In de voetsporen van Van Gogh in de Borinage

Vinc

ent v

an G

ogh

- Moi

sson

neur

à la

fauc

ille (d

'apr

ès Je

an -F

ranç

ois

Mill

et) -

ca1

880

- Des

sin

- 55,

5 x

30,5

cm

© U

ehar

a M

useu

m o

f Mod

ern

Art,

Shi

mod

a, Ja

pan

2 3

Als je vraagt om zomaar willekeurig enkele namen van kunstenaars op te noemen, is de kans groot dat Vincent van Gogh op het lijstje voorkomt. En dat heeft een reden: zijn tumultueuze levenswandel en zijn opmerkelijk oeuvre hebben hun sporen nagelaten in de geest van de mensen, en vooral bij de mensen van de Borinage en Mons die zich voor altijd verbon-den voelen met deze immense artiest.

Het is in de regio Mons-Borinage dat hij zijn predikantenleven inruilde voor dat van kunstenaar. Hij legde zijn Bijbel neer en nam de penselen in de hand, zoals hij het zelf beschreef in een brief aan zijn broer Theo. Zijn verblijf in onze regio was kort (van december 1878 tot oktober 1880), maar intens. Net zoals zijn kunstenaarscarrière kort was in tijd, maar blijft fascineren door zijn buitengewone expressiviteit.

Van Vincents periode in de Borinage, die door geschiedenisboeken soms over het hoofd gezien wordt, zijn er nog restanten. U kan hier wandelen in de voetsporen van een opmerkelijke kunstenaar. Ik stel u graag twee huizen voor die onder impuls van ‘Mons 2015, Culturele Hoofdstad van Europa’ zijn herrezen en die u uitnodigen om symbolisch onder te duiken in een brok kunstgeschiedenis.

Er is het huis van Wasmes waar Van Gogh leefde in een kamer met zicht op de mijn van Marcasse en later in een hok om zo in dezelfde armoede te leven als de mijnwerkers. Daarnaast ook het huis van Cuesmes waar hij een klein kamertje betrok tot oktober 1880. De twee plaatsen zijn de laat-ste getuigen van de tijd van de steenkool en vormden het decor waarin deze grote artiest geboren werd.

Maar dit zijn zeker niet de enige sporen van meneer Van Gogh die u kan ontdekken. Er is meer.

U kan onze app ‘Visit Mons’ installeren om zo intenser te kunnen genie-ten van deze regio. U vindt er een parcours met geo-localisatie: ‘In de Voetsporen van Van Gogh’. Het Huis voor Toerisme van Mons biedt u ook verschillende bezoeken aan onder begeleiding van een gids die u de ge-boorte van de kunstenaar Van Gogh van dichtbij laten meemaken.

Veel leesplezier aan allen.

EDITORIAL

Nicolas MARTINVoorzitter van het Huis van Toerisme van Mons en zijn regio.Parlementslid en Eerste Schepen van de stad Mons

A

718

5

8

9 2

410

12

15

17

6

11

19 20

21

31

13

1416

BC

F

E

D

LocatiesZundert (1853-1864 & 1868-1869)Zevenbergen (1864-1866)Tilburg (1866-1868)Den Haag (1869-1873 & 1881-1883)London (1873-1875)Helvoirt (1874)Parijs (1874 & 1875-1876)Ramsgate (1876)Isleworth (1876)Dordrecht (1877)Amsterdam (1877-1878)Brussel (1878 & 1880-1881)Borinage (1878-1880)Etten-Leur (1881)Drenthe (1883)Nuenen (1883-1885)Antwerpen (1885-1886)Parijs (1886-1888)Arles (1888-1889)Saint-Rémy-de-Provence (1889-1890)Auvers-sur-Oise (1889-1890)

MuseaVan Gogh Museum, AmsterdamKröller-Müller Museum, OtterloHet Noordbrabants Museum, ‘s-HertogenboschBAM (Museum voor Schone Kunsten), BergenMusée d’Orsay, Parijs Fondation Vincent van Gogh, Arles

123456789101112131415161718192021

ABCDEF

Van Gogh locaties en musea in 4 landen

HET GEZAMENLIJK TOEGANKELIJK MAKEN VAN VAN GOGHS ERFGOED IN EUROPA

MEER INFORMATIE: www.VANGOGHEUROPE.EU

54

INhOuD

TIjDLIjN ..............................................................6VAN GOGh IN DE BORINAGE .........................8PARCOuRS VAN GOGh .................................. 11

1. HUIS VAN GOGH IN CUESMES ............................122. OUDE STATION VAN PÂTURAGES .........................143. MIJNSITE VAN MARCASSE ..................................154. HUIS VAN GOGH IN WASMES .............................165. SITE VAN GRAND-HORNU .................................18

NOG MEER OM TE zIEN ................................. 20

6. SALON DU BÉBÉ ............................................. 20

7. BUSTE VAN VAN GOGH ....................................21 DOOR OSSIP ZADKINE (1890-1967)

8. PROTESTANTSE TEMPEL VAN PETIT WASMES ........... 22

9. STEENKOOLMIJN VAN L’AGRAPPE ...................... 23

10. QUINQUET ................................................... 24

11. LA GAGANE .................................................. 24

12. PASS ........................................................... 25

3h

2h30

3h

1h30

2h3h

3h

3h

30mn

45mn

1h40

1h20

1h

30mn

2h

AMSTERDAM

BRUXELLES/BRUSSEL

ANTWERPENBRUGGE

NAMURCHARLEROI

LIÈGELILLE

VALENCIENNES

ESSEN

KÖLN

LONDON

PARIS

REIMS

N Autoroutes

Aéroports

Chemins de fer

50km

3h

2h30

3h

1h30

2h3h

3h

3h

30mn

45mn

1h40

1h20

1h

30mn

2h

AMSTERDAM

BRUXELLES/BRUSSEL

ANTWERPENBRUGGE

NAMURCHARLEROI

LIÈGELILLE

VALENCIENNES

ESSEN

KÖLN

LONDON

PARIS

REIMS

N Autoroutes

Aéroports

Chemins de fer

50km

Onderweg naar Mons :

Brussel ............................................56 KmNamen ............................................ 76 KmGent ................................................92 KmAntwerpen ................................... 103 KmBrugge ........................................... 119 Km

Met de trein:

Twee treinen per uur verbinden Mons met Brussel. Voor de uurregeling :www.belgianrail.be

Met het vliegtuig

De Luchthaven van Charleroi, Brussels South bevindt zich op 30 minuten van het centrum. Brussels-South verbindt Mons met een honderdtal internationale bestemmingen. Meer info op : www.charleroi-airport.com De luchthaven van Zaventem bevindt zich op 50 minuten van Mons en verbindt de stad met 41 verre en 163 dichte bestemmingen. Meer info op : www.brusselsairport.be

Cologne ........................................242 KmParijs .............................................250 KmAmsterdam ..................................275 KmLondon ..........................................337 Km

IN DE VOETSPOREN VAN VAN GOGh IN DE BORINAGE

visitMons Grand-Place (Grote Markt), 27 – 7000 Mons / Tel : +32 (0) 65-33.55.80 / Website : www.visitmons.be / E-mail : [email protected] / Uitgegeven door Dienst Toerisme Stad Mons / Uitwerking : Quentin Dardenne / Teksten : Caroline Dumoulin / Nagelezen door : Marie Bertouil, Arnaud Godart, Filip Depuydt, Xavière Minet, Laurence Van Oost, Sophie Demeester, Tiziana Pitzalis / Verantwoordelijke uitgever : Natacha Vandenberghe, Directrice Drukwerk : IPM Printing / Grafisch ontwerp : Okidoki Design

De uurregelingen, tarieven en informatie in deze gids zijn louter indicatief en gebaseerd op de gegevens die ons ter beschikking werden gesteld door de verschillende actoren eind 2015. Deze gids mag niet gezien worden als een contract en de uitgever kan niet verantwoordelijk gesteld worden in geval van fouten, onduidelijkheden en wijzigingen van latere datum. Mochten er ondanks de zorg waarmee dit document is opgesteld en nagelezen toch fouten staan in dit document dan kunnen noch de Dienst voor Toerisme noch zijn partners die deze gids hebben mogelijk gemaakt, hiervoor verantwoordelijk worden gesteld.

