ICT-starterskit voor (aspirant-)leraren - KU Leuven...Deelname aan inter-ENW/RP Studiedag ‘ICT in...

(Sticker Logo)

ICT-starterskit voor (aspirant-)leraren

Eindverslag van het ENW SoE-project 2011/5

30 september 2013

Wanneer ik het woord ‘toekomst’ uitspreek, vertrekt de eerste lettergreep al naar het verleden

(Wislawa Szymborska)

ENW SoE/2013-09-30/Eindverslag project 2011/5 blz. 3/29

INHOUDSTAFEL

INHOUDSTAFEL ....................................................................................................................................................... 3

INLEIDING ................................................................................................................................................................ 4

1 Inhoudelijk verslag ............................................................................................................................................. 5 1.1 Doelstelling(en) ........................................................................................................................................ 5 1.2 Werkwijze ................................................................................................................................................. 6 1.3 Resultaten/ conclusies .............................................................................................................................. 9 1.4 Samenvatting ......................................................................................................................................... 17

2 Werkingsverslag ............................................................................................................................................... 18 2.1 Projectgroep en betrokkenen ................................................................................................................. 18 2.2 Activiteiten .............................................................................................................................................. 21 2.3 Reflectie over het project ........................................................................................................................ 22

3 Financieel verslag ............................................................................................................................................ 27

4 Relevante eindproducten ................................................................................................................................. 28


INLEIDING

Hetgeen voor u ligt mag dan wel ‘eindverslag’ heten, we schrijven het met de verwachting dat tegen het moment

dat u het leest, alweer nieuwe elementen met betrekking tot ‘de starterskit’ die we nog niet konden noteren,

‘verleden’ zijn…

Ook al beweegt er dus nog steeds veel op dit moment waarop we het project ‘ICT-starterskit voor (aspirant-)

leraren’ moeten afsluiten, we zullen in dit verslag een goede foto proberen te nemen van hetgeen we gerealiseerd

hebben binnen de projecttijd en op welke manier.

In de tekst wordt soms verwezen naar zaken die het proces en/of het product van het project illustreren. Vierkante

haken [met een nummer] duiden hierbij op een verwijzing naar de ‘lijst verwijzingen’ (onder Punt 4, Relevante

eindproducten) achteraan dit verslag.

Wat in deze ‘lijst verwijzingen’ vet gedrukt wordt, beschouwen we als een relevant eindproduct en vindt u terug op

de bij dit verslag meegeleverde Cd-rom [onder hetzelfde nummer].

Hetgeen niet vet gedrukt wordt, is relevante informatie bij het projectproces en vindt u terug in de community op de

digitale leeromgeving Toledo die bij dit project in het leven geroepen werd. In de lijst verwijzingen wordt telkens

aangegeven waar precies in die community bepaalde informatie is terug te vinden. De lezer van dit verslag die

(nog) geen toegang heeft tot deze organisatie en dit wenst, kan zich wenden tot de projectverantwoordelijke1.

We hopen via dit verslag voldoende te informeren over ons project, maar alle suggesties, opmerkingen, vragen,…

zijn steeds welkom.

We nemen hier ook graag van de gelegenheid gebruik om alle mensen te bedanken die ons tijdens de looptijd van

het project met raad en daad hebben bijgestaan: de coördinator en de stafmedewerkers van het expertisenetwerk

School of Education, onze opleidingsinstellingen, directies en collega’s, de adviesgroep, de studenten die de

starterskit welwillend voor ons uittestten, … en al wie ons sterkte en inspireerde tijdens het ontwikkelen van de

starterskit.

Leuven, september 2013

Karlien De Jaeger

Valère Awouters

Dries Palmaers

Severien Vandeputte

Rianne Janssen

1 Via [email protected].

mailto:[email protected]


1 INHOUDELIJK VERSLAG

1.1 Doelstelling(en)

Uitleg over de onderzoeksvragen en de doelstellingen van het project

Algemeen doel van het project

Door middel van de ICT-starterskit, een online screenings- en remediëringsinstrument ICT afgestemd op de

Vlaamse lerarenopleidingen, willen we studenten de kans bieden om zich bij de instroom in de lerarenopleiding

een spiegel voor te houden op het vlak van digitale vaardigheden. Bovendien krijgen ze via het instrument de

mogelijkheid gedetecteerde hiaten weg te werken, zodat zij op dit vlak geen belemmering ondervinden om te

participeren aan de lerarenopleiding waarvan ICT-integratie een algemeen kenmerk is.

Bij de instroom in de lerarenopleiding worden van de kandidaat-student (impliciet) een heel aantal competenties

verondersteld voor wat betreft het omgaan met ICT. Tondeur et al. (2010)2 benoemen deze begincompetenties

van studenten ook als één van de elementen om een goede vertrekbasis te creëren voor ICT-integratie in de

lerarenopleiding. De ervaring leert echter dat een niet te verwaarlozen aantal studenten niet aan deze

verwachtingen voldoet (een beeld dat door onderzoek keer op keer bevestigd wordt, zie bv.

http://www.klasse.be/leraren/29569/drie-op-de-tien-vlaamse-kinderen-kunnen-niet-online-op-school/, 14/11/2012).

Door middel van de starterskit willen we de instromende studenten daarom zicht geven op hun ICT-bekwaamheid

(de verwachtingen van de opleiding communiceren), alsook de studenten de mogelijkheid bieden om die

bekwaamheid op te tillen indien nodig.

Operationele doelstellingen

Bovenstaand algemeen doel vertaalden we in de volgende operationele doelstellingen (zie ook projectaanvraag

[1], p. 2/13):

1. De ICT-startcompetenties die door de lerarenopleidingen als minimumvereisten worden beschouwd om

de opleiding succesvol te kunnen opstarten, in kaart brengen, waar nodig gedifferentieerd naar het soort

lerarenopleiding en in het licht van concrete eindcompetenties ICT.

2. Inzoomen op de twee fundamentele bouwstenen voor het competent kunnen leren omgaan met ICT in

onderwijs, nl. de technisch-instrumentele en procedurele vaardigheden en de sociaal-ethische

capaciteiten: oplijsten wat de lerarenopleidingen minimaal nodig achten bij de instroom op beider vlak,

waar nodig gedifferentieerd naar het soort lerarenopleiding.

2 Tondeur, J., van Braak, J., & Vanderlinde, R. (2010). ICT-integratie in de lerarenopleiding: Vier in balans?, Tijdschrift voor

lerarenopleiders (VELON / VELOV), 31(2), 11-18.

http://www.klasse.be/leraren/29569/drie-op-de-tien-vlaamse-kinderen-kunnen-niet-online-op-school/


3. Een online screeningsinstrument ontwikkelen dat de, afhankelijk van het soort lerarenopleiding dat men

zal volgen minimaal nodige, ICT-vaardigheden en attitudes van de instromende studenten meet.

4. Naar de resultaten van de screening gedifferentieerde (geautomatiseerde) remediëringstrajecten

inbedden in het instrument om de gedetecteerde hiaten, die een obstructie zouden betekenen voor het

participeren aan de lerarenopleiding, weg te werken.

1.2 Werkwijze

Uitleg over de aanpak

(over de wijze waarop een antwoord gezocht werd op de gestelde vragen/problemen)

Om onze bovenstaande doelen te bereiken, volgden we vrij nauwgezet het in de projectaanvraag vooropgesteld

actieplan (zie [1], p. 3-4/13), aangepast naar de suggesties van het Comité SoE (Bijlage V bij de

projectovereenkomst [2]) en naar hoe het plan in de feiten realiseerbaar bleek.

In Tabel 1 geven we het uiteindelijk verwezenlijkte actieplan weer.

