BLOG MARC WESSELINK 1

Hoe verhouden Strategisch OmgevingsManagement en Mutual Gains zich tot elkaar? Omdat er vaak gevraagd wordt naar verschillen en/of overeenkomsten tussen de verschillende termen en begrippen die je in het onderhandelingsveld tegen komt, hier een antwoord m.b.t. SOM en MGA zoals ik dat zie. De Mutual Gains benadering is ontwikkeld en vormgegeven binnen het Program On Negotiation van Harvard, MIT en Tufts University. De aanpak heeft in de afgelopen decennia mede door het grote succes van “Getting to yes” honderdduizenden mensen geïnspireerd om onderhandelingen en (vooral in Nederland) ook andere besluitvormingsprocessen conform de MGA stappen vorm te geven. Een goede voorbereiding met en door alle stakeholders, samen creatief zoeken naar oplossingen zodat recht wordt gedaan aan de belangen van betrokkenen en waarmee waarde wordt gegenereerd. En nadat een volledig beeld van mogelijke oplossingen is ontstaan, het op basis van overeengekomen criteria verdelen van de waarde om zo winst voor alle belanghebbenden na te streven, in ieder geval t.o.v. een situatie dat er geen overeenstemming zou zijn gekomen (BATNA). De Mutual Gains Approach geeft ruimte voor creatieve beleids- en besluitvorming die rekening houdt met alle maatschappelijke belangen. Belanghebbenden krijgen vanaf het prille begin de mogelijkheid hun belangen, ideeën en bezwaren naar voren te brengen. Dit proces is zo ingericht dat oplossingen worden ontwikkeld waar iedere partij voordeel bij heeft(“Het kan wel”). Die ontwikkelingen kunnen snel en met groot draagvlak uitgevoerd worden. Zo worden bestaande problemen opgelost, nieuwe problemen zo veel mogelijk voorkomen en wordt er tegelijk gebouwd aan het onderling vertrouwen. Dit gedachtegoed werkt eigenlijk als een levensleer, een filosofie. Het is breed toepasbaar en dat zie je ook terug in de grote verscheidenheid aan werkvelden waarin de Mutual Gains Approach wordt ingezet. SOM is ontwikkeld om praktische toepassing te vinden ook buiten het traditionele onderhandelingsveld, inclusief professionalisering van belangenmanagement binnen organisaties. Niet voor niets wordt in SOM de term management genoemd. In de traditionele MGA- literatuur speelt management een minder belangrijke rol. Omgevingsmanagement bestond al en kan worden gezien als een combinatie van stakeholdermanagement en issuemanagement. Deze manier van werken is echter niet per se gericht op het versterken van het onderling vertrouwen. Dat is het verschil met SOM; Strategisch OmgevingsManagement neemt issues als vertrekpunt, brengt standpunten en belangen van stakeholders in beeld. Om vervolgens proactief een strategie te ontwikkelen om de organisatiedoelen te realiseren én een duurzame relatie met de omgeving aan te gaan.

1: Werken vanuit een visie

Mutual Gains geeft koers en taal!

2: Werken met een herhaalbare aanpak

Het SOM-model, de planmatige aanpak met duidelijke stappen en toolbox als leidraad

3: Verbeteren van de SOM vaardigheden

De kwaliteiten ontwikkelen die nodig zijn om problemen te voorkomen en op te lossen.

4: Verankeren in de organisatie

Het zodanig verankeren van kennis en kunde in de cultuur en systemen van de organisatie dat deze waar kan maken wat het belooft.

Bouwstenen Strategisch OmgevingsManagement Voor het oplossen van problemen én het bouwen van vertrouwen

#1. Effectieve voorbereiding

#2. Creëer waarde

#3. Verdeel de waarde

#4. Uitvoeren / opvolging

Mutual Gains Aanpak 4 stappen aanpak

BLOG MARC WESSELINK 2

Om dat te kunnen realiseren is SOM opgebouwd uit vier bouwstenen. Iedere bouwsteen is verder uitgewerkt in stappen en bij iedere stap hoort een toolbox. Het idee is dat dit helpt bij de complexe opgaven voor een organisatie of een project. De vier bouwstenen zijn alle vier nodig, zowel op project- als op organisatieniveau. 1. Het Mutual Gains gedachtegoed is de eerste bouwsteen: de basis, de filosofie

achter SOM. Hier ligt het hart van de aanpak. Als de MGA overtuiging niet wordt gedeeld door de organisatie of persoon die met SOM wil werken, is het gedoemd te mislukken.

2. Naast MGA als eerste bouwsteen heeft de SOM-aanpak het SOM-model, een

herhaalbare, planmatige aanpak. Deze aanpak biedt steun aan diegenen die, na geïnspireerd te zijn door het MGA gedachtegoed, op zoek zijn hoe ze de filosofie concreet kunnen maken. Daarnaast heeft de planmatige aanpak tot doel om tot een soort van standaardisering te komen binnen organisaties. Zo’n standaard mag niet als keurslijf werken, maar moet met het MGA hart op de juiste plek als leidraad worden gezien: slaan we geen stappen over?

Een andere functie is de verantwoording

van de gevolgde werkwijze. De planmatige werkwijze volgens het SOM-model helpt bij het professionaliseren van het vak van belangenmanagement. De rapportages die bij de verschillende stappen horen maken het mogelijk verantwoording af te leggen: waarom zijn bepaalde stakeholders wel of niet betrokken? Maar het helpt ook om niet MGA-adepten te overtuigen van nut en noodzaak van vroegtijdige dialoog, het samen waarde creëren en waarde verdelen.

3. De derde bouwsteen gaat over het verbeteren van de SOM vaardigheden. Beschikt

het (project)team, beschikt de organisatie over voldoende competenties om de MGA ambities waar te kunnen maken? Dit vraagt serieuze aandacht. Het gaat om competenties op leiderschapsniveau: van bestuurders tot managers, opdrachtgevers en projectleiders, maar ook van bijvoorbeeld de inhoudelijke experts in de organisaties. We zien dat voor het goede gesprek met stakeholders over hun belangen er nog te weinig MGA-kwaliteit in de inhoudelijke afdelingen van organisaties zit. Het genenpakket is nog onvoldoende ontwikkeld.

4. De vierde bouwsteen gaat over het verankeren van de MGA filosofie en de SOM-

aanpak in de organisatie. Vertrouwen bouwen doe je niet alleen als persoon, of per project. Vertrouwen bouwen doe je ook als organisatie. Daarmee is SOM een organisatiecompetentie. De collectieve kennis van de organisatie wordt gebruikt bij het maken van analyses, het delen van die kennis met de rest van de organisatie, het vertalen van de MGA ambitie naar taken en verantwoordelijkheden gekoppeld aan afdelingen en aan functies. Aandachtspunten die aan bod komen bij het maken van een plan voor de verankering van SOM in de organisatie.

De vier bouwstenen van SOM helpen met het professionaliseren van belangen-management volgens de MGA filosofie! Daarmee is de SOM aanpak een uitwerking van Mutual Gains, die nuttig en nodig is om de MGA ambities waar te maken. Marc Wesselink

Applying the SOM-model Improving SS management information