Eeuwenlang werden er in het Speulderbos (Veluwe) eiken en beuken met rechte stammen gekapt. De bomen met kromme stammen bleven over. Zo ontstond een sprookjesachtig bos met een heel eigen sfeer, dat tijdens de herfst misschien wel op zijn mooist is.

HET SPEULDERBOSWandelen in Nederland

38

WANDELROUTE SPEULDERBOS

LINKSBOVEN: Het Solse Gat is een diepe kuil dat werd uitgesleten door smeltend gletsjerwater. LINKSONDER: Voor een warm bakkie met appel-taart kun je terecht in Boshuis Drie. RECHTSBOVEN: In de dode bomen zijn insecten als duizendpoot, bok-tor en pissebed ge-zaagd, om te laten zien dat insecten van levensbelang zijn voor het bos. RECHTSMIDDEN: Op veel stammen groeien tonder-zwammen, die de boom langzaam afbreken.

Tekst & foto's: Ruben Schipper

We lopen over een deken van roodbruine bladeren die de heuvels van het Speulderbos bedekken. De herfststorm van de afgelopen dagen heeft het meeste blad van de bomen gewaaid. Soms is het pad lastig te zien, maar verdwalen op de Veluwe is moeilijk, dus we gokken dat we goed lopen. En dat blijkt ook het geval als even later het wandelpad weer uit de bladeren tevoorschijn komt.

GROF WILDDeze ochtend hebben we de auto geparkeerd in Garderen. We besluiten om de koffie uit te stellen en direct te vertrekken. Via het Kruipad verlaten we het dorp. Al snel bereiken we het Speulderbos. Een bos van ca 3300 hectare, ingeklemd tussen Garderen, Putten, Ermelo en de gehuchten Speuld en Drie. De bomen in dit bos staan ver uit elkaar en overal liggen dode bomen. Op veel stammen groeien tonderzwam-men. Deze zwam met een hard schild breekt de boom langzaam af.

De wandelroute leidt ons over enkele heuvels. De ochtendzon schijnt door de kale takken en kleurt de gevallen bladeren koper. De laatste nevel trekt op. We zijn benieuwd of we grof wild tegen komen. Edel-herten of wilde zwijnen. Met een ree of boommarter zijn we ook tevreden.

KROMME BOMENDe ijstijd heeft een belangrijke rol gespeeld bij het ontstaan van het glooiende landschap. De ijsmassa heeft de grond tot een hoogte van 55 meter omhoog geduwd. Het bos dat is ontstaan op de stuwwal, met vele eiken- en beukenbomen, behoort tot een van de oudste bossen van Nederland. Het is een bos met een rijke historie, compleet met veel legendes en mysteries. Door de kronkelende vormen van de bomen wordt dit bos 'het bos van de dansende bomen' genoemd. De kromme bomen waren niet geschikt voor de houtproductie en bleven staan. Vandaag de dag wordt er – zo nu en dan – juist een kromme boom door een aannemer uitgekozen voor renovatie van een Amsterdams grachtenpand.

GRAFHEUVELSOmdat we de wandeling in de herfst lopen is het rus-tig in het bos. Kilometers lang komen we geen enkele andere wandelaar tegen. Opmerkelijk, want het bos is aan alle kanten omringd door campings, hotels en recreatieparken.Als we over de Laak lopen, passeren we ongemerkt een grens en wandelen we het Sprielderbos in. Al snel zien we de eerste grafheuvel. Nergens in Nederland is de concentratie grafheuvels zo groot. Grofweg 4000 jaar geleden woonden hier al men-sen. In 1952 is in een van de heuvels ten zuiden van Speuld een lijksilhouet (een verkleuring in de grond waar een lichaam heeft gelegen) aangetroffen. Sinds 2010 is deze 'Jantje van Speulde' te zien in Museum het Pakhuis in Ermelo.

HEKSEN EN WITTE WIEVENWe wandelen verder over de brede paden en berei-ken het Solse Gat. Een diepe kuil verscholen in het bos. Wederom een plek omgeven met mysteries. In 1999 zouden hier heksen hun Walpurgisnacht heb-ben gevierd, hetgeen voor beroering zorgde in »

Door de kronkelende vormen van de bomen wordt het Speulderbos 'het bos van de dansende bomen' genoemd.

