- 82-

HOLVt,ELPEID, KJAJ"HEIT Eli J:ll~LhlI)GRIiC:3il'E GEBRlJIK Vi:U~ DIE :30UT VAN

DIE SOlJTPAN.

In ti..lbe1 14 is aangetuon hoe die ontgin,-'1ing van sout op die scmtpan

in die 118.ste tVvintig Y",lr toes;eneem hot, jii_Lar styging in opbrings moet

sel<ere oors3.Kc' neen di t :'fordN81 vdrOOrS':llk deur die fei t d:lt die kwa1i­

teit Vdl dH; ::lout WHl so tn i:;elJ.alte is d,:,t riit In uitsteKende grondstof

is by (oeKere nYderhede. NLt. ~r die betrokke nYNerhede vereis 'n sekere

kwa.1l tei t van dh" sout ii/atgebruiK v{Uri en die vr~ug is nOli of die sout

Vt.tll die soutpanNel VetIl so 'n hAalitei t is iEtt di t die ge{ve1dige toename

in die Liwte cklatal .jare regverdig.

(1) St,yglng in opbrings.

Die Inoei1ilce Jc1re 'NEl.t die eienaars van die soutpan deu.rgemaak het,

ilet j.n die 1aeste fase van die dertiger ,jire tot In einde g'c;:;,korn toe dle

eerste kontra,kte met die Provinsiale Admlnif,tra.sie a.angegaan is. Gelyk-

tydie: met die upsegging V'.tn hierdie ooreenkolTIs is In nuwe en groter sk~ma

aangepiJ,k in die vorn van In kontrak met die papic;rfabriek to Springs.

In later jare is CiOt;. f30ut Ekill Klipfontein Drgani8se Produkte- Eorporasie

gestu~J.r wat nOi!,111ta.ls die versekering .f2;ebied het dat die ontginnino: van

sout mou 'n gevestigde bedryf ·N:~S.

Scas reeds cungetoon 9 'let hi8rdie kontraKte dle gevolg gehad dat die

V3.n die pa,n Wd,t in die jeldr 1935-1936 op 699 ton to St:,3_YJ. gekom

.'1.8t nou venaeerdel' ict tc,t 29972 ton in 1943. Hierdie styging WJ.S ma3.r

die oegin V2.L"1 die voorl),itgan,!, en in 195Lf llet die syfer a1reeds op 149935

ton gestaarlo

daar die soutllan in 1935-1936 madr D. 6f~ van die totale sOLltopbrengs

van die Uni8 gelevver het9 het dit gostyg tot ongeveer 6% in 1950-195L

Die oorSd cctK vir fllel'die vinnige styging is daarwm te danKe dat die meeste

SOLltp3J1l'le van die L,nd reeds b .. ue ontgin word en nie veel ge1eentheid

vir enige vcrCiere ontwik.keLng bied nie 0 Daa,renteen is hierdie betro~<±e

soutpan nog val' Vcill sy naksimJJli kapasi te;i t en sa.l d3.ar in die ndbye tcekoms

nag 'n groter persentasie van die Dnie se sout deur hierdie pan ge1effer

word.

Hiel'die styging in opbrings het Jus as oorsaak die gevestigde be1ange

w:J.t in die lc:tLste ja.re am die ondernerners die versekel'ing gebied het d:J.t

dun~ weI 'n afsetgebied vir tllllle sout is. Aangesien die grootste msnt-

SKJ.1JPY 0p die pan nl. Klipfont,~in Jrganiese Produkte-Korporasie 9 die sou.t

vir eie gebruik ontgin kan di t dus te wagte rvees dElt die clL},ndeel van hi2r­

die pan in die opbnmgs v,m die land se sOLltparme eerder sal toeneem in

die v01-gende JXldr jdcor.

JEl egter 'nbeter idee Vrul die voorui tgang van die pan te kry ~ is di t

nodig/. ~ .. " . ~ 0 • 0 • 0 • Cl

nodig om lie Syfcl'i:j to '1,-rg\~lyk lilEt die '1.1n die Ul1ie as gehee1. Tabel

32 gb8 ! n insi ts in diG olllvvGnteling w.J.t hi die 1aa.ste sestien jaar op die

sou~tp:m plaasgevindllet.

1935-1936 1936-1937

1937-1938 1938-1939 1939-1940 1940-1941

I Unie se opbnmgs In ton.

