Hoe bestrijden we zinktoxiciteit ?

Luc Vrielinck, Afdeling Mond-, Kaak- , en Aangezichtsheelkunde

Ziekenhuis Oost Limburg, Genk

Luc@Vrielinck.be

Wat is het probleem? Zink is noodzakelijk voor verschillende lichaamsfuncties, maar

recente studies tonen aan dat een overdaad aan zink een

depletie aan koper van veroorzaken ! Praat met uw patiënten

over tandpasta’s, mondspoelingen en prothese kleefstoffen

met een laag gehalte aan zink.

Zinktoxiciteit Tandartsen dienen zich te informeren over de mogelijke nevenwerkingen van een blootstelling aan

zink. Deze bevinding komt voort uit een studie van Amar Platel (resident aan de University of

Maryland Dental School) en gepubliceerd in het Maart/april nummer van General Dentistry1.

Een overdaad aan zink kan toxisch zijn. Een aantal patiënten ontwikkelen neurologische symptomen

ten gevolge van een te hoge inname van zink2. Zink toxiciteit kan zich uiten als nausea, maaglast en

irritatie thv de mondslijmvliezen3. Vele tandheelkundige patiënten worden regelmatig aan zink

blootgesteld in de vorm van bepaalde restauratieve materialen (glasionomeer cementen4) ,

mondspoelingen, tandpasta’s en kleefstoffen voor protheses5. Er is toenemende bekommernis

1 http://www.oea.umaryland.edu/communications/news/?ViewStatus=FullArticle&articleDetail=12315

2 Nations SP, Boyer PJ, Love LA, Burrit MF, Butz JA, Wolfe GI, Hynan LS, Reish J, Trivedi JR. Denture cream: an

unusual source of excess zinc, leading to hypocupremia and neurologic disease. Neurology 2008,71:639-643 http://www.neurology.org/content/71/9/639.abstract?ijkey=826babef271155cb5ecd4bfb39f8ca4c2998ff69&keytype2=tf_ipsecsha 3 Plum LM, Rink L, Haase H. The essential Toxin: Impact of zinc on Human health. Int J Environ Res Public Health

2010:7: 1342-1365. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2872358/ 4 Brauer DS, Gentleman E, Farrar DT, Stevens MH, Hill RG. Benefits and drawbacks of zinc in Glass ionomeer

bone cements. Biomed Mater 2011;6 [epub ahead of print] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21680957

omtrent de mogelijke schadelijke effecten van kleefstoffen voor protheses. Patiënten met slecht

passende of loszittende protheses zijn geneigd om dentale

kleefstoffen te gebruiken om de prothese ter plaatse te houden.

Patel schrijft: “ Het is van direct belang dat de dentale

beroepsgroep weet dat het uitgebreid gebruik van kleefstoffen met

een hoog zinkgehalte kan leiden tot koperdeficiëntie en dat dit

uiteindelijk kan leiden tot neurologische symptomen”. Dit wordt

veroorzaakt door een competitie in de absorptie van beide metalen

in de gastrointestinale tractus. Diverse studies koppelen het

ontstaan van koperdeficiënte anemie met neutropenie aan een

toename van de zink opname5. Dit gegeven is bijgevolg van

praktisch belang voor de tandheelkundigen. Er zijn nu al

fabrikanten van kleefstoffen die een waarschuwing op het product

plaatsen. Daarenboven is het belangrijk dat de tandheelkundigen

het verband inzien tussen zink en gezondheid. Op dit ogenblik zijn

er ook al zinkvrije kleefstoffen op de markt.

FDA Een mogelijke te grote inname van zink heeft ook de aandacht getrokken van de US Food and Drug

Administration (FDA) die onlangs nog een bericht stuurde aan fabrikanten van dentale kleefstoffen

om de waarschuwing op de

verpakking van de producten aan

te passen of te streven naar

zinkvrije kleefstoffen. In een

rapport van 23 februari 2011,

noteert het FDA dat er op basis van

review data een verband is

vastgesteld tussen zink gebruikt in

dentale kleefstoffen en

“nevenwerkingen”. Aan de

fabrikanten werd een sterk advies

meegegeven om de labeling van

hun producten aan te passen en

om zink te vervangen door een ander product, dat in geval van intensief gebruik minder

gezondheidsrisico’s kent.

