Het Jeannette Noëlhuis is een leefgemeenschap in Amster-€¦ · zo zingen wij nu de psalmen in...

2 • Jeannette Noëlhuis

Het Jeannette Noëlhuis is een leefgemeenschap in Amster-dam Zuidoost. Onze levensstijl is gebaseerd op eenvoud,gastvrijheid, gebed en directe actie voor een betere samen-leving. De gemeenschap is ontstaan vanuit de CatholicWorkerbeweging in de Verenigde Staten.

De Catholic Worker is een beweging van radicale christenenen is pacifistisch en anarchistisch ingesteld: onze loyaliteitaan het Koninkrijk van God is groter dan onze loyaliteit aanhet Koninkrijk der Nederlanden. Ons streven is om het evan -gelie handen en voeten te geven door vreedzame getuige-nissen op plekken waar het wringt en door concrete hulpaan de armsten.

In het evangelie van Matteüs (hoofdstuk 25) zegt Jezus:“Al wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzien-lijksten van mijn broeders en zusters, hebben jullie voor Mijgedaan.” Tot de onaanzienlijksten anno 2020 horen ook demensen in onze samenleving die wij het stempel ‘illegaal’opdrukken. Daarom leven we samen met rond de twaalfmensen zonder papieren, die soms nog wel en soms ook nietuitzicht hebben op een verblijfsvergunning. We (proberente!) delen wat we hebben met anderen die minder hebben.We vragen geen salaris voor wat we doen. Sommigen vanons dragen financieel bij, anderen krijgen kost en inwoning.

In onze kerngroep en gemeenschap werken christen-anar-chisten en sociaal-democraten, veganisten, vegetariërs envleeseters, hardcore protestanten en Latijn prevelende ka-tholieken, jong en iets minder jong, bewust baanlozen en

voltijds werknemers, vrouw en man, homo en hetero, sa menonder één dak. De Catholic Worker heeft geen partijpro-gramma of hoofdkantoor. Ieder binnen de beweging zoektsteeds opnieuw naar nieuwe en oude antwoorden op de vra -gen van de tijd. We zien het als een persoonlijke taak vanieder om te helpen wanneer iemand in nood is. We makengeen aanspraak op overheidsgeld. Dankzij de steun vanveel mensen, engelen en Gods erbarmen kan deze gemeen-schap bloeien.

Achterste rij van links naar rechts: Margriet Bos, Marie Huinink, Gerard Moorman, Frits ter Kuile.Middelste rij van links naar rechts: Daan Savert, Sofie Jansen, Nóra Dudás en Gerritjan Huinink met Teun.Onderste rij van links naar rechts: Maria Meinora, Wanda Huinink met Lola en Susan van der Hijden.Niet op de foto: Willem en Talitha van Engen-Cocquyt.

Woord vooraf

Huisnieuws - door Pieter van Ginneken

Een heilige voor deze tijd - door Robert Ellsberg

Dorothy Day, anarchiste en pacifiste - door Frits

Heilige soep - door Sofie

Update Dorothy-gemeenschap - door Sofie

28 november 2020: Dorothy DAY, komt allen!

Kate Hennessy over haar grootmoeder - interview

Bedelnap

Open grenzen, helemaal zo gek nog niet - door Frits

Peter Maurins visie voor een nieuwe wereld - door Daan

Altijd bewust van Gods aanwezigheid - door Gerard

Vrijwillige armoede - door Margriet

Biografie over Dorothy Day

Noëlhuis agenda

Contactgegevens

Jeannette Noëlhuis • 3

INHOUD

3

4

8

11

12

13

14

16

19

20

21

23

24

25

26

27

WOORD VOORAF

Op 24 september 2015 sprak paus Franciscus het AmerikaanseCongres toe. Tot stomme verbazing van alle Catholic Worker-gemeenschappen ter wereld, noemde de paus de naam vanDorothy Day in één adem met die van Abraham Lincoln, MartinLuther King en Thomas Merton. “Een natie kan als groot wor-den beschouwd wanneer zij streeft naar rechtvaardigheid enhaar best doet voor de zaak van de onderdrukten, zoals Doro-thy Day deed door haar onvermoeibare werk”, aldus de paus. We moeten er als Catholic Workers wat aan wennen dat onzeoprichtster steeds bekender raakt. Bij haar overlijden in 1980werd zij weliswaar bewonderd door velen, binnen en buiten dekerk. Maar ze was politiek veel te uitgesproken, haar socialeinzet was veel te radicaal om ooit het grote publiek te bereiken.Dachten we. Haar radicaliteit vormde voor de kerk geen belem-mering om haar in 2000 uit te roepen tot ‘dienares van God’,de eerste fase in het proces van heiligverklaring. Dorothy’sleven van gebed, vrijwillige armoede en solidariteit met dearmsten overstijgt de beweging die zij is begonnen.

Precies veertig jaar na de dood van Dorothy Day willen wij haarook in Nederland duidelijker voor het voetlicht brengen. Op 28november vindt een speciale Dorothy DAY plaats in stadskloos-ter La Verna in Amsterdam (zie de middenpagina’s). ‘Deo Vol-ente’, zeggen we er in deze tijden van corona bij. Van hartewelkom als u meer wil weten over haar leven en visie op kerk ensamenleving!


- door Pieter van Ginneken

Zo is het alweer vier jaar geleden datHerman en Anna in het Noëlhuis neer-streken met het plan om binnen afzien-bare tijd ergens anders een verwantewoongroep op te zetten. Sofie en Wil-lem hadden daar wel oren naar; zij kwa-men eveneens in het Noëlhuis wonen.Het klikte zo goed met de nieuwko-mers, dat de voorziene interimperiodeintussen flink is uitgelopen. De 'JongeHonden' zijn goed op elkaar ingespeeldgeraakt en presenteren zich al een poosals Dorothy-gemeenschap. Alleen heb-ben ze er nog een hele puzzel aan omeen onderkomen voor de nieuwe ge-meenschap te realiseren. Elders in dezeKorrel Zout doet Sofie verslag van de ac-tuele stand van zaken. Wat een weelde, zoveel gemotiveerdemensen in huis! Prachtig om mee te ma -ken hoe serieus ze hun koers uitzetten

en veerkracht ontwikkelen om op eigenvleugels verder te gaan. In het Noëlhuisdoen ze niet alleen inspiratie en energieop, ze geven het Noëlhuis ook een flin -ke boost.

Aderlating en supportBegin maart zijn Anna en Herman in eentot camper omgeturnde mini-bus ge-klommen, om eerst 'een maand of wat'door Scandinavië te trekken. Met hundochtertje Naomi, twee jaar oud nu, wil -len ze langsgaan bij familie en vriendenvan Anna, de huwelijkssluiting van Anna'szus meemaken, en dan verder de elan-den achterna tot in de poolcirkel. Zij wo -nen niet langer in het Noëlhuis, en hopen vanaf juni terecht te kunnen op denieuwe locatie.De aderlating in het Noëlhuis, wie weetstimuleert die juist wel de vitaliteit. Nó raDudás versterkt sinds april de gelede-

HuisnieuwsSinds een jaar of zes draai ik nu als vrijwilliger mee in het Noëlhuis, nietpermanent, wel geregeld een week of zo, soms een maand. Het hier gepre-senteerde huisnieuws heb ik dus niet geheel ter plekke meegemaakt. Welben ik intussen vertrouwd met de onderstromingen waarop de feiten drij-ven. Als ik mijn ogen dichtdoe zie ik verbindingslijnen lopen tussen allerleischijnbaar chaotische voorvallen in huis, ook op wat langere termijn.


ren. Nóra komt uit Hongarije en heeftzes jaar in Oudezijds 100 gewoond, eengemeenschap op de Amsterdamse wal-len. Zij heeft kerkmuziek gestudeerd enzo zingen wij nu de psalmen in beurt-zang! Haar kater Brúnó heeft het naarzijn zin bij ons. En vanaf september komter weer een ASF-er meedraaien - een Duit -se jongere van Aktion Sühnezeichen Frie -densdienste - bij wijze van overbrug gings -jaar tussen middelbare school en ver-volgopleiding. Een mooie vorm van support komt ookvan Gerritjan. Op zijn geruisloze manierzorgt hij dat uitgeleefde ruimten in huiseen flinke opknapbeurt krijgen. Nu ertwee of drie plekken opgefrist zijn krijgteigenlijk iedereen al goede zin. Vladi-mir, één van de huisgenoten, heeft vak-bekwaam zijn eigen kamer aangepakt,

bewonderenswaardig. En met name degebedsruimte, centraal bij binnenkomst,is prachtig gerenoveerd. Igor, vroegerebewoner van het Noëlhuis, heeft daarals een ware bouwvakker aan bijgedra-gen. Gerritjan verstaat de kunst van hetweglaten! Hij heeft de plaats waar wijbijna dagelijks samen bidden nog trans -paranter en ingetogener weten te krij-gen. De glorieus liefdevolle Christus ophet Kruis van San Damiano heeft nu geenandere blikvangers meer om zich heen.Dat geeft een verstilde directheid waargeen hectiek uit de gang of de keukente genop kan.

