HRM in de toekomst of de toekomst van HRMRob Grndemann (Kenniscentrum Sociale Innovatie)Faculteit Maatschappij en Recht

Kennisevent SD Worx, Mechelen, 25 maart 2010

*Kennisevent SD Worx

Opzet van de presentatieMechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD WorxOntwikkelingen op de arbeidsmarkt Generatie EinsteinICT ontwikkelingen en de effecten hiervan op de arbeidsrelatie en organisatieconfiguratieOntwikkelingen in de volksgezondheidOntwikkelingen in het HRM werkDillemas en uitdagingen voor HRM

*Kennisevent SD Worx

Belgi: actuele themas Tot 2005 stelde vergrijzing in ons land derhalve weinig problemen, omwille van het grote aantal actievenBuurlanden verhogen pensioenleeftijd. Belgi niet.Belgische arbeidsmarkt leidt minder onder crisis dan Europees gemiddeldeMinder buitenlandse werknemers naar Belgi door crisis Arbeidsmarkt kampt met tekort aan talentDe Belgische arbeidsmarkt is middeleeuws (gesloten visie met een volledige loopbaan binnen n bedrijf)Paradox Belgische arbeidsmarkt: arbeid is te duur en loont niet

Ontwikkelingen op de arbeidsmarktMechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Ontwikkelingen op de arbeidsmarktVergrijzing/ontgroening als gevolg van:Toename levensverwachtingDaling geboortecijferGeboortegolf na de tweede wereldoorlogEffecten voor de (beroeps)bevolkingKrimp van de beroepsbevolkingToename van de grijze drukFinancieringsproblemen overheid AOW in NL van 9% (nu) naar 18% (2038) van loonsom

Proces vertraagd door economische recessie

Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

*Vergrijzing & ontgroening in EU (Eurostat, 1950-2050)

*Kennisevent SD Worx

Grafiek1

24.915.83515.27.91.2

23.715.532.715.410.72

17.11336.917.212.33.4

14.410.531.121.316.26.5

13.39.728.218.518.511.8

0-14

15-24

25-49

50-64

65-79

80+

Sheet1

19501975200020252050

0-1424.923.717.114.413.3

15-2415.815.51310.59.7

25-493532.736.931.128.2

50-6415.215.417.221.318.5

65-797.910.712.316.218.5

80+1.223.46.511.8

Percentage 65 plussers in 2008

*Kennisevent SD Worx

Grafiek1

17.1

18.6

16.6

17.4

20.1

17.2

16.5

14.2

17

14.7

20.1

11.2

16.1

15.6

17.5

16.5

2008

Sheet1

2008

EU 2717.1

Griekenland18.6

Spanje16.6

Portugal17.4

Itali20.1

Oostenrijk17.2

Frankrijk16.5

Luxemburg14.2

Belgi17

Nederland14.7

Duitsland20.1

Ierland11.2

Groot Brittani16.1

Denemarken15.6

Zweden17.5

Finland16.5

Percentage 65 plussers in 2035

*Kennisevent SD Worx

Grafiek1

27.4

26.3

24.8

24.9

28.6

26.1

24.4

21.3

24.2

25.9

30.2

17.6

21.9

24.1

23.6

26.4

2035

Sheet1

2035

EU 2727.4

Griekenland26.3

Spanje24.8

Portugal24.9

Itali28.6

Oostenrijk26.1

Frankrijk24.4

Luxemburg21.3

Belgi24.2

Nederland25.9

Duitsland30.2

Ierland17.6

Groot Brittani21.9

Denemarken24.1

Zweden23.6

Finland26.4

Utrecht, 20 juni 2008*Bijeenkomst LOPAPercentage 65 plussers in 2060

*Kennisevent SD Worx

Grafiek1

30

31.7

32.3

30.9

32.7

29

25.9

23.6

26.5

27.3

32.5

25.2

24.7

25

26.6

27.8

2060

Sheet1

2060

EU 2730

Griekenland31.7

Spanje32.3

Portugal30.9

Itali32.7

Oostenrijk29

Frankrijk25.9

Luxemburg23.6

Belgi26.5

Nederland27.3

Duitsland32.5

Ierland25.2

Groot Brittani24.7

Denemarken25

Zweden26.6

Finland27.8

Leeftijdsopbouw Nederland 2000 en 2050Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Meer vrouwen op de arbeidsmarktMechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Ontwikkelingen in de werkende bevolking in Nederland (1990 2008) Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

mannenvrouwenTotaal(* 1000)indexTotaal(* 1000)index199036861001958100199538141032249115200042151142848145200539821082937152200841831133253166