107,921 117,218

1299762 116 9508 136,703 140 972'5

1941-1942 147,~85

11)42-1943 119,810

1943-1')44 136,237

1944-1945 1549986 1945-1946 158 9 376

191+6- 1)47 167,601

1947-194<:' 169,077

1948-1949 191/)17

! 1949-1950 I

174,703 I 1950-1951 x

1951-1952 I x j

1952-1953 i x

1953-19541 :l):

TilBEL 32.

Ie, . '-", 00utpan se \ opbnmgs

in ton. I

699 I 545 837

594 29 1(,5

1,517

19979 2,972

747 49425

49730 49930 59 306 6,940

10,293

119057 149 821

12 9 164 149935

Soutpsm se opbrengs as pbrsentasie vir Unie

SE~ opbr0;ngs 0

0.6

0.45 0.64 0.64

1.5

1.07 1.3

0·5 2.8

2,9

2.9 3.1

3.6

5·9 x

x

x

x

(2) Die kvvaliteit van die souto

Die SOilt Vim dL:' sOlltPJXl is v:m die beste in die hmd en enige persoon

of lndc.lstriewa.t kennis van diewa:1rde van Gout besi t 9 s~t1 hierdie bewering

staaL

Die Unie-regering ste1 vandag e,();tcl sekerc stand,3,ar(le aan sout wat

mlg verKoop word en in die volgend_e panlgravv2 sal daar getoonword hoe die

sout van di e sOcltpan a C.m hierdie vereiC'ltes voldoen,

pan word vera1 vir die volgende doe1eindes amgewend;

x Syfers nog nie b(jskikba'lr nie.

Die sout van die SOlt-

(2", ) /'0 0 0 f;; •• " 0 '" () 0 0 0 " (I

(q) Clt

- 84

voeclingstof d,v-v.s. :-:nut wS,t ,1D,Yl h'lndela:,rs verkoop word en wat

ell-cuT huLle a_Lll DkYlse v'arkoop word vir kookdoeleindes.

(b) preservcoermiclde1.

(c) industriegrondst if bv. die Clout W:.Lt nel Klipfontein Orgcllliese Pro-

In Nerklikheid sluit bgo indelillg's m_der onder.ddelh1'~s in

en s;::l dus in die onderskunde m2er in be,30nder bespreek en ver-

gelyk word met die stdud,1arde V!::U1 die T:c:gering.

(a) Sout i1S voeding:3toL

Sout wat dB voedingstof verkoop word deur diG maatskappye

up dole Boutpa,n stacm gevvoonlilc bto!kend as Nr. 1 SO'-lt.

(i) SOlJ_t vir melkerye) bakkeryo l"n hu.lsgebru.ik.

b: diusdfde vir aldrie • gebruikeo

V ~cJl.GE1 IYJ ,;,; VAli DIE SPJ:':S IFIKi1,5BSv PJJ S • A. 13 • S • VIR SO UT VIR

DLS SOU'l' VAN DIE SOU'i'PAIL

best-:_mdeel.

Natriillachloried. I Onoplosbare

K1Isiu_ll1.

s t OVJ'N"t) .1

I l'lIagllcsiUJfl0

I Ken'bona.at 0

1

Sp8sinka.sie v:J.n

9804 0.15

0.3 0.3 1.0

0.1

~3ou.tp3.n se sout %

No. 111 •

9306 99.3 1.2 0.09

0.3 0.12

0.14 0.08

1.1 0.4

Geen o Gi::en.

Ui t tabel 33 blyk elit dat die No.2 sout Se) pe:r'.3untasie na-

triuillchlori8el te is om'3.an die spesifiklsie te voldoen.

Hiorc1ie lae perscnL1.sie tan egtur d:l1T'lcm to Wyt2 wees dat

die vos;gehal te Nlt soms in die monsturs is tu is.

\lclt diG rJoot\-l sOlltbetref lelVur die soutpan nog In

Hit;rdie

kla8 sout,mrd vartd deur "Cr;ysto,l :3;,.1 t Co, \I vGrkoop en lNord

verKry deur elit; Gout met VillI hulle w'csm[Lsjiell tc sui-

W8T. AlllOewul hiurdic sout Quurdl:T is}.s dL:J'scw-one wit

- 85

SOc<.t v",rkies die meeste bakkers dit vandag bo enige ander

souto Die mecste boere koop ook vandag hierdie sout vir

eie g8bruik.