Ora et laboraZonder bidden zou het Noëlhuis onbe-staanbaar zijn. Iedereen in huis, of methet huis verbonden, ervaart dat; u hoort

daar vast ook bij. Tot in de verborgenhoekjes van onze verslagenheid, boos-heid, hoop en toewijding hunkeren wijnaar heling, heil, heiliging. Bidden enwerken staan niet haaks op elkaar. Werkhoeft niet ten koste te gaan van gebed,maar kan juist gebed stimuleren, envice versa. Wie geen vuile handen maakt,bouwt ook geen innerlijke spankrachtop. In het Noëlhuis is dit telkens opnieuween hot item: hoe houd je stevig aanpo-ten in balans met spirituele diepgang?Of aangescherpt: hoe kun je een activis-tisch statement maken zonder evaluatievan je motieven om dat te doen? Frits,Margriet, Sofie en Susan zijn momenteeldruk bezig met zo'n evaluatie. Want bin -nenkort moeten zij voorkomen vanwegebewust gekozen activistisch protest te -gen atoombewapening en milieuvervui-


ling. Om zich in de rechtszaal effec tieverte kunnen verantwoorden willen zij vantevoren brainstormen met geestver-wanten binnen en buiten het Noëlhuis.Lydia, gevlucht uit Egypte, leeft met harten ziel uit haar koptische geloofsover-tuiging. Ze neemt graag deel aan onzegebedsdiensten in huis. Die gaan in hetNederlands of het Engels, daar heeft zenog moeite mee. Maar ze komt toch, enbrengt haar Arabische bijbeltje mee.Wanneer onze Schriftlezing ten einde is,leest Lydia dezelfde tekst nog een keervoor in haar eigen taal. Pinksterervaringin a nutshell. Ja, en voortaan wil Lydia opzondag met mij mee (als ik er ben) naarde eucharistieviering in het centrum vanAmsterdam, want de liturgie daar doethaar koptische gemoed zo goed. Zon-der aarzeling - regeltjes of niet - gaat zemee ter communie. Wat een kracht omvan vluchten thuiskomen te maken! Sta me toe deze lijn nog even door tetrekken. Zo’n gelijkgestemdheid zoutoch misschien ook kunnen met islami-tische huisgenoten? Abraham is onzegezamenlijke aartsvader. In onze gebeds -ruimte komt er wel eens iemand biddenmet het gezicht naar Mekka, alleen, instilte. Tijdens de Ramadan breken wevaak samen de vasten en wordt er samengebeden. Maar zou er niet van weers-kanten nog meer toenadering te vindenzijn? Ik denk aan de indrukwekkendefilm 'Des hommes et des Dieux': in het

Algerijnse dorp Tibhirine was zo'n be-trokkenheid er in hoge mate. Ik kaart hetwel eens aan, maar het gaat nog niet zovanzelfsprekend. Wie kan ons verder opweg helpen?

SurpriseAch, en laat het nu uitgerekend die won -derbaarlijke bisschop zijn die ons in el-kaars armen jaagt: Sinterklaasavond isin het Noëlhuis een geweldige hit, ont-zettend leuk. Bewoners uit een vreemdland snappen er aanvankelijk geen houtvan. Ze hebben een lootje getrokken, enmoeten aan de slag. Een gedicht, hoe -zo, wat is dat voor iets? Rijm, nooit vangehoord. Nee, ik kan niet eens schrijven.Vertel dan eens, voor wie moet jij eensurprise maken? Dat mag ik aan niemandverklappen. Ja, maar als je wilt dat ik injouw plaats een gedicht schrijf, moet ikhet wel weten. O ja, natuurlijk, nou ....Per soonlijk aas ik elk jaar op zulke bui-tenkansjes. Weliswaar moet ik dan eenpaar verzen extra produceren, en dat inde gewenste taal, maar je kunt er heer-lijk iedereen mee op het verkeerde beenzetten. Als ik een vers maak alsof het vanAbdul komt en bestemd is voor Janita,kan ik zogenaamd per ongeluk ook an-dere dierbaren in de maling nemen.Noem het biljarten over de band. De bij-behorende surprises zijn vaak enormcreatief gemaakt, soms een compleetbouwwerk. Daar hoef je nu weer géén

Nederlander voor te zijn; al kunnen dieer bepaald ook wat van! Op ons Sinter-klaasfeest komt er een vrolijk mozaïektevoorschijn van wat er in huis allemaalspeelt. Grappig hoe goed we elkaar door -hebben!

ExpansiedrangEn dan is er natuurlijk de tuin achter de


kerk van Duivendrecht. In goed overleghebben wij een gedeelte daarvan in ge-bruik. Het lukt niet altijd om onze ex-pansiedrang in te tomen. Achter de tuinloopt een sloot. Aan de overkant daar-van lonkt een verwilderde weide langshet talud van de trein- en metrorails.

Woest land. Bramen en onkruid woeke-ren er naar hartenlust. Het lukt ons in-tussen wel om die eronder te houdenmet een bosmaaier, vooral dank zij hetnoeste zwoegen van onze voormaligehuisgenoot Raed. Van lieverlee winnenwe terrein. Intussen hebben we her en der van allesaangeplant: fruit- en sierbomen, klein-fruit, bloemdragende heesters, deelszelf gestekt en opgekweekt. Het groeiten bloeit er allemaal op los. Pompoen-planten klimmen meters hoog de boomin. De bamboe rond de zelf gecreëerdevuurplaats proberen we een halt toe teroepen door een kunststof strip van tien -tallen meters lang en 60 centimeter diepde drassige grond in te brengen met be-hulp van een kleine graafmachine vanWanda’s broer. Onder de hoede vanAiyun, de echtgenote van Frits, en tweevoormalige huisgenotes uit China, wor-den er inlandse en exotische groentengekweekt. Soms eten we daarvan in hetNoëlhuis, en er gaat keukenafval terugnaar de composthoop. Evenwel, waar flora gedijt, laat faunazich niet onbetuigd. Behalve een buizerd,een specht, ganzen, reigers en meerkoe -ten zien we nu ook een hele zwerm hals-bandparkieten neerstrijken. Die jongenmaar aan en zijn verzot op de uitlopen -de knoppen en vruchten van onze fruit-bomen. Ons voortvarende tuinbeleidloopt dus ook tegen grenzen op.

CoronaEn toen was er het coronavirus. Dit huis-nieuws wordt tijdens het prille beginvan de lente geschreven. Als bijna tach-tigjarige moet ik mij nu verre houdenvan de gemeenschap. De oudste huis-genote van boven de zestig is herstel-lende van chirurgie en chemo en maaktzich klaar om terug naar Afrika te gaan.Ze is op stel en sprong elders onderge-bracht toen de eerste Noëlhuizer symp-tomen kreeg. We hopen dat we op tijdwa ren. En hoe doe je dat, quarantainemet bijna twee dozijn mensen?! Mogende niet inwonende geïllegaliseerde Chris -tussen uit de buurt hun kleren nog ko -men wassen?Zij geven nu hun was af bijde deur terwijl ze zelf buiten blijven. Ho-pelijk niet voor lang. Wie mag er bood-schappen doen? Vergaderen met tweebeeldschermen met kerngroepsleden er -op die niet mee mogen vergaderen van-wege ziekteverschijnselen. Het is bijnaniet te doen! We hopen met de rest vande wereld er zo goed mogelijk samendoorheen te komen.Wat mij vooral zo goed doet in het Noël -huis is de ruimhartige eensgezindheid.Het gaat er best stevig aan toe soms,maar we kunnen van elkaar op aan. Uit-eindelijk klopt het: iedereen mag er zijn,eigen verantwoordelijkheid inbrengen.Grote dank aan u allemaal die daarin on -ze deelgenoot wilt zijn. Uw meeleven ensteun gaan recht naar ons hart. Ω

