Het kader voor een vernieuwd Brownfield-beleid in Vlaanderen

Studiedag ruimtelijke visie, principes en strategie - ACV/ACW ism AWV

Meer doen met minder ruimte…Vraag…

Bevolkingsgroei Vlaams gewest 1988-2007 (bron: rijksregister-website FOD Economie)

Druk op ruimte:

-Stijgende bevolkingsdichtheid

-Veranderende levensgewoonten en eisen met impact op vraag ruimte:

- Wonen- Recreatie- Industrie en landbouw- Natuur- Mobiliteit …

(bron: Vrind 2011)

Meer doen met minder ruimte…… en aanbod

Aanbod oppervlakte bestemde en beschikbare industrieterreinen Vlaanderen (al dan niet uitgerust)

(Bron: GIS bedrijventerreinen eind 2010 Agentschap Ondernemen)

Meer doen met minder ruimte…blijvende druk op niet bebouwde gronden…

(bro

n:

Vrin

d 2

01

1)

2010: 26,4% Vlaanderen = bebouwd

Alternatieven…?

Brownfields in Vlaanderen...

- langdurig verwaarloosde & leegstaande industriële complexen (>10 ja(a)r(en))

- meestal verontreinigde ruimtekankers - vaak strategisch aan verkeersknooppunten (water,

spoor of weg)

- ingebed stedelijk weefsel of aan de rand- soc.-econ achtergestelde buurt

Eigenschappen Brownfield

- MAAR eigenschappen maken gronden waardevol!- troeven voor (lokaal) bestuur

- opwaardering (sociaal) verwaarloosde buurt/terrein- sociaal-maatschappelijk verantwoorde en economisch rendabele

sites (multimodale ontsluiting)- (lokale) tewerkstelling (opl. mob. problematiek)- stimulans lokale economie en inkomsten- verhoging sociale cohesie en revitalisering vernieuwd

stadsdeel/industrieterrein …

Opportuniteiten Brownfield herontwikkeling ?

Aanbod opp (ha) Brownfields

Waarvan 70% industrie

Aanbod GIS bedrijventerreinen

27 convenanten

30 aanvragen

Sept 2010

Antwerpen 256,14 16 190,50 218,6Vlaams-Brabant

27,93 26,84 38,34 104,4

West-Vlaanderen

57,71 35,29 65,1 347,7

Oost-Vlaanderen

206,87 233,14 308,01 141,6

Limburg 7,95 1,73 6,78 790,5

Vlaanderen 556,61 313,00 527,73 1602,8

Mogelijk aandeel Brownfields in ruimteaanbod vs bestaand aanbod bedrijventerreinen?

GIS oef eind 2010 databank AO

Uitdagingen brownfieldproject:

Fire in 1904Industrial heritage

42. Blue gate Antwerp (IPZ) - voor

Enkele voorbeelden Industrie -> industrie

42. Blue gate Antwerp (IPZ) - na

Geraamde kosten bouwrijp maken (aankopen, studies, sanering en basisinfrastructuur): 80.000.000 EuroDuur convenant: 20 jaar

29_PSR 8870 Izegem

34. Rittweger – Machelen - voor

29_Project_PSR 8870 Izegem

Geraamde kosten bouwrijp maken (aankopen, studies, sanering, basisinfrastructuur): 12.000.000 Euro

Duur convenant: 7 jaar

34. Rittweger – Machelen - na

56. Gentbrugge – Den Draad - voor

Industrie -> gemengd

Geraamde kosten eindafwerking (aankopen, studies, sanering, basisinfrastructuur en bouwwerken woning, kantoor en kmo): 30.000.000 Euro

Duur convenant: 10 jaar

56. Gentbrugge – Den Draad - na

BPA G9 ARBED ZUID

29_PSR 8870 Izegem

29. Izegem PSR - voor

Industrie -> wonenIzegem

29_Project_PSR 8870 Izegem

losstaande units met 180 wooneenheden (max. 6 bouwlagen)

Villa

29. Izegem PSR - na

Geraamde kosten bouwrijp maken (aankopen, studies, sanering, basisinfrastructuur): 12.000.000 Euro

