcentrale de goedkoopste energieproducent in het land. Kenia wordt

PROJECT CV LAKE TURKANA WIND POWER

INVESTEREN IN GROENE ENERGIEGerrit-Jan Brunink, senior investment manager Energy & Climate: “Vanuit Triodos Groenfonds financieren wij projecten die bijdragen aan vergroening van de maatschappij. Sinds kort zijn dit in beperkte mate ook projecten in opkomende landen, zoals het project

Een park van 365 windturbines op een van de meest windrijke locaties op aarde. Het park bestrijkt zo’n 60 hectare en gaat jaarlijks 1.300 MW uur aan duurzame energie opwekken: 17% van de totale energiebehoefte in Kenia. Het park is eind 2017 operationeel.

in Kenia waarbij zowel het milieu als de lokale bevolking profiteren van de opwekking van duurzame energie.”

WILT U MEER WETEN OVER BELEGGEN BIJ TRIODOS BANK? KIJK DAN OP WWW.TRIODOS.NL/BELEGGEN

INTERVIEW 16

fotografie UNIVERSITY OF SURREY tekst JOOST BIJLSMA

Tim Jackson breekt een lans voor welvaart zonder groei. De invloedrijke Britse wetenschapper en schrijver van het boek Welvaart zonder groei beseft dat het loslaten van de groei-economie riskant is. Maar hij is ervan overtuigd dat het kan. Alternatieve investeringen zijn noodzakelijk, evenals een levensstijl met minder materie. Maar, dit betekent niet dat we ook minder gelukkig zullen worden.

Het is hét dilemma in het duurzaam-heidsdebat: moeten we minder gaan consumeren of volstaat groene groei? Tim Jackson is hierover helder. Hij rekent voor dat het halen van klimaatdoelen een illusie is, als we even hard blijven groeien als nu. Hij pleit daarom voor een wereld-economie die niet of nauwelijks groeit. Ook vindt hij dat we een eenvoudiger leven moeten leiden. Hij brengt dit zelf in de praktijk door bijvoorbeeld geen auto te rijden.

Jarenlang onderzoekZijn mening is gestut op jarenlang onder-zoek. Bijvoorbeeld over hoe effecten op het milieu beter in het Bruto Nationaal Product (BNP) tot uitdrukking kunnen worden gebracht. En ook over de kosten van CO2-reductie. Tijdens zijn werk stuitte hij op innerlijke tegenstrijdigheden in het systeem. “Om winst te maken, moeten bedrijven onnodige verspilling tegengaan. Maar tegelijk moeten ze zoveel moge-lijk produceren en verkopen.” De Britse onderzoeker begreep dat in de onderlig-gende structuur van de economie een weeffout zit. In 2004 kreeg hij de kans om dieper op die materie in te gaan. Met een team van economen, sociologen en psy-chologen startte hij een wetenschappelijk project dat de welvaart wilde herdefinië-ren. Hiervan was het boek Welvaart zonder Groei een uitvloeisel. Bewust niet geschre-ven als een doorsnee wetenschappelijk werk: “Ik wilde goed begrepen worden, omdat het om een netelige kwestie gaat die bovendien deels indruist tegen onze intuïtie.” Hoezo?

“We associëren groei vaak met iets po-sitiefs. Want we willen onze oogsten en kinderen zien groeien. En we hebben een verlangen naar nieuwe spullen. Mensen ontlenen hun identiteit daaraan. Daar komt bij dat we zijn grootgebracht met het idee dat we een probleem hebben zodra de economie stokt.”

Groene groei is niet het antwoordVoor Jackson staat vast dat het anders moet. Groene groei is volgens hem niet het antwoord. Initiatieven in die richting, denk aan energie-efficiënter produceren, gaan uit van goede intenties en helpen bij bewustwording en verduurzaming. Jackson: “Maar het probleem van een systeem dat steeds vraagt om meer productie lossen we daarmee niet op. Op macro-economisch niveau blijft de prikkel om onze eindige planeet steeds verder uit te putten. Het groeien gaat nu veel sneller dan het vergroenen, maar het moet juist andersom.”

Zo’n economie zonder groei is niet ge-makkelijk te realiseren, geeft hij grif toe. Jackson: “Dat vergt een volledig andere structuur waar we langzaam aan moeten bouwen. We kunnen de motor niet van de ene op de andere dag stoppen. Want de behoeften van consumenten zijn het cement in het huidige systeem. Ze zor-gen voor stabiliteit. Als mensen minder kopen, moeten bedrijven inkrimpen, raken mensen werkloos. Dan kopen deze werkloze mensen nog minder, waardoor bedrijven weer moeten krimpen en ga zo maar door.”