Pieter aan het werk in de tuin


- door Robert Ellsberg

Dorothy Day werd tijdens haar leven vanalles genoemd. Sommigen noemdenhaar een communist. Dat stoorde haarnauwelijks. Eind jaren ’70, toen oude FBI-dossiers konden worden opgevraagd,kwam ik erachter dat ook Dorothy in degaten was gehouden. Ik kan me goedhaar reactie herinneren toen ik voorlaswat J. Edgar Hoover, directeur van de FBIvan 1935 tot 1972, over haar had geschre -ven: "Dorothy Day is een bijzonder on-voorspelbaar en onverantwoordelijk per -soon. Zij heeft deelgenomen aan activi-teiten die er sterk op wijzen dat ze be-wust of onbewust wordt gebruikt doorcommunistische groeperingen." Haar re -actie: “How wonderful! Lees dat nog eens!”Er waren ook mensen, en dat waren ervelen, die haar een heilige noemden.Daar voelde ze zich heel erg ongemak-kelijk bij. "Wanneer ze je een heiligenoemen," zei Dorothy, "betekent dat in

feite dat je niet serieus hoeft te wordengenomen." Voor Dorothy waren heili-gen geen supermensen. Heiligen bete-kenden veel voor haar, het waren haarmetgezellen en gidsen bij de navolgingvan Christus. Ze voelde zich gesteund teweten dat ook zij hadden geworsteldom trouw te blijven aan hun roeping, enbesefte maar al te goed dat veel heiligenin hun tijd vaak werden beschouwd alsexcentriekelingen en lastpakken. "Wezijn allemaal geroepen om heilig te wor-den," schreef ze, ". . . en laten we ein-delijk eens onze bourgeois angst voor ditwoord loslaten. In zoverre we groeien,ons oude zelf achter ons laten en de wegvan Christus durven gaan, is er al iets vanhet heilige, goddelijke aanwezig."

Zalig die werken aan rechtvaardigheidAls we Dorothy Day beschouwen als eenmoderne heilige, moeten we bedenkenwat haar bijdrage is aan de kerk en we-reld van nu. Dorothy zelf was zich er al

jong van bewust dat er behoefte wasaan een nieuw type heiligen. Ze schreef:“Ik kon zien hoe nobel het was om je le -ven te geven voor de zieken, de vermink -ten, de melaatsen. Maar waar waren deheiligen die zich ervoor inzetten de sa-menleving te veranderen, die niet alleende slaven zorg boden maar werkten voorde afschaffing van de slavernij?"Dit was precies de uitdaging die de aan-zet vormde voor de roeping van Doro-thy. Ik zou dit de eerste grote gave vanhaar aan de kerk willen noemen. Hetwas haar roeping om liefdadigheid tekoppelen aan sociale rechtvaardigheid.Dorothy wijdde haar leven aan de wer-ken van barmhartigheid: de hongerigenvoeden, de naakten kleden, de daklo-zen onderdak bieden. Maar dat was niethet enige. Ze streed tegen een maat-schappelijke systeem dat zoveel liefda-digheidswerk noodzakelijk maakte."

Zalig de vredestichtersDe tweede grote gave van Dorothy Dayaan de kerk is zonder twijfel haar trouwaan het ideaal van evangelische geweld-loosheid. In de eerste eeuwen van dekerkgeschiedenis werd dit ideaal breedgedragen. Maar na de bekering van kei-zer Constantijn begin vierde eeuw ver-

Robert Ellsberg, schrijver en redacteur bij de bekende Amerikaanse uitgeverOrbis Books, maakte van 1975 tot aan de dood van Dorothy in 1980 deel uitvan de Catholic Worker in New York. Hij was verantwoordelijk voor de pu-blicatie van de brieven en dagboekaantekeningen van Day. Hij ziet het pro-ces van canonisatie dat momenteel gaande is als een enorme kans om hetverhaal van Dorothy’s leven bekend te maken, binnen en buiten de kerk.

Een heilige voor deze t


dween dit ideaal op de achtergrond enwerd vervangen door de leer van derechtvaardige oorlog.Jarenlang heeft Dorothy als een roepen -de in de woestijn benadrukt dat we dewoorden van Jezus letterlijk moeten ne -men, "Heb uw vijanden lief. Doe goedaan hen die u vervolgen." Dorothy heeftmeer dan wie ook de kerk geholpen dezevergeten boodschap van vrede weer se-rieus te nemen. Ze verzette zich tegenalle vormen van oorlog en geweld, nietalleen met woorden maar ook met pro-

fetische acties. Daarvoor is ze herhaal-delijk gearresteerd en gevangen gezet.Door haar standvastig getuigenis tij-dens opeenvolgende oorlogen heeft Do -rothy het geweten van de kerk uitgedaagden aangescherpt.

Zalig die trouw zijn aan het evangelieOnder de officiële heiligen zijn helaasmaar heel weinig voorbeelden te vindenvan leken die een heilig leven leidden. Ditis wat mij betreft een derde grote gavevan Dorothy aan de kerk. In de jaren ’30

van de vorige eeuw begon zij als vrouween katholieke sociale beweging van le -ken. Ze deed dat op eigen initiatief, zon-der toestemming te vragen van ker ke-lijke autoriteiten. Dat was in die tijd on-gehoord. Maar zij vond het niet nodigom toestemming te vragen om radicaalhet evangelie in de praktijk te brengen.Dorothy heeft nooit een officiële benoe-ming gevraagd of ontvangen van dekerk. En toch verwierf ze een gezag datniet gebaseerd was op een institutio-nele positie of officiële status. Haar ge -zag was gebaseerd op haar moed, in -tegriteit en trouw aan het evangelie.Dorothy Day is het voorbeeld van eenheilige die de vreugde en het verdrietheeft ervaren van relaties, moederschapen het leven in een rumoerige en vaakchaotische gemeenschap. Haar vreugdeover de geboorte van haar dochter ende liefde die ze voelde voor het levenleidden haar tot God.Dorothy geloofde in ‘het sacrament vanhet hier en nu’. Elke situatie, elke ont-moeting, elke taak, biedt een kans omop weg te gaan naar God. We hoevenniet naar een klooster of kerk. We kun-nen beginnen met hoe we zijn, hier ennu, en door lief te hebben de hoeveel-heid liefde in de wereld te vergroten.

tijd


Voor Dorothy was God aanwezig in onzenaasten, vooral in de gedaante van ar -men. We hoeven ons niet de vraag te stel -len wat we voor Christus zouden heb -ben gedaan als we 2000 jaar geleden had -den geleefd. Wat we toen hadden moe-ten doen, kunnen we nu doen. De ma nierwaarop wij omgaan met armen en be-hoeftigen laat zien hoe authentiek onsgeloof is. Hoe kunnen we God liefhebbendie we niet zien, als we onze naaste nietbeminnen die we wel zien? En hoe kun-nen we onze naasten beminnen die hon -ger hebben als we hen niet te eten ge -ven?

WegbereiderIn haar oecumenische openheid, haarsteun voor de liturgische vernieuwing,haar standpunt ten aanzien van vrijheidvan religie en het recht op vrijheid vangeweten, haar verzet tegen racisme enantisemitisme en de profetische manierwaarop zij de ‘voorkeursoptie voor dearmen’ in de praktijk bracht, was Doro-thy wegbereider voor de richting die dekerk nam tijdens en na het Tweede Va-ticaans Concilie.Dorothy was zich terdege bewust van detekortkomingen van de kerk. Ze citeer -de regelmatig de beroemde theoloogRomano Guardini: “De kerk is het kruiswaarop Christus is genageld.” Maar voorhaar was de kerk vooral het mystieke li-chaam van Christus waar zij deel van uit -

maakte. Ze was zich genoeg bewust vanhaar eigen zonden en tekortkomingenom te beseffen dat ook zij behoorde totdiegenen die geroepen waren tot boe-tedoening en bekering.

De paus en DorothyHet pausschap van Franciscus biedt eenbijzondere context voor de heiligverkla-ring van Dorothy Day. Ik denk dat Doro-thy buitengewoon verheugd zou zijn overpaus Franciscus, over de nadruk die hijlegt op barmhartigheid, verzoening ensolidariteit met gemarginaliseerden. Zebekritiseerde vaak de valkuil van machten privilege waarin veel kerkelijke lei-ders verstrikt raken. Wat zou ze blij zijnmet de oproep van paus Franciscus voorherders ‘die de geur van hun schapenaan nemen’; een paus die de voeten was -

te van gevangenen (waaronder ook vrou -wen en moslims), die zijn tranen de vrijeloop liet op Lampedusa toen hij sprakover de vele onbekende migranten diewaren verdronken, en die harde woor-den spreekt over de wijdverspreide ‘cul-tuur van onverschilligheid.’ Wat zou zijgeraakt zijn te horen van de diepe vriend -schap tussen de paus en een Joodserabbijn, van zijn liefde voor de opera envoor Dostojevski, en zijn oproep de‘vreug de van het evangelie’ te versprei-den.