Wanneer u het oorspronkelijke actieplan met het gerealiseerde actieplan zou vergelijken, zou de gelijkenis dus

zeer groot zijn, maar zouden volgende verschilpunten ons inziens toch opvallen:

1. De ontwikkelfase heeft meer tijd in beslag genomen dan we oorspronkelijk hadden gepland. Zonder hier

reeds gedetailleerd in te gaan op de verklaringen hiervoor (dit vindt meer zijn plaats in Punt 2.3), is dit

wellicht mede te wijten aan het cyclisch karakter van een ontwikkelproces van een instrument (zie

Afbeelding 1) waar we in het oorspronkelijk actieplan te weinig rekening mee hielden:

Afbeelding 1 : Dia (8) uit de presentatie gehanteerd bij de lancering van de ICT-starterskit [21]: Het creëren, herwerken, corrigeren,… van items volgens een cyclisch proces

2. De disseminatiefase werd in het oorspronkelijke actieplan (logischerwijze) chronologisch na de

ontwikkelfase geplaatst, doch we werkten gedurende de hele looptijd van het project actief aan het

bekendmaken van ons initiatief (zie ook verder Punt 2.1). De meest in het oog springende activiteiten

vindt u terug in Tabel 1 onder Fase 3.


Tabel 1 : Het feitelijk gerealiseerde actieplan

Fasering Acties Taakverdeling

0. Voorbereiding

(juli –

sept. 2011)

7/7/2011

Overleg (0) projectgroep in functie van vlotte opstart in

september

Bekendmaken van project bij lerarenopleidingen ENW SoE:

Ruim uitnodigen tot deelname aan adviesgroep

breed draagvlak voor screening/ remediëring ICT bij

instroom

Theoretische onderbouwing via literatuurstudie

Promotor nodigt voor

alle vergaderingen uit

en maakt verslag op

Promotor

Promotor

1. Doelenkader

(sept. – dec.

2011)

17/10/2011

24/11/2011

Sinds nov. 2011

1/12/2011

1.1 Oplijsten nodige ICT-startcompetenties bij instroom

Documentanalyse (eindtermen, …) welke competenties

kán men verwachten (vanuit SO)

Curriculumstudie, instrumentanalyse (bestaande checklists,

initiatieven …)

Bevraging van de lerarenopleidingen ENW SoE

o Via verkennende gesprekken met ICT-

verantwoordelijken binnen een aantal instellingen SoE

o Via een zo breed mogelijk samengestelde adviesgroep:

samenkomst (1) adviesgroep: met als centrale vraag/

vragen:

welke competenties wíl men minimum aanwezig

zien bij instromende kandidaat-leraren

consensus over instapnorm ICT-competenties

waar situeert zich de discrepantie met werkelijkheid

Overleg (1) projectgroep

1.2 Concretiseren basiscompetenties leraar met referentie naar

ICT (basiscompetenties 1.7.3, 1.5.1, eventueel 1.7.1)

Document- en instrumentanalyse (bv. Kennisbasis ICT, …)

Nauw overleg met projectleiders project ENW AUGent

‘Professionaliseren van lerarenopleiders op het vlak van

ICT’

1.3 Destilleren nodige ICT-vaardigheden en attitudes bij

instroom

Analyse van instapcompetenties (uit 1.1, in het licht van 1.2)

tot de bouwstenen

Bijeenkomst (2) adviesgroep:

centraal doel: consensus over focus screeningsinstrument

Promotor + advies

copromotoren

Promotor + advies

copromotoren

Promotor

Promotor m.m.v.

copromotor KHLim

Promotor

Promotor + advies

copromotoren

Promotor m.m.v.

copromotor KHLim


2. Ontwikkelfase

(jan. 2012 –

juni 2013)

27/1/2012

30/3/2012

6/7/2012

28/8/2012

Begin okt. 2012

19/10/2012

okt.–nov. 2012

nov. 2012–

feb. 2013

Eind nov. 2012

16/01/2013

feb. 2013

jan. 2013 –

juni 2013

07/03/2013

18/03/2013

19/05/2013

28/08/2013

2.1 Uitbouw screeningsinstrument

Toetsontwikkeling:

o Uitbouw toetsmatrijs


o Uitwerken en programmeren eerste reeks toets items




Testfase 1: pilootafname in partnerinstellingen (+ andere

kandidaat-opleidingsinstellingen) ruime proefgroep vanuit

GLO (KHLim) en SLO (HUB-Lessius, CVO Lethas en CVO

VIVO)


Evaluatie screeningsinstrument

Uitwerken tweede reeks toets items + bijsturing instrument

Programmeren

Tussentijds verslag uitbrengen bij SoE [12]


Testfase 2: aftoetsen van de tweede reeks toets items

binnen beperkte proefgroep (CVO VIVO)

2.2 Uitbouw remediëringstrajecten

Uitwerken van gedifferentieerde remediëringstrajecten (in de

vorm van: kwalitatieve feedback bij de antwoorden op de

toets items, fiches met info, instructiefilmpjes en oefeningen)

Programmeren


Bijeenkomst (3) adviesgroep voorstelling en consensus

over aard screeningsinstrument/ luik remediëring

2.3 Design instrument

Voorstellen grootte afbeeldingen, kleurgebruik, logo,…

Programmeren



Promotor + advies

copromotoren KU

Leuven

Copromotor KHLim +

advies promotor en

copromotor

KU Leuven

Promotor +

copromotor KHLim

Copromotor KU

Leuven

Promotor

Copromotor KHLim

Promotor

Promotor

Promotor

Copromotor KHLim

Promotor m.m.v.

copromotor KHLim

Promotor

Copromotor KHLim


3. Disseminatie-

en

evaluatiefase

(nov. 2011

– aug. 2013)

25 oktober 2012

12 maart 2013

22 maart 2013

22 maart 2013

30 mei 2013

30 augustus 2013

Deelname aan Studiedag ENW SoE 2012: onze workshop

werd vervangen door een digitale presentatie die in het

forum werd afgespeeld (zie [13])

Presentatie op het Congres voor Lerarenopleiders 2013

(voor een weergave van onze bijdrage, zie [14] en [15 ])

Laureaat voor de e-Award 2013 zie [16] en [17])

Deelname aan inter-ENW/RP Studiedag ‘ICT in de

lerarenopleiding’ van ENW AUGent (zie [18] en [19])

Voorstelling project aan de Werkgroep Digitaal Leren ENW

SoE

Lancering ICT-starterskit (zie [20] en [21]): Voorstelling van

instrument aan alle lerarenopleidingen binnen en buiten

ENW SoE en toelichting/ begeleiding bij implementatie,

werken met toekomstige updates, …

Implementatie bij zoveel mogelijk lerarenopleidingen met

instroom in eerste semester 2013

evaluatie van instrument/ effecten remediëring

Promotor

Promotor

Promotor

Promotor

Promotor

Promotor +

copromotor KHLim

Promotor +

copromotoren

copromotor KU

Leuven

4. Rapportering

(sept. 2013)

Eindrapport schrijven

Promotor

1.3 Resultaten/ conclusies

Oplijsting van conclusies en resultaten

Om dit punt uit te werken, vertrekken we van de in de projectovereenkomst beloofde toetsbare resultaten/

producten (zie [1] p. 5/13). We vinken als het ware af en rapporteren ook de belangrijkste conclusies.