Duur convenant: 7 jaar

32. Kortrijk – Corteria - voor

32. Kortrijk – Corteria - na

Geraamde kosten bouwrijp maken (aankopen, studies, sanering, basisinfrastructuur): 18.000.000 Euro

Duur convenant: 5 jaar

Woonproject met 33 appartementen, 81 duplexwoningen, kinderdagverblijf en buurtwinkel – centraal groenzone van 650 m²

Succesfactoren herontwikkeling?- ~ alle vastgoed projecten = investering is risicovol- Brownfields lager rendement klassiek

vastgoedproject?- Ok mits verlaging risico’s en verhoging

zekerheden ivm knelpunten- Nieuwe ruimtelijke visie actuele en toekomstige

behoeftes

Draagvlak

-Slaagkans ↗ betrokkenheid stakeholders ↗ (buurtbewoners, overheden, politiek, eigenaars, huidige uitbaters, …)

-Structureel overleg en facilitatie tussen partijen

Afspraken

-Procedure = complex proces met nood aan multidisciplinaire en geïntegreerde aanpak van bodemsanering, ruimtelijke ordening, mobiliteit, ontsluiting, communicatie, financiering…

-Voorspelbaar gedrag en verbintenissen overheid (vergunningen, RUP, ontsluiting, …)

Financieel

-Financiële risico’s spreiden over ≠ projecten en mbv brownfieldfonds

-Goede bodemonderzoeken : inschatting saneringskost opstallen en grond

-Functiegericht saneren behoort tot de mogelijkheden (restrisico)

-Financiële hefbomen (sectorale wetgeving): geen registratierechten, geen borg sanering, geen leegstandsheffing , beschikbaarheid afbraaksubsidies, …

Succesfactoren herontwikkeling

Levenscyclus van gronden/terrein

RegulerendInvesterend

Faciliterend

Ondersteuning (Vlaamse) overheid?

Brownfield herontwikkeling in Vlaanderen Voor 1999:

• geen specifiek Brownfieldbeleid ( wel thematisch gelinkte initiatieven)

Na 1999:• Vermelding “Brownfield” in nota’s milieu en economie• Ovam en strategisch project Brownfields (2000-2004)

• 2007: Brownfieldecreet (Voorziet facilitair kader herontwikkeling Brownfields en contractuele verbintenis tussen partijen dmv convenant

Convenant:– Overeenkomst van burgerlijk recht– Tussen

• Vlaamse Regering

• Actoren– Projectontwikkelaars– Grondeigenaars– Financiers

• Regisseurs– Gemeente- en/of provinciebesturen– Vergunningsverlenende overheden– Subsidiërende overheden

Structuur brownfieldconvenant

• Juridische vertaling afspraken betrokken partijen• Hoofdzakelijk inspanningsverbintenissen• Geen afbreuk aan bestaande wetgeving en procedures!

Inhoud convenant:• Opsomming partijen• Omschrijving brownfieldproject (voorwerp en locatie)• Verbintenissen verschillende partijen• Duur convenant• Begeleiding en opvolging realisatie project (Stuurgroep)• Remediërende maatregelen (Verzoeningscommissie)• Modaliteiten m.b.t. wijzigingen – toetreding – uittreding -

ontbinding

Voordelen zoals voorzien in Brownfielddecreet – Financiëel: wegnemen obstakels eigendomsoverdrachten

• Vrijstelling financiële zekerheden OVAM• Vrijstelling registratierechten

– Eénloketfunctie voor oa. :• Projectaanvragen• Organisatie multipartijen overleg, onderhandelingen en opvolging

Brownfieldconvenanten• Toewijzing “Vlaamse onderhandelaar” aan project

– Vergunningen:• Verlening stedebouwkundige vergunning door gewest (met uitz.

woonprojecten met “sociale last” ~ Decreet Grond- en Pandenbeleid => CBS)

• Ondersteuningsmaatregelen door openbare besturen (vb. opleggen erfdienstbaarheden)