Waarborg Ik geloof dat een heiligverklaring de bes -te waarborg is dat de boodschap vanDorothy Day zal voortleven – niet alleenin onze tijd, maar tot ver in de toekomst.Net zoals de zaligverklaring van FranzJägerstätter ons het belang voorhoudtvan een standvastig getuigenis in tijdenvan groot maatschappelijk kwaad, zozal het proces van heiligverklaring vanDorothy Day het verhaal verspreiden vanhaar levenslang optrekken met de arm-sten, haar volhardende gebedsleven enhaar gevangenisstraffen wegens haar pro -test tegen nucleaire bewapening. Het zalervoor zorgen dat haar getuigenis eencentrale plek zal krijgen in de herinne-ring van de kerk. Ω


- door Frits

Dorothy Day schuwde niet om zich an-archiste te noemen en ze getuigde vanhaar door Jezus geïnspireerd pacifisme.Dorothy streefde naar een wereld waar -in mensen onafhankelijk van de staat enkapitalistische of socialistische produc-tieverhoudingen hun leven kunnen le venen voor elkaar kunnen zorgen. Geen de-structief anarchisme, maar een nieuwewereld scheppen in het geraamte vande oude: coöperatieve boerderijen enkredietverenigingen, arbeiderszelfbe-stuur, woningcoöperaties, elke parochiedie samen een huis van gastvrijheidschept voor wie dat nodig heeft. Beginwaar je bent, bottom up, niet via eensterke leider top down.

“Ik ging naar de gevangenis in Washing -ton om de rechten van politieke gevan-genen (in dit geval suffragettes in 1917, re -dactie) te steunen”, schreef Dorothy in1967. “Net als nu, was ik toen ook al an-archiste, en ik heb nooit van het stem-recht gebruik gemaakt dat vrouwenkregen door hun demonstraties voorhet Witte Huis in die tijd”. Die eerste keer had Dorothy een zwaretijd in de gevangenis. Veertig jaar laterwerden alle New Yorkers verplicht om

eens per jaar in kelders en metrotun-nels te schuilen voor als de atoombomop New York City zou vallen. Hoewel zewist dat ze gevangenschap riskeerde,ging Dorothy met andere pacifisten pick -nicken in het parkje voor het stadhuis. Zekreeg dertig dagen cel. Elk jaar groeidehet groepje dat ervoor koos om niet meete doen met de oefening maar hun stemte verheffen voor een kernwapenvrijewereld. Tot er zo veel mensen in het park -je zaten dat het gedwongen karakter vande oefening moest worden opgeheven.

Pacifisme is niet passief. Dorothy zateens ’s nachts in een auto op wacht bijde Koinonia Farm, een interraciale ge-meenschap in het gesegregeerde Zui-den. Vrijwilligers uit het hele land, waar -onder Dorothy, probeerden met hun aan -wezigheid verdere brandstichting envernielingen door witte racisten te voor-komen. “Elisabeth met haar accordeon,om de tijd met hymnen te verdrijven enik met mijn brevier, denkend aan de Trap -pisten die om 2 uur ‘s nachts opstaan.”De auto werd beschoten. Dorothy trildevan angst, maar ze waakten door tot heteinde van hun wake. Een anarchist neemtpersoonlijk verantwoording om onrechtaan de kaak te stellen en om wie dat no -dig heeft bij te staan. Een pacifist is nietbereid om de tegenstander leed toe tebrengen om hem of haar te overtuigen,maar wel bereid om te staan voor haarovertuiging en door lijden op zich te ne -men de ander proberen te winnen. Ω

Tijdens de Dorothy Day zullen Hermanen Frits het anarchisme en pacifisme vanDorothy uitdiepen en kijken of wij onzenavolging van Christus er ook mee kun-nen kleuren.

Dorothy Day, anarchiste en pacifiste


- door Sofie

Soep en de Catholic Worker horen bijelkaar. Er zijn sinds de jaren ’30 van devorige eeuw tientallen soepkeukens waardagelijks soep en brood wordt uitgedeeldaan hongerige mensen. In 1938 voeddehet Catholic Workerhuis in New Yorkdagelijks zo’n 800 mensen met gedo-neerde etenswaren. Het begon met een‘heilige soep’, zoals Dorothy Day hetnoemde. In 1971 schreef ze dat er ookdoor de supermarkten afgekeurde yog-hurt, half-bevroren of overrijp fruit werdgebruikt en verwerkt door de vrijwilli-gers.

FamilieVoor Dorothy waren de gemarginaliseer -de mensen aan de deur Christus zelf. Zeschreef dat elk huis een ‘Christuskamer’zou moeten hebben om de ‘ambassa-deurs van God’ te kunnen ontvangen.

Daarmee bedoelde zij de vreemdeling,de arme in wie men Christus kan her-kennen, gebaseerd op Matteüs 25: ‘Watjullie voor een van de minsten hebbengedaan, hebben jullie voor mij gedaan.’Dorothy had geen belerende houdingnaar de mensen die ze gastvrijheid bood.Alcoholisten, dieven, en andere inge-wikkelde en gebroken mensen werdenverwelkomd als deel van de familie.

De filosofische stroming van het perso-nalisme had een belangrijke invloed opde Catholic Workerbeweging. Persona-lisme legt de nadruk op de onderlingeafhankelijkheid van mensen. Het is eenfilosofie van betrokkenheid, van het spe -len van een actieve rol als mens. Het uit-gangspunt van de persoonlijke verant -woordelijkheid werd door Dorothy Dayen Peter Maurin concreet gemaakt doorde dagelijkse praktijk van de ‘werkenvan barmhartigheid’.

Brood brekenDorothy vond het een wonder dat zoveeljonge mensen elke dag weer kwamenhel pen in de soepkeukens. Ook daarinzag ze een geestelijke dimensie: “Het ishet contact met Christus, die onze vre -de, onze waarheid en ons dagelijks broodis”, schreef ze. De Emmaüsgangers inhet Lucasevangelie herkenden Jezus inhet breken van het brood. Dorothy hoop -te dat alle duizenden stukken brood diemaandelijks werden gebroken zoudenhel pen om elkaar te kennen en om Chris -tus te kennen.

In de Bijbel staan ontzettend veel tek-sten, verhalen en metaforen die overvoed sel en (samen) eten gaan. Vaak gaandeze teksten tegelijk over de verbindingtussen mensen, met de aarde en met

Heilige soep Aan het prikbord in het toilet op onze gang hangt een papiertje met een teke-ningetje van een grote pan soep en een handje dat er uit steekt, met de tekst‘Je woont in de soep!’ Een uitspraak die ooit klonk om te omschrijven hoe onzegemeenschap soms wordt ervaren: als een chaotische ‘soep’ waar van alles inrond dobbert en waar we af en toe in kopje onder gaan. Aan de andere kantstaat de soep ook voor alle warmte, diversiteit en voedzame grond die we er-varen.


Christus. Voedsel is aards, nood-zakelijk, lichamelijk. Maar sameneten delen kan ook een geestelij -ke daad zijn. Dorothy Day probeer -de die verbinding te leggen in hoeze schreef over het werk in de soep -keukens en de huizen van gast-vrijheid.

