1

Homoseksuelen: uitkomen tegen hunzelf

en anderen

Er zijn drie opeenvolgende stadia in uitkomen voor hun homoseksualiteit tegen hunzelf en anderen. � Zich anders voelen

• Hun eerste keer dat ze voelen dat hun seksuele oriëntatie anders is: * Rond 6 – 12 jaar * Ze ontdekken dat ze liever de spelletjes spelen van het andere geslacht

• Seksuele-vragendheid * Ze vragen zich af waarom de tyische heteroseksuele oriëntatie niet toepasbaar is op hen * Rond de 10 jaar * In vergelijking met kinderen die zich goed voelen bij hun seksualiteit, gaan seksuele-vragende

kinderen meer angst kennen bij leeftijdsgenotenrelaties en een grotere ontevredenheid over hun geslacht kennen

� Verwarring

• In pubertijd: zich duidelijk anders voelen gaat overgaan naar seksueel anders voelen

• De eerste keer homoseksuele gevoelens hebben: * Jongens: rond 11 – 12 jaar * Meisjes: rond 14 – 15 jaar

• Typische gedragingen bij zich niet goed voelen als homoseksueel: * Een innerlijke strijd * Issolatie * Activiteiten doen die typisch zijn voor heteroseksualiteit * Ontsnapping zoeken in alcohol, drugs en suicide

� Zelf-acceptatie

• De meeste accepteren hunzelf, maar dan is er een ander probleem: het vertellen tegen mensen * Sommige doen dit niet en gaan zichzelf voordoen als een heteroseksueel * Anderen doen dit toch en botsen tegen vijandigheid op

• Hoe? * Eerst aan goede vrienden vertellen * Aan hun ouders vertellen wanneer ze een relatie hebben met iemand van hetzelfde seks

• Gevolgen van uitkomen en positieve reactie krijgen: * Versterkt

2

Buitenschoolse activiteiten

� Bepaalde buitenschoolse activiteiten zorgen voor:

• Diverse academische en sociale vaardigheden

• Blijvende positieve impact op aanpassing

� Voornamelijk activiteiten met focus op:

• Kunst

• Gemeenschapsdiensten

• Beroepsontwikkeling

� Voordelen:

• Academsische prestatie stijgt

• Antisociaal gedrag daalt

• Zelfvertrouwen en initiatief stijgt

• Leeftijdsgenotenacceptatie stijgt

• Bezorgdheid om anderen stijgt

� Lange termijn veranderingen:

• Meer engagement in gemeenschapsdiensten in volwassenheid

• Meer succes in hun bezigheden in volwassenheid

� Oorzaak:

• Door uitdagingen, verantwoordelijkheid en zorgende/steunende interacties met leeftijdsgenoten

� Wie?

• Vooral jeugd met academische, emotionele en sociale problemen

• Deze kinderen gaan minder depressie tonen dan anderen uit die groep

• Voornamelijk degene die een vertrouwensband hebben opgebouwd met de leider van de buitenschoolse activiteit

� Voorbeeld: TRUCE

• In New York, Harlem

• Programma voor minderheidsgroepen

• Effecten: * Betere academische prestatie * Minder drop out * Betere leidervaardigheden

3

Geslachtsverschillen in spatiale

vaardigheden

� Geslachtsverschillen:

• Wel in taken van mentale rotatie en spatiale perceptie

• Niet in taken van spatiale vizualisatie (meerdere strategieën mogelijk om tot oplossing te komen) � allemaal te maken met spatiale vaardigheden � Biologische verklaring:

• Androgenen verhogen de activiteit van de rechtse hemisfeer � spatiale vaardigheid is beter ontwikkeld

• Evidentie: * Vrouwen die in de baarmoeder blootgesteld zijn aan androgenen zijn beter in spatiale taken dan

normale vrouwen * Spatiale prestaties verschillen van dag tot dag samen met niveauverschillen van de androgenen

� Evolutionaire verklaring:

• Mannen moesten vroeger vooral jagen en om de weg goed terug te vinden was een goede mentale representatie nodig van grote gebieden

� Omgevingsverklaring:

• Mannen gaan meer met manipulatieve spelletjes bezig zijn waardoor de spatiale vaardigheid verbeterd bv. met blokken spelen, modelbouwen, ...

• Ook pc-spelletjes bevorderen snelle mentale rotatie, ...

� Onderzoek: goed zijn in wiskunde door

• Spatiale vaardigheid

• Zelfvertrouwen � twee dingen waar mannen het beter op doen dan vrouwen

4

Identiteitsontwikkeling bij

minderheidsgroepen

Etnische identiteit � Wat? Een gevoel van lid te zijn van een etnische groep en bijhorende attitudes en gevoelens verworven te

hebben.