Anders winst makenJackson vindt dat we anders winst moeten gaan maken. “Winsten in het verleden waren vaak hoog, omdat we een deel van de rekening niet betaalden. Denk aan te weinig milieukosten bij het winnen van fossiele energie of veel te lage arbeids-kosten voor onze kledingproductie.”De hoogleraar geeft toe dat hij er ook nog niet uit is hoe de nieuwe economie er pre-cies moet uitzien. Wat hij wel weet, is dat we moeten focussen op een transformatie naar een ander, minder op alleen groei gebaseerd, systeem. “En dat we af moe-ten van het huidige systeem dat is geënt op consumentisme en het speculatieve financiele systeem. Die dingen passen niet bij een economie zonder groei.” Aldus Jackson. Hij gelooft nog wel in kapitaal. Vooral investeringen vervullen in zijn visie een sleutelrol. Daarvan neemt het belang volgens hem zelfs toe. “We moeten investeren in de waardegoederen die onze toekomstige welvaart waarborgen. In productie van hoge kwaliteit, met mini-male schade voor milieu of gezondheid, en een productieketen waarin werkers eerlijk worden beloond. Bij zulke investeringen moeten we ons niet laten leiden door maximale winst. Centraal moet staan wat de waarde is die ze hebben voor toekom-stig welzijn. Denk aan duurzame energie of een duurzamere voedselketen. Maar ook sociale investeringen, bijvoorbeeld in gemeenschappelijke voorzieningen, zoals theaters, zwembaden of buurthuizen.”

LEES HET UITGEBREIDE INTERVIEW MET TIM

JACKSON OP WWW.DEKLEURVANGELD.NL/GROEI

WELVAART ZONDER GROEI

WELVAART ZONDER GROEI

CV TIM JACKSONTim Jackson is hoog-leraar aan de Uni-versity of Surrey en directeur van The Sustainable Lifestyles Research Group (SLRG). De ecologisch econoom startte zijn loopbaan als onder-zoeker bij ngo’s zoals Greenpeace. Later richtte hij zich op meer economisch getint onderzoek voor de Uni-versity of Surrey en The Stockholm Environ-ment Institute. In 2004 werd hij uitgenodigd

door The Sustainable Development Com-mission om multidis-ciplinair onderzoek te doen, met als doel de welvaart te her-definiëren. Dit leidde onder meer tot het boek Welvaart zonder groei. Onlangs is Tim Jackson benoemd tot lid van de Club van Rome. Deze denktank met vooraan-staande denkers en wetenschappers werd wereldberoemd met de publicatie in 1972 van het baanbrekende rapport ‘The Limits to Growth’ (‘Grenzen aan de groei’).

18HET NIEUWE BANKIEREN

Voor jongeren tot en met 17 jaar heeft Triodos Bank een duurzame betaalrekening. Uw kind krijgt een eigen Wereldpas, Internet- en Mobiel Bankieren en betaalt 1,- euro per maand voor het gebruik van de rekening en de pas. Door zelf bankzaken te regelen leert uw kind op een verantwoorde manier met geld om te gaan. Meer weten? WWW.TRIODOS.NL/JONGEREN

The Global Alliance for Banking on Values, een

wereldwijd netwerk van 25 toonaangevende

duurzame banken, biedt inmiddels bancaire

diensten aan meer dan 20 miljoen klanten in zes

continenten. Triodos Bank is oprichter van de GABV.

www.gabv.org

Met de Triodos Mobiel Bankieren app kunt u eenvoudig uw saldo bekijken of een overboeking regelen. Uniek aan onze app is dat u ook ziet welke projecten Triodos Bank bij u in de buurt financiert. Zo ziet u direct wat er met uw geld gebeurt. U vindt de Triodos Mobiel Bankieren app in Google Play of de Apple App Store. Of via WWW.TRIODOS.NL/MOBIELBANKIEREN

TRIODOS MOBIEL BANKIEREN

Op landgoed Roggebotstaete bij Dronten is een bijenparadijs gecreëerd. Vrijwilligers bouwden vorige

maand een onderkomen voor 15 honingbijenvolken. Op dit landgoed in Flevoland komt ook een bijenhotel

voor wilde bijen en een ‘idylle’ waar 7.000 m2 aan bloemen wordt ingezaaid, speciaal voor bijen en vlinders. Triodos

Foundation heeft deze plek mede mogelijk gemaakt.

