"Hoe Vlaanderen van een emigratie-regio tot een immigratieregio werd”

 

Frank Caestecker Universiteit Gent

Colloquium ‘Tewerkstelling en migratie’

Vrijdag 30 oktober 2009

JINT - Grétrystraat 26, 1000 Brussel

Vlaamse arbeidsmigratie naar Wallonië

Luikse mijnbekken, 1910

Vlaamse transnationale arbeidsmarkt

Van rijk naar arm Vlaanderen (arbeidsreserves)

Industrialisering textiel, na 1840

Globalisering van de landbouwmarkt,na 1880 Arbeidsmigratie vanuit Vlaanderen (1840-1970)

– emigratie– seizoensmigratie– Pendelmigratie

Wijziging in de richting van de migratiestroom (1920 en vooral 1970-

De Franschmannen of migratie van seizoen-arbeiders:

-noeste werkers (echte Flandriens)

-trouw gebleven aan Vlaanderen

De “Franschmannen”, het dominant beeld van migratie in het Vlaamse collectieve verleden

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

450.000

500.000

1851 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896 1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954 1962 1968

Belgen verblijvend in Frankrijk en in Nord/Pas de Calais

De grensarbeid tussen België en Frankrijk, 1910-2005

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

1910 1934 1947 1950 1953 1956 1959 1962 1965 1968 1971 1974 1977 1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004

Belgische arbeiders

Franse arbeiders

Het reguleren van internationale arbeidsmigratie

Frankrijk reguleert de Vlaamse immigratie – De (dreiging met) fysiek geweld – 20ste eeuw: De Franse staat activeert de internationale

grens die doorheen de “Frans-Vlaamse” arbeidsmarkt loopt tot bescherming van de nationale arbeidsmarkt

Een belasting op import van arbeidskrachten (°1893) Arbeidsvergunning

– Frans-Belgisch belastingsverdrag (1964)– 21ste eeuw: vrij verkeer van werknemers in EU

Reguleren van de arbeidsmigratie binnen België

Interne migratie: geboorte van de Belgische arbeidsmarkt

-Overheidssubsidiëring van transport (spoorabonnementen) waardoor Vlaamse emigratie die explodeert en zich transformeert tot pendelarbeid, vooral naar Wallonië (1920 achturendag)

-Arbeidsbemiddeling op nationaal niveau: streven naar volledige en waardige tewerkstelling

Reguleren van de arbeidsmigratie naar België

Immigratie

Jaren 20: Immigratie naar het Limburgs steenkoolbekken en de Antwerpse diamant

Jaren 30: Gastarbeid een conjunctureel bepaalde bufferzone waarbij de structureel onderste trappen van de arbeidsmarkt werd bezet door immigranten

Na 45: Mediterrane arbeidsmigranten (Italianen in de jaren 40, Grieken vanaf 1956 en Turken in de jaren 60) voor zware industrie en vanaf jaren 60 ook textiel, bouw…