1. Een lijst (publicatie3) van

a. de door de lerarenopleidingen veronderstelde ICT-startcompetenties van studenten bij de aanvang van

hun lerarenopleiding, waar nodig gedifferentieerd naar het soort lerarenopleiding;

Op de eerste bijeenkomst met de adviesgroep hebben we een (extract uit) een tekst voorgelegd waarin

gereflecteerd wordt over ICT-competenties in de lerarenopleiding [3]. In het extract wordt met name

stilgestaan bij de minimaal mogelijke/ nodige ICT-competenties bij aanvang van de lerarenopleiding. De

3 Vanwege het projectverloop en de aard van de uiteindelijke producten zoals beschreven in de Punten a, b en c werd het geheel

(nog?) niet gepubliceerd.


uitgangspunten werden in grote lijnen bekrachtigd tijdens het overleg met de adviesgroep en dus

gehanteerd in functie van onderstaand Punt b. De volledige tekst werd naderhand afgewerkt en vindt u in

bijlage [4] terug bij dit eindverslag.

Belangrijk lijkt ons te vermelden dat we reeds in deze fase van het project de denkpiste verlaten hebben

te willen werken ‘gedifferentieerd naar het soort lerarenopleiding’. (Mogelijkheid tot) differentiatie bleef

uiteraard een belangrijk uitgangspunt bij het uitwerken van de starterskit, doch we kozen er eerder voor te

differentiëren op basis van de individuele beginsituatie van de student dan op basis van het soort

lerarenopleiding die hij/zij volgt. Binnen de opleidingen zijn de individuele verschillen immers vaak groot

en ook de vereisten die aan een student binnen een bepaalde opleiding worden gesteld, verschillen (bv.

studenten met een diploma SO aan de SLO komen in een heel andere werkcontext met andere vereisten

voor w.b. ICT-competenties terecht dan studenten met een diploma HO, van een student BaSO LO zullen

andere ICT-competenties verwacht worden dan van een student BaSO Informatica,…). Om

differentiatiemogelijkheden uit te werken, werd daarom vertrokken van de idee van ‘levels’ (zie ook verder

voor de operationalisering van dit begrip): op basis van een zelfinschatting en de gecommuniceerde

verwachtingen vanuit de opleiding, werkt de student de starterskit door, brengt hij zijn ICT-bekwaamheid

in kaart en bereikt hij op het einde van de starterskit – bv. aan de hand van de ingebouwde

remediëringsmogelijkheden – minimaal het vanuit de opleiding verwachte startniveau.

b. de door de opleidingen minimaal nodig geachte technisch-instrumentele en procedurele vaardigheden en

sociaal-ethische capaciteiten m.b.t. ICT (ook kortweg aan te duiden met ‘ICT-vaardigheden en attitudes’)

bij instroom, waar nodig gedifferentieerd naar het soort lerarenopleiding;

Op basis van een operationalisering van de competenties (uit Punt a.) werd een toetsmatrijs [5]

opgesteld. Deze heeft attitudes en vijf categorieën digitale vaardigheden enerzijds en vier niveaus waarop

de vaardigheden zich kunnen manifesteren anderzijds als ingangen (zie ook Afbeelding 2 hieronder).

De indeling naar inhoudsgebieden is deze zoals voorgesteld in ‘20111201_Digitale

vaardigheden_werkdocument.doc’ [6] op basis van indelingen uit de literatuur. De vier niveaus werden

aan de hand van curricula en studiemateriaal van ICT-opleidingen bepaald.

Afbeelding 2: Dia (9) uit de presentatie gehanteerd bij de lancering van de ICT-starterskit [21]:

Ingangen van de toetsmatrijs


De voor de lerarenopleidingen relevante vaardigheden en attitudes m.b.t. ICT bij instroom worden in dit

document dus analytisch weergegeven (niet zozeer in een lijst, maar in matrixvorm).

c. geconcretiseerde ICT-competenties die aan het einde van de opleiding c.q. van iedere beginnende leraar

worden verwacht, waar nodig gedifferentieerd naar het soort lerarenopleiding.

In de tekst waarin gereflecteerd wordt over de ICT-competenties in de lerarenopleiding [4], werd dan wel

een eerste aanzet gegeven om de basiscompetenties te concretiseren, doch verder hebben we ons op de

‘eindcompetenties’ niet zo sterk meer gefocust binnen de contouren van ons project. Dit vooral vanwege

het feit dat we reeds vanaf november intensief communiceerden met de projectleiders van het project

‘Professionalisering van lerarenopleiders op het vlak van ICT’ (ENW AUGent) en daaruit konden afleiden

dat zij (logischerwijze) ook met de operationalisering van de basiscompetenties ICT voor leraren aan de

slag zouden gaan. In het ICT-competentieprofiel voor lerarenopleiders dat zij voorleggen [7], wordt deze

operationalisering inderdaad uitgewerkt. Vanwege het feit dat we op diverse tijdstippen en manieren

feedback konden formuleren ten aanzien van dit competentieprofiel, leek het ons effectiever daarin te

investeren: op die wijze is er nu immers een lijst van geconcretiseerde ICT-competenties voor de

beginnende leraar (waar tot op interENW-niveau over gedebatteerd werd en) waar we ons zeker kunnen

in vinden.

2. Een online systeem- en softwareonafhankelijk screeningsinstrument voor het meten van de ICT-

vaardigheden en attitudes van kandidaat-studenten, dat zal ingebed worden in Toledo en in de andere

gebruikte elektronische leeromgevingen.

De starterskit is terug te vinden via volgende url: http://starterskit.edev.khlim.be/student [8]. Mogelijks

wordt de starterskit nog op een andere server geplaatst, doch bovenstaand adres zal blijvend gebruikt

kunnen worden om op de startpagina terecht te komen (de gebruiker wordt dan bij het intikken van dit

adres automatisch doorgestuurd naar het eventuele nieuwe webadres). [ ED+ict] verbindt er zich sowieso

toe de starterskit te blijven hosten. Op de website van SoE zal een link naar de starterskit aangemaakt

worden; ook de opleidingsinstellingen kunnen deze link uiteraard opnemen op hun website of binnen hun

leeromgeving. Opleidingsinstellingen die dit wensen, kunnen de starterskit bovendien op hun eigen server

plaatsen. Zij nemen hiervoor contact op met Dries Palmaers.

Voor de starterskit kozen we een CC-licentie ‘Naamsvermelding – Niet-commercieel – Gelijk Delen’ (zie

ook http://creativecommons.org/choose/ voor de inhoud van de licentie).

Op bovengenoemde webpagina (aan studentzijde) registreren studenten zich en loggen ze vervolgens in

om aan de screening te beginnen. Via de handleiding op de startpagina (in .pdf) kunnen ze nakijken

welke stappen ze achtereenvolgens kunnen ondernemen om met de starterskit aan de slag te gaan.

De registratie kan volledig door de individuele student gebeuren; het enige wat men nodig heeft om

toegang te hebben tot het instrument, is de naam van de groep waartoe men behoort.

Deze groepsnaam kan aangemaakt worden door de school via de schoolzijde

(http://starterskit.edev.khlim.be/school) van zodra deze een aanvraag heeft gedaan bij de administrator

(één van de projectpartners) om toegelaten te worden tot de starterskit4.

Een andere mogelijkheid is uiteraard dat de administrator rechtstreeks de groepsnaam bezorgt5. De

administrator werkt aan de administratorzijde van het instrument.

4 Aan de schoolzijde kan bv. ook nagegaan worden wie (wanneer en met welke scores) deelgenomen heeft aan de screening.

5 Zo kan de lezer van dit verslag die dit wenst, zich eveneens registreren, inloggen en vervolgens deelnemen aan de groep

‘SoE_test’.

http://starterskit.edev.khlim.be/student

http://creativecommons.org/choose/

http://starterskit.edev.khlim.be/school


Eens volledig ingelogd, kan de student (naar eigen keuze of

volgens de instructies van de opleidingsinstelling) de starterskit

beginnen afwerken.