Op zaterdag 21 juni wordt de bijenstal feestelijk geopend met het Midzomer Bluesy Bijen Diner. Wilt u hier bij zijn? Of wilt

u als vrijwilliger werken op het landgoed? Kijk dan op WWW.TRIODOSFOUNDATION.NL/BIJENPARADIJS

450 MILJOENTriodos Investment

Management behoort tot de

initiatief nemers van de Council

on Smallholder Agricultural Finance. Dit wereldwijde plat-

form zet zich in om 450 miljoen klein-schalige boeren in

ontwikkelingslanden betere toegang te

geven tot financiële diensten.

WWW.TRIODOS.COM

WINNAAROp 20 mei jl. werd

voor de vierde keer de Triodos Hart-Hoofd-

prijs uitgereikt aan de meest vernieuwende

en inspirerende onder-nemer gefinancierd

door Triodos Bank. Ondernemers die on-

dernemen met hun hart én met hun hoofd, en die

zo een bijdrage leveren aan een duurzame sa-menleving. De winnaar van de Hart-Hoofdprijs

wint een bedrag van 10.000 euro om zijn

of haar onderneming verder te ontwikkelen.

Inmiddels is de winnaar bekend. Wilt u weten wie het is geworden?

WWW.TRIODOS.NL/HART-HOOFDPRIJS

19 FEITEN & CIJFERS19 FEITEN & CIJFERS

HYPOTHEKEN De Triodos Hypotheek koppelt de hoogte van de rente aan het energie label van uw woning. Hoe energie zuiniger uw woning, hoe lager het rentetarief. Triodos Bank wil woning eigenaren stimuleren om hun huis energiezuiniger te maken. Wij vergoeden achteraf de kosten van de energie label-keuring en het verduur zamingsadvies (tot 300,- euro) als u bij ons een hypotheek afsluit. Door uw huis te verduurzamen, levert u een directe bijdrage aan CO2-reductie. En uw woonlasten nemen af: minder energiekosten én een lagere hypotheekrente. www.triodos.nl/hypotheken

0,6% is het hypotheekrente-verschil tussen een woning met ener gielabel A versus energie-label G.

TOP 5 ENERGIE BESPAREN DOOR CONSUMENTEN:1. Bewust de was of vaatwas op lagere

temperatuur doen (76%)2. Elektronische apparatuur volledig

uitschakelen (72%)3. Letten op energieverbruik van huis-

houdelijke apparaten bij aanschaf (64%)4. Minder warm water gebruiken (58%)5. Een zuinige(re) cv-ketel/

warmwaterinstallatie plaatsen (41%)

WONINGEN In januari 2014 werd 42,3% meer verkochte woningen geregistreerd bij het Kadaster dan in januari 2013.

VROUW Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat in maar liefst 91% van de gevallen de vrouw de beslissing neemt of een huis wel of niet gekocht wordt.

76%

WA

SS

EN M

ET

LAG

ERE

TEM

PER

ATU

UR

72%

UIT

SC

HA

KEL

EN A

PPA

RAT

UU

R

64%

ENER

GIE

VER

BR

UIK

AP

PAR

ATU

UR

58%

M

IND

ER W

AR

M W

ATER

41%

ZU

INIG

E(R

E) C

V-K

ETE

L

JAAR

50% van klanten die in 2013 een hypotheek

bij Triodos Bank hebben afgesloten,

woont in een huis met energielabel

A of B.

BR

ON

: Kad

aste

r, w

ww

.mar

keti

ngm

an.n

l, w

ww

.wel

kele

efti

jd.n

l en

Mili

eu C

entr

aal

De gemiddelde leeftijd waarop

iemand zijn eerste huis

koopt is on-geveer 35 jaar.

20

fotografie PIETER VAN DEN BOOGERT tekst JOSET VAN DER HOEVEN

KERK WORDT CULTUREEL MEKKA

Leegstand in Nederland treft ook kerken. En waarom zouden deze gebouwen niet een nieuwe functie kunnen krijgen? Een mooi voorbeeld is de Metaal Kathedraal in Utrecht. Aan de rand van de grote Utrechtse nieuwbouw- en vinexlocatie Leidsche Rijn staat dit bijzondere historische pand.