*Kennisevent SD Worx

Werkende bevolking naar geslacht en arbeidsduur (2008) Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD WorxTaskforce deeltijd plus

12-20 uur20-35 uurMeer dan 35 uurmannen3,2%12,2%84,6%vrouwen18,1%51,7%30,2%

*Kennisevent SD Worx

Arbeidsparticipatie vrouwen 2006Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Grafiek1

58.343.151

544147.2

66.77444.9

57.730.552.9

62.444.950.1

Arbeidsparticipatie

Percentage deeltijdarbeid

Arbeidsparticipatie FTE

Blad1

ArbeidsparticipatiePercentage deeltijdarbeidArbeidsparticipatie FTE

Vlaams gewest58.343.151

Belgi544147.2

Nederland66.77444.9

Frankrijk57.730.552.9

Duitsland62.444.950.1

Als u de afmetingen van het gegevensbereik van de grafiek wilt wijzigen, versleept u de rechterbenedenhoek van het bereik.

Meer allochtonen op de arbeidsmarktMechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Percentage westerse en niet westerse allochtonen 1996 2009Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Grafiek1

910.2

10.710.4

12.710.8

13.411

14.411.2

niet westerse allochtonen

westerse allochtonen

Sheet1

19962000200420082009

niet westerse allochtonen910.712.713.414.4

westerse allochtonen10.210.410.81111.2

Samenvatting ontwikkelingenBeroepsbevolking ouder, vrouwelijker en kleurrijkerDe instroom van jongere werknemers neemt af (en voldoet niet aan de vervangingsvraag)Concurreren om talent op krimpende arbeidsmarktDe potentile beroepsbevolking wordt kleiner (niet gelijk verdeeld over het land)Mechelen, 25 maart 2010Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Generatie Einstein

Een andere kijk op werkMechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

Wat is in bij de nieuwe generatie?Wat is uit bij de nieuwe generatie?Onafhankelijkheid, eigen ondernemerschapEigenheid/creativiteitZelf initiren (zelfstandigheid)AfwisselingBoven alles staan (alles begrijpen/rationaliseren)Externe coachAnderen adviserenEigen resulaat verantwoordelijkheid Geld dat roltLeningenwie dan leeft, die dan zorgtAfhankelijkheid, loonslaaf van een anderConformiteit/afwachtenOpdrachten uitvoerenRoutine/herhalingNaef zijn

Intern leermeesterschapJe laten adviserenRol achter de schermenZegeltjes sparenSpaarrekeningZorgen over pensioengat

*Kennisevent SD Worx

Uitdagingen tav generatie EinsteinHoe aantreken n behouden van nieuwe werknemers

Hoe nieuwe werknemers optimaal laten samenwerken met andere generaties werknemers

*Kennisevent SD Worx

ICT Ontwikkelingen en de effecten hiervan op de arbeidsrelatie en organisatie-configuratie

Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Informatisering in Nederland eind 2007(CBS, 2008)Meeste huishouden beschikt over PC (88%) en aansluiting internet (86%; 11,7 miljoen personen); 74% heeft breedbandaansluitingVrijwel alle bedrijven in Nederland aangesloten op internet (bijna 100%)Merendeel bedrijven heeft breedbandverbinding (86%) en eigen website (83%)Helft van de medewerkers (52%) gebruikt op het werk geregeld een computer met internet

Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Bedrijven met telewerkers 2003 2007medewerkers die m.b.v. computers thuis of op een andere werkplek, werk verrichten voor het bedrijf: bron: CBSMechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD WorxAandeel bedrijven met telewerkers in vier jaar verdubbeld

