Het aspect van de imparfait en aanverwante kwestieszwart/docs/ho09covet.pdf · 3/32 Het aspect van...

Het aspect van de imparfait Groningen, 18 June 2009

Het aspect van de imparfaiten aanverwante kwesties

Co Vet

Workshop Romaanse Taalkunde

Groningen, 18 June 2009

2/32


(1) Reineke entra (PS) dans le bureau de Arie (e1),

qui roulait (IMP) une cigarette (e2) PS-zin + IMP-zin : e1 O e2

Reineke liep de kamer van Arie in, die een sigaret rolde (= zat te rollen)

3/32



qui roulait (IMP) une cigarette (e2) PS-zin + IMP-zin : e1 O e2

Reineke liep de kamer van Arie in, die een sigaret rolde (= zat te rollen)


qui roula (PS) une cigarette (e2) PS-zin + PS-zin : e1 < e2

Reineke liep de kamer van Arie in, die een sigaret rolde(= waarop deze een sigaret rolde)

4/32


1. Aspect

2. Vet (1994)

3. Arie Molendijk (1990)

4. Henriëtte de Swart (1998)

5. De aspectuele interpretaties van IMP- en PS-zinnen zijn contextueel bepaald

5/32


1. Aspect

Aspect is een grammaticale categorie die tot doel heeft aan tegeven over welke fase van een gebeuren de spreker het heeft

6/32


1. Aspect

Aspect is een grammaticale categorie die tot doel heeft aan tegeven over welke fase van een gebeuren de spreker het heeft

7/32


(3) Arie roulait (IMP) une cigarette. fase 3, imperfectief aspect

‘Arie rolde (was aan het rollen) een sigaret.’

(4) Arie roula (PS) une cigarette. fases 2+3+4, perfectief aspect

Arie rolde een sigaret.’

8/32


2. Vet (1994)

!!!! Imparfait: PAST [IPFT [nnnn]], waar nnnn een tempusloze zin is.

» IPFT: imperfectieve operator; selecteert fase 3

!!!! Passé Simple: PAST [PF [nnnn]]

» PF: perfectieve operator; fase 2+3+4

9/32


Vet (1994)

!!!! Homogeen: (+HOM)/divisibel

» dormir ‘slapen’courir ‘rennen’regarder le mur ‘naar de muur kijken’etc.

!!!! Niet-homogeen: (!!!!HOM)/niet-divisibel

» dessiner un cercle ‘een cirkel tekenen’sortir ‘uitgaan’

10/32


!!!! courir: divisibel (+HOM)

!!!! dessiner un cercle: niet-divisibel (!!!!HOM)

11/32



» Als Eva rent op het interval B—Edan rent zij ook op de intervallen B—A en A—E


12/32




» Als Eva een cirkel tekent op het interval B—Edan is het niet waardat ze een cirkel tekent op de intervallen B—A of A—E

13/32


(9) A. IPFT-operator + (+HOM)Eve courait (IMP) ‘Eve rende’

» geen coercion

B. IPFT-operator + (!!!!HOM)Eve dessinait (IMP) un cercle ‘Eve tekende een cirkel’

» coercion

(!!!!HOM) wordt veranderd in (+HOM)door begin (B) en eind (E) van het gebeuren buitenbeschouwing te laten, of door de zin op te vattenals de beschrijving van een serie gebeurensvan onbepaalde lengte (iterativiteit)

14/32


(10) A. PF-operator + (!!!!HOM)Eve dessina (PS) un cercle ‘Eve tekende een cirkel’

» geen coercion

Gebeuren gepresenteerd van begin tot eind

B. PF-operator + (+HOM)Eve courut (PS) ‘Eve rende’

» coercion

(+HOM) verandert in (!!!!HOM)te interpreteren als inchoatief ‘begon te rennen’ (!!!!HOM)of ‘rende enige tijd’ (!!!!HOM)