Met de steun van het Commissariaat generaal voor Toerisme en Hainaut Tourisme V.Z.W.

Vincent van GoghMoissonneur à la faucille (d'après Jean -François Millet) ca1880 - Dessin - 55,5 x 30,5 cm© Uehara Museum of Modern Art, Shimoda, Japan

Cover foto

1881

1886

1888

1889

6 7

Vincent Willem van Gogh wordt geboren in Groot-Zundert. Hij is de oudste zoon van Theodorus Van Gogh, een predikant en Anna Cornelia van Gogh-Carbentus. Het gezin krijgt nog meer kinderen: Anna (1855), Theo (1857), Elisabeth (1859), Willemien (1862) en Cor (1867).

IN DE KuNSThANDELOp voorspraak van zijn familie, wordt hij aangenomen bij de kunstgalerij Goupil & Cie uit Den Haag. Later wordt hij overgeplaatst naar de bijhuizen van Parijs en Londen.

OP zOEK NAAR zIChzELFOntslagen bij Goupil & Cie, wordt hij hulpleraar en hulppredikant in Engeland. Hij keert terug naar Nederland waar hij in een boekhandel werkt en daarna theologie gaat studeren in Amsterdam.

PREDIKANTHij geeft zijn studies op en mag een opleiding tot predikant volgen in Laken (Brussel). Na de proefperiode van drie maand moet hij de opleiding verlaten. Hij vertrekt naar de Borinage, waar hij zijn leven zal wijden aan de evangelisatie van de mijnwerkers.

VAN WASMES NAAR CuESMES Vanaf 1 februari wordt hij – zes maanden op proef – benoemd tot lekenpredikant in Wasmes. Ook deze proefperiode wordt niet verlengd. Hij verhuist naar Cuesmes waar hij werkt als vrijwillig-predikant. De relatie met zijn familie verslechtert. Van Gogh verzorgt zich niet meer en glijdt af naar een depressie.

KuNSTENAARSOPLEIDING Op aanraden van Theo beslist Vincent zich terug te gooien op een kunstenaarscarrière. Hij kopieert etsen van Jean-François Millet en illustraties van de ‘Cours de dessin’ van Charles Bargue, ondertussen gaat hij in oktober in Brussel wonen waar hij tekenlessen gaat volgen in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten.

hOLLANDSE PERIODE Theo wordt de nieuwe directeur van het Parijse bijhuis van Goupil & Cie aan de boulevard Montmartre. Hij zorgt ervoor dat zijn broer Vincent niets te kort komt. In ruil stuurt Vincent hem zijn werk op. Van Gogh experimenteert met verschillende etsen schildertechnieken. Het boerenvolk is het belangrijkste onderwerp van zijn werk. De Aardappeleters is zijn eerste grote werk met menselijke figuren.

EEN ARTISTIEKE OMMEKEERNa een korte periode aan de academie van Antwerpen, vertrekt Vincent in maart 1886 naar Parijs. Hij gaat er bij broer Theo wonen en volgt lessen in het atelier van Fernand Cormon. Hij ontdekt er de werken van de impressionisten en verdiept zich in Japanse prenten. Door deze ontdekking breekt Van Gogh met wat hij daarvoor maakte, zijn kleurenpallet en zijn tekenstijl veranderen compleet.

OP zOEK NAAR hET LIChT In februari vertrekt Van Gogh naar Arles op zoek naar “lucht en licht”. Hij heeft stilaan zijn eigen stijl gevonden. In oktober komt Paul Gauguin een paar weken bij hem logeren in het gele huis. Hun karakters en hun artistieke ideeën botsen en de spanning is om te snijden. Eind december raakt Van Gogh helemaal van de kaart, in een vlaag van zinsverbijstering snijdt hij een stuk van zijn oor af.

IN DE PSYChIATRISChE KLINIEKNa verschillende zenuwaanvallen laat Van Gogh zich interneren in het ‘Asile de Saint-Paul-de-Mausole’ in de buurt van Saint Remy. In zijn heldere momenten blijft hij schilderen en tekenen. Zijn stijl evolueert, zijn werk wordt levendiger en ritmischer, zijn kleurenpallet verzacht.

PLOTSE DOODIn mei vertrekt hij naar Auvers-sur-Oise, in de buurt van Parijs waar hij verder experimenteert en zoekt naar de kunstenaar Van Gogh. Op 27 juli schiet hij zichzelf een kogel in de borst. Twee dagen later bezwijkt hij aan zijn verwondingen. Theo staat bij zijn sterfbed. Vincent van Gogh wordt begraven in Auvers.

TIjDSLIjN

1869

1876

1878

1879

1880

1881

›

›

›

›

› ›››

›

GEBOORTE 30 MAART 1853

1890

Vincent van Gogh, Mineurs dans la neige, 1880, dessin, 44 x 55 cm.© Kröller-Müller Museum, Otterlo

8

EEN BROKjE GESChIEDENISDe geschiedenis van de Borinage hangt volledig samen met die van de steen-koolontginning. Het woord ‘Borinage’ is afgeleid van ‘borin’ wat een bijnaam was voor de mijnwerkers uit de regio Mons en Noord-Frankrijk. Vandaag wordt het woord gebruikt voor alle inwoners van deze regio die het zwart van vroeger heeft ingeruild voor het groen van de natuur.

De industriële ontginning van steenkool zet de traditie van ambachtelijke steen-koolwinning verder die al sinds de der-tiende eeuw en masse gebeurt in deze regio. Tijdens de industriële revolutie van de negentiende eeuw beleven de mijnen hun topperiode. In die tijd moet er heel diep geboord worden om nieuwe steen-koollagen te vinden wat regelmatig leidt tot « grauwvuur » : een plotse explosie ver-oorzaakt door ontsnappend mijngas. Het was ook een tijdperk dat getekend werd door pure miserie bij de arbeiders en soci-ale onrust. Van de rijkdom die de Borinage als grootste steenkoolbekken van Europa genereerde, zagen zij weinig of niets.

Het is in deze historische context dat Vin-cent van Gogh zich komt nestelen in onze regio.

VAN GOGh IN DE BORINAGEOvertuigd van zijn eigen goddelijke roeping is Van Gogh er zich al gauw van bewust dat de Borinage de gedroomde plaats is om zijn droom en evangelische missie te volbrengen.

Na zijn aankomst in december 1878, verblijft hij even in Pâturages maar nog dezelfde maand verhuist hij naar Wasmes waar hij in februari 1879 een proefperiode van zes maanden mag starten. Zijn zending wordt niet verlengd, men vindt dat Van Gogh elk talent om voor een groep te spreken mist. Van Gogh verhuist in augustus 1879 naar Cuesmes waar hij als vrijwilliger de taak van predikant op zich neemt.

In Cuesmes verblijft hij in het begin bij de le-raar-predikant Edouard Joseph Francq in de Rue du Pavillon 5 voor hij zeven maanden later verhuist naar het nummer 3 bij de familie van de mijnwerkersploegbaas, Charles Decrucq (het huidige Maison Van Gogh). Van Gogh huurt er een klein kamertje tot oktober 1880.