Die spesifikasie lui verder d~t die volgende spoorele-

mente nice: die vuorgeskrewt) hoeveelhede mag oorsk:ry nie:

dde!mil,ioen. Koper •.••• ooo............... 2.5 Cu.

l.J() (Jd to ') • 0 0 It " • " II 0 • 0 • 0 " 0 e 0 e a 1'1 0 •

.iirs G8no 0. DO. " Q 0 0 0 I) 0 C " 0 •••• eo"

F'luOOI" e 0 0 C! " 0 C> • 0 " 0 • ., ., 0 •••• " 0 <)

!rin 0 \) .... 0 0 ., 0 D " 0 0 0 •••••• 0 0 " 1'1 " ••

20.0 Pb.

1.4 As 203

100.0 F

285.0 Sn.

of 1.0 As.

Die sout V'll. die soutpan hot vm hierdie spoorehlmente so

min d_it "'1lldlises V:ill monsters di t nie eers amtoon nie.

Diesout van die soutpan Is das geskik vir enige van

bg. gebruike en dit is dan ook geen wonder dat die sout so

gesog is by sodanige gebruikers nie.

(ii) Sout vir vee.

Klipfontein Organiese Produkte-Korporasie j ,y.'tt geensins

d, • .trop ui t is om sout vir die mark te produseer nie j se sout

Kan grotendeels bestempel Nord dS vee c'l 0 u.t • Die meeste

bOtere verkie:3 hierdie sout vir hulle vee aangesien di t goed-

Koper lS. Die volgende analis,,, is 'n gemiddelde wat ge-

neem is van 'n besending v;:w 40 ton souto

TABEL 34.

Vl';RGEIJYKING VPJJ DIE SPE:3H'IKASIE ViUIJ S.A.B.S. VIR GR:L4.D 1

VEESOlJT EN DIE SAJ\'lES'r.ELLTi.,jG VAl'T VEESOLJrr V.At1lJ DIE SOUTP Al~ •

I nestaucideel.

Natriwnctllcried.

Onoplos bare stoiVvv-e"

Kalsium.

Magnesium.

Sulf'1,at.

Spesifikasie fo.

95

Veesout %.

95 1,3

0.5

0·4 1,3

iJire ctllali,s(, V:lll die; soutpan se sout lS vir die swakste k,va-

litei t i3lnG vVcl,t rlL~r ontgin 'iv-ord en tog voldoen di t volkome

aan die vcreiste~3 j vir grd':id 1 veesout j so as deur die re-

Di t 1,3 dL"C, duidelik dat die Gout van die Goutpan aan

die stl\:;ngste vureistes Vin die regering voldoun. lVlnr.

E. Kemp 9 dirckteur VEl11 l1CrysLcl Salt Co."j kan dus tereg

opmerk/(lQ.oCleOOOQ~

- 86 -

opmerk: ,,'rhc; sa,l t produced on the pan, when suitably washed

conforms by the proper analysis, to the standards set up

by the S.A.B.S, for the various grades of salt namely table

sr:\,lt, dairy salt and hOl1sehold salt." (21)

(b) Sout as preserveermidde1.

Sout as iJT0,servefJrmiddel word gebruik vir die verpakking

vdn vleis, die inmaak of 30ut van vis en die ins out van huide.

'rabel 35 toon <.1ill hoe die sout V8Jl die sOLltpan v(;rgelyk met die

spesifiy,asies vm die regering. No. Al sout .ford gebruik vir

die t)ewaring v,m vleis en vis terwy1 No. 2. sout gebru,ik v\Tord vir

die insou,t van i:micie.

'rABEl 35.

Lil,JuiK "liN VIS 9 VBRt'A1C(INU V1JiJ V1J.BIS EN DI.E INS OUT VAN HUI-

,--I Bestandele.

Natriu,mchloric~d.

Ono plos bar," stmvwe.

Kalsimn.

11'lagl1 e S J _ LUIl c

Sulfaat.

V";' .EN Nr. 2 SUOT VAN SOlyr-.tiJ\' 11.1 , ___________ _

PAN.

SpeBifikasies van S.i!...B.S. %

Vir V1eis

,)8.4

0.1

0.15

,).15

1.0

Vir Vir Vis lmide

98.4 92.3 0.1 0.5

0.1 U.3 0.1 0.2

4. :5

Sout van sout­pan. %

Nr. 2.