Wij hebben geen soepkeuken,maar eten wel vaak soep met alonze huisgenoten en aanwaai-ende gasten. Soep met een zoetvleugje van gedoneerde knolra-pen, koolrapen of meiknollen(schijnt allemaal hetzelfde onde-finieerbare knolletje te omschrij-ven), soep van rode linzen naarEgyptisch of Eritrees recept, soepvan zoete aardappels à la Daan,of Russische groentesoep metdille en rijst. We hopen dat u tij-dens de ‘Dorothy DAY’ in novem-ber een kommetje soep met onsmee eet en net als wij geïnspi-reerd wordt door de vrouw die inhaar leven duizenden kommensoep heeft gedeeld met Christus-sen in alle soorten en maten. Ω

- door Sofie

De plannen van de Dorothy-gemeenschapkrijgen steeds concretere vormen. Voor delezers die hier voor het eerst over horen:dat is de nieuwe gemeenschap die Anna,Herman, Willem, Matthias en Sofie probe-ren op te zetten. Toen Anna, Herman en Naomi (2) afgelo-pen maart in een camperbusje vertrokkenom voor drie maanden in Zweden te zijn,namen ze tegelijkertijd afscheid van hetNoëlhuis. Bij terugkomst in juni (waar-schijnlijk dus rond de tijd dat u dit leest!)wilden zij dan zo snel mogelijk intrekkenin een tijdelijke wooncontainer op de kavelwaar de groep de Dorothy-gemeenschapwil opbouwen. Sofie zou in de zomermaan -den dan gaan proef-wonen in de containeren daarna besluiten of ze ook helemaal‘over gaat’ of voorlopig nog wat heen enweer blijft pendelen. Matthias wilde in ie -der geval in de zomer ook veel op de kavelzijn om mee te helpen. We merken nu echter dat dit plan vertra-ging oploopt. Als we in augustus kunnenverhuizen zou dat al heel mooi zijn. Hetzijn onzekere tijden. Willem en Talitha, dieinmiddels alweer bijna een jaar getrouwdzijn, zullen voorlopig niet in Amstelveen ko -men wonen maar zoeken hun eigen weg.Omdat de voltallige Dorothy-gemeenschap

op dit moment (nog) niet zal verhuizennaar de nieuwe kavel, is het extra leukdat Mieke, een vriendin van ons, beslo-ten heeft om mee te gaan! Zo kan er tocheen kleine gemeenschap ontstaan, ookal in deze voorfase. We hebben er zin inen wachten vol spanning tot het mo-ment dat het écht zover is! Ω

Vind je het leuk om ons op weg te helpenin deze pioniersfase? Wil je straks bij-voorbeeld helpen klussen of een tuintjeaanleggen? Mail ons dan via: [email protected]. Om meer overonze visie en plannen te horen en op dehoogte te blijven kun je je ook opgevenvoor de maillijst via onze websitewww.dorothygemeenschap.nl. Je ont-vangt dan een paar keer per jaar een up-date.

Update Dorothy-gemeenschap


Je hebt een prachtig boek geschreven overDorothy. Tegelijk kunnen sommige dingendie je schrijft pijnlijk zijn voor mensen dieeen verheven, ‘heilig’ beeld hebben vanhaar. Kan je daar iets over zeggen?“Veel mensen voelen zich juist getroostdoor het feit dat ik over haar heb ge-schreven als iemand met beperkingenen onvolkomenheden. Ik heb mijn ver-haal zo eerlijk mogelijk proberen te ver-tellen, ik voelde een grote verant woor-delijkheid om het verhaal op de juistemanier te brengen. Voor mij is het eenon gelofelijke getuigenis van liefde, ze kerook tussen mijn moeder en grootmoe-der. En weet je, mijn grootmoeder zouhet nooit hebben geaccepteerd als ikniet zo eerlijk mogelijk had geschreven.Ze moest er niets van hebben wanneermensen haar een heilige noemden. Ditis het boek dat ik moest schrijven alskleindochter van Dorothy en dochter vanTamar.”

Wat bewoog jou om dit boek te schrijven?“Mijn moeder. Niet dat zij wilde dat ik ditverhaal zou vertellen, juist niet. Zij over-leed in 2008. In de laatste periode vanhaar leven heb ik vaak met haar gespro-ken over haar relatie met Dorothy en metde Catholic Worker. Toen mijn moederstierf besefte ik dat als ik dit boek nietzou schrijven een enorm belangrijk deelvan Dorothy Day’s verhaal verloren zougaan: het verhaal van haar moederschap.Weet je, de geboorte van mijn moederwas een geweldig gebeuren voor mijngrootmoeder, enorm belangrijk in haarleven.”

Ben je ooit kwaad geweest op Dorothy datzij zo’n moeilijke moeder was voor Tamar?“Natuurlijk niet. Ik was twintig toen Do-rothy stierf. Ik kende haar dus als kind,als tiener en als jongvolwassene. Zij waswie zij was. Mijn moeder was wie zij was.Ondanks alles hadden zij een ongeloof-lijk liefdevolle relatie. Zij brachten veel

tijd met elkaar door. Mijn grootmoederbracht ook veel tijd door met ons. Er zijnaltijd wel misverstanden tussen moe-ders en dochters. En er waren zeker ookmomenten dat ik mijn geduld verloormet beiden. Maar goed, zo is het leven,we maken allemaal fouten.”

Ik werd erg geraakt door wat je schreefover jouw vader David Hennessy en de be-ginjaren van het huwelijk van jouw ouders,toen ze van de ene naar de andere plek ver-huisden en in armoede leefden. David wasniet echt in staat om voor een gezin te zor-gen.“Je hebt absoluut gelijk. Hij had echtnooit een gezin moeten stichten. Het ligtallemaal erg gecompliceerd. Tot aan mijntienerjaren leefden we in armoede. Mijnvader was ongelooflijk intelligent, eenautodidact, een verwoede lezer, maarhij had ook zijn duistere kanten: hij wasalcoholist en homoseksueel. En hij waseen overtuigde katholiek, echt buiten-gewoon devoot. Hij werd geplaagd doorinnerlijke conflicten. Hij was niet in staateen groot gezin te onderhouden. Uitein -delijk besloot mijn moeder bij hem wegte gaan. Maar zij begreep wat er in hemomging en bleef grote compassie voorhem voelen. Tegen mij zei ze, ‘Ik wilde

Kate Hennessy is de jongste van Dorothy’s negen kleinkinderen. Zij schreefeen biografie over haar grootmoeder, getiteld ‘The World Will Be Saved ByBeauty’. Daarin schetst zij een buitengewoon open en eerlijk beeld van de re-latie tussen haar moeder Tamar en haar grootmoeder. En ze vertelt hoe hetvoor haar was om op te groeien als ‘kleinkind van’. Onderstaand interviewverscheen augustus 2017 in het blad van de Los Angeles Catholic Worker.

Kate Hennessy over haar g

waaronder ook haar ongeredigeerde dag -boekaantekeningen en brieven. Mijn va - der hield ook een dagboek bij, evenalsmijn moeder, vooral rond de tijd dat mijngrootmoeder stierf.”

Na de dood van jouw grootvader Forstervond Tamar liefdesbrieven die hij en jouwgrootmoeder aan elkaar hadden geschre-ven. Wat betekende die ontdekking voorjouw moeder?“Het was buitengewoon. Ze was zo dank -


rootmoeder Dorothy Day

baar dat ze deze had gevonden, omdatze eindelijk duidelijk de liefde tussenhaar vader en moeder kon zien en voe-len. Familie was heel belangrijk voor Ta -mar. Zij was enig kind; haar vader was demeeste tijd afwezig. Haar relatie met Fors -ter was goed, maar zij bracht de mees -te tijd door met haar moeder. Het waseen openbaring voor mijn moeder te zienhoe groot de liefde was tussen Dorothyen Forster.”

niet dat jullie op zouden groeien metkwade gevoelens jegens hem.’”

Welke materiaal heb je gebruikt bij hetschrijven?“Om te beginnen de herinneringen vanmijn moeder. In al de jaren die we met el -kaar spraken over haar relatie met Do-rothy en met de Catholic Worker hieldik aantekeningen bij. Natuurlijk wasmijn grootmoeder ook iemand die veelschreef. Ik heb alles van haar gelezen,

Dorothy Day en haar dochter Tamar


Je hoort wel eens dat mensen met eengrootse roeping en missie in de wereld nietde beste ouders zijn. Ik denk aan Gandhi enzijn kinderen en ook aan Dorothy en Tamar.Hoe denk jij daarover?“Mijn moeder besefte al op jonge leef-tijd dat ze haar moeder zou moeten de -len met vele anderen. Ik kan niet ge -noeg benadrukken hoe buitengewoonmijn moeder was, hoe sterk. Ze heeftveel offers moeten brengen en er warenproblemen en inderdaad ook boosheid.Maar zij begreep en hield van de Catho-lic Worker. Dat was vele jaren lang haarleven en ze koesterde de herinneringenvan die jaren. Ik denk dat een familie of-fers brengt met iemand in haar middenals mijn grootmoeder. Toch speelde Do-rothy, ondanks alle tijd en energie diezij stak in de Catholic Worker, ook eenenorm belangrijke rol in ons gezinsleven.Ze was er tijdens alle belangrijke mo-menten van ons leven. Eens in de driemaanden bracht ze tijd met ons door inVermont. Bijna elke dag sprak ze metmijn moeder over de telefoon. Ze heeftal mijn broers en zussen wel eens gehol-pen in ons leven.