Het screeningsinstrument bestrijkt vijf inhoudsgebieden

(benoemd als ‘cases’, zie ook Afbeelding 3), nl.

bestandsbeheer, schrijfprogramma’s, presentatiemiddelen,

rekenblad, en internet en e-communicatie. Binnen die

inhoudsgebieden wordt zowel gepeild naar instrumentele

vaardigheden, als naar informatievaardigheden, formele

vaardigheden en attitudes.

De vragen en opdrachten met betrekking tot de vijf

inhoudsgebieden worden nog verder ingedeeld in drie (of vier)

niveaus, nl. een elementair niveau, basisniveau, gevorderd en

expertniveau (benoemd als levels 1 t.e.m. 3 of 4). Enkel voor

bestandsbeheer worden de niveaus 3 en 4 uit de toetsmatrijs

afzonderlijk getoetst. Voor de overige inhoudsgebieden hebben

we ervoor gekozen niet te differentiëren tussen deze hoogste

levels, daar de verschillen tussen deze niveaus te klein waren

qua verwachte vaardigheden.

Afbeelding 3: Starterskit Menu

Wanneer je over de knoppen van de cases en de levels ‘zweeft’, verschijnt een tekstvak waarin kort

uitgelegd wordt wat waar gescreend en geremedieerd wordt (zie ook Afbeelding 3 hierboven). Deze

informatie hebben we voornamelijk in functie van de mogelijkheid tot zelfsturing door de student

ingebouwd.

Hoe de student de screening doorloopt, kan uiteraard ook bepaald worden door de opleidingsinstelling

(bv. verplicht alle niveaus versus de student op basis van zelfinschatting laten starten op een bepaald

level tot en met het verwachte niveau, bv. alle inhoudsgebieden afwerken versus één of enkele, …,

volledige vrije keuze door de student).

Elk level bestaat vervolgens uit een aantal vragen, waarbij bij elke vraag een situatie datgene toont

waarvoor je een oplossing moet vinden.

De oplossing wordt gekozen uit de knoppen onder

de situatie.

Studenten worden sterk aangeraden om, wanneer

men een antwoord niet kent, de knop ‘Ik weet het

niet’ te gebruiken, daar ze anders een vertekend

beeld krijgen van hun beheersingsniveau.

Afbeelding 4: Voorbeeldvraag (zie ook ‘Instructies’)


Inhoudelijk werden de vragen zo contextrijk mogelijk opgemaakt. De vragen kaderen zoveel mogelijk

binnen de context van het leraar (in opleiding) zijn, het werken met hedendaagse media in de klas,…

Hierbij worden zowel de vaardigheden (bv. ‘Hoe download je een programma vanop internet?’) als de

attitudes (bv. bij het downloaden van dergelijke programma’s kan je ongewild zaken mee downloaden die

je eigenlijk niet op je computer wil hebben; kijk steeds goed na wat aan- of afgevinkt staat, lees steeds

goed de instructies, de voorwaarden die je onderschrijft,…) getoetst.

Verder hebben we bewust aandacht besteed aan het visualiseren van contexten binnen diverse soorten

software.

Daar waar zinvol, werden bovendien ‘generieke’ antwoordknoppen gegenereerd, waardoor het redeneren

over het juiste antwoord voorop staat en niet de specifieke handeling in een bepaald pakket.

Eens een level afgewerkt (een set van zeven à tien vragen), krijgt men een overzichtspagina (zie

Afbeelding 5) waarop via een gekleurde balk (en bijhorende legende) wordt aangeduid hoe men het er op

dat level van af heeft gebracht.

Men kan via deze pagina ook vaststellen welke vraag men juist en welke vraag men fout heeft

beantwoord.

Indien gewenst, kunnen de resultaten gedownload worden in een pdf-bestand (via het icoontje rechts

bovenaan, zie Afbeelding 5).

Afbeelding 5: Voorbeeld van een overzichtspagina na het afwerken van een level

Wanneer men vervolgens op een vraag klikt, krijgt men te zien welk het juiste antwoord en/ of het foute

antwoord was. Voor beide knoppen wordt ook uitgelegd waarom het antwoord correct dan wel niet

correct was (zie Afbeelding 6).

Afbeelding 6: Voorbeeld van kwalitatieve feedback per antwoordmogelijkheid bij een vraag


Ook per inhoudsgebied kan men een overzichtspagina van de behaalde resultaten opvragen:

Afbeelding 7: Voorbeeld van een overzichtspagina bij een inhoudsgebied als geheel

Wanneer men wil stoppen met werken zonder gefinaliseerd te hebben, kan dit: men kan uitloggen op om

het even welk moment (bovenaan de pagina, zie bv. Afbeelding 3) en terug inloggen wanneer men terug

verder wil gaan. De voortgang wordt onthouden, zodat men bij het terug inloggen automatisch terecht

komt bij de oefening waar men gestopt was.

3. Remediëringstrajecten ingebed in het screeningsinstrument die automatisch online gegenereerd worden

naargelang het individuele resultaat van de screening om zo de hiaten, die een obstructie zouden

betekenen voor het participeren aan de lerarenopleiding, weg te werken. Via het template kunnen

lerarenopleidingen bovendien ook bijkomende, eigen remediëringsmogelijkheden uitzetten. Op die manier

laat het remediëringsluik elke student toe te evolueren tot (minstens) de door de opleiding verwachte

instapnorm op het vlak van ICT-vaardigheden en attitudes.

De vele kwantitatieve en kwalitatieve feedback die in het instrument ingebouwd zit (en hierboven reeds

werd gedemonstreerd), kan beschouwd worden als de ‘eerste lijn’ waarop de student geremedieerd

wordt.

Bovendien zitten op verschillende plaatsen in het instrument (in de instructies, de vraagstelling,…) ook

een 70-tal infoknoppen verwerkt, die als een pop-up verschijnen wanneer men over het -bolletje

zweeft (zie ook Afbeelding 8). De infoknoppen bevatten verduidelijkingen van begrippen, informatie over

bv. programma’s die in de vraag vermeld worden, verwijzingen naar andere software analoog aan de in

de vraag gebruikte, tips bij ICT-gebruik, verwijzingen naar websites als die van het Ministerie van

Onderwijs en Vorming, Klascement,… of naar plekken waar informatie, gratis software,… te halen is.


Afbeelding 8: Voorbeeld van een infoknop

Telkens een level afgewerkt is en de overzichtspagina verschijnt, heeft men bovendien de mogelijkheid

om via de knop ‘Meer Hulp’ rechts onderaan (zie Afbeelding 9) infofiches te raadplegen met meer

informatie en/of oefeningen, instructiefilmpjes,… en dit met betrekking tot de onderwerpen die in het level

werden bevraagd (zie Afbeelding 10).

Afbeelding 9: Overzichtspagina met de knoppen ‘Meer Hulp’, ‘Herstart Level’ en ‘Volgend Level’


Afbeelding 10: Voorbeeld van een overzicht van bijkomende informatie die geraadpleegd kan worden

In het totaal werden er zo’n 85 infofiches of hulpkaarten uitgeschreven en online in .pdf beschikbaar

gesteld. Deze infofiches worden in de bijlagen [9] bij dit verslag opgenomen.

Via deze infofiches krijgen de studenten informatie, de mogelijkheid om zaken uit te proberen, links naar

websites, handleidingen bij software, instructiefilmpjes, … . De fiches zijn het meest uitgebreid

uitgeschreven voor de topics die tot de eerste levels behoren; naarmate het level stijgt, wordt minder

gewerkt met een exhaustieve uitleg op de fiche en meer met externe links. We zijn er namelijk van uit

gegaan dat studenten met moeilijkheden op de eerste levels, à la carte moeten bediend worden binnen

het instrument, terwijl studenten die op de hogere levels aangekomen zijn, reeds de vaardigheden

hebben om zaken na te kijken via bestaande hulpbronnen.

