door Monique Marreveld

Michiel Dissel is docent biologie aan het Staring College inLochem. Voor zijn studie onderwijskunde aan de RadboudUniversiteit (voorheen KUN) onderwierp hij samen mettwee collega’s zo’n 150 leerlingen uit 2 havo/vwo aan eenexperiment: een aantal klassen leerde biologie of natuur-/scheikunde traditioneel uit een boek en practica. De anderegroep maakte deels ook gebruik van een elektronische leer-omgeving en internet, en moest zelf opdrachten maken vol-gens de methode van het nieuwe leren. Zij kregen de stofook anders aangeboden. Dissels vraag was of de prestatiesvan de leerlingen op de eindtoets zouden verschillen. Heefthet nieuwe leren in een elektronische omgeving invloed?Dissel: ‘De infrastructuur op onze school is dik in orde, erzijn genoeg computers, best veel eigenlijk, maar er wordt re-latief weinig gebruik van gemaakt. Ik merkte dat veel colle-ga’s bang zijn om computers in te zetten voor de les: ze vre-zen dat leerlingen minder leren als ze het boek loslaten.Hebben we daar wel tijd voor? Snappen ze het wel, zullenhun prestaties niet dalen? Ik hoopte met mijn experimenthet bewijs te leveren dat bij het nieuwe leren in een elektro-

nische omgeving de prestaties van leerlingen er niet op ach-teruitgaan of zelfs verbeteren. Dat zal immers de terughou-dendheid van veel docenten wegnemen.’Behalve door de Radboud Universiteit werd hij ook begeleiddoor zijn stagebegeleider van Kennisnet. In totaal deden zesklassen mee aan het onderzoek. Drie groepen gebruikten hetboek als naslagwerk maar moesten daarnaast een opdrachtmaken: een powerpoint-presentatie of een website over be-paalde thema’s met gebruik van verschillende bronnen. Driecontrole-groepen werkten volledig op basis van het boek: zijmoesten de hoofdstukken lezen en de vragen maken. Beidegroepen kregen een keer in de week les in het practicumlo-kaal: ‘In een echt hart snijden maakt zoveel indruk, datmoet gewoon ook!’, zegt Dissel.

LOGBOEKDissel en zijn collega gaven in de experimentele groepen ookles volgens een andere methode. ‘Ik gaf les aan de hand vaneen powerpoint-presentatie, waarin ik bijvoorbeeld ook eenanimatie gebruikte van een werkend hart. Na afloop mochten

26 didaktief NR 10 / DECEMBER 2005

[ V O ] I C T

Leerlingen die internet gebruiken in een elektronische leeromgeving volgens de me-thode van het nieuwe leren presteren niet minder. Hun cijfers op een eindtoets biolo-gie zijn gemiddeld. Maar ze hebben wel iets extra’s geleerd. Want hoewel ze somsklagen dat het meer tijd kost, doen ze er ook meer voor: ze willen een móóie website.

Het nieuwe leren in elektronische leeromgeving motiveert

Een hart in powerpoint

Aan de slagKennisnet biedt gratis de tools aandie nodig zijn om leerlingen zelfstan-dig opdrachten met ict of internet uitte laten voeren. Via www.websitema-ker.kennisnet.nl kunnen docenten enleerlingen snel een eigen website ma-ken. Wie nog geen idee heeft hoe hijeen en ander kan aanpakken, zonderboek, kan terecht op www.docent.kennisnet.nl, een startpagina voordocenten. Misschien wel het meestpraktisch op deze pagina is de linknaar de zogenoemde vakcommuni-ties. Per vak gegroepeerd is hier eenschatkamer aan lesmateriaal en les-ideeën verzameld, allemaal gratis ver-krijgbaar. Op de onderliggende pagi-na’s worden ook methoden met el-kaar vergeleken door vakdeskundi-

gen. Het is niet langer nodig eerst al-les aan te vragen en dan met de sectiedoor te ploegen. Via de vakcommuni-ties van Digischool kunnen docentenook lesmateriaal en ervaringen uit-wisselen en elkaar bevragen. Onder-steuning op afstand van vakgenotenis zo bereikbaar met een klik op demuis. Via deze startpagina is ook al-gemene informatie over webdidactiekte vinden, www.webdidactiek.kennis-net.nl. Overigens moeten docentenwel lid worden (gratis) van de vak-communities: dit om te voorkomendat er al te vrijblijvend in rondge-neusd wordt. Ten slotte biedt Kennisnet nog hettrain-de-trainer-concept op maat aanscholen: gratis trainingen voor docen-

ten die een trekkersrol willen gaanvervullen op ict-gebied op hun school.De tweedaagse training kan binnengrote onderwijsinstellingen in compa-ny worden gegeven, maar kan ook opverschillende locaties in Nederlandworden gevolgd door groepen docen-ten van verschillende scholen. Erwordt vanuit een didactisch conceptaandacht besteed aan het gebruikvan internet en Kennisnettoepassin-gen en deskundigheidsbevorderingvoor de docenten. De bedoeling is na-melijk dat docenten die de traininggevolgd hebben, het didactische ge-bruik van ict in hun school gaan be-vorderen onder collega’s. Voor meerinformatie www.traindetrainer.ken-nisnet.nl.