PROJECT CVMETAAL KATHEDRAALDe Metaal Kathedraal is een cultureel podium, buurthuis en broed-plaats. Maureen Baas en haar partner Abel Tattje zijn de initiatief-nemers van dit project. Baas is verantwoordelijk voor het programma: zo vinden er maandelijks filmavonden plaats op een groot scherm. Tattje is verantwoordelijk voor de commerciële verhuur van het pand.

21 MIJN GELD GAAT GOED

Ooit was het de eerste katholieke kerk van de stad. Toen het gebouw uit 1859 als geloofsinstituut haar deuren sloot, werd het een metaalfabriek. Sinds kort vervult het gebouw een nieuwe rol: theatermaakster Maureen Baas kocht samen met haar part-ner Abel Tattje de neogotische oude kerk en doopte die om tot het culturele mekka in de Meern. Een plek die volop in bewe-ging is. “Ik zie het als een kleine vrijstaat in Leidsche Rijn. Kunstenaars hebben er een werkplek, maar het is ook een buurthuis. En we willen hier voorstellingen voor jong en oud gaan maken,” vertelt ze.

Multifunctioneel Dat zij het monument een toegankelijke uitstraling wil geven, blijkt wel op de zon-nige zaterdagmiddag wanneer we haar spre-ken. Mensen lopen in en uit. Beneden vindt het ‘repair café’ plaats, waar iedereen met een kapot item, van fiets tot senseo, langs kan komen voor een gratis reparatie. Er staan zelfs rijen voor de technische vrijwil-ligers die hard aan het werk zijn. Boven in het ‘Hemelryck’ vindt een fotoshoot plaats voor designmeubels en ondertussen is een jong stel de kerk aan het bewonderen om te bepalen of het een geschikte trouw locatie zou zijn.

Volhardend Maureen Baas reisde de wereld over als straattheatermaakster en settelde zich pas een aantal jaren geleden in Nederland. Al snel startte ze haar zoektocht naar een geschikte locatie voor een autonome broed-plaats. “Ik fietste regelmatig door Leidsche Rijn, op zoek naar een leegstaande oude boerderij of schuur. Toen hoorde ik dat de metaalfabriek misschien zou gaan sluiten.” Ze laat op de eerste verdieping de deur met een loket zien. “Hier klopte ik iedere week volhardend aan bij de directeur om te vra-gen of het al te huur was.” Begin 2010 was het zover: toen betrok Baas met 13 andere kunstenaars de plek zodat ze de huur kon delen. Vorig jaar lukte het haar om onder andere met een lening van Triodos Cultuur-fonds de kerk aan te kopen.

RuigheidNu staat er een verbouwing op de planning. De zijbeuken van de kerk worden ingericht als werkplekken. Deze zijn dan als ateliers te huur, terwijl de grote ruimtes beneden en boven voor andere zaken te huur zijn. In de toekomst heeft de onderneemster grootse plannen met het opwekken van energie en die teruggeven aan de cultuur. In de ver-wilderde tuin zijn kunstwerken in de maak, hebben bijenstallen een thuis en worden vergeten groenten verbouwd. Baas voegt daaraan toe dat ze het pand ook een horeca-functie gaat geven waar bezoekers altijd lekkere en betaalbare koffie kunnen drinken, en de tuin wordt als stadspark geopend. Maar om te beginnen, gaan ze het pand isoleren en de gaten in het dak dichten. “De ruigheid willen we behouden, maar het moet wel een comfortabele werkplek zijn.”WWW.METAALKATHEDRAAL.NL

TRIODOS CULTUURFONDS Triodos Cultuurfonds belegt in culturele projecten die de ont wikkeling en het behoud van kunst en cultuur bevorderen. Broed-plaatsen maken betaalbare atelier-ruimte toegankelijk voor kunstenaars en zijn daarmee een katalysator voor de culturele sector. In 2013 hebben 1798 kunstenaars door Triodos Cultuur-fonds gefinancierde atelier ruimte gehuurd.

WILT U MEER WETENOVER BELEGGEN BIJTRIODOS BANK?KIJK DAN OPWWW.TRIODOS.NL/BELEGGENMaureen Baas

“ Ik zie het als een kleine vrijstaat in Leidsche Rijn. Kunstenaars hebben er een werkplek, en het is ook een buurthuis. En we willen hier voorstellingen voor jong en oud gaan maken.”