»

39

HIKE & TREKKING

LINKSBOVEN: De gekleurde palen markeren de contouren van een gangenstelsel van een onderduikers-hol uit de Tweede Wereldoorlog. RECHTSBOVEN: De kromme bomen waren niet geschikt voor de houtpro-ductie en bleven staan.

RECHTSONDER: Het lijksilhouet van 'Jantje van Speul-de' werd gevonden in een grafheuvel in het Sprielderbos en is nu te zien in Museum het Pak-huis in Ermelo.

De hoge beukenbomen fungeerden als baken voor vissers op de Zuiderzee.

© F

reyt

ag &

Ber

ndt,

Wen

en

de Puttense gemeente. Ook de Germaanse Zon-negod zou hier worden vereerd; Witte Wieven zijn er rond middernacht, maar alleen met volle maan. De bekendste legende, is die van het verzonken klooster. Lang, heel lang geleden zou er een klooster hebben gestaan. De monniken hadden hun ziel aan de duivel verkocht en leefden samen met spoken en heksen. Er werd gedanst en gedronken tot vroeg in de ochtend. Totdat het klooster tijdens een stormach-tige kerstnacht in het gat verdween.In werkelijkheid is het Solse Gat inderdaad een af-voerputje: een gletsjerkuil. Het smeltwater stroomde hier in een draaikolk weg. De kuil is later vergroot door afgraving van leem.

REUZENHier besluiten we af te wijken van de route die naar het Boshuis Drie voert. Dit doen we omdat we langs de Nieuwe Prinsenweg enkele houtsnijwerken willen bewonderen van kunstenaar Harry Leurink. In een aantal dode bomen zaagde hij insecten als duizend-poot, boktor en pissebed. Een educatief project in opdracht van Staatsbosbeheer, om wandelaars te laten zien dat insecten van levensbelang zijn voor het bos. Ter hoogte van het 'Vliegend Hert', hoog in een dode beuk, lopen we via het Natuur Kampeer-terrein naar het Boshuis voor een warm bakkie met appeltaart.Drie ligt op het hoogste punt. De hoge beukenbomen die hier hebben gestaan, fungeerden als baken voor vissers op de Zuiderzee. Volgens een sage zouden ze zijn geplant door drie jonge reuzen.

ONDERDUIKERSHOLHet gehucht Drie heeft in de Tweede Wereldoorlog gediend als een plaats van verzet. In die tijd lagen er nog nauwelijks wegen en waren de bossen dicht begroeid. De bezetter durfde niet goed de bossen in. De boerderij Drie van de familie Nieuwenhuizen gold als inzamelpunt voor voedsel voor het vlakbij gelegen onderduikershol. Nadat we de Drieërweg zijn overge-stoken verlaten we, dieper in het bos, even de route en nemen een pad naar links. Na enig zoeken, vinden we de gekleurde palen die de contouren van het gangenstelsel van het hol markeren. Op nog geen kilometer afstand van een Duitse basis op de Erme-lose Heide verbleven hier gemiddeld vijftien piloten en verzetsstrijders. Uiteindelijk ontdekte de Duitsers het hol en vielen midden in de nacht binnen. Naar verluid waren de onderduikers gewaarschuwd en op hun hoede. Via een ondergrondse vluchtweg wisten ze in hun witte nachthemden ongezien te vluchten. Een Nederlandse politieman heeft de volgende dag de Duitse speurhonden kunnen misleiden en zo de bewoners van Drie kunnen redden.

OMGEWOELDE AARDEAls we tegen de Koningsweg aanlopen, besluiten we nog een extra lusje te maken. Het is prachtig herfstweer en we willen graag wat langer genieten. Helaas komen we, zo midden op de dag, geen wild tegen. Wel zien we op tal van plaatsen omgewoelde aarde, waar zwijnen gezocht hebben naar voedsel. Uiteindelijk zoeken we de juiste route weer op die ons in een rechte lijn terugbrengt naar Garderen.

Download gratis de routebeschrijving en gps-file via liftmagazine.nl

Deze wandeling is slechts één van de 52 wande-lingen uit de Rother wandelgids Nederland. Kijk om te bestelllen en voor welke Rother gidsen er nog meer in het Nederlands zijn verschenen op uitgeverijelmar.nl

40

HIKE & TREKKINGWANDELROUTE SPEULDERBOS