Het screeningsinstrument bevat voor elk level 2 reeksen vragen en opdrachten (in het totaal bevat de

database zo’n 275 vragen). De student kan zichzelf dus ‘hertesten’ met andere vragen op eenzelfde

niveau (zie ook de knop ‘Herstart Level’ in Afbeelding 9). Zelfs na 2 keer eenzelfde level doorlopen te

hebben, kan men nogmaals datzelfde level doorlopen (maar dan komen wel dezelfde vragen terug).


1.4 Samenvatting

Het project 'ICT-starterskit voor (aspirant-)leraren' liep van 1 september 2011 tot en met 30 augustus 2013. CVO

VIVO Kortrijk, de Katholieke Hogeschool Limburg (m.n. de onderzoekseenheid ED+ict) en de KU Leuven werkten

binnen de context van het expertisenetwerk SoE samen aan dit project.

Door middel van de ontwikkelde starterskit, een online screenings- en remediëringsinstrument, kunnen we nu

studenten bij instroom in de lerarenopleiding een spiegel voorhouden voor wat betreft hun ICT-vaardigheden (de

verwachtingen van de opleiding communiceren) alsook de gedetecteerde hiaten wegwerken, zodat studenten op

dit vlak geen belemmering ondervinden om te participeren aan de lerarenopleiding waarvan ICT-integratie een

algemeen kenmerk is.

Bij de instroom in de lerarenopleiding worden van de kandidaat-studenten (impliciet) een heel aantal competenties

verondersteld voor wat betreft het omgaan met ICT; deze begincompetenties zijn immers essentieel om een goede

vertrekbasis te creëren voor ICT-integratie in de lerarenopleiding. Een niet te verwaarlozen aantal studenten

voldoet echter niet aan deze verwachtingen.

Het screeningsinstrument bestrijkt een vijftal inhoudsgebieden, nl. bestandsbeheer, schrijfprogramma’s,

presentatiemiddelen, rekenblad, en internet en e-communicatie. Binnen die inhoudsgebieden wordt zowel gepeild

naar instrumentele vaardigheden als naar informatievaardigheden, formele vaardigheden en attitudes.

De student kan de screening aanvangen op elementair, doch evenzeer op het tweede niveau (het basisniveau)

dan wel op gevorderd of expertniveau. Gekoppeld aan elk niveau kan de student informatie, instructiefilmpjes,

oefeningen,… raadplegen naargelang zijn nood hieraan. Daar in de kit verschillende reeksen van vragen en

opdrachten voorzien zijn, kan de student zichzelf ‘hertesten’ en zo zijn progressie zichtbaar maken.

Met de starterskit willen we uiteindelijk de drempel voor het integreren van digitale toepassingen in onderwijs zo

laag mogelijk krijgen: door te zorgen voor een verhoogd instapniveau op het vlak van ICT-vaardigheden, kan de

lerarenopleiding immers volop inzetten op het didactisch verantwoord (leren) inzetten van digitale toepassingen

binnen de lespraktijk en dit is ons uiteindelijk hoger doel!


2 WERKINGSVERSLAG

2.1 Projectgroep en betrokkenen

Projectpartners en taakverdeling6,

externen,…

Projectgroep

CVO VIVO Kortrijk, de Katholieke Hogeschool Limburg (m.n. de onderzoekseenheid ED+ict) en de KU Leuven

werkten samen aan dit project. In Tabel 2 worden de namen van de samenwerkende instellingen, van de promotor

en co-promotoren en van de projectmedewerkers opgenomen:

Tabel 2 : Samenwerkende instellingen, (co-)promotoren en projectmedewerkers

Instellingen (Co-) Promotoren Projectmedewerkers

CVO VIVO Kortrijk

(penvoerende instelling)

Karlien De Jaeger

Severien Vandeputte

KHLim, ED+ict Valère Awouters Dries Palmaers

KU Leuven 2011-2012: Geraldine Clarebout

& Rianne Janssen

Vanaf 2012-2013: Rianne Janssen

Binnen de partnerinstellingen

In functie van bepaalde taken werden extra mensen ingezet door de partnerinstellingen.

Zo werd beroep gedaan op Dhr. Jan Schrooten (Trajectbegeleider Lerarenopleiding BASO, KHLim) in functie van

het ontwikkelen en programmeren van de eerste itemset.

Tijdens het tweede werkjaar gaf Mevr. Mieke Vergote (ICT-leerkracht en PR-verantwoordelijke CVO VIVO) ons de

nodige ondersteuning in functie van het maken van publiciteit voor ons project om mee te dingen naar de e-Award

(getuige [16]). Zij werkte verder ook zaken voor ons af in functie van het design van de starterskit. Zo creëerde zij

onder andere ons logo.

Gedurende de gehele termijn konden we binnen CVO VIVO bovendien rekenen op het nodige advies van collega’s

(vnl. op het vlak van praktijkonderzoek) en werd vaak – vooraleer we iets presenteerden buiten onze

opleidingsinstelling – intern afgetoetst. Een concreet voorbeeld hiervan is dat we onze starterskit bv. voorstelden

aan een (centrumbrede) werkgroep e-leren, vooraleer onze starterskit voor te stellen aan de adviesgroep, de

werkgroep Digitaal Leren,….

6 De taakverdeling werd in dit punt niet opnieuw opgenomen; deze is terug te vinden in Punt 1.2.


Buiten de partnerinstellingen

Op diverse wijzen waren contacten met externen een belangrijke manier om de vinger aan de pols te houden bij

het uitwerken van ons product en om – de suggesties van het Comité SoE indachtig (zie Bijlage V bij de

projectovereenkomst [2]) – de disseminatie ervan voldoende te bewerkstelligen.

Daar waar we bij de aanvang van het project misschien eerder binnen de grenzen van het ENW SoE bleven om

externen te betrekken bij ons proces, bleek toch ook vrij snel dat het uitermate zinvol was om over die grenzen

heen, te overleggen en samen te werken met initiatieven die in dezelfde lijn liggen van ons project.

Zowel binnen als buiten het ENW konden we veel van elkaar leren, zelfs onze projecten op mekaar afstemmen.

Binnen het ENW SoE

Vooraleer de adviesgroep een eerste keer samen te brengen, hadden we enkele gesprekken met ICT-

verantwoordelijken binnen opleidingsinstellingen ENW SoE met als doel na te gaan wat zij aan ICT-competenties

aanwezig willen zien bij de instroom, wat de hiaten zijn ten opzichte hiervan en wat men hier eventueel reeds rond

onderneemt.

De adviesgroep was (zeker in de aanvangsfase van het project) een belangrijk orgaan om af te toetsen of onze

visie en de manier waarop we die wensten te vertalen in een starterskit, aansloot bij wat er in de andere

opleidingsinstellingen van het ENW SoE leeft. We wilden in de groep dan ook vertegenwoordigers uit zoveel

mogelijk instellingen ENW SoE hebben. In Tabel 3 wordt weergegeven met welke personen contact werd

opgenomen in het kader van de samenstelling van de adviesgroep. In de verslaggeving [10] vindt u terug wie

uiteindelijk effectief participeerde aan de georganiseerde bijeenkomsten.

Tijdens het pilootonderzoek (oktober 2012) kregen we heel wat relevante feedback van de studenten (en

docenten) uit de diverse opleidingsinstellingen en lerarenopleidingen m.b.t. ons instrument zoals het toen voorlag

(zie ook verder, Punt 2.3).