99.3 93.6 0.09 1.2

0.12 O. 3 0.08 0.14-

0.4 1.1

Die Nr. 2 Bout van die soutpan is dlls geskik vir die ins out

van hili de en geen onslJ.iwerheid in hierdie sout het in hoer per-

sentasie as vva,t deur die spesifika,sie verlang vvord nie. Dieself-

de geld ook vir die Al sout behalwe dat die bietjie ,mlfaat vvat

in hierdie sout is~ nadelig is vir die visindustri~).

(c) Sout vir die nywerh.3id.

In tabel 36 word drie spesifikFwies van die regering verge-

lyk met tiNee analises van SOll,t Wll die," soutpan. Die eerste ko-

lorn van die soutpan se sout 9 is souti'vat gewas is terwyl die

tlveede kolom die iu van sout soos dellr Klipfontein Organiese

Produkte-Korporasie gebrJ.ik word, d.vIT.8. die direkte produk van

die pan sander dat daa.r enige verdere moeite aan bested is.

T:ilerdie 30ut staaYl beKend as VlJ.iIsout 9 m.lar beva t in werklikheid

baie win ommi'l'rerh'2de argesiel1 van die benaming.

TABE1 36/ ••••••

-87 -

TABEL 36.

YERGE.uYKINJ VAJJ m.2.: S},ESHTKA.SIE3 VAN SeA.B.S. IlIR SOIJ'l' VIR rTY-

Bes t:mrideeL

Vim DIB SOUT}, Julr ,

Spe;3ifilm8ie8 van SoAoB.So

N-ra 1 Nr. 2 Nr, 3

Sout van i30IJ.tpan

Gewaiil. Vuil-sout,

Nat riUIJ1.chl uri dd. 9E304 98,4 9500 19903 I 0.09

95,0 0.05 0.15 0.3 1.3

I .l{alsl-wIJ.c 0.2 0.3 0065 0.12 005 1'~la,gn8 s i tUll 0 0 0 2 0.3 0055 0.08 0.4

U,5 1.0 3·5 004 1.3

~---------------.------~~----------------------~-----------------~

(cl)

Volgens dh; t3.bel U8mrt"Noord die gewa~Jte ,~out van die sout-

pan dtlS iilln diG spesifiKe,slE:s 800S vir grade 1 en 2 vasges tel

Die vuilsout van die soutpan voldoen W8Gr

V01KOlilt'lELl c.ie Vt;:relst(~S vir gradd 3 sout vasgesteL AlhoelTvel

hi21dic \TUiL:wut van !:n f3WilK g(~hdltt" is ~Nord dit te Yemptonpark

8enJ voocdut di t 'Nord soclat die graacl V'1.Yl die

Dit is ,].!l:i.deJ.ik dat die Gout van dj.e soutp3J.1 Vein 'n baie

ii;oe:Lcschalte .U3 en indien 'n bJ.etJie mO(3i te dC').nmee gedoen word,

SOIXl dit te: Has, d,m is die (indproduk nag van 'n hoer kvraliteit

as w;::!.t Jj l: Tt)gering selfs v,::'rlang.

'Vl'JTi;.l eon 8lensK:ip van die sou.t verdi'~m nogeens v",:t1nelding

nl. clie Ltc persent,ctsitc! st.llD~k,t Nat in die sout :'kl11wesig i,80

Indien clue tdbell", in hlerdie afieling w:m die hoofstuk nagf.:gaan

word j sc.tl daar gernerk Nord dat die persentasie sulfaatvvc;,t dEmr

die reger-iug toegdaat 'Nord 3 hoer is as die vir enige van die

,mdeI' onsuiw'erhede vVC:),t in die sout mag weeso In die lS'eval van

sout vir die ins out van huide vyord selfs soveel as 4.5;6 sulfaat

Iherdie toelatin£,; spmi t ui t dit~ feit dat die hoe-

veelh",id sulfa:::lt 9 wat in sout a ilmTv8sig is? b~lie hoog is 0

Di t i,3 dan ook een van die grootste probleme van die SOl~lt-

ny~f(;rneid vandag om hierdie persentasie van sulfaat so laag a:3

moontlik te houo Veral in die gevdl V"Ul sout I!vat aan nywerhede

verskaf,mrd, l'2fver In hoe persenta,sie sulf.;at sokeI'C? problemo

Welt bale IilOic'ilikhcid v:roors2:'tk o en dit is 'n fei t dat een

gevdl voorgekom l10t vvaar sout \ivat aan 'n nYNerheid verkoop is 9

88 -

sovedl as 75>~ natriwTIsulfa.lt beva.t bet. II (83)

d,,"uT dle vori;;e rcgering UDx]c;eDtel, het bulle as volg daaroor

uitguLw.t; lilt is by no means uncommon to find salt as sold to­

day containins' anything' Llp to ::31x per cent of sodiulll sulphat(-j

cmd it n'.:.c;d not to be stressed herG tll.dt such impure Eults are

'whOlly unsuited to the increasingly exacting requirements of our

growing c118mical industri\Js. \i (157 )