22 BELEGGEN, SPAREN, BETALEN COLOFON

DE KLEUR VAN GELDis een uitgave van Triodos Bank.

redactie TAMARA RIJNENEWA SKOTNICKIMAARTEN THIJS

conceptSTUDIO ROOM WWW.STUDIOROOM.NL

ontwerpHELDERGROEN BVWWW.HELDERGROEN.NL

met medewerking vanTED VAN DEN BERGHSANDRA BERGSTEIJN JOOST BIJLSMAMIRANDA FLORUSSEN JOSET VAN DER HOEVENJOKE JONKHOFF JUDITH JANSSEN - STEENBERGLAURA KIKKERTCAROLINE DE KONINGTOBIAS REIJNGOUD THOMAS STEINERGERA VAN WIJKMARION ZANDERS

fotografenPIETER VAN DEN BOOGERTESTHER RIEKENONNO ROOZENMICHIEL WIJNBERGH

fotografie coverRYANJLANE

drukDRUKKERIJ PASCAL, UTRECHT

ISSN nummer: 2210-8408

DE KLEUR VAN GELD is gedrukt op 100% gerecycled papier.

TRIODOS BANKUtrechtseweg 44 Postbus 553700 AB Zeist telefoon030 693 65 11 e-mailinfo@triodos.nlwww.triodos.nl KvK Utrecht nummer3006 2415

Druk- en zetfouten voor-behouden. Triodos Bank NV is geregistreerd bij de Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Mark-ten. De in deze uitgave ge-noemde Triodos beleggings-fondsen zijn geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten. Informatie over de genoemde beleggings-fondsen is te raadplegen op www.triodos.nl of wordt u op verzoek kosteloos toegezonden.

Wilt u De Kleur van Geld niet meer ontvangen, neemt u dan contact op met de mensen van Triodos Bank via telefoonnummer 030 693 65 11.copyright, © 2014

OVER OP IBANVanaf 1 augustus gaat iedereen over op IBAN

(International Bank Account Number). Wilt u gemakkelijk

een IBAN opzoeken, gebruik dan de gratis

‘overopIBAN-app’. Download de app via

WWW.OVEROPIBAN.NL/CONSUMENTEN

DISCLAIMER Informatie over

de genoemdebeleggingsfondsenis te raadplegen op

www.triodos.nlHier vindt u onder

meer de EssentiëleBeleggersinformatie

en het prospectus.De beslissing om eenfonds te kopen, dientuitsluitend genomen

te worden op basisvan het prospectus.

Kijk voor fonds-specifieke kosten

en risico’s in het prospectus.

WWW.TRIODOS.NL/BELEGGEN

OVER HYPOTHEKENHoe energiezuiniger uw woning, hoe lager het rentetarief. Meer informatie over de Triodos Hypotheek vindt u op onze website. WWW.TRIODOS.NL/HYPOTHEKEN

OVER SPARENKINDER TOEKOMST PLANDuurzaam sparen voor uw kind of kleinkind? Open nu een Kinder Toekomst Plan, stort 100 euro of meer en ontvang het prentenboek ‘Kleine Ezel en de durfal’ of 10 euro cadeau.WWW.TRIODOS.NL/KINDSPAREN

OVER VERMOGENPRIVATE BANKINGHeeft u het vermogen om bij te dragen aan een duurzamere samen leving? Neemt u dan contact op met een relatie-manager van Triodos Bank Private Banking.WWW.TRIODOS.NL/PRIVATEBANKING OF BEL 030 693 65 05

TARIEVEN PER 9 MEI 2014 WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN

TARIEVEN PER 26 MAART 2014 WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN

TARIEVEN PER 1 JANUARI 2014Aan het gebruik van onze particuliere en zakelijke betaalrekening zijn kosten verbonden. Het tarief voor de

particuliere Triodos Internet Betaalrekening bedraagt € 2,05 per maand per rekeninghouder. Ontvangt u papieren rekeningafschriften? Hiervoor bedragen de kosten € 0,85 per keer. Bent u een zakelijke klant?