Tabel 3 : Contactpersonen adviesgroep

Instellingen Contactpersonen Departement/ Dienst,

Opleiding

KU Leuven

Geraldine Clarebout

Bregt Henkens

KU Leuven, CIP&T

Werkgroep Digitaal Leren

AVL

Groep T Jeroen Thijs Werkgroep Digitaal Leren

GLO

Hogeschool-Universiteit Brussel

& Lessius Antwerpen

Heidi Degroote

Lucas Verhelst


SLO


Dep. ICT

Hogeschool voor Wetenschap en

Kunst & Hogeschool Sint-Lukas

Brussel

Wim Mortier SLO


Katholieke Hogeschool Brugge-

Oostende Ann Buffel

GLO

ICTO coach

Katholieke Hogeschool Kempen Jean-Pierre Pluymers Werkgroep Digitaal Leren

GLO

Katholieke Hogeschool Leuven Luc Vandeput

Frank Vandewyer


GLO

Katholieke Hogeschool Limburg Valère Awouters

Dries Palmaers GLO

Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Bart D’haenens GLO

Katholieke Hogeschool Zuid-West-

Vlaanderen Xavier Vandenberghe GLO

Lessius Mechelen Eva Goossens

Marc Gorremans


GLO

CVO HIK Martine Boschmans SLO

CVO Lethas Hilde Van der Haegen

Kirsten De Schrijver SLO

CVO LimLO Veerle Rubens

Lieven Vananderoye SLO

CVO TNA Yo Wouters SLO

CVO TSM Koen Pollaert SLO

CVO VIVO Severien Vandeputte

Karlien De Jaeger SLO

CVO VTI Aalst Jurgen Penneman SLO

CVO VTI Brugge Hilde De Doncker SLO

CVO VTI Leuven Peter Verluyten Werkgroep Digitaal Leren

SLO

Buiten het ENW SoE

Zoals in Tabel 1 reeds vermeld, hadden we – vooral tijdens het eerste werkjaar van het project – geregeld contact

met de projectleiders van het project ‘Professionaliseren van lerarenopleiders op het vlak van ICT’ (ENW AUGent),

zijnde Nancy Verliefde en Luk Vanlanduyt (alsook, zij het niet telkenmale, met Jo Tondeur). Dit zowel via

individuele gesprekken als in het kader van de resonansgroep die ingesteld werd bij het project.


Nog binnen het expertisenetwerk AUGent toetsten we onze werkwijze af bij de projectleider van het project ‘Klaar

voor hoger onderwijs’ voor wat betreft ICT-competenties (Arteveldehogeschool, Sofie Vispoel). Dit resulteerde

uiteindelijk in een samenwerking en een win-win-situatie voor beide partijen. Zo konden wij een 5-tal hulpkaarten

die reeds door het genoemde project werden aangemaakt in de starterskit overnemen, terwijl het genoemde

project de pijlen minder moest richten op de sensibilisering over verwachtingen m.b.t. ICT-competenties in het

hoger onderwijs. Zij zullen binnen hun website immers een directe koppeling maken naar de ICT-starterskit. In de

starterskit zou dan weer een link kunnen gelegd worden voor toegang tot de mediatheken van de

Arteveldehogeschool.

Andere klankborden buiten het ENW SoE waren Bram Bruggeman, werkzaam bij CVO Het Perspectief, een CVO

dat sterk inzet op het verhogen van ICT-competenties bij aanvang van de lerarenopleiding (door alle cursisten

verplicht vooraf een module ICT te laten volgen als opstap).

Ook bij Geert Speltincx, co-auteur van ‘Beginassessments, Meten van startcompetenties’, legden we ons oor te

luister rond hoe de Karel de Grote-Hogeschool (ENW ELAnt) omgaat met het bepalen van ICT-vaardigheden bij

het begin van de lerarenopleiding.

Daar waar bovenstaande contacten vooral in functie van inspiratie, afstemming, samenwerking,… werden gelegd

en disseminatie hiervan eerder een neveneffect is, namen we ook reeds initiatieven buiten het ENW die direct in

functie staan van de verspreiding van de projectresultaten.

Zo hadden we reeds een eerste keer een gesprek met Jan Decraemer (Ministerie van Onderwijs en Vorming) in

functie van de disseminatie van de eindresultaten (bij de Vlaamse secundaire scholen) en het verzorgen van de

aansluiting SO-HO. Dit gesprek vond eerder aan het begin van de looptijd van ons project plaats en stond nog

vooral in het teken van onze doelstellingen; we hopen nu ook de kans nog te krijgen ons projectresultaat te

presenteren en te overleggen rond de mogelijkheden om ons instrument nog ruimer te dissemineren.

Zoals in Tabel 3 weergegeven, zijn uiteraard ook de deelname aan de Studiedag ENW SoE, de deelname aan de

inter-ENW/RP Studiedag ‘ICT in de lerarenopleiding’ van ENW AUGent, de presentatie op het Congres voor

Lerarenopleiders 2013 en het kandideren naar de e-award alle bijkomende acties geweest om de starterskit

kenbaar te maken.

2.2 Activiteiten

Bv. hoeveel keer werd samengekomen, welke activiteiten werden verricht,…

Voor een feitelijk overzicht van de activiteiten willen we graag verwijzen naar voorgaande punten. We menen daar

reeds een vrij accuraat beeld te hebben weergegeven van wat ondernomen werd binnen en buiten de projectgroep

om van de ICT-starterskit een degelijk instrument te maken. We willen hier verder ook verwijzen naar de

verslaggeving van de samenkomsten met de projectgroep [11]: deze verslagen geven ons inziens gedetailleerd

zicht op de ondernomen activiteiten.


2.3 Reflectie over het project

SWOT-analyse

In het onderstaande gaan we verder dan de feitelijke opsomming van doelen, activiteiten en resultaten. We staan

hier namelijk expliciet stil bij de sterktes en zwaktes van zowel het projectproces als –product. Bovendien noteren

we hoe deze zich vertalen in kansen en bedreigingen (zowel op dit moment als voor de toekomst).

In onderstaande figuur hebben we onze SWOT-analyse samengevat, op de volgende bladzijden lichten we de

inhoud van elk van de kwadranten verder toe.

Afbeelding 11: SWOT-analyse van projectproces en -product


Sterktes

Gras groeit niet door aan de sprieten te trekken,

maar door de wortels water te geven

(Afrikaans spreekwoord)

Legitieme onderzoeksvraag

Telkens we over de ICT-starterskit vertelden/ vertellen, blijkt dat veel lerarenopleidingen worstelen met

het probleem van tekorten voor wat betreft ICT-competenties bij hun studenten. Er blijkt geen ander

instrument op de markt waarmee afdoende kan nagegaan worden of instromers in de lerarenopleiding

voldoen aan de verwachtingen van de opleidingsinstellingen m.b.t. ICT-competenties. Hopelijk brengt de

starterskit nu de nodige soelaas!

Realisatie breed draagvlak

Zoals uit ons verslag reeds is gebleken, hebben we de nodige zorg besteed aan het creëren van een

breed draagvlak voor onze doelen, onze visie en de concrete uitwerking hiervan. Door bottom-up te

werken, verliep de disseminatie van ons projectresultaat tot hiertoe dan ook soepel (zie ook verder binnen

dit punt).

Vereniging van competenties op diverse domeinen binnen projectgroep

De kracht van deze projectgroep zat in het feit dat elke partner op een ander domein zijn expertise kon

uitspelen. Zoals verder uit de SWOT-analyse zal blijken, brengt dit niettemin ook zwaktes en bedreigingen

met zich mee, doch in het kader van dit project was een ‘bundeling van de krachten’ (op het vlak van

didactiek, IT en methodologie van toetsontwikkeling) essentieel.