� Tieners van minderheidsgroepen:

• Etnische identiteit: * Staat centraal in de zoektocht naar identiteit * Zorgt voor complexe uitdagingen

• Worden zich bewust van het feit dat ze een doel zijn voor discriminatie en dat ze niet gelijk zijn aan anderen

• Omwille van pijn en verwarring rond zoeken naar identiteit � exploratie overslaan en zo in de verwarde of foreclosede identiteit komen

� Gevolgen van gevangen zitten tussen twee culturen:

• Rebelleren (vooral wanneer ouders één cultuur opleggen)

• Zelfvertrouwen daalt

• Academisch falen

• Gaan contrasteren tegen minderheidsgroep

� Hulp:

• Promoten van effectief opvoeden: * Ouders die ruimdenkend zijn en beide culturen accepteren: kinderen die gemakkelijker identeit

vinden * Ouders die één cultuur benadrukken: kinderen die zich gaan aansluiten bij één etnische groep

• Respect van school tov achtergrond van etnische groep

• Contact promoten tussen leeftijdsgenoten van dezelfde én verschillende etniciteit

� Voordelen van etnische identiteit krijgen:

• Hoger zelfvertrouwen

• Optimisme

• Gevoel van heersen over omgeving

• Minder emotionele problemen

Biculturele tieners � Wat? Exploreren en aanpassen van waarden van beide ouders hun cultuur

� Moeilijkheden:

• Evenveel discriminatie, maar voelen zich minder een deel van een etniciteit

• Etniciteit is minder centraal in hun identiteit (omdat ze zich waarschijnlijk in geen van de twee etniciteiten thuisvoelen)

5

Ontwikkeling van

burgerverantwoordelijkheden

� Burgerverantwoordelijkheid:

• Complexe capaciteit dat cognitie, emotie en gedrag combineert.

• Bevat: * Kennis van politieke kwesties * Gevoelens van gehechtheid aan de gemeenschap of gevoelens van verandering willen brengen in

de welvaart * Vaardigheden voor het bereiken van burgerdoelen

Familie-invloeden � Ouders:

• Aanmoedigen van kinderen om opinies te vormen over controversiële zaken * Gevolg: kinderen zijn meer geïnteresseerd in en weten meeer over burgerkwesties en zijn beter

om ze te zien in meer dan één perspectief

• Ouders die zelf geëngageerd zijn in gemeenschapsdiensten en die inzitten met de minder bedeelden * Gevolg: hebben sociaal verantwoordelijke waarden

� Tieners zien zowel situationele als sociale factoren als oorzaak van sociale problemen en niet individuele

factoren. Deze tieners hebben meer altruïstische levensdoelen.

School- en gemeenschapsinvloeden � Een democratisch klimaat op school bevordert een gevoel van burgerverantwoordelijkheid.

� Buitenschoolse activiteiten (in school en jeugdbeweging) is geassocieerd met burgertoewijding dat

doorgaat tot in de volwassenheid. Dit komt door:

• Ze introduceren adolescenten in een visie en vaardigheden die nodig zijn om burgerengagement te verkrijgen. Ze leren ook dat samenwerken betere resultaten kan krijgen dan alleenwerken.

• Vaak exploreren ze op die manieren meer politieke en morele ideeën

Besluit � De kracht van familie, school en jeugdbewegingen ligt in het feit van discussies voeren, opvoedkundige

praktijken en gezamelijke activiteiten dat zorgen voor morele gedachten, emoties en gedrag.

� Lage SES, stadsjongeren scoren veel lager dan hoge SES jongeren in burgerkennis en –participatie.

6

Twee routes naar criminaliteit tijdens

adolescentie

� Er zijn twee routes:

• Een begin met gedragsproblemen tijdens kindertijd

• Een begin tijdens adolescentie

� Uitkomst:

• Het vroeg-begin type heeft meer kans op het tonen van agressie en criminaliteit gedurende de rest van de levensloop

• Het laat-begin type zal geen agressiviteit of criminaliteit vertonen vanaf de vroege volwassenheid

� Meisjes van het vroeg-begin type:

• Ook problemen in het later leven met occasioneel geweldcriminaliteit, maar meestal ander gewelddadig gedrag en psychologische stoornissen.

Het vroeg-begin type � Proces:

• Moeilijk temperament, cognitieve problemen en ADHD in kindertijd

• Zorgt voor een conflict-geladen thuis, slappe en inconsistente discipline

• Zorgt voor gedragsproblemen in midden kindertijd

• Zorgt voor * Verwerping door normale leeftijdsgenoten * Academische falen

• Zorgt voor aansluiten bij een afwijkende groep van leeftijdsgenoten

• Zorgt voor deliquentie in adolescentie � Relationeel agressieve meisjes die verworpen worden door leeftijdsgenoten, sluiten vaak aan bij meisjes

die hoog zijn in relationele vijandigheid waardoor hun relationele agressie stijgt.