Dat het Vlaams College van Evangelisten van Brussel niet langer met Vincent wil werken, er-vaart de familie in Nederland als een nieuwe mislukking. Zij maken zich meer dan ooit zor-gen om de toekomst van hun oudste zoon. Ze stellen hem duizend en een mogelijke profes-sionele carrières voor, maar Van Gogh trekt zich gekwetst terug en zal gedurende een vol-ledig jaar niet meer schrijven aan zijn ouders. Van Gogh voelt zich verloren. Hij weet niet waar hij heen moet en weet nog minder hoe hij de band met zijn familie moet herstellen.

VAN GOGh IN DE BORINAGE

9

Omdat hij in die periode geen brieven schrijft, weten we niet goed hoe hij zijn da-gen doorbrengt. Wel weten we dat hij veel tekent. Hij vindt zijn inspiratie in de mensen rondom hem, zoals de familie Decrucq. Hij laat zich ook inspireren door de omgeving zoals we kunnen zien in een van de wei-nige tekeningen uit deze periode die be-waard zijn gebleven, ‘De cokesfabriek La Gagane’ in Flenu getekend in 1879.

In juni 1880 neemt Vincent opnieuw contact met zijn broer Theo om hem te bedanken voor zijn financiële steun en hij legt hem uit dat hij zich ondanks de hele impasse erg nuttig voelt in wat hij doet. In een brief aan zijn broer gedateerd augustus 1880 kondigt Vincent aan dat hij kunstenaar zal worden. Hij oefent zijn vingers blauw om de basis van het schildersambacht te leren, hij laat zich helpen door het boek ‘Alphabet du des-sin’ (Tekenalfabet) van Armand Théophile Cassagne dat hij van voor naar achter be-studeert. Zijn broer Theo moedigt hem aan om door te zetten. Hij stuurt Vincent afdruk-ken en kopieën van kunstenaars die hij be-wondert zoals Jean-François Millet. Hij stuurt hem ook de boeken van Charles Bargue toe, ‘Exercices au fusain’ (Tekenen met Houts-kool) en ‘Cours de Dessin’ (Tekenlessen).

Vincent vindt het kamertje dat hij huurt van de Decrucqs al vlug te klein voor zijn nieuwe passie. Hij zal de Borinage verlaten en naar Brussel trekken waar hij andere artiesten kan opzoeken en waar hij een echte tekenoplei-ding volgt vanaf november 1880.

Van al het tekenwerk dat Van Gogh in zijn Bo-rinage-tijd heeft gemaakt is er maar heel wei-nig bewaard. Hij heeft het grootste deel zelf vernield. Maar er zijn er toch nog een paar :• De cokesfabriek La Gagne in Flénu, ge-

maakt in de zomer van 1879 en vandaag in het Van Gogh Museum van Amster-dam;

• Mijnwerkers in de sneeuw, « gekrabbel » bijgevoegd bij een brief aan broer Theo in september 1880;

• De Maaier (naar een werk van Jean-François Millet), vandaag in het Uehera Museum of Modern Art, Japan ;

• De Huizen «Magros» en «Zandmen-nik», twee tekeningen door de tekenaar cadeau gedaan aan Charles Decrucq, vandaag in de National Gallery of Art in Washington ;

• Het werk «De Spitters» (naar Jean-François Millet), gemaakt door Van Gogh tijdens zijn verblijf in Brussel, eigendom van de kunstcollectie van de stad. Het origineel bevindt zich in ‘l’Artothèque’.

© Vincent van Gogh, Les Bêcheurs, (d’après Jean-François Millet), 1880, Dessin, 35x55 cm, Collections Ville de Mons, MBA.1019 © Collections Ville de Mons / Atelier de l’Imagier

Vincent van Gogh, Usine de coke au Borinage, 1879, dessin, 26,4 x 37,5 cm. © Van Gogh Museum, Amsterdam

10 11

Na een aantal onafgewerkte opleidingen en verschillende beroepen die hij nooit echt heeft uitgevoerd (leraar, boekhandelaar, kunsthandelaar, predikant) beslist Van Gogh om zich helemaal aan de kunst te wijden. Het is ten oosten van Mons, in het mijnbekken van de Borinage waar hij verblijft van decem-ber 1878 tot oktober 1880 dat hij de eerste stappen zet van zijn echte roeping, de kunst.

De Borinage is niet alleen de grond waarin de kunstenaar Van Gogh is gekiemd, maar ook de plek waar zijn gedachten als kunste-naar vorm krijgen. In later werk zal de echo

van de motieven die hem hier hebben geïn-spireerd regelmatig terug komen. Hij was ge-fascineerd door het dagelijkse leven van de mijnwerkers, van de boeren en de wevers. Hij hield van hun huisjes. Het is hier dat hij Jean-François Millet kopieert en ook dit krijgt zijn weerklank in wat hij later maakt in Saint-Rémy-de-Provence en in Auvers-sur-Oise.

Herbeleef deze belangrijke periode in het leven van Vincent terwijl je de Borinage ont-dekt. Sta stil op de verschillende plaatsen die de kunstenaar hebben gevormd tot wat hij is geworden.

PARCOuRS VAN GOGh

© Alle rechten voorbehouden

« De ervaring heeft geleerd dat degenen die in de duisternis, in het hart der aarde werken als de mijnwerkers in de zwarte kolenmijnen

onder anderen, door het woord van het Evangelie zeer getroffen worden en het ook

gelooven.– Nu is er in ’t zuiden van Belgie, in Henegouwen zoo in de buurt van Mons tot de Fransche grenzen, ja ook nog verre daarover,

eene streek genaamd Le Borinage. [...] Gaarne zou ik wenschen derwaarts te gaan

als Evangelist. ».Vincent aan Theo van Gogh, omstreeks 13 en 15/16 november 1878

Met de Mobile App Visit Mons, die je gratis kan downloaden via Apple Store en Google Play, trek je met de fiets door de Borinage in het spoor van Van Gogh. De app biedt je daarnaast nog een schat aan informatie over de regio en zijn evene-menten, de musea, de winkels en sites… een gebruiksvriendelijke app vol fijne info die je op weg helpt: niet te missen !

Wil je alles weten over Van Gogh ? Probeer dan zeker ook een geleid bezoek, met één van onze toergidsen die je meeneemt in het spoor van Vincent Van Gogh in de Borinage. De gids neemt je mee naar de huizen van Van Gogh in Cuesmes en Wasmes (zie pag. 12 en 16)

TarievenGroepsprijs (minstens 10 personen) : 3€

Geleid Bezoek (45 min.) : 50€/gids van dinsdag tem zaterdag en 65€/gids op zondagen en op feestdagen. Maximum 20 personen per gids.

Geleid Bezoek (1u30) : 65€/gids van dinsdag tem zaterdag en 80€/gids op zondagen en op feestdagen. Maximum 20 personen per gids. Er zijn nog heel wat andere arrangementen beschikbaar.

Info en reservatie : +32 (0) 65/40.53.48 – [email protected]

Spring zeker eens binnen in de boetiek van visitMons, Grand-Place (Grote Markt) 22 – 7000 Mons. Je vindt er verschillende hebbedingetjes en souvenirs waaronder een ruim gamma gewijd aan Vincent Van Gogh. U vindt er onder andere de DVD Lust for Life (de in 2015 geremasterde versie van de film van Vincente Minnelli over het leven van Van Gogh), het boek Masterpieces in the Van Gogh Museum, de catalogus van de tentoonstelling ‘Van Gogh in de Borinage – de Geboorte van een kunstenaar’ be-schikbaar in drie talen (Frans, Nederlands en Engels) en nog veel meer.