15/32


3. Arie Molendijk (1990)

(11) (i) Soudain, il interrompit (PS) le silencehij onderbrak plotseling de stilte

(ii) “Il faut enfin se décider”, dit (PS)-il we moeten eindelijk een besluit nemen, zei hij

(iii) Sa voix trahissait (IMP) l’impatiencezijn stem klonk ongeduldig

(iv) Puis, il retomba (PS) dans le silencedaarna zweeg hij weer

(Molendijk 1990:19)

16/32


Arie Molendijk (1990)

(12) Hélène était (IMP) la fille du roi de PologneHélène was de dochter van de koning van Polen

(13) *Depuis ..., Hélène était (IMP) la fille du roi de Polognesinds ... was Hélène de dochter van de koning van Polen

(14) *Hélène était (IMP) la fille du roi de Pologne lorsque soudainHélène was de dochter van de koning van Polen toen opeens ...

17/32


4. Henriëtte de Swart (1998)

(15) De IMP vereist een (+HOM)-gebeuren(dit wordt opgevat door HdS als een selectierestrictie)

» (!!!!HOM)-gebeurens vereisen een of andere vorm vancoercie als ze met de IMP gecombineerd worden

(16) PS vereist een (!!!!HOM)-gebeuren

» coercie als PS gecombineerd wordt met een (+HOM)-gebeuren

18/32


5. De aspectuele interpretaties van IMP- en PS-zinnen zijn contextueel bepaald

19/32


20/32


(17) T ÿÿÿÿ {PRES, PAST} + {ANT, iiii, POST} (cf. Vet 2007, 2008)

21/32


T ÿÿÿÿ {PRES, PAST} + {ANT, iiii, POST}

(18) Ma jeunesse était (IMP) heureusemijn jeugd was gelukkig

» spreker verplaatst zich naar zijn jeugd

» PAST [ iiii [ nnnn ] ]

#### PAST: perspectief R < S, R = """"

#### iiii : geen info over de positie van het gebeurenÿÿÿÿ bij default simultaneïteit (E 0 R)

22/32


T ÿÿÿÿ {PRES, PAST} + {ANT, iiii, POST}

(19) Ma jeunesse fut (PS) heureusemijn jeugd was gelukkig

» spreker kijkt van het heden terug op zijn jeugd

» PRES [ ANT [ nnnn ] ]

#### PRES: perspectief R = S

#### ANT : E < R

23/32


(20) Regarde! Arie roule (PRÉSENT) une cigarettekijk! Arie rolt een sigaret

» R = S en R ffff E

(21) Reineke entra (PS) dans le bureau de Arie [E1],qui roulait (IMP) une cigarette [E2]Reineke liep de kamer van Arie in, die een sigaret rolde

(= zat te rollen)

» R = """", """" = E1 en R ffff E2

(22) Arie roula (PS) une cigaretteArie rolde een sigaret

» PRES [ ANT [ nnnn ] ]R = S en E < R

24/32


(23) Regel 1: Als de zinsrepresentatie het element ANT bevatkrijgt de zin perfectieve lezing

» PS = PRES + ANT: altijd perfectieve lezing van de zin

(24) Regel 2: Als het gebeuren de lege temporele marker iiii heeft,is slechts dat deel van het gebeuren onderdeel vande assertie dat samenvalt met het perspectief R(i.e. S of """")

» Voor (20) en (21) houdt dat in dat het rollen van de sigaretalleen maar ‘bekeken wordt’ voor zover het samenvalt methet moment van spreken S (in (20)) of met hetbinnenkomen van Reineke (in (21)).