• Adolescenten die een hoge relationele agressie kennen zijn vaker kwaad, wraaknemend en hebben lak aan volwassenen hun regels.

• Adolescenten die relationele en fysieke agressie combineren gaan vaker die tegengestelde reacties intensiferen waardoor antisociaal gedrag nog groter wordt.

Het laat-begin type � Oorzaak: niet door biologische problemen of een geschiedenis van slechte ontwikkeling, maar door

leeftijdsgenoten-context.

� Wanneer leeftijd bevredigende volwassenenprivileges brengen, gaan deze jongeren vaak prosociale vaardigheden vertonen en antisociale wegen verlaten.

� Soms: toch antisociale weg blijven volgen, maar uiteindelijk (wel op latere leeftijd) zullen ze die toch verlaten omdat ze vastzitten in situaties die verantwoordelijkheden vragen.

7

Het obesitas-probleem

Een veranderde voedingsomgeving en levensstijl � De beschikbaarheid van goedkoop commercieel vet en suiker

• Het ontdekken en massaproductie van de hoge-fructose graansiroop

• Grote invoer van palmolie (meer vet dan gewone olieën)

� Grotere porties

� Drukkere levens � meer afhaalmaaltijden � meer calorieën binnen

� Minder bewegen

• Zittend beroep

• Bij thuiskomen TV kijken

Oplossingen � Individuele begeleiding

� Sociale inspanningen:

• Overheid kan zorgen voor een groot-publiek educatie over gezond eten en beweging

• Vooral inspanningen in lage-inkomens buurten waar de obesitas het hoogst is

• Een limiet op het aantal calorieën, suiker- en vetinhoud in het eten dat verkocht wordt in restaurants, filmtheaters en winkels.

• Een speciale taks voor slechte voeding

• Scholen en werkplaatsen motiveren voor programma’s over gezond eten en beweging

8

Sekseverschillen in gedragingen tov

seksualiteit

� Verklaringen

• Alternatieve evolutionaire studie * Vrouwen moeten goed sellecteren in partners (die toegewijd zijn en bronnen hebben om kinderen

te beschermen) omdat ze maar weinig “eitjes” beschikbaar hebben

• Sociale leertheorie * Geleerd dat vrouwen niet veel mannen mogen hebben want ze worden ervoor afgekeurd * Mannen hebben geleerd dat door veel vrouwen te hebben dat ze vaak bewonderd worden en

sociale status krijgen

� Studies:

• Eerst bleek dat mannen meer partners hebben dan vrouwen

• Na uitfilteren van mannen met een extreem hoog aantal bleek dat het aantal seksuele partners tijdens een leven van mannen en vrouwen ongeveer gelijk is

• Oorzaak: betere contraceptie zorgt voor minder risico voor zwangerschap waardoor vrouwen evenveel partners kunnen hebben dan mannen

� Toch:

• Vrouwen klagen vaak over het feit dat de mannen die ze ontmoeten niet even geïnteresseerd zijn in een lange relatie als zijzelf.

• Mannen blijken dus wel meer op zoek te zijn naar casual seks en niet naar relaties.

� Vreemd gaan:

• Vrouwen tillen zwaarder wanneer partner gevoelens heeft voor een ander

• Mannen tillen zwaarder wanneer partner seksuele contacten heeft met een ander

� Deze conflicten zijn het grootst voor jongvolwassenen

� Naarmate ouder worden:

• Mensen meer op elkaar gelijken

• Gaan liefhebbende relaties meer belangrijk vinden als seksualiteit

9

Mannen die voor een niet-traditionele

carriere kiezen

� Kenmerken van mannen die voor een carrière kiezen die gedomineerd wordt door vrouwen:

• Meer liberale sociale attitudes

• Meer liberale geslachtsrollen attitudes

• Vinden beroepsprestatie minder belangrijk

• Streven minder voor een hogere opleiding

� Hoe komen tot keuze?

• Sommige zochten echt naar de carrière

• Sommige stoten erop terwijl afwegen van de mogelijkheden

• Sommigen deden eerst een ander beroep die ze niet graag deden om daarna in hun huidig beroep te zitten

� Voordelen:

• Omwille van het feit dat ze in minderheid zijn, denken collega’s vaak dat ze meer kennen dan ze eigenlijk kennen

• Ze hadden ook mogelijkheden om snel te promoveren, ook al zochten ze niet naar vooruitgang

� Acceptatie:

• Tijdens training en in hun werk voelen veen zich sociaal geaccepteerd, relax en op hun gemak om te werken met vrouwen

• Hoe voelden ze zich bij de gedachte aan reacties van anderen? * Velen hadden angst om gestigmatizeerd te worden door andere mannen * Om deze angst te reduceren beschrijven ze hun job vaak zo dat ze minder vrouwelijk lijkt

� Ondanks de spanningen met andere mannen, vonden deze mannen plezier en zelfvertrouwen in hun job en

carrière.