Te doorlopen procedure• Oproep tot indienen projecten incl toelichting door indiener• Onderzoek volledigheid, ontvankelijkheid en gegrondheid• Beslissing VR start onderhandelingen• Onderhandelingen o.l.v de 3 onderhandelaars• Goedkeuring ontwerpconvenant door VR• Publieke informatie- en inspraakvergadering• Goedkeuring convenant door VR• Ondertekening convenant alle partijen• Oprichting stuurgroep voor opvolging realisatie project

• Opmerking: Brownfieldcel bewaakt ganse proces in naam VR

Informatie- en inspraakvergadering• alle geïnteresseerden informeren over het betrokken

brownfieldproject (in zaal van gemeente en na publieke aankondiging in minimaal 2 lokale bladen (passe-partout en streekkrant; min 2 weken voor infosessie)

• informatie inwinnen die belangrijk kan zijn in kader van verdere realisatie van project (opmerkingen, suggesties, bezorgdheden, kritiek, …)

• bij het afsluiten definitieve brownfieldconvenant rekening gehouden met geformuleerde opmerkingen, aanbevelingen en bezwaren

• Vervangt NIET inspraakmoment RUP, milieuvergunning, MER ea.

Enkele resultaten…1ste oproep 2007:

50 projectaanvragen42 ontvankelijk en gegrond29 convenanten

2de oproep 2010:30 projectaanvragen22 ontvankelijk en gegrond14 (bijna getekende) convenanten

3de oproep 2012:vanaf heden met permanent decreetmin 1 jaarlijkse oproep

Spreiding convenanten

Meta-evaluatie decreet en instrument convenant (15 maart 2011 VP)

- Hoofdzakelijk procesevaluatie (SWOT-analyse)

- Uitgebreide bevraging : actoren en regisseurs, onderhandelaars, Brownfieldcel, accountmanagers AO

- input visie-nota

Brownfield beleid in Vlaanderen

Sterkten - voordelen- Financiële stimuli- Rol onderhandelaars: constructieve en

resultaat-gerichte aanpak => stimuleren dynamiek

- Autoriteit van Brownfieldcel

Enkele resultaten SWOTZwaktes – tekortkomingen-Eerste oproep lange opstartperiode en doorlooptijd-Onbekendheid en beter afstemming nodig bestaande overheidsinstrumenten-Tot heden geen afwijking sectorale wetgeving-Geen duidelijke stopprocedure

Opportuniteiten - kansen- Multidisciplinaire overlegplatformen- Dynamiek faciliterende aanpak- Leidende ambtenaren in de

Brownfieldcel

Bedreigingen - mogelijke problemen- Verwachtingen te hoog / niet ingelost

(oa. mbt onteigeningen, één loket vergunningen, afwijken procedures/ termijnen, …)

- Nood kanalisering en afstemming instrumenten

- Nood meer integrale projectbenadering en afstemming administraties

Visienota 29 april 2011 VR- Instrument convenant heeft effect niet gemist (hefboom, stimulans aanslepende of geblokkeerde herontwikkeling sites)- Kader

- Onbepaalde duur- Jaarlijkse oproep- Verfijning (bestaande) inventarissen- Afstemming berx-sauwens- Onderhandelaars begeleidende opdracht- Behouden structuur brownfieldcel

- Stimuli- Betere bekendmaking sectorale beleidsinstrumenten- Behouden vrijstelling registratie recht en waarborg- Prioritisering bestaande sectorale middelen naar brownfields

- Terreinen- Niet enkel economische (her)bestemming- Blackfield => Saninvest

Decreet - 23 dec 2011- Bestendiging krachtlijnen huidige decreet in

decreet onbepaalde duur- Vaste oproepmethodiek (min 1 call per jaar)- Stopprocedure- 2 jaarlijkse evaluatie instrument convenant - Decretale verankering Brownfieldcel en

onderhandelaars

Complementair beleid

- Nota Sauwens en Berx- Procesnota Ruimtelijke economie

(decreet volgt nog): focus op verouderde bedrijventerreinen en brownfields

- Saninvest voor sanering Blackfields (PMV & OVAM)

EcoclustersCradle-to-cradle …

40

Toekomst?

Infowww.brownfieldconvenanten.be

Koen.Miseur@agentschapondernemen.be