7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
5
1‐6‐2014 1 Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen. Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities en geloof) Rationeel denken in de geschiedenis: • De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat. Griekse filosofen begonnen naar natuurlijke oorzaken (i.p.v. de godenwereld) te zoeken voor onverklaarbare verschijnselen. • Het veranderde mens‐ en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling. Humanisten waren zelfstandige denkers die op een rationele manier de maatschappij probeerden te verklaren. Hoewel klassieke ideeën de basis vormden, werden ze niet klakkeloos overgenomen. • De wetenschappelijke revolutie. Klassiek‐religieuze ideeën maken plaats voor modern‐ wetenschappelijke ideeën. Wetenschappers breiden hun kennis uit op een systematische manier via onderzoek, observatie en experimenteren. • De Verlichting Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800 7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken. Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v. Chr. – 500 n. Chr. Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v. Chr. – 500 n. Chr. Tijd van ontdekkers en hervormers (1500‐1600) Tijd van ontdekkers en hervormers (1500‐1600) Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700 Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700 Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen. In de 17 e eeuw raakte de westerse wereld doordrongen van de ideeën van de Verlichting = Culturele beweging onder filosofen en intellectuelen met als doel het gebruik van de rede (het verstand) te stimuleren. Verlichte denkers waren optimistisch en geloofden dat de mens door zijn verstand in staat zou zijn om een ideale samenleving te creëren. De beweging komt voort uit de wetenschappelijke revolutie. Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800 7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
Transcript of 7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
1‐6‐2014
1
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen?
Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand(rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities engeloof)
Rationeel denken in de geschiedenis:
• De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.Griekse filosofen begonnen naar natuurlijke oorzaken (i.p.v. de godenwereld) te zoeken voor onverklaarbare verschijnselen.
• Het veranderde mens‐ en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.Humanisten waren zelfstandige denkers die op een rationele manier de maatschappij probeerden te verklaren. Hoewel klassieke ideeën de basis vormden, werden ze niet klakkeloos overgenomen.
• De wetenschappelijke revolutie.Klassiek‐religieuze ideeën maken plaats voor modern‐wetenschappelijke ideeën. Wetenschappers breiden hun kennis uit op een systematische manier via onderzoek, observatie en experimenteren.
• De Verlichting
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr. – 500 n. Chr.
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr. – 500 n. Chr.
Tijd van ontdekkers en hervormers (1500‐1600)
Tijd van ontdekkers en hervormers (1500‐1600)
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen?
Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
In de 17e eeuw raakte de westerse wereld doordrongenvan de ideeën van de Verlichting =
Culturele beweging onder filosofen en intellectuelen metals doel het gebruik van de rede (het verstand) te stimuleren.Verlichte denkers waren optimistisch en geloofden dat demens door zijn verstand in staat zou zijn om een idealesamenleving te creëren.
De beweging komt voort uit de wetenschappelijkerevolutie.
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
1‐6‐2014
2
Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinenvan de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
Maar er waren wel verschillen:
DeWetenschappelijke revolutie:
1. speelde zich voornamelijk af in een kleine groep vanonderzoekers en
2. door rationeel denken wijzigde zich het denken overbijvoorbeeld de natuurkunde, wiskunde,sterrenkunde, scheikunde en biologie.
De Verlichting:
1. de ideeën van de Verlichting hadden invloed op eenveel grotere groep mensen. De kennis werd verspreidvia: boeken, kranten, encyclopedieën en bijvoorbeelddiscussies in de salons.
2. Door rationeel denken wijzigde zich ook het denkenover politiek, economie, cultuur, opvoeding engodsdienst in de westerse wereld.
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
Mensen horen vrij Mensen horen vrij te zijn en
mensenrechten te hebben die overal op de wereld gelijk
zijn.
Mensen zijn van naturegoed, maar moeten goed worden opgevoed en
onderwezen tot ‘redelijkheid’, dan zullen
veel misstanden verdwijnenIeder individu moet zijn eigen belang kunnen nastreven en dat levert
welvaart op.
Het volk zou vrij moeten zijn haar mening te uiten! Het volk moet de macht hebben via een gekozen parlement dat de regering aan banden kan leggen door een grondwet.
Het verstand is het belangrijkst en zou uitgangspunt moeten zijn om de problemen in de maatschappij
op te lossen
"Men zou eigenlijk moeten handelen volgens een regel waarvan men
zou willen dat het een algemene wet is."
De salon
1‐6‐2014
3
Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinenvan de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
De Verlichting:Door rationeel denken wijzigde zich ook het denken over politiek, sociale verhoudingen, economie, cultuur, opvoeding en religie in de westerse wereld. Niet iedereen accepteerde nog een door god aangesteld absoluut vorst.
Vb. 1 Montesquieu voorstander van de trias politica:
Dat is de scheiding van de rechterlijke, wetgevende en uitvoerende macht. Hij zag dit als een middel om tevoorkomen dat macht zou worden misbruikt en iemand onevenredig veel macht kreeg.
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
De Verlichting:Door rationeel denken wijzigde zich ook het denken over politiek, sociale verhoudingen…,
Vb.2 John Locke, vond dat
• alle mensen vrij en gelijk geboren waren (dit idee was revolutionair aangezien men toen nog leefde in de zogenaamde ʹstandenmaatschappijʹ)
• Iedereen heeft onvervreemdbare natuurlijke rechten: leven, vrijheid, eigendom en gezondheid.
• de staat die rechten moest beschermen en als dat niet goed gebeurde dan mocht het volk tegen die staat in opstand komen
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
1‐6‐2014
4
Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
De Verlichting:Door rationeel denken wijzigde zich ook het denken over politiek, sociale verhoudingen…,
Vb.3 Rousseau, was voorstander van
• de volkssoevereiniteit, dit is het principe dat het volk (alsgeheel) het hoogste gezag van de staat vormt.
• een volksvergadering (parlement) dient in naam van debevolking haar ‘algemene wil’ uit te voeren
• een ‘sociaal contract’ waarin afspraken tussen regering envolk moesten worden vastgelegd
• het idee dat mensen van nature gelijk waren, net als JohnLocke was hij tegen de standensamenlving!
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
De Verlichting:Door rationeel denken wijzigde zich ook het denken over politiek, economie, cultuur, opvoeding en religie in de westerse wereld.
Vb. Voltaire:
• hij geloofde dat God, als een horlogemaker, het universum
geschapen had als een klok (= deïsme). Deze klok is door God
op gang gebracht, waarna het universum zichzelf volgens de
natuurwetten zou blijven voortbewegen.
• hij was ook voor godsdienstvrijheid en vond dat het bestuur
van de staat en de godsdienst los van elkaarmoesten staan.
Hij gelooft dus wel maar de ratio – reden overheerst!
1‐6‐2014
5
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
De Verlichting:
Kritiek op de bestaande standenmaatschappij, machtsstructuren, corruptie, de kerk, en de leefstijl van deadel uitgedrukt in cartoons, politieke satire (18e eeuw, tijd van de Verlichting).
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.2 Rationeel optimisme en verlicht denken.
Kenmerkende aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
De Verlichting:
De ideeën van de verlichting verspreidden zich en zouden zorgen voor enorme veranderingen in dewesterse wereld. Zo zijn de Franse revolutie, de Amerikaanse onafhankelijkheid en de afschaffing vande slavernij onder andere het gevolg van de Verlichting.