10

Leercontract in Duitsland

� Systeem:

• 2 dagen per week op de Berufsschule

• De andere dagen op werk en worden begeleid door mentors die houden van hun werk en de kennis willen doorgeven

� Tijdens de job, beoefenen van:

• Academische vaardigheden

• Lezen

• Schrijven

• Probleem oplossen

• Logisch denken � wat leren in de klas, direct kunnen inzetten in dagelijks leven � Duitsland heeft één van de best werkende systemen voor leercontracten:

• Mensen die niet in een gymnasium zitten, zijn meestal klaar met opleiding tegen 15-16 jaar, maar er is een leerplicht tot 18 jaar

• De twee-jaar gat vullen ze op door leercontracten

� Afstuderen:

• Ervaren werkers en verdienen een vast loon voor het werk

• Vaak krijgen ze een jobaanbieding van het bedrijf dat de opleiding heeft gegeven of ze gaan bij een ander bedrijf die hetzelfde beroep aanbiedt of ze doen iets compleet anders

� Sponsering:

• Bedrijven omdat ze weten dat het programma zorgt voor een grote toename in competentie en toewijding

• Jongeren die uitblinken kunnen sponsering krijgen van de overheid om hun beroepsopleiding verder uit te breiden in speciale promotieprogramma’s

� Voordelen:

• Minder jobveranderingen of werkloosheid gedurende de eerste vijf jaar na het toetreden tot arbeidsmarkt

• Een vlotte en belonende overgang van school naar carrière voor degene die niet verder studeren

• Voor jongeren: * Goedbetaalde carrière * Veilige en vooruitgang mogelijkheden

11

Gehechtheid als kind en romantische

relaties als volwassene

� Bowlby’s ethiologische theorie van gehechtheid:

• De vroege gehechtheid leidt tot een aanmaak van een intern werkmodel

� Consistent met Bowlby’s theorie:

• Volwassene hun herinneringen en interpretaties over hun gehechtheid als kinderen zijn goede predictors voor het intern werkmodel en relatie-ervaringen.

Veilige gehechtheid � Hoe ze zichzelf zien:

• Een vriendelijke persoon en goed om te leren kennen

• Voelen zich comfortabel met intimiteit

• Maken zich zelden zorgen over verlating of iemand die te dichtbij komt

� Karakterisering van hun relaties:

• Vertrouwen

• Geluk

• Vriendschap

� Gedrag tegenover partner:

• Ondersteunend

• Constructieve conflicten-oplossen-strategieën

• Vragen gemakkelijk hulp aan partner

• Door beiden geïnitieerde, aangename seksuele activiteit

Vermijdende gehechtheid � Intern werkmodel:

• Gestresseerde onafhankelijkheid

• Wantrouwen tegenover parnter

• Angst over mensen die te dichtbij komen

� Overtuigingen:

• Niemand die hen graag heeft

• Romantische liefde is moeilijk te vinden en blijft maar heel zeldzaam

• Weinig realistische overtuigingen over relaties

� Karakterisering van relatie:

• Jaloersheid

• Emotionele afstand

• Weinig plezier aan fysiek contact

� Ontkenning van gehechtheidsbehoeften door:

• Veel te werken

• Korte seksuele relaties

12

Weerstandige gehechtheid � Intern werkmodel:

• Volledig samenzijn met partner

• Snel verliefd worden

• Veel zorgen over hoe intense gevoelens anderen kunnen overwelmen, die toch niet echt van hen houden en hun zullen verlaten

� Karakterisering van relatie:

• Jaloersheid

• Emotionele hoogten en laagten

• Wanhopigheid over of hun partner affectie zal beantwoorden

� Karakter:

• Snel uiten van boosheid of woede

• Delen informatie over hunzelf op ongepaste tijden

Zijn de beschrijvingen van gehechtheid van de volwassen representatief? � Uit verschillende studies blijkt dat volwassenen hun herinneringen een goede representatie geven van de

ouder-kind relatie vroeger

� Maar de kwaliteit van ouder-kind-relatie is niet het enige dat het latere intern werkmodel beïnvloed:

• Karakteristieken van partner

• Huidige levensomstandigheden

� Het intern werkmodel wordt constant geupdated:

• Wanneer volwassenen met een ongelukkig liefdesleven een kans hebben om een meer bevredigende intieme band, dan kunnen ze misschien hun intern werkmodel gaan herbekijken.

• Als een kans op partner dat: * Benaderd relatie met een veilige staat van gedachten en gevoelens * Ondersteunend gedrag

• Wanneer zo’n partner hebben, dan zou de onvelige partner zijn herinneringen kunnen herbekijken in een meer aangenaam intern werkmodel.