DID1510_TDS_nr10_dec 24-11-2005 09:07 Pagina 26

de leerlingen de les afsluiten met een harttest op internet.Korte testjes waarin ze meteen resultaten zien. De les werd zoveel levendiger dan wanneer ik alleen plaatjes in het boek enop het bord laat zien (en zeker met mijn tekentalent!).’ Vervolgens liet Dissel de leerlingen in groepjes aan een op-dracht werken. Een voorbeeld: ga eens na wat anti-stoffendoen of waarom je een andere bloedgroep dan je ouders kanhebben. De groepjes waren onderverdeeld: in de experimen-tele groep waren er twee klassen die werkten in een geslotenelektronische leeromgeving Teletop en één groep die msn,internet en mail gebruikte. Dissel: ‘Omdat ze dit in groepjes moesten doen, was het te-vens een oefening in sociale vaardigheden, in communica-tie en samenwerken. Om de vraag te beantwoorden moestenze informatie verzamelen op internet, maar die informatieook ordenen en kritisch verwerken. Tik bloed in op googleen je krijgt twee miljoen hits; de onderwijszoekmachinewww.davindi.kennisnet.nl bleek wat dat betreft veel gerich-ter te werken: 25 hits.’ Voor ze aan de opdracht begonnen, konden leerlingen ooknog een diagnostische toets doen op internet, om te contro-leren of ze genoeg basiskennis hadden voor het maken vande opdracht. Daarbij moesten ze een soort logboek bijhou-den, om te kunnen aantonen welke stappen ze namen tij-dens het werken aan hun opdracht. Diagnostische toets enlogboek bleken probate middelen om het meest simpeleknip- en plakwerk te voorkomen. De leerlingen die in eenelo werkten, hadden overigens ook thuis toegang tot de elo.

TROTSAan het eind van het onderzoek maakten alle leerlingen de-zelfde eindtoets. De prestaties van de verschillende groepenbleken niet te verschillen. ‘Ze hadden hetzelfde geleerd over

bijvoorbeeld bloed’, aldus Dissel. Maar de leerlingen in deexperimentele groep hadden tevens een surplus gepresteerd:ze hadden immers nieuwe vaardigheden opgedaan (websitemaken, powerpoint, samenwerken, informatie verzamelen,ordenen, verwerken). Maar waren ze nu ook enthousiaster? Dissel moet een beetjelachen om die vraag: ‘Ze gaan natuurlijk niet toegeven datze biologie leuk vinden. Ze klaagden dat hun opdrachtenmeer tijd kostten dan normaal. De controlegroepen kondengewoon de vragen uit het boek beantwoorden en warenklaar. Die lazen de teksten in het boek pas vlak voor de repe-titie. Maar deze experimentele groep moest veel meer metde stof aan de slag, anders kregen ze hun website of hun pre-sentatie niet af. Aan de andere kant waren ze – ondanks hunklachten – ook veel gemotiveerder. Hun website moest welmóói worden, ze wilden niet afgaan. Andere leerlingen kon-den immers hun website opklikken. Ze waren er ook trotserop, lieten een website bijvoorbeeld aan hun ouders zien.’Dissel is overigens de eerste om dit surplus te relativeren. ‘Zewaren nu natuurlijk gemotiveerd; omdat het de sleur door-brak. Het was iets bijzonders. Je hebt kans als ze bij iedereles een pp moeten maken, dat ze er niks meer aan vinden. Alben ik ervan overtuigd dat het een vanzelfsprekende maniervan werken is die beklijft. ‘Mensen leren beter wanneer ze het op hun eigen manierdoen en wanneer ze samen leren, dat is een van de lessenvan het nieuwe leren. En deze manier van werken sluit na-tuurlijk goed aan bij de leefwereld van deze “screenagers”zoals Wim Veen deze generatie veelvuldig heeft genoemd.Zij zitten dagelijks achter de pc en ervaren het als vreemddat de doorsnee school er zo weinig mee doet. Werken metict op een goede manier moet hun prestaties op den duurten goede komen.’

didaktief NR 10 / DECEMBER 2005 27

PA

TR

ICK

VA

N G

EMER

T

Michiel Dissel: ‘Mensen leren beter wanneer ze het op hun eigen manier doen’

DID1510_TDS_nr10_dec 24-11-2005 09:07 Pagina 27