Boutique VisitMonsGrand-Place 227000 MonsTél. : +32(0)65/40.53.68

1

2

3

3 ANDERE MANIEREN OM VAN GOGh TE (hER)ONTDEKKEN !

12 13

Meer dan een eeuw werd dit huis verwaar-loosd, het ‘Van Gogh-huis’ van Cuesmes was bijna verdwenen als de stad Mons het huis aankocht op 3 januari 1972 met de bedoeling het te laten herleven. Tussen 2005 en 2007 wordt er hard gewerkt, een onthaalpaviljoen wordt gebouwd, maar een overstroming komt roet in het eten gooien. De stad herneemt de

werken en herdenkt het hele project om de bezoekers in optimale omstandigheden te kunnen ontvangen.

Het paviljoen en het huis vormen vandaag een decor dat de bezoeker onderdompelt in het dagelijkse bestaan van Van Gogh tijdens zijn verblijf in de Borinage (1878 – 1880).

huIS VAN GOGh IN CuESMES

Voor een volgende scène trekken we naar het paviljoen. Je maakt er kennis met de aankomst van Vincent in deze streek, wat hij deed in de loop van die twee jaren en hoe het zwarte land van de Borinage er toen uitzag.

Het bezoek wordt verder gezet in het huis zelf waar je de geest van zijn illustere bewoner bijna kan aanraken.

Ontdek reproducties van het werk dat hij maakte tijdens deze periode – De Cokesfabriek van Flénu – huis Magros en huis Zandmennik – De Spitters naar een werk van Jean François Millet waarvan het origineel te zien is in de Arthotèque in Mons (Rue de Bettignies 1).

Een vitrine laat ons kennismaken met de boe-ken die Vincent in zijn Borinage-periode be-studeerde en die een grote invloed hebben gehad. Het zijn onder andere de beroemde teken-cursus-boeken van Armand Casagne waarmee Vincent zijn tekenkunsten wilde verbeteren. Er zijn ook een aantal uitgaven over de Borinage zoals de Recits Historiques Belges van Adolphe Siret, of de boeken die Vincent graag las (Charles Dickens, Victor Hugo, enz.).

Een facsimile van een van zijn brieven zorgt ervoor dat je de schilder bijna kunt aanraken en een interactieve opstelling geeft je de kans om te grasduinen in de andere brieven die hij schreef in Wasmes, Cuesmes en Brussel.

Een reconstructie van het interieur van het huis flitst u helemaal terug naar de periode van Vincent Van Gogh. Een videoprojectie besluit het bezoek.

Zowel in het paviljoen als in het huis zijn alle toepassingen beschikbaar in drie talen (Frans, Nederlands en Engels).

Open van dinsdag tot zondag, van 10u tot 16u

Gewoon tarief : 4 €Verminderd tarief : 3 € (jongeren van 12 tot 15 jaar, senioren, groepen,…)Gezinstarief : 2 €Kindertarief : 1 €

huIS VAN GOGh IN CuESMESRue du Pavillon, 37033 Cuesmes+32(0)65/35.56.11

[email protected]

www.polemuseal.bewww.visitMons.be

Breedtegraad (N) : 50.441392 Lengtegraad (O) : 3.924935

IMaison Van Gogh @ Christian Carpentier

Maison Van Gogh @ Alle rechten voorbehouden

Maison Van Gogh © Jean-François Berhin

« Om je een voorbeeld van een van mijn passies te noemen, ik heb een min of meer onweerstaanbare passie voor boeken. Ik heb de behoefte om mezelf te blijven onderwijzen, om te blijven studeren, net zoals ik brood om te eten nodig heb ». Vincent aan Theo van Gogh, omstreeks 22/24 juni 1880

1

14 15

Als Van Gogh in de Borinage aankomt in december 1878, stapt hij van de trein in het station van Pâturages. Hij verblijft er een paar weken voor hij naar Wasmes vertrekt om er predikant te worden.

In de 19de eeuw beschikt Henegouwen over een goed uitgebouwd spoorwegennet. Pâturages, Wasmes en Cuesmes liggen aan de spoorweg die reizigers aan- en afvoert vanuit Mons en Brussel (lijn ingehuldigd in 1841); vanuit Valenciennes via Quiévrain (vanaf 1842); vanuit Charleroi via Manage (lijn operationeel vanaf 1849) en vanuit Parijs via Haumont (lijn actief sinds 1857).

Het stationnetje van Pâturages werd ge-bouwd in een Vlaamse Neo-Renaissance stijl met de typische trapgeveltjes. Onder dit dak bevond zich het kantoor van de stati-onschef, de loketzaal en de wachtzaal.

Pâturages is ook een goederenstation. Steenkool en ruw of afgewerkt staal komen hier voorbij. Lijn 98 sluit in 1984 en de ge-bouwen werden aangekocht door een ar-chitect die de gebouwen herstelt. De huidige eigenaars gebruiken het oude station als woning. De oude spoorlijn is omgevormd tot een wandelparadijs, dat deel uitmaakt van het Waalse RAVeL-netwerk.

OuDE STATION VAN PÂTuRAGES

OuDE STATION VAN PÂTuRAGES (privé eigendom)Rue de Pâturages, 1407390 Quaregnon

Breedtegraad (N) : 50.421197Lengtegraad (E) : 3.863165

I

Vincent Van Gogh vertelt over zijn excursie naar de mijnsite van Marcasse in een brief die hij in april 1879 schrijft aan zijn broer Théo.

« Nog niet zo lang geleden heb ik een bij-zondere tocht gemaakt, ik ben namelijk 6 uur lang beneden in de mijn geweest en wel in een van de oudste en gevaarlijkste mijnen van de streek, die Marcasse wordt genoemd […]. We daalden samen af tot 700 meter diep en we ontdekten de meest ver-borgen hoeken van deze onderwereld. […] als je naar boven kijkt, zie je het daglicht zo klein als een ster aan de hemel. ».

Dit bezoek laat een diepe indruk na. Vanaf 1882 terug in Den Haag verzamelt hij rea-listische gravures en zwart-wit afbeeldingen uit tijdschriften die onder andere de werkom-standigheden van de mijnwerker en de dieren voorstellen. Hij verzamelt prenten van gasex-plosies, van het bovenhalen van slachtoffers. Hij gebruikt ze als documentatie voor zijn eigen tekeningen van het mijnwerkersleven..

De mijnsite van Marcasse was eigendom van de ‘Compagnie des Charbonnages Belges’ en telde elf actieve steenkoolschachten. Sinds de sluiting van deze site in 1954 heeft de na-tuur de plaats terug ingepalmd. Een groot deel van de terrils en de omgeving zijn van-daag beschermd als Natura 2000-gebied.

De oude industriële gebouwen zijn nu ei-gendom van de heer en mevrouw Riccardo en Nadine Barberio-Gravis die hier culturele activiteiten organiseren. De site kan trouwens – op aanvraag en na reservatie – worden bezocht.

MIjNSITE VAN MARCASSE

MIjNSITE VAN MARCASSESentier de Saint-Ghislain, 77340 [email protected]

Breedtegraad (N) : 50.410837Lengtegraad (O) : 3.828426

I

© VisitMons / Grégory Mathelot


@ Alle rechten voorbehouden


2

3

16 17

Vincent van Gogh gaat vanaf december 1878 in Wasmes wonen op een kamertje dat hij huurt van Jean Baptiste Denis. Zijn raam ziet uit op de mijn van Marcasse. Vincent geeft zich met hart en ziel aan zijn evangelische roeping en vult zijn dagen met het lezen van de Bijbel, godsdienstige plechtigheden, ziekenbezoek en deur aan deur verkoop van Bijbels.

Met zijn enthousiasme kan hij Abraham van der Waeyen Pieterszen, lid van het comité van het Vlaams Predikantencollege, over-tuigen om hem, vanaf 1 februari 1879, zes maand op proef te laten werken als predi-kant. Hij volgt heel bewust de weg van zijn

roeping en leeft als een arme tussen de ar-men. Hij deelt zijn loon en zijn kleerkast met zij die het nodig hebben. Na een tijdje vindt Vincent zijn kamer te luxueus en daarom verhuist hij naar een hutje zodat hij kan le-ven in armoede, net zoals de rest van zijn gemeente.