13

Partnermisbruik

� Geslachtsverschillen

• De misbruiker kan zowel vrouwelijk als mannelijk zijn. Alleen bij vrouwen is de “first strike” meestal één uit zelfverdediging

• Misbruik komt even veel voor bij heteroseksuele als bij homoseksuele relaties

Factoren gerelateerd aan misbruik In relatie

� Vaak zijn beide partners gewelddadig

� Hierdoor kan er een cirkel van geweld ontstaan waarin agressie escaleerd Misbruiker

� Persoonlijkheid

• Afhankelijk van hun echtgeno(o)t(e)

• Jaloers

• Bezitterig

• Controllerend

• Depressief

• Angst

• Laag zelfvertrouwen

• Moeite met woedemanagement

• Steken de reden vaak op partner voor misbruik

� Ontwikkelingsgeschiedenis

• Opgegroeid in huizen waar hun ouders hostiele ineracties hadden, dwingende discipline en gewelddadig ten opzichte van de kinderen � verklaring voor hoe gedragsproblemen in kindertijd en deliquentie in adolescentie meestal leidt tot partnermisbruik

• Partners blootgesteld aan geweld thuis zijn niet veroordeeld tot huishoudelijk geweld. Alleen hebben hun ouders hen voorzien van negatieve verwachtingen en gedragingen dat ze vaak overdragen naar hun relaties

� Familieomstandigheden

• Alcoholmisbruik

• Stressvolle levensgebeurtenissen * Werkloos * Financiële moeilijkheden

� Culturele normen

• Landen waar de mannelijke dominantie en vrouwelijke onderdanigheid centraal staan, daar is er meer misbruik

14

Slachtoffer

� Kenmerken:

• Chronisch angstig

• Depressief

• Frequente paniekaanvallen

� Waarom partner niet verlaten?

• Afhankelijk van partner

• Angst dat de partner iets ernstig gaat doen wanneer hij/zij verlaten wordt

• Geloven dat partner kan veranderen

Interventie en behandeling � Gemeenschapsdiensten

� Crisistelefoonlijnen

� Sociale ondersteuning

� Onderdak dat bescherming en behandeling voorziet

� Therapie voor mannelijke misbruikers omdat veel vrouwen terugkeren

• Weinig effectief

• Maar beter als niets

� Probleem: nog geen onderdak voor mannelijke slachtoffers

15

Vrouwen met snelle-track carrières die

opteren om thuis te blijven

� 90 procent van de vrouwen die hun carrière hebben opgegeven voor het huishouden heeft ambivalente gevoelens errond. Het opgeven van een vaste carrière-identiteit, trots in wat bereikt en intrinstiek plezier van werk, was een pijnlijk, voortzettend proces.

� Er zijn verschillende factoren die hun keuze hebben helpen maken:

• Werk

• Echtgenoot en kinderen

Werk � Voor 86 procent was werk de reden voor het weggaan

� Inflexibiliteit was de grootste reden:

• Ofwel geen mogelijkheid tot parttime

• Ofwel als parttime krijgen * Meestal uiteindelijk eindigen met meer uren moeten doen * Interessante verantwoordelijkheden verliezen en weinig kans op promotie

� Andere reden waar economische herstructureringen van hun bedrijven waardoor hun werk-familie-

evenwicht was verstoord.

Echtgenoot � Heeft vaak ook een goede carrière, maar veel vrouwen ervan overtuigd dat de man niet zou verminderen

van werken zodat ze beide de job zouden kunnen houden.

� Uiteindelijk werd de druk van twee-verdieners te groot waardoor ze zouden hun job moeten opgeven.

� Veel mannen zeggen: “het is jouw keuze”

Kinderen � Veel vrouwen hadden de financiele mogelijkheden om een kinderhulp in te huren, nochtans wou bijna

niemand dit.

� Vaak voorkomend:

• Angstig en oncomfortabel zijn wanneer ze aan’t werken zijn komt

• Niets willen missen van de jeugd

16

Anti-verouderingseffecten van weinig

calorieën

Onderzoek bij primaten � Studie:

• Apen met een hoog calorie-dieet

• Apen met een laag calorie-dieet

� Resultaten van laag calorie-dieet :

• Anders opslaan van vetten * Vet zit minder op buik � minder kans op hartziekten

• Lagere temperatuur en basismetabolisme snelheid * beter omgaan met fysische stress omdat het lichaam beter kapotte cellen kan repareren

- chirurgie - infecties

• Jeugdige hormoonniveau van DHEAS � minder cardiovasculaire ziektes, diabetes, kanker en beter immuunsysteem

• Minder glucose en insuline in bloed � minder kans op diabetes en cardiovascularie ziektes

• Lagere bloeddruk en minder cholestorol en betere verhouding van slechte/goede cholestorol � effecten worden versterkt