Bogeno8mde is m,.1ar tNeG yom baie aanhalings wat vnnd1g deur

nYHerhede as algemGn8 klagte tdm SOllt ingebring Nord. Ui t di(;

:ma1ises van die soutP2Xl se sout blYK di t duidelik waarom darT

opgemerK Krm'iVord da.t hierdiu sout VCl..Yl die best8 i n diu land is.

(3) Die bul3l1grikste gdbruik vsn die sout'pan se souto

Afgesien va.n dh, al1edaJ.gse gebruik V'ln die soutpa.n se sout '[ford die

grootste gedeel te da.J.rvcm deur Klipfontein Or·;'aniese Produkte-Korporasie

roc' hicrdie maatsk~ljJPY in 1951 die a::.mdeel van Zoutpa{]sber,,-,;, SoutNerke

in die soutpan oorgeneeEl hst 9 was di t dan grotencieels ciie idee am huJlc9self

onai'bank1ik vem ander sOlltbrolu'1.e to maak. Hiel'die onderneming, wut deur

die Unie-re~ering en ciie Bri tse Hegering gescJInentlik gedurc·mde die afge­

lOPG OQI'log opgerig iS 9 het hu1le n.e' die oorlog ingerig vir di e vervaardi-

ging van inse1demidde1s.

A'3.nvanKIHc is net DD'I'. (Dichlorodifeniel trichloroetaan) VdViJ3Xdig,

maar later is oak ciie nociige installasies vir die verv,t,lTdiging van BHG.

(Benseenhcksachloried) opgerig.

So as die neLme van beide stowwe aandui ~ is ch100r 'n ui ters belangrike

on noods':Llklike grondstof c Tabel 37 toon aan watter hoevee1heid soue el-

ke J-lar na die fclbriccke gcstuur is.

'L'illBL 37 •

IU~ID ,{AT: NA K11vfPTuNFARK Vl<.,'HSEND IS.

.-I , . Aan cillder ! loa KemRton- ; 'I'otaal

Jadr. kopers lYl Sdk. park 1 SJ,k. l 1n sak. I

1951-1)52 16,892 68,560 I

859452 I , 1952-1953 '1 1000 78,640

I

79,640 !

1953-1954 1,850 85,500 I 87,350 I

Totaa1 in I ;

I I I I

sak. 19,742 I 232,700 ! 252 9442 I ! ! , ,

Die maande1ikse Konsumpsie wm die f~tbrieke is om en by 6,oou ss.k 8Yl

vandag/ •••••• ,.

- 89

vandag korn die grootste gedeelte vunaf hulle uie soutwerke.

Die fabriuk lik11K ge8Yl onderskeid vvat grL),d betref nie 8>-mgesien die

sout weer in water opgelos word en die onoplosbare stmvwe, wat afs:lk, la­

ter ui tgepomp Nord.

Bytsoda, chloorgas en soutsul1r is die drie beLmgrikste neweprodukte

VSlXl die L,brieke.

Hier k:m die noodSlaklikheid van 'n lEV", sulfaCltgehal te van die sOLlt

weer beklemtcon v;ord. Gedurende die proses van elektrolise moeJc die sul-

f.lat so luag ClS moontlik gehou w'ord d:ar di t met die koolstofanodr.::s in die

selle reag·",er en indien die "t:;rhol1ding te hoog styg, mag ontploffings

volg.

Die chloor W.it berei word, w'ord gebruik om Dill. en BRC. te vervaardig.

Die DDT.-groep bestadn l1it 12 verskillende midde1s terwy1 die BHC.-grccp

16 versKillende insektemiddels insluit. Behalwe hierdie twee groepe is

d-l,.lr ook In groep insekt8Yniddels wat be:;ide bestanddele bevat en 'n vierde

grofcp wat 'l'oxd,phene bevat.

(4) Opsornrning.