De lokale bevolking kan de nieuwe predi-kant niet volgen. Zij doen alles om uit de miserie te raken en hij doet net het om-gekeerde. Hij heeft bovendien moeite om het plaatselijke dialect (het Waals van de Borains) te spreken en te begrijpen. En de Borains begrijpen amper wat hij – als Hol-lander - in zijn beste Frans probeert te vertel-

huIS VAN GOGh IN WASMES

len. De bevolking moet niet weten van deze predikant die er niet in slaagt om hun ziel te raken en om hen hoop te geven tijdens de religieuze bijeenkomsten.

In juli 1879 beslist het Comité van het Vlaam-se predikantencollege het contract van de predikant van Wasmes niet te verlengen. Het nieuws brengt Vincent van de kaart. In zijn ogen had hij er in de afgelopen zes maanden alles aan gedaan om deze nieu-we ‘roeping’ waar te maken.

Van zijn verblijf in Wasmes, van december 1878 tot juli 1879, zijn er vier brieven be-waard. De rest van de briefwisseling is ver-loren gegaan. In de brieven lezen we hoe hij hier zijn dagen doorbrengt. We lezen dat hij gepreekt heeft in het ‘Salon du Bébé’, dat hij afdaalt in de mijn van Marcasse in maart 1879 en dat hij de gewonden gaat helpen na de explosie van de mijn van l’Agrappe in april 1879. Het huis van Wasmes was al enkele jaren veroordeeld om een ruïne te worden. Enkel de voorgevel stond nog overeind met daarboven een brok dak dat nog stand hield ondanks de rotte balken. Dankzij de steun van de Stichting Mons 2015, de gemeente Colfontaine en de bedrijven die de stichting financieel steunen, kon de omgeving van het huis en vooral de ziel ervan worden hersteld. Plannen of andere historische bronnen van het huis waren er niet.

Een lemen binnenmuur, stukken van een oude citerne, de kamer die uitkijkt op de mijn van Marcasse zijn de authentieke blikvangers voor dit bezoek. Uittreksels uit de brieven die hier zijn geschreven, de sfeer en de kleur, het meubilair uit die tijd en het kleine tuintje laten de plek herleven zodat we een idee krijgen van wat het ooit is geweest.

*Groupe Akzo Nobel, Société Franki, Bureau d’architecture A&G, Sociétés Gobert, CIT Blaton, Knauf, Aurométal Monsalu.

Open op zaterdag en zondag van 10u tot 16u.

In de week, enkel na reservatie en op afspraak te bezoeken door groepen (niet op maandag en woensdagnamiddag).

Inkom gratis.

huIS VAN GOGh IN WASMESRue Wilson, 2217340 Wasmes (Colfontaine)Informatie : Centre Culturel de Colfontaine, +32 (0)65/88.74.88


I



4


18 19

Grand-Hornu is een oud mijnencomplex, een brok merkwaardig erfgoed uit de in-dustriële revolutie van de 19de eeuw. De site was actief tot 1954 en werd opgericht tus-sen 1810 en 1830 door Henri de Gorge, een industriebaron uit Frankrijk. Grand Hornu is zijn visie van de ideale stad. Zijn urbanisa-tie-project is in de tijd van de grote indus-trialisatie uniek op het Europese vasteland.

In de neoklassieke gebouwen herbergt Grand-Hornu een industriële mijnensite (werkplaatsen en burelen), een arbeiders-wijk en het Chateau de Gorge (de ver-blijfplaats van het kaderpersoneel). De arbeiderswijk ligt net naast het industriële complex. Als eerste in Europa bood het on-derdak aan de arbeiders die van allerlei ver-schillende regio’s hierheen kwamen.

Het zijn 440 huisjes, die naar de normen van die tijd erg comfortabel zijn en elk een tuintje hebben. Er was ook een school, een bibliotheek, een badhuis, een danszaal en zelfs een hospitaal.

Het domein is sinds 1989 eigendom van de provincie Henegouwen en biedt van-daag een onderdak aan het Centrum voor Innovatie en Design (CID) en het Museum voor Hedendaagse Kunst van de Federatie Wallonië-Brussel (MAC). Dit pareltje is één van de belangrijkste Belgische centra voor hedendaags ontwerp en is opgenomen op de lijst van werelderfgoed van de UNESCO. De integratie van moderne gebouwen van het MAC in de oude site is het werk van de Belgische architect Pierre Hebbelinck.

SITE VAN GRAND-hORNu

Op de parking van de Grand Hornu kan je nog de afsluiting zien van de oudste putten van koolmijn n°7 (de Sainte Louise) die tot 786 meter diep gaat. Van hieruit vertrokken de eerste goederentreinen in België volgeladen met steenkool.

Iets verder kan je het steegje zien waarin de Amerikaanse filmploeg van Vincente Minelli enkele scènes voor de film Lust for Life (Het Leven van Van Gogh) met Kirk Douglas in de rol van Vincent draaide. Heel wat mensen uit de streek hebben in die film een figurantenrol gespeeld.

De filmploeg streek hier neer vanaf 21 sep-tember 1955 en zette de hele rue Sainte Louise, de rue de Wasmes en het steegje dat de twee verbindt, naar zijn hand. Ca-meramensen, geluidstechnici, acteurs en figuranten, maar ook nieuwsgierigen en buren proberen alles te volgen. De be-kendste scene uit de film die hier wordt op-genomen is die waarin Vincent, alias Kirk Douglas, een mijnwerker die van zijn mis-viering komt aanklampt om hem te vragen

waarom zijn sermoen de aanwezigen niet kon beroeren.

Open van dinsdag tot zondag, van 10u tot 18u

Gewoon tarief : 8 €Verminderd tarief : 5 € (senioren en andere)Schooltarief en kinderen : 2€Gratis voor kinderen jonger dan 6 jaar

SITE VAN GRAND-hORNuRue Sainte-Louise 827301 Boussu+32 (0) 65/[email protected]


I

© OPT-Ricardo De La Riva

CID - Lithographie extraite de La Belgique industrielle, vers 1852

© OPT-Ricardo Del La Riva

5

20 21

SALON Du BÉBÉHet « Salon du Bébé » is een oude danszaal waar de protestantse gemeenschap regel-matig haar bijeenkomsten hield.

De naam « Salon du Bébé » is afgeleid van een oud folkloristisch spel waarbij de men-sen van Wasmes in het bos op zoek moes-ten gaan naar een ‘baby’ die daar was verborgen. Als die gevonden was, ging de avond verder in het Salon du Bébé. Vincent van Gogh heeft er meerdere keren gepreekt.

Vandaag bestaat het salon niet meer, het is vervangen door twee werkmanshuisjes. Ze herinneren ons aan de fascinatie van Van Gogh voor de huisjes van de mijnwerkers die hij tekende, zoals het huis Magros en het huis Zandmennik. Deze ‘mensennesten” zoals hij ze noemde, zijn overal in zijn werk terug te vinden.

NOG MEER OM TE zIEN

SALON Du BÉBÉ (privé eigendom)Rue du Bois, 2577340 Wasmes (Colfontaine)


I

Ossip Zadkine is een Franse beeldhouwer van Russische origine. Na zijn kunststudies in Engeland, gaat Zadkine in Parijs wonen waar hij Apollinaire, Modigliani en Picasso leert kennen. Zadkine kapt dan nog in hout of in steen. In die periode laat hij zich vooral inspireren door het kubisme, gebruikt hij geometrische vormen. Later zoekt hij zijn inspiratie meer in de antieke oudheid en in de oude mythologie.