• Minder vroege dood

Menselijke parallellen � Japanners krijgen 20 procent minder calorieën binnen dan Okinawezen

• Japanners 60 tot 70 procent minder dood door kanker

• Minder cardiovasculaire ziektes

• Meer leven tot 100

� Experiment:

• 2 jaar opgesloten in ruimte en eigen voedsel kweken (max 1800 calorieën per dag):

• Zelfde resultaten als bij de primaten * Minder glucose, inculine en cholesterol in bloed * Minder bloeddruk * Sterker immuun-systeem en –respons * Minder vetmassa

� Verklaring:

• De lichaamsreactie op voedsel laat de kans op overleven bij tegenslag toenemen

� Toch:

• Maar 2 tot 3 jaar langer leven door gezond dieet

• Ethische overwegingen (zoals ondervoeding, ...) zijn ertegen � exploreren van calorie-drukkende-nabootsingen zoals natuurlijk voedselsubstanties, ...

17

Menopauze als een bioculturele

gebeurtenis

� 3 contexten om menopauze te zien

• Een medisch probleem

• Een levenstransitie

• Een teken van ouder worden � wanneer het zien als een medisch probleem, dan meer last ervan gaan hebben � Samenlevingen waar oudere vrouwen gerespecteerd worden en schoon- en grootmoeder zijn nieuwe

privileges geven, gaan vrouwen bijna geen last hebben van de menopauze. � reden dat Aziatische naties zelden problemen melden en als dit zo is dan geven ze andere problemen op

� Vergelijking tussen Mayan vrouwen en Griekse vrouwen:

• Gelijk: * Oud worden is een verhoogde status * Menopauze brengt vrijheid voor kind opvoeden * Meer tijd voor andere activiteiten

• Verschillend: * Mayan vrouwen:

- Trouwen vroeg - Krijgen constant kinderen en geven borstvoeding - Menstrueren dus zelden - Menopauze is voor hun een gelukkige periode en ze hebben geen symptomen

* Griekse vrouwen: - Geboortecontrole - Hebben wel vapeurs tijdens menopauze - Maar gaan anders ermee om dan westerse vrouwen, ze zien het niet als een medisch

probleem dat een medische behandeling nodig heeft

� Onderzoekers zijn nog niet zeker of het aantal zwangerschappen een invloed heeft op de symptomen van menopauze.

18

Generatieve volwassenen vertellen hun

levensverhalen

� Studie: interviewen van twee groepen van middelbare leeftijd:

• Degene met een hoge generativiteit

• Degene met een lage generativiteit � daarna analyse van verhaallijnen en thema’s

Hoog-generatieve mensen � Vaak een ‘commitment’ verhaal:

• Het geven aan familie, gemeenschap en samenleving

• Beschrijven van een speciaal voordeel, samen met de vroege herkenning van het lijden van anderen

• Het thema van redding is belangrijk * Beschrijven van extreem negatieve levensgebeurtenissen die een uiteindelijke goede afloop

hebben (persoonlijke vernieuwing, verbetering, verlichting) * Slechte gebeurtenissen worden beter door hetgene dat eruit volgt

� Reden van thema van redding:

• Ze zien generatieve activiteiten als een manier om negatieve aspecten van hun leven te minderen

• Generativiteit zorgt precies voor de overtuiging dat tekortkomingen van vandaag kunnen vervormd worden naar een beter morgen. � dit door het begeleiden van en geven aan de volgende generatie (waardoor vroegere fouten niet meer opnieuw gemaakt zullen worden)

• Door he zo te interpreteren krijg je het gevoel dat het harde werk zal leiden tot toekomstige voordelen

� Voordelen:

• Ookal eindigt hun persoonlijk verhaal op een dag, het zal verder leven in de volgende geraties

• Hoe meer reddingsverhalen in hun leven, hoe groter de levenstevredenheid, zelfvertrouwen en zekerheid dat sommige uitdagingen van het leven zinvol, oplosbaar en belonend zijn

Laag-generatieve mensen � Vertellen verhalen met thema’s van contaminatie/vervuiling:

• Wat? Goede dingen worden slecht omgedraaid

� Nochtans:

• Evenveel positieve als negatieve gebeurtenissen vertellen als hoog-generatieve mensen, maar ze gaan ze anders gaan interpreteren

19

Welke factoren promoten het psychisch

goed zijn in de middelbare leeftijd?