Dit het in die eerste afdeling geblyk dat die ontwikkeling op die

soutpan in di8 L:.aste aantal jare baie gesond was. Hierdie gewe1dige

ui tbreiding is nie net tewyt() aan die goeie soutm:lrk in die land nie) 9 maa.r

ook weens die fei t d'1t die geh,11 te van die sout van hoogstaande kvali tei t

is soos in die tweede afd,"ling bcvvys is. Verd'~)r is daar g.3WYS OJ) c.ie

l1iters beLlngrike rol wat die sout v:m die soutpan spoel in een van die

belangrikste industriee v8.ndag in ons Lmd.

- - - - - -000- - - - - -

HOQIi'S'fUK x.l . .. , ....... .

- 90 -

HOOl~s'rUK x. ----.-- -'._.'-

DIE TuEKOiilS VAlJ DIE SOJ'l'BLDHYF' 01-' DIE; --_ .. _.-_."-'- ~.~-.--.~ , .

Ter c1fs1ui ting Vi.m hierdie studie oor dj e soutp::JJl van ZcutpEJ,{lSbCr(S9

word daar in hierdi8 1aaste hoofstu.k nog die vOlgende beskc,{',V'):-

1. Die nuutste eli tbreidings op die soutp.'::m.

2. Die toekolilS van die bedxyf.

(1) Die nuutste I~i tbreidin~{s op die s~13tpiln.

(a) l,Cr,,{stal Salt Co, II se uitbreidinga.

In hoofstukke V en VI is Tl';(:::ds melding gemEJ,SCK von hier.he

In AU:91stus 1)53 ishieriie

panne 'Tir die uerste kecjr geskTadP ,m e,lhoevm1 dif~ skens:, nce;

nie in vO.Ue produkz;;iestadium is nie j het dit tog' n.l in opL;:·:;.~k-

bare invlc .. d op die opb rings syfer.

1951-1952j 58,100 s c1.K SOU.t ontgin betj het die iYl

1953-1954 gesty(s tot 62 ,000 S~Lkke. In t'.oofstuk VI l.~l :ia·.::.rOl)

t;UVvYS dc1t L1ic~rdie Dd:.:re pElill'll: op t n nU\78 rnetode V·::;_"1 'JGcJTr<Le_n

uf die opbrengs g_~in styg in verhouding J,l)t d.iu O})}'(~-

vlaKte kan nog nie met solcerh8id gese V'Tord n~i..e

pmme nog nic:: alrrnl die) produksief,tadiuf], be::n,jk het nie;,

loo§; nog nie die ve:mi1diging,3pullt bfH">ik :::;00;3 che .~il',C me'c :ii13

Oll skema is nie. J.Joog ,vord dus hi(c)r in (he p"'J .. ~'c

nog nie SOllt nesrle nie.

met die 'Nerke van Klipfontein Orgrlnj.es'" Prochll:Gf3-':0:cpccc~silC)

vv"Et3.r 10og9 'N~.Lt nog nie ryp is nie, in die 1)(11"ne

379,355 vk.vt., het in 1951-1952 In opbrf?ngs V'ln 90,110 SJ,k

had.

van 420,800 vk. vt. behoort dus in die nabye to·.,;kc'n min of ;":cr

diesdfde opbrings te levV"er.

opbnmgs van hh,rdie lU:.iats.kappy dan s~Ll styg tot n':lgc'/ , ~,:;.' J5'; aoo sal-;. sout per ja1r.

(b) Klipfontein Organiese Produkte-Korpomsi," se i jj+1:n"2ic1';nZ3.

Van hibrdie maatskappy se nuwe SkC1lcLS is 00< r(ed~ -'-, j""f-

stuk V en VI melding gemaak. OorspronklikMis clie

die hele nuwe skema met hout uit te vosr, D' . ,j l"

vt. ivat aim die einde van 1951 voltooi is, is clap. c)';': 'JjJ G.:i.C

wyse beskerm.

en is die Qitbreidings op 'n heel '.meier V(:lse ' t:r, ... J

'i VCl. l)

baie interessant is, is die feit dat dj,~ maatsk:"v,y hit.n' VT;3(:o",

- 91 -

In metode toepas wat in die dcJ.8 Will "Gredt Northern Ranches"

as In mislulfJdng bestompel is.

Die volgende is van belang in hierdie nuwe skema:-

(i) Boorgate.

Twee nmve boorgate is deur die maltskappy gesink am

die loogvoorrctdd aan te ville

DiG een boor-gat lONer 15,000 g.p.u. Die loOlS, 1N3.t

tot 12 vt. VJ,ll die oP1x3rvla,kte styg, hot tydens die toetse

nooi t LwrlS 13 vt. gOS .. ll{ nie o

die nuwe uitbnndirlgs gesink.