Ik was onder de indruk van alle problemeneind jaren ’30 en begin ‘40 in de gemeen-schap van de Catholic Worker op het plat-teland van Pennsylvania, in Easton.Dorothy was als leidster het mikpunt vanzoveel woede in de gemeenschap. Je schrijft

hoe zij zich, wanneer alles te moeilijk werd,regelmatig gewoon terugtrok uit de ge-meenschap en het land rond reisde om le-zingen te houden.“Dat klopt. Als het te moeilijk werd in degemeenschap, trok zij zich regelmatigterug. Ze sprak er nooit over met ons,maar ik weet dat het probleem er deelsin lag dat zij vrouw was en veel van demannen haar leiderschap niet accep-teerden. In die eerste jaren in Eastonvoelde Dorothy zich zelfs fysiek bedreigddoor verschillende mensen. Nog afge-zien daarvan, denk ik dat leiders vaakde volle laag krijgen bij problemen. Zemaken fouten, en zoals je weet zijn ervaak problemen in Catholic Workerge-

meenschappen. Zij kreeg daarvan deschuld.”

Is er een moment waarop Dorothy echt zowas gegroeid in haar rol als leider dat dezeniet meer ter discussie stond?“Dat is een interessante vraag. Ze waseen natuurlijke leider. Ze had charisma.Ze trok van jongs af aan al anderen aan.Hoe ze zich voelde in de positie van lei-der van de beweging, kan ik niet zo goedzeggen. Ze vond het altijd wat ongemak -kelijk. Maar in de jaren dat ik haar mee-maakte, de jaren ’60 en ’70 van de vori-ge eeuw, beschikte ze over een krachten wijsheid, die ze zich denk ik door veelmoeilijkheden heen eigen had gemaakt.”

Je bent vanaf je geboorte opgegroeid alsCatholic Worker. Hoe is jouw relatie met deCatholic Worker momenteel?“Ik houd van de Catholic Worker. Weetje, als kind bracht ik zoveel mogelijk tijddoor op de Catholic Workerboerderij inTivoli, aan de Hudsonrivier ten noordenvan New York. Als tiener bezocht ik vaakde Catholic Worker in Manhattan waarmijn grootmoeder woonde. Ik beschouwde Catholic Worker als mijn tweede fa-milie. Hoewel ik me altijd wel aangetrok -ken voelde om te leven in een CatholicWorkergemeenschap, lukt dat me tochniet echt. Ik heb een grote behoefte aanprivacy en rust.”


BEDELNAP

SpullenWe zijn niet kieskeurig, maarwel extra blij met fair trade/ biologische producten.• zonnebloem- en olijfolie,

(riet-)suiker, aardappels,knoflook, uien, tomaten-saus, plantaardige melkver-vangers (zoals soja- ofhavermelk), pindakaas enander lang houdbaar brood-beleg

• wc-papier, afwasmiddel, al-lesreiniger, shampoo, (kinder-)tandpasta en tan-denborstels

• kussens• kinderfiets voor een meisje

van vijf• eenzijdig bedrukt papier

voor onze printer (zondervouwen of nietjes)

• kruiskop schroevendraaiersen een slijptol

Uw aller gebed en financiëlesteun blijven natuurlijk onont-beerlijk! Kijk op onze websitevoor meer informatie over onzeANBI-status en het jaarverslag.

VrijwilligersNieuwe vrijwilligers zijn vanharte welkom. Kom gerust eenkeer langs om kennis te makenen te kijken hoe u een bijdragekan leveren aan onze gemeen-schap.Momenteel zijn we op zoeknaar iemand die het leuk vindtzelfstandig te klussen in huis.En we zoeken iemand die eensin de zoveel tijd met een(eigen) auto voedseldonatiesop wil halen. Wij werken elketweede vrijdag van de maandna de ochtendmis (9 uur) tothet middaguur in de (moes)-tuin en boomgaard: welkom!

BEDELNAP

Kan je ons iets vertellen over jouw eigen leven? Heb je gestu-deerd? Heb je gereisd?“Ik heb inderdaad veel gereisd. Ik heb als lerares gewerktin Guatemala en in In dia Engelse les gegeven aan Tibe-taanse vluchtelingen. Ik heb veel gereisd in Afri ka enAzië. Ik heb gestudeerd voor maat schappelijk opbouw-werk, maar heb niet zoveel met die studie gedaan.”

Wat vind jij van het heiligverklaringsproces voor Dorothy?“Ik heb daar erg dubbele gevoelens over. Ik zou echt nietgoed weten wat iemand tot een ‘officiële’ heilige maakt.Tegelijk weet ik zeker dat het leven van Dorothy belang-rijk is, niet alleen vroeger maar ook nu. Maar weet je,het proces van heiligverklaring is zo bureaucratisch, zovastomlijnd. Ik kan er met mijn hoofd niet goed bij datmijn grootmoeder, die zo complex en vol tegenstellin-gen en gecompliceerd was, in een frame wordt ge-plaatst dat zo rigide is. En natuurlijk ben ik – net zoalsveel Catholic Workers – wat bang dat veel aspecten vanhaar leven op de achtergrond zullen verdwijnen, dathaar radicaliteit wordt weggemoffeld en alleen die as-pecten over blijven die goed uitkomen. Zij had iets tezeggen op zoveel verschillende niveaus, en we moetennaar haar hele verhaal luisteren. Als we haar in een net-jes afge bakend, veilig hokje stoppen luisteren we nietecht naar haar. Dat zou in zekere zin ‘goedkope genade’zijn, als je bedenkt wat ze allemaal van ons vraagt.”

Bedankt voor je tijd, Kate, en voor je geweldige boeken! Ω

Kate Hennessy woont momenteel deels in Ierland, deels inVermont (VS). Zij is een van de sprekers tijdens de DorothyDAY op 28 november in Amsterdam.


- door Frits

De auteurs laten zien dat de huidige re -stricties op migratie neerkomen op we-reldwijde apartheid gebaseerd op waarje geboren bent. Ze kijken naar onzeangst voor armoede, het instorten vansociale vangnetten, culturele desinte-gratie en het einde van vrijheid als degrenzen opener worden en geven aanwaarom die angst niet terecht hoeft tezijn.

In mijn favoriete hoofdstuk, ‘alle wegenleiden naar open grenzen’, laten ze chris-tenen, liberalen, socialisten, conserva-tieven, utilitaristen, egalitaristen, li ber-tairen, meritocraten, aanhangers vanKant of van een kosten/baten analyseen zelfs populisten tot de conclusie ko -men dat open grenzen het logische ge-volg zijn van elk van die overtuigingenen visies. Ze doen dat met humor en eensnufje zelfspot en geven aan dat er zon-der twijfel onverwachte neveneffecten

van open grenzen zullen zijn maar datdie wat hen betreft niet op kùnnen we -gen tegen de verwachte zegeningen. Zepleiten voor praktische oplossingen voordeelproblemen. Zo hebben Europeanendie binnen de Europese Unie hun heil el -ders zoeken niet meteen recht op eensociale huurwoning of uitkering. Dat zouook kunnen gelden voor mensen vanbuiten de Unie. Of als bepaalde beroeps -groepen vrezen dat hun banen en lonenop de tocht komen te staan, dan zoudenmigranten extra belast kunnen worden.Zulke ‘nare’ deelmaatregelen zijn altijdnog veel minder erg dan mensen cate-gorisch verdoemen tot de ellende waar -in ze zitten of hen te illegaliseren en teontmenselijken als ze het toch wagenhun heil hier te zoeken.

BloeiEeuwenlang lagen de volken van Euro -pa met elkaar overhoop. Europa bloeitnu als nooit tevoren mede dankzij hetvrije verkeer van mensen. Dat biedt hoopvoor wereldwijde open grenzen. Als vrije -markt econoom ziet Caplan tientallenprocenten groei van het wereldwijde

Voor mijn verjaardag kreeg ik een Engelstalig stripboek, geschapen dooreconomieprofessor Bryan Caplan en striptekenaar Zach Weinersmith: OpenBorders, the science & ethics of immigration. Ik word er blij van en schrijf ergraag iets over.

Open grenzen, helemaal zo gek nog niet!

N0oit meer Hiroshima!