Goede gezondheid en beweging � Goede beoordeling van gezondheid zorgt voor:

• Goed voelen over levensomstandigheden

� Bewegen heeft ook zijn voordelen:

• Goed voelen over gezondheid

• Postieve kijk

• Extra psychologische voordleen door het reduceren van gevoelens over kwetsbaarheid voor ziekte � belangrijkste predictor voor gelukkig zijn

Gevoel van zelfcotnrole en persoonlijke levensinvestering � Hoge zelfcontrole:

• Verhoogd gevoel van zelf-effectiviteit � positievere kijk op moeilijkheden bij gezondheid, familie en werk

� “Flow” (beschreven door Mihaly Csikszentmihalyi)

• Wat? De psychologische staat van goed zijn zodanig dat het geheel beslag neemt in een veeleisende, zinvolle activiteit waardoor iemand volledig zichzelf en tijd verliest.

• Hoe meer dit ervaren, hoe meer ze het leven als bevredigend ervaren

Positieve sociale relaties � Degene die inkomen en hoge status belangrijker vinden als vrienden, bleken vaker ongelukkig te zijn

Een goed huwelijk � De rol van huwelijk in mentale gezondheid neemt toe samen met de leeftijd.

� In vele naties is de link tussen huwelijk en gezondheid groot � huwelijk verandert mensen zodanig dat ze

beter af zijn

� Seksuele bevrediging voorspelt ook een goede mentale gezondheid en aangezien dat getrouwde koppels meer bevredigende sekslevens hebben, zijn ze ook beter af op dat vlak

Het beheersen van verschillende rollen � Vrouwen die kunnen werken en familie hebben bleken gelukkiger te zijn

20

Opvoeden van kleinkinderen: de

overgeslagen-generatie familie

� Overgeslagen-generatie families: kinderen die bij de grootouders wonen, maar apart van hun ouders.

� Redenen:

• Drugs-misbruik

• Niet goed opvouden

• Emotionele of fysische ziekte van de ouder

• Kindermisbruik en kinderverwaarlozing

� Veel stress voor grootouders:

• Moeilijke familierelaties

• Door slechte opvoedingstechnieken van de ouders, hebben kinderen een moeilijk gedrag: * Leerproblemen * Depressies * Antisociaal gedrag

• Sommige ouders proberen het op te lossen door gewelddadig gedrag tov grootouders of kinderen weg te nemen zonder toesteming of maken beloftes aan kinderen die ze niet nakomen

• Financiële moeilijkheden

• Dagelijkse dillema’s

• Minder tijd voor echtgenoten, vrienden en activiteiten

• Gevoelens van emotioneel kapot te zijn, depressief en zorgen over wat er gebeurt met de kinderen als ze ziek worden

� Geluk van kinderen:

• Vergeleken met kinderen van scheidingen of eenoudergezinnen of in samengestelde gezinnen, zijn kinderen opgevoed door grootouders: * Beter gedragen op school * Minder fysisch ziek * Academisch goed doen

� Geluk van grootouders:

• Ondanks de vele stress, ervaren grootouders het toch als een leuke ervaring

• Sommige zien het ook als een tweede kans

21

Wat kunnen we leren van ouder

wordende honderjarigen?

� Jeanne Louise Calment:

• Langste persoon die ooit geleefd heeft

• Volgens Jeanne heeft ze zo lang geleefd door: * Dieet met veel olijfolie * Regelmatig glas porto

• Volgens anderen: * Haar gemakkelijke omgang * Weerstandigheid voor stress

� Wat zijn factoren?

• Verschillende jaren van educatie

• SES

• Ethniciteit

Gezondheid � Lang leven zit in familie:

• Vaak hebben ze ouders, grootouders of broers/zussen die ook lang geleefd hebben

• Hun kinderen worden ook oud en zijn nog fysisch jong voor hun leeftijd

� Ook:

• Ontsnappen aan chronische ziekten

• Lage incidentie van genen die geassocieerd zijn met: * Immuun-effectiviteit * Kanker * Alzheimer

• Vaak nog een gezond kind gekregen na 40 jaar * Door: een jong reproductief systeem � alles verouderd niet zo snel

• Niet gerookt

• Dun gebouwd en gemiddeld eten

• Nog eigen tanden hebben (teken van ongewone gezondheid)

Persoonlijkheid � Kenmerken:

• Optimistisch

• Minder angstig

• Meer realistisch denken

• Onafhankelijk

• Emotioneel veilig

• Openheid tov ervaringen

� Sterke familiebanden en een gelukkig huwelijk

Activiteiten � Activiteiten die stimulerend werken, leren en vrije tijd opvullen includeren helpen het cognitief

functioneren hoog houden en hoge levenstevredenheid

22

Culturele variaties in de ervaringen van

ouder worden

� Ouderen zijn het best wanneer ze sociale status behouden en mogelijkheden voor gemeenschapsparticipatie heben, zelfs nadat ze zwak worden.

� Wanneer ouderen buitengesloten worden in sociale rollen en zwakheid zorgt voor uitsluiting, dan leidt ouder worden tot verminderde psychologisch gezond zijn.