*Kennisevent SD Worx

Invloed op arbeidsrelatieWerkgever - werknemer wordt opdrachtgever - opdrachtnemer (Huiskamp, 2003)Hybride marktachtige vormen: zelfstandigen die vnl voor n opdrachtgever werken; functie-contract (met afspraken over resultaat/prestatie);Telewerkers of gedetacheerde werknemers; employability afspraken voor externe arbeidsmarkt.Werk-/opdrachtnemer krijgt meer ruimte planning en organisatieWerk-/opdrachtnemer wordt afgerekend op resultatenOndernemingsrisico ligt (deels) bij werk-/opdrachtnemerMeer eigen verantwoordelijkheid werk-/opdrachtnemer voor employability, vitaliteit en duurzame inzetbaarheid

Uitzendorganisaties als nieuwe werkgever, die ondernemer ontlast van werkgeverstaken

*Kennisevent SD Worx

Invloed op organisatie-configuratieDoor technologische ontwikkelingen is complexiteit van werk sterk toegenomen (Soete & Weehuizen, 2000)Door complexiteit van werk wordt samenwerking belangrijkerICT maakt mogelijk om los van tijd en plaats samen te werkenICT faciliteert samenwerking over grenzen (organisatie) heen (internationalisering)Netwerken ontstaan op basis van persoonlijke expertise en deskundigheid en met een specifiek doelMedewerkers van organisaties participeren in meer netwerken op hetzelfde moment Als gevolg hiervan vervagen de grenzen van organisaties Door samenwerking van kenniswerkers in virtuele netwerken verandert de rol van leidinggevende (nieuwe werken)Visueel controleren gaat over naar managen vanuit vertrouwen

*Kennisevent SD Worx

Het nieuwe werkenWerkgevers moeten werknemers in staat stellen om efficinter en effectiever te werken in de digitale werkstijl (Gates 2005)Grootste uitdaging management 21ste eeuw is productiviteit kenniswerker te verhogen (Bijl, 2009)geen standaard werktijdengeavanceerde tools en werkplekrol manager verandert in coach, begeleider of dienstverlenerDaarnaast taak om kenniswerkers samen te laten werkenMedewerker geen kostenpost (commodity), maar creatieve waardevolle resource waarin genvesteerd moet worden

*Kennisevent SD Worx

De achterkant van het nieuwe werken (o.a. Dankbaar, 2010)Nieuwe werken is nooit af (risico burnout)Concurrentiedruk: alles moet steeds meer en beterProductiviteit moet omhoog en tast autonomie en professionaliteit van werknemer aanTelewerkers werken langer en hebben meer stressRisico vermenging van werk en privSnelle veroudering van kennisNieuwe arborisicos: RSI, (informatie)stress; schending privacyMechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Ontwikkelingen in de volksgezondheid

*Kennisevent SD Worx

Welvaartsziekten in Nederland 200646% van volwassenen heeft overgewicht (BMI 25+)11% ernstig overgewicht (BMI 30+)1 op de 7 jongeren is te zwaar (BMI 25+)Ongezond gedrag n van de belangrijkste oorzaken van (vermijdbare) ziekte en sterfte in de wereldSterfte aan kanker is tenminste 50 % te verklaren door ongezond gedrag

*Kennisevent SD Worx

*Evolutie overgewicht (BMI 25) tussen 1993 en 2005, naar geslacht (IDEWE, 2008) Onderzoek IDEWE (Moens) - Gezondheidstoestand 224,075 werknemers in 2005

*Kennisevent SD Worx

Grafiek1

26.827.622.727.5

41.746.225.336

56.460.433.741.6

67.467.150.447.6

70.673.960.656.8

4854.830.540

1993 (M)

2005 (M)

1993 (V)

2005 (V)

%

Sheet1

1993 (M)2005 (M)1993 (V)2005 (V)

15-24 jaar26.827.622.727.5

25-34 jaar41.746.225.336

35-44 jaar56.460.433.741.6

45-54 jaar67.467.150.447.6

55 jaar70.673.960.656.8

Totaal4854.830.540

*Evolutie zwaarlijvigheid (BMI 30) tussen 1993 en 2005, naar geslacht (IDEWE, 2008) Onderzoek IDEWE (Moens) - Gezondheidstoestand 224,075 werknemers in 2005

*Kennisevent SD Worx

Grafiek1

5.79.65.27.4

713.17.911.6

9.915.11316.8

16.417.217.521.4

20.321.918.126

8.614.510.615.9

1993 (M)

2005 (M)

1993 (V)

2005 (V)