Vanaf 1926 werkt hij vooral in klei of in gips en later ook brons. Dit materiaal geeft hem meer mogelijkheden om op zoek te gaan naar complexere vormen en personages. De geometrische vormen ruilt hij in voor een spel van convexe en concave vlakken. Na een verblijf in New York tijdens de oorlog (1940-1945), keerde hij terug naar Parijs waar hij lesgeeft aan de academie van Grande Chaumiere. Hij wint de hoofdprijs voor beeldhouwen tijdens de Biënnale van Venetië in 1950 en er worden verschillende grote retrospectieve tentoonstellingen in Frankrijk en ook daarbuiten aan zijn werk gewijd. Een van zijn latere en meest bekende werken is het monumentale ‘Verwoeste Stad’. Het Monument van Van Gogh wordt gemaakt voor Auvers-sur-Oise in 1961, en later komt er ook een afgietsel in Wasmes, Zundert en Saint-Rémy-de-Provence.

Het beeld van Wasmes werd ooit gestolen, sindsdien staat het in een veilige nis in het Gemeentehuis van Wasmes; op het rond-punt van Place Saint Pierre staat een kopie.

BuSTE VAN VAN GOGhRondpunt van Place Saint-Pierre in WasmesRue du Bois7340 Colfontaine


BuSTE VAN VAN GOGh DOOR OSSIP zADKINE (1890-1967)

I

Vincent van Gogh, Maison Magros, vers 1879-1880, dessin, 23 x 29,4 cm. National Gallery of Art Washington,The Armand Hammer Collection.



6

7

22 23

De erkenning van de godsdienstvrijheid stond meteen in de grondwet van het jonge België ingeschreven. Protestantse kerken verspreiden zich over het hele land en zijn vooral in de Bo-rinage heel actief. Maar grote structuren zijn er niet en de plaatselijke gemeentes moeten het allemaal zelf zien te rooien.

Om dit probleem op te lossen wordt in 1839 de Unie van de Evangelische Protestantse Kerken van België opgericht.

De Unie zorgt voor een « Evangelisatie-comi-té » dat de protestantse basisscholen moet ondersteunen, het moet zorgen voor fondsen voor evangelisatieposten en moet een net-werk uitbouwen dat Bijbels verkoopt en aan de man brengt. Dankzij de steun van dit comité zal de ge-meente van Wasmes, tot dan zonder pre-dikant of cultusplaats, samenkomen in een oude danszaal, de ‘Salon du Bébé’. Ze mag zich enkele maanden later verheugen op de komst van een jonge Hollandse pre-dikant, Vincent Van Gogh, die hier komt op voorspraak van kunstenaar en predikant

Abraham van der Waeyen Pieterzen die dan de dagelijkse leiding van het evangeli-satiecomité waarneemt en die lid is van het directiecomité van het Vlaams predikanten-college. In dat college volgt Vincent van Gogh al enige tijd een versnelde opleiding.

In Wasmes moet de jonge Van Gogh twee predikanten bijstaan, de eredienst voorgaan en de Evangelische boodschap verspreiden. Hij moet bijbel-lezingen leiden en zieken bezoeken. Van Gogh zal nooit in de protestantse tempel van Wasmes voorgaan. Deze tempel wordt pas in 1897 in gebruik genomen, de Borinage-tijd van Van Gogh is dan al twintig jaar voorbij. .

PROTESTANTSE TEMPEL VAN PETIT WASMES

PROTESTANTE TEMPEL VAN PETIT WASMERue du Pasteur Lhost,17340 Wasmes (Colfontaine)[email protected]


I

STEENKOOLMIjN VAN L’AGRAPPEOp 17 april 1879 is er een dodelijke explosie in de mijn van l’Agrappe in Frameries, dicht bij Cuesmes. 121 mijnwerkers vinden die dag de dood. Van Gogh heeft zoals ieder-een in de buurt de hevige mijngasexplosie gehoord en haast zich ter plaatse om de gewonden bij te staan. Onder de indruk van dit drama beschrijft Vincent wat hij heeft meegemaakt in een brief aan zijn ouders en voegt daar een aantal krantenartikelen bij.

De brief zelf is jammer genoeg verloren gegaan, maar we weten ervan uit de cor-respondentie tussen zijn vader en zijn broer. De wereld van de mijn is meedogenloos, de gezinnen die het op zich al moeilijk hebben, worden nogmaals getroffen door dit vrese-lijke ongeval. Daarboven zorgen onhygië-nische en ongezonde leefomstandigheden en armoede voor ondervoeding wat op zijn beurt de fysieke toestand en de gezondheid van de mijnwerkers ondermijnt.

De mijnsite van l’Agrappe wordt in 1922 gesloten.

DE MIjNSITE VAN L’AGRAPPERue Alfred Defuisseaux (+/- n°89)7080 Frameries


I

© VisitMons / Grégory Mathelot Benoemingsakte waardoor Van Gogh vanaf 1 februari 1879 in functie treedt als predikant in de Borinage.

8

9

« Overal ziet men hier in het rond de groote schoorsteenen & de ontzettende Mons steenkolen aan den ingang der mijnen, de zoogenaamde charbonnages ».Vincent aan Theo van Gogh, 26 décember 1878


24 25

QuINQuETPlace de Cuesmes, 287033 Mons


La Gagane in Flénu, niet ver van Cuesmes heeft Van Gogh geïnspireerd voor een teke-ning in de zomer van 1879. Van Gogh tekent ter plaatse en voegt later thuis kleur toe. Op de tekening kunnen we uitgegumde aan-tekeningen terugvinden die hij ter plaatse maakte over de te gebruiken kleur: ‘rood, groen-geel, roze.’ Hij schilderde dit in met de aquareldoos die hij als geschenk kreeg van Tersteeg, zijn oude leermeester bij de galerij Goupil & Cie in Den Haag toen hij daar zijn assistent was.

In de zomer van 1879 is Van Gogh niet langer predikant in Wasmes. Zijn contract wordt niet

verlengd. Wat hij dan wel doet, is moeilijk na te gaan, maar het staat vast dat tekenen een groot deel van zijn dag in beslag neemt. Hij zoekt zijn inspiratie bij de mensen om zich heen of in de landschappen rondom zich zoals de tekening van La Gagane laat zien. De site zelf is nu afgesloten, de terreinen zijn genivelleerd. .

QuINQuETVanaf het einde van de XVIIIe eeuw ontwikkelt de industriële steenkoolwinning zich en drukt zijn stempel op het landschap van deze regio. Een getuige van dit roemrijke verleden vind je op het ‘Place de Cuesmes’ waar een vergrote versie van een mijnwerkerslamp staat. Zo’n lamp wordt hier een “ Quinquet “ genoemd.

Deze reuzelamp werd gemaakt na de tweede wereldoorlog in de steenkoolateliers van Rieu du Coeur in Qauregnon. Na de sluiting van deze mijn (in 1958) verhuist de lamp naar de binnen-koer van L’Heribus. Als ook deze mijn sluit, wordt de lamp aan de gemeentelijke overheden ge-schonken, die de Quinquet neerzet op de plaats waar hij nu staat.

LA GAGANE

I

LA GAGANERue de la Côte d’Ivoire, (+/- 142-154)7012 Jemappes (Mons)


I

Dit bijzonder originele museum nodigt u uit om, op een actieve en ludieke manier, we-tenschap en techniek te begrijpen en te ont-dekken. Het Pass bevindt zich op de oude mijnsite van Crachet. De mijn van Crachet werd uitgebouwd met het modernste materiaal. Ze was voorzien van metalen kooien die neergelaten werden langs wielen, mijnbouwmachines, ventilato-ren, een bureau, baden en douches, een steenkoolwasserij. Er was een tunnel die ko-len van Grand Trait en Grisoeuil aanvoerde naar de kolenwasserij. Maar ondanks al deze inspanningen ging ook deze mijn in 1960 dicht.