Op 6 augustus 2020 is het 75 jaar geleden dat de atoombom op Hiroshimawerd gegooid. In samenwerking met Pax willen wij dat op donderdag 6 au-gustus herdenken. Ook willen we stad en land manen om de nieuwe kern-bommen die in dit decennium op de vliegbasis Volkel dreigen te komen, luiden duidelijk af te wijzen. Nooit meer Hiroshima! Kijk in juli op onze website of op de website van PAX voor meer informatieover tijd en plaats van de herdenking.


econo - mische product door vrijere mi-gratie. Hij geeft als voorbeelden degroei van de VS tot wereldmacht voor-dat migratie in de twintiger jaren van devorige eeuw daar werd beperkt, en deastronomische groei van de economieënvan India en China de afgelopen decen-nia door migratie naar de steden. Ik be-twijfel of het wereldwij de ecosysteemzo’n grote groei van de economie doorvrijere migratie aan kan. Maar ik vindniet dat die twijfel mij het recht geeft ommensen met prikkeldraad, mijnenveldenen apartheidswetten te on derdrukken.Als we de nood- zaak om vroeger kolo-niaal onrecht en huidig structureel on-recht recht te zetten ook in ogenschouwnemen, dan wordt het pleit voor opengrenzen nog sterker. Als je makkelijkEngels leest en je wilt ontdekken of jouwvisie of overtuiging strookt met Open Bor-ders: ik leen mijn exemplaar graag uit! Ω

Slaapverwekkend, revolu-tionair en uiterst relevant:Peter Maurins visie voor een nieuwe wereld- door Daan

Terwijl ik deze woorden schrijf, teisterthet coronavirus ons land in alle hevig-heid. De afgelopen dagen hebben veelmensen er gemeend goed aan te doennaar de supermarkt te rennen en zoveelmogelijk eten – en toiletpapier! – uit deschappen te grissen. Dit bleek achterafonnodig, maar wij mensen zijn nou een-maal niet erg rationele dieren. “Je gaattoch een beetje mee in de gekte.” “Ikkocht wc-papier, omdat daar nu eenmaaleen run op is.”

Juist op dit soort momenten put ik in-spiratie en hoop uit de woorden van Pe -ter Maurin, die samen met Dorothy Dayaan de wieg stond van de Catholic Wor-ker-beweging:

“De wereld zou beter af zijnals mensen probeerden beter te worden.En mensen zouden beter worden,als ze ophielden te proberen om beter af tezijn.

Want als iedereen probeertbeter af te zijn,is niemand beter af.”

De samenwerking tussen Dorothy Dayen Peter Maurin begon in 1932. Day wasin een lastige zoektocht beland en vroegzich af hoe ze haar katholieke geloof koncombineren met haar strijd voor socialegerechtigheid. Toen ze in die dagen vu -rig bad om inspiratie en bijstand, stondhij daar ineens bij haar voor de deur:Peter Maurin.

Maurin was geboren op 9 mei 1877 inZuid-Frankrijk en werd opgeleid bij deChristelijke Broeders. Hij groeide op ineen omgeving van katholiek populisme,dat hoogtij vierde in het Frankrijk vandie tijd. Zelf koos hij voor een anderemanier van leven. Hij legde de gelofte vanarmoede af en trok rond als een pelgrim.In 1909 was hij naar de Verenigde Statenafgereisd. Volgens Peter Maurin waren mensen ge -schapen als medescheppers met God.


Maar met lede ogen zag hij hoe de mensin zijn tijd gereduceerd was tot een ra-dertje in een grote machine. Het groot-ste probleem was volgens hem dat socio- logie, economie en politiek gescheidenvan het evangelie opereerden. Dat moestanders. In Dorothy Day vond hij een me-destander.

Tijdens de eerste minuten van hun ont-moeting wist de praatgrage filosoof Do-rothy Day te indoctrineren met zijnfilosofie. Dorothy vergeleek hem latermet de apostel Paulus; Peter Maurinwas in staat zo lang te preken, dat demensen erbij in slaap vielen. Maar Do-rothy Day zag de ontmoeting met PeterMaurin als een rechtstreekse gebedsver-horing. Niet lang na hun kennismakingwas de Catholic Worker een feit.

Dorothy Day en Peter Maurin zijn voormij bakens van licht in deze tijden. Steedsweer wijzen ze me erop dat spiritualiteitniet beperkt kan blijven tot een kerk-bank of een gebedsmuur, en dat socialeverandering niet te reduceren is tot eenpolitiek programma. Alles begint bij eenrevolutie in het hart, bij het “bouwenvan een nieuwe wereld in het geraamtevan de oude,” in de woorden van PeterMaurin zelf. Die revolutie begint in hui-zen, op straten en in supermarkten. Ω


- door Gerard

In 1955 sloot Dorothy zich als oblaat aanbij de Benedictijnen van de St. Proco-pius abdij in Illinois (VS). Ze legde voorde kloostergemeenschap de plechtigebelofte af ‘om onder leiding van het Evan -gelie en in de geest van de Heilige Be-nedictus’ haar weg te gaan. Regelmatigging ze naar deze abdij terug voor re-traites.

Aardse spiritualiteitEen Catholic Workerhuis is zo ongeveerhet tegendeel van een stille, klooster-lijke omgeving. Voor Dorothy was hetdes te belangrijker om structuur aan tebrengen in haar leven en elke dag tijd tenemen voor stilte. Bij lezing van haardagboek aantekeningen was ik vooralonder de indruk hoe ze elke dag vroeg,wanneer het nog stil was in huis, begonmet Bijbellezing en gebed en bijna elkedag naar de kerk ging.Dorothy was wars van hoogdravende mys -tiek: “We hoeven niet zoveel te lezen ofspreken over God. Waar het om gaat is

met Hem te spreken. Altijd bewust tezijn van de aanwezigheid van God.” Haarspiritualiteit was aards en sterk gerichtop haar medemensen. Ze schreef: “Hetmeest radicale wat we kunnen doen ishet aangezicht van Christus proberen teherkennen in anderen, en niet alleendiegenen bij wie we graag verkeren”.

Gerechtigheid begint op de knieënTelkens weer wees Dorothy erop dat ge -bed het fundament en de drijvende krachtis van de Catholic Workerbeweging.

“Veel jonge mensen komen hier en wer-ken met ons mee. Na een tijdje vertellenze ons dat ze veel hebben geleerd en daardankbaar voor zijn. Maar ze vinden onsook onpraktisch en idealistisch, we bren -gen niets tot stand wat echt het verschilmaakt. Zij hebben gelijk. We zijn on-praktisch, zo onpraktisch als het kruisop Golgotha. We geven te eten aan hendie honger hebben, dat klopt; we pro-beren opvang te bieden aan dak- enthuis lozen en geven hun kleding, als wedie hebben. Maar bovenal gaat het omeen sterk geloof. Wij bidden. Als een bui -tenstaander op bezoek komt en geenoog heeft voor ons gebed en wat dat be-tekent, dan heeft hij of zij er helemaalniets van begrepen.”De schrijver en vredesactivist Jim Forest,die eind jaren ’60 samenwerkte met Do-rothy in de New York Catholic Worker,schreef dat zij hem had geleerd dat “ge-rechtigheid begint op onze knieën”. Hijvoegde daaraan toe dat hij nooit ie-mand had ontmoet voor wie het gebedzo’n centrale plek in het leven innam alsvoor Dorothy. Ω

Meer weten over de spiritualiteit vanDorothy Day? Volg de workshop ‘Biddenmet Dorothy’ tijdens de Dorothy DAY op28 november (zie middenpagina’s).

Altijd bewust van Gods aanwezigheid

Het leven van Dorothy Day heeft iets Franciscaans. Zij koos net als Francis-cus van Assisi voor een leven in armoede met de armsten en zette zich haarhele leven in voor een wereld die toekomst heeft. Maar haar gebedslevenwas vooral Benedictijns: gedisciplineerd en gestructureerd.


- Uit ‘Selected Writings’ door Dorothy Day

We moeten altijd denken en schrijvenover armoede, want als we niet te mid-den van haar slachtoffers zijn ontgaatde realiteit ons ervan. We moeten pratenover armoede, omdat mensen geïsoleerddoor hun comfort deze uit het zicht ver-liezen. En misschien kan het niet wor-den uitgelegd, (...) misschien is het eengenade waar we voor moeten bidden. Ikben ervan overtuigd dat dit de genadeis die we het meest nodig hebben in de -ze crisistijd waarin uitgaven tot in demiljarden lopen om ‘onze Amerikaansemanier van leven’ te beschermen.

Het belangrijkste is aan niets vast te hou -den. Maar de tragedie is dat we dat weldoen, we houden aan van alles vast - aanonze boeken, onze hulpmiddelen, onzekleding; en in plaats van te juichen als zeons worden afgenomen klagen we. Weprotesteren wanneer mensen tijd en pri -vacy van ons wegnemen. Ook aan deze‘goederen’ houden we vast.