Hierdii:: boorgat is hy

In 1'Need8 boor:'sat luwer 6,000 g.p.uo Hierdie boor-

gat i::3 gesinK luby die booe;dt van die ou ~verke en hot nie

direk '11 d.c.:,ndeel in die n~N" skema, nie.

(ii) Nuwe panne.

By vol tooiing sd,l hierciie skeIn:i In OPPdrv lakte V:ill

352,800 vk. vt. he, Hierv.ill is rseds 223.200 vk. vt. in

Juli;; 1954 voltooi. l'la voltooiinG v:m die eerste gedeel-

te in 1951 het die fHdtska,ppy beslui t om dh.' konstruksie

vdn die panne to vvy-sig en is die volgend", veranderings

(:,],) PLm van die nu.ve ui tbreiclings.

Om di,~ nuwe ui tbreidings te vc'crst'1J.n. is di t

nodig om figu.ur 5. ilfdeling .81 tebustudeer.

IIierdii::; nUvve skema toon In baie meer ekonomiese

gebruik van oppervla,Kte eLill. Vergelyk die panne van

die ou vverke vvo.t net Lmgsa-..ul 18. Did ou panne het

elk In gGmiddelde oppervbktc V,ill 4,446 vk. vt. Die

nuwe skema daarenteen bestaan ui t blokke v,m 6 panne

elk en elke b10k panne het In oppervLlkte Vdn 43 9 200

vk. vt.

In teenstel1ing met die ou parme 1 '!VilaI' I n pad

gelaat is tussen e1ke twee pdnne, is da'J.r in hiardie

gev,-,l net ruill:te gel,~1a,t vir In str3.dt tussen elke

b10k panne.

(b) Konsentreerdrumne.

Met hierdie nUNe skema h8t die mailtskappy weer

die ou In.stode van "Crystal Sa.lt Co." gcvolg. Loog

vir die pmme word voorsien ui t'n konsentr,'::erd'lffi. ~

E1ke dam voorsicn tw\,e bloKke P,lllnG wJ.t a3.n weerf3k:lnte

16.

(c) / ••.•••

92

(c) KonstruKSle van die palma en da.mrne.

In stede vcm die hele skema ui t te vosr met hout het

die mc.iatskappy diG ide8 laat V:lar en die pa..."1Yle met sernent-

mure omring. In die (1:.8 Vd,n .,Great Northern Ranches"

hot beskerming Vdn PQilllG met sement geblyk 'n mislukking

te '>flees.

Dit, mccLLtsKappy het egter die eroderende werking v::.:,n

die sout bestry deur die jmnkreet!Tlt vir die nUW8 muuy­

tJies g'8bTilik is vo1gens sp88ia18 voorskrif te meng.

(d) Voorsi,c;ning V-ill loo,'!, aan die I)cU1n8.

'11 7",rcl(~r\~ Verbetllrin:; i8 in hierdie opsig ookJ"c:mge-

brin,'37o In die ou skema word pexm(~ vm loog voorsien daur

middGl V],fl voo:rt Jies w.;,t Lii t die i<anale na, cLLe pn.nne gegr'Jr

';1 Gr,Jot deel van die modeler ~rJ,t in die panna aar.·

:1;:;, leo iifkoIilStig ui t hi"rdie vore. In die nuwc,

Sr~ema is egter anders te <'Jerk gegau.n en wel ,18 volg~ elke

ulok JX)xJJ12 h8t -i~n (iris lunt'2 'n dubb0;l muur. (vurg81yk '-p u) I:lguur ;;

Ilubbel TJmrG. Pyp vdnf konsentrl;erd.llu Muurt,jies tus88n p.mnfo:. Uitl",igate uit voor.

I!'IGUUR '9:- NU N]~ ME'ruDE VIti\[ LOOGrl'(J~VO.BR VIR PANNE.

Hierdi8 dubbel maur doen dan diens as voor. Die loog word,

m8t behulp V,::,n erdepype, uit die dam tot in die voor g(::lei.

EIKelfsonde:rlike pun in die blok word dan vm loog VOOl'­

sien deur drie gJ,te W:lt in die binneste muur aangebring is.

Op hierdie wyse kom die loog nooi t in a:mraking met die

gromi nie en geen modder word in die paille gespoel nie.

Hierdie metode om die panne te beskenn het veral die

voordeel dat die pan se vloer altyd skoonbly. Naar pa."ll18

nie beskerra is nie, val die golfies die w3,lle am en die

modder/o •• oooooooo~.