De site werd op 8 september 1989 be-schermd als monument. Op initiatief van de Waalse Gemeenschap en de Europese Unie wordt het gebied van 28 ha omgevormd tot een plaats waar je wetenschap, techniek en industrie kan beleven.

Het hele domein krijgt een tweede leven dankzij de internationaal gerenommeerde architect Jean Nouvel.

Uurregeling te raadplegen op www.pass.be Volwassenen (van 26 tot 60 jaar): 12,50 € Kinderen (van 6 tot 14 jaar) : 9,50 € Kinderen (van 0 tot 5 jaar) : gratis

PASSRue de Mons, 37080 Frameries

+32(0)70/[email protected]


PASS

I

© VisitMons



10

11

12

26 27

Canal du Jard

etang du vignoble

Etang

Vieil Escaut de Valenciennes

Bras de Decharge

Etang Chabaud-Latour

Canal de Condé-Pommeroeul

La Hayne

L'Hogneau

Etang de la Digue Noire

Etangs des Vaucelles

Etang des Bateaux Flamands

Etangs du Parc

Canal de Jard

Etang d'Amaury

Pont Joly

Canal Ecluse FolienVieil Escaut

Etang de Trith-Saint-Léger

Rhonelle

Etang du Vignoble

L'Escaut

etang du vignoble

L'Ecaillon

le Vieil Escaut

Le Décours

Mare du Prussien

La Trétoire

La Trétoire

Mare à Goriaux

La Scarpe

La Haine

Etangs du Brec

L'Hantes

La Tûre

Etang Valere

Sambre

Canal Bruxelles-Charleroi

La Sennette

La Sennette

Trou Barette

PompageTrou Rivière

Canal du Centre

Etangs du Plouyi

Les Etangs

La Haine

La Haine

La Dendre Orientale

La Dendre Orientale

Le Grand Etang

Canal Blaton-Ath

La Dendre Occidentale

La Dendre Occidentale

Canal Antoing-Pommeroeul

Grand Large de Pommeroeul

Canal Hensies-Pommeroeul

Lac de Bernissart

La Trouille

Le grand large

La Trouille

La Trouille

Le By

Le By

Le By

Lac des Herbieres

Etang du Meunier

Font du Marais

Etang Franquet

Les Fieux

La Haine

La Petite Honnelle

PARC NATUREL DES HAUTS-PAYSLa Petite Honnelle

La Petite Honnelle

La Grande Honnelle

Canal Nimy -Blaton

Carrière de la Lapinière

Ancien Carrière de la Grande Mer

A2

A2

A23

D100

D101

D101

D102

D102

D102D102D102a

D105

D105

D105

D105

D117

D129

D129

D129

D129

D13

D13

D136

D136

D136

D151

D154

D154

D159

D159

D159

D159

D169

D169

D169

D169

D169a

D173

D213

D213

D224

D228

D228

D24

D250

D259

D268

D268

D268a

D270

D270

D275

D275

D28

D287

D288

D28aD305

D313

D336

D336

D350

D350

D368

D370

D375

D40

D400

D401

D405

D40a

D44

D468

D470

D488

D50

D50

D50

D505

D50a

D50a

D570

D59

D59

D59

D59

D59

D605

D630

D630

D630

D630

D630

D649

D649

D649

D66

D68

D70

D70

D70

D70 D70

D73

D73

D75

D75

D75

D75

D75a

D75ne

D82

D84

D87

D87

D88

D932

D934

D935

D935

D935

D935

D935

D935

D935

D935a

D936

D942

D95

D954

D954

D954

D954

D954

D954

D958

D958

D959

D959

E19

E19

N2

N2

N2049N2049

N45

N45

N549 N40

N54a

N55

N55

N55

N55

N559

N559

N563

N563

N561N561

N561

N562

N562

N562

N90

N90

A15A15

N534

N27

N27

A7

E42E42

E19

N59

N59

N533

A15

N27

N280

N523

N524

N532

N538

N538

A501

N533

N536

N57b

A7A7E19E19

N57

N57

E42

E42

N6

N6

N6

N6

N535

N55

N55

N55

A16

N523

N525

N526

N526

N7aN7a

E42

A16E42

N50

N50

N50

N50

N528

N552

N505N505

N527

N527

N527

N544

N506

N56

N56

N7

B501

N40

N524

N524

N524

N524

N525

N538

N538

N541

N541

N543

N543

N543

N549

N549

N553

N553

A7A7

A7

N546

N550

N550N550

N550

N555

N555

N564

E19E19

E19

N548

N563

E42

N544

N544

N544

N50

N50

N50

N51

N51

N51

N51

N51

N51

N539

N90

N90

N526

N526

N545

N545

N545

N547

N547

N556

N556

N56

N552

N552

N552

N552

N552 N552

N552

N6

N6

N6

N6

N6

R5

R5

R50

A16

N505

N526

N526

A8

N500

N504N504

N504

N537

N60d

N60e

N501

N503

N507

N60

N60

E42

N502

N502N50

N52

N529

N7

N7

26 Crespin

25 Quiévrechain

23.1 Sebourg

23 Valenciennes-Est

22b Marly22a Marly

24 Onnaing

19 Z.I. Prouvy-Rouvignies

21/21a/21b Valenciennes-Sud

20 Valenciennes-Ouest

6 Raismes

8 Valenciennes-Nord

A2/A23

7 Petite-Forêt

5 Saint-Amand-les-Eaux

12 La Sentinelle

18 Chapelle-lez-Herlaimont

Bois-d'Haine

Familleureux

19 Manage

2 Bois-d'Haine-Nord

20 Feluy

21 Le Roeulx

20 HoudengHoudeng

20a Houdeng

1 La Louvière21a Thieu

26 Dour

26 Pommeroeul

27 Bernissart

28 Blaton

4 Asquillies

3 Frameries

2 Cuesmes

25 Saint-Ghislain

Ville-sur-Haine

1 Jemappes

8 Mons-Est

Jemappes

Ghlin

24 Mons

23 Nimy Maisières

Havré

22 Obourg

Hautrage

30 Maubray

29 Péruwelz

31 Antoing

32 Tournai

Fontaine-ValmontBiercée

Leers-Et-Fosteau

Bienne-lez-Happart

Epinois

Buvrinnes

Mont-Sainte-Geneviève

Sars-la-Buissière

Battignies

Leval-Trahegnies

Mont-Sainte-Aldegonde

Carnières

Ressaix

Hantes-Wihéries

Labuissière

Grand-Reng

Bray

Croix-lez-Rouveroy

Fauroeulx

Haulchin

Peissant

Rouveroy

Vellereille-le-Sec

Estinnes-au-Val

Bellecourt

La Hestre

Fayt-lez-Manage

Feluy

Bois-d'Haine

Familleureux

Virginal-SammeHennuyères

Ronquières

Saint-Vaast Haine-Saint-PaulHaine-Saint-

Pierre

Naast

Henripont

Marche-lez-Ecaussinnes

Ecaussinnes-Lalaing

Gottignies

Thieusies

Strépy-Bracquegnies

BoussoitMaurage

Ville-sur-HaineThieu

Casteau

Horrues

Graty

Thoricourt