Degelijk onderbouwde screening

De toetsmatrijs die werd opgesteld, was de onontbeerlijke leidraad voor het creëren van de toets items.

Per inhoudsgebied en per level werden op basis van dit instrument evenwichtig over de topics verdeelde

vragenreeksen opgesteld. Het bleek een vrij moeizaam proces om tot de toetsmatrijs te komen - vooral de

inschaling van de vaardigheden binnen 4 niveaus bleef lang discussie uitlokken: ‘wat voor de ene tot het

elementair niveau behoort, is voor de andere een vaardigheid voor de gevorderde gebruiker’ – maar eens

we de levels absoluut hadden gemaakt – de gebruiker van de starterskit kan zelf bepalen welk niveau hij

als instapniveau ziet – haalden we de tijd die aan dit proces gespendeerd werd in.

Nadat een eerste reeks toets items aangemaakt werd, organiseerden we een pilootafname van het

screeningsinstrument zoals het op dat moment was (zie ook Tabel 1). Gedurende de eerste weken van

oktober 2012 namen 107 studenten deel aan het pilootonderzoek met de ICT-starterskit. Op basis hiervan

gingen we de validiteit en betrouwbaarheid van het instrument zoals het toen voorlag na.

Zowel kwalitatieve (via een vragenlijst) als kwantitatieve gegevens (via de toetsresultaten) werden

verzameld en geanalyseerd (zie het verslag van de 7de

werkvergadering van de projectgroep voor een

duidelijke samenvatting van de conclusies [11] ). Op basis van deze analyses werden verbeteracties voor

de eerste vragenreeks en aandachtspunten om mee te nemen bij de uitwerking van de nog nieuw te


creëren naar voren geschoven. Bovendien werden op basis van deze pilootafname de instructies

herdacht.

Door zowel vooraf via de toetsmatrijs als achteraf via de evaluatie van het screeningsinstrument

voldoende stil te staan bij de opbouw, werd het geheel een degelijk onderbouwd product.

Geïntegreerde remediëring

Indien de student moeilijkheden ervaart binnen een bepaald inhoudsgebied, op een bepaald level of met

een specifieke topic, krijgt hij binnen het instrument de nodige tools aangeboden om hierrond aan de slag

te gaan. Het feit dat zelfs tijdens de screening reeds kan bijgeleerd en geremedieerd worden (bv. via de

infoknoppen, de feedback per vraag,…) maakt dat de ICT-starterskit een echte kit is; een pakket waarin

evalueren in functie staat van leren. Dat de remediëring onmiddellijk en online gekoppeld is aan de

screening, is ons inziens dan ook één van de grote sterktes van de kit.

Toegankelijk & gebruiksvriendelijk instrument

Zoals in Punt 1.3 beschreven is registreren en inloggen zeer eenvoudig. Ook het opzet van het instrument

is ons inziens transparant. Dat maakt het mogelijk studenten zelfstandig aan de slag te laten gaan met de

starterskit (mits de opleidingsinstelling de verwachtingen ten aanzien van de studenten duidelijk

communiceert). Ook dit lijkt ons een duidelijke sterkte: daar de ICT-starterskit meestal zal worden ingezet

in functie van oriëntering op de studie en niet zozeer als onderdeel ervan, zullen studenten wellicht vaak

autonoom de starterskit hanteren.

Effectieve disseminatie

Zowel binnen als buiten het ENW SoE mochten we heel wat interesse voor ons product ervaren (zie ook

Punt 2.1).

Naar aanleiding van de lancering van de ICT-starterskit waren de reacties alle positief en werd door heel

wat vertegenwoordigers van opleidingsinstellingen (nl. – in willekeurige volgorde – van CVO TNA, CVO

TSM, CVO LIMLO, Thomas Moore, Groep T, KHBO, KaHoSL, de HUB en uiteraard CVO VIVO en

KHLim) de intentie uitgedrukt met het instrument aan de slag te gaan. Hiermee overtreffen we ons

criterium dat minstens 7 (een derde van de) lerarenopleidingen van het ENW SoE de starterskit zouden

gaan gebruiken.

Buiten het ENW toonden Arteveldehogeschool, HoGent en CVO Pestalozzi interesse.

Zwaktes

Zonder modder geen lotusbloem

(Tich Nhat Khan)

Communiceren is soms moeilijk wanneer referentiekaders verschillend zijn

We geven met een voorbeeld aan wat we hiermee bedoelen…

Op een gegeven moment kwam het concrete opzet van de starterskit vast te liggen door gemaakte

keuzes qua programmatuur. Hierdoor werden bepaalde mogelijkheden tot vraagstelling/

opdrachtformulering niet meer mogelijk. Voor de ene partij was dit evident, de andere partij voelde zich


niet gehoord. Het vergde dan tijd, herdenken van verwachtingen, zoeken naar alternatieven,… om alle

neuzen opnieuw in dezelfde richting te krijgen.

Wederzijdse afhankelijkheid vraagt tijd

Net als bij het voorgaande, is dit een keerzijde van de medaille dat elke projectpartner vooral bedreven

was in één specifiek domein en niet in alle domeinen die nodig zijn om de starterskit te realiseren.

Hierdoor waren we telkens afhankelijk van elkaar in het ontwikkelproces. Wanneer een stap in dat

ontwikkelproces langer duurde dan initieel gedacht, moest ook diegene die de volgende stap moest

zetten, wachten… Daar dergelijk ontwikkelproces cyclisch is (creëren, toepassen, uittesten, verbeteren,

toepassen, …), vergde dit soms veel tijd (zie ook Punt 1.2).

Technologie is niet onfeilbaar

Mensen ook niet natuurlijk… Toch vermelden we dit hier als een achillespees… Ondanks het feit dat met

de grootste zorg gewerkt werd aan de starterskit, leert het ontwikkelproces ons immers dat we er zeer

alert voor zullen moeten blijven dat alles werkt (en blijft werken) zoals het hoort.

Nog geen psychometrische gegevens voor finale versie

Daar waar we er voor de eerste versie van de starterskit in slaagden om een ruime proefgroep te

bereiken die het instrument uittestte (oktober 2012), is het ons niet gelukt om een voldoende ruime

steekproef te bereiken die de tweede itemset kon toetsen. Van de ruim 80 nieuw ingeschreven in CVO

VIVO (februari 2013), namen slechts een tiental cursisten deel aan de proefperiode. Een verklaring

hiervoor hebben we niet. Het aantal deelnemers was in ieder geval uiteraard te klein om statistische

analyses op te maken. Op basis van de resultaten en de kwalitatieve gegevens uit de afname en het

oordeel van de adviesgroep m.b.t. deze items durven we echter voorzichtig stellen dat de verbeteracties

op basis van de conclusies bij de eerste pilootafname hun vruchten afwierpen. Zo bleken de vragen

duidelijker en kwam de logica van de levels ook beter tot zijn recht.

Omdat het ontwikkelproces ons meer tijd gekost heeft dan gedacht, hebben we bovendien het instrument

niet meer kunnen testen in zijn globaliteit. Bij een afname bij een grote groep studenten moet dus zeker

naar de psychometrische kenmerken gekeken worden.