- 93 --

modder word op lie vloer van die' Dan n eerge HL }{i c ~rcl 1. e

fyn I-J.gies codde :c \T;;~: O C ':':;,;t}kJ.;;' t die coue Y'ci8 in (i.ik geVJoeg

lae op die vloer van die prill vers' mel om 'n h~:,rcte kG.":, te

vorm W8,[irOp ge\V8I'k k:m VIOI'd nie.

die pan nie dik gcmoeg is om welter te hou nie, kc'n die p::m

ook n j,e ontgin \ivord nie en in die verlede hct di t s ov ' ,

as agthon rnac:md :; gedc:.uy voor dat p9nnu vil eLLe e e-"s t e J :81'

ontgin kor: \,-ord.

Om die doe l treffenl11eid van die nUWb IT"" t ode te il1u-

Di t ken, h .i01' c-::k

geme1d wo::d da,t oLu lH12'l8 :net Sol.ivdp groen bsCla.r :Iel ".~

en seos in Loofstck VI asulgutoon (cab" l 25) h,,'c llj ,~reliu

elie JOOE,',

(iii) Styging i n opb'~ings.

vk.vt.

ter basis aang:;!}_2 is 9 tdlO'1rt die Opbrbl[;s) Yl'1 vell :j FL'oduk:,'d. '3

stadium b2r eik i.s, Ll::!.:;; r afj to 1/:;1"0."1; 1>..:1,

Di t ,j OU mE-Jer korrek Yi8eS u :, die Yl'J.vr8 ui ttI' -,;jling8 VEl.'1. cH:?

waar konsu :ltreerC!aIDm8 gebruik vvard om d i.e :;, r;. 'l:Ln 'he leo§' te

verhoog YoorelJ.t (lit in die lYlrillJ,l gelei \'v'ClI':t,

vun 19. md,atskappy hot mGt 'n OpjJl;T\rlak~c '1'1:1 154~8CJ vlc.vJ •

in 1951-1952 'n opbrengc:: van 6tl ~6 3~l sak sout gelGvver,

illet 'n oppeI'vlakte va.n 3529 8~<) vk. vt. behoor-c d~J OjJO:CC:1gs

oOk dubbej die VSL'1 "C:ty s tl1 :3::11t Co o 11 30 on D}:.~, t', te 'O,'C8S. ,8y

Ii ' " , ! ..i.../ l \. ~ I 0 • ,~ c· eo <", .~ • t'; ~: f) , ) (l " Cl (l (I .) 0

- 94 -

Die opbI'.Lngs vir 1953-1954 was egter nie vee1 hoer as voor die acilwang

van die ui tbreidings nie nL 149 1 350 sni(, Daccr is egter in die loop van

die eer::;te afdeling QctClrCp gew,YB dat die opbrings vir 81ke rrrlatSK:c:.)Py meer

as moet verdubbel. Indjen die op·brings Vlr die pa.n as geileel moet scyg

in verhouding tot die ui tbr8idings, dan bshoort die opbreng8 in norm·':.G

jare 1 W2l1Yleer reE:ns nie b.litengeNoIk slzade ilLl:1rig nie 1 ock lo8 V(jY',:':.<bbel.

'n Opbnngs vrm 2751000 t.)t 3SC\O)0 s':tK sout behoort da.n souder cmige

moeite geleV'rer tf.:: wC_'d,

SondeI' enig8 tvl!.'y fel r:[ill ::t'::.ngeneeTrlNoI'd clat diu !13,ndeel Nat die sou.t­

pan Vim· Zoutpr~llsber:!, in (iii:; sout.prc,d'1ksi(? VcJrL dice, land 88,1 he nag gI'otrJr

sal wees as "nt in dire:, v(or ledf eLi b gev3.1 vr.,s 0 Nj .. e nc;t c1: e q;I'oot opreI'-

vlc:kte "at nag ontgLl K:ln:voI'd j foul hibrvoor ver:mtwoordelik woes nie 9

maaY ook d:Le fei t d:1:; die kwuli t~)~t van die sout van. hoogst.13Dde gehal-

te iso Hh:rby kom nag die steeclEl stygende :tanVr'lag jJ.,1 inscktegiww·e

waarvoor SOLlt 'lodigi_s 'Nat die JJac1tsLappye op die paD vJ,n '11 I)C rmanen-c 8

mark verseLer.

- - - - - -000- - - - - -