Zo nu en dan, wanneer we na beginnen

te denken over armoede dromen we er -van erop uit te gaan, levend met de mis-deelden, slapend op parkbankjes (...).En wanneer zulke gedachten komen opwarme lentedagen wanneer de kinde-ren in het park spelen en het fijn is bui-ten op straat te zijn, weten we dat weonszelf voor de gek houden, want we dro -men enkel van een vorm van luxe. Wat wewillen is de warme zon, en rust en tijd omna te denken en te lezen en geen last tehebben van de mensen die ons maarblijven storen van ‘s ochtends vroeg tot‘s avonds laat. Nee, het is niet eenvoudig,dit hele armoedeverhaal.

Vrijwillige armoedeIn het Noëlhuis hebben we regelmatig gesprekken over wat eenvoud voorons betekent. De meningen lopen uiteen. Maar als we lezen wat DorothyDay hierover zegt, moeten we allemaal even slikken...

Het is moeilijk arm te blijven. Eén manieris om geen geld te accepteren dat ver-diend is aan het frauderen van de ar men.(...) Dit verhaal (van Ignatius van Loyoladie een zak waar bloed uit sijpelt achterzich aantrekt waarin geld zit, gekregenvan een armen afpersende koopman,red.) verscheen in de laatste column van(...) F.P. Kenkel, een redacteur en vriendvan Peter Maurin. “De universele crisisin onze wereld vandaag de dag ontstaatdoor de liefde voor geld. Het verre Oos-ten en het Midden-Oosten [en hij hadook heel Afrika en Latijns Amerika kun-nen zeggen] vormen samen een enor mezak waar bloed uit sijpelt. De stroom zalniet stoppen zolang onze interesse in demensen daar grotendeels wordt beheerstdoor financiële en economische overwe -gingen.”

Vrijwillige armoede is het antwoord, zouPeter Maurin zeggen. Door vrijwillige ar -moede zullen we de middelen hebben on -ze broeders te helpen. We kunnen onzebroeders in nood niet eens zien voor weonszelf ontledigen. Het is de enige ma-nier om onze liefde te laten zien. Ω


- door Gerard

Gebruik makend van haar dagboekaan-tekeningen en correspondentie beschrijftJim op meeslepende manier het levenvan Dorothy, van haar vroegste jeugdtot aan haar dood in 1980. Hij gaat daar-bij ook uitgebreid in op wat haar dreefom haar leven te delen met de armstenen te strijden voor een samenlevingwaarin het goede de ruimte zou krijgen:haar geloof, haar inspiratie door schrij-vers als Tolstoy en Dostojevski, haar in-teresse voor allerlei mogelijke bewe gin -gen en gemeenschappen die strevennaar barmhartige en rechtvaardige sa-menlevingsvormen. Het boek is rijk ge-ïllustreerd met foto’s, waardoor hetver haal van Dorothy nog meer tot levenkomt. Jeff Dietrich, oprichter van de Ca-tholic Workergemeenschap in Los An-geles noemde Jim’s biografie "de beste

inleiding tot Dorothy Day en de geestvan de Catholic Worker."

Kardinaal Dolan van New York, die grootbewonderaar is van Dorothy en leidinggeeft aan het proces van haar heiligver-klaring, heeft honderden kopieën vandeze biografie gekocht, die hij weggeeftals cadeau. Toen hij een exemplaar vande originele, Engelse versie aan pausFranciscus wilde geven bij diens bezoekaan de VS in 2015, liet de paus wetendat dat niet nodig was. Hij had de Itali-aanse vertaling al gelezen!

Wij zijn momenteel bezig ‘All is Grace’te vertalen in het Nederlands. Het boekzal worden gepubliceerd door uitgeverijDamon, die al eerder boeken heeft uit -ge bracht van Jim Forest, waaronder ‘Le -ven met wijsheid’ over Thomas Merton.

Biografie over Dorothy Day binnenkort in het NederlandsDe laatste jaren neemt het aantal boeken, artikelen en documentaires overDorothy Day gestaag toe. Een van de beste biografieën over Dorothy is nogaltijd ‘All is Grace’ uit 2011 van de Amerikaanse schrijver en vredesactivistJim Forest. Jim leefde begin jaren ‘60 van de vorige eeuw in de Catholic Wor-kergemeenschap van New York en werkte jarenlang nauw samen met Doro-thy.

We zijn als Jeannette Noëlhuis in de ge-lukkige omstandigheid dat Jim en zijnvrouw Nancy goede vrienden zijn van on -ze gemeenschap. Ze wonen in Alkmaar,waar Jim jarenlang leiding gaf aan hetbureau van de International Fellowshipof Reconciliation. Ω

De vertaling van ‘All is Grace’ zal offici-eel worden gepresenteerd tijdens de Do-rothy DAY op 28 november. Jim Forest iseen van de hoofdsprekers en zal exem-plaren van zijn boek signeren.


NOËLHUIS AGENDA

GebedsvieringenElke maandagavond is er een oecumenisch avondgebed,om 20.00 uur.Speciale vieringen zijn er dit najaar op drie maandagavon-den:• maandag 28 september: viering rond Anna Dengel (1892

- 1980), arts en stichter van de Medische Missiezusters.• maandag 2 november: viering ter gelegenheid van Dank-

dag voor Gewas en Arbeid.• maandag 30 november: viering in het kader van de Ad-

ventsperiode.

Ronde Tafelgesprekken• Donderdag 5 november: ‘Goed doen met geld en Aristo-

teles’. Filosoferen over een rechtvaardige economie metKoert Jansen, deskundige op het gebied van duurzamehandel en investeringen in ontwikkelingslanden.

Films• vrijdag 4 september: ‘A Hidden Life’ (Duitsland, Verenigde

Staten 2020), film over Franz Jägerstätter, Oostenrijksekatholieke pacifist in de Tweede Wereldoorlog.

• vrijdag 9 oktober: ‘Push’ (Zweden, 2019), documentaireover hoe huisvesting wereldwijd steeds meer in handenkomt van speculanten en durfinvesteerders.

Boekbespreking· Vrijdag 30 september: Gesprek over het boek Sacred Econo-

mics van Charles Eisenstein (o.a. via internet als PDF telezen). Ter voorbereiding lezen we deel II en III van hetboek.

En verder• Zondagmiddag 1 november: Allerzielenherdenking in de

Mozes en Aäronkerk te Amsterdam van alle mensen diehet afgelopen jaar onderweg naar Europa zijn omgeko-men. Kijk dit najaar op onze website voor meer informa-tie.

• Zaterdagmiddag 28 november: Dorothy DAY in stads-klooster La Verna (zie middenpagina).

!! Let op: de leesclub is niet meer bij Wanda en Gerritjan, maar ge-woon in het Noelhuis!!

Van harte welkom om voorafgaand aan een viering, ronde tafelge-sprek of filmavond bij onze maaltijd aan te schuiven (om 18.00uur). Aanvangstijd van de bijeenkomsten is 19.30 u. Bel wel evenvan tevoren om je aan te melden.

Al deze bijeenkomsten zijn onder voorbehoud van corona-richtlijnen,check van te voren onze website of bel even om te weten of en op welkemanier het door gaat.

Anna Dengel Franz Jägerstätter

JEANNETTE NOËLHUIS

Dantestraat 2021102 ZR Amsterdamtel. 020 – 699 8 996e-mail: [email protected] www.noelhuis.nl NL10 TRIO 0379 2032 19

Wij sturen u graag een bedankje als u een gift geeft. Wilt udaarvoor uw adresgegevens in de beschrijving van uw over-boeking zetten?

Wij zijn ook op facebook & twitter te vinden!NB: e-mail alleen voor niet-spoedeisende zaken!

Een duit in het zakjeMet deze QR code en een app als Tikkie of QR-code kunt ook u een duit in het zakjedoen! Ouderwetse overboekingen naar onze Triodosbankrekening zijn natuurlijkook van harte welkom. Ons aller dank is groot.

Wij laten ons graag uitnodigenWij vinden het leuk om bij huiskamer-, kerk-, vluchtelingen-, milieu- & klimaatsamenkomsten te komen vertellen over ons werk. Wij zien uw uitnodiging tege-moet!


Het Jeannette Noëlhuis is een leefgemeenschap in Amster-€¦ · zo zingen wij nu de psalmen in...

Documents

Transcript of Het Jeannette Noëlhuis is een leefgemeenschap in Amster-€¦ · zo zingen wij nu de psalmen in...