Dan betaalt u voor onze Triodos Internet Zaken rekening maandelijks € 7,00. KIJK VOOR ALLE TARIEVEN OP WWW.TRIODOS.NL/TARIEVEN

BELEGGEN

HYPOTHEKEN

RENDEMENTEN PER ULTIMO APRIL 2014 BEREKEND DOOR TRIODOS INVESTMENT MANAGEMENT

SPAREN

BETALEN

3 MND 1 JAAR 3 JAARGEM.

5 JAARGEM.

10 JAARGEM.

Certificaat Triodos Bank3 1,3 3,9 4,5 4,4 4,0

Triodos Cultuurfonds3 0,8 1,4 4,2 2,9 -

Triodos Fair Share Fund3 -0,1 5,0 7,6 7,4 6,3

Triodos Groenfonds2 0,6 0,8 1,5 1,1 1,9

Triodos Renewables Europe Fund1 1,4 -2,2 2,1 1,5 -

Triodos Sustainable Bond Fund3 1,4 0,9 5,1 4,6 3,3

Triodos Sustainable Equity Fund3 -0,3 10,5 9,4 12,8 4,5

Triodos Sustainable Mixed Fund3 0,7 4,3 6,6 8,0 4,1

Triodos Sustainable Pioneer Fund1 3,5 33,0 7,7 9,8 -

Triodos Vastgoedfonds4 -10,5 -29,7 -16,2 -10,7 -

ENERGIE-LABEL

RENTEVAST-PERIODE A B C D E F G

1 JAAR 2,2% 2,3% 2,4% 2,5% 2,6% 2,7% 2,8%

5 JAAR 2,7% 2,8% 2,9% 3,0% 3,1% 3,2% 3,3%

10 JAAR 3,6% 3,7% 3,8% 3,9% 4,0% 4,1% 4,2%

MAAND SPAREN

INTERNETSPAREN

NOORD-ZUIDINTERNET SPAREN

SPAAR DEPOSITO

KINDER TOEKOMST PLAN

0,9 % 0,5% 0,5% 1,2% 2,0%

Maandelijks een vast bedrag tussen € 10,- en € 500,- sparen en 24 uur per dag kosteloos over uw spaargeld beschikken.

24 uur per dag uw saldo raadplegen en snel en gemak-kelijk overboeken via internet. Vanaf € 1.000.000,-0,0% rente.

Sparen voor leningen aan kleine bedrijven in ontwik-kelingslanden. Saldo informatie en overboeken via internet. Vanaf € 1.000.000,- 0,0% rente.

(Bij een looptijd van 5 jaar). Duurzaam sparen voor een vaste periode en profiteren van een hoge rente. Naar keuze van 1 tot 10 jaar vast.

Sparen voor de toekomst van uw (klein)kind met een hoge rente. Nu met startpremie van € 10,- of een prentenboek cadeau.

1 Rendement op basis van intrinsieke waarde.2 Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend, exclusief belastingvoordeel. 3 Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend.4 Triodos Vastgoedfonds heeft op 15 juli 2013 de herstructurering van een open-end structuur naar een

closed-end structuur afgerond. Sinds dat moment vindt de berekening van het rendement plaats op basis van de koers die bepaald wordt door vraag en aanbod, inclusief herbelegging dividend.

Deze tabel geldt voor hypotheken waarvan het hypotheekbedrag maximaal 51% van de marktwaarde van de woning bedraagt of die een NHG hebben. Voor andere hypotheken geldt een opslag, zie daarvoor

WWW.TRIODOS.NL/HYPOTHEKEN

16Moeten we minder gaan consumeren of volstaat groene groei?

18Een 'idylle' van 7.000 m2 aan bloemen,

speciaal voor bijen en vlinders

04Grootste zonnedak van Amsterdam

14Een park van 365 windturbines op een van de

meest windrijke locaties op aarde

VREDEVERSTERKTVERSTERKTEVENWICHT04EVENWICHT04

Grootste zonnedak van AmsterdamEVENWICHTGrootste zonnedak van AmsterdamEVENWICHTEN

VERBINDINGVERBINDINGDE

KLEURKLEURVAN

GELD

UTRECHTSEWEG 44POSTBUS 553700 AB ZEIST

030 693 6511INFO@TRIODOS.NLWWW.TRIODOS.NL

OP 28 JUNI ZETTEN MEER DAN 20 ONDERNEMERS, GEFINANCIERD DOOR TRIODOS BANK, HUN DEUREN OPEN. SPECIAAL VOOR U!

WWW.TRIODOS.NL/HART-HOOFDDAG

BEKIJK HET PROGRAMMA OPTRIODOS.NL/HART-HOOFDDAG

ZIE PAGINA 13

KOM KIJKEN, PROEVEN EN BELEVENZIE PAGINA 12

GOOI MIJ NIET WEG.GEEF MIJ LIEVER DOOR AAN VRIENDEN, FAMILIE OF KENNISSEN. BEDANKT!