5 Hedera P, Peltier A, Fink JK, Wilcock S, London Z, Brewer GJ. Myeloneuropathy and pancytopenia due to

copper deficiency and high zinc levels of unknown origin II. The denture cream is a primary source of excessive zinc. Neurotoxicology 2009:30;996-999. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19732792?dopt=Abstract

De rol van zink Zink speelt een belangrijke rol in de menselijke fysiologie6. Het komt tussen bij het correct

functioneren van het immunologisch systeem, cel groei, celdeling en normale celdood (apoptose).

Het element zink speelt ook een sleutelrol in de fysiopathologie van belangrijke neurologische

aandoeningen en in diabetes. Een ander proces dat zink afhankelijk is de spermatogenese, aangezien

zink belangrijk is voor het testosterone metabolisme. Zinkdeficiëntie is een wereldwijd probleem,

daarentegen is een overdreven diëtaire inname van zink eerder uitzonderlijk7.

Kunnen we er iets aan doen? We kunnen de patiënten adviseren om zeer regelmatig hun volledige prothese te laten nakijken ten

einde een zo correct mogelijke pasvorm van de prothese te behouden. In geval van suboptimale

pasvorm zullen we de patiënt adviseren om de prothese aan te passen, te relinen of eventueel een

nieuwe prothese te vervaardigen. In de toepasselijke gevallen kan de patiënt geadviseerd worden

over een mogelijke implantaatbehandeling om het probleem definitief op te lossen. Er zijn visuele

symptomen die kunnen wijzen op een slechtzittende prothese (zonder dat de patiënt direct klachten

heeft): overdreven hoeveelheid gekeratinizeerd weefsel, erythemateus weefsel, hypertrofische

tubera, epulis en irritatiefibromen zijn

waarschuwingstekenen dat de pasvorm van de

prothese niet meer optimaal is. Zonder correctie

kunnen deze situaties leiden tot overmatig

gebruik van prothesekleefstoffen. Een goed

opgevolgde prothese zal de nood aan gebruik

van kleefstoffen sterk minderen en bijgevolg

ook de mogelijke nevenwerkingen. Een zeer

interessant artikel verscheen onlangs in the

Journal of the American dental Association (JADA) en handelt over “Evidence-based guidelines for

the care and maintenance of complete dentures: A publication of the American College of

Prosthodontists”8.

In februari kondigde een fabrikant van kleefstoffen (GlaxoSmithKline) in Londen aan dat het vrijwillig

actie ondernam en een einde stelde aan de productie van zinkhoudende kleefpasta’s. Het bedrijf

kondigde aan dat het zal overgaan naar gebruik van zinkvrije kleefstoffen en dat de woorden “Zink

vrij” duidelijk zou worden aangegeven op de verpakking9.

6 http://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc/

7 Pawa S Khalifa Aj, Ehrinpreis MN, Schiffer CA, Siddiqui FA. Zinc toxicity from massive and prolonged coin

ingestion in an adult. Am J Med Sci 2008;336:430-433. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19011402 8 Felton D, Cooper L, Duqum I, Minsley G, Guckes A, Haug S, Meredith P, Solie C, Avery D Chandeler ND.

evidence-based guidelines for the care and maintenance of complete dentures J Am Dent Assoc 2011:142:1S-20S. PDF: http://jada.ada.org/content/142/suppl_1/1S.full.pdf+html?sid=f8950696-144e-42ac-966f-a53b85b7640a 9 Seib C. GSK Changes its denture adhesive in health care from Times Online Feb 18,2010.

http://business.timesonline.co.uk/tol/business/industry_sectors/health/article7032711.ece