10 • oktober 2013

In het Nederlandse verpleeghuis bestaat een strikte scheiding tussen somatiek en psychogeri-

atrie. Dat is geen vanzelfsprekend-heid, zo leert een blik op de landen om ons heen. Tijd voor verandering of verdient de Nederlandse benade-ring toch de voorkeur?

proMensen met dementie die het thuis niet meer redden, zijn gebaat bij gespe-cialiseerde dementiezorg in een omge-ving waarin ze zo min mogelijk hinder ondervinden van hun beperkingen. Zo lang mogelijk thuis wonen is een mooi uitgangspunt, maar vroeg of laat kan er een fase aanbreken waarin dit ondanks alle professionele ondersteuning niet meer lukt. Dan is het een zegen dat er gespecialiseerde verpleeghuisafdelin-gen en woonvoorzieningen bestaan, waarin begeleiding en omgeving geheel zijn toegespitst op de behoeften van mensen met dementie. Ik merk zelf dat familieleden er vaak van op kijken hoe hun dementerende naaste opfleurt in een woonvorm voor mensen met dementie. Dit staat im-mers haaks op het heersende beeld dat opname ‘in de pg’ zo’n beetje het ergste is wat een mens kan overkomen. Vaak doet men daarom het uiterste om toch nog een plaatsje in een verzorgings-huis te vinden, of anders desnoods op een somatische verpleeghuisafdeling. Helaas brengen deze goedbedoelde pogingen om iemand te behoeden voor

PRo & contRa

een leven tussen andere mensen met dementie, doorgaans juist extra leed en verwarring teweeg. De ervaring leert dat ook mensen met gevorderde dementie in een psycho-geriatrische woonvoorziening nog een goede tijd kunnen hebben. Maar dat lukt alleen dankzij specifieke expertise en een op dementie afgestemde bege-leiding en omgeving. De professionals in de psychogeriatrie hebben meestal bewust gekozen voor dit werk en de fysieke omgeving is speciaal aangepast aan bewoners met cognitieve beper-kingen. Specialisatie leidt tot bunde-ling en ontwikkeling van expertise. Dat komt de kwaliteit van leven van men-sen met dementie die zijn aangewezen op verpleeghuiszorg ten goede. En dat moeten we vooral zo houden.

Marja Vink, klinisch psycholoog.

contrAHet is onzinnig en onwenselijk om de strikte scheiding in somatiek en psycho-geriatrie te handhaven. Hiervoor zijn een aantal redenen. Op de eerste plaats kijken we in de ouderenzorg normaal naar de gevolgen van een aandoening, niet naar de aandoening op zich. Dat maakt het vreemd dat bij dementie de diagnose wél bepalend is. Ten tweede past de scheiding niet bij de huidige ontwikkeling dat kwetsbare ouderen de zorg moeten krijgen die zij nodig heb-ben, ongeacht waar zij verblijven. Daar komt bij dat mensen niet deelbaar zijn

in soma en psyche: in de praktijk blijkt telkens dat tal van mensen op (chro-nisch) somatische afdelingen niet alleen lichamelijke kwalen hebben, maar ook cognitieve beperkingen. Ten vierde is het zo dat wanneer iemand verpleeg-huiszorg nodig heeft, achteruitgang op somatisch, psychisch en sociaal gebied meestal hand in hand gaan. Het is kunstmatig om dat uit elkaar te halen. Last but not least: een psychogeriatri-sche afdeling is meestal gesloten en er kunnen vrijheidsbeperkende middelen worden toegepast. Voor veel mensen met dementie is dit helemaal niet nodig en betekent opname op een psychoge-riatrische afdeling dus onnodige vrij-heidsbeperking.Uiteraard valt niet te ontkennen dat de-mentie andere problemen kan veroorza-ken dan somatische ziekten. Denk aan gedragsproblemen. Een aparte afdeling is daarvoor echter niet nodig, wel goed gekwalificeerde medewerkers. Per-soonsgerichte zorg kan dergelijke ge-dragsproblematiek in goede banen lei-den en voorkomen dat zwaardere zorg nodig is. Voor de kleine groep met ern-stig gestoord gedrag kan nog dan steeds gespecialiseerde zorg op een aparte unit worden georganiseerd. Kortom, de uit gedrag voortkomende zorgbehoefte van een patiënt zou plaatsing in een bepaal-de setting moeten bepalen, niet de diag-nose dementie of de organisatorische indeling in somatiek en psychogeriatrie.

Aline kruit, arts-coach.

Het is goed dat verpleeghuiszorg voor mensen met en zonder dementie

strikt is gescheiden

stellIng