%

Sheet1

1993 (M)2005 (M)1993 (V)2005 (V)

15-24 jaar5.79.65.27.4

25-34 jaar713.17.911.6

35-44 jaar9.915.11316.8

45-54 jaar16.417.217.521.4

55 jaar20.321.918.126

Totaal8.614.510.615.9

Overgewicht Nederland 1981 - 2003

*Kennisevent SD Worx

Ernstig overgewicht Nederland 1981 2003

*Kennisevent SD Worx

Gezondheid in 2020Toename chronische ziekten (25-55%)Toename van overgewicht en obesitasToename (ouderdoms) diabetes; hart- en vaatziekten, gewrichtsproblemen en psycho-sociale problemenDepressiviteit in 2020 meest voorkomende ziekteToename van verzuim en arbeidsongeschiktheid

*Kennisevent SD Worx

Ontwikkelingen in de HRM functie

Informatisering P&O werk Krimp P&O afdelingToename vraag adviesfunctie

Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Waardecreatie door HR-transformatie (Ulrich, 2008)Gaan denken in termen van waardecreatieBetekent minder aandacht voor kostenstrategie (op langer termijn suboptimale oplossing)Echte waardecreatie in strategische component (bijvoorbeeld versnellen van time-to-market en versterken innovatiekracht van de organisatie)Cruciaal is de competentie om te innoveren en te reageren op veranderende klantwensen

*Kennisevent SD Worx

Dilemmas en uitdagingen voor HRMAantrekken en behouden van goede werknemersBalans wensen en behoeften werkgever versus werknemerBevorderen van gezondheid en vitaliteit werknemersAansturen en samenwerken van een diversiteit aan werknemers/teams/samenwerkingsverbandenCreren van management op basis van vertrouwenOmgaan met flexibiliteit in de arbeidsrelatieOndersteunen van eigen verantwoordelijkheid werknemerOntwikkelen van een focus op waardecreatieMechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

Dank voor uw aandachtWilt u meer weten?Dr. Rob GrndemannLector Organisatieconfiguraties en ArbeidsrelatiesHogeschool Utrecht

Senior onderzoeker/adviseurTNO Kwaliteit van Leven - ArbeidPostbus 7182130 AS Hoofddorp

T + 31 23 554 9948E-mail: robert.grundemann@hu.nl of rob.grundemann@tno.nl

Website: www.robgrundemann.nl

Mechelen, 25 maart 2010*Kennisevent SD Worx

*Kennisevent SD Worx

***Vergrijzing: 65+ stijgtSterke groei van het aantal ouderen door: Ontwikkeling van de geneeskunde; Meer toegankelijk worden van gezondheidszorg; Sociale vooruitgang: betere arbeidsomstandigheden, betere behuizing, hogere scholingsgraad; Betere gezondheidOntgroening: 24- daaltMinder jongeren; Dalende nataliteit/lagere fertiliteit; Aantal jongeren als percentage van de totale bevolking daalt; Jongeren zijn later beroepsactief door langere scholing (verlenging van de leerplicht)

Van 1900 tot 2000: gemiddelde levensverwachting plus 30 jaar => 81 jaar voor vrouwen / 75 jaar voor mannen*****IDEWE = een Belgische Externe Dienst voor Preventie & Bescherming op het Werk

Sterk effect van de leeftijd (vooral bij mannen)Duidelijk verschil tussen mannen (hoog) en vrouwen (laag)Ook duidelijke verschillen naar statuut en sector

Opvallende stijging bij de jonge categorien (= onze toekomstige ouderen)

**Totaal: mannen 14.5%, vrouwen 16%

Noels: zwaarlijvigheid is niet enkel gezondheidsprobleem maar ook economisch probleem!Volgens de Wereldbank: 0.03% van BBP.Oorzaken liggen voornamelijk op economisch vlak, dus oplossingen moeten ook van economische prikkels komen!Verband met:Lage energie- en voedselprijzenSoepele vestigingswetten van winkels: makkelijker aan etenHogere activiteitsgraad van ouderenVerstedelijkingGewijzigd eetpatroon: daling gebruik avondmaal, stijging fastfoodgebruikMaar: geen echt verband met verminderde lichaamsactiviteit (dus geen echt verband van verschuiving naar diensteneconomie in Westerse wereld).**