� Herero:

• Een volk in Botswana

• Oudste man en zijn vrouw worden de leiders van het dorp � verantwoordelijk voor het branden houden van de vlam van de voorvaderen

• Ouderen zijn ook bezig met de volgende generatie op te leiden

� In Momence, Illinois:

• Ouderen hebben de beste posities van autoriteit in het dorpje om dat ze het langst in het drop wonen en zo het meest kennen over de gemeenschap

• De ouderen zijn opgeslorpt in familie, de buurt en de kerk � andere bewoners houden zich ook met hen bezig

� Swarthmore:

• Degene die over de zestig jaar zijn en op pensioen zijn komen daar wonen

• Resultaat: de ouderen hebben geen sociale status door ouderdom

� Besluit:

• In Herero en Momence doet leeftijd of fysische achteruitgang ertoe voor sociale banden.

• In Swarthmore zorgt oud worden voor limieten in integratie in de gemeenschap, de zwakheid heeft negatieve gevolgen

23

Interventies voor verzorgens van

ouderen met dementie

Kennis � Alle interventies proberen ervoor te zorgen dat er kennis is over de ziektes

� Meestal door lessen, maar één programma heeft overal een computer geïnstalleerd bij de verzorgers thuis

waarom er een toegang is tot een database met veel informatie

Coping strategieën � Veel interventies leren verzorgers alledaagse-probleem-oplossingen strategieën om om te gaan met het

afhankelijk gedrag van de ouderen. Bijvoorbeeld leren omgaan met negatieve gedachten en gevoelens (genoeg hebben van het voortdurende zorgen).

� Ook veel voorzien:

• Groeptherapieën

• Individuele therapieën

• Omgaan met frustratie lessen

� Voordeel:

• Voelen minder depressief

• Voelen minder last

• Patiënten * Minder storende gedragingen

Verzorgingsvaardigheden � Verzorgers hebben voordeel bij lessen over hoe te communiceren met dementerende ouderen.

� Interventies leren communicatievaardigheden � minder slechte gedragingen van ouderen � een boost

voor de verzorgers gevoel van zelf-effectiviteit en rapporteren van positieve gedachten.

Een onderbreking, pauze � De assistentie die verzorgers het liefst willen is een onderbreking, een kleine pauze in het verzrogen.

� Nochtans:

• Wanneer de gemeenschap dagopvang of tijdelijke opvang voorziet, doen velen dit niet

• Redenen: * Te veel kosten * Zorgen maken over aanpassing van oudere * Schuldgevoel

� Voordeel van onderbreking (twee ker per week voor enkele uren):

• Verbeterd fysieke en mentale gezondheid van de verzorger

• Vriendschappen onderhouden, leuke activiteiten kunnen doen en het behouden van een gebalanceerd leven

24

� Video-onderbreking:

• Een video met daarop uitleg over het een of ander die Alzheimerpatiënten kunnen leuk vinden.

• Evaluaties: * Alzheimer-patienten hun gedrag is minder problematisch

REACH � Resources for Enhancing Alzheimer’s Caregiving Health

� Een programma met alle elementen voorzien die hierboven zijn vermeld

� Verzorgers die het meest voordeel hebben bij een actieve interventie:

• Vrouwen

• Hoge SES

• Gehuwden

25

Suicide bij ouderen

� Suïcideratio is het hoogst bij 75-plussers

� Meestal blanke mannen (5 x meer dan bejaarde vrouwen)

• Vrouwen en ethische minderheden zijn beschermd door hechtere sociale banden en religiositeit

� Vrouwen doen meer pogingen, mannen meer succesvol � mislukte suïcide bij ouderen is wel zeldzaam

� Verorzaakt door:

• Verlies en depressie

• Sociaal isolement

• Chronische enterminale ziekte die lichamelijk functioneren verminderen of pijn veroorzaken

26

Ouder worden, tijdsperceptie en sociale

doelen

� Met wie zou je je tijd doorbrengen als je wist dat je weldra zou verhuizen weg van je gemeenschap?

• Socio-emotionele selectiviteitstheorie (Carstensen en collega’s)

� Zowel jongeren als ouderen: hechte vrienden en verwanten

• Onderhouden van positieve relaties

• Ouderen: tijd is kostbaar, vliegt snel voorbij (“running out”), niet verspillen, beklemtonen van emotioneel vervullende relaties

� Studie met drie groepen mannen achteraan in de 30

• HIV-, HIV+ zonder symptomen, HIV+ dodelijke symptomen

• Mannen zonder symptomen classificeren partners bijna uitsluitend met focus op de emotionele kwaliteit van de relatie

� Studie met mensen tussen 11 en 92 jaar, hypothetisch medische doorbraak verlengt leven met 20 jaar

• De sociale voorkeuren van ouderen werden zo divers als van jongeren

� Studie met jongeren en ouderen in Taiwan and Peoples’ Rep China