Kansen

Binnen de perken zijn de mogelijkheden even onbeperkt als daarbuiten

(Jules Deelder)

Nog meer kansen tot disseminatie

We hopen dat de starterskit niet alleen in de lerarenopleidingen zal worden gebruikt, maar dat het

instrument ook ingang kan vinden in het laatste jaar van het secundair onderwijs. Zoals reeds vermeld,

nemen we hiervoor momenteel contact op met het Ministerie van Onderwijs en Vorming (Afdeling

Horizontaal Beleid). Behoort dus bv. ook tot onze aspiraties: een link krijgen op een webpagina zoals

http://www.onderwijskiezer.be/hoger/hoger_linken.php#VOO...

http://www.onderwijskiezer.be/hoger/hoger_linken.php#VOO


Een (eerste) concrete piste om het projectresultaat verder op te volgen en uit te diepen

De eerste contacten werden reeds gelegd om onmiddellijk aansluitend op het einde van dit project een

masterthesis op te starten met de ICT-starterskit als uitgangspunt. Zo zou o.a. de genoemde zwakte – het

feit dat er nog geen psychometrische gegevens voorhanden zijn voor de finale versie van het instrument

– kunnen weggewerkt worden. Bovendien zou op basis van de analyses de kwaliteit van de vragen en

afleiders verbeterd kunnen worden, zouden we in staat zijn een meer gefundeerde cesuurbepaling te

doen, zouden we een actueel beeld kunnen krijgen van de ICT-vaardigheden bij instroom en/ of de

verschillen tussen de verschillende groepen instromers (bv. naargelang het diplomaniveau SO), …

Kortom: een aantal onderzoeksvragen die we nu hebben moeten laten liggen, zouden op die manier toch

beantwoord kunnen worden.

Bedreigingen

There is a crack in everything,

but that’s also how the light gets in

(Leonard Cohen)

Indien geen competentie aanwezig in één van de binnen dit project verenigde domeinen…

Uiteindelijk blijkt het toch niet evident om zonder of met beperkte kennis van HTML, php en MySQL te

werken aan het instrument. Men kan zich dus de vraag stellen hoe en meer bepaald wie de nodige

wijzigingen in de toekomst zal aanbrengen in de ‘centrale’ starterskit (zie p. 11/30)… Idealiter vinden we

gelden die het mogelijk maken om voor deze taak iemand blijvend aan te stellen (doch gevonden hebben

we die nog niet…). Voorlopig moeten we er dus van uit gaan dat binnen de opleidingsinstellingen die

actief met de starterskit aan de slag zullen gaan, voldoende know how aanwezig is om noodzakelijke

wijzigingen aan te brengen in de starterskit op de eigen server.

Ook binnen x aantal jaar nog een (centrale) starterskit die ‘werkt’?

Deze vraag sluit aan op de voorgaande bedenking. Er wordt gevraagd aan opleidingsinstellingen die de

starterskit op de eigen server zullen beheren, om eventueel aangebrachte wijzigingen ook door te geven

aan ENW SoE (via [email protected]). Hopelijk kent deze vraag een goede opvolging,

zodat we met zijn allen de starterskit minstens up to date kunnen houden en kunnen blijven optimaliseren.

(zowel centraal als decentraal)

Besluit

Op het einde van dit project leveren we een degelijk instrument af dat de ICT-vaardigheden en -attitudes van

(aspirant-)leraren kan nagaan en optillen, een instrument dat veel bijval kent in de opleidingsinstellingen die een

lerarenopleiding aanbieden. Dé hamvraag blijft echter toch hoe het instrument de test des tijds zal kunnen blijven

doorstaan… Hopelijk kunnen we ook die bedreiging nog krachtiger dan via onze huidige plannen voor de

toekomst, omzetten in een sterkte.

mailto:[email protected]


3 FINANCIEEL VERSLAG

Het financieel verslag kan u in Bijlage IV [22] - het sjabloon dat SoE ter beschikking stelt voor het geven van een

overzicht van de gebruikte middelen - terugvinden.


4 RELEVANTE EINDPRODUCTEN

In onderstaande lijst vindt u alle documenten terug waarnaar verwezen wordt in de tekst [via de vierkante haken].

Wat in deze ‘lijst verwijzingen’ vet gedrukt wordt, beschouwen we als een relevant eindproduct en vindt u terug op

de bij dit verslag meegeleverde Cd-rom [onder hetzelfde nummer].

Hetgeen niet vet gedrukt wordt, is relevante informatie bij het projectproces en vindt u terug in de community op de

digitale leeromgeving Toledo. Indien gewenst, kan deze informatie integraal teruggevonden worden op

http://toledo.kuleuven.be/ (in de community a-C135279-K, ‘ICT-starterskit’; achter elke verwijzing vindt u de

koppeling terug die gevolgd moet worden).

1: Projectaanvraag SoE2011/5 ICT-starterskit voor aspirant-leraren (Documenten > Projectaanvraag/-

overeenkomst)

2: Bijlage V bij de projectovereenkomst (Documenten > Projectaanvraag/-overeenkomst)

3: Startcompetenties ICT Extract (Verslagen > Adviesgroep > Bijeenkomst 1)

4: Startcompetenties ICT Discussietekst (Documenten > Projectresultaten (tussentijds) > Start- en

eindcompetenties)

5: Toetsmatrijs vaardigheden en attituden (Documenten > Projectresultaten (tussentijds) > Vaardigheden

en attitudes)

6: Digitale vaardigheden Werkdocument (Verslagen > Adviesgroep > Bijeenkomst 2)

7: ICT-competentieprofiel voor lerarenopleiders (ENW AUGent) (Verslagen > Consultatie/Disseminatie

externen) (ook te consulteren via: Yildirim, S. (red.) (2012). Tools van, voor en door lerarenopleidingen.

Gent: Academia Press.)

8: De ICT-starterskit voor (aspirant-)leraren (http://starterskit.edev.khlim.be/student)

9: De hulpkaarten uit het remediëringsluik

10: Verslagen bijeenkomsten adviesgroep (Verslagen)

11: Verslagen werkvergaderingen projectgroep (Verslagen)

12: Tussentijds verslag, terugkoppeling op dit verslag en antwoord op deze terugkoppeling (Verslagen)

http://toledo.kuleuven.be/

http://starterskit.edev.khlim.be/student


13: Presentatie Studiedag ENW SoE 2012 (http://prezi.com/upcdu3jp5zum/ict-starterskit-voor-aspirant-

leraren/)

Presentatie op het Congres voor Lerarenopleiders:

14: Congresboek Congres voor Lerarenopleiders 2013 (voor onze bijdrage, zie p. 192)

15: Opname van de presentatie (via WebEx) op het Congres voor Lerarenopleiders 2013 (VELON, 12

maart 2013)

Deelname aan de wedstrijd e-Award 2013

16: Een ‘bloemlezing’ van onze aanwezigheid op het web in de aanloop naar de verkiezing

17: Brochure ‘Projecten 2012-2013 e-Award’ (voor onze bijdrage, zie p. 12)

Deelname aan inter-ENW/ RP Studiedag ‘ICT in de lerarenopleiding’

18: Programma (voor onze bijdrage, zie p. 2)

19: Flyer (om aanvullend bij de presentatie aan de deelnemers uit te delen)

Lancering ICT-starterskit

20: Uitnodiging

21: Presentatie ‘Lancering’ op 30 augustus 2013

22: Bijlage IV Ingevuld sjabloon financiële verslaggeving

http://prezi.com/upcdu3jp5zum/ict-starterskit-voor-aspirant-leraren/

http://prezi.com/upcdu3jp5zum/ict-starterskit-voor-aspirant-leraren/

ICT-starterskit voor (aspirant-)leraren - KU Leuven...Deelname aan inter-ENW/RP Studiedag ‘ICT in...

Documents

Transcript of ICT-starterskit voor (aspirant-)leraren - KU Leuven...Deelname aan inter-ENW/RP Studiedag ‘ICT in...