Chaussée-Notre-Dame-Louvignies

Neufvilles

Fouleng

Gondregnies

Ma�e

Gibecq

Gages

Attre

Mévergnies-lez-Lens

Arbre

Ville-Pommeroeul

Pommeroeul

Cambron-Casteau

Huissignies

Tongre-Notre-Dame

Ormeignies

Aubechies

Tongre-Saint-Martin

Ladeuze

Quevaucamps

Stambruges

Grandglise

Ellignies-Sainte-Anne

Grosage

Moulbaix

Irchonwelz

Houtaing

Villers-Saint-AmandLigne

Villers-Notre-Dame

Blaton

Harchies

Thumaide

Ramegnies

Basècles

Wadelincourt

Herquegies

Havré

Hyon

Villers-Saint-Ghislain

Saint-Symphorien

Maisières

ObourgNimy

Saint-Denis

Lombise

Quévy-le-Grand

Spiennes

Harveng

Nouvelles

Harmignies

Ciply

Mesvin

Bougnies

Havay

Asquillies

Givry

Goegnies-ChausséeAulnois

Sars-la-Bruyère

NoirchainGenly

Wihéries

Elouges

Blaugies

La Bouverie

Eugies

Paturages

COLFONTAINE

Warquignies

Montignies-sur-Roc

Athis

ErquennesFayt-le-Franc Blaregnies

Audregnies

Onnezies

Baudour

CuesmesHornuHainin

Flénu

JemappesWasmuel

Tertre

Ghlin

HautrageVillerot

Montroeul-sur-Haine

Thulin

Cambron-Saint-Vincent

Erbisoeul

Masnuy-Saint-Pierre

Erbaut Masnuy-Saint-JeanHerchies

Montignies-lez-LensBau�e

Neufmaison

Sirault

Autreppe

Angreau

Baisieux

Angre

Chapelle-à-Oie

Blicquy

Tourpes

Chapelle-à-Wattines

Roucourt

Bon-Secours

Bra�e

Bury

Barry Pipaix

Beclers

Thimougies

Maulde

Gallaix

Fontenoy

Havinnes

Vezon

Gaurain-Ramecroix

Callenelle

Wiers

Wasmes-Audemez-Bri�oeil

Brasmenil

Baugnies

Péronnes-lez-Antoing

Maubray

Hollain

Laplaigne

Bruyelle

Calonne

Chercq

Rumillies

Vaulx

Warchin

Besonrieux

Shape

Bruyère Dincq

Les Ecacheries

Ringies

LegisRoeux Rouillon

Le RieuLe Grand Manoir

Cubray

Hauterive

La Croisette

Mont des Bruyères

Mont de Péruwelz

La Solitude

L'EcarlateLorette

Quaregnon Sud

Boussu-Bois

Petit Hornu

MarchipontPetit Dour

Blanc Misseron

Les Quatre Pavés

Les Trieux d'Escautpont

Thiers

Le Trieu de Fresnes

Cité du PinsonVicoigne

Arenberg

Le Triez

Morlies

Lameries

Le Pan Levé

Gontroeul

Malplaquet

La Berlière

Le Camp-Perdu

Le Gros-Chêne

Les Mottes

Le Louvion

L'Epinette

Wult

La Boiscrête

La BoëteBout Là-Haut

Ruinse

Les Rocs

Le Pissotiau

Buvignies

Louvignies

Hergies

BellevueEugnies

Termicourt

Cautipont

Meaurain

Sebourquiaux

Rocq

La Parapette

Ponchau

Autreppe

Vaudignies

Ponange

La Cage

LEUZE-EN-HAINAUT

BRUGELETTECHIÈVRES

BRAINE-LE-COMTE

SENEFFE

MANAGE

LA LOUVIÈRE

LE ROEULX

JURBISE

LENS

BELOEIL

BERNISSART

SAINT-AYBERT

MORTAGNE-DU-NORD

BRUILLE-SAINT-AMANDHERGNIES

ODOMEZVIEUX-CONDÉ

FLINES-LÈS-MORTAGNE

THUN-SAINT-AMAND

CHÂTEAU-L'ABBAYE

NIVELLE

SAINT-AMAND-LES-EAUX

ANTOING

MAULDE

QUAREGNON

SAINT-GHISLAIN

BINCHE

MORLANWELZ-MARIEMONT

ESTINNES

GUSSIGNIES

THIVENCELLE

SEBOURGMARLYSAULTAIN

CRESPIN

ESCAUTPONT

FRESNES-SUR-ESCAUT

QUIÉVRECHAIN

SAINT-SAULVE

ROMBIES-ET-MARCHIPONT

BRUAY-SUR-L'ESCAUT

Quévy-le-Petit

QUÉVY

Wasmes

DOUR

FRAMERIES

F R A N C E

BOUSSUHENSIES

QUIÉVRAIN

VILLERS-POL

JENLAIN

MARESCHES

PRÉSEAU

SEPMERIESQUÉRÉNAING

ARTRESMONCHAUX-SUR-ECAILLON

AULNOY-LEZ-VALENCIENNES

FAMARS

MAING

TRITH-SAINT-LÉGER

ANZIN

BEUVRAGES

VALENCIENNES

PETITE-FORÊT

AUBRY-DU-HAINAUT

HÉRINOISY

RAISMES

LA SENTINELLE

HAULCHINPROUVY

ROUVIGNIES

THIANT

LA LONGUEVILLEAUDIGNIES

HOUDAIN-LEZ-BAVAY

BAVAY

BELLIGNIESBETTRECHIES

SAINT-WAAST

BERMERIES

LA FLAMENGRIE

WARGNIES-LE-PETIT

WARGNIES-LE-GRAND

BRY

ETH

PREUX-AU-SART

Roisin

MARPENT

VIEUX-RENG

JEUMONTBOUSSOIS

ASSEVENT

VILLERS-SIRE-NICOLE

RECQUIGNIES

BERSILLIES

BETTIGNIESGOGNIES-CHAUSSÉE

MAIRIEUX

FEIGNIES

TAISNIÈRES-SUR-HON

HON-HERGIES

LOBBES

ERQUELINNESELESMES

HONNELLES

ATH

SOIGNIES

MONS

1

1011

12

9

2

5

64

38

7

1. huIS VAN GOGh IN CuESMES (p.12) Breedtegraad : 50.441392 – Lengtegraad : 3.924935

2. OuDE STATION VAN PÂTuRAGES (p.14) Breedtegraad : 50.421197 – Lengtegraad : 3.863165

3. MIjNSITE VAN MARCASSE (p.15) Breedtegraad: 50.410837 – Lengtegraad : 3.828426

4. huIS VAN GOGh IN WASMES (p.16) Breedtegraad 50.406998 – Lengtegraad : 3.832931

5. SITE VAN GRAND-hORNu (p.18-19) Breedtegraad : 50.260594 – Lengtegraad : 3.501532

6. SALON Du BÉBÉ (p.20) Breedtegraad : 50.403417 – Lengtegraad : 3.83854

7. KOPIE VAN DE BuSTE VAN VAN GOGh (p.21) Breedtegraad : 50.409813 – Lengtegraad : 3.843535

8. PROTESTANTSE TEMPEL VAN PETIT WASMES (p.22) Breedtegraad : 50.409952 – Lengtegraad : 3.838054

9. STEENKOOLMIjN VAN L’AGRAPPE (p.23) Breedtegraad : 50.407965 – Lengtegraad : 3.898984

10. LE QuINQuET (p.24) Breedtegraad : 50.437525 – Lengtegraad : 3.924819

11. GAGANE (p.24) Breedtegraad : 50.4383 – Lengtegraad : 3.89329

12. PASS (p.25) Breedtegraad : 50.4195887

Lengtegraad : 3.902956099999983

28

Volg ons op :

www.visitmons.be

Download gratis de mobiele app Visit Mons, beschikbaar op Google Play en Apple Store.

visitMonsGrand-Place, 27 – 7000 Mons – BelgiëTel : +32 (0) 65/33.55.80E-mail : [email protected]

BOuSSu

COLFONTAINEFRAMERIES

hENSIEShONNELLES

juRBISELENS

MONSQuAREGNON

QuÉVYQuIÉVRAIN

SAINT-GhISLAIN

In de voetsporen van Van Gogh in de Borinage

Documents

Transcript of In de voetsporen van Van Gogh in de Borinage