25/32


1. In conditionele constructies:

(i) Si Pierre termine (PRÉS) sa thèse, il recevra (FUT) l’héritageals Pierre zijn proefschrift afmaakt, zal hij de erfenis krijgen

» Niet: R çççç E

(ii) Si Pierre terminait (IMP) sa thèse, il recevrait (FUTP) l’héritageals Pierre zijn proefschrift afmaakte (zou afmaken), zou hij de erfeniskrijgen

» Niet: E çççç R

26/32


2. Futuraal praesens en futurale imparfait:

(i) Eve part (PRÉS) demainEve vertrekt morgen (… zal bezig zijn te vertrekken)

» R çççç E

(ii) Eve avait pris une décision. Elle partait (IMP) demain(… zou bezig zijn te vertrekken)

Eve had een besluit genomen. Ze vertrok morgen ( = zou vertrekken)

» R çççç E

!!!! In (i) en (ii) valt het gebeuren E niet samen met R.

27/32


3. Historisch praesens:

(i) En 1810 Napoléon annexe (PRÉS) la Hollandein 1810 annexeert Napoleon Holland

» annexe betekent niet ‘is bezig te annexeren’ (imperfectief)maar verwijst naar een complete gebeurtenis (fases 2+3+4) (perfectief)

(ii) [geen equivalent in de IMP]

!!!! Gebeuren ligt voor R, R = S

28/32


4. Présent de rapportage (i); imparfait narratif (ii):

(i) Berg passe le ballon à Lovre. Lovre reçoit le ballon et shooteau-dessus du but.Berg passt naar Lovre. Lovre neemt de bal aan en schiet over het doel

» geen imperfectieve lezing; het perspectief verschuift mee met elke zin

(ii) Il promit (PS) d’être au rendez-vous. A minuit, il frappait(IMP) doucement à la porteHij beloofde op de afspraak te komen. Om middernacht klopte hijzachtjes op de deur. (Vetters 1996:127)

29/32


(25) Regel 3: Als een praesens - of imparfaitzin het Aktionsart(!!!!HOM) heeft en het gebeuren E niet samenvalt methet perspectief R,

(d.w.z. als deze tijden in plaats van de lege tijdsoperatori de waarde ANT of POST hebben)

of als de praesens- of imparfaitzin een nieuwperspectief introduceert,

(in plaats van zich te oriënteren op een al bestaandperspectief)

dan hebben deze zinnen een perfectieve lezing.

30/32


(26) Si Pierre est (PRÉS) / était (IMP) à Paris (+HOM),il faudra/faudrait prévenir sa mère.Als Pierre in Parijs is/was, zullen/zouden we zijn moeder moetenwaarschuwen

» geen imperfectieve lezing

(12) Hélène était (IMP) la fille du roi de PologneHélène was de dochter van de koning van Polen

» in domein D: x = y

(27) *?Quand le prince la rencontra Hélène était (IMP) la fille duroi de PologneToen de prins haar ontmoette was Hélène de dochter van de koningvan Polen

31/32


(28) Deux et deux font quatretwee plus twee is vier

??Depuis hier deux et deux font quatresinds gisteren is twee plus twee vier

??Deux et deux font encore quatretwee plus twee is nog vier

» generiek ÿÿÿÿ geen imperfectieve lezing

(29) La Terre tourne autour du Soleil » generiekde aarde draait om de zon

(30) L’ours est un mammifère » generiekeen beer is een zoogdier

32/32


(11) (i) Soudain, il interrompit (PS) le silencehij onderbrak plotseling de stilte

(ii) “Il faut enfin se décider”, dit (PS)-il we moeten eindelijk een besluit nemen, zei hij

(iii) Sa voix trahissait (IMP) l’impatiencezijn stem klonk ongeduldig

(iv) Puis, il retomba (PS) dans le silencedaarna zweeg hij weer

(Molendijk 1990:19)

Het aspect van de imparfait en aanverwante kwestieszwart/docs/ho09covet.pdf · 3/32 Het aspect van...

Documents

Transcript of Het aspect van de imparfait en aanverwante kwestieszwart/docs/ho09covet.pdf · 